Verduurzaming in de Nederlandse levensmiddelenketen€¦ · Indicators (KPIs), geboekte vooruitgang...

Verduurzaming in de Nederlandse

levensmiddelenketen

Den Haag, april 2013

Verduurzaming in de Nederlandse

levensmiddelenketen

Den Haag, april 2013

Herma Kwakkenbos, Anne van Lakerveld, Suzanne van der Pijll en Mariëtte

van Amstel

In opdracht van Planbureau voor de Leefomgeving - Henk van Zeijts en

Trudy Rood

Redactie en uitgave

Schuttelaar & Partners

Zeestraat 84

2518 AD Den Haag

Nederland

t +31 (0) 70 318 44 44

f +31 (0) 70 318 44 22

[email protected]

www.schuttelaar.nl

© 2013 Schuttelaar & Partners B.V.

Schuttelaar & Partners is onderdeel van de Healthy World Cooperation.

4/62 Den Haag, april 2013 - Verduurzaming in de Nederlandse levensmiddelenketen

Inhoudsopgave

Samenvatting ......................................................................... 6

Introductie ............................................................................ 8

Methode ................................................................................ 9

Deskresearch........................................................................... 9

Selectiecriteria ....................................................................... 10

Interviews ............................................................................. 10

Duurzaamheidtrends in de levensmiddelenketen ............................ 12

Duurzaamheid en Maatschappelijk Verantwoord Ondernemen ............... 12

De levensmiddelenketen ............................................................ 13

Trends die de keten overkoepelen ................................................ 14

Primaire sector ....................................................................... 17

Levensmiddelenfabrikanten ........................................................ 17

Foodservice en foodretail .......................................................... 18

Logistiek ............................................................................... 18

Huishoudens en consumenten ...................................................... 19

Barrières en kansen voor Nederlandse levensmiddelenbedrijven ........ 21

Een bedrijfsmatige en publieke visie op verduurzaming ...................... 21

De businesscase van MVO ........................................................... 21

Verduurzaming in de keten vraagt tijd en aandacht ........................... 22

Het verzorgen van transparantie in de keten: kosten .......................... 22

Operationalisering van verduurzaming in de economische crisis ............. 23

Perceptie wenselijke rol overheid .............................................. 24

Beleid op gebied van duurzaam voedsel ......................................... 24

Facilitator ............................................................................. 26

Het topsectorenbeleid .............................................................. 26

Onduidelijk en inconsequent overheidbeleid .................................... 27

Minder geld ........................................................................... 27

Belang van duurzaamheid .......................................................... 28

Samenwerken met ketenpartners ................................................. 28

Maatschappelijke organisaties ..................................................... 29

Consumenten ......................................................................... 30

Bouwstenen voor overheidsvisie en beleid op duurzaamheid ............. 31

Een visionaire rol..................................................................... 31

Een stimulerende rol ................................................................ 32

Een faciliterende rol ................................................................ 33

Reflectie S&P ........................................................................ 36

Reflectie methode, resultaten en rapportage ................................... 36

Reflectie wenselijke rol overheid en PBL vanuit Schuttelaar & Partners ... 37

Bijlage 1 - Over het Planbureau voor de Leefomgeving .................... 39


Bijlage 2 - Over Schuttelaar & Partners ........................................ 40

Visie Schuttelaar & Partners ....................................................... 40

Bijlage 3 - De 15 bedrijven uit het onderzoek ................................ 41

Bijlage 4 – Interview protocol .................................................... 58

Bijlage 5 – Bibliografie ............................................................. 60


Samenvatting

Het Planbureau voor de Leefomgeving (PBL) werkt aan een

onderzoeksprogramma genaamd 'Food in Progress'. In dit programma is één

van de vragen hoe overheden maatschappelijke initiatieven rondom

duurzaam voedsel kunnen ondersteunen. Het PBL heeft Schuttelaar &

Partners gevraagd om een bijdrage te leveren aan dit

onderzoeksprogramma door antwoord te geven op de vragen; wat zijn de

belangrijkste duurzaamheidtrends? En wat is de wenselijke rol van de

overheid? Vanuit het perspectief van Nederlandse bedrijven in de

levensmiddelenketen.

Deskresearch rondom duurzaamheidtrends bij voedingsbedrijven en

interviews zijn gecombineerd met praktijkkennis van de agrofoodketen. Op

basis hiervan is dit rapport geschreven waarbij wordt ingegaan op de

belangrijkste trends en de wenselijke rol van de overheid bij het

verduurzamen van de Nederlandse levensmiddelenketen. De bedrijven die

zijn meegenomen in dit onderzoek behoren tot de koplopers.

De trends die in de interviews worden genoemd als aspecten die de eigen

bedrijfsvoering kunnen beïnvloeden zijn te verdelen in de volgende

onderwerpen:

Milieu-, schaarste- en ecologische issues, zoals carbon footprint,

watergebruik en afval;

Productveiligheid in het algemeen en specifiek de transparantie over de

herkomst van producten, over de productiewijze en over het handelen

van bedrijven;

Nutritionele verantwoordelijkheid, de verantwoordelijkheid van

bedrijven om gezonde(re) producten te leveren. In de pijlers van het

MVO-beleid van verschillende bedrijven zien we daarom gezondheid

ook terugkomen. Daarnaast erkennen bedrijven dat gezondheid en het

tegengaan van obesitas, een belangrijke trend is;

Het welzijn van medewerkers, zowel van de medewerkers binnen het

eigen bedrijf als elders in de keten. Arbeidsomstandigheden vormen

één van de trends die door bedrijven wordt gesignaleerd;

Dierenwelzijn;

Lokale verantwoordelijkheid, de relatie die bedrijven hebben met de

wereld om hen heen;

Economische verantwoordelijkheid, uiteindelijk is het economisch

voortbestaan van een bedrijf de enige manier om echt duurzaam te

zijn.


Bedrijven hebben deze trends veelal vertaald naar de eigen

duurzaamheidstrategie en proberen op die manier risico’s te beheersen en

kansen te creëren. Een overzicht van de duurzaamheidstrategieën van de

geïnterviewde bedrijven is beschikbaar in bijlage 3.

Uit het onderzoek blijkt dat bedrijven drie wenselijke rollen zien voor de

overheid. Ten eerste, een visionaire rol. Dit is een zeer proactieve rol. Het

bedrijfsleven heeft behoefte aan een overheid met een ambitieus,

uitgewerkt en langdurig consistent duurzaamheidbeleid. Binnen deze rol

verwachten bedrijven dat de overheid een level playing field en een

opwaartse spiraal creëert.

Daarnaast, een stimulerende rol. Deze rol vraagt een actieve opstelling van

de overheid die gerelateerd is aan en in overeenstemming is met de eigen,

langetermijnvisie. Binnen deze rol noemen bedrijven het (mee)financieren

van duurzaamheidinnovaties, het internationaal vertegenwoordigen van het

Nederlands bedrijfsleven en bedrijven complimenteren met de

gerealiseerde resultaten.

Ten slotte verwachten bedrijven van de overheid ook een faciliterende rol.

Deze rol betekent het creëren van voorwaarden waarbinnen het

bedrijfsleven zelf de gang kan gaan. Bedrijven geven aan dat de

meerwaarde van de overheid ligt in dat zij een onafhankelijke partij is die

sectorgenoten van gelijkwaardige informatie kan voorzien, ketenpartners

bij elkaar kan brengen en partnerschappen kan ondersteunen. Daarnaast

zien bedrijven de toegevoegde waarde van NGO’s bij verduurzaming en

verwachten ze van de overheid dat zij die ook faciliteren.


Introductie

Het Planbureau voor de Leefomgeving (PBL) werkt aan een

onderzoeksprogramma genaamd 'Food in Progress'. In dit programma is één

van de vragen hoe overheden maatschappelijke initiatieven rondom

duurzaam voedsel kunnen ondersteunen.

Het PBL is daarnaast op zoek naar een globaal overzicht van duurzame

initiatieven van Nederlandse bedrijven in de levensmiddelenketen. Daarom

heeft het Planbureau Schuttelaar & Partners gevraagd om een bijdrage te

leveren aan dit onderzoeksprogramma in de vorm van een advies aan het

PBL over de wenselijke rol van de overheid vanuit het perspectief van

Nederlandse bedrijven uit de levensmiddelenketen.

Deskresearch rondom duurzaamheidtrends bij voedingsbedrijven en

interviews zijn gecombineerd met praktijkkennis van de agrofoodketen. Op

basis hiervan is dit rapport geschreven waarbij wordt ingegaan op de

wenselijke rol van de overheid bij het verduurzamen van de Nederlandse

levensmiddelenketen.

Dit rapport richt zich eerst op de belangrijkste duurzaamheidtrends die

spelen bij het bedrijfsleven in het algemeen en specifiek in de

levensmiddelenketen. Daarnaast geeft het enkele voorbeelden van hoe

bedrijven duurzaamheid invullen. Ten tweede wordt een beschrijving

gegeven van het huidige overheidbeleid inclusief een reflectie van de

betrokken bedrijven hierop. Tevens benoemt het rapport remmende en

stimulerende factoren voor levensmiddelenbedrijven en hun keten in het

algemeen en de rol van de overheid hierbij.

