· Web viewgeen problemen met luchtemissie 13 milieu incidenten vijf meldingen kortom...

Jaarverslag en managementreview milieu 2002

Universitair Medisch Centrum Utrecht

Natascha Smits en Hanco de LabijeMilieudeskundigen UMC UtrechtApril 2003

In opdracht van de Arbo en Milieu Coördinatie Commissie

INHOUDSOPGAVE

pagina

11.11.21.3

22.12.22.3

33.13.23.33.4

3.4.13.4.23.4.33.4.43.4.53.4.63.4.7

44.14.2

55.15.25.3

bijlage 1bijlage 2bijlage 3bijlage 4bijlage 5

Samenvatting

Inleiding InhoudHet UMC UtrechtMilieubeleidsverklaring UMC Utrecht

Meerjarenbeleid Milieu 1998-2002 en milieuactieprogramma 2002Milieubeleid UMC Utrecht 1998-2002Milieuactieprogramma UMC Utrecht 2002Decentrale milieuactieplannen

De uitvoering en de resultaten van 2002Milieuzorgsysteem en milieuorganisatieWet- en regelgeving Opleiding en communicatieDe milieuthema’sBeleid gevaarlijke stoffenMilieuvriendelijk bouwbeleidEnergie en waterAfvalstoffenAfvalwaterLuchtemissiesMilieu-incidenten

Audits en meldingenauditsmeldingen

Conclusies en aanbevelingen en de nieuwe plannenconclusies aanbevelingen Milieuactieplan 2003

Milieuactieprogramma 2002Opleidingsplan milieu 2002Communicatieplan milieu 2002Overzicht ontwikkeling afvalstromen UMC UtrechtMilieuactieplan 2003

1

3334

7779

111112121313131416171718

191919

21212122

2529313335

LIJST MET AFKORTINGEN

AMCCAZU

BEES-B

B&OBOPZ

CFKdddDLA

EURALGROSIAVM

INKISO 9.001

ISO 14.001

KAMLTDmapMFURvB

SMARTUMC Utrecht

WKZWmWvo

Arbo en Milieu Coördinatie CommissieAcademisch Ziekenhuis UtrechtBesluit Emissie-eisen Stookinstallaties (groep B geldt voor ketelinstallaties vanaf 1 megawatt en voor gasmotoren en turbine-installaties van alle vermogens)Besturingsfilosofie en organisatiestructuurBijzondere opnemingen in psychiatrische ziekenhuizenChloorfluorkoolwaterstoffenDivisies, Diensten en DirectoratenDivisie Laboratoria en ApotheekEuropese AfvalstoffenlijstGevaarlijke stoffen Registratie en OpsporingssysteemInteruniversitaire organisatie voor Arbeidshygiëne, Veiligheid en MilieuInstituut Nederlands KwaliteitRichtlijnen voor een kwaliteitszorgsysteem van de International Organization for StandardizationRichtlijnen voor een milieuzorgsysteem van de International Organization for StandardizationKwaliteit, arbo en milieuLogistiek Technische DienstMilieuactiepuntMedische Faculteit UtrechtRaad van BestuurSpecifiek, meetbaar, acceptabel, realistisch en tijdgebondenUniversitair Medisch Centrum UtrechtWilhelmina Kinder ZiekenhuisWet milieubeheerWet verontreiniging oppervlaktewateren

ORGANOGRAM UMC UTRECHT 2002

Milieujaarverslag en managementreview milieu 2002 Universitair Medisch Centrum Utrecht

SAMENVATTING

jaarverslag en managementreview milieu

doelstellingenmilieuzorg

systeem grotendeels

gehaald

nieuwe structuur

en betere afstemmingmet

normale bedrijfsvoering

structureringopleiding en

communicatie

nieuw beleidskader

gevaarlijke stoffen

nog geen beleid

duurzaam bouwen

stijging energie- en

waterverbruik

stijging hoeveelheid

afval

daling

Voor u ligt het gecombineerde jaarverslag en managementreview milieu 2002 van het UMC Utrecht. Het doel van dit verslag is tweeledig. Enerzijds geeft het jaarverslag inzicht in het bereiken van de doelstellingen van het meerjarenbeleid milieu. Anderzijds geeft de managementreview inzicht in de mate waarin het milieuzorgsysteem geschikt, adequaat en doeltreffend is.

De doelstellingen die zijn vastgelegd in het meerjarenbeleid milieu 1998-2002 zijn grotendeels gehaald of binnen bereik. Het betreft de implementatie van ISO 14.001, de ontwikkeling van een gevaarlijk stoffenbeleid, de ontwikkeling van een duurzaam bouwbeleid, doelstellingen voor energiebesparing en waterbesparing, reductie van bedrijfsafval ten gunste van preventie of recycling en geen overschrijding van de lozingsnormen. Ook de actiepunten van het centrale milieuactieplan 2002 zijn grotendeels gehaald of worden in 2003 voortgezet. De activiteiten in het kader van het milieu- opleidingsplan en het milieu-communicatieplan zijn goed verlopen. Al met al raakt de milieuzorg steeds verder ingebed in de normale bedrijfsvoering in het UMC Utrecht.

Hieronder volgt een beknopt overzicht van de diverse ontwikkelingen:

Een belangrijke ontwikkeling in het UMC Utrecht in 2002 was de integratie van de divisies en diensten, in het kader van de nieuwe Besturingsfilosofie en Organisatiestructuur (B&O). Daarvoor is ook op het gebied van milieu bij een aantal divisies een nieuwe structuur opgezet. Daarmee beschikte in 2002 iedere divisie over een milieucoördinator en een aantal milieucontactpersonen. Door betere afstemming van het milieuactieplan op de beleids- en budgetcyclus is betere afstemming mogelijk met de reguliere bedrijfsvoering.

De activiteiten in het kader van zowel het opleidings- als het communicatieplan milieu zijn in 2002 goed verlopen. De milieuopleidingen zijn gestructureerd door een samenwerking aan te gaan met het Opleidingscentrum UMC Utrecht. De communicatie en terugkoppeling met de milieucoördinatoren heeft extra aandacht gekregen. In 2003 komt er een geïntegreerd digitaal Handboek Arbo- en Milieuzorgsysteem, inclusief vernieuwde procedures.

De projectgroep GROS (Gevaarlijke stoffen, Registratie en OpsporingsSysteem) heeft in 2002 goede vorderingen gemaakt. De projectgroep heeft een beleidskader gevaarlijke stoffen opgesteld en goedgekeurd. De divisies vullen dit beleidskader in 2003 verder in. Verder is gewerkt aan de database van het Gevaarlijke Stoffen Registratie en Opsporing systeem en zijn instructies gegeven aan diverse gebruikersgroepen.

Landelijk heeft duurzaam bouwen bij academische ziekenhuizen en universiteiten de aandacht. Ook in het UMC Utrecht zijn er diverse initiatieven op het gebied van duurzaam bouwen. De doelstelling voor het opstellen van een achterliggend beleid of visiestuk met daarin de uitgangspunten voor duurzaam bouwen in het UMC Utrecht is vanwege capaciteitsgebrek niet gehaald. Dit onderwerp is doorgeschoven naar 2003.

In 2002 is zowel het energie- als het waterverbruik wederom gestegen. Een toename in de activiteiten, een energie-intensievere productie, landelijke autonome groei van het energieverbruik en factoren zoals langdurige problemen met apparatuur zijn hierop van invloed. Er is nog te weinig inzicht in deze factoren. Het is dan ook nog onduidelijk of deze sterke stijging eenmalig is of dat dit een trend is. In 2003 ondertekent het UMC Utrecht hoogstwaarschijnlijk de Meerjarenafspraak Energie Efficiëntie 2 (MJA 2).

In 2002 is aandacht besteed aan afvalscheiding. Desondanks is de hoeveelheid afval in absolute zin toegenomen ten opzichte van 2001, wat een jaar was met een lage afvalproductie. De stijging is met name te zien bij het bijzonder bedrijfsafval, het glas en het specifieke ziekenhuisafval. De hoeveelheden afval bij deze afvalstromen schommelen sterk, maar een duidelijke oorzaak is niet aan te wijzen. Deze afvalstromen krijgen extra aandacht in het afvalpreventieonderzoek dat wordt uitgevoerd.

1


vervuilingswaarde

geen problemen met

luchtemissie

13 milieu incidenten

vijf meldingen

kortom

milieuactieplan 2003 gereed

er is nog genoeg te doen

In 2002 zijn geen overschrijdingen van de lozingsnorm gemeten. De vervuilingswaarde van het afvalwater en de hoeveelheid geloosde zware metalen zijn in 2002 fors gedaald.

Het UMC Utrecht voldeed in 2002 aan de eisen die zijn gesteld aan de luchtemissies. De meetstaten van de gasmotoren gaven aan dat aan de norm van maximaal 500g NOx per GJ werd voldaan. De gasmotoren in de energiecentrale zitten tegen de grens van de emissie-eisen aan en worden de komende jaren vervangen.

In 2002 hebben dertien milieu-incidenten met gevaarlijke stoffen plaatsgevonden. Dit is ongeveer gelijk aan voorgaande jaren. Het is vanwege capaciteitsgebrek niet gelukt een betere inhoudelijke terugkoppeling tussen de brandweer en de milieudeskundigen op te zetten. De milieudeskundigen hebben daarom nog onvoldoende inzicht in de aard van de incidenten. Het vormgeven van deze terugkoppeling is een actiepunt voor 2003.

In 2002 zijn vijf milieumeldingen binnengekomen bij de milieudeskundigen (drie afwijkingen van de norm, één incident en één voorstel tot verbetering). Deze meldingen zijn afgehandeld. Het toegankelijk maken en onder de aandacht brengen van het meldingensysteem bij de medewerkers van het UMC Utrecht was een doelstelling voor 2002. Dit actiepunt is nog niet opgepakt en blijft staan voor 2003.

Ondanks het behalen van de gestelde doelen binnen het milieuzorgsysteem is de milieuprestatie afgenomen: het water- en energieverbruik alsmede de afvalproductie zijn in 2002 toegenomen. Een toename in de activiteiten, maar ook externe factoren zijn hierop van invloed. Het is onduidelijk of de sterke toename van het water- en energieverbruik en de afvalproductie in 2002 uitschieters zijn of dat ze een trend aangeven. Daarentegen is de kwaliteit van het afvalwater wederom verbeterd, zijn de emissies naar de lucht afgenomen.

De bevindingen in dit jaarverslag en managementreview milieu zijn vertaald in aanbevelingen en zijn meegenomen in de actieplannen voor 2003 of vertaald in een project.

Geconcludeerd wordt dat het UMC Utrecht wat betreft haar milieuzorgsysteem op de goede weg is, maar dat een deel van de milieuaspecten toch nog veel aandacht vragen. Het gaat om het energie- en waterverbruik en om de afvalproductie. Andere aandachtspunten zijn bijvoorbeeld de uitstoot van CFK’s en het gebruik van het meldingensysteem milieu. In de aanbevelingen zijn voldoende mogelijkheden opgenomen om deze punten aan te pakken.

2


1 Inleiding

1.1 Inhoud

plan do

checkact

jaarverslag UMC Utrecht

Het jaarverslag en de managementreview milieu 2002 gaat in op het bereiken van de doelstellingen en de efficiëntie en effectiviteit het milieuzorgsysteem van het UMC Utrecht. Uitgangspunt hierbij zijn de plannen op centraal niveau: het meerjarenbeleid Milieu 1998-2002 en het Milieuactieprogramma 2002. De verslaglegging van de decentrale milieuactie plannen is de verantwoordelijkheid van de divisie of dienst zelf.

Net als het voorgaande jaar is het verslag opgedeeld volgens de vier stappen van de Deming-circle: Plan – Do – Check – Act. Deze stappen vormen ook de hoofdpunten in de ISO14.001 norm, die de basis is voor het milieuzorgsysteem in het UMC Utrecht.

Hoofdstuk 2 geeft een overzicht van het lopende meerjarenbeleid en de plannen voor 2002 (Plan). In hoofdstuk 3 is beschreven wat er heeft plaatsgevonden op het gebied van het milieuzorgsysteem, de milieuorganisatie, wetgeving en communicatie, milieuthema’s en projecten. Er wordt ingegaan op de mate waarin het UMC Utrecht de plannen heeft gerealiseerd en hoe het milieuzorgsysteem en de milieuorganisatie hebben bijgedragen aan de resultaten (Do). Hoofdstuk 4 gaat in op de milieu-audits en meldingen in 2002 (Check). Hoofdstuk 5 ten slotte geeft een overzicht van de conclusies en aanbevelingen en geeft de plannen die zijn geformuleerd voor 2003 (Act).

Een verkorte versie van dit verslag is opgenomen in het Jaarverslag van het UMC Utrecht. Met het opnemen van milieu- en arbogegevens in dit jaarverslag maken milieu- en arbozorg ook onderdeel uit van de ‘normale’ bedrijfsvoering.

1.2 Het UMC Utrecht

Het Universitair Medisch Centrum Utrecht (UMC Utrecht) bestaat onder deze naam sinds 1999. De organisatie heeft drie locaties, met elk een eigen jarenlange geschiedenis. - het oudst is het Academisch Ziekenhuis Utrecht (AZU). Dit is ook het oudste

academisch ziekenhuis van Nederland, het bestaat sinds 1817;- het Wilhelmina Kinderziekenhuis (WKZ) opende in 1888 haar deuren. Het ziekenhuis is

volledig ingericht op de zorg voor zieke kinderen, die hier vóór alles kind mogen zijn. Het WKZ is gehuisvest in een kindvriendelijk gebouw dat via een tunnel verbonden is met locatie AZU;

- de Medische Faculteit Utrecht (MFU) is onder andere gevestigd in het Stratenum, een gebouw dat naast het AZU-gebouw staat. De eerste hoogleraar werd benoemd in 1636.

Sinds 1999 vormen deze drie organisaties samen het UMC Utrecht. Een grote organisatie die topzorg levert door patiëntenzorg, onderwijs en onderzoek met elkaar te combineren. De drie kernwaarden hierbij zijn: zorgen voor mensen, grenzen verleggen en kennis delen.

MissieDe strategie van het UMC Utrecht voor de periode 2000-2005 is vastgelegd in de notitie ‘Vernieuwing als opdracht’. De missie luidt:- het bieden van hoogwaardige patiëntgerichte en steeds vanuit de patiënt gedachte zorg

op geselecteerde gebieden van de gezondheidszorg, aansluitend bij de hoofdthema’s van onderzoek;

- het bieden van gedifferentieerde en kwalitatief vooraanstaande studentgerichte opleidingen, waarbij universitaire en specialistische (beroeps-)opleidingen zijn geïntegreerd;

- het verrichten van grensverleggend onderzoek op een vijftal geselecteerde terreinen met de kernwoorden genen, vaten, afweer, hersenen en beeld.

KengetallenIn het UMC Utrecht werkten in 2002 bijna 7750 mensen. Het aantal bedden bedroeg 1.042, het aantal opnames bedroeg 26.244. Het aantal polikliniekbezoeken bedroeg 343.861. Het aantal studenten bedroeg ruim 400. Het aantal promoties bedroeg bijna 200, en er zijn een

3


aantal belangrijke prijzen behaald en een groot aantal subsidies is toegekend.

OrganisatieHet UMC Utrecht is verdeeld in 17 divisies, diensten en directies (ddd’s). Een organogram is weergegeven aan het begin van dit verslag. De Raad van Bestuur sluit jaarlijks met het managementteam van elke divisie, dienst of directoraat een contract af over de aard en de omvang van patiëntenzorg, onderzoek en onderwijs, de financiële middelen en resultaten. Sinds 2002 worden in deze managementcontracten ook de decentrale milieuactieplannen opgenomen. De Arbo- en milieudienst ondersteunt alle ddd’s. De Arbo- en milieudienst is een afdeling binnen de Directie Personeel en Organisatie.

LiggingHet UMC Utrecht is gevestigd op het oostelijk deel van de Uithof, welke is gelegen in de voormalige Johannapolder tussen Utrecht, De Bilt, Zeist en Bunnik. Het terrein grenst aan het Kromme Rijnlandschap (Rijnauwe), het terrein van de Universiteit van Utrecht en de Hogeschool van Utrecht en het bedrijventerrein Rijnsweerd (Provincieterrein). Deze ligging is van belang voor het milieu, gezien de aanwezigheid van natuurgebieden, de afwezigheid van nabijgelegen woonwijken en de situering van de paardenrenbaan ten opzichte van de helicopterplaats.

1.3 Milieubeleidsverklaring UMC Utrecht

In 1999 heeft het UMC Utrecht een milieubeleidsverklaring opgesteld. Hiermee onderschrijft de Raad van Bestuur dat het UMC Utrecht er naar streeft het milieu als gevolg van haar activiteiten zo min mogelijk te belasten:

Verklaring van de Raad van Bestuur van het Universitair Medisch Centrum Utrecht (UMC Utrecht)

gevestigd op de volgende locaties:

AZU-locatie: WKZ-locatie: MFU-locatie:Heidelberglaan 100 Lundlaan 6 Universiteitsweg 1003584 CX Utrecht 3584 EA Utrecht 3508 GG Utrecht

Hierbij verklaart de Raad van Bestuur van het UMC utrecht een milieuzorgsysteem overeenkomstig de norm ISO 14001 te hebben ontwikkeld en ingevoerd. Met het hebben en onderhouden van een milieuzorgsysteem wil het UMC Utrecht aantonen, dat de organisatie zijn verantwoordelijkheid op het gebied van milieuzorg neemt, dat de zorg voor het milieu een wezenlijk onderdeel is van de bedrijfsvoering en dat het UMC Utrecht de prestaties op het gebied van milieu wil blijven verbeteren.

De zorg voor het milieu mag niet ten koste gaan van de kwaliteit van de patiëntenzorg, tenzij bepaalde maatregelen noodzakelijk zijn als gevolg van wet- en regelgeving.

De scope van het milieuzorgsysteem omvat alle activiteiten die plaatsvinden in het UMC-complex. Het Centraal Militair Hospitaal valt dus buiten de scope van het milieuzorgsysteem. Organisaties, die op permanente basis activiteiten in het UMC-complex uitvoeren maken wel onderdeel uit van het milieuzorgsysteem. Hierbij moet gedacht worden aan Huffels (restaurant, koffiecorners, bloemist, kapsalon, winkel), het RIVM (vergiftigingscentrum), de Bloedbank en de Universiteit Utrecht (audiovisuele dienst).

Het beleid met betrekking tot milieu is vastgelegd in het AZU/WKZ-milieubeleid 1998 - 2002; ook onder de UMC-noemer zal dit van toepassing zijn. Dit beleid wordt eens per vijf jaar door de Raad van Bestuur vastgesteld. Het decentraal management is verantwoordelijk voor het pro-actief ondersteunen van het milieubeleid, de uitvoering van het milieubeleid binnen de divisie en het behalen van de doelstellingen. Interne ondersteuning op het gebied van milieuzorg wordt geleverd door de Logistieke en Technische Dienst. De centrale coördinatie van alle aspecten die met het milieuzorgsysteem te maken hebben is neergelegd bij de Arbo- en milieudienst UMC Utrecht.

4


Milieuzorg wordt beschouwd als integraal onderdeel van het overkoepelende kwaliteitsprogramma, zoals dat momenteel binnen de organisatie van het UMC Utrecht plaatsvindt. Aan de hand van het zogenaamde INK-model wordt invulling gegeven aan dit programma. Totale kwaliteit kan alleen dan geleverd worden als activiteiten worden uitgevoerd binnen de geldende regels en normen. Ook de zorg voor de arbeidsomstandigheden en de veiligheid (stralingshygiëne, ziekenhuishygiëne en brandveiligheid) op de werkplek zijn zaken die de kwaliteit van processen bepalen. In de visie van het UMC Utrecht past milieuzorg dan ook in het streven totale kwaliteit te bereiken in 2002.

Raad van Bestuur UMC UtrechtUtrecht, 1 november 1999

5


6


2 Meerjarenbeleid Milieu 1998-2002 en milieuactieprogramma 2001

2.1 Milieubeleid UMC Utrecht 1998-2002

1998-2002 Sinds 1993 voert het UMC Utrecht een meerjarenbeleid Milieu. Het eerste meerjarenbeleid liep van 1993-1997. Voor 1998-2002 is een nieuw meerjarenbeleid milieu opgesteld. Kort samengevat zijn de volgende doelstellingen geformuleerd:

1. MILIEUZORGSYSTEEMImplementatie en certificatie van het milieuzorgsysteem overeenkomstig de ISO 14.001 norm in het hele UMC Utrecht in 2000

2. MILIEUEFFECTENGevaarlijke stoffen:-ontwikkeling van een gevaarlijk stoffenbeleid in 2000Milieuvriendelijk bouwen:-ontwikkeling van een milieuvriendelijk bouwbeleid in 2000Energie-efficiency: - in 2000 12% reductie ten opzichte van 1996 Waterbesparing: - in 2000 10% reductie ten opzichte van 1996Afvalpreventie: - in 2002 verdere reductie van het bedrijfsafval ten gunste van preventie of recycling Reductie van emissies naar water: - geen overschrijding van de lozingsnormen in 1999 voor de locatie AZU en in 2000 voor het hele UMC Utrecht

meerjarenbeleid

1998-2002loopt door

in 2003

meerjarenbeleid

arbo en milieu2004-2008

Deze doelstellingen worden uitgewerkt in de jaarlijkse centrale milieuactieplannen. Veel van de doelstellingen in het meerjarenbeleid Milieu hadden als streefdatum 2000. Een deel van deze doelstellingen is in dat jaar daadwerkelijk gehaald. Doelstellingen die niet zijn gehaald zijn aandachtspunten gebleven in 2001 en in 2002. De punten die terug kwamen in het milieuactieplan 2002 waren:- ontwikkeling gevaarlijke stoffenbeleid- ontwikkeling milieuvriendelijk bouwbeleid- verdere reductie van het bedrijfsafval ten gunste van preventie of recycling- geen overschrijding van de lozingsnormen voor heel het UMC Utrecht (stond voor 1999

en 2000, maar er is voor gekozen dit elk jaar na te streven)

Het meerjarenbeleid Milieu ging in 2002 het laatste jaar in. Een volgend meerjarenbeleid Milieu zou gelden voor de periode van 2003-2007. Gezien de ontwikkelingen betreffende de integratie van arbo en milieu in het UMC Utrecht heeft de Raad van Bestuur er voor gekozen ook met het meerjarenbeleid Milieu te streven naar afstemming met het (nog op te stellen) meerjarenbeleid Arbo. Het meerjarenbeleid Arbo is gerelateerd aan het Arboconvenant voor de Academische ziekenhuizen en zal gelden van 2004-2008. Dit betekent dat het meerjarenbeleid Milieu een jaar is opgeschoven.

Het meerjarenbeleid Milieu 1998-2002 is daarom met een jaar verlengd in 2003. De doelstellingen en aandachtsgebieden uit dit meerjarenbeleid lopen hiermee nog een jaar door. In 2003 wordt een beleid voor 2004-2008 geformuleerd, rekening houdend met onder andere (inter)nationaal en provinciaal beleid en wet- en regelgeving, technische ontwikkelingen en eigen prioriteitenstelling. In 2003 wordt ook gekeken of het wenselijk is één integraal meerjarenbeleid Arbo en Milieu op te stellen voor de periode 2004-2008.

2.2 Milieuactieprogramma UMC Utrecht 2002

2002 Elk jaar stelt het UMC Utrecht een Milieuactieprogramma op. Het programma 2002 is gebaseerd op onder andere de evaluatie van het milieuactieprogramma 2001, de milieu-

7

PLAN


audits, de managementreview milieu 2001, de milieuaspectenmatrix en het meerjarenbeleid Milieu. Hieronder is weergegeven welke plannen het UMC Utrecht had voor 2002. Het volledige milieuactieplan, opleidingsplan en communicatieplan milieu 2002 staan in de bijlagen.

1. MILIEUZORGSYSTEEM EN –ORGANISATIE1.1 Eind 2002 beschikt het UMC Utrecht per ddd en UMC-breed over een format voor

een register van milieuaspecten dat voldoet aan de ISO 14.001 en praktisch toepasbaar is voor de ddd’s. Voor tenminste twee divisies is een concept register gereed.

1.2 In 2002 heeft een evaluatie plaatsgevonden van de inbedding van arbo- en milieukaders in de beleidscyclus (managementcontracten, kaderstellingbrief en Balanced Scorecard).

1.3 Uiterlijk in juni 2002 hebben het ddd-management, de milieucoördinatoren en de milieucontactpersonen namens de Arbo en Milieu Coördinatie Commissie een brief ontvangen met het verzoek de taken, verantwoordelijkheden en bevoegdheden van de arbo- en/of milieucontactpersonen en de arbo- en/of milieucoördinatoren op te nemen in de beoordelingscyclus (planning, voortgang en beoordeling). De reacties op de brief worden bewaakt, en zonodig wordt een vervolgactie ondernomen.

1.4 In de eerste helft van 2002 is het interne milieu-auditsysteem herzien zodat het effectiever en efficiënter functioneert.

1.5 Eind 2002 zijn het Handboek Milieuzorgsysteem, de milieuhoofdstukken van het Handboek Arbo en Milieu en het Meldingensysteem geactualiseerd en gedigitaliseerd.

2. MILIEUCOMMUNICATIE 2.1 Zie communicatieplan (zie bijlage 3).2.2 Eind 2002 is een milieusite beschikbaar op Scoop.3. MILIEU OPLEIDING 3.1 Zie opleidingsplan milieu 20024. WET- EN REGELGEVING4.1 Eind 2002 beschikt het UMC Utrecht over nieuwe actuele vergunningen voor de Wet

milieubeheer en de Wet Verontreiniging Oppervlaktewater.Doel: Het actualiseren van de huidige milieuvergunningen en het terugbrengen van het aantal op UMC Utrecht – niveau tot 2 vergunningen. Gestreefd wordt naar

8


vergunningen die deels op hoofdlijnen zijn.4.2 Eind 2002 is de Europese Afvalstoffenlijst (EURAL) geïmplementeerd in het UMC

Utrecht.5. MILIEUASPECTEN 5.1 Afval(preventie)project.

Doel: Efficiënt en uniform inzamelen van afvalstoffen in het UMC Utrecht. Verbeteren van de inzameling en scheiding van de afvalstoffen. Terugdringen van de afvalproductie. Verlagen van de kosten voor de inzameling en afvoer van afvalstoffen.

5.2 In 2002 is bekend wat de oorzaken zijn van de overschrijdingen van de toegestane normen voor het lozen van koper en zink in het afvalwater.

realisatie actiepunten

De actiepunten uit het Milieuactieprogramma 2002 zijn grotendeels gerealiseerd. Een aantal doelen is niet bereikt:- Het aanpassen van de procedure voor interne milieu-audits is gerealiseerd, maar heeft

niet het gewenste resultaat gehad. - Het actualiseren van het Handboek Milieuzorgsysteem is uitgesteld.- Het aanvragen de vergunning in het kader van de Wet milieubeheer heeft vertraging

opgelopen in verband met landelijke ontwikkelingen en vragen van de gemeente omtrent de geluidsbelasting van de helicopterlandingsplaats.

- Het afval(preventie)project is uitgevoerd, maar heeft nog niet geleid afvalvermindering.

De afhandeling van de diverse actiepunten uit het milieuactieprogramma 2002 komen in hoofdstuk 3 meer in meer detail aan de orde. In de rechter kantlijn wordt op die plaatsen het nummer van het milieuactiepunt (map) uit dit plan vermeld.

2.3 Decentrale milieuactieplannen

decentraleplannen

Per 1 januari 2002 gold voor de divisies en diensten de nieuwe organisatiestructuur. De decentrale milieuactieplannen voor 2002 waren nog opgezet volgens de oude structuur. Uitgaande van de oude structuur had 82% een milieuactieplan opgesteld. In 2002 hebben de meeste divisies wel een milieuactieplan voor 2003 opgezet waarbij de oude divisie indeling is losgelaten.

Hieronder staat een overzicht van de onderwerpen van de milieuactieplannen van de divisies en diensten. De uitvoering, evaluatie en verslaglegging is een taak van de divisies en diensten zelf.

milieuzorgsysteem en –organisatiebijhouden en beheren MZSmilieuactieplan inbedden in beleidscyclusaanstellen milieucoördinator en/of milieucontactpersonen cq. uren beschikbaar stellenprioritering milieuaspecten (bv dmv milieuaspectenmatrix)introductie nieuwe medewerkers milieu, arbo, veiligheid, etcopleiden milieu-auditorvastleggen taken milieusleutelfigurenarbo en milieu meenemen bij inkoopontwikkelen arbo en milieuvriendelijk Transport en Distributiebeleidintegratie cq afstemming arbo en milieu (en/of kwaliteit)Milieucommunicatiemilieu aspecten en -actieplan breder communicerenmilieucontactpersonen overleg organiseren/milieu in werkoverlegmilieucontactdag bijwonenverspreiden schriftelijke info afkomstig van de milieudeskundigenprocedures website divisie onder de aandacht brengenprocedures actualiserenhandboeken Scoop onder de aandacht brengen

9


Milieuopleidingdeelname opleiding milieucoördinatorendeelname opleiding milieuzorg op de werkvloerdeelname opleiding calamiteiten in het laboratoriumorganiseren cursus transportmedewerkers arbo en milieuwet- en regelgevingbijdragen aan implementatie EURALbedrijfshulpverlening/ontruimingsplannenMilieuaspectenaanschaffen LCD-schermenterugdringen energieverbruik, door oa energiezuinige pc’s, licht uit, etcpapierbesparing/dubbelzijdig printen en kopiëreninvoeren milieuvriendelijk papierafvalpreventie en afvalscheidingvervanging destructieautoclaafvoorkomen lozingen op rioolverminderen emissie NOx en preventie olielekkagesplaatsen lekbakkenmilieu in Beurt Kaart Onderhoud opnemencontrole opslag goederen arbo, milieu en veiligheidprocedure opstellen voor calamiteiten gevaarlijke stoffenduurzaam bouwenhergebruik materialen

10


11


3 De uitvoering en de resultaten van 2002

3.1 Milieuzorgsysteem en milieuorganisatie -organisatie interne audits

ISO 14.001 in 2002

Doelstelling van het meerjarenbeleid Milieu met betrekking tot het milieuzorgsysteem (de implementatie en certificatie van het milieuzorgsysteem overeenkomstig de ISO 14.001 norm in heel het UMC Utrecht) was in 2000 reeds voldaan. In 2002 is gewerkt aan de verdere implementatie en is vorm gegeven aan de continue verbetering die voortvloeit uit het systeem.

B&O en milieu

nieuwemensen

milieudeskundigen

KAM functionaris

Een belangrijke ontwikkeling in het UMC Utrecht in 2002 was de integratie van de divisies en diensten, in het kader van de nieuwe Besturingsfilosofie en Organisatiestructuur (B&O). Ook op het gebied van milieu is er bij een aantal divisies een nieuwe structuur opgezet. Dit biedt extra mogelijkheden voor het delen van kennis en ervaring. Daarnaast is met het Centraal Militair Hospitaal een samenwerkingsconvenant afgesloten voor de uitwisseling van milieudiensten en kennis.

De Divisie Perinatologie en Gynaecologie, de Divisie Hoofd-Hals, het Julius Centrum, Divisie Laboratoria en Apotheek en de Bloedbank kregen een nieuwe milieucoördinator. Bij de Raad van Bestuur nam Dhr. J. Halkes afscheid als portefeuillehouder milieu. Hij is opgevolgd door Dhr. H. Bol.

Met deze veranderingen beschikte in 2002 iedere divisie over een milieucoördinator en een aantal milieucontactpersonen. Er is een brief uitgegaan naar de decentrale managementteams met het verzoek de milieutaken op te nemen in de beoordelingscyclus. Een aantal divisies heeft dit overgenomen. Daarnaast is op managementniveau aandacht gevraagd voor de beschikbare tijd voor de milieutaken.

Vanaf 1 september 2002 is bij de milieudeskundigen van de Arbo- en milieudienst een wijziging opgetreden in bezetting. De capaciteit kwam daarmee op 1,58 fte. In 2003 wordt er een extra arbo- en milieuadviseur aangesteld, waardoor de capaciteit voor milieu weer wordt vesrterkt.

De divisie Laboratoria en Apotheek (DLA) heeft zelfstandig een nieuwe structuur opgezet voor milieuzorg. Er is per afdeling tussen de milieucoördinator (de KAM-coördinator) en de milieucontact-personen nog een tussenpersoon (een KAM-functionaris) benoemd. Ook heeft DLA een nieuw format voor een arbo- en milieuactieplan ontwikkeld. Gedurende het hele jaar kunnen punten worden toegevoegd. Vier maal per jaar wordt bij gehouden wat de ontwikkelingen zijn. Deze worden besproken met het management van DLA en komen terug in de kwartaaloverleggen met de Raad van Bestuur. De milieudeskundigen nemen deze structuur in 2003 als extra mogelijkheid op in het Handboek Milieuzorgsysteem.

Belangrijke ontwikkelingen in 2002 waren verder het afstemmen van de decentrale milieuactieplannen op de vigerende beleids- en budgetcyclus. Hierdoor is betere afstemming mogelijk met de reguliere bedrijfsvoering van de divisies en diensten. Deze afstemming wordt in 2003 verder voorgezet. Mede vanwege deze voortzetting heeft in 2002 nog geen evaluatie plaatsgevonden van dit actiepunt. Om de milieuactieplannen beter te kunnen onderbouwen is de milieuaspectenmatrix geïntroduceerd. Deze methodiek is in de voorgaande jaren ontwikkeld en uitgetest en maakt op afdelingsniveau inzichtelijk welke milieuaspecten prioriteit behoeven. In 2002 is in een paar divisies meegewerkt aan pilots. In 2003 worden deze pilots verder voorgezet.

map 1.3

map 1.2

map 1.1

Een belangrijke ontwikkeling in het UMC Utrecht in 2002 was de integratie van de divisies en diensten, in het kader van de nieuwe Besturingsfilosofie en Organisatiestructuur (B&O). Daarvoor is ook op het gebied van milieu bij een aantal divisies een nieuwe structuur opgezet. Daarmee beschikte in 2002 iedere divisie over een milieucoördinator en een aantal milieucontactpersonen. Door betere afstemming van het milieuactieplan op de beleids- en budgetcyclus is betere afstemming mogelijk met de reguliere bedrijfsvoering.

12

DO


3.2 Wet- en regelgeving

vergunning Wm en Wvo

Vanaf 2000 wordt er gewerkt aan de aanvraag van nieuwe vergunningen ingevolge de Wet milieubeheer (Wm) en Wet verontreinigingen oppervlaktewateren (Wvo). Het is niet gelukt om in 2002 de aanvragen voor deze vergunningen af te ronden. Met name het onderdeel met betrekking tot de helikopter landingsplaats liep vertraging op. Belangrijke factor hierbij was de landelijke discussie omtrent de toegestane geluidsbelasting voor helikopter landingsplaatsen bij traumacentra. De gemeente Utrecht vroeg daarom meerdere malen om aanvullende informatie over het aantal vliegbewegingen en de geluidsbelasting. In december 2002 is het Besluit hefschroefvliegtuigen bij ziekenhuizen van kracht geworden. De consequenties van dit beluit voor de aanvraag zijn tijdens het opstellen van dit jaarverslag nog niet inzichtelijk. Verwacht wordt dat in 2003 de definitieve aanvragen worden ingediend.

map 4.1

EURAL In mei 2002 is de nieuwe Europese Afvalstoffenlijst (EURAL) van kracht geworden. Dit is een nieuwe Europese vorm van het coderen van afvalstoffen en het classificeren in gevaarlijk en niet-gevaarlijk. In 2001 was de projectgroep EURAL van start gegaan met de voorbereidingen voor het omcoderen van de afvalstoffen, het aanpassen van de gevaarscategorieën en het herzien van de contracten met de milieudienstverleners. In 2002 zijn deze werkzaamheden afgerond. In 2003 zullen de codes op de afvalstoffenkaarten en veiligheidsinformatiebladen verder worden aangepast. Daarnaast zal er invulling worden gegeven aan de meldingsplicht, die per 1 januari 2004 van kracht is.

map 4.2

ADR Vanaf 1 januari 2002 is de wetgeving omtrent het vervoer van gevaarlijke stoffen over de weg (ADR) aangescherpt. In dit kader heeft de inspectie van Verkeer en Waterstaat bij diverse ziekenhuizen controles uitgevoerd. Uit de controle bij het UMC Utrecht, in het najaar 2002, kwam een aantal verbeterpunten naar voren. Met de LTD en de milieudeskundigen is een overleg gestart om deze punten op te pakken. Aan een aantal van deze punten is direct invulling geven, onder andere door het inhuren van een ADR-veiligheidsadviseur. De ziekenhuizen die een controle hebben gehad gaan in overleg om te bepalen hoe hier het beste mee kan worden omgegaan.

Hiermee is de toegankelijkheid van deze informatie verbeterd. Daarnaast heeft voornamelijk rond de actie Doorstroom veel communicatie plaatsgevonden.

Het UMC Utrecht heeft in 2002 adequaat gereageerd op de EURAL. De inspecties ten aanzien van de ADR is gebleken dat nog niet aan alle eisen is voldaan. In 2003 worden een deze punten verder opgepakt. De vergunningaanvraag voor de Wm en de Wvo heeft met name vanwege de helicopter landingsplaats vertraging opgelopen.

3.3 Opleiding en communicatie

plannen

samenwerkingopleidings

centrum

opleiding milieu

milieu

Zowel het opleidingsplan milieu als het communicatieplan milieu 2002 (zie bijlagen 2 en 3) zijn vrijwel geheel volgens schema verlopen.

In 2002 zijn de milieuopleidingen gestructureerd door een samenwerking aan te gaan met het Opleidingscentrum UMC Utrecht. De milieuopleidingen maken daarmee deel uit van het reguliere cursusaanbod voor alle medewerkers van het UMC Utrecht. Het Opleidingscentrum zorgt voor de communicatie (via de opleidingsgids, scoop, nieuwsbrief, etc), administratie, financiële afhandeling, etc. De cursussen worden zo veel mogelijk gehouden in het opleidingsgebouw. De milieudeskundigen blijven zorg dragen voor de inhoud van de cursussen.

In 2002 zijn drie milieuopleidingen gegeven, waarbij arbo en milieu samen aan de orde waren. Twee keer de opleiding systematische arbo en milieuzorg voor leidinggevenden en milieucoördinatoren (2 dagen) en één keer de opleiding veiligheid, arbo en milieu in het chemisch laboratorium (3 dagdelen). Deze laatste cursus is aangeboden op verzoek van de Divisie Laboratoria en Apotheek.

13


contactdag

communicatie

handboek arbo & milieu

handboekarbo- en

milieuzorgsysteem

Daarnaast is weer de jaarlijkse milieucontactdag georganiseerd. Tijdens deze dag is een workshop gehouden over de integratie van kwaliteit, arbo en milieu, en daarnaast is er een bezoek gebracht aan de energiecentrale van het UMC Utrecht en aan de afvalverwerker van Vliet. Er waren die dag ongeveer 45 mensen aanwezig, iets minder dan voorgaande jaren.

In 2002 is extra aandacht besteed aan de communicatie. Vooral de terugkoppeling over de afhandeling van vragen en opmerkingen had in 2001 vanwege onderbezetting onvoldoende aandacht gekregen. Er is vaker contact opgenomen met individuele milieucoördinatoren en er is diverse malen gebruik gemaakt van een memo, Het Milieucontact is drie maal verschenen en de website Arbo en Milieu is vernieuwd. Door de nieuwe opbouw van de site en het plaatsen van een directe link vanuit de hoofdpagina van Scoop is de informatie over milieu veel makkelijker te vinden. De milieudeskundigen breiden de milieu-informatie op Scoop in 2003 verder uit.

Het actualiseren van het Handboek Arbo en Milieu was een doelstelling voor 2002. Dit is niet gebeurd omdat de nieuwe informatievoorziening op Scoop dit Handboek wellicht overbodig maakt. Het is nog niet duidelijk hoe dit Handboek verder wordt vormgegeven. Gestreefd wordt niet meer met papieren versies te werken.

Het actualiseren van het Handboek Milieuzorgsysteem is verder uitgesteld. Dit in verband met de integratie met arbozorgsysteem en de implementatie van een nieuw operating system voor Scoop. Met het systeem van 2002 kunnen geen figuren en stroomschema’s worden weergegeven. De procedures zijn daarom nog niet geactualiseerd. Begin 2003 komt er een nieuwe versie van het operating systeem die de mogelijkheid wel biedt. In de loop van 2003 komt er een geïntegreerd digitaal Handboek Arbo- en Milieuzorgsysteem, inclusief vernieuwde procedures.

map 2.2

map 1.5

De activiteiten in het kader van zowel het opleidings- als het communicatieplan milieu zijn in 2002 goed verlopen. De milieuopleidingen zijn gestructureerd door een samenwerking aan te gaan met het Opleidingscentrum UMC Utrecht. De communicatie en terugkoppeling met de milieucoördinatoren heeft extra aandacht gekregen. In 2003 komt er een geïntegreerd digitaal Handboek Arbo- en Milieuzorgsysteem, inclusief vernieuwde procedures.

3.4 De milieuthema’s

3.4.1 Beleid gevaarlijke stoffen

De doelstelling van het meerjarenbeleid milieu met betrekking tot gevaarlijke stoffen was het ontwikkelen en implementeren van een gevaarlijke stoffenbeleid in 2000.

GROS In 2002 heeft de projectgroep GROS het beleidskader gevaarlijke stoffen opgesteld. De Arbo- en Milieu Coördinatie Commissie (AMCC) heeft dit beleid vastgesteld. De Raad van Bestuur heeft het besluit genomen het beleidskader te implementeren. De divisies zullen hier in 2003 invulling aan moeten geven. Daarnaast heeft de projectgroep gewerkt aan de verdere toepassing van het Gevaarlijke Stoffen Registratie en Opsporing Systeem. Via de landelijke werkgroep is een database geselecteerd voor alle Academische Ziekenhuizen.

Voor gebruikersgroepen van de divisie Laboratoria en Apotheek, de Hotel Civiele Dienst en de Logistiek Technische Dienst zijn instructiebijeenkomsten gehouden om het GROS programma uit te leggen. Daarnaast is er een korte instructiekaart ontwikkeld.

De projectgroep GROS heeft in 2002 veel vorderingen gemaakt. Er is een beleidskader gevaarlijke stoffen opgesteld en goedgekeurd. Dit zal door de divisies in 2003 verder worden ingevuld. Verder is gewerkt aan de database van het Gevaarlijke Stoffen Registratie en Opsporing systeem en zijn instructies gegeven aan diverse gebruikersgroepen.

3.4.2 Milieuvriendelijk bouwbeleid

14


De doelstelling van het meerjarenbeleid Milieu met betrekking tot milieuvriendelijk bouwen was dat het UMC Utrecht in 2000 over een milieuvriendelijk bouwbeleid beschikt.

hergebruik bouwmaterialen

nog geen beleid

De LTD geeft sinds het jaar 2000 stelselmatig invulling aan milieuvriendelijk bouwen. Zo heeft de LTD in 2002 verder gebruik gemaakt van de voorzieningen die er zijn om het hergebruik van bouwmaterialen mogelijk te maken. Materialen die vrijkomen bij sloop en/of verbouwing worden opgeslagen, en bij ver- en nieuwbouw worden deze opgeslagen materialen zo mogelijk opnieuw ingezet. Bij de nieuwbouw van Radiotherapie en het ABC-gebouw zijn duurzaamheidscriteria meegenomen.

Ondanks de positieve ontwikkelingen is nog steeds geen sprake van een structureel duurzaam bouwbeleid. De milieudeskundigen zien graag een beleid of visiestuk waarin de doelstellingen en randvoorwaarden vastgelegd zijn. Ook landelijk heeft duurzaam bouwen bij academische ziekenhuizen en universiteiten de aandacht. In 2003 besteden de milieudeskundigen opnieuw aandacht aan dit onderwerp.

Landelijk heeft duurzaam bouwen bij academische ziekenhuizen en universiteiten de aandacht. Ook in het UMC Utrecht zijn er verschillende initiatieven op het gebied van duurzaam bouwen. De doelstelling voor het opstellen van een achterliggend beleid of visiestuk met daarin de uitgangspunten voor duurzaam bouwen in het UMC Utrecht is vanwege capaciteitsgebrek niet gehaald. Het onderwerp is doorgeschoven naar 2003.

3.4.3 Energie en water

De doelstellingen van het meerjarenbeleid Milieu met betrekking tot energie en water waren gericht op het jaar 2000 (energiebesparing met 12% en een waterbesparing van 10% ten opzichte van 1996) en zijn gerealiseerd.

meer energie

stijging elektra

daling aardgas

stijging waterverbruik

Het energieverbruik en waterverbruik van het UMC Utrecht van 1995-2002 is weergegeven in de figuren 1 en 2.

Het totale energieverbruik van het UMC complex is de som van alle ingekochte energie, dus van elektra en aardgas. Het totale energieverbruik is terug te rekenen naar m3 aardgas per m2 vloeroppervlak. Het aardgasequivalent of ook wel de energieprestatiefaktor is dus het totale energieverbruik in m3 aardgas per m2 vloeroppervlak en gecorrigeerd aan seizoen invloeden. Deze factor is voor het UMC complex in 2002 gestegen van 47,242 naar 48,477 m3/m2/grd1. Deze stijging van 2,6% heeft in eerste instantie te maken met de verhoudingsgewijs hoge stijging van het elektraverbruik (3,2%). Met name het WKZ had een verhoogd elektraverbruik (stijging van 8,6%). Deze stijging is grotendeels veroorzaakt door meer activiteiten op de afdelingen, zoals Medische Genetica. Door een minder strenge winter nam het aardgasverbruik met 3,5% ten opzichte van 2001af.

De waterinkoop van het UMC complex was inclusief derden (18.395 m3) 237.431 m3. De inkoop van water steeg aanzienlijk met 9.501 m3 ofwel met 4,2% als gevolg van veelvuldig spoelen van de terreinleiding, die als gevolg van de bouw van psychiatrie verlegd moest worden. Maar ook door aanpassingen en reparaties aan de terreinleiding die door de Niemeijer tuin loopt. Het waterverbruik van het AZU-ziekenhuis had met 3% afgenomen kunnen zijn (5.065 m3), maar door het spoelen van de terreinleiding (10.302 m3) is dit niet zichtbaar in de cijfers. Het waterverbruik van het WKZ-ziekenhuis nam 14% toe van 16.772 m3 in 2001 naar 19.094 m3 in 2002. De toename van het verbruik is deels toe te schrijven aan problemen met condensaat wat door technische problemen te hoog opliep waardoor gekoeld moest worden met drinkwater. Het Technisch Bedirjf heeft hier maatregelen voor getroffen. Verder geldt voor beide gebouwen dat net als voorgaand jaar preventief regelmatig systemen zijn gespoeld ter voorkoming van legionella bacterie, wat ook leidt tot een hoger verbruik.Het koeltorenverbruik nam met 6% af als gevolg van minder laden van koude gedurende de winter en een minder warmere zomer waardoor de koelvraag van het complex ook minder was. Het proceswater ten behoeve van de keuken en labs nam met 4% toe van 48.698 naar

1 grd = graaddagen

15


50.828, een duidelijke veroorzaker van deze stijging is niet aan te wijzen.

In 2002 is zowel het energie- als het waterverbruik wederom gestegen. Een toename in de activiteiten, maar ook externe factoren zoals langdurige problemen met apparatuur zijn hierop van invloed. Er is nog te weinig inzicht in deze factoren. Het is dan ook nog onduidelijk of deze sterke stijging eenmalig is of dat dit een trend is.

Figuur 1. Energieverbruik 1995-2002 van het AZU, WKZ en derden (in m3 aardgas per m2 vloeroppervlak gecorrigeerd voor graaddagen)

1995 51,41996 53,31997 50,91998 50,12

1999 47,42000 46,82001 47,22002 48,5

Figuur 2. Waterverbruik 1995-2002 van het AZU, WKZ en MFU (in 1000 m3 water)

1995 2631996 2141997 2011998 1921999 1992000 2062001 2172002 225

1999: AZU 182, WKZ 172000: AZU 179, WKZ 20, Stratenum 72001: AZU 193, WKZ 17, Stratenum 72002: AZU 200, WKZ 19, Stratenum 6

2 n.b. Voor de waarden vanaf 1998 heeft een correctie plaatsgevonden van het vloeroppervlak dat werd gehanteerd in de berekeningen. Deze waarden kunnen daarom afwijken van voorgaande jaarverslagen.

16


3.4.4 Afvalstoffen

De doelstelling van het meerjarenbeleid Milieu met betrekking tot afval is gericht op een reductie van het afval in het jaar 2002 ten gunste van preventie of recycling.

beleid

afvalproject

specifiekziekenhuis

afval

luiers

afvalcijfers

Het afvalstoffenbeleid van het UMC Utrecht richt zich op de beheersing en vermindering van de afvalstromen. Belangrijk hierbij is dat zowel aan de inputzijde (inkoop), throughput (verbruik) als de outputzijde (inzameling en verwerking) gewerkt wordt aan de vermindering van de milieubelasting. Waar nodig wordt bij de verwerving van producten en diensten het milieuaspect in de besluitvorming betrokken. In afvalpreventieprojecten wordt de fase van het gebruik onder de loep genomen. Door regels omtrent de inzameling van afvalstoffen, en door continue aandacht voor optimale verwerkingsmethodieken, wordt getracht de milieubelasting te verminderen. Gestreefd wordt naar zoveel mogelijk recycling en hergebruik, en zomin mogelijk stort en verbranding.

In 2002 is het afval(preventie)project verder voortgezet. Onderdeel hiervan waren het ontwikkelen en verspreiden van nieuwe afvalposters, een pilotproject met een autoclaaf voor de bewerking van een deel van het specifiek ziekenhuisafval (zie volgende alinea), en het laten uitvoeren van een afvalpreventieonderzoek door studenten van de Hogeschool Delft. De resultaten van dit onderzoek komen in 2003 beschikbaar.

Vanaf november 2000 is het UMC Utrecht bezig met proeven voor het desinfecteren van een deel van het specifiek ziekenhuisafval, bewerkbaar ziekenhuisafval genoemd. In 2002 is gestart met een proef met een autoclaaf van de firma Logmed. Onder andere op het gebied van de logistiek, veiligheid, arbo, milieu en infectiepreventie zijn testen gedaan. Overleg is gestart met de ministeries van VROM en VWS. De proef wordt verder voortgezet in 2003. Daarbij wordt onder andere de recycling (biogasterugwinning en nuttige toepassing van de glas-, metaal- en kunststoffracties) van het afval onderzocht.

Het luierproject is in 2002 opnieuw geëvalueerd. De conclusie was dat de gescheiden luierinzameling in het UMC Utrecht geen problemen oplevert. De luierinzameling blijft gehandhaafd maar wordt niet verder uitgebreid gezien de onduidelijke ontwikkelingen op het gebied van de verwerking van het luiermateriaal.

In de onderstaande tabellen wordt de afvalproductie van gevaarlijk en bedrijfsafval over het jaar 2002 en de zes voorgaande jaren weergegeven. De cijfers vanaf 2000 betreffen de afvalproductie van het gehele UMC Utrecht, de cijfers van 1999 betreffen AZU + WKZ en de voorgaande jaren betreffen de productie van het AZU. In bijlage 4 is een grafiek opgenomen met daarin het overzicht van de hoeveelheden afval in de loop der jaren.

map 5.1

Gevaarlijk afval, in tonnen1996 1997 1998 1999 2000 2001 2002

Specifiek ziekenhuis afval 85 80 87 116 117 115 138**Chemisch afval 25 24 31 31 46 40 36Fixeer & ontwikkelaar 93 94 90 67 61 50 46Overig gevaarlijk afval* 11 12 15 6 11 5 13Totaal 214 210 223 220 235 210 233

*Gasontladingslampen, klein chemisch afval en afgewerkte olie** Inclusief 78 ton bewerkbaar (en tot bedrijfsafval bewerkt) ziekenhuisafval

Bedrijfsafval, in tonnen1996 1997 1998 1999 2000 2001 2002

Bijzonder bedrijfsafval 974 1006 997 1089 1107 961 1193Papier & karton 275 301 309 406 399 373 346Glas 171 172 189 216 155 117 165Overig afval** 218 194 172 169 196 ** 157Totaal 1638 1673 1667 1880 1857 ** 1861

*Swill en organisch tuinafvalstijging

hoeveelheid In tegenstelling tot de daling van de hoeveelheid afval in 2001 is de totale hoeveelheid afval in 2002 in absolute zin toegenomen ten opzichte van 2001. De stijging is vooral terug te

17


afval voeren op de hoeveelheid bijzonder bedrijfsafval, glas en het specifiek ziekenhuisafval. Opgemerkt moet worden dat in 2001 in hoeveelheid bedrijfsafval en glas lager was dan gemiddeld. Glas zit ondanks de toename nog steeds onder het gemiddelde over meerdere jaren. Een duidelijke oorzaak van de schommelingen is niet aan te wijzen. Deze afvalstromen krijgen extra aandacht in het afvalpreventieonderzoek dat in het kader van de milieuvergunning in de nabije toekomst wordt uitgevoerd.

In 2002 is veel aandacht besteed aan afvalscheiding. Desondanks is de hoeveelheid afval in absolute zin sterk toegenomen ten opzichte van 2001, wat een jaar was met een lage afvalproductie. De stijging is met name te zien bij het bijzonder bedrijfsafval, glas en het specifiek ziekenhuisafval. De hoeveelheden afval bij deze afvalstromen schommelen sterk over de jaren, maar een duidelijke oorzaak is niet aan te wijzen. Deze afvalstromen zullen extra aandacht krijgen in het afvalpreventieonderzoek dat in de nabije toekomst wordt uitgevoerd.

3.4.5 Afvalwater

De doelstelling van het meerjarenbeleid Milieu met betrekking tot afvalwater was om geen overschrijding van de lozingsnormen meer te hebben in 2000 voor heel het UMC Utrecht. Deze doelstelling is voor de komende jaren voortgezet.

bemonstering Overeenkomstig de voorschriften uit de huidige Wvo-vergunning is in 2002 het afvalwater tweemaal bemonsterd. Op beide monsterdata zijn uit acht putten steekmonsters genomen en geanalyseerd. In 2002 zijn geen overschrijdingen van de normen geconstateerd.

De overschrijdingen van de koper en zink normen in 2000 zijn in 2001 nader onderzocht door een onafhankelijk bureau. De overschrijdingen bleken voort te komen uit het uitlogen van deze koper en zinkverbindingen uit de lassen van het waterleidingsysteem. Aangezien de processen van het UMC Utrecht hier geen invloed op hebben, de gezondheidskundige normen niet werden overschreden en latere metingen geen overschrijdingen meer lieten zien is in overleg met het Hoogheemraadschap besloten geen verdere acties meer te ondernemen.

map 5.2

vervuilingswaarde

zware metalen

Ter vaststelling van de zuiveringsheffing wordt het afvalwater van het UMC Utrecht drie weken per jaar continu gemeten en bemonsterd. De vervuilingswaarde van het afvalwater varieerde opnieuw sterk over de drie meetperioden. Gemiddeld lag de vervuilingswaarde in 2002 op 2714 vervuilingseenheden. Deze lag daarmee fors lager dan in het voorgaande jaren (zie onderstaande tabel). Met deze lagere vervuilingswaarde zijn de kosten voor de zuiveringsheffing opnieuw verlaagd met € 45.000 ten opzicht van 2001.

De hoeveelheid geloosde zware metalen is eveneens gedaald. De totale hoeveelheid geloosde zware metalen was in 2002 41.1 kg. Dit is 40% minder ten opzichte van 2001 (68,4 kg).

1998 1999 2000 2001 2002hoeveelheid afvalwater (m3) 179.704 171.105 185.940 202.330 173.762vervuilingseenheden 3.359 4.312 3.660 3.813 2.714zware metalen (kg) 50.1 106.3 80.9 68.4 41.1

In 2002 zijn geen overschrijdingen van de lozingsnorm gemeten. De vervuilingswaarde van het afvalwater en de hoeveelheid geloosde zware metalen zijn in 2002 fors gedaald.

Luchte3.4.6 Luchtemissies

NOx Het UMC Utrecht heeft een grote diversiteit aan emissies naar de lucht. De emissies waaraan wettelijke eisen zijn gesteld voldoen aan de eisen. De uitstoot van stikstofoxiden (NOx) door de ketelinstallaties voor stoomopwekking in de energiecentrale ligt rond de 80 mg/m3 en voldoet daarmee ruim aan de in de BEES-B gestelde norm van 150 mg/m3 gas. De NOx uitstoot van de gasmotoren voor de warmtekrachtkoppeling ligt onder de in het

18


CFK’s

BEES-B gestelde norm van 500 g/GJ (metingen van de 3 gasmotoren liepen in 2002 uiteen van 347 tot 496 g/GJ). Deze motoren worden in de loop van 2003-2005 vervangen. Voor de nieuwe motoren geldt een norm van 150 g/GJ.

(H)CFK’s worden gebruikt als koelmiddel in de koelmachines ten behoeve van klimaat-beheersing en in koel- en vrieskasten. Als gevolg van onder andere reparatie werkzaam-heden, preventief onderhoud en lekverliezen bedroeg de (H)CFK-emissie in 2002 676 kg. In de jaren 2001 tot 1995 waren de verliezen respectievelijk 224, 81, 250, 237, 131, 352 en 268 kg. De oorzaak van de schommelingen is bij de milieudeskundigen niet bekend. De grote stijging in 2002 is veroorzaakt door een lekkage in een van de koelmachines. Nader onderzoek naar de (H)CFK emissies stond in het actieplan voor 2002. Vanwege capaciteitsgebrek is hier echter niet aan toegekomen. Dit actiepunt is opnieuw opgenomen voor 2003.

jaar (H)CFK-emissie (kg)1995 268 1996 3521997 1311998 2371999 2502000 812001 2242002 676

Het UMC Utrecht voldeed in 2002 aan de eisen die zijn gesteld aan de luchtemissies. De gasmotoren zitten tegen de grens van de emissie-eisen aan en worden de komende jaren vervangen. De stijging van de (H)(C)FK emissie in 2001 en 2002 is een aandachtspunt.

Mili3.4.7 Milieu-incidenten

milieuincidenten

De afdeling bedrijfsbrandweer van de LTD is in 2002 twaalf keer in actie gekomen voor de afhandeling van milieu-incidenten met gevaarlijke stoffen. Dit is vergelijkbaar met voorgaande jaren. De brandweer registreert de incidenten en stuurt een kopie van het formulier aan de milieudeskundigen. Het vormgeven van de inhoudelijke terugkoppeling met de milieudeskundigen was opgenomen in het milieuactieplan voor 2002. Het actiepunt is vanwege de onderbezetting doorgeschoven naar 2003.

Daarnaast heeft zich een incident voorgedaan waarbij 200 liter alcohol op het riool geloosd is. Hiervan is melding gemaakt bij de gemeente en het Hoogheemraadschap. Het incident is ontstaan door een fout in de procedure voor het afsluiten van de lekbakken. De procedure is hierop aangepast.

In 2002 hebben in totaal dertien milieu-incidenten met gevaarlijke stoffen plaatsgevonden. Dit is ongeveer gelijk aan voorgaande jaren. Het is vanwege capaciteitsgebrek niet gelukt een betere inhoudelijke terugkoppeling tussen de brandweer en de milieudeskundigen op te zetten. De milieudeskundigen hebben daarom nog steeds onvoldoende inzicht in de aard van de incidenten en de ernst van de stijging. Het vormgeven van deze terugkoppeling is doorgeschoven naar 2003.

19


4 Audits en meldingen

4.1 Audits

extern

intern

review interne

milieu-audits

aandachtspunten

twee feitenrapporten

De KEMA heeft in mei en in november een driedaagse milieu-audit uitgevoerd. Beide audits waren gericht op het management niveau, met thema’s als beleidsformulering, milieudoelstellingen, meetbaarheid van resultaten en communicatie. De KEMA prijst de meer bedrijfseconomische aanpak waarbij de visie op gebruik van de Balanced Score Card en het afrekenen op doelstellingen geheel in lijn is met intenties van ISO 9.001 en ISO 14.001. De auditor constateerde verbeteringen met name binnen de structuur van het milieuzorgsysteem. Algemene aandachtspunten blijven het SMART maken van milieudoelstellingen, het definiëren van prestatie-indicatoren en het blijven motiveren van het personeel.

Ondanks een voldoende aantal milieu-auditoren bleef het net als voorafgaande jaren moeilijk de geplande interne milieu-audits allemaal te realiseren. Een aantal wijzigingen in de auditprocedure heeft hier geen verbetering in gebracht. In maart 2003 wordt een nieuwe groep interne milieu-auditoren opgeleid. Dit biedt de mogelijkheid de samenstelling van de groep te wijzigen, wat moet leiden tot een betere uitvoering van de auditplanning.

De kwaliteit van de interne milieu-audits en de rapportages is net als het voorgaande jaar goed. De audits lieten zien dat milieuzorg steeds verder verankerd raakt in de organisatie en dat op de werkvloer milieuzaken vaak voldoende in orde zijn.

Tijdens de audits zijn voornamelijk kleine verbeterpunten geconstateerd. De voornaamste aandachtspunten waren: - gebrekkige milieu-organisatie en communicatie- onjuist gebruik van afvalinzamelmiddelen en het ontbreken van afvalposters- opslag van gevaarlijke stoffen

Er zijn twee feitenrapporten opgemaakt. Deze betroffen eenmaal het ontbreken van betrokkenheid van het management bij milieuzorg en eenmaal de onbekendheid met het milieuactieplan. Beide feitenrapporten zijn eind van het jaar opgemaakt, en er is nog geen inzicht in de verdere afhandeling hiervan.

map 1.4

De kwaliteit van de uitgevoerde audits is verbeterd. Net als voorafgaande jaren is het auditprogramma stroef verlopen, ondanks extra inspanningen van de milieudeskundigen. Een wijziging in de samenstelling van het auditorenteam brengt hier waarschijnlijk verbetering in.

4.2 Meldingen

systeem

vijfmeldingen

Binnen het UMC Utrecht is het mogelijk klachten, ideeën voor verbeteringen en afwijkingen die betrekking hebben op het milieu te melden bij de milieudeskundigen. Zowel personen van binnen als van buiten het UMC Utrecht kunnen een melding doen. Ook als er afwijkingen geconstateerd worden tijdens een audit kan dit gemeld worden. Klachten met betrekking tot afvallogistiek worden niet opgenomen in het meldingensysteem voor milieu. Ze worden direct opgenomen met de afdeling Transport & Distributie tijdens het wekelijks overleg met het hoofd van deze afdeling.

In 2002 zijn bij de milieudeskundigen vijf meldingen binnengekomen (zie de tabel). De eerste betrof een overschrijding van de lozingsnorm van xyleen. Verder betrof het tweemaal een afwijking van de regels voor de opslag van gevaarlijke stoffen, en éénmaal een incident (zie milieu-incidenten). Eén melding betrof een voorstel tot verbetering (betreffende typefouten in het Handboek Milieuzorgsysteem). Alle vijf de meldingen zijn volgens procedure afgehandeld.

20

CHECK


datum Melding16 febr 2002 Typefouten in het Handboek Milieuzorgsysteem19 febr 2002 Overschrijding lozingsnorm met betrekking tot xyleen27 febr 2002 Opslag gevaarlijke stoffen in de centrale keuken voldoet niet aan de CPR 15.121 nov 2002 Lozing 200 liter alcohol op het riool29 nov 2002 Opslag alcohol in een laboratorium voldoet niet aan CPR 15.1

onbekendheid meldingen

systeem

Doelstelling voor 2002 was het toegankelijker maken van het meldingensysteem en meer onder de aandacht brengen bij de medewerkers, onder andere door middel van digitalisering. De formulieren zijn wel op Scoop gezet, en zijn via de zoekmachine te vinden. Door een capaciteitstekort bij de milieudeskundigen is dit actiepunt echter niet uitgebreider opgepakt. Het is doorgeschoven naar 2003.

atenIn 2002 zijn vijf meldingen binnengekomen (drie afwijkingen van de norm, één incident en één voorstel tot verbetering). Deze zijn goed afgehandeld. Het toegankelijk maken en onder de aandacht te brengen van het meldingensysteem bij de medewerkers van het UMC Utrecht was een doelstelling voor 2002. Dit actiepunt is onvoldoende opgepakt en blijft staan voor 2003.

21


5 Conclusies en aanbevelingen en de nieuwe plannen

5.1 Conclusies

doelen grotendeels

bereikt

milieuzorgsysteem is verbeterd

stijging water en energie

verbruik en

toename afval

De doelstellingen die zijn vastgelegd in het meerjarenbeleid milieu 1998-2002 zijn grotendeels gehaald of binnen bereik. Ook de actiepunten van het centrale milieuactieplan 2002 zijn grotendeels gehaald of worden in 2003 voortgezet. Daarnaast zijn ook de activiteiten in het kader van het opleidingsplan en het communicatieplan goed verlopen. Verder heeft het beleidskader gevaarlijke stoffen vorm gekregen. Het beleid ten aanzien van duurzaam bouwen is nog niet van de grond gekomen. Al met al raakt de milieuzorg steeds verder ingebed in de normale bedrijfsvoering in het UMC Utrecht.

Ondanks het behalen van de gestelde doelen binnen het milieuzorgsysteem is de milieuprestatie afgenomen: het water- en energieverbruik alsmede de afvalproductie in 2002 fors toegenomen. Een toename in de activiteiten, maar ook externe factoren zijn hierop van invloed. Het onduidelijk of de toename van het water- en energieverbruik en de hogere afvalproductie in 2002 uitschieters zijn of dat ze een trend aangeven.

Daarentegen is de kwaliteit van het afvalwater wederom verbeterd.

5.2 Aanbevelingen

milieuzorg

aanbeveling 1

bouwbeleid

aanbeveling 2

energie en water

aanbeveling 3

afval

aanbeveling 4

oplossen

Uit de evaluatie van de doelstellingen en het milieuzorgsysteem zijn een aantal verbeterpunten naar voren gekomen. Deze paragraaf bevat hiervoor een aantal aanbevelingen:

De activiteiten in het kader van zowel het opleidings- als het communicatieplan milieu zijn in 2002 goed verlopen. Er is echter nog steeds geen actueel geïntegreerd Handboek Arbo- en milieuzorgsysteem.De Arbo- en milieudienst wordt geadviseerd zo snel mogelijk een geïntegreerd Handboek Arbo- en milieuzorgsysteem beschikbaar te hebben. Met behulp van tellers kan gevolgd worden hoe vaak het handboek wordt geraadpleegd.

Ondanks de initiatieven op het gebied van duurzaam bouwen is hiervoor nog geen beleid vastgesteld. Aanbevolen wordt dat de afdeling Bouw en Ruimte Management aan de hand van de ervaringen met de nieuwbouw van Radiotherapie een visiestuk duurzaam bouwen opstelt, met daarin de aandachtspunten en randvoorwaarden waaraan duurzaam bouwprojecten voor het UMC Utrecht aan moeten voldoen.

In 2002 is zowel het energie- als het waterverbruik gestegen. Een toename in de activiteiten, maar ook externe factoren zoals defecte apparatuur zijn hierop van invloed. Het is onduidelijk of deze sterke stijging eenmalig is of dat dit een trend is. Aanbevolen wordt de trend in water- en energieverbruik kritisch te blijven volgen en een onderzoek uit te voeren naar de oorzaken van de toenames. Om het energieverbruik te beperken is het zinvol mee te doen met de Meerjaren Afspraken Energie Efficiency 2. Daarnaast blijven duurzaam bouwen en energie-arme apparatuur mogelijkheden bieden om de energieprestatie te verbeteren.

In 2002 is een afval(preventie)project uitgevoerd. Desondanks is de absolute hoeveelheid afval in 2002 ten opzichte van 2001 sterk gestegen. Het gaat met name om het bijzonder bedrijfsafval en het specifiek ziekenhuisafval.Aanbevolen wordt nader onderzoek te doen naar de oorzaken van de stijging van de hoeveelheid bijzonder bedrijfsafval en specifiek ziekenhuisafval, en om passende maatregelen te nemen. Implementatie van een systeem van bijvoorbeeld lokale weging en de uitvoering van afvalpreventieonderzoeken kunnen hier bij helpen.

22

ACT


capaciteitsprobleem

aanbeveling 5

audits

aanbeveling 6

De milieudeskundigen zijn wegens een capaciteitstekort niet toegekomen aan een aantal actiepunten. Dit betrof bijvoorbeeld de afstemming met de bedrijfsbrandweer over de aard van de milieu-incidenten, onderzoek naar de CFK-verliezen en de digitalisering van het meldingensysteem. Deze punten zijn doorgeschoven naar 2003. Aanbevolen wordt het capaciteitsprobleem bij de milieudeskundigen op te lossen en extra aandacht te geven aan de actiepunten voortkomend uit het vorige actieplan.

Net als voorafgaande jaren is het auditprogramma stroef verlopen, ondanks extra inspanningen van de milieudeskundigen. In 2003 wordt een nieuw team van auditoren opgeleid, wat naar verwachting ten goede komt aan de uitvoer van het auditprogramma. Geadviseerd wordt dat de milieudeskundigen de uitvoering van het auditprogramma nauw blijven volgen en de auditoren die hun werk goed doen positief blijven stimuleren.

borging Om te waarborgen dat de aanbevelingen worden opgepakt is besloten de aanbevelingen als actiepunten op te nemen in het (milieu)actieprogramma of om er een project voor op te zetten. Bij het verschijnen van dit milieujaarverslag en managementreview 2002 is het milieuactieplan 2003 reeds opgesteld. Veel van de bovengenoemde aanbevelingen zijn hier in opgenomen (zie paragraaf 5.3). Het totale milieuactieplan 2003 is opgenomen in bijlage 5. Voor een aantal actiepunten is reeds een projectplan opgesteld of was al een project gaande.

5.3 Milieuactieplan 2003

2002 In september 2002 heeft de Arbo- en Milieucoördinatiecommissie van het UMC Utrecht het Arbo- en Milieuactieplan voor 2003 vastgesteld. In de volgende tabel zijn beknopt de punten uit het Milieuactieplan UMC Utrecht 2003 weergegeven. Het volledige Milieuactieplan UMC Utrecht 2003 is opgenomen in bijlage 5.

Milieuactieplan UMC Utrecht 2003:

1. ARBO- & MILIEUZORGSYSTEEM EN –ORGANISATIE1.1 wat

pi

Verdere implementatie van het milieuzorgsysteem overeenkomstig de ISO 14.001 norm in heel het UMC UtrechtTenminste 80% van de ddd’s heeft een milieuactieplan opgenomen in het managementcontract voor 2004

1.2 watpi

Hercertificering milieuzorgsysteem UMC Utrecht volgens ISO 14.001Nieuw certificaat ISO 14.001 in november 2003

1.3 watpi

Opstellen meerjarenbeleid milieu UMC Utrecht 2004-2008Het UMC Utrecht beschikt over een door de Raad van Bestuur vastgesteld meerjarenbeleid milieu 2004-2008

1.4 watpi

Invullen milieuaspectenmatrix door ddd’sTenminste 50% van de ddd’s heeft een milieuaspectenmatrix ingevuld en gebruikt deze bij het opstellen van het milieuactieplan 2004

1.5 wat

pi

Kijken of de milieuaspectenmatrix bruikbaar is voor het opstellen van een milieucijfer voor de Balanced Score CardConclusie ten aanzien van milieucijfers op basis van milieuaspectenmatrix

1.6 wat

pi

De milieudeskundigen hebben meer inzicht in het aantal, de aard en de afhandeling van milieu-incidentenDe bedrijfsbrandweer registreert de oorzaak, datum, lokatie, milieu-effecten en de getroffen maatregelen van milieu-incidenten en geeft deze informatie gestructureerd door aan de milieudeskundigen

1.7 wat

pi

Onderzoek naar mogelijkheden voor het digitaliseren van de milieuregistraties (en eventueel meldingen)Conclusie ten aanzien van aanschaf softwarepakket

2. ARBO- EN MILIEUCOMMUNICATIE2.1 wat Zie communicatieplan milieu 2003

23


3. OPLEIDINGEN ARBO EN MILIEU3.1 wat Zie opleidingenplan milieu 20034. ARBO- EN MILIEUWETGEVING4.1 wat

pi

Het UMC Utrecht voldoet aan de verplichtingen die zijn opgenomen in de Wm en de Wvo vergunningDe volgende onderzoeken (voor zover daadwerkelijk opgenomen in de nieuwe milieuvergunningen) zijn volgens de tijdsplanning in de vergunning uitgevoerd:-energiebesparingsonderzoek-waterbesparingsonderzoek-bodemonderzoek-afvalpreventieonderzoek-onderzoek naar alternatieven voor zwarte lijst stoffen en carcinogenen zonder drempelwaarde

5. MILIEU-ASPECTEN5.1 thema

wat

pi

Energie: UMC Utrecht ondertekent de Meerjarenafspraak Energie-efficiency 2001-2012 (MJA-2)Ondertekend MJA-2 en uitgewerkt plan van aanpak

5.2 themawat

Water: Extra acties worden uitgesteld omdat vanuit de milieuvergunning nader onderzoek wordt vereist (zie 4.1)

5.3 themawat

Grondstoffen / gevaarlijke stoffen / desinfectans: Zie arboactieplan, onderdeel GROS

5.4 themawat

pi

Afvalpreventie: Terugdringen van de afvalproductie met 10% ten opzichte van 2000 door preventie of intern hergebruik. De resultaten van het afvalpreventieonderzoek zijn besproken, geprioriteerd en waar mogelijk geïmplementeerd

5.5 themawat

pi

Afvalwater:Reductie van emissies naar water Geen overschrijding van de lozingsnormen voor het hele UMC Utrecht in 2003

5.6 themawat

pi

Zwarte lijst stoffen en carcinogenen zonder drempelwaarde:Inzicht krijgen in de mogelijkheden voor de vermindering van het gebruik van zwarte lijst stoffen en carcinogenen zonder drempelwaarde in het UMC UtrechtHet gebruik van zwarte lijststoffen en carcinogenen zonder drempelwaarde is aantoonbaar geminimaliseerd

5.7 themawat

pi

Duurzaam inkopen:Formuleren beleid ten aanzien van duurzaam inkopenEr is een stappenplan beschikbaar

5.8 themawat

pi

Duurzaam bouwen:Verdere ontwikkeling en implementatie van een milieuvriendelijk bouwbeleid Bij alle nieuwbouwprojecten wordt duurzaam bouwen meegenomen in de ontwikkelingsfase

5.9 themawat

pi

CFK’s:De milieudeskundigen hebben meer inzicht in de grootste / belangrijkste gebruikers van koelmiddelen in het UMC Utrecht en het beheer van de koelmiddelenDe milieudeskundigen hebben een overzicht van de grootste / belangrijkste gebruikers van koelmiddelen in het UMC Utrecht en het beheer van de koelmiddelen is inzichtelijk

24


25


BIJLAGE 1 MILIEUACTIEPROGRAMMA UMC UTRECHT 2002

1. ARBO- & MILIEUZORGSYSTEEM EN –ORGANISATIE1.1 Wat (doel, SMART):

Eind 2002 beschikt het UMC Utrecht per ddd en UMC- breed over een format voor een register van milieuaspecten dat voldoet aan de ISO 14001 en praktisch toepasbaar is voor de ddd’s. Voor tenminste twee divisies is een concept register gereed3. Aanleiding: Het huidige register van milieuaspecten voldoet niet aan ISO 14.001 en is te weinig toepasbaar voor de organisatie.Wie:Milieudeskundigen en stagiair (of vergelijkbaar), milieucoördinatoren ddd’s.Hoe:De milieudeskundigen en stagiair maken de matrix die in 2001 is opgesteld toepasbaar en vullen de matrix UMC breed in. Per ddd vullen de milieucoördinatoren de matrix in.Planning:Tot december 2002, zie verder het op te stellen projectplan.Middelen:Stageverslag B. Noyons 2001, inzet reïntegratiecollega, uren coördinatoren milieu ddd’s.

1.2 Wat (doel, SMART):In 2002 heeft een evaluatie plaatsgevonden van de inbedding van arbo- en milieukaders in de beleidscyclus (managementcontracten, kaderstellingbrief en Balanced Scorecard).Aanleiding:De arbo- en milieukaders zijn niet voldoende afgestemd op andere beleidscycli.Wie:Milieudeskundigen, arbo-adviseurs, directievertegenwoordiger milieu, Raad van Bestuur, Arbo en Milieu Coördinatie Commissie.Hoe:Tijdens de Arbo- en Milieuadvies-gesprekken met het decentrale management besteedt de AMD aandacht aan dit onderwerp. Milieudeskundigen en arbo-adviseurs stellen aan de hand hiervan een evaluatieverslag op. De Arbo en Milieu Coördinatie Commissie stelt dit verslag vast en koppelt dit terug aan de Raad van Bestuur.Planning:In februari worden de Arbo- en Milieuadviezen uitgebracht. Voor de Arbo en Milieu Coördinatie Commissie van 18 april stellen de milieudeskundigen en arbo-adviseurs een verslag op. Uiterlijk in mei ontvangt de Raad van Bestuur aanbevelingen van de Arbo en Milieu Coördinatie Commissie.Middelen:Arbo- en Milieuadvies-gesprekken en Arbo- en Milieuadviezen.

1.3 Wat (doel, SMART):Uiterlijk in juni 2002 hebben het ddd-management, de milieucoördinatoren en de milieucontactpersonen namens de Arbo en Milieu Coördinatie Commissie een brief ontvangen met het verzoek de taken, verantwoordelijkheden en bevoegdheden van de arbo- en/of milieucontactpersonen en de arbo- en/of milieucoördinatoren op te nemen in de beoordelingscyclus (planning, voortgang en beoordeling). De reacties op de brief worden bewaakt, en zonodig wordt een vervolgactie ondernomen.Aanleiding:

3 Dit register geeft is een overzicht van de milieugerelateerde activiteiten die plaatsvinden binnen een ddd, de milieurelevantie van deze activiteiten, de ruimte en/of noodzaak voor vermindering van de milieubelasting en de bedrijfsmatige mogelijkheden het milieu-effect te verminderen. Het is een hulpmiddel om te bepalen welke activiteiten de meeste aandacht behoeven op het gebied van milieu.

26


Coördinatoren en contactpersonen hebben in het verleden aangegeven dat er onduidelijkheid bestaat over hun rol en functie. In 2001 is in de Milieu Coördinatie Commissie besloten deze rol en functie niet in bijv. functieomschrijvingen vast te leggen, maar door middel van een brief het ddd-management en de coördinatoren en milieucontactpersonen handvaten te geven om invulling te geven aan (de beoordeling van) de milieufuncties.Wie:Milieudeskundigen, arbo-adviseurs, Arbo en Milieu Coördinatie Commissie. Hoe:SchriftelijkPlanning:De Arbo en Milieu Coördinatie Commissie bespreekt de conceptbrief uiterlijk in de vergadering van 18 april. De milieudeskundigen en arbo-adviseurs versturen deze zo vroeg mogelijk aan de betrokkenen.Middelen: Nvt.

1.4 Wat (doel, SMART): In de eerste helft van 2002 is het interne milieu-auditsysteem herzien zodat het effectiever en efficiënter functioneert.Aanleiding:Het huidige milieu-auditsysteem werkt niet naar behoren: 1/3 van de geplande milieu-audits van 2001 zijn niet uitgevoerd. Het kost de milieudeskundigen veel energie om de auditoren de audits uit te laten voeren.Hoe:De milieudeskundigen passen in overleg met een aantal auditoren de auditprocedure en auditplanning aan. De milieudeskundigen bespreken de aangepaste versies met de auditoren in het auditorenoverleg. Aan de hand van het overleg stellen de milieudeskundigen de definitieve planning en procedure op.Wie:Milieudeskundigen en milieu-auditoren.Planning:Concept versie in januari opstellen, in februari bespreken in het milieu-auditorenoverleg, uitvoeren vervolg 2002.Middelen:Nvt.

1.5 Wat (doel, SMART): Eind 2002 zijn het Handboek Milieuzorgsysteem, de milieuhoofdstukken van het Handboek Arbo en Milieu en het Meldingensysteem geactualiseerd en gedigitaliseerd. Aanleiding:De informatie in het Milieuzorgsysteem is deels niet actueel.Hoe:Zie betreffende projectplannen.Wie:Milieudeskundigen, Arbo- en Milieudienst, systeembeheerder Directie Personeel en Organisatie.Planning:Zie projectplannen.Middelen:Nvt.

2. ARBO- & MILIEUCOMMUNICATIE2.1 Zie communicatieplan milieu 2002 (bijlage 2)

27


2.2 Wat (doel, SMART): Eind 2002 is een milieusite beschikbaar op Scoop. Aanleiding:Milieu-informatie is onvoldoende toegankelijk.Hoe:De milieudeskundigen verdiepen zich in de opbouw en onderhoud van websites. Ze ontwikkelen een site en plaatsen deze met behulp van de systeembeheerder Personeel en Organisatie op Scoop.Wie:Milieudeskundigen, systeembeheerder Directie Personeel en Organisatie.Planning:Gereed voor december 2002.Middelen:Microsoft Frontpage.

3 OPLEIDINGEN ARBO & MILIEU3.1 Zie opleidingsplan milieu 2002 (bijlage 3)4 ARBO & MILIEUWETGEVING4.1 Wat (doel, SMART):

Eind 2002 beschikt het UMC Utrecht over nieuwe actuele vergunningen voor de Wet milieubeheer en de Wet Verontreiniging Oppervlaktewater.Aanleiding:Verouderde vergunningen en samengaan van het Academisch Ziekenhuis Utrecht met het Wilhelmina Kinderziekenhuis en de Medische Faculteit Utrecht.Hoe:Indienen aanvraag voor de Wet milieubeheer en de Wet Verontreiniging Oppervlaktewater door de milieudeskundigen en verlenen vergunning door het bevoegde gezag.Wie:Milieudeskundigen.Planning:Indienen definitieve aanvragen in maart. Ontwerpbeschikkingen in juni gepubliceerd. Vergunning van kracht vanaf september, indien geen bezwaren worden ingediend.Middelen: Nvt.

4.2 Wat (doel, SMART):Eind 2002 is de Europese Afvalstoffenlijst (EURAL) geïmplementeerd in het UMC Utrecht.Aanleiding:Het is wettelijk verplicht de Europese Afvalstoffenlijst te implementeren.Wie:Milieudeskundigen, Hoofd Transport en Distributie, Facilitair Bedrijf van de Universiteit.Hoe:Uitvoering door projectgroep EURAL.Planning en middelen:Zie projectplan (bijvoorbeeld nieuwe inzamelmiddelen, etiketten, aanpassing registratie).

5 MILIEU-ASPECTEN5.1 Energie / water: ten aanzien van dit aspect is geen actiepunt geformuleerd

Wat (doel, SMART): Hoe:Wie:Planning:Middelen:

5.2 Grondstoffen / gevaarlijke stoffen / desinfectans: ten aanzien van dit aspect is geen

28


actiepunt geformuleerdWat (doel, SMART): Hoe:Wie:Planning:Middelen:

5.3 Afvalinzameling: zie afvalproject en projectbeschrijvingWat (doel, SMART):Hoe:Wie:Planning:Middelen:

5.4 Afvalpreventie: zie afvalproject en projectbeschrijvingWat (doel, SMART):Hoe:Wie:Planning:Middelen:

5.5 Afvalwater:Wat (doel, SMART):In 2002 is bekend wat de oorzaken zijn van de overschrijdingen van de toegestane normen voor het lozen van koper en zink in het afvalwater. Aanleiding:De oorzaken van de overschrijdingen van de koper en zink normen voor het afvalwater zijn niet bekend.Hoe:Onderzoek naar de oorzaken voor de overschrijdingen in samenwerking met een extern bureau.Wie:Milieudeskundigen met Tauw.Planning:Eerste kwartaal 2002 eventueel vervolgonderzoek in overleg met Tauw en Logistiek Technische Dienst.Middelen:€ 2.500,- voor tweede serie monsternemingen en rapportage, afhankelijk van het gebruikte budget voor eerste serie en offerte Tauw. Het budget is afkomstig van de Logistiek Technische Dienst.

29

Milieujaarverslag en managementreview milieu 2002 Universitair Medisch Centrum UtrechtUtrecht

BIJLAGE 2 OPLEIDINGSPLAN MILIEU 2002

Opleidingsplan milieu 2002*centrale cursus onderwerp voor wie door wie kosten wanneerSystematische arbo- en milieuzorg

Omgaan met arbo- en milieuzorg Leidinggevenden ddd’s

R. Dijkstra 50% AMD 50% ddd’s

April

Milieucoördinatie Milieuzorg voor coördinatoren Milieucoördinatoren Milieudeskundigen / extern

50% AMD50% ddd’s

Najaar

Milieucontactpersonen Praktische arbo- en milieuzorg op de werkvloer

Milieucontact-personen

AMD / extern 50% AMD50% ddd’s

2003

decentrale cursus onderwerp voor wie door wie kosten wanneerVeiligheid en Milieu in laboratoria II

Calamiteiten in het laboratorium, met een verdieping in een aantal specifieke onderwerpen

Laboratorium-medewerkers

AMD / extern Dlab Najaar

Milieucommunicatie hoe organiseer je de communicatie omtrent projecten, activiteiten, etc

Milieudeskundigen IEC / opleidingscentrum

Nader te bepalen

Nader te bepalen

Cursus leadauditor MZS ISO 14.001 en milieuaudits Milieudeskundigen nog nader te bepalen € 3000 p.p 2003* De daadwerkelijke invulling van de cursussen zal plaatsvinden in overleg met betrokkenen.

30


31


BIJLAGE 3 COMMUNICATIEPLAN MILIEU 2001

Communicatieplan milieu 2002Wanneer Wat KostenHeel 2002 - Nieuwsbrief (divers)

- Afvaloverleg- Bilateraal MD-HAD

---

Januari - Centraal milieuactieplan 2002 -Februari - Bijeenkomst Milieu-auditoren (bespreking auditplan)

- Energieoverleg- Milieucontact

€ 20--

Maart - Milieujaarrapportage- Managementreview

--

April - Bijeenkomst coördinatoren milieu- Arbo- en Milieuadvies DDD’s

€ 50

Mei - Overleg met RvBJuni - Milieucontact

- Resultaten KEMA audit- Digitaal Handboek MZS op Scoop

---

Juli -Augustus -September - Energieoverleg

- Milieucontact--

Oktober -November - Overleg met RvB

- Milieucontactdag-

€ 600December - Bijeenkomst coördinatoren milieu

- Milieucontact- Resultaten KEMA audit

€ 50--

32


33


BIJLAGE 4 OVERZICHT ONTWIKKELING AFVALSTROMEN UMC UTRECHT

34


35


36


BIJLAGE 5 MILIEUACTIEPLAN 2003

1. ARBO- & MILIEUZORGSYSTEEM EN –ORGANISATIE1.1 wat

pi

wiehoetijd

geld

Verdere implementatie van het milieuzorgsysteem overeenkomstig de ISO 14.001 norm in heel het UMC UtrechtTenminste 80% van de ddd’s heeft een milieuactieplan opgenomen in het managementcontract voor 2004Milieucoördinatoren en decentraal management ddd’s en milieudeskundigenOpnemen milieuactieplan in managementcontract voor 2004Tweede helft 2003Nvt

1.2 watpi

wiehoe

tijdgeld

Hercertificering milieuzorgsysteem UMC Utrecht volgens ISO 14.001Nieuw certificaat ISO 14.001 in november 2003Milieudeskundigen, Stichting Coördinatie Certificatie Milieuzorgsystemen en KEMAVergelijking huidige systeem met de eisen van ISO 14.001 en eventuele ontwikkelingen hierinNovember 2003€ 7400

1.3 watpi

wiehoe

tijdgeld

Opstellen meerjarenbeleid milieu UMC Utrecht 2004-2008Het UMC Utrecht beschikt over een door de Raad van Bestuur vastgesteld meerjarenbeleid milieu 2004-2008Milieudeskundigen, AMCC en Raad van BestuurIn 2003 wordt een beleid voor 2004-2008 geformuleerd, rekening houdend met onder andere (inter)nationaal en provinciaal beleid en wet- en regelgeving, technische ontwikkelingen en eigen prioriteitenstelling; daarnaast wordt ook gekeken of het wenselijk is één meerjarenbeleid Arbo en Milieu op te stellen voor de periode 2004-2008Tweede en derde kwartaal 2003Nvt

1.4 watpi

wiehoe

tijdgeld

Invullen milieuaspectenmatrix door ddd’sTenminste 50% van de ddd’s heeft een milieuaspectenmatrix ingevuld en gebruikt deze bij het opstellen van het milieuactieplan 2004Milieudeskundigen en milieucoördinatorenVerspreiding milieuaspectenmatrix en bijbehorende handleiding en begeleiding vanuit de milieudeskundigenHeel 2003Nvt

1.5 wat

piwiehoe

tijdgeld

Kijken of de milieuaspectenmatrix bruikbaar is voor het opstellen van een milieucijfer voor de Balanced Score CardConclusie ten aanzien van milieucijfers op basis van milieuaspectenmatrixMilieudeskundigenOpstellen van een methodiek voor het formuleren één representabel en transparant kengetal milieu uit de milieuaspectenmatrixTweede helft 2003Nvt

35


1.6 wat

pi

wiehoe

tijdgeld

De milieudeskundigen hebben meer inzicht in het aantal, de aard en de afhandeling van milieu-incidentenDe bedrijfsbrandweer registreert de oorzaak, datum, lokatie, milieu-effecten en de getroffen maatregelen van milieu-incidenten en geeft deze informatie gestructureerd door aan de milieudeskundigenMilieudeskundigen en bedrijfsbrandweerVastleggen afspraken over registratie en overleg tussen milieudeskundigen en bedrijfsbrandweerEerste kwartaal 2003Nvt

1.7 wat

piwiehoetijd

geld

Onderzoek naar mogelijkheden voor het digitaliseren van de milieuregistraties (en eventueel meldingen)Conclusie ten aanzien van aanschaf softwarepakketMilieudeskundigenOpvragen informatie over softwarepakketten, onderzoek beschikbare budgetten2003Nvt

2. ARBO- EN MILIEUCOMMUNICATIE2.1 wat Zie communicatieplan milieu 2003

3. OPLEIDINGEN ARBO EN MILIEU3.1 wat Zie opleidingenplan milieu 2003

4. ARBO- EN MILIEUWETGEVING4.1 wat

pi

wie

hoe

tijdgeld

Het UMC Utrecht voldoet aan de verplichtingen die zijn opgenomen in de Wm en de Wvo vergunningDe volgende onderzoeken (voor zover daadwerkelijk opgenomen in de nieuwe milieuvergunningen) zijn volgens de tijdsplanning in de vergunning uitgevoerd:-energiebesparingsonderzoek-waterbesparingsonderzoek-bodemonderzoek-afvalpreventieonderzoek-onderzoek naar alternatieven voor zwarte lijst stoffen en carcinogenen zonder drempelwaardeMilieudeskundigen, de Logistiek Technische Dienst / Facilitair Bedrijf en eventueel externe adviesbureausPer deelonderzoek wordt een specifiek plan opgesteld door de verantwoordelijke afdelingAfhankelijk van de eisen in de Wm en Wvo vergunningPer onderzoek nader te bepalen

5. MILIEU-ASPECTEN5.1 thema

wat

pi hoewie

tijdgeld

Energie: UMC Utrecht ondertekent de Meerjarenafspraak Energie-efficiency 2001-2012 (MJA-2)Ondertekend MJA-2 en uitgewerkt plan van aanpakOpstellen actieplan en ondertekening MJA-2Energiecoördinator / Facilitair Bedrijf, hoofd Technisch bedrijf / Facilitair Bedrijf en milieudeskundigen, Raad van Bestuur, NOVEMEerste kwartaal 2003PM

5.2 themawat

Water: Extra acties worden uitgesteld omdat vanuit de milieuvergunning nader onderzoek wordt vereist (zie 4.1)

35


5.3 themawat

Grondstoffen / gevaarlijke stoffen / desinfectans: Zie arboactieplan, onderdeel GROS

5.4 themawat

pi

hoe

wietijd

geld

Afvalpreventie: Terugdringen van de afvalproductie met 10% ten opzichte van 2000 door preventie of intern hergebruik. De resultaten van het afvalpreventieonderzoek zijn besproken, geprioriteerd en waar mogelijk geïmplementeerdImplementeren resultaten onderzoek ‘afvalpreventiemogelijkheden’, uitgevoerd door studenten van de Hogeschool Delft oktober 2002-januari 2003 Milieudeskundigen en afvalcoördinatorHeel 2003€ 1.200 afvalbudget Logistiek Technische Dienst / Facilitair Bedrijf

5.5 themawat

pi hoewietijd

geld

Afvalwater:Reductie van emissies naar water Geen overschrijding van de lozingsnormen voor het hele UMC Utrecht in 2003Tweejaarlijks analyse afvalwater Milieudeskundigen, ism het Facilitair Bedrijf Universiteit Utrecht Voorjaar en najaar 2003circa € 10.000 (afval)waterbudget Logistiek Technische Dienst / Facilitair Bedrijf

5.6 themawat

pi

hoe

wie

tijdgeld

Zwarte lijst stoffen en carcinogenen zonder drempelwaarde:Inzicht krijgen in de mogelijkheden voor de vermindering van het gebruik van zwarte lijst stoffen en carcinogenen zonder drempelwaarde in het UMC UtrechtHet gebruik van zwarte lijststoffen en carcinogenen zonder drempelwaarde is aantoonbaar geminimaliseerdOnderzoek naar processen waarbij zwarte lijststoffen en carcinogenen zonder drempelwaarden worden gebruikt en mogelijke alternatievenMilieudeskundigen, milieucoördinatoren en milieucontactpersonen, ism Commerciële ZakenTermijnen gesteld in de nieuwe Wm vergunning Nvt

5.7 themawat

pi hoewie

tijdgeld

Duurzaam inkopen:Formuleren beleid ten aanzien van duurzaam inkopenEr is een stappenplan beschikbaarSamenstellen projectgroep, opstellen stappenplanMilieudeskundigen ism Commerciële Zaken / Facilitair Bedrijf en enkele milieucoördinatorenHeel 2003Nvt

5.8 themawat

pi

hoewietijd

geld

Duurzaam bouwen:Verdere ontwikkeling en implementatie van een milieuvriendelijk bouwbeleid Bij alle nieuwbouwprojecten wordt duurzaam bouwen meegenomen in de ontwikkelingsfaseDuurzaam bouwen verankeren in proceduresMilieudeskundigen ism Bouw en Ruimte ManagementHeel 2003Nvt

35


5.9 themawat

pi

hoewietijd

geld

CFK’s:De milieudeskundigen hebben meer inzicht in de grootste / belangrijkste gebruikers van koelmiddelen in het UMC Utrecht en het beheer van de koelmiddelenDe milieudeskundigen hebben een overzicht van de grootste / belangrijkste gebruikers van koelmiddelen in het UMC Utrecht en het beheer van de koelmiddelen is inzichtelijkOpstellen gebruikerslijst en analyse beheer Milieudeskundigen ism Technisch Bedrijf / Facilitair Bedrijf Heel 2003 Nvt

35

· Web viewgeen problemen met luchtemissie 13 milieu incidenten vijf meldingen kortom...

Documents

Transcript of · Web viewgeen problemen met luchtemissie 13 milieu incidenten vijf meldingen kortom...