Verslag workshop “Informatievraag van leraren en IB-ers”, 1 april 2016

Versnellingsvraag Stichting Klasse

Aanwezig:

Stichting Klasse: Naomi Frederiks, Suzanne Both, Daniel Vermij, Marielou Elderbos, Frank Tigges en Kim Peters

Lucas Onderwijs: Anneke Peters, Priscilla Noordermeer, Helma Snoeck en Paul Veringa

Jelte de Jongh (Leeruniek), Olaf de Groot (Kennisnet), Marius van Zandwijk (Kennisnet).

Versnellingsvraag Stichting Klasse

Hoe kunnen we met learning analytics de IB-ers en de leerkrachten beter faciliteren om tot de juiste

interventies in het leerproces te komen, zodat de leerwinst kan worden vergroot? Dat is de

versnellingsvraag waarmee Stichting Klasse actief is. Meer informatie over versnellingsvragen en de

specifieke vraag van Stichting Klasse is te vinden op https://www.poraad.nl/themas/ict-in-het-

onderwijs/ondersteuning-bij-ict/versnellingsvragen/intervenieren-op-basis-van . Lucas Onderwijs

werkt aan een vergelijkbare vraag vanuit een gelijke beleidsvisie. Daarom hebben Stichting Klasse en

Lucas Onderwijs afgesproken gezamenlijk enkele verkenningen uit te voeren en kennis te delen. De

workshop van 1 april komt hieruit voort.

Vraagstelling

In de workshop staan twee vragen centraal: welke informatie hebben leraren en IB-ers nodig om te

interveniëren in het leerproces om leerwinst te verhogen? Welke data kan gecombineerd worden

om tot adviezen voor leraren en IB-ers te komen?

Redeneren vanuit vraag en aanbod van informatie

Informatie voor interveniëren wordt aangeboden vanuit verschillende systemen, zoals Cito LOVS,

Snappet, Parnassys of ESIS. Het redeneren vanuit het aanbod van informatie leidt tot de vragen:

welke informatie is beschikbaar en hoe kunnen we deze informatie optimaal benutten.

Omgekeerd kan ook worden geredeneerd vanuit de vraag naar informatie: welke informatie hebben

leraren en IB-ers nodig vanuit hun werk en professioneel handelen, voor onderwijs en

leerlingbegeleiding en ook de begeleiding van leraren.

Het perspectief van aanbod en vraag kunnen elkaar aanvullen.

Interveniëren?

Interveniëren is een abstract begrip. Dit kan concreter worden gemaakt door systematisch te kijken:

de momenten waar leraren / IB-ers concreet hun keuzen maken voor interventies, zoals de

jaarcyclus voor IB-ers.

Voorbeeld ordeningen van interventies, zoals opbrengstgericht passend onderwijs (versnellen,

verrijken en verbreden), inventarisatie van interventies met hun effecten van Hattie, de

taxonomie van Bloom (onthouden, begrijpen, toepassen, analyseren, evalueren, creeren)

De cyclus van interveniëren: plannen, uitvoeren, evalueren

De focus van interveniëren: richting individuele leerlingen, richting groepen leerlingen (basis,

intensief, plus), richting leraar, richting team.

Op hoofdlijnen zal de informatie voor interveniëren op de cognitieve ontwikkeling van leerlingen

bestaan uit:

De leerstof beheersing: de mate waarin leerlingen doel van de leerlijn wel of niet beheersen;

De vaardigheidsgroei: de mate waarin de algemene vaardigheid toeneemt;

De betrokkenheid van de leerling: de mate waarin de leerling taakgericht gedrag vertoont.

Informatievraag van leraren

In de workshop is in een sub-groep door leraren gesproken over hun informatiebehoefte. Op

hoofdlijnen zijn de bevindingen als volgt.

Interventie Opmerkingen over informatie

Maken van groepsplannen Clusteren van leerlingen in 3 niveaugroepen naar leerstof beheersing en vaardigheidsgroei (25 – 50 – 25).

Verbinden van niveaugroepen aan leerlijnen en – doelen.

Trendanalyse in leerstofbeheersing en vaardigheidsgroei per niveaugroep en leerjaar:

Verschillen leerstofbeheersing en vaardigheidsgroei van de niveaugroep ten opzicht van eerdere leerjaren van dezelfde groep;

Verschillen leerstofbeheersing en vaardigheidsgroei van de niveaugroep ten opzichte van zelfde leerjaar van andere jaargroepen

Elk half jaar

Bepalen van niveau van de leerling:

Observeren van leerlingen

Toetsen van leerlingen

Inzicht in voortgang per leerling op leerlijn: tussendoelen, trendanalyse:

Leerstof beheersing, “absoluut”

Vaardigheidsgroei, “delta”

Inzicht in “Leerstijl” van leerling: inzicht in belemmerende en stimulerende factoren, “zachte” informatie

Keuze van periode aan leraar (jaar of afwijkende periode)

Geven van instructie Clusteren van leerlingen op niveaugroepen:

Gerichter werken aan doelen: voortgang van leerling op leerlijn

Compacten Clusteren van leerlingen in niveaugroepen

Gerichter werken aan doelen: voortgang van leerling op leerlijn

Groepsdoorbroken werken Clusteren van leerlingen in niveaugroepen

Voortgang van leerling in leerlijn via leerdoelen / mijlpalen

Aanleren van strategieën Inzicht in stimulerende en belemmerende factoren van leerling (Parnassys)

Versnellen Clusteren van leerlingen in niveaugroepen

Gerichter werken aan doelen: voortgang van leerling op leerlijn

Dit levert samenvattend het volgende beeld van de benodigde informatie

Voortgang van leerling op leerlijn en tussendoelen

Per leerling

Per niveaugroep

Ten opzichte van prestaties t – 1, zelfde cohort

Ten opzichte van prestaties zelfde leerjaar, eerder cohort

Per niveau groep: elke 6 maanden

Per leerling: flexibele periode, te bepalen door leraar.

Mate van toename algemene vaardigheden

Per leerling

Per niveaugroep

Ten opzichte van prestaties t – 1, zelfde cohort

Ten opzichte van prestaties zelfde leerjaar, eerder cohort

Per niveau groep: elke 6 maanden

Per leerling: flexibele periode, te bepalen door leraar.

Leerstijl

Per leerling

Per leerling: flexibele periode, te bepalen door leraar.

Vraag van IB-ers

In de workshop is in een subgroep gesproken over de informatievraag van IB-ers. De activiteiten van

de IB-er verschillen tussen Lucas Onderwijs en Stichting Klasse, als voorbeeld:

bij Lucas Onderwijs heeft de IB-er bijvoorbeeld een verantwoordelijkheid voor het opstellen van

individuele onderwijsplannen voor (zorg)leerlingen, terwijl bij Stichting Klasse dit de taak van de

leraar is waarbij de IB-er ondersteuning geeft.

Bij Lucas Onderwijs heeft de IB-er een rol bij functioneringsgesprekken van leraren, bij Stichting

Klasse niet.

Op hoofdlijnen zijn de bevindingen als volgt.

Interventie Opmerkingen over informatie

Formuleren van doelen, ambities op schoolniveau

Samenstelling van de leerlingpopulatie (nog concretiseren …)

Uitstroom van leerlingen naar vervolgonderwijs: percentage naar categorie vervolgonderwijs

Trends: de uitstroom en leerlingpopulatie ten opzichte van eerdere jaren

Norm: uitstroom ten opzichte van de normen van het bestuur en IvO

1 x per jaar

Analyseren van resultaten en leerproces op school- en groepsniveau, monitoren dat leerlingen profijt hebben van het onderwijs

Beheersing van de leerstof op schoolniveau, leerjaar, (niveau)groep, leerling per leerlijn

Vaardigheidsgroei in school, leerjaar, (niveau)groep, leerling per leerlijn

Zachte data uit klasobservatie (nog concretiseren …), sociogrammen etc.

Trends: beheersing van leerstof en vaardigheidsgroei ten opzichte van vorig leerjaar en ten opzichte van hetzelfde leerjaar van vorig cohort.

Norm: beheersing van leerstof en vaardigheidsgroei ten opzicht van streefdoel en van school, landelijke gemiddelde

Verbinden van deze data voor beeldbepaling over: kwaliteit + zwakte school, mogelijkheden van leraren + groepen.

2 x per jaar

Adviseren en coachen van leraren PM

In de workshop zijn de volgende algemene trends zichtbaar in de informatie die IB-ers nodig hebben:

Van informatie geordend in methoden naar informatie over de leerling op de leerlijn;

Van informatie over sec resultaten van de leerling naar informatie over het proces van totale

ontwikkeling van de leerling;

Nieuwe tools kunnen een verrijking aan informatie opleveren, tegelijkertijd geeft dit ook een

verbrokkeling van de informatie.

Daarnaast is in de workshop gesproken over de (veranderende) rol van IB-ers:

Het adviseren van IB-ers bij de aanschaf van leermateriaal. Op basis van analyses en ervaringen

met leermateriaal bij andere scholen kan de IB-er hier betekenis hebben;

Het coachen van leraren, het opleiden van coaches binnen de school;

De IB-er als onderwijskundig manager.

Naar verwachting zullen IB-ers meer te maken gaan krijgen met vragen op het vlak van

samenwerking binnen de school, het team dezelfde kant op krijgen en uitleg over de betekenis van

verschillende dashboards.

De uniformiteit en communiceerbaarheid van informatie uit diverse tool kan worden verbeterd. De

informatie uit Cito en DLE is slecht uitlegbaar aan ouders. Als meer wordt gewerkt met analytics

dient ook aandacht uit te gaan naar het waarborgen van privacy en het inzicht hebben in potentiele

privacy issues.