De structuur van dit rapport is als volgt:

Methode

Duurzaamheidtrends inclusief perceptie van bedrijfsleven op de trends

Barrières en kansen voor Nederlandse levensmiddelenbedrijven om te

verduurzamen

Perceptie bedrijfsleven over de wenselijke rol van de overheid bij het

verduurzamen van de levensmiddelenketen

Bouwstenen voor een overheidsvisie en beleid op duurzaamheid

Reflectie door Schuttelaar & Partners


Methode

Om tot dit rapport te komen hebben we een interactief onderzoeksproces

doorlopen met de volgende stappen:

Inventarisatie door middel van deskresearch

Interviews met geselecteerde bedrijven

Analyse van de resultaten en schrijven van de rapportage

Deskresearch

Tijdens de eerste fase van het onderzoek is door middel van deskresearch

een inventarisatie gemaakt van de trends en duurzame initiatieven in de

Nederlandse levensmiddelenindustrie. Op basis van dit deskresearch en in

samenspraak met de begeleidingscommissie zijn denklijnen geformuleerd

die tijdens het verdere onderzoek getoetst zijn. Het was de verwachting:

Dat bedrijven de rol van de overheid zien als één die het samenwerken

tussen ketenpartners verder faciliteert.

Dat het topsectorenbeleid als duurzaamheidstimulerend beleid wordt

ervaren.

Dat onduidelijk en inconsequent overheidbeleid een

duurzaamheidremmende factor is.

Dat (bedrijven ervaren dat) een duurzaamheidremmende factor is dat

er minder geld vanuit de overheid beschikbaar is.

Dat het belang van duurzaamheid breed wordt erkend bij bedrijven.

Dat bedrijven erkennen dat duurzaam ondernemen bijdraagt aan hun

maatschappelijke en financiële toegevoegde waarde.

Dat bedrijven de toegevoegde waarde van samenwerken met

ketenpartners om verder te verduurzamen erkennen.

Dat toeleveranciers een grote rol spelen in (de haalbaarheid van) het

verduurzamen van levensmiddelenbedrijven.

Dat maatschappelijke organisaties een duurzaamheidstimulerende

factor zijn.

Dat bedrijven consumenten niet als duurzaamheidstimulerende factor

zien.

Deze denklijnen worden in het hoofdstuk over de wenselijke rol van de

overheid (vanaf pagina 24) besproken.


Selectiecriteria

Voor het onderzoek zijn 15 bedrijven geselecteerd uit 5 schakels in de

levensmiddelenketen (de primaire sector (landbouw, veeteelt, visserij en

hun leveranciers), logistieke partners, levensmiddelenbedrijven en hun

klanten - foodservice en foodretail). De selectiecriteria voor de bedrijven

zijn gebaseerd op het deskresearch. Bij elk bedrijf is gekeken naar het

beleid, de geformuleerde ambities, de gebruikte Key Performance

Indicators (KPIs), geboekte vooruitgang en de toekomstvisie. De basis voor

de selectie vormen het duurzaamheidbeleid van de onderneming en de

transparantie over het beleid en de activiteiten. Hiervoor gebruiken we

onder andere informatie van de bedrijven zelf en de score op de

Transparantiebenchmark van het ministerie van Economische Zaken1. Deze

publiek beschikbare informatie van de bedrijven is te vinden in bijlage 3.

De selectiecriteria zijn:

- De afzet en productie vindt grotendeels plaats in Nederland

- Transparantie

o publiek beschikbaar duurzaamheidverslag

o publiek beschikbaar duurzaamheidbeleid

o positie in de Transparantiebenchmark

- Heldere duurzaamheidambities op corporate niveau

- Actieve samenwerkingen in de keten

Interviews

We hebben een algemeen interviewprotocol opgesteld. Dit protocol diende

als basis voor alle interviews. Het interviewprotocol bevatte zes stellingen

en een aantal open vragen. Daarnaast is in samenspraak met het PBL een

checklist opgesteld om ervoor te zorgen dat alle relevante onderwerpen

besproken werden. Het interview protocol is opgenomen in bijlage 4.

Bij de geselecteerde bedrijven zijn interviews afgenomen met MVO-

managers. De interviews geven inzicht in de duurzame activiteiten van

bedrijven, voortgang van verduurzaming van de keten,

ketenafhankelijkheid, belangrijkste trends onder levensmiddelenbedrijven

en de plannen voor de toekomst. Bedrijven werd gevraagd wat zij zelf als

remmende en stimulerende factoren zien voor verduurzaming. Ook geven

bedrijven hun visie op de rol van de overheid bij verdere verduurzaming

1 www.transparantiebenchmark.nl

http://www.transparantiebenchmark.nl/


van de levensmiddelensector. Tijdens de interviews is daarnaast specifiek

aandacht besteed aan een aantal hardnekkige milieuthema’s zoals

broeikasgassen, landgebruik en nutriënten.

Rapportage

Samen met het deskresearch biedt de informatie die is verkregen uit de

interviews inzicht in de huidige situatie, toekomstplannen en de

belangrijkste trends binnen de levensmiddelenketen. Op basis van de

resultaten en de analyse biedt dit rapport het Planbureau voor de

Leefomgeving de mogelijkheid om kansrijke richtingen te identificeren voor

de overheid omtrent voeding en duurzaamheid, gericht op een versnelling

van de verduurzaming in de levensmiddelenketen.

Begeleidingscommissie

Naast de afstemming met het PBL is er een begeleidingcommissie bij de

totstandkoming van dit rapport betrokken geweest, bestaande uit

afgevaardigden van het ministerie van Economische Zaken, het ministerie

van Infrastructuur en Milieu en het Planbureau voor de Leefomgeving. Zij

zijn twee keer bij elkaar gekomen, één keer na de deskresearch waarna zij

input hebben gegeven op de selectiecriteria, de denklijnen en de

interviewchecklist. Vervolgens zijn de resultaten gedeeld en de conclusies

en aanbevelingen getoetst voordat het rapport definitief is opgeleverd.


Duurzaamheidtrends in de

levensmiddelenketen

Tijdens de eerste fase van het onderzoek is door middel van deskresearch

een inventarisatie gemaakt van de trends en duurzame initiatieven in de

Nederlandse levensmiddelenindustrie. Zowel informatie vanuit de praktijk

als vanuit academisch onderzoek en (semi)overheid is gebruikt voor het

deskresearch. Daarnaast is bedrijven gevraagd naar de belangrijkste trends

die zij zien voor deze keten. Dit hoofdstuk geeft inzicht in de trends, zowel

voor de levensmiddelenketen in zijn geheel als per schakel.

Duurzaamheid en Maatschappelijk Verantwoord Ondernemen

In dit rapport kijken we naar duurzaamheid binnen de

levensmiddelenketen. Duurzaamheid is een concept dat continu in

ontwikkeling is en dat veelal naar eigen inzicht ingevuld wordt.

Duurzaamheid ligt op het snijvlak van economische, sociale en milieu

performance. Daarnaast zijn er nog een aantal randvoorwaarden die maken

dat een bedrijf duurzaam opereert, zoals risico management, (interne)

strategie en cultuur en transparantie.2 Duurzaamheid of maatschappelijk

verantwoord ondernemen heeft vijf brede dimensies: stakeholders, sociaal,

economisch, milieu en vrijwilligheid.3 Voor het deskresearch hebben we

zowel de definitie van de Brundtland commissie4 en van het ministerie van

Economische Zaken5 gebruikt. De definitie die bedrijven uit dit onderzoek

2 Ref: Carter, C.R. & Rogers, D.S. (2008) “A framework of sustainable supply

chain management: Moving toward new theory”, International Journal of

Physical Distribution and Logistics Management, 38 (5): 360-387

3 Ref: Dahlsrud A. (2008), “How corporate social responsibility is defined:

an analysis of 37 definitions”, Corp. Soc. Responsib. Environ. Mgmt, 15: 1–

13

4 Duurzame ontwikkeling is een ontwikkeling die voorziet in de behoeften

van de huidige generatie, zonder daarbij de mogelijkheden van toekomstige

generaties om in haar behoeften te kunnen voorzien te beperken.

(Brundlandt commissie, WCED, 1987)

5 Een verantwoorde balans vinden tussen economisch rendement - ‘Profit’ -

, milieu -‘Planet’ - en welzijn van mensen binnen en buiten de

onderneming - ‘People’ -. (Ministerie van Economische Zaken)


gebruiken voor duurzaamheid verschilt. Voor alle bedrijven geldt dat zij

een brede definitie van duurzaamheid hanteren. In een paar gevallen vormt

de Brundtland definitie het uitgangspunt, waarbij het belang van de

langetermijnvisie wordt benadrukt. Veel bedrijven geven aan dat de

definitie van duurzaamheid die zij hanteren gelijk is aan de strategische

pijlers. Deze pijlers richten zich op maatschappelijke en milieu

onderwerpen en proberen daarnaast meerwaarde voor het bedrijf te

creëren. In bijlage 3 worden de MVO-strategieën van de bedrijven binnen

dit onderzoek verder beschreven. In dit rapport wordt duurzaamheid in de

meeste brede definitie gehanteerd.

