Verlichting in scholen: Vaak onderbeLICHT · Verblinding, toestelkeuze =UGR Zie volgende dia’s...

KU Leuven Technologiecampus GentVzw Groen Licht Vlaanderen

Prof. Wouter Ryckaert

Edubuild 2019 - Gent 1

Verlichting in scholen:Vaak onderbeLICHT

Wouter RyckaertHoofddocent Laboratorium voor Lichttechnologie & bestuurder vzw Groen Licht Vlaanderen

Met dank aan de leden van vzw Groen Licht Vlaanderen

Edubuild 2019 - Verlichting in scholen

Inleiding

2




De norm EN12464-1 op vandaag (versie 2011)


EN12464-1 versie 2011

4




Norm in de toekomst prEN12464-1(2019)

Vanaf 2020 in voege ?Nu ronde van consultatie


prEN12464-1(2019)

6





prEN12464-1(2019)

7

Projector & Smartboard Verlichting instelbaar Geen speculaire reflecties 200 lx (verticaal !) rond het scherm Geen direct licht op scherm

Gezicht lesgever voldoende verlichten


Wat betekenen deze getallen??Task or activity area design Room or space design

Task or activity related requirements Importanceof objects& people

Brightnessappearance of rooms

ത𝐸𝑚,𝑟

lxത𝐸𝑚,𝑢

lx𝑈𝑜 𝑅𝑎 𝑅𝑈𝐺𝐿 ത𝐸𝑧

lxത𝐸𝑚,𝑤𝑎𝑙𝑙

lxത𝐸𝑚,𝑐𝑒𝑖𝑙𝑖𝑛𝑔

lx500 1000 0,60 80 19 150 150 100

ഥ𝑬𝒎,𝒓 Minimum maintained illuminanceഥ𝑬𝒎,𝒖 Upper maintained illuminance

𝑼𝒐 Minimum illuminance uniformity𝑹𝒂 Minimum colour rendering indices𝑹𝑼𝑮𝑳 Maximum UGR limitsഥ𝑬𝒛 Minimum cylindrical illuminance

ഥ𝑬𝒎,𝒘𝒂𝒍𝒍 Minimum avaerage illuminance on wallsഥ𝑬𝒎,𝒄𝒆𝒊𝒍𝒊𝒏𝒈 Minimum avaerage illuminance on ceilings

8





Wat betekenen deze getallen??Task or activity area design Room or space design

Task or activity related requirements Importanceof objects& people


ത𝐸𝑚,𝑟

lxത𝐸𝑚,𝑢




lx500 1000 0,60 80 19 150 150 100

9

Hoeveel licht op tafels Ten allen tijde ! Hogere waarde!

Uniformiteit, meestal OK

Kleurweergave, meestal OK

Verblinding, toestelkeuze

=UGR

Zie volgende dia’s


Wat betekenen deze getallen??

10

a) ഥ𝑬𝒛: zichtbaarheid van de gezichten

ത𝐸𝑧= gemiddelde cilindrische verlichtingssterkte

Diffuus – Gericht – Goede modelling





Task or activity area design Room or space designTask or activity related requirements Importance

of objects & people


ത𝐸𝑚,𝑟

lxത𝐸𝑚,𝑢




lx500 1000 0,60 80 19 150 150 100

11

Bron: Glamox

Wat betekenen deze getallen??a) ഥ𝑬𝒛: zichtbaarheid van de gezichten

ത𝐸𝑧= gemiddelde cilindrische verlichtingssterkte

Edubuild 2019 - Verlichting in scholen12

Wat betekenen deze getallen??b) ഥ𝑬𝒎,𝒘𝒂𝒍𝒍 & ഥ𝑬𝒎,𝒄𝒆𝒊𝒍𝒊𝒏𝒈: helderheid van de ruimte

Dire

ct

Bron: Erco

Indirect




Goed lichtontwerp in scholen

Belang van Daglicht - zonbeheersing Sturing Kwalitatieve verlichtingstoestellen


Hebben we iets tegen de zon?

ZonneweringOfZonbeheersing ?






Liever zonbeheersing dan zonnewering!Daglicht: in klaslokaal bijna altijd mogelijk/aanwezig

• We houden van daglicht• Potentieel energiebesparend (lichtregeling)• Variatie van spectrum, richting, intensiteit is gunstig• Visueel contact met buiten wenselijk• Invloed bioritme (human centric lighting) / veel hogere

lichtwaarden met daglichtMAAR: warmte en verblinding beheersen

Liefst niet: …

Bron: CBS news


Liever zonbeheersing dan zonnewering!MAAR: warmte en verblinding beheersen

Bron: Renson

Bron: Renson

Buiten versus binnen Zone van het

bord/beamer // zones werken

Beamer, smartboard niet aan vensterzijde




LICHTREGELING



Geïnstalleerd vermogen ≠ verbruik“Een frituurpan weegt veel minder door op energiefactuur dan een digirecorder van Telenet”

VERBRUIK = VERMOGEN * TIJD• Inspelen op vermogen (dimmen)• Inspelen op aantijd van de verlichting





Aanwezigheidsdetectie• Quasi altijd rendabel (ook geen dimbare ballasten noodzakelijk)• In vele toepassingen is meest efficiënte:

MANUEEL AAN – AUTOMATISCH UIT => afwezigheidsdetectie

(Schakelbare) zones• ZEKER: Schoolbord / projectiedeel beamer / smartboard• Eventueel daglichtgedeelte• Toestellen hoeven zelfs niet dimbaar te zijn !


Aanwezigheidsdetectie• Quasi altijd rendabel (ook geen dimbare ballasten noodzakelijk)• In vele toepassingen is meest efficiënte:

MANUEEL AAN – AUTOMATISCH UIT => afwezigheidsdetectie

(Schakelbare) zones• ZEKER: Schoolbord / projectiedeel beamer / smartboard• Eventueel daglichtgedeelte• Toestellen hoeven zelfs niet dimbaar te zijn !





Tijdsregeling• Veegpuls (eerste speeltijd scholen; na 18u30 en na 23u • Kloksturing

Dimming• Dimbare ballasten nodig• Niet noodzakelijk gecombineerd met daglichtregeling• Initieel terugdimmen MAAR…• Vooral ook: comfort voor gebruiker !• Eventueel met verschillende standen: dag, avond, presentatie,

feest, zangrepetitie,…

Verlichtingstoestellen






• Meer dan ROI, meer dan “LED”, meer dan 50.000u• Al buizen genoeg op school…• ALLE getallen in de norm zijn belangrijk, niet alleen lux

Aandacht voor visueel comfort!

Verlichtingstoestellen

• Meng geen kleurtemperaturen bij lampvervanging• Klassen hebben meestal daglicht: gebruik 4000K als

kleurtemperatuur (in praktijk vaak 3000K)• Let op lampflikkering, vervang tijdig defecte knipperende

lampen• Flicker en stroboscopische effecten vermijden: hoofdpijn,

vermoeidheid en verminderen prestaties en visueel comfort


Human Centric Lighting: invloed van licht op mens

27

Annex C: Visual and non-visual effects of light

Hoge blootstelling aan verlichting bevordert de gezondheid

Te hoge blootstelling mogelijk via

tablet & notebook

• Toekomst? Ja! Invloed zeker in ‘donkere maanden’• Te korte tijd – zie onze andere presentaties






28


Bron Figuren: van Bommel W. (2019) “Interior Lighting.” Springer, Chamhttps://doi.org/10.1007/978-3-030-17195-7_1

1) Eerste orde: directe invloed op concentratie, allertheid,…

2) Tweede orde:langere termijn: betere slaap => betere prestatie

3) Derde orde: 1e en 2de orde zorgen voor positieve invloed klas



29





Verlichting in scholen:Vaak onderbeLICHT

[email protected] 331 66 84

Wouter RyckaertHoofddocent Laboratorium voor Lichttechnologie & bestuurder vzw Groen Licht Vlaanderen

Met dank aan de leden van vzw Groen Licht Vlaanderen

Verlichting in scholen: Vaak onderbeLICHT · Verblinding, toestelkeuze =UGR Zie volgende dia’s...

Documents

Transcript of Verlichting in scholen: Vaak onderbeLICHT · Verblinding, toestelkeuze =UGR Zie volgende dia’s...