STUDENTENBROCHURE

VERPLEEGAFDELING NEFROLOGIE, ENDOCRINOLOGIE Sector Metabole en cardiovasculaire aandoeningen

Ingang 12 / route 1447

2

1 INLEIDING

Beste student

Van harte welkom op onze afdeling.

In deze brochure vind je informatie over de afdeling, patiënten en pathologieën. Je vindt er ook

praktische afspraken voor een vlotte samenwerking.

We wensen je een aangename en leerrijke stage toe.

Succes!

Het team

3

2 VOORSTELLING VAN DE AFDELING

2.1 Locatie

De afdeling Nefrologie en Endocrinologie is te bereiken via ingang 12, route 1447.

Er zijn 24 bedden (kamers 1801 tot 1818), verdeeld over een- en tweepersoonskamers.

Keuken, berging, spoelruimte, onthaal-verpleegpost, artsenbureau, linnenkamer, badkamer, douche

en onderhoudslokaal bevinden zich in de middenruimte van de afdeling. Het staflokaal voor

verpleegkundigen bevindt zich aan de buitenzijde van de verpleegeenheid.

2.2 Organisatie

MEDISCH TEAM

Diensthoofd Nefrologie: prof. dr. W. Van Biesen

Diensthoofd Endocrinologie: prof. dr. G. T’Sjoen

Supervisoren: stafleden

Artsen-specialisten in opleiding (ASO). Zij zijn verantwoordelijk voor de continue medische

opvolging van de patiënten, eventueel bijgestaan door co-assistenten. Hun taken:

○ Beheer van het medisch dossier van de opgenomen patiënten.

○ Behandelingen instellen en de patiënten opvolgen.

○ Onderzoeken aanvragen.

○ De dagelijkse zaalronde met de toewijsverpleegkundigen.

○ Een wekelijkse multidisciplinaire patiëntenbespreking met het medisch diensthoofd, de

hoofdverpleegkundige, toewijsverpleegkundige, sociale verpleegkundige, diëtiste en

kinesist.

○ Patiënten en hun familie medisch informeren

○ Opvang van sociale problematieken.

○ De werking van de verpleegeenheid verbeteren in overleg met de hoofdverpleegkundige.

VERPLEEGKUNDIG TEAM

De hoofdverpleegkundige, Lizy Christelle, is verantwoordelijk voor:

De organisatie van de afdeling.

De organisatie, coördinatie en supervisie van het verpleegkundige team, het secretariaat, de

logistiek medewerkers.

De belangen van het management en personeel behartigen.

Communicatie en overleg met het medische en het verpleegkundige team, met andere

zorgverleners en medewerkers.

Communicatie met patiënten en hun familie

Contacten met praktijklectoren van de verschillende scholen.

Kwaliteitszorg bewaken en verbeteren.

Het materiaalbeheer op de afdeling.

4

Er is een gevarieerd verpleegkundig team. Sommige collega’s hebben opleidingen gevolgd die

specifiek gericht zijn naar onze patiëntenpopulatie. Er werken bij ons diabeteseducatoren,

nefrologisch verpleegkundigen en verpleegkundigen die zich gespecialiseerd hebben in

transplantatie.

De verpleegkundigen werken in een ploegensysteem:

vroegdienst 6.45 - 14.45 uur

late dienst 14.15 - 22.15 uur

nachtdienst 22 - 7 uur

Zij staan in voor de integrale verzorging van de patiënt volgens het verpleegmodel van

patiëntentoewijzing en zijn verantwoordelijk voor:

Totaalzorg plannen, uitvoeren, evalueren en rapporteren en het verpleegdossier up-to-date

houden.

Patiëntenadministratie bij opname, verblijf en ontslag.

Zaalronde en overleg met de behandelende arts.

Communicatie en overleg met verpleegkundigen, hoofdverpleegkundige en andere

zorgverleners.

Deelnemen aan het wekelijkse multidisciplinaire overleg.

Transfer van patiënt van PAZA naar de afdeling.

Transfer van patiënt van de afdeling naar IZ of omgekeerd.

Patiënten en familie informeren.

Medische opdrachten en verpleegtechnische handelingen uitvoeren.

Assisteren bij medische handelingen.

Medicatietoediening.

Begeleiding studenten verpleegkunde volgens het mentoraatschap:

o samenwerken met studenten

o informatie geven

o feedback geven over kennis, handelen, attitudes

o evaluatie van de begeleide studenten

Streven naar een optimale kwaliteitszorg.

Materiaalzorg.

ADMINISTRATIEF PERSONEEL

De secretaresse van onze afdeling heeft volgende taken:

Beddenplanning en bedbezetting regelen.

Nieuwe patiënten ontvangen en begeleiden naar hun kamer.

Iedereen doorverwijzen die zich aanmeldt aan het onthaal.

Onderzoeken en consulten vastleggen en daarvoor vervoer organiseren.

Patiëntenadministratie.

Administratieve hulp aan de hoofdverpleegkundige.

Studentenroosters opmaken.

5

LOGISTIEKE MEDEWERKERS

Hun taken:

Maaltijden op- en afdienen.

Voeding voorbereiden en zo nodig patiënten eten geven.

Perorale vochtintake noteren.

Helpen bij transfer van de patiënt naar een andere kamer of afdeling.

Spoelruimte opruimen.

Linnenkarren aanvullen.

Kamers opruimen na ontslag.

Dringende stalen wegbrengen of dringend materiaal afhalen.

ONDERHOUDSPERSONEEL

Poetst dagelijks de kamers, gangen en dienstruimtes. Bij ontslag van een besmette patiënt

ontsmetten zij ook de kamer.