De levensmiddelenketen

In 2012 heeft het PBL een analyse gedaan over invloed in de Nederlandse

levensmiddelenketen.6 De aantallen per schakels in de keten zeggen het

één en ander over de relatie en invloed die een individu of organisatie

heeft ten opzichte van anderen binnen dezelfde schakel. Natuurlijk hangt

invloed van de individuele entiteit ook samen met andere factoren zoals

het leveren van kwaliteit, slim ondernemerschap, elkaar langdurig kennen,

elkaar gunnen, contractuele afspraken en verwachtingen van andere

schakels in de keten etc. Deze figuur is echter belangrijk te beschouwen als

contextuele achtergrond voor de beschrijving van trends in dit hoofdstuk.

6 Ref: Balans voor de Leefomgeving 2012, onder andere pagina 136 figuur

3.5 Concentratie in de keten. www.PBL.nl/balans2012

http://themasites.pbl.nl/balansvandeleefomgeving/2012/duurzaam-gebruik-ecosystemen/ecologische-voetafdruk

http://www.pbl.nl/balans2012


De rol van ketenpartners was één van de onderwerpen die aan de orde

kwam tijdens de interviews. Als bedrijf organiseer je MVO niet alleen; de

keten, ketenverantwoordelijkheid en duurzaam inkopen worden

belangrijker. Duurzaam ketenbeheer richt zich op transparante integratie

van sociale, milieu- en economische doelstellingen voor de lange termijn

performance van een specifiek bedrijf en de keten.7 De meeste bedrijven

geven aan dat ze hun leveranciers nodig hebben om te verduurzamen. De

manier waarop verschilt, maar er zijn grofweg drie manieren. De

belangrijkste is dat bedrijven samenwerken met leveranciers om producten

te verduurzamen. Daarnaast geeft een aantal bedrijven ook aan dat ze

eisen stellen aan leveranciers op het gebied van duurzaamheid, maar dat

die eisen, en het voldoen aan de eisen, vaak gepaard gaat met overleg en

ruimte voor inbreng vanuit de leveranciers. Ten slotte geeft een aantal

bedrijven aan dat leveranciers belangrijk zijn voor innovaties bijvoorbeeld

met betrekking tot verpakkingen en alternatieve (duurzamere of

gezondere) ingrediënten, om met nieuwe ideeën te komen om verder te

verduurzamen. Daarnaast geven de meeste bedrijven aan dat ze ook hun

klanten nodig hebben om te verduurzamen, met name als extra stimulans

om de volgende stap te zetten in duurzaamheid. Een aantal bedrijven dat

opereert aan het begin van de levensmiddelenketen (primaire productie en

grondstoffen) gaf aan dat hun klanten vragen om duurzaamheid, omdat zij

op hun beurt merken dat hun klanten en consumenten er om vragen. Zo

helpen bedrijven in de keten om elkaars duurzaamheidprofiel te

versterken.

In wetenschappelijke en grijze literatuur en in de interviews is een aantal

trends aan de orde gekomen. Deze hebben we waar nodig aangevuld met

onze praktijkkennis, en georganiseerd op basis van de schakels van de

keten waarbinnen we bedrijven hebben geïnterviewd. Allereerst besteden

we aandacht aan trends die de keten overkoepelen.

Trends die de keten overkoepelen

Bedrijven maken gestaag een verduurzamingproces door. Maatschappelijk

Verantwoord Ondernemen (MVO) is bij bedrijven allereerst op de agenda en

ook steeds meer in de bedrijfsvoering gekomen. De redenen die worden

genoemd waarom duurzaamheid belangrijk is voor bedrijven lopen uiteen,

7 Carter, C.R. & Rogers, D.S. (2008) “A framework of sustainable supply

chain management: Moving toward new theory”, International Journal of

Physical Distribution and Logistics Management, 38 (5): 360-387


de één geeft aan dat duurzaamheid een duidelijke meerwaarde vormt voor

het bedrijf, bijvoorbeeld omdat het een aspect is waarop het bedrijf zich

kan onderscheiden van concurrenten. Een ander benadrukt dat stakeholders

(met name klanten) erom vragen. Het feit dat alle bedrijven duurzaamheid

belangrijk vinden voor hun bedrijf vertaalt zich ook naar het business

model. Alle geïnterviewde bedrijven geven aan dat duurzaamheid

onderdeel is van het business model en daarmee geïntegreerd is in de

bedrijfsstrategie. Deze integratie is terug te zien in bijvoorbeeld duurzame

investeringen waarvan de terugverdientijd langer is dan gebruikelijk voor

investeringen binnen de sector zoals biomassavergisters en elektrisch

vervoer. Ook geven een aantal bedrijven aan dat duurzaamheid een

onderscheidende factor is richting klanten, omdat steeds meer klanten

gezonder en duurzamere producten vragen. Door aan deze vraag te voldoen

wordt de klantrelatie versterkt. Tenslotte wordt aangegeven dat de

integratie van duurzaamheid bedrijven helpt bij het beheersen van risico’s

rondom grondstoffenschaarste. Door op een duurzame manier (zowel met

respect voor natuur en milieu als de maatschappij) grondstoffen te winnen

wordt het aanbod in stand gehouden. Hoewel steeds meer bedrijven

intrinsiek gemotiveerd zijn om te verduurzamen blijft ook de zoektocht

naar de businesscase van MVO – de kosten baten analyse van duurzame

investeringen - bestaan.

Aandacht voor MVO betekent ook vaak het expliciet maken en benoemen

van datgene wat het bedrijf al lang deed en wat past in de bedrijfscultuur.

Vroeger hoorde dat gewoon bij “netjes/fatsoenlijk ondernemen”.

Tegelijkertijd betekent het gestructureerd organiseren van MVO-beleid met

pijlers, Key Performance Indicators (KPIs) en milestones op het proces van

verduurzaming niet noodzakelijk dat bedrijven kiezen de voorloper in hun

groep te zijn. Uit de resultaten van de Transparantiebenchmark, een

instrument van het ministerie van Economische Zaken om de transparantie

van publiek beschikbare informatie over MVO van Nederlandse bedrijven te

meten, blijkt wel dat er duidelijk koplopers, een peloton en achterblijvers

zijn op het gebied van transparantie en verduurzaming. De bedrijven die

zijn meegenomen in dit onderzoek behoren tot de koplopers.

Voor de levensmiddelenketen is er een aantal elementen die bijdragen aan

duurzaamheid.8 Deze elementen komen ook terug in de trends die in de

8 Forsman-Hugg, S., Katajajuuri, J., Pesonen, I., Mäkelä, J., Järvelä, K.,

Timonen, T. (2012),"Key CSR dimensions for the food chain", British Food

Journal, 115 (1) – Pre published 16/9/2012


interviews worden genoemd als aspecten die de eigen bedrijfsvoering

kunnen beïnvloeden.

Milieu-, schaarste- en ecologische issues, zoals carbon footprint,

watergebruik en afval;

Productveiligheid in het algemeen en specifiek de transparantie over de

herkomst van producten, over de productiewijze en over het handelen

van bedrijven;

Nutritionele verantwoordelijkheid, de verantwoordelijkheid van

bedrijven om gezonde(re) producten te leveren. In de pijlers van het

MVO-beleid van verschillende bedrijven zien we daarom gezondheid

ook terugkomen. Daarnaast erkennen bedrijven dat gezondheid en het

tegengaan van obesitas, een belangrijke trend is;

Het welzijn van medewerkers, zowel van de medewerkers binnen het

eigen bedrijf als elders in de keten. Arbeidsomstandigheden vormen

één van de trends die door bedrijven wordt gesignaleerd;

Dierenwelzijn;

Lokale verantwoordelijkheid, de relatie die bedrijven hebben met de

wereld om hen heen;

Economische verantwoordelijkheid, uiteindelijk is het economisch

voortbestaan van een bedrijf de enige manier om echt duurzaam te

zijn.

Wordle – trends spontaan genoemd tijdens de interviews, hoe groter het

woord des te vaker is het genoemd


Opvallend is dat hardnekkige milieuproblemen rond landgebruik,

biodiversiteit en nutriënten niet (spontaan) worden genoemd. Blijkbaar zijn

dit onderwerpen die buiten het zichtveld van de geïnterviewden vallen.

Primaire sector

In dit onderzoek verstaan we onder de primaire sector bedrijven in de

landbouw, veeteelt, visserij en hun leveranciers. Binnen deze sector zien

we een aantal trends en issues die zowel duurzaamheid stimuleren als

remmen. Ten eerste speelt de beschikbaarheid van duurzame grondstoffen

een belangrijke rol, en bedrijven verwachten dat deze beschikbaarheid ook

de komende jaren hoog op de agenda blijft staan. Met name soja wordt

genoemd als grondstof die extra aandacht verdient. De meeste bedrijven

geven dan ook aan actief met dit onderwerp bezig te zijn, bijvoorbeeld

door te participeren in de Round Table on Responsible Soy of het Initiatief

Duurzame Soja. Daarnaast zien bedrijven dat dierenwelzijn een belangrijk

onderwerp is, vooral vanuit de maatschappelijke discussie die wordt gevoed

door maatschappelijke organisaties. Echter, een aantal bedrijven plaatst

een kanttekening bij de roep om de milieubelasting te verlagen en het

dierenwelzijn te verhogen, omdat zij zich afvragen of dat realistisch is.

