Visienota: 55- plussers in Beweging

Naar een kwaliteitsvol sport- en bewegingsbeleid voor senioren.

Commissie Sport en Bewegen 2008

Volledige tekst van de Visienota hier terug te vinden

Historiek2002: eerste aanzet commissie Sp & B

Actieplan Sport en Bewegen voor ouderen2005: Vlaamse Trainersschool en S-Sport

Knelpunten en suggestiesNood aan visie en strategie over Sport en

bewegen bij 55-plussers:– Werkgroep maakt de visienota op

2008: aftoetsen informatie met ruimer publiekExperten en doelpubliek

Indeling Deel 1: Verzameling en bespreking gegevens

Demografie en maatschappelijke ontwikkelingen Algemene situering Sp & B voor 55-plussers

o mate van fysieke activiteito niveau van sportbeoefeningo motivatie

Overzicht sportaanbieders Opleidingsaanbod begeleiding senioren Informatie vanuit het beleid

Deel 2: Analyse van de gegevens (SWOT) Deel 3: Aanbevelingen

Naar 3 beleidsniveaus Sportactoren

Doel

Om in de toekomst de kwaliteit van het aanbod van sport en bewegen voor mensen van 55 jaar

en ouder te vrijwaren én te verhogen is het nodig om hierover een visie en strategie te ontwikkelen met de partners betrokken bij

seniorensport

Wie werkt hieraan mee? De Vlaamse Ouderenraad Commissie Sport en Bewegen Werkgroep visienota:

o Bossaerts Nicole (Vlaamse Trainersschool/BLOSO)o De Schrijver Lieve / Vandereet Sandra (S-Sport)o Peeters Ingrid (Okra-Sport)o Tessier Jan (VKV Beleidscel Ouderenzorg Rusthuis – RVT)o Van Bossuyt Tine (VSF)o Vonck Eva (ISB vzw / Kunst en Democratie)o Willox Roland (GOSA – GSF)

WEETJES

CIJFERTJES

Vergrijzing

Vergrijzingstrend: Ouderen in Vlaanderen30 % = 55-plus

Verzilveringstrend:groep oudste ouderen stijgt

Ouderen bewegen te weinig: geen gezondheidseffect… Ouderen en vrije tijd: meer deelname aan sport- en

bewegingsactiviteiten. Beleidsmatige inspraak van ouderen wint op alle niveaus aan

belang.

De grijze druk

Sport en Bewegen

‘De senior’ bestaat niet: grote diversiteitBinnen de senioren: kansengroepenHet gezondheidseffect van sport en bewegen

stijgt met ouder worden.Gezondheid =

Fysieke gezondheid Psychisch welbevindenSociaal welbevindenMedische factor

Motivatie: ‘participatieprincipe’ is belangrijk.

Sportaanbod

weinig concrete gegevens over sportaanbod, sportparticipatie en sportaanbieders.

Organisaties voor Sportieve Vrijetijdsbesteding: meeste senioren die actief zijn. (?)

Populairste seniorensporten: Wandelen Fietsen

82% van de gemeenten doen iets voor senioren (meer) Woonzorgcentra: vooral beweging Losse projecten en initiatieven (BOEPS – GALM - …)

Wat doet de gemeente?

1ste plaats: activiteiten gericht naar fitheid en gezondheid

2de plaats: volkssporten (49 % = petanque)3de plaats: watersportenMeest aangeboden sporten:

Petanque Fietsen Wandelen

Begeleiden van sportende seniorenDe Vlaamse Trainersschool

aanvullende sporttakoverschrijdende module ‘begeleiden van sportende senioren’

Initiator:Opleidingen gym en dans

Weinig vrouwen in begeleidingGroeiende interesse bij jongere professionelenSportfederaties

interesse en aandacht voor de doelgroep seniorenSportaanbieders in Vlaanderen: weinig zicht op

internationale tendensen en good practices

Beleidsteksten Vaststelling: versnipperde politieke aandacht voor

sport en bewegen. Sector Sport:

Beleidsnota 2004 – 2009: promotie Sport / BewegenBeleidsbrieven: aandacht voor opleidingen voor seniorenSport voor Allen decreet: rechtvaardige verdeelsleutel

voor de verschillende doelgroepen.Decreet lokaal en regionaal sportbeleid: volwaardige

plaats en stem van de ouderen in de lokale sportraden. Sector Welzijn:

Beleidsnota 2004 – 2009: Geen aandacht Bewegen / Sport Ouderenbeleidsplan:

Gezond zijn en blijven… oa door sport Nood aan het creëren van een aangepast aanbod

