Vlaamse Klimaatconferentie: Adaptatie, 26.5.2011, Antwerpen

Klimaatscenario’s voor Vlaanderen, en impact op de waterhuishouding

Johan BrouwersDienst Milieurapportering - MIRA, Vlaamse Milieumaatschappij

Overzicht presentatie

1. Klimaatverandering in Vlaanderen: scenario’s en waarnemingen

Op basis van Milieuverkenning 2030 (MVK2030):

i.s.m. Afdeling Hydraulica - K.U.Leuven, Vakgroep Geografie & Vakgroep Civiele Techniek - UGent, Waterbouwkundig Laboratorium - Dept. MOW

bundeling resultaten 11 recent afgeronde en lopende onderzoeken in Vl./B.

MIRA Indicatorrapport 2010 & www.milieurapport.be

2. Focus: mogelijke gevolgen voor de waterhuishouding (~ MVK2030)

3. Nieuw onderzoek: “Klaar voor wat komt? Over de invoering van klimaatadaptatiebeleid in Vlaanderen” (UA)

Mondiale emissiescenario’s 3 klimaatscenario’s voor Vlaanderen

Vertrokken van mondiale emissiescenario’s (IPCC)

12 mondiale en regionale klimaatmodellen,

3 klimaatscenario’s voor Vlaanderen tegen eind 21ste eeuw (i.s.m. KMI): nat, gematigd, droog

Schetsen bandbreedte (emissiescenario’s, onzekerheid modeloutput)

Output maakt vergelijking met referentieperiode 1961-1990

Klimaatverandering – Waterhuishouding – Adaptatiebeleid

Temperatuur: scenario’s 2100 Warmer: +1,5 tot +4,4°C in de winter; +2,4 tot +7,2°C in de zomer Extremen:

meer dagen met extreem hoge T,

en T op die dagen stijgt nog: +3,2 tot +9,5°C op 10% warmste zomerdagen minder vorstdagen: +1,5°C à +6°C op 10% koudste winterdagen

Klimaatverandering – Waterhuishouding – Adaptatiebeleid

Temperatuur: waarnemingen Laatste decennium: +2,3°C t.o.v. pre-industriële referentie (8,8°C 11,1°C) 15 warmste jaren sinds 1833: in periode 1989-2009 15 koudste jaren sinds 1833: in periode 1833-1895

Klimaatverandering – Waterhuishouding – Adaptatiebeleid

Neerslag: scenario’s 2100 Meer neerslag in de winter

Waarschijnlijk minder neerslag in de zomer (# dagen, hoeveelheid)

Hevige zomeronweders: extremer en frequenter

Klimaatverandering – Waterhuishouding – Adaptatiebeleid

Verschil van ± 10% in verandering kust t.o.v. binnenland:

minder verdroging in zomer, meer vernatting in winter

Neerslag: scenario’s 2100

Klimaatverandering – Waterhuishouding – Adaptatiebeleid

Neerslag: waarnemingen steeds nadrukkelijker meer natte dan droge jaren

Klimaatverandering – Waterhuishouding – Adaptatiebeleid

Invloed op hoog- en laagwater langs rivieren

Laagwater in de zomer: Laagste rivierdebieten: 20-70% Kans op watertekort , waterkwaliteit

Hoogwater in de winter: Relatief beperkte toename piekafvoeren (max. 35%) Lokaal: frequentere en grotere overstromingen

Hoogwater in de zomer: Hevige zomeronweders Overstromingen riolen en kleinere waterlopen

Klimaatverandering – Waterhuishouding – Adaptatiebeleid

Overstromingsrisico langs bevaarbare waterlopen vertaald naar economisch risico

Overstromingsrisico = gemiddelde verwachte schade (euro/m².jaar)

Evolutie risico tegen 2100 t.o.v. huidig klimaat (bij huidig landgebruik): Droog klimaatscenario: risico daalt sterk (-56%) Gematigd klimaatscenario: risico daalt licht (-8%) Nat klimaatscenario: risico stijgt (+33%)

Maar ook bevolkingstoename, gezinsverdunning, economische ontwikkeling etc.

zullen een rol spelen via hun effecten op R.O.

Klimaatverandering – Waterhuishouding – Adaptatiebeleid

Overstromingsrisicoin 2100 volgens 3 klimaatscenario’sbij huidig landgebruik

ZeeniveauOostende: +1,69 mm/j sinds 1927 (~ mondiaal 1,7 in 20ste eeuw)Versnelling: +4,41 mm/j in periode 1992-2006; andere meetplaatsen)In 21ste eeuw +20 cm à +200 cmHoogwater stijgt meer dan laagwater

Klimaatverandering – Waterhuishouding – Adaptatiebeleid

Golfbelasting erosie strand & duinen

Getijdenslag bresvorming

overstromingen

Ondanks onzekerheden zijn adaptatiemaatregelen nodigMaatregelen nemen die onder verschillende scenario’s zinvol en vlot bij

te sturen zijnWatertekort en -overlast gezamenlijk aanpakken

(bv. overstromingsgebieden, infiltratie hemelwater)

Belangrijke rol voor de verschillende overheden: Eigen infrastructuur Ruimtelijke ordening Klimaatadaptatieplan, overstromingsrisicobeheerplannen Stimuleren rationeel watergebruik …

Andere belangrijke spelers: Verzekeraars Drinkwatermaatschappijen …

Belang van watertekort: klimaatverandering heeft niet alleen invloed op het aanbod, maar ook op de vraag naar drinkwater

Klimaatverandering – Waterhuishouding – Adaptatiebeleid

Enkele conclusies

…

Klimaatverandering – Waterhuishouding – Adaptatiebeleid

“Klaar voor wat komt? Over de invoering van klimaatadaptatiebeleid in Vlaanderen” (Studie UA voor MIRA)

1. Hoe gaat Vlaanderen aan de slag met klimaatadaptatie? Welke factoren remmen het adaptatieproces en welke factoren stimuleren?

Vl. beleidsdomeinen integreren klimaatadaptatie erg verschillend in hun beleid (anticiperen – afwachten). Verschillen worden in de studie verklaard adhv kritische faal- en succesfactoren.

2. Aanbevelingen over wat institutioneel nodig is om een goed klimaatadaptatiebeleid te voeren. O.a.:

- Dept. LNE niet enkel ‘bottom-up’ maar ook ‘top-down’ faciliterend laten

optreden: aanzetten tot initiatieven, afstemming tussen initiatieven

- Klimaatadaptatie niet enkel zaak van de Vl. Overheid. Actieve betrokkenheid

van andere beleidsniveaus en private actoren moet leiden tot concrete

engagementsafspraken en afstemming van initiatieven.

Meer informatie

• Milieuverkenning 2030 en MIRA Indicatoren

– online www.milieurapport.be– in de boekhandel

• 15 wetenschappelijke rapporten

• Kaarten (www.milieuverkenning.be)

• ook in het Engels

• j.brouwers@vmm.be s.opdebeeck@vmm.be