Efficiënt produceren blijft een belangrijk aandachtspunt voor deze

bedrijven. Ten slotte geven een aantal bedrijven aan dat, gelet op de

financiële risico’s in deze economische tijd met veel onzekerheid,

(verduurzamings)innovaties worden uitgesteld.

Levensmiddelenfabrikanten

Over het algemeen worden levensmiddelenfabrikanten gezien als de motor

achter verduurzaming van de afgelopen jaren. Zij hebben

leveranciersstandaarden opgesteld en op die manier duurzaamheid in de

keten bevorderd. Deze standaarden richten zich zowel op de milieu impact

van de productie van grondstoffen zoals tegengaan van illegale houtkap

voor het verbouwen van soja en milieuvervuilende lozingen, en op

arbeidsomstandigheden bijvoorbeeld door de code of conduct van het

Business Social Compliance Initiative (BSCI) te hanteren of een koppeling te

maken naar de OESO-richtlijnen voor multinationale ondernemingen.

Levensmiddelenfabrikanten besteden in hun duurzaamheidbeleid veel

aandacht aan het gezonder maken van hun producten en consumenten

inlichten over gezonde consumptie bijvoorbeeld door te participeren in de

stichting Ik Kies Bewust (IKB) en het Vinkje te hanteren. Daarnaast wordt er


gekeken naar het verduurzamen van verpakkingen, zoals het gebruik van

gerecyclede materialen, FSC-gecertificeerd papier en karton en de

hoeveelheid verpakking te verminderen. Hierbij wordt ook samenwerking

gezocht met de leveranciers van deze verpakkingen. Ten slotte geven

bedrijven aan dat het belangrijk is dat de grote Nederlandse

levensmiddelenbedrijven behouden blijven voor Nederland, omdat ze door

hun duurzame strategie gericht op milieuvriendelijk produceren, gezonde

producten en stabiel financieel management, een maatschappelijke

bijdrage leveren. Specifieke informatie over de gekozen strategie en

ambities zijn te vinden in bijlage 3.

Foodservice en foodretail

Bij foodservice en foodretail staat het tegengaan van voedselverspilling

bovenaan de agenda. Dat betekent zorgen voor voldoende keus voor

klanten zonder teveel weg te gooien en klanten informeren over

voedselverspilling. Naast voedselverspilling is afval in het algemeen een

aandachtspunt. Net als bij levensmiddelenbedrijven vinden bedrijven in

deze schakel van de levensmiddelenketen ook gezondheid erg belangrijk.

Ze proberen door middel van communicatie klanten daarover te informeren

en hen (vaak letterlijk) in beweging te krijgen. Een voorbeeld is dat

verschillende bedrijven participeren in JOGG (Jongeren op Gezond

Gewicht) en informatie verstrekken over hoe men gezonder kan eten,

bijvoorbeeld door het Vinkje. Daarnaast zijn bedrijven bezig met het

verlagen van hun carbon footprint, door middel van het aanpassen van

logistieke processen en het slimmer inrichten van winkels, distributiecentra

en keukens. Ten slotte geven bedrijven aan dat ze een toenemende vraag

zien naar lokaal geproduceerde producten en meer inzicht in de oorsprong

van producten, zij spelen hier op in door deze producten meer aan te

bieden en beter onder de aandacht te brengen. Ook andere bedrijven

spelen hierop in, bijvoorbeeld Willem & Drees die sinds 2009 supermarkten

de mogelijkheid bieden om groente, fruit en aardappels van boeren uit de

buurt in hun schappen te leggen.9

Logistiek

Logistieke bedrijven vormen belangrijke schakels in de hele

levensmiddelenketen. Hoewel in eerste instantie de nadruk bij deze

bedrijven op de milieu aspecten van duurzaamheid ligt spelen sociale issues

9 www.willemendrees.nl

http://www.willemendrees.nl/


ook een belangrijke rol in de bedrijfsvoering. Bij foodretail en foodservice,

maar ook bij levensmiddelenfabrikanten heeft logistiek een belangrijk

aandeel in de milieuvoetafdruk. De trends die men ziet in logistiek zijn de

ontwikkeling van alternatieve mobiliteitsoplossingen. Zoals alternatieve

brandstoffen waarbij subsidies vanuit de overheid een belangrijke stimulans

vormen en een alternatieve benadering van het logistieke proces zoals

langer en hoger vervoer, waarbij regelgeving vanuit de overheid een

belangrijke impuls kan vormen. Voor logistieke bedrijven houdt de

dienstverlening niet op aan de grens. Eenduidigheid in Europees beleid is

daarom voor deze bedrijven nog belangrijker dan voor de andere bedrijven.

Ten slotte geven logistieke bedrijven aan dat het samen met klanten kijken

naar routes en belading een duurzaamheidwinst voor beide partijen kan

opleveren.

Huishoudens en consumenten

In dit onderzoek zijn consumenten niet direct meegenomen. Echter

bedrijven zijn wel gevraagd naar de rol van consumenten. Ook uit het

deskresearch zijn een aantal trends en aandachtspunten naar voren

gekomen.

We zien een verschuiving in de soort consumenten die duurzaamheid

belangrijk vinden. Eerst waren het vooral ‘geitenwollensokken’-types,

terwijl duurzaamheid tegenwoordig steeds meer mainstream wordt.

Consumenten en burgers maken zich zorgen en dat vertaalt zich in meer

aandacht voor de oorsprong van het voedsel. Zoals hierboven aangegeven

spelen foodretail en foodservice al in op de toename in de vraag naar

natuurlijkheid en de grotere nadruk op herkomst, boer en ambacht. Dat

komt onder andere door de gedachte dat natuurlijk gezond is. We zien dit

terug in bijvoorbeeld clean label producten; producten waar geen

(kunstmatige)toevoegingen of GMO grondstoffen inzichten. Daarnaast is er

de roep om meer aandacht voor de herkomst van eten. Nederlandse

consumenten willen vaker weten waar hun eten vandaan komt.

Voedselveiligheid, herkomst en smaak worden steeds belangrijker.

Consumenten besteden aanzienlijk meer geld en ‘tijd voor beleving’ aan

duurzame voeding. Dat zien we bijvoorbeeld omdat de besteding per

keurmerk stijgt. Ook de markt voor biologische producten en de

bestedingen aan biologisch voedsel stijgen. Supermarkten zorgen voor bijna

de helft van de biologische omzet in Nederland. Uit het


Duurzaamheidkompas van december 201210

blijkt dat ondanks de crisis

consumenten duurzaamheid belangrijk blijven vinden en dat duurzame

merken een streepje voor hebben ten opzichte van niet duurzame merken.

10 http://www.schuttelaar.nl/download/352

http://www.schuttelaar.nl/download/352


Barrières en kansen voor Nederlandse

levensmiddelenbedrijven

Naar aanleiding van het onderzoek hebben we ons de vraag gesteld waar

het Nederlandse bedrijfsleven tegen aanloopt. Waar lopen zij voor warm en

wat voor kansen biedt dit voor het verduurzamen van de Nederlandse

levensmiddelenketen? We kunnen hierbij een aantal kansen en barrières

onderscheiden en noemen hier die kansen en barrières die ons inziens in de

interviews het meest in het oog springen.

Een bedrijfsmatige en publieke visie op verduurzaming

Het Nederlandse levensmiddelenbedrijf is volgens de geïnterviewde MVO-

managers intrinsiek gemotiveerd voor duurzaamheid en loopt er warm voor

om samen met ketenpartners gezamenlijke duurzaamheidwinst te halen en

hun –profiel te versterken. In de thema-selectie rondom verduurzaming

komt echter duidelijk een ‘bedrijfsmatige’ visie op verduurzaming naar

voren, waarbij thema’s geadresseerd worden die passen binnen de

operationele horizon (3 to 5 jaar) van bedrijven. Eerder werd al aangestipt

dat thema’s die vooral spelen bij de primaire sector, van invloed zullen zijn

op de lange termijn en die minder makkelijk communicatief in te zetten

zijn (zoals broeikasgassen, biodiversiteit en landgebruik door de keten

heen) op dit moment minder prioriteit hebben. Wanneer een overheid het

belangrijk vindt dat deze thema’s op dit moment ook door het bedrijfsleven

worden meegenomen, betekent dat extra aandacht in de agendering en

ondersteuning in de uitvoering. Verheldering van rollen bij verschillende

duurzaamheidsthema’s voor de overheid en voor bedrijven hoort bij dit

proces.