SWOT

Volledige tekst van de SWOT hier terug te vinden op blz. 49 tot 57

Know-how

• Seniorensportfederaties hebben kennis over het begeleiden van senioren in sport• De VTS heeft een basispakket over het initiëren of het begeleiden van oudere sporters

• Weinig onderzoek verricht omtrent seniorensport• Sportbehoefte is weinig of niet in kaart gebracht• Gebrek aan globale visie door versnipperde politieke aandacht

• Groeiende aandacht voor levenslang en levensbreed leren• Recent: grootschalig behoeftenonderzoek bij senioren

• Weinig specifiek onderzoek naar senioren en sport en beweging• Geen financiële middelen ter beschikking voor wetenschappelijk onderzoek

Sterkten Zwakten

Kansen Bedreigingen

Gezondheid

• Sp & B bevorderen de gezondheidseffecten naarmate men ouder wordt• Gezondheidsbevorderend effect zorgt voor een besparing in de gezondheidszorg

• Het spanningsveld sport / bewegen situeert zich tussen de beleidsdomeinen sport en welzijn

•Groeiende aandacht voor senioren en gezondheid in het beleidsdomein welzijn• Groeiende aandacht vanuit de ziekenfondsen voor de thematiek• actieve en fitte levensstijl wordt vanuit de maatschappij gepromoot

• Er is sedentarisme vanaf 65 j. bij bepaalde risicogroepen (oudste senioren, lager inkomen en lager opleidingsniveau) merkbaar• Verzilvering binnen de vergrijzing ( doelgroep oudste ouderen wordt steeds groter)

Sterkten Zwakten

Kansen Bedreigingen

Aanbod

• Steeds meer mogelijkheden voor senioren om aan georganiseerde sport te doen• Er wordt geïnvesteerd in de kwaliteit van de seniorensport• Senioren kiezen voor meerdere sporten• Seniorensport situeert zich op diverse niveaus: zowel lokaal, regionaal, provinciaal als landelijk

• Senioren sporten vooral overdag• Er is geen globaal overzicht van het sportaanbod voor senioren• Er is geen coördinatie van het totale aanbod

• Er is een groeiende aandacht voor meer gevarieerde sporten: nieuwe sporten op maat van de senior• Er is een groeiende aandacht voor buurtvoorzieningen en sociale participatie via het verenigingsleven• Er is een ruim netwerk van fiets- en wandelwegen in Vlaanderen

• De sporttakkenlijst kan beperkend zijn• Sportieve bewegingsactiviteiten hebben een structurele plaats nodig• Er is weinig aandacht voor bepaalde groepen ouderen (Bijv. in de Woonzorgcentra) binnen de sportsector• Er is weinig structurele financiële ondersteuning zowel vanuit de overheid als vanuit de privé sponsoring

Sterkten Zwakten

Kansen Bedreigingen

Opleiding / omkadering

• Er zijn steeds meer geschoolde trainers • Het opleidingsforum sportende senioren staat in voor de uitbouw en opvolging van het opleidingsaanbod voor het begeleiden van sportende senioren• VTS: gerichte aandacht in het opleidingsaanbod voor het begeleiden van sportende senioren

• Geen overzicht van het opleidingsaanbod omtrent seniorensport binnen de reguliere sportopleidingen• Opleidingsaanbod van technische sporten is te weinig gericht naar senioren• De instapdrempel tot het volgen van sportspecifieke opleidingen wordt als hoog ervaren door de senioren

• Sportfederaties organiseren specifieke opleidingen voor senioren in functie van het begeleiden van meer technische sporten• Senioren nemen zelf de begeleiding in handen• Er is groeiende belangstelling van jongere mensen voor het opleidingsaanbod in functie van het begeleiden van seniorensport

• Senioren zijn niet voldoende vertrouwd met het opleidingsaanbod in Vlaanderen en de meerwaarde van een gekwalificeerde trainer is te weinig gekend door de senioren

Sterkten Zwakten

Kansen Bedreigingen

Participatie

• Participeren is belangrijker voor senioren dan presteren•De frequentie van hun sportbeoefening stijgt• De motivatie om te participeren is vooral het sociale aspect

• Beperkt bereik van de doelgroep via sommige sportfederaties• De stap naar een sportclub is nog te groot• Er is een beperkt bereik van de kansengroepen binnen de senioren• Beperkte inspraak van de seniorensportorganisaties in het lokaal en provinciaal beleid

• Relatieve en absolute stijging van het aantal senioren tijdens de eerstkomende beleidsperiode (2 Milj., 30>35 % Vlamingen)

• Er is momenteel weinig zicht op de beeldvorming van senioren en sport in de media• De kostprijs en de mobiliteit zijn de belangrijkste drempels

Sterkten Zwakten

Kansen Bedreigingen

AANBEVELINGEN

Overleg sport en bewegen voor senioren

• Overleg tussen de beleidsmakers van de domeinen sport en welzijn.