SOCIALE DIENST

Taken van de sociaal verpleegkundige:

Oplossingen zoeken voor sociale en financiële problemen van patiënten.

Onderzoeken op welke financiële tegemoetkomingen patiënten recht hebben.

Vervoer regelen bij ontslag van patiënten.

Vervoersregeling uitwerken voor ambulante hemodialysepatiënten en poliklinische

consultaties.

VERPLEEGKUNDIGEN THUISDIALYSE

Ze werken op de polikliniek Nefrologie. Ze zijn verantwoordelijk voor het trainingsprogramma van

CAPD- patiënten. Onze afdeling werkt nauw met hen samen. Zo geven zij ons ondersteuning bij de

opvolging van de opgenomen CAPD-patiënten.

DIABETESEDUCATOREN

Ze werken op de polikliniek Endocrinologie. Ze zijn verantwoordelijk voor de educatie van de

opgenomen endocrinopatiënten. Onze afdeling werkt nauw met hen samen.

DIËTISTEN

Diëtisten kunnen geraadpleegd worden voor ondersteuning, begeleiding en advies aan patiënten

met dieetvoeding.

6

KINESISTEN

Kinesisten mobiliseren onze patiënten dagelijks en geven ademhalingskine. Zij begeleiden ook de

studenten kinesitherapie.

BLOEDPRIKPLOEG

De verpleegkundigen van de Bloedprikploeg vallen onder de bevoegdheid van de dienst Klinische

biologie. Zij doen dagelijks (tot 11 uur) perifere en centrale bloedafnames bij patiënten.

7

3 INFORMATIE OVER DE AFDELING

3.1 Medisch patiëntenprofiel

PATIËNTENPROFIEL NEFROLOGIE

1. Patiënten opgenomen met acute nierinsufficiëntie

Een acute achteruitgang van de nierfunctie kan zich manifesteren met oligo-anurie of met bewaarde

diurese. Er zijn verschillende vormen van acute nierinsufficiëntie/ prerenale, renale en postrenale.

Mogelijke oorzaken zijn deshydratatie, chemotherapie, stenose ...

2. Patiënten met chronische nierinsufficiëntie

Chronisch nierfalen is een geleidelijke achteruitgang van de nierfunctie. Het kan jaren duren tot het

stadium van terminale nierinsufficiëntie bereikt wordt. Chronische nierinsufficiëntie kan o.a.

veroorzaakt worden door diabetes, analgeticanefropathie, systeemziektes, chronische

glomerulonefritis, polycystische nieren, maligne hypertensie …

Afhankelijk van de glomerulaire filtratiesnelheid (GFR) wordt chronisch nierfalen ingedeeld in vijf

stadia. Nierfunctievervangende therapie zoals hemodialyse of peritoneale dialyse wordt pas opgestart

in stadium 5, nl. terminaal nierfalen of eindstadium nierfalen.

3. Patiënten in behandeling met hemodialyse

Patiënten die een probleem hebben tijdens de behandeling met hemodialyse worden op onze afdeling

opgenomen. Hemodialysepatiënten komen driemaal per week naar de dialyseafdeling. De meesten

overdag, maar er bestaat ook nachtelijke hemodialyse. Sommige patiënten krijgen een opleiding om

zelf thuis hemodialyse toe te passen. Zij kunnen zich dan dagelijks zelf dialyseren. Die patiënten

worden streng geselecteerd.

Er zijn twee soorten toegangswegen om te dialyseren: een getunnelde dialysekatheter of een AV-

shunt in de arm. Dat is een verbinding tussen een arterie en een vene. De dialysekatheter wordt

uitsluitend gebruikt om te dialyseren, sluit er nooit een infuus op aan! Aan de arm waar de AV-shunt

werd geplaatst, mag de bloeddruk niet gemeten worden, mogen geen infusen worden geplaatst en

ook geen bloedafnames worden uitgevoerd. Studenten krijgen de kans om een dialyse bij te wonen.

Meer hierover tijdens de introductie.

4. Patiënten in behandeling met continue ambulante peritoneale dialyse

Peritoneale dialyse wordt thuis uitgevoerd, bij voorkeur door de patiënt zelf, soms met ondersteuning

van thuisverpleegkundigen die op onze poli getraind zijn. Peritoneale dialyse kan manueel gebeuren:

de patiënt voert dan overdag een viertal manuele wissels uit. Er kan ook een toestel gebruikt worden:

automatische peritoneale dialyse (APD). De patiënt dialyseert dan gedurende de nacht.

Peritoneale dialyse gebeurt via een abdominale katheter die in het peritoneum geplaatst wordt.

Daarvoor wordt de patiënt 1 à 2 dagen opgenomen. De thuisdialyseverpleegkundige leert de CAPD-

techniek aan de patiënten of hun partner aan op de polikliniek. Zo kunnen ze die behandeling

onafhankelijk thuis verderzetten.

Peritonitis is de meest voorkomende complicatie van CAPD. Dat kan leiden tot een opname. PD-

patiënten komen op onze afdeling terecht als ze om een andere reden gehospitaliseerd zijn.

8

5. Niertransplantatie of nier-pancreastransplantatie

Niertransplantatie is een nierfunctievervangende therapie. Patiënten staan op een wachtlijst tot er een

orgaan beschikbaar is en de transplantcoördinator hen oproept. Die patiënten zijn meestal al in

hemodialyse of CAPD-behandeling.

De preoperatieve voorbereiding voor de transplantatie gebeurt op onze afdeling.

Na de transplantatie verblijven patiënten 1 of 2 dagen op Intensieve zorg. Nadien komen ze terug

naar onze afdeling. De patiënt verblijft tot het ontslag op een eenpersoonskamer, in beperkte

beschermende isolatie. Dat is nodig door de behandeling met immunosuppresiva, waardoor

transplantatiepatiënten vatbaarder zijn voor infecties. Kinderen jonger dan 14 jaar mogen niet op

bezoek komen en bloemen zijn niet toegelaten.

6. Andere patiënten

Met nefrotisch syndroom: een aandoening waarbij de glomeruli aangetast zijn. Klinische

kenmerken zijn vooral oedeem en proteïnurie.

Met elektrolietenstoornissen: de meest frequente elektrolietenstoornissen op de

nefrologische afdeling zijn hyper- en hypokaliëmie en hyponatriëmie.

Met een normale nierfunctie, voor observatie van nefrologische symptomen zoals

hematurie en proteïnurie.

PATIËNTENPROFIEL ENDOCRINOLOGIE

1. Patiënten met pas ontdekte diabetes

Deze patiënten worden meestal na doorverwijzing door de huisarts met een forse hyperglycemie

opgenomen via de Spoedgevallendienst. Klassieke symptomen zijn: dorst, polyurie, vermagering.

De opname op onze afdeling heeft een aantal doelen:

Prioritair de glycemie terug naar een aanvaardbare waarde brengen. Dat gebeurt d.m.v. IV

insuline via een spuitpomp. Zo kan het insulinedebiet makkelijk aangepast worden aan de

glycemie die om de twee uur gecontroleerd wordt. Na minimum 24 uur IV insuline kan de

arts uitrekenen hoeveel insuline de patiënt nodig heeft.

Diagnosticeren om welk type diabetes het gaat met een bloedafname.

Een behandeling instellen: antidiabetica = OAD of met (meng)insulines.

Frequente glycemiecontroles om de behandeling te kunnen evalueren en bijsturen. De

diabeteseducatoren van de poli Endocrinologie en de diëtiste informeren de patiënt ook

uitgebreid over diabetes, voeding, medicatie en beweging.

2. Diabetespatiënten met ontregelde glycemie, opgenomen voor oppuntstelling

Vele factoren kunnen de glycemie ontregelen: infectie, ziekte, therapie-ontrouw, stress, interactie

met andere medicatie … Bij opname wordt de insulinenood bepaald door alle antidiabetica te

stoppen en de patiënt over te schakelen op IV insulinepomp. De glycemie wordt om de 2 uur

geprikt, de insuline aangepast volgens bepaalde glycemiegrenzen. Na 24 u wordt de totale

insulinenood berekend en wordt overlegd welke behandeling wordt ingesteld.

Diabetespatiënten - vooral type 1 - kunnen bij ontregeling in keto-acidose gaan. Zonder

behandeling is dat levensbedreigend. Afhankelijk van de ernst kunnen de patiënten eerst op

Intensieve zorg gemonitord worden en nadien verder op de afdeling behandeld worden.

9

3. Opname om SC insulinepomp op te starten

Diabetespatiënten type 1 kunnen kiezen voor een SC insulinepomp en niet voor SC

insulinepennen. Die therapie heet: continue subcutane insuline-infusie of CSII. Na groen licht van

de endocrinoloog krijgt de patiënt op de polikliniek uitleg over het gebruik van deze pomp. Nadien

krijgt de patiënt de pomp mee om er een week thuis mee te oefenen. Het reservoir van de pomp is

dan nog gevuld met fysiologisch serum, de patiënt gebruikt nog steeds de insulinepennen voor zijn

behandeling. Nadien wordt de patiënt gedurende een week bij ons opgenomen. De educator en

diëtiste coachen de patiënt nauwgezet om de pomp te gebruiken en te leren rekenen in ‘grammen

koolhydraten’. Er worden frequent glycemiecontroles uitgevoerd. De endocrinoloog stuurt de

behandeling bij waar nodig.

4. Patiënten met een diabetische voetwonde

Diabetische voetwonden zijn chronische wonden. Patiënten verblijven vaak lang op de afdeling. De

behandeling is multidisciplinair: de endocrinoloog, vaatchirurg, wondzorgconsulenten en podologe

volgen de wonde op en sturen in onderling overleg de behandeling bij.

5. Ziekte van Addison

Dat is een zeldzame chronische aandoening waarbij de afscheiding van cortisol, aldosteron en

androgenen in het gedrang komt door een aantasting van de bijnierschors. Auto-immuniteit is

daarvan meestal de oorzaak. Een ontstekingsreactie of infectie kan de bijnier ook aantasten.

Symptomen treden pas op wanneer het grootste deel van de bijnierschors vernietigd is. De

patiënten hebben meestal al ruime tijd last van ernstige vermoeidheid, spierzwakte,

gewichtsverlies, nausea en braken, gewrichtspijn en spierpijn.

Zij moeten levenslang cortisonepreparaten innemen.

6. Feochromocytoom

Een feochromocytoom is een tumor van het bijniermerg die te veel stresshormonen aanmaakt.

Daardoor kunnen heel wat klachten ontstaan die sterk verschillen van persoon tot persoon:

hypertensie, opvliegers, zweten, orthostatische hypotensie, hartkloppingen of een drukkend gevoel

op de borst, angstaanvallen, moeheid en hyperglycemie. Een plotse ernstige hypertensie kan

leiden tot een hartinfarct, hartritmestoornissen, CVA en soms overlijden.

Om dat te behandelen nemen we de bijnier chirurgisch weg. Tijdens deze ingreep kunnen

ongecontroleerde hoeveelheden stresshormonen vrijkomen uit de tumor, wat kan leiden tot

gevaarlijke bloeddrukschommelingen. Daarom worden patiënten een tweetal weken voor de

ingreep opgenomen op onze afdeling en voorbehandeld met bloeddrukverlagende medicijnen en

extra vochttoediening met IV fysiologisch serum.

7. Hypofyseadenoom

Een hypofyseadenoom is een goedaardig gezwel in de hypofyse. De oorzaak is meestal niet

bekend. Een hypofysetumor groeit langzaam waardoor klachten vaak geleidelijk ontstaan. Zo kan

de tumor ongemerkt groeien. Een hypofysetumor die hormonen produceert kan o.a. de volgende

aandoeningen veroorzaken:

Ziekte van Cushing wanneer de tumor zorgt voor een verhoogde cortisolproductie.

Acromegalie wanneer de tumor een verhoogde productie van groeihormoon veroorzaakt.

De behandeling is soms medicamenteus, soms chirurgisch (hypofysectomie).

10

8. Diagnostische testen

Als de arts bij een patiënt een endocrinologische aandoening vermoedt, voeren wij tijdens de

opname testen uit om die diagnose te bevestigen. Dat kan een paar dagen duren. Het gaat vooral

om bloedafnames die op uur moeten gebeuren, al dan niet na IV injectie van een bepaald

hormoon. Voor sommige testen mag de patiënt gedurende een aantal dagen niet eten of drinken

tot een bepaalde labwaarde bereikt wordt.

PATIËNTEN VOOR HARTKATHETERISATIE

Patiënten kunnen worden opgenomen voor een hartkatheterisatie of coronarografie. Zij blijven

meestal maar één à twee dagen op onze afdeling. Doel van hartkatheterisatie:

diagnose stellen, vb. bij patiënten die last hebben van RSP

opvolging na CABG of harttransplantatie

behandeling, vb. PTCA

In het zorgenplan is een checklist beschikbaar die omschrijft welke verpleegkundige voorbereiding

en observaties nodig zijn wanneer de patiënt terug op de afdeling is. Studenten krijgen de kans om

een coronarografie bij te wonen. Je krijgt meer uitleg tijdens de introductie.

Op de afdeling worden ook regelmatig ECG’s afgenomen. Studenten nemen dat het best op in de

leerdoelstellingen.

3.2 Verpleegkundige zorgen en observatie

VERPLEEGDOSSIER

Het verpleegdossier is geïntegreerd in het elektronisch patiëntendossier.

Studenten loggen steeds in met hun eigen paswoord om gegevens te raadplegen of aan te vullen. Het

elektronisch verpleegdossier is zeer uitgebreid:

1. Zorgenplan

In het zorgenplan staat per dag welke zorgen moeten uitgevoerd worden bij de patiënt en welke mate

van hulpbehoevendheid er is. De verpleegkundige moet dat plan bij elke shift up-to-date houden.

2. Vocht- en voedingslijst

Op dat papieren document wordt de voedingsinname en/of verplichte vochtinname of -beperking van

de patiënt genoteerd. Het document wordt bijgehouden op de patiëntenkamer. De patiënt vult het bij

voorkeur zelf in, zo nodig met hulp. De tussenstanden van de vochtbalans moeten per shift in het

parameterblad in het verpleegdossier worden genoteerd. Je krijgt de afspraken daarover mee tijdens

de introductie.

3. Parameterblad

Vermeld de parameters (bloeddruk, pols, temperatuur, glycemie, gewicht, drains, zuurstofsaturatie

…). Het is ook een link naar de registratie van wond-, huid-, en katheterzorg,

wisselhouding/valpreventie/fixatie.

11

4. CAPD-blad binnen het parameterblad

Bevat de instructies over wisseltechniek, dialysaat, frequentie van de wissels en eventuele

medicatietoevoeging. Observaties over het dialysaat (gewicht, uitzicht) worden er genoteerd.

5. Zelfstandigheidstraining medicatie bij transplantatiepatiënten

De patiënt leert in verschillende stappen kennis aan over medicatie-inname na transplantatie.

6. Glycemiedagcurve (in parameterblad)

Glycemiecontroles gebeuren op vaste tijdstippen. Wanneer een diabetespatiënt zich onwel voelt,

wordt een extra controle uitgevoerd. De resultaten worden in het parameterblad genoteerd. De

student rapporteert de glycemieën ook aan de verpleegkundige. Aan de hand van deze cijfers wordt

de dosis van insuline aangepast.

7. Checklist coronarografie

Daarin staat gedetailleerd hoe de patiënt wordt voorbereid voor een coronarografie en welke

observaties er nodig zijn eens de patiënt terug op de kamer is.

3.3 VERPLEEGKUNDIGE BASISZORG EN OPVOLGING

Wassen: gebeurt niet langer met water en zeep, maar wel met washandjes die gedrenkt zijn in

huidvriendelijke lotion (verzorgend wassen). Observatie en evaluatie blijven belangrijk. Het is

belangrijk te kunnen uitleggen aan patiënten waarom we daarvoor kiezen.

Hulp bij toilet: de patiënt wordt zoveel mogelijk tot zelfzorg gestimuleerd, Het is belangrijk in de

gaten te houden of de patiënt het kan en het doet.

Mondtoilet: belangrijk bij patiënten met immunosuppressieve behandeling, die de algemene

weerstand van de patiënt vermindert. Die patiënten zijn zeer gevoelig voor mondinfecties.

Nagelverzorging: moet met zorg gebeuren zeker bij onze patiënten met vaatlijden. Voor het

knippen van teennagels is specialistische voetzorg aangewezen.

Decubituspreventie: start bij een goede voedingstoestand en lichaamsverzorging. We passen

wisselhouding toe waar nodig en maken zo veel mogelijk gebruik van drukreducerende kussens

(hielkussen in bed, traagfoam in de zetel). Bij risicopatiënten is het gebruik van een quatro plus

matras aangewezen. Er is een ziekenhuisbreed beleid rond decubituspreventie.

Diurese: bij sommige patiënten wordt de urine per 24 uur verzameld. Urine mag dus nooit zomaar

worden weggegooid. We noteren altijd het urinedebiet. Er wordt een afgedekte urinebokaal

voorzien en een bedpan of urinaal. Er wordt niet geschreven op bokalen, bedpandeksels en

urinalen. Er worden vaak staalafnames gevraagd voor labo of bacteriële kweek. We reinigen

bedpan, nachtstoel en urinaal na elk gebruik.

Vochtinname: belangrijk bij de nefrologische patiënt. Bij sommige patiënten is een strikte

vochtbeperking noodzakelijk (vb. hemodialysepatiënten). Andere patiënten moeten gestimuleerd

worden om vocht in te nemen (vb. na een niertransplantatie). Vraag telkens aan de

verpleegkundige of de patiënt een extra fles water mag hebben. De arts bepaalt het vochtorder en

of de vochtinname moet worden bijgehouden.

12

Stoelgangpatroon: vaak gestoord bij langdurige bedlegerigheid. Observatie is belangrijk. Of er

een rectaal toucher moet gebeuren staat vermeld in het zorgenplan.

Voeding: noteer de hulpbehoefte in het zorgenplan. De voedselinname wordt op een voedingslijst

op de kamer genoteerd. Ondervoeding is een miskend probleem in het ziekenhuis.

O2-therapie: let erop dat de patiënt het masker of de neusbril goed draagt, let op het maximale

debiet (belangrijk bij COPD-patiënten), hernieuw de zuurstofleiding en respiflow zoals aangegeven

in het zorgenplan.

Aërosoltoediening: heb aandacht voor de frequentie van de toediening en vervang tijdig de

leiding.

Wondverzorging: zoals voorgeschreven in de wondzorgfiche.

Insteekplaats van katheters: een goede observatie van de insteekplaats van katheters (centrale

katheters, perifere katheters, dialysekatheters, redons, enckhoffkatheters) is belangrijk. Noteer en

meld roodheid, zwelling en etter.

Valpreventie: we moeten aandacht hebben voor risicopatiënten (val thuis, recidiverend vallen, val

tijdens opname, verminderde mobiliteit, verwardheid …). Wanneer er een valrisico is, moeten we

actie ondernemen (preventie en rapportage). Er is een ziekenhuisbreed beleid rond valpreventie.

Isolatieprocedures: Indien een patiënt verzwakt is en moet beschermd worden tegen

ziekteverwekkers, stellen we (beperkte of strikte) beschermende isolatie in (zie de witte

isolatiekaart op de deur). Indien de patiënt de bron is van de infectie, wordt bronisolatie voorzien

(zie de gekleurde kaart). We leggen de isolatieprocedures uit op de eerste stagedag. Volg die strikt

op. We leggen ook uit wat CMV is en wat de maatregelen zijn in het kader van

moederschapsbescherming.

Medicatie: Je kunt enkel medicatie toedienen onder toezicht van de verpleegkundige. Ook

interpretatie van parameters, infuuswisselingen, wondzorg … gebeurt steeds onder toezicht van de

verpleegkundige.

3.4 SPECIFIEKE VERPLEEGKUNDIGE ZORGEN

Naast de basiszorgen zijn er op de afdeling specifieke zorgen.

1. Zorgen aan patiënten na plaatsing van een AV-fistel

Een AV-fistel is een chirurgisch aangelegde verbinding tussen een arterie en een vene t.h.v. van de

pols of voorarm. Het is een toegangsweg naar de bloedbaan waarlangs gedialyseerd kan worden.

Door de hogere druk van het bloed uit de arterie zet de wand van de vene uit. Daardoor vergroot

die vene en kan ze makkelijker aangeprikt worden om te dialyseren. Enkele belangrijke

aandachtspunten:

De arm moet op een kussen rusten, de patiënt mag niet op die kant slapen.

De kledij mag niet afknellen want dat hindert de bloedcirculatie.

13

Een bloeddrukcontrole of bloedafname aan de fistelarm is tegenaangewezen.

De dag na de ingreep mag de patiënt naar huis.

2. Zorgen aan patiënten na plaatsing van een getunnelde hemodialysekatheter

Via de vena subclavia of de vena jugularis wordt chirurgisch of percutaan een getunnelde katheter

ingebracht die wordt gebruikt als alternatief voor een AV-fistel voor hemodialyse. Enkele

aandachtspunten:

Observaties rond de insteekplaats van de katheter moeten gemeld worden (vb. beginnende

roodheid, ettervorming).

Wanneer deze patiënten een ligbad nemen, moet het verband droog blijven.

Dialysekatheters worden enkel gebruikt om te dialyseren. De katheter mag niet gebruikt

worden voor infuustherapie.

3. Zorgen aan patiënten na plaatsen van een peritoneale dialysekatheter

Patiënten die met peritoneale dialyse behandeld worden, hebben een speciale abdominale katheter

nodig. Die wordt chirurgisch of percutaan geplaatst en vormt een toegangsweg tot het peritoneum.

Via de katheter wordt meestal viermaal per dag peritoneaal dialysevocht ingebracht en

gedraineerd. Het dialysaat wordt gewogen en geobserveerd op helderheid en eventuele vlokken.

Een CAPD- wisseling kan enkel onder toezicht van een ervaren verpleegkundige worden

uitgevoerd.

Observaties rond de insteekplaats van de abdominale katheter moeten steeds gemeld

worden (vb. beginnende roodheid, ettervorming).

Patiënten met CAPD- behandeling mogen geen ligbad nemen, douchen mag wel.

4. Zorgen aan patiënten na nierbiopsie

Dit onderzoek gebeurt bij achteruitgang van de nierfunctie of om een diagnose te stellen. Een

nierbiopsie gebeurt ook op regelmatige tijdstippen na een niertransplantatie om de toestand van de

getransplanteerde nier op te volgen. Een nierbiopsie gebeurt onder echografie. Nazorg op de

afdeling is belangrijk:

Strikte bedrust gedurende 4 uur, nadien 24 uur relatieve bedrust. Alles moet binnen het

bereik van de patiënt staan (urinaal, bedpan, drinken …).

RR en pols worden intensief opgevolgd volgens het protocol nierbiopsie.

Zorg ervoor dat de patiënt voldoende drinkt, bereid zo nodig de maaltijd voor.

Hematurie na nierbiopsie is niet abnormaal, maar moet toch gevolgd en genoteerd worden.

5. Zorgen aan patiënten na hartkatheterisatie

Na een coronarografie worden de vitale parameters strikt opgevolgd. Patiënten die aangeprikt zijn

via de arteria femoralis houden gedurende een aantal uren strikte bedrust. Zij blijven ook

overnachten. Patiënten die via de arteria radialis zijn aangeprikt moeten geen bedrust houden en

mogen dezelfde dag nog naar huis. Informeer dus steeds bij de verantwoordelijke verpleegkundige

vooraleer een patiënt uit bed te helpen.

6. Observaties endocrinologie

Ogenschijnlijk banale symptomen kunnen verband houden met een endocrinologische aandoening,

zoals zweten bij diabetespatiënten, diarree bij hyperthyreose, polyurie bij diabetes insipidus of

hyperglycemie, dorst bij hyperglycemie ...

14

Je vindt meer informatie over verschillende van de bovenvermelde behandelingen en

aandoeningen op www.uzgent.be > zorgaanbod > folders voor patiënten.

15

4 LEERDOELSTELLINGEN

4.1 KLINISCH REDENEREN

Een van de grootste uitdagingen voor een verpleegkundige op onze afdeling is het klinisch redeneren

in de opvolging van de patiënten. Studenten worden daar ook op voorbereid aan de hand van een

twaalftal casussen die we hebben uitgewerkt. De casussen worden bij de aanvang van de stage

gegeven. Het is de bedoeling om dan aan de hand van bestaande protocollen, opzoekwerk en

invulling van de mentor zelf uit te schrijven hoe je die casus zou aanpakken. De oplossing is ook

uitgeschreven en wordt ter beschikking gesteld tegen de laatste twee weken van de stage. Het is

belangrijk dat je kan uitleggen waarom bepaalde parameters worden genomen en wat

normaalwaarden zijn.

4.2 VERPLEEGTECHNISCHE HANDELINGEN

Op onze afdeling kan je verschillende verpleegtechnieken oefenen:

Zorg m.b.t. infuuskatheters: perifere infusen, centrale katheters, poortkatheters.

Observatie van de insteekplaats en controle van bloedflow zijn belangrijk.

Infuus plaatsen en bloedafname uitvoeren.

Hemodialysekatheters: enkel de dialyseafdeling gebruikt daar, de verbandzorg

gebeurt daar ook.

Specifieke verbandzorg bij peritoneale dialysekatheters.

Gebruik volumetrische infuuspomp.

Gebruik IV spuitpompen, o.a. voor insulinetoediening en IV heparine.

Medisch rekenen.

Bloedtransfusie.

Staalafnames: midstream, 24 uursurinestalen, wondkweek, sputumkweek,

faeceskweek, dialysaat van peritoneale dialyse, veneuze bloedafnames, capillaire

bloedafname, screening … Gebruik de juiste techniek en label de stalen correct.

Verbandzorg bij redondrains, redondrains verwijderen.

Nasogastrische sonde voor aspiratie en voor sondevoeding plaatsen en verwijderen.

Een verblijfskatheter plaatsen en verwijderen, eenmalige sondages, wondzorg bij

suprapubische sondes en nefrostomiesondes.

Verzorging AP.

Chronische wondzorg: voornamelijk diabetische voetwonden en decubituswonden.

Chirurgische wondnaden.

CAPD-wissel: steeds onder toezicht uitvoeren. De belangrijkste aandachtspunten bij

de CAPD-wisseling: correcte techniek, observatie van het dialysaat, dagelijks noteren

van het lichaamsgewicht.

ECG-afname.

16

4.2 SPECIFIEKE LEERDOELEN VAN DE AFDELING

Nefrologie

• Bespreken van de werking van de nieren.

• Kijkstage op de dialyse. Daarvoor moet je zelf initiatief te nemen, overleg over de stagedag met

de mentor en dialyseverantwoordelijke.

• Principe van hemodialyse kunnen uitleggen.

• Principe van CAPD kunnen uitleggen.

• Transplantbrochure doornemen en medicatietraining aanleren.

• Inzicht krijgen in de medicatie voor de nierpatiënt.

• De meest voorkomende nierpathologieën kunnen uitleggen.

• Multidisciplinair overleg (MDO) elke dinsdag om 11 uur bijwonen.

Endocrinologie

• Kijkstage bij een diabeteseducator: wordt ingepland in het begin van de stage met het secretariaat

en met de educator zelf.

• Verschil kennen tussen diabetes type 1 en 2 en de behandelingenkennen.

• Inzicht krijgen in acute en langetermijncomplicaties van diabetes.

• Behandeling kennen van acute complicaties van diabetes (hypo, keto-acidotische coma).

• Multidisciplinair overleg (MDO) elke dinsdag om 15 uur bijwonen.

Cardiologie

• Bijwonen van coronarografie, zicht hebben op voorbereiding en nazorg: wordt afgesproken met

de mentor. Vooraf vragen we toestemming aan de katheterisatiezaal.

• ECG nemen, tempo opdrijven, ECG kunnen nemen in een acute situatie. Ook HBO5-studenten

mogen een EKG nemen onder toezicht.

• Principe kennen van nierprotectie.

17

5 PRACTISCHE INFORMATIE EN AFSPRAKEN

VOOR DE AANVANG VAN DE STAGEPERIODE

Neem relevante cursussen nog eens door en selecteer leerdoelen specifiek voor onze afdeling. Focus

niet alleen op technieken, maar ook op planning, overdracht, samenwerken, logisch redeneren en

begrijpen. Hou ook rekening met de werkpunten van de vorige stage. We verwachten dat je medisch

rekenen onder de knie hebt (de regel van drie en de maaltafels worden als parate kennis beschouwd).

Wie daar moeite mee heeft, oefent dus vooraf nog eens extra op medisch rekenen.

BIJ DE AANVANG VAN DE STAGEPERIODE

Dienstgebonden afspraken

Badge en sleutel kleerkast

Ga de eerste stagedag naar het Studentenloket (ingang 12, route 1513) om je badge en de sleutel

voor je kleerkast op te halen. Je krijgt er ook meer uitleg over de toegang tot EPD.

Ten laatste vier dagen na de stage moet je de sleutel teruggegeven, samen met het ingevulde

waarborgformulier. Je mag je badge behouden als het niet je laatste stage is. Het Studentenloket is

open van 8 tot 12 uur en van 12.30 tot 16.30 uur, tel 09 332 99 00.

EPD

Je vraagt een gebruikersnaam en wachtwoord voor EPD aan via je e-IDkaartlezer op een laptop van

onze afdeling.

gebruikersnaam niet gekend: http://wachtwoordbeheer.uzgent.be. Er verschijnt een

certificaat.

gebruikersnaam wel gekend: vraag steeds een nieuw wachtwoord aan.

Je moet de PIN-code van je e-ID kennen. Je krijgt toegang binnen de twee dagen. Vul je contractuele

verbintenis in en laad die op tijdens je eerste stage in het UZ Gent via intranet > bedrijfswijzer > ICT >

dienstencatalogus > EPD> ultragenda.

Met je gebruikersnaam en wachtwoord moet je ook de e-learning doorlopen en de EPD-test afleggen

(www.uzleerlink.be). Indien je driemaal niet slaagt, moet je contact nemen met de school.

Schrijftoegang is mogelijk binnen de eerste twee werkdagen. Geef het door als het niet lukt. Het is

belangrijk steeds met je eigen code te werken in EPD.

Introductie

Op de eerste stagedag zal de hoofdverpleegkundige of administratief medewerker je verwelkomen:

Voorstelling van de afdeling.

Informatie over de afdeling en pathologie van de patiënten.

Nalezen doelstellingen en bijsturing.

Organisatie stageperiode met mentoren.

Wederzijdse verwachtingen.

Klemtonen.

Leerkansen.

18

De eerste dag overlopen we de leerdoelstellingen. Na de introductie door de hoofdverpleegkundige

mag je de doelstellingen nog bijstellen en de volgende dag opnieuw voorleggen.

Rooster

De administratief medewerker maakt de uurroosters op en geeft een rondleiding op de afdeling. Zij

volgt alle administratieve afspraken op. Op de eerste dag krijg je een rooster (kopie) dat zo goed

mogelijk gelijkloopt met de werkregeling van de mentor(en). Aanpassingen zijn mogelijk via de

hoofdverpleegkundige of administratieve medewerker (ellen.roegiers@uzgent.be). Het rooster bevat

de EPD-code, je mailadres, de naam van de mentor(en) en de contactgegevens van de

stagebegeleider.

Persoonlijke spullen

Je kunt je persoonlijke spullen opbergen in een kast. De sleutel hangt aan het bord in het

verpleeglokaal. Indien kledij niet past, kan je met je EPD-code in Facilink een juiste maat aanvragen.

De secretariaatsmedewerkers of hoofdverpleegkundige kunnen daarbij helpen.

Ziekte

Verwittig de school en de afdeling (09 332 31 72) vóór de aanvang van je shift. Bezorg een attest aan

de school. Een inhaalstage na de voorziene periode is alleen mogelijk als de school daarmee akkoord

is en er een contractverlenging wordt geregeld tussen de school en het UZ Gent.

Mentoren

Elke verpleegkundige is mentor en heeft de mentorenopleiding gevolgd. De student wordt aan een of

twee mentoren toegewezen en volgt hun werkschema zo goed als mogelijk. Als student werk je nooit

alleen, steeds onder supervisie van de mentoren. De mentor en de afdeling geven de student veel

leerkansen. De mentor en stagebegeleider nemen de dagelijkse feedback en eindevaluatie op. De

hoofdverpleegkundige is het aanspreekpunt voor positieve en negatieve feedback over de afdeling en

over het mentorschap.

Stagebegeleiding

Wanneer de stagebegeleider komt, kan in samenspraak met de mentor een patiënt aangeduid

worden. Dat kan worden gecommuniceerd op de werklijst. Het is belangrijk altijd goed te overleggen

met de verpleegkundige.

Dagindeling

Vroegdienst is van 6.45 tot 14.45 uur, laatdienst van 14.15 tot 22.15 uur en nachtdienst van 22 tot 7

uur.

Kom op tijd en badge in op de achtste verdieping. Verwittig de hoofdverpleegkundige

(christelle.lizy@uzgent.be) als je te laat bent.

Neem je koffiepauze tussen 10 en 11 uur met je mentor. Tijdens de middag eten niet alle

verpleegkundigen samen, zo kan iedereen lunchen zonder een beloproep te moeten beantwoorden.

Er is vaak een piek rond de middag waardoor de middagpauze wat later kan vallen. Hou daar

rekening mee tijdens de korte ochtendpauze. Voor 9.15 uur kan je broodjes bestellen via het

secretariaat.

Handelingen

Als bachelorstudent mag je alles uitvoeren onder begeleiding van een mentor, ook al kreeg je

daarover nog geen les. Studenten en mentoren zijn daarvoor verzekerd.

19

Een HBO5-student mag geen handelingen uitvoeren onder begeleiding van de mentor die nog niet in

theorie- of praktijklessen aan bod zijn gekomen. De student is niet verzekerd (EKG afnemen mag wel

onder toezicht). Het is dus een must om de leerdoelstellingen bij de aanvang van de stage te

overlopen.

De derde- en vierdejaarsstudent richt zich niet enkel op technieken maar vooral op klinisch redeneren

of verbanden leggen, op organisatie en op gestructureerd overleg (volgens ISBARR). Aan elke

student worden casussen voorgelegd om het klinisch redeneren te oefenen samen met de mentor.

Overdracht

Iedereen is stipt op tijd voor de overdracht. We wachten op jou vooraleer te beginnen. Elke student

krijgt een overdrachtsformulier van de toegewezen patiënten. Het formulier is opgebouwd volgens de

ISBARR-structuur. Luister aandachtig tijdens de patiëntoverdracht. Stel nadien vragen aan de

verpleegkundige met wie je samenwerkt. De verpleegkundigen krijgen voorrang om plaats te nemen

aan tafel, er zijn voldoende klapstoeltjes voorzien.

Privacy

Ga discreet om met patiëntengegevens, zowel mondeling als schriftelijk. Documenten met

patiënteninfo komen terecht in de doos ‘vertrouwelijke info’. We respecteren te allen tijde de privacy

van de patiënt en houden ons aan het beroepsgeheim.

Een student bespreekt nooit het ziektebeeld of de evolutie van de ziekte met de patiënt. Bij vragen of

problemen verwijs je door naar de arts of verantwoordelijke verpleegkundige.

Gsm

Je kunt je gsm enkel tijdens de pauzes gebruiken (denk ook aan collegialiteit). Roken is enkel

toegestaan in de rookpaviljoenen buiten op de campus (tijdens de pauze).

Isolatiemaatregelen

Respecteer de isolatiemaatregelen. We lichten ze toe tijdens de introductie.

Aanwezigheidslichtje en beloproep

Wanneer de kamer bezet is (aanwezigheid en verzorging) wordt steeds een aanwezigheidslichtje

aangezet. Reageer zo snel mogelijk op een beloproep, ook als die niet behoort tot de eigen zone. We

zorgen dat de bel binnen handbereik is van de patiënt.

Logistieke taken

Bij het beëindigen van de patiëntenzorg kijken we na of alles opgeruimd is en of het overbodige

materiaal in de kamer verwijderd is. Persoonlijk wondzorgmateriaal of incontinentiemateriaal plaatsen

we in de grijze curverbox in de nis.

Na de patiëntenzorg wordt de spoelruimte in orde gebracht. Je kunt daarvoor initiatief nemen.

Linnenzakken worden maximaal gevuld, dichtgebonden en in de containers geplaatst. Breng

dichtgeknoopte vuilniszakken naar 8B. Aandacht voor correcte afvalverzameling is belangrijk. We

plaatsen resten van alcoholische ontsmettingsmiddelen en ander chemisch afval in een aparte

container in de spoelruimte. Resten van waterige ontsmettingsmiddelen worden via de afvoer in de

spoelruimte weggegoten.

Bij het aanvullen van de zorgwagens respecteren we de indeling volgens de labels.

20

We steken de stekker terug in het stopcontact na gebruik van toestellen (ECG, RR meter,

weegschaal…)

Indien nodig help je mee met opdienen en eten geven.

Feedbackfiches

Tegen het einde van elke shift vul je de zelfreflectie in op de feedbackfiche vooraleer ze aan de

mentor te geven. De feedbackfiches worden genummerd aan het begin van de stage. Noteer zowel

positieve als negatieve punten om de evolutie te zien tijdens de stageperiode. Feedback is dus niet

enkel een opsomming van handelingen die je hebt uitgevoerd. Feedbackfiches en doelstellingen

blijven op de afdeling.

Informatie over de afdeling

Je kunt afdelingsinformatie uit boeken, brochures en mappen niet zonder toestemming van de

hoofdverpleegkundige meenemen. Je vindt veel informatie in iProva en op de teamsite van de

afdeling op intranet. We lichten dat toe tijdens de introductiedag.

21

6 CONTACTGEGEVENS

Je kunt het secretariaat van onze afdeling bellen op 09 332 31 72.

Verwittig ons altijd bij afwezigheid of ziekte.

Hoofdverpleegkundige: Christelle Lizy

christelle.lizy@uzgent.be

09 332 31 73

Administratief medewerker: ellen.roegiers@uzgent.be