De businesscase van MVO

Een kans voor het verder verduurzamen van de levensmiddelenketen is het

agenderen van die duurzaamheidtrends die een bedrijf direct raken of waar

een bedrijf invloed op heeft. Zoals voedselverspilling bij foodservice, de

beschikbaarheid van duurzame grondstoffen bij de primaire sector of de

milieuvoetafdruk in de logistieke sector. Deze trends kunnen de

businesscase van MVO opleveren voor deze bedrijven, omdat het kosten kan

besparen, leveringszekerheid positief kan beïnvloeden of efficiëntere


productie/processen kan genereren. Ondanks dat duurzaamheid bij het

merendeel van de bedrijven intrinsiek is gedreven, zijn bedrijven toch op

zoek naar de businesscase van MVO om zo hun investeringen te

verantwoorden. In de interviews zijn er geen expliciete businesscases naar

voren gekomen. Uit ervaring weten we dat de meest voor de handliggende

businesscase van MVO investeringen in energiebesparing zijn, waarbij de

milieu en financiële winst makkelijk aantoonbaar zijn. Daarnaast geven

bedrijven aan dat de integratie van duurzaamheid de aantrekkelijkheid

voor nieuwe medewerkers vergroot. Wat betreft sociale duurzaamheid is de

businesscase niet altijd even makkelijk aan te tonen. Een gedragscode voor

leveranciers met betrekking tot arbeidsomstandigheden helpt bedrijven

meer grip te krijgen op risico’s rond reputatieschade, maar de financiële

winst laat zich moeilijk berekenen. Aandacht voor de businesscase van MVO

betekent wel dat de bedrijfsmatige visie op verduurzaming verder gaat

verschillen van een publieke visie op verduurzaming.

Verduurzaming in de keten vraagt tijd en aandacht

Eén van de kansen in de keten is het verder stimuleren van de

voortrekkersrol die de levensmiddelenfabrikanten in de afgelopen jaren

hebben gespeeld. Zij kunnen eisen stellen aan leveranciers en

toeleveranciers op het gebied van duurzaamheid en hebben dus invloed op

hun ketenpartners. Bovendien kunnen ze aanbod gestuurd de retail

beïnvloeden. Bedrijven geven aan dat om veranderingen in de keten door

te voeren en partners mee te krijgen tijd en handhaving nodig is.

Het verzorgen van transparantie in de keten: kosten

Bedrijven staan voor de uitdaging om verduurzaming op een transparante

manier weer te geven. Tot nu toe is een operationalisatie van de

transparantie geweest door controle door een derde private partij. Zowel

via de keurmerken als de accountantscontroles van MVO-informatie, borgen

bedrijven dat zij verduurzaming gekozen hebben, ermee aan de slag zijn en

resultaten boeken. Deze controle door derden heeft echter zijn prijs en die

kosten worden op dit moment door de bedrijven zelf betaald. Tegelijk zien

we kritiek op licentiekosten en – mede door de economische crisis – enige

reserves bij accountantscontroles. Bedrijven beseffen dat wanneer ze geld

besteden aan derden voor de controle, ze dat geld niet kunnen besteden

aan het agenderen van nieuwe verduurzamingstappen. Daar zit een

dilemma, zeker met opschaling van verduurzaming.


Operationalisering van verduurzaming in de economische crisis

Ten slotte, is de economische crisis een barrière voor bedrijven. Het heeft

weerslag op de uitvoering en haalbaarheid van duurzame initiatieven. De

realiteit van de day-to-day business en het blijven overleven in economisch

spannende tijden, kan de afstand tussen ambitie en realiteit/haalbaarheid

vergroten. Zo heeft de economische crisis invloed op de snelheid van het

verduurzamen van de levensmiddelenketen. Bedrijven geven aan dat

kostbare innovaties worden uitgesteld.


Perceptie wenselijke rol overheid

Om een beeld te kunnen geven wat de bedrijven een wenselijke richting

voor overheidbeleid rondom verduurzaming binnen de levensmiddelenketen

vinden, kiezen we ervoor een beeld te geven hoe bedrijven tegen het

huidige beleid aankijken. Hierin onderscheiden we het overheidbeleid op

het gebied van duurzaam voedsel en het overheidbeleid gericht op MVO

door bedrijven.

In de huidige rol heeft overheid een aantal aandachtsgebieden vastgesteld,

gericht op de duurzame economie11

:

groene groei: de overheid heeft voedsel als één van de kansrijke

gebieden voor groene groei aangemerkt.12

duurzaam ondernemen: de overheid geeft aan MVO te stimuleren door

het beschikbaar stellen van en informeren over verschillende

instrumenten die bedrijven kunnen gebruiken.13

duurzaam consumeren: de overheid ondersteunt MilieuCentraal, die de

consument een overzicht geeft van keurmerken en tevens een aantal

keurmerken ondersteunt.14

green deals: met de green deals helpt de overheid partijen om

verduurzaminginitiatieven tot stand te brengen die moeilijk van de

grond komen.15

Uit de interviews met bedrijven blijkt echter dat zij deze thema’s niet

herkennen.

Beleid op gebied van duurzaam voedsel

Ook bij de verduurzaming rondom de levensmiddelenketen kiest de

overheid al enige jaren een faciliterende rol. Voor verduurzaming van

voedsel is dit in het beleid in 2009 met de nota Duurzaam Voedsel in een

11 http://www.rijksoverheid.nl/onderwerpen/duurzame-economie 12 http://www.rijksoverheid.nl/onderwerpen/duurzame-

economie/groene-groei 13 http://www.rijksoverheid.nl/onderwerpen/duurzame-

economie/duurzaam-ondernemen 14 http://www.rijksoverheid.nl/onderwerpen/duurzame-

economie/green-deal 15 http://www.rijksoverheid.nl/onderwerpen/duurzame-

economie/green-deal

http://www.rijksoverheid.nl/onderwerpen/duurzame-economie

http://www.rijksoverheid.nl/onderwerpen/duurzame-economie/groene-groei


http://www.rijksoverheid.nl/onderwerpen/duurzame-economie/duurzaam-ondernemen


http://www.rijksoverheid.nl/onderwerpen/duurzame-economie/green-deal





beleidsdocument neergelegd.16

Een van de manieren waarop deze

stimulerende rol in de periode van 2009-2011 is vormgegeven is via het

Platform Verduurzaming Voedsel, waarin met het toenmalige ministerie van

Economische Zaken, Landbouw en Innovatie samen met de

koepelorganisaties van de diverse schakels uit de keten deelneemt.17

Tegelijkertijd heeft het kabinet ook het topsectorenbeleid geïntroduceerd.

Een nieuw bedrijvenbeleid, met als uitgangspunt om datgene waar

Nederlandse bedrijven toch al goed in zijn, meer en meer te laten

excelleren. Uitgangspunt is dat Nederlandse bedrijven de ruimte krijgen om

te ondernemen, te investeren, te innoveren en te exporteren. De ambities

van het beleid zijn:

1. Nederland in de top 5 van kenniseconomieën in de wereld in 2020

2. Stijging van de Nederlandse R&D-inspanningen naar 2,5% van het BBP in

2020

3. Topconsortia voor Kennis en Innovatie waarin publieke en private

partijen participeren voor meer dan € 500 miljoen waarvan tenminste

40% gefinancierd door het bedrijfsleven in 201518

In termen van de ‘faciliterende rol’ van de overheid, betekent het nieuwe

beleid:

minder subsidies in ruil voor lagere belastingen

minder en eenvoudiger regels

ruimere toegang tot bedrijfsfinanciering

betere benutting van de kennisinfrastructuur door het bedrijfsleven

betere aansluiting van fiscaliteit, onderwijs en diplomatie op de

behoefte van het bedrijfsleven.19

Op basis van het deskresearch over duurzaamheidtrends en het

overheidbeleid is een aantal denklijnen uitgezet. Naast denklijnen over

duurzaamheid in de Nederlandse levensmiddelenketen, is hierin ook de

wenselijke rol van de overheid bij het verduurzamen van de keten

verwerkt. De resultaten van de interviews gebruiken we om de denklijnen

te checken, waardoor de wenselijke rol van de overheid duidelijk wordt.

16 http://www.rijksoverheid.nl/documenten-en-

publicaties/notas/2009/08/11/nota-duurzaam-voedsel.html 17 http://www.verduurzamingvoedsel.nl/home/ 18

www.top-sectoren.nl 19 www.top-sectoren.nl

http://www.rijksoverheid.nl/documenten-en-publicaties/notas/2009/08/11/nota-duurzaam-voedsel.html


http://www.verduurzamingvoedsel.nl/home/

http://www.top-sectoren.nl/



Facilitator

Denklijn 1: Zien bedrijven de rol van de overheid bij het verduurzamen van

de levensmiddelenketen als één die het samenwerken tussen ketenpartners

verder faciliteert?

Ongeveer de helft van de bedrijven geeft aan dat de rol van de overheid is

om ketenpartners te faciliteren bij het gezamenlijk verduurzamen van hun

producten, proces, organisatie of keten. Dit kan zowel financieel door

middel van subsidies als in het bijeen brengen van partijen om

samenwerkingsverbanden te creëren. Daarnaast geven bedrijven aan dat er

in het faciliteren van het delen van informatie over duurzaamheid, zowel

tussen bedrijven in de sector als tussen bedrijven en consumenten, een

belangrijke rol voor de overheid is weggelegd.

‘Ja, we hebben de overheid nodig om te verduurzamen. Dat is essentieel,

want we staan voor enorme uitdagingen. Om die uitdagingen op een

efficiënte manier te kunnen aanpakken en effectief te zijn, heb je

samenwerkingsverbanden nodig die groter zijn dan je eigen bedrijf. Wij

zien een rol voor de overheid om partijen uit het lokale netwerk samen te

brengen.’- Heineken

Het topsectorenbeleid

Denklijn 2: Wordt het topsectorenbeleid door de Nederlandse

levensmiddelenketen ervaren als duurzaamheidstimulerend beleid?

Voor wat betreft het topsectorenbeleid geldt dat ongeveer een derde van

de bedrijven zelf spontaan het topsectorenbeleid noemt. Op zichzelf zijn

bedrijven positief over de wijze waarop het topsectorenbeleid innovatie

bevordert. Echter, zij zien geen relatie tussen het topsectorenbeleid en

verduurzaming.

Bij de meeste interviews kwam het topsectorenbeleid ook niet vanzelf ter

sprake. De bedrijven die wel aangeven dat het topsectorenbeleid

stimulerend werkt zijn zelf bij één van de programma’s betrokken. Zij

geven aan dat het topsectorenbeleid vooral innovatie stimuleert maar dat

duurzaamheid voor hen niet de voornaamste drijfveer is om aan een

programma mee te doen. De wijze waarop de overheid binnen het

topsectorenbeleid de faciliterende rol invult, is in beperkte mate

herkenbaar voor de bedrijven. Zo weten bedrijven wel dat er minder


subsidies beschikbaar zijn, zeker voor verduurzaming, maar noemen ze hier

niet bij dat ze daartegenover lagere belastingen ervaren, dat er minder en

eenvoudigere regels zijn en een ruimtere toegang tot bedrijfsfinanciering.

Onduidelijk en inconsequent overheidbeleid

Denklijn 3: Is onduidelijk en inconsequent overheidbeleid een

duurzaamheidremmende factor voor de Nederlandse levensmiddelenketen?

Bedrijven geven aan dat ze een duidelijke visie van de overheid op

duurzaamheid verwachten, en dat ze dat op dit moment missen. Een

onduidelijk en inconsequent overheidbeleid is een duidelijke

duurzaamheidremmende factor. Bedrijven verwachten van de overheid dat

ze aangeeft waar Nederland naar toe gaat de komende decennia.

Verduurzaming vanuit een langetermijnvisie dus.

‘In z’n algemeenheid is het wenselijk dat de overheid aangeeft waar het

met het land naar toe wil, en waar we met elkaar naar willen streven.

Daar kan je dan als bedrijf ook een bijdrage aan leveren.’ - Nutreco

Veel duurzaamheidissues beperken zich niet alleen tot Nederland, en

bedrijven geven aan dat ook Europees beleid effect heeft op hun

bedrijfsvoering. Daarin verwachten ze ook meer afstemming tussen

Nederland en Europa. Bedrijven geven aan dat in sommige gevallen

Nederlands beleid strenger is dan Europees beleid, of het beleid verschilt

tussen lidstaten waardoor bedrijven gedwongen worden om afhankelijk van

hun locatie hun activiteiten aan te passen. Ook op dit vlak geven bedrijven

aan dat ze graag meer consistentie zouden zien, en dan met name dat

Nederlandse ambtenaren in Brussel wat meer de belangen van de

Nederlandse ondernemingen behartigen.

‘De Nederlandse overheid kan ons helpen door actief in Brussel aanwezig

te zijn om de belangen van de Nederlandse industrie te behartigen.’ – van

der Zwan

Minder geld

Denklijn 4: Ervaren bedrijven dat er minder geld beschikbaar is vanuit de

overheid als een duurzaamheidremmende factor?


De geïnterviewden geven aan dat ze zien dat er minder geld beschikbaar is

vanuit de overheid en dat dat mogelijk duurzaamheidremmend is. Er wordt

vooral erkend dat er voorheen meer subsidies beschikbaar waren voor

nieuwe innovaties voor bijvoorbeeld duurzame energie. Minder geld, en

beschikbare subsidies worden gekoppeld aan de wens voor consequenter

overheidbeleid. Zo geven een paar bedrijven aan dat er wordt geïnvesteerd

in duurzame innovaties maar onduidelijk is of de benodigde subsidie nog

bestaat bij het verdere verloop van het onderzoekstraject.

‘Bijvoorbeeld op het gebied van beleid met betrekking tot alternatieve

brandstoffen. Het hoeft geen subsidie te zijn, maar maak nou een

langetermijnplanning van wat je wilt [als overheid].’- Nabuurs

Belang van duurzaamheid

Denklijn 5: Wordt het belang van duurzaamheid breed erkend bij bedrijven?

Denklijn 6: Erkennen bedrijven dat duurzaam ondernemen bijdraagt aan

hun maatschappelijke en financiële toegevoegde waarde?

Alle bedrijven geven aan dat duurzaamheid belangrijk is voor het bedrijf en

dat duurzaamheid geïntegreerd is in het business model. Op deze manier

draagt duurzaam ondernemen bij aan de maatschappelijke en financiële

toegevoegde waarde. Veel bedrijven geven aan dat duurzaamheid bijdraagt

aan hun onderscheidend vermogen en dat het een manier is om te voldoen

aan vragen van klanten. Daarnaast is een reden die genoemd wordt om

duurzaamheid te integreren in de strategie dat het een manier is om

risico’s te beheersen en ervoor te zorgen dat het bedrijf ook op de lange

termijn kan voortbestaan. Aangezien de bedrijven het belang van

duurzaamheid onderkennen heeft de overheid geen agenderende rol als het

gaat om duurzaamheid in het algemeen.

‘Duurzaamheid is risico beheersend en helpt bij de aanpak van dilemma’s

op het gebied van dierenwelzijn en antibioticagebruik. Duurzaamheid

biedt kansen en voordelen zoals de scharrelkip.’ - Plukon

Samenwerken met ketenpartners

Denklijn 7: Erkennen bedrijven de toegevoegde waarde van samenwerken

met ketenpartners om verder te verduurzamen?

Denklijn 8: Spelen toeleveranciers een grote rol in (de haalbaarheid van)

het verduurzamen van levensmiddelenbedrijven?


Samenwerken met ketenpartners, leveranciers en klanten, is belangrijk

voor duurzaamheid. Veel bedrijven geven aan dat de wens om duurzaam te

ondernemen intrinsiek gedreven is en dat de klantvraag of het aanbod

vanuit leveranciers dit in eerste instantie niet bepaalt. Maar om echt te

verduurzamen hebben bedrijven hun ketenpartners wel nodig. Ook wordt er

samengewerkt om te verduurzamen. Bedrijven benadrukken hierbij de win-

win situatie voor alle partners. De overheid kan een ondersteunende rol

spelen in het samenbrengen van ketenpartners.

‘MVO moet van binnenuit komen, op basis van je eigen motieven. Je moet

positief denken, alleen dan kan je impact realiseren. Iedereen heeft een

eigen verantwoordelijkheid. Wij als bedrijven moeten niet op elkaar

wachten en we hebben de overheid niet perse nodig. De overheid kan wel

de ruimte creëren, waarbinnen bedrijven kunnen verduurzamen.’ – Perfetti

Van Melle

‘Met een vaste keten is het het makkelijkst om maximale duurzaamheid te

realiseren.’ - The Greenery

‘Als je allemaal dezelfde ambitie hebt om te verduurzamen [binnen de

keten] ben je afhankelijk van elkaar en moet er vertrouwen zijn. Die

wederzijdse afhankelijkheid bestaat altijd.’ - DeliXL

Maatschappelijke organisaties

Denklijn 9: Zijn maatschappelijke organisaties een

duurzaamheidstimulerende factor?

Maatschappelijke organisaties spelen een rol in het stimuleren van

duurzaamheid. Enerzijds omdat zij consumenten informeren en wijzen op

bestaande issues – een agenderende rol, met daarnaast een rol als partner

voor bedrijven. Verschillende bedrijven geven aan samen te werken met

maatschappelijke organisaties om bepaalde duurzaamheidissues aan te

kaarten. Ook spelen maatschappelijke organisaties een rol in het delen van

informatie over duurzaamheid naar aanleiding van de onderzoeken die ze

doen en de kennis die ze hebben over specifieke onderwerpen. Enkele

bedrijven geven aan dat ze het feit dat maatschappelijke organisaties

consumenten zouden vertegenwoordigen in twijfel trekken. De overheid

kan een rol spelen in het faciliteren van maatschappelijke organisaties om

duurzaamheidonderwerpen te agenderen.


'Het is de rol van NGO's onderwerpen op de agenda te zetten en hier

aandacht voor te vragen. Zij zijn voor ons belangrijke gesprekspartners.

We houden elkaar een spiegel voor en delen kennis. Als we een

gemeenschappelijk doel hebben trekken we soms samen op.' – Albert Heijn

Consumenten

Denklijn 10: Zien bedrijven consumenten als niet-

duurzaamheidstimulerende factor?

Enkele bedrijven erkennen de tweedeling tussen burgers en consumenten.