• Informeren van de verschillende betrokken actoren over de verschillende initiatieven rond sport en bewegen voor senioren.

• Opvolging van de visietekst ‘Senioren in beweging’.

• Hoe kunnen conclusies en aanbevelingen geïmplementeerd worden op het werkterrein.

Departement: Sport, Welzijn en Onderwijs

Formuleren van een duidelijke begripsafbakening ‘Sport’ en ‘Bewegen’.

Alle sportfederaties stimuleren om hun sport open te stellen voor senioren.

Sportieve bewegingsactiviteiten een structurele plaats geven binnen het Vlaamse beleid.

Initiatieven ontwikkelen voor het bereiken van kansengroepen binnen de groep senioren.

Promotiecampagne rond de effecten van sport en bewegen op de gezondheid van ouderen.

Opvolgen hoe de conclusies van wetenschappelijke onderzoeken kunnen geïmplementeerd worden in het werkveld.

Provincie en VGC

• Uitwerken van een sportbeleidsplan met betrekking tot bewegen en sport voor senioren.

• Versterken, uitbreiden en ondersteunen van bovenlokale promotionele activiteiten naar senioren.

• Opstarten van een duurzaam begeleid sport- en bewegingsprogramma.

• Voeren van een participatiebeleid waarbij elke senior in functie van zijn sportieve mogelijkheden een plaats vindt.

Gemeente

• Binnen het sportbeleidsplan ruime aandacht voorzien voor bewegen en sport voor senioren.

• Financieel ondersteunen van een toegankelijk en een duurzaam sport- en bewegingsaanbod voor senioren.

• Sensibiliseren van niet gekwalificeerde lesgevers voor het volgen van erkende opleidingen.

• Opstarten van een duurzaam begeleid sport- en bewegingsprogramma in samenspraak met de lokale sportaanbieders.

• Verhogen van de inspraak van de seniorensportorganisaties in het lokale beleid.

• Benutten van het ruime bestaande verenigingsleven om sport- en bewegingsactiviteiten te promoten en aan te bieden.

Sportfederaties

• Oog hebben voor de resultaten van wetenschappelijke onderzoeken en deze implementeren in de werking van de sportfederaties en op het werkterrein.

• Ontwikkelen en structureel implementeren van een kwalitatief sport- en bewegingsaanbod voor senioren.

• Sensibiliseren van niet gekwalificeerde lesgevers voor het volgen van erkende opleidingen.

• Benutten van het ruime bestaande verenigingsleven om sport- en bewegingsactiviteiten te promoten en aan te bieden.

Wie doet wat?

Vlaams Ouderenraad

Commissie Sport en Bewegen Werkgroep Implementatie Visienota

Vlaamse Ouderenraad• Adviesvragen vanuit de overheid– Bespreken – Doorgeven naar de commissie/werkgroep

• Advies vanuit de commissie versturen naar– De overheid– De universiteiten (de scholengemeenschap)

• Signaalfunctie naar beleid en naar ouderensector• Het ouderenbeleidsplan opvolgen• Signaalfunctie: Sensibilisatie van en

communicatie naar de lidorganisaties

Commissie Sport en Bewegen

• Opvolgen Ouderenbeleidsplan

• Meerjarenprogramma uitwerken

• Opdrachten doorgeven/opmaken/bespreken voor de werkgroep visienota

Werkgroep Visienota

• Uitwerken implementatie Visienota

• Uitvoeren opdrachten vanuit de commissie Sport en Bewegen.

• Acties

Opdracht 1. Wisselwerking tussen Commissie en de Universiteiten

in verband met onderzoek2. Lokaal Sportbeleid: samenwerking met ISB en VVSG– Vorming gemeentes / gemeentelijke sportdiensten– Vorming vrijwilligers in de lokale sport- en

seniorenraden– Proactieve sturing impulssubsidies 2013

3. Visienota Up-to-date houden4. Oplijsting Good Practices

Actie

Wisselwerking Universiteiten ivm onderzoek:

– KU Leuven (pdf)

– Ugent (pdf)

– VU Brussel (pdf)

Actie

Samenwerking met het ISB:

– Artikel tijdschrift november 2011: Seniorensport in de kijker.

– Artikel tijdschrift mei 2012: Ouderen tellen altijd mee, ook in de sportraad.

Actie

Samenwerking met het VVSG:

Artikel in tijdschrift ‘LOKAAL’ juli 2012: