MAXIMAL MINIMAL4 november t/m 2 december 2012

NIELS BEKKEMA; WIM BIEWENGA; JAN VAN DUIJNHOVEN; PEGGY GEWAY;HANS GOUDSBLOM; FERDI SPEELMAN; VEERLE THOBEN

Onder de titel Maximaal Minimaal wordt werk getoond van zeven kunstenaars uit ver-schillende generaties en verschillende delen van het land.Het betreft werk van kunstenaars waarin het minimalisme, de reductie van vorm enkleur, de uitwerking van een enkelvoudig gegeven centraal staat. De titel ‘Maximal Minimal’ is gebrukt omdat dit een fraaie titel oplevert, die fijn allite-reert. Hoewel ook in deze expositie hier en daar werk is te zien dat neigt naar het maxi-maal haalbare in het minimale.

Het meest maximaal minimale werk dat we kennen uit de kunsthistorie is ‘Le Vide’ vanYves Klein. In de ‘Iris Clert Gallery’ werd door Klein in 1958 de galerieruimte ontruimden volledig wit geschilderd. Er was verder niets te zien. Deze ‘expositie’ werd op deopeningsdag bezocht door maar liefst drieduizend mensen – men stond er voor in derij. Onvoorstelbaar heden ten dage. Yves Klein was enige tijd lid van de internationale Zero-beweging, die gerelateerd wasaan de Nul-beweging in Nederland. Een belangrijke ‘motor’ van deze beweging wasHenk Peeters (inmiddels ver in de tachtig), die een paar jaar geleden deelnam aan eenpresentatie in K09, samen met WJM Kok en Guido Muench.De Zero-beweging en ook de Nul-kunstenaars als Peeters, Schoonhoven, JanHenderikse en Armando toentertijd, blijken meer dan vijftig jaar na dato nog altijd ofeigenlijk weer opnieuw actueel. Een recente expositie van het werk van Zero-kunste-naars in het Stedelijk Museum te Schiedam liet zien dat dat ‘oude’ werk verassend frisen hedendaags oogde. Het no-nonsence karakter, de gebruikte materialen (in het gevalvan Peeters bijvoorbeeld veertjes, watten en vuur), de niet nadrukkelijk aanwezigehumor zijn allemaal elementen die men in het werk van veel jonge kunstenaars tegen-woordig ook aantreft.

Ook in deze expositie is werk te zien van twee jonge kunstenaars uit Groningen, waar-van we overigens niet weten of ze op de hoogte zijn van de Zero-beweging of van hetbestaan van Henk Peeters. Ferdi Speelman is begin twintig en studeert nog aan deAcademie Minerva. Van hem is onder andere een ‘vlaggetjescompositie’ te zien, diezo mee had kunnen doen in een Zero-expositie indertijd. Van Niels Bekkema, dievorig jaar afstudeerde aan de Academie Minerva, is een serie ‘tuinmeubilair’ te zien.C-prints van patronen tuinstoelen die wonderlijke effecten teweegbrengen als je er lan-ger naar kijkt. Ilusionistische en op-art achtige verschijnselen op de vierkante centimeter.

KU

NS

TR

UIM

TE

09

Jan van Duijnhoven Veerle Thoben

K09 laat het werk van beiden graag zien, al was het alleen maar om te tonen dat ookdit soort werk deel uitmaakt van wat jonge kunstenaars bezig houdt. En in deze geval-len is dat toch geheel iets anders dan wat van overheidswege als ‘gewenst’ wordtgepropageerd.

De Zero-beweging verenigde uiteindelijk twee werelden in zich. De wereld van de‘materialisten’ – en dat bedoelen we ook in filosofische zin – en de wereld van de‘idealisten’.De ‘materialisten’ waren zo links als maar kon, bij wijze van spreken. Het materiaal(autobanden, bouwmaterialen etc.) werd gegroepeerd tot ‘een beeld’, maar was ookniet anders te herkennen dan als bijvoorbeeld ‘een gegroepeerd stel autobanden’. Dematerie stimuleert de geest.Aan de andere kant werd het materiaal getransformeerd tot iets waarin het materiaalzelf nauwelijks nog een rol speelt. De geest stimuleert het materiaal. En Yves Klein wasmeer een representant van de laatste opvatting. De ‘vergeestelijking’, het ‘immateriele’was dat wat hij uiteindelijk wilde verbeelden.In feite is dit wellicht ook het verschil tussen concreet en abstract werk.

De ‘vergeestelijking’ of het overstijgen van de materie zien we ook in het werk vanVeerle Thoben uit Haarlem. Ze studeerde vorig jaar af aan de Academie in DenHaag. Licht is het voornaamste gegeven in het werk, het licht van de hemel of lichtvlekop een muur. Het werk balanceert tussen ‘iets’ en ‘niets’. In een vrijwel monochroom witschilderij van een vierkante meter raakt dit aan het maximaal minimale en het immate-riele van Yves Klein.

Ook het vertrekpunt in het werk van een oudere kunstenaar als Jan van Duijnhovenuit Brabant is licht, licht door kleur. Primaire kleuren, strakke vormen in werk dat voor-al schilderij wil zijn, maar daarnaast de ruimtelijke aspecten benadrukt door drie-dimen-sionale assemblages te zijn. Het werk oogt Mondrianesk, maar waar het bij Mondriaangaat om ruimte op een plat vlak, gaat het bij van Duijnhoven om kleur en licht. Het iseen zoeken naar de juiste verhoudingen om te komen tot beelden die de werkelijkheidontstijgen, een metafysische en onwerkelijke, dat wil zeggen een op zichzelf staande,entiteiten zijn. De beschouwer hoeft zich niet af te vragen ‘waar dit vandaan komt’,want die vraag kan moeilijk worden beantwoord. Zoals Mondriaan zich in zijn laterewerk niet meer baseerde op een abstractie van de bestaande werkelijkheid, maar lou-ter een persoonlijke weergave van ‘ruimte’, als reflectief element voor ‘het menselijkbestaan’, zo is ook de werkwijze van van Duijnhoven. De enige connectie met het werkvan Mondriaan zit hem eigenlijk alleen in het gebruik van primaire kleuren.

KU

NS

TR

UIM

TE

09

Niels Bekkema Ferdi Speelman

Op een heel andere wijze doet Wim Biewenga – een oudere kunstenaar uit Havelte– in wezen hetzelfde. Echter zonder tevoren vastgestelde parameters als kleur en vorm.Op associatieve wijze zoekt ook hij naar een vorm van essentie. Overbodige kleuren,overbodige vormen worden weer weggeschilderd of uitgepoetst; een meer expressio-nistische of informele benadering. Elk vogeltje zingt uiteindelijk zoals hij is gebekt..

Twee kunstenaars die zich enigszins baseren op de oorsprong van Mondrianeskeopvattingen, dat wil zeggen de abstractie van de werkelijkheid, het terugbrengen ineen beeld van de essentie van het waarneembare, zijn twee mid-career kunstenaars uitGroningen. Hans Gousblom laat in en reeks tekeningen zijn interpretatie zien van de essentievan landschappen in Noorwegen, teruggebracht tot elementaire vormen en kleuren. EnPeggy Geway toont hier een aantal subtiele en kleine pastellen, met associaties aannatuur en horizonnen. Maar voor beide geldt dat elk werk een autonome waarde heeft, buiten de mogelijkeaanleiding voor het werk.

K09 toont werk dat niet is in te passen is in cultureel- of sociaal-maatschappelijk werk.Geen directe bijdrage levert aan ‘wijkverbetering’ of sociale cohesie. Maar werk dateen bijdrage kan leveren aan ideeen over de mogelijkheden van individuele uitingenen een bijdrage die dit kan leveren aan reflectie over het menselijk bestaan in het alge-meen.

Joke Vos/ Jacob van der Veennovember 2012

KU

NS

TR

UIM

TE

09

MAXIMAL MINIMAL4 NOVEMBER T/M 2 DECEMBER 2012

050 8795291 06 12360405 info@kunstruimte09.nl www.kunstruimte09.nlwo. t/m za. van 13.00 - 17.00 uur en zo. van 14.00 - 17.00 uur tevens op afspraak

Wim Biewenga Hans Goudsblom

Peggy Geway