Burgers willen graag dat producten op een duurzame manier tot stand

komen, consumenten zijn echter niet bereid om de prijs voor duurzame

producten te betalen. Er zijn ook bedrijven, in alle schakels van de keten,

die aangeven dat consumenten wel een drijfveer zijn voor meer

duurzaamheid. Eén manier waarop dat duidelijk wordt is dat internationaal

opererende bedrijven aangeven dat ze hun duurzaamheidpositionering

aanpassen aan de in het land specifieke onderwerpen. Zo is in Nederland

dierenwelzijn een belangrijk duurzaamheidissue, terwijl in andere landen

CO2 een belangrijker onderwerp is. Consumenten kunnen worden

aangesproken op hun verantwoordelijkheid en spelen een rol in het

verduurzamen van voeding. De overheid kan een rol spelen in het delen van

informatie om consumenten beter te informeren over wat duurzaamheid is.


Bouwstenen voor overheidsvisie en beleid

op duurzaamheid

Op basis van deskresearch en de perceptie van de geïnterviewde MVO-

managers van de 15 bedrijven uit dit onderzoek kunnen drie gewenste

‘hoofdrollen’ voor de overheid worden onderscheiden, waarbij die

hoofdrollen zijn onderverdeeld in 10 subrollen.

De drie genoemde hoofdrollen zijn:

I. Een visionaire rol: dit is een zeer proactieve rol. Het bedrijfsleven

heeft behoefte aan een overheid met een ambitieus, uitgewerkt en

langdurig consistent duurzaamheidbeleid.

II. Een stimulerende rol: deze rol vraagt een actieve opstelling van de

overheid die gerelateerd is aan en in overeenstemming is met de

eigen, langetermijnvisie.

III. Een faciliterende rol: de rol van facilitator ligt in het creëren van

voorwaarden waarbinnen het bedrijfsleven zelf de gang kan gaan.

In deze drie rollen kunnen de volgende subrollen worden onderscheiden:

Een visionaire rol

1. De rol van duurzaamheidsvisionair

Bedrijven hebben behoefte aan een

duidelijke, breed gedragen

toekomstvisie met een consistent

overheidbeleid. Bij voorkeur voor een

langere periode (10 jaar of meer, we

denken aan een overheidsvisie ‘Duurzaamheid 2025’). Dit geeft richting aan

bedrijven waarop zij hun eigen koers kunnen bepalen en kunnen

anticiperen. Belangrijk hierbij is om beleid te ontwikkelen dat dicht bij de

bedrijven staat, dat aansluit op de praktijk en realistisch is. De overheid

heeft hier ook de rol om moeilijke onderwerpen op de agenda te zetten die

niet vanzelf door bedrijven opgenomen worden, zoals onderwerpen die op

lange termijn van belang zijn maar op dit moment buiten de operationele

horizon van bedrijven vallen. Maar ook onderwerpen zoals het sluiten van

de productkringloop en het verbinden van schakels aan het uiteinde van

ketens. Het is cruciaal dat deze visie goed gedeeld wordt met de bedrijven

en bekend wordt gemaakt bij een breed publiek. Zo blijkt dat bedrijven het


topsectorenbeleid, hoewel bij de meeste geïnterviewden bekend, niet

inhoudelijk volledig kennen en dit beleid ook niet direct aan duurzaamheid

koppelen.

Bedrijven geven daarbij aan dat duurzaamheid inmiddels een ‘license to

produce’ is geworden en niet meer een vrijblijvend onderwerp. Een

duurzaamheidvisie 2025 reikt daarmee verder dan partijpolitieke belangen.

De behoefte aan consistentie in beleid – zeker met de vele wisselingen van

kabinetten van de afgelopen jaren - wordt daarmee benadrukt door diverse

bedrijven. Bedrijven zijn zelf ook geïnteresseerd deze continuïteit te

borgen, bijvoorbeeld door het gezamenlijk implementeren van de

overheidvisie.

2. Creëren van een level playing field

Voor de koplopers die duurzaamheid zelf toch wel stimuleren en soms

verder gaan dan de overheid, kan faciliteren voldoende zijn. Zij zijn

immers vooral intrinsiek gedreven voor duurzaamheid en hebben de

overheid niet nodig. Tegelijkertijd geven een aantal koplopers aan dat het

neerzetten van de ‘ondergrens’ in de vorm van minimale standaarden voor

de hele keten door de overheid wel gewaardeerd wordt, bijvoorbeeld op

het gebied van transparantie. Uiteindelijk is het de overheid die normen

stelt en een tijdstraject vaststelt waarop de bedrijven zelf verder bouwen.

De overheid is verantwoordelijk voor de handhaving ervan.

3. Het creëren van een opwaartse spiraal

De minimum gedragingen voor MVO zijn voor bedrijven gelijk. Binnen een

langdurige, daadkrachtige overheidsvisie op verduurzaming past een

‘opwaartse druk’. Het minimumniveau van duurzaamheid komt daarmee

langzamer hoger te liggen. Dat betekent dat ook voor de achterblijvers op

het gebied van duurzaamheid piketpalen over een langere termijn worden

gesteld waar bedrijven in de toekomst aan dienen te gaan voldoen. De

afgelopen jaren is dat al gebeurd in sectorovereenkomsten gericht op

duurzame inkoop van grondstoffen.

Een stimulerende rol

4. Een rol als financier

Een andere wenselijke rol voor de overheid

in het stimuleren van duurzaamheid in de

levensmiddelenketen is financieel, door

middel van subsidies. Dit is met name


gericht op het stimuleren van gezamenlijke duurzaamheid initiatieven of

innovaties door ketenpartners en participeren in publiek private

partnerschappen (PPS). Kosten worden veelal gedeeld maar de

investeringen kunnen fors zijn en worden ook nog eens negatief beïnvloed

door bijvoorbeeld het economische klimaat. Financiële ondersteuning dat

het samenwerken tussen de schakels in de keten stimuleert of een bijdrage

levert aan duurzaamheid voor de gehele keten is een wenselijke rol voor de

overheid. Dit betekent dat de subsidieprogramma’s in dit licht

ingericht/beoordeeld dienen te worden.

5. Een complimenterende rol

Stimulans vanuit de overheid is niet alleen financieel, ook bedrijven af en

toe ‘namen’ en ‘famen’ als zij actief bijdragen aan het verduurzamen van

de levensmiddelenketen helpt hierbij. Een belangrijke kans in het verder

verduurzamen van de levensmiddelenketen is het stimuleren van de

voortrekkersrol die levensmiddelenfabrikanten in de afgelopen jaren

hebben gehad. In dit onderzoek blijkt dat zij, meer dan retailorganisaties,

de macht hebben om hun directe ketenpartners meekrijgen, door eisen te

stellen of aanbod gestuurd te werken richting klanten.

6. Vertegenwoordiger bedrijfsleven in de internationale arena

In aanvulling hierop heeft de overheid een rol te spelen in het consistent

maken van Nederlands en Europese wetgeving en het opkomen voor het

Nederlandse bedrijfsleven in Europa. Deel de resultaten van

onderhandelingen ook met de bedrijven, zodat ze hier meer inzicht in

krijgen. Niet alleen het Nederlandse bedrijfsleven opereert internationaal,

ook veel duurzaamheidissues gaan over de grens. Het is aan de Nederlandse

overheid verschillen tussen beide systemen te beperken en consistentie te

vergroten. Bedrijven erkennen dat ook brancheorganisaties hier een

belangrijke rol bij spelen.

Een faciliterende rol

7. Ondersteunen

De door bedrijven gewenste rol van de

overheid in het verduurzamen van de

Nederlandse levensmiddelensector is een

beperkte, maar belangrijke rol. Die van

facilitator, zowel in het samenbrengen van

partijen als in richting geven aan de sector.

Hierbij kan de overheid aansluiten bij de voornaamste duurzaamheidtrends


die de Nederlandse levensmiddelensector identificeert voor nu en in de

toekomst. De overheid kan zoekrichtingen aangeven voor oplossingen of het

vinden van oplossingen faciliteren. Bijvoorbeeld in het creëren van

platforms, het bij elkaar brengen van bedrijven en ketenpartners om zo

samenwerken te vereenvoudigen op verschillende trends en oplossingen.

8. Kennis delen en voorzien van informatie

Het faciliteren van duurzaamheid in de sector door een onafhankelijke

partij als de overheid ziet het Nederlandse bedrijfsleven graag. Dit kan

bijvoorbeeld door het genereren en delen van kennis. Er zijn vele

duurzaamheidthema’s waarop onderzoek nodig is om meer kennis te

vergaren van mogelijke toekomstscenario’s en oplossingen. Dit is kostbaar

en er is niet één partij die het eigenaarschap hiervoor heeft/neemt. Het

genereren van informatie en het delen van deze kennis met de Nederlandse

levensmiddelenketen, bijvoorbeeld over hoe de consument te beïnvloeden

richting duurzaamheid, is een kans voor de Nederlandse overheid om

duurzaamheid verder te stimuleren in de keten.

Een andere kans qua duurzaamheidstimulerende factor is de consument.

Ook hier kan de overheid een faciliterende rol op zich nemen in het zodanig

beïnvloeden van de publieke opinie dat de Nederlandse consument meer

duurzaam-minded wordt. Bedrijven geven aan dat de gemiddelde

consument niet weet wat duurzaamheid inhoudt en welke rol zij kunnen

vervullen om dit proces te versnellen. Er is veel te winnen als bekend wordt

wat de achterliggende problematiek is. De rol van de overheid is juist om

mensen bewust te maken van issues en handvatten te geven wat je kan

doen.

