Over Rome, Keulen en Aken

Vergoeden op weg naar

herstel

www.professorlindenbergh.nl

Waar gaat het om in het

aansprakelijkheidsrecht?

• 6:162: Hij die jegens een ander een

onrechtmatige daad pleegt, is verplicht

de schade die de ander dientengevolge

lijdt te vergoeden.

• 6:103: Schadevergoeding wordt voldaan

in geld…

Even terug naar Rome

• Aulus Gellius 20, 1, 13:

‘Lucius Veratius schepte er genoegen in met de palm

van zijn hand het gelaat van een vrij man te slaan. Hij

werd gevolgd door een slaaf, die een geldbuidel vol

geldstukken droeg. Zodra hij iemand een klap had

gegeven, gaf hij deze slaaf bevel dadelijk, volgens de

Wet van de Twaalf Tafelen, 25 asses uit te tellen.’

Worst case

• Aansprakelijke op de bank

• Verzekeraar op de haverkist

• Belangenbehartiger schrijft met vork

• Benadeelde profiteert van ziekte

• Concentratie op geld maakt ziek(er)

Een deskundige (2014:2964)

‘Ik merk op dat behandeling van psychische klachten,

in het algemeen gedurende een lopende rechtszaak

weliswaar procedureel correct, vanuit behoefte patiënt

geïndiceerd, maar vaak weinig effectief is.

Gebrek aan erkenning en genoegdoening, al dan niet

gepaard gaande met mogelijke financiële compensatie,

kan verstoorde cognities, gedragingen en klachten

doen persisteren of verergeren, en derhalve

lijdensdruk in stand houden.’

Terug naar Rome (?)

Rare jongens…

• Waar staat dat men niet onrechtmatig

mag handelen?

• ‘pre-delictuele fase’: ‘alterum non

laedere’

• 6:162 -> verbintenis: 6:2 -> r&b

• Schade beperken (juist door

aansprakelijke, zelfs afdwingbaar)

• Dan (pas) benadeelde plaatsen in

situatie alsof…

Dus…

• eerst voorkomen

• dan beperken

• dan NJ 2009/387: ‘Als uitgangspunt voor de berekening van de omvang

van een wettelijke verplichting tot schadevergoeding

dient dat de benadeelde zoveel mogelijk in de

toestand moet worden gebracht waarin hij zou hebben

verkeerd indien de schadeveroorzakende gebeurtenis

zou zijn uitgebleven.’

Het probleem van deze

opdracht…

• In het verleden behaalde resultaten…

• …bieden in het aansprakelijkheidsrecht een

solide basis voor verwachtingen over de

toekomst.

• De Kuijer versus Koblenz

• Wat als er in het verleden nog geen resultaten

zijn behaald? (Van Dort)

• En wat als het gaat om ondernemers?

(Redmeijer & Hulsbergen)

Slecht nieuws, goed nieuws

• Het slechte nieuws: de film terugdraaien

kan niet

• Financiële verevening is slechts een

afgeleide werkelijkheid ‘tranen met

duiten’

• Het goede nieuws: mensen hebben

herstelvermogen en geld kan daarbij

helpen (Bijman)

Drie ervaringen

• 10 slachtoffers en hun ervaringen

– ‘na vijftien jaar puzzelen over precisie werd de zaak

door handjeklap beslist’

– fictieve toekomst versus financiële realiteit

• Misbruik in de rkk

– terugplaatsen onmogelijk, terugblikken invalideert

– Holthuis blikt terug

• Schadefonds Geweldsmisdrijven: van bonnetjes naar

all in-bedragen: van terugkijken naar vooruitkijken

Op zoek naar een optimale mix

• oog voor de concrete noden

• individuele precisie in het schadeplaatje

• behoorlijke individuele bejegening

(Jacobs)

• vlotte afdoening

Normering als hulpmiddel

• Normering is (g)een vies woord

• Normen aanleggen doen we voortdurend

• Het succes van de Letselschaderaad

• Normering en het probleem van

discriminatie naar geslacht (Van Dijk)

• Onbegrijpelijkheid van model als motor

voor normering (Bakker, De Koning,

Laumen en Sap)

Een curieuze paradox…

• Het minst genormeerde smartengeld

(‘naar billijkheid’)…

• …blijkt in de praktijk het sterkst

genormeerd (de Smartengeldgids).

• …terwijl betere normering (vb. Engeland)

juist ontwikkeling kan bevorderen.

• Kunnen wij (Kremer & Zwagerman) dat

ook?

Terug naar herstel

• Oud als de weg naar Rome:

• NJ 1963/61 (De Jonge/Venezo): ‘Tot de in art. 1407 bedoelde kosten van herstel zijn te rekenen al

die kosten, door het slachtoffer ten behoeve van zijn herstel

gemaakt, die in verband met hetgeen uit medisch oogpunt

wenselijk is vallen binnen de grens van hetgeen in de gegeven

omstandigheden – de persoonlijke omstandigheden van het

slachtoffer daaronder begrepen – als redelijke uitgaven voor het

herstel kunnen worden beschouwd.’

Vergoeden of fourneren?

• NJ 1999/564 (Kruidhof):

‘Wanneer iemand ten gevolge van een

gebeurtenis waarvoor een ander aansprakelijk

is ernstig letsel oploopt…

• …is de aansprakelijke van aanvang af

verplicht de gekwetste in staat te stellen zich

van d(i)e noodzakelijke verpleging en

verzorging te voorzien.’

(Want hoe zorgen Wlz en Wmo nog?

Audenaerde & Tiemersma)

Nog een voorbeeld

• NJ 2009/385 (Bakkum/Achmea)

• Gezin, twee kinderen (7 en 4)

• Moeder overlijdt, vader hertrouwt

• Stief neemt zorg kinderen op zich

• Hof: geen kosten gemaakt, dus geen

schade

Hoge Raad

Voor een deels objectieve benadering bestaat te meer

aanleiding omdat het hier gaat om de begroting van

(grotendeels) nog niet ingetreden schade (art. 6:105

BW). Gelet op deze aard van de schadepost, maar

ook om mogelijk te maken dat zo spoedig mogelijk na

het ongeval in overleg tussen de aansprakelijke partij

en de benadeelden een passende vergoeding voor

deze vorm van gederfd levensonderhoud kan worden

vastgesteld, ligt het voor de hand om bij de vaststelling

van de behoefte van de kinderen aan een voorziening

voor vervangende huishoudelijke hulp uit te gaan van

de na het ongeval bekende concrete omstandigheden

Zorgen over de zorg

• 6:96 lid 2: redelijke kosten

• redelijkheid naar moment van maken

• Kruidhof: direct ontzorgen

• voor het verleden: 6:107

• …en voor de toekomst? (Verheij)

Dus…

• Vergoeding moet zijn gericht op herstel

• en herstelgedrag beïnvloedt de

aanspraak op vergoeding!

• aansprakelijke is (primair) aan zet

• verzaakt hij, dan verliest hij argumenten

in het schadevergoedingsdebat

• precisie voor vandaag, normering voor

morgen

Maar…

• Engelse ervaringen (‘Rehab Code’):

• herstel is een delicaat proces

• dat vertrouwen vergt

• en daarom onafhankelijk moet worden

geleid

• de gekozen maatregelen zijn niet

beslissend voor de toekomstige

schadevergoeding

Van Rome naar rehab

• Op weg naar beschaving

– van oog om oog…

– …via afkoop in geld (Lucius Veratius)

– …naar oog voor herstel

• (‘Saying no to rehab’ is niet verstandig)

• Veranderen, hoe doe je dat? (Tiggelaar)

• Keulen en Aken…