9. Topsectorenbeleid verbinden met duurzaamheid

Het bijeen brengen van partijen in de keten is een wenselijke rol voor de

overheid; dit is belangrijk omdat bedrijven aangeven dat ketenpartners

nodig zijn bij het verduurzamen. Het topsectorenbeleid is zo’n middel

waarmee de overheid de bindende factor kan spelen en partijen

samenbrengt. Dit beleid wordt alleen niet direct aan duurzaamheid

gekoppeld door het Nederlandse bedrijfsleven. Dit is een kans voor de

overheid, om bindende programma’s meer te linken aan duurzaamheid.

10. Het faciliteren van NGOs

Maatschappelijke organisaties spelen een belangrijke rol bij het

verduurzamen van de levensmiddelensector. Bedrijven erkennen hun

agenderende rol en hoewel soms lastig, zien het belang hiervan in het

verder verduurzamen van de levensmiddelenketen. Echter, doordat veel


NGO’s hun financiering ook steeds meer uit partnerschappen met het

bedrijfsleven (moeten) halen wordt de onafhankelijke rol aangetast. Deze

vermenging van rollen leidt mogelijk tot problemen, en het bedrijfsleven

ziet duidelijk een rol voor de overheid in het steunen en stimuleren van

deze maatschappelijke organisaties, zodat hun bestaan niet wordt bedreigd

en zij de ruimte hebben de agenderende rol richting consumenten en de

partnerrol richting bedrijven te spelen.


Reflectie S&P

Het proces, de resultaten en conclusies van dit onderzoek naar de

wenselijke rol van de overheid bij het verduurzamen van de Nederlandse

levensmiddelenketen, verdient een reflectie. In dit hoofdstuk geven we

onze beschouwing weer.

Reflectie methode, resultaten en rapportage

In dit onderzoek zijn 15 bedrijven geselecteerd uit 5 schakels in de

Nederlandse levensmiddelenketen. Het onderzoek is erop gericht om op

basis van deskresearch, ervaring van Schuttelaar & Partners én de visie en

mening van 15 Nederlandse bedrijven in de keten de wenselijke rol van de

overheid af te leiden. De selectieprocedure heeft erin geresulteerd dat met

name koplopers of bedrijven die al zeer actief zijn op het gebied van MVO

opgenomen zijn in het onderzoek. Met andere woorden, er zijn geen

‘achterblijvers’ geïnterviewd. Wat betekent dit voor de conclusies van dit

onderzoek?

In het onderzoek zijn bedrijven meegenomen die een MVO-beleid hebben,

heldere duurzaamheidambities op corporate niveau èn actieve

samenwerkingen in de keten. Hieruit kunnen we concluderen dat zij bewust

zijn van trends op het gebied van duurzaamheid, ervaring hebben met

samenwerkingen met ketenpartners, een initiërende rol hebben op het

gebied van duurzaamheid en geen ‘afwachters’ zijn. De conclusies over de

wenselijke rol van de overheid zijn hierdoor meer gericht op het verder

stimuleren van duurzaamheid in de levensmiddelenketen bij koplopers.

Achterblijvers zullen wellicht andere behoeften hebben wat betreft de

wenselijke rol van de overheid voor het verduurzamen van de

levensmiddelenketen. In de interviews is bijvoorbeeld geen weerstand

tegen het concept verduurzaming genoemd door de bedrijven, terwijl bij

de achterblijvers wellicht meer weerstand zal zijn rondom bijvoorbeeld

praktische uitvoering en het integreren in de bedrijfsvoering.

We hebben met bedrijven afgesproken om de gegevens uit de interviews in

het rapport te anonimiseren. Dit betekent dat we weinig concrete

voorbeelden en suggesties hebben kunnen opnemen in het rapport, terwijl

daar vanuit de overheid en het PBL wel behoefte aan is. De belofte dat de

informatie anoniem gebruikt zou worden was echter voor een aantal


bedrijven de doorslaggevende reden om wel mee te doen aan het

onderzoek. We hebben daarom het gevoel dat we ondanks dat we mogelijk

hebben ingeleverd op concreetheid wel een completer beeld hebben

gekregen van de activiteiten binnen de levensmiddelenketen op het gebied

van verduurzaming en hun wensen wat betreft de rol van de overheid.

Reflectie wenselijke rol overheid en PBL vanuit Schuttelaar & Partners

In de interviews zijn drie hoofdrollen met daarbij bouwstenen voor die

hoofdrollen onderscheiden. Het betrof een visionaire, stimulerende en

faciliterende rol. Volgens Schuttelaar & Partners heeft het meerwaarde als

deze rollen heldere invulling krijgen en deze bij zowel overheid als

bedrijfsleven bekend is.

Een aantal punten, die niet in de interviews zijn genoemd, maar wel in de

keten spelen, zijn hierbij ons inziens ook van belang.

Prijsdruk

Verduurzaming kent zijn prijs. Zeker in de primaire sector waar op dit

moment veel bedrijven worstelen om het hoofd boven water te houden, is

dit een issue. Het zou wenselijk zijn als verduurzaming wordt doorberekend

in een eerlijke prijs. De overheid zou een eerste stap kunnen nemen bij het

agenderen en inzichtelijk maken van de opbouw van prijzen en de relatie

met duurzaamheid.

Naast de rollen die de bedrijven hebben genoemd, is er nog een aantal

rollen waarbij de overheid ons inziens een rol kan spelen bij verduurzaming

van voedsel.

De verbinding tussen consument en producent

Bedrijven zijn via marketing zelf goed in staat om de vraag te stimuleren

naar een bepaald product. De overheid kan actief samen met bedrijven via

sociale marketing, nudging of andere nieuwe innovatieve manieren kijken

hoe de consumentenkracht te mobiliseren. Gelet op alle kleine,

gefragmentariseerde verduurzaminginitiatieven vindt de consument in onze

visie goed en eerlijk geproduceerd voedsel zeker van belang. Ook

overheden op lager niveau kunnen hier een rol bij spelen door een soort

‘community based’ verduurzamingslag te maken en deze zelforganisatie te

faciliteren en stimuleren. Dit hoeft niet eens noodzakelijk financieel, maar

juist ook elementen uit de eerder genoemde bouwstenen kunnen hier een

rol bij spelen.


Duurzaam inkopen van voedsel

De afgelopen jaren heeft het duurzaam inkopenbeleid op gebied van

catering een prikkel opgeleverd om te verduurzamen. Er is veel te doen

geweest over de manier waarop dit is gebeurd, maar tegelijkertijd heeft

het zeker beweging opgeleverd. Continuïteit van agendering en aandacht

van duurzaam inkopen van voedsel, heeft ons inziens dan ook meerwaarde.


Bijlage 1 - Over het Planbureau voor de

Leefomgeving

Het Planbureau voor de Leefomgeving (PBL) is het nationale, inhoudelijk

onafhankelijk instituut voor strategische beleidsanalyses op het gebied van

milieu, natuur en ruimte. Het PBL draagt bij aan de kwaliteit van de

politiek-bestuurlijke afweging door het verrichten van verkenningen,

analyses en evaluaties waarbij een integrale benadering vooropstaat. Het

PBL is voor alles beleidsgericht. Het verricht zijn onderzoek gevraagd en

ongevraagd, onafhankelijk en altijd wetenschappelijk gefundeerd.

Het PBL ressorteert onder het ministerie van Infrastructuur en Milieu. Naast

dit ministerie kunnen ook andere departementen - met name het ministerie

van Economische Zaken, het ministerie van Binnenlandse Zaken en

Koninkrijksrelaties en het ministerie van Buitenlandse Zaken - het

planbureau verzoeken onderzoek te verrichten naar vraagstukken op het

gebied van milieu, natuur en ruimte. Het PBL staat onder leiding van prof.

dr. Maarten Hajer.

De kerntaken van het PBL zijn:

1. Het in beeld brengen van de actuele kwaliteit van milieu, natuur en

ruimte en het evalueren van het gevoerde beleid.

2. Het verkennen van de toekomstige maatschappelijke ontwikkelingen

die van invloed zijn op de kwaliteit van milieu, natuur en ruimte, en

het evalueren van mogelijke beleidsopties.

3. Het signaleren en agenderen van maatschappelijke vraagstukken die

van belang zijn voor milieu, natuur en ruimte.

4. Het identificeren van mogelijke strategische opties voor het bereiken

van overheidsdoelen op het gebied van milieu en natuur en ruimte.


Bijlage 2 - Over Schuttelaar & Partners

Schuttelaar & Partners is het communicatieadviesbureau dat is

gespecialiseerd in gezondheid en duurzaamheid. We zijn er van overtuigd

dat gebruik van maatschappelijk verantwoorde technologie grote

mogelijkheden biedt om de wereld gezonder en duurzamer te maken. Om

de grote vraagstukken waar de wereld nu voor staat op te lossen, is het

noodzakelijk op een transparante manier samen te werken.

Sinds 1995 geven we strategisch advies en communicatie-oplossingen op het

terrein van voeding, gezondheid, technologie, landbouw, maatschappelijk

verantwoord ondernemen en consumentengedrag. Onze klanten lopen

uiteen van het bedrijfsleven, de overheid, NGOs en wetenschappelijke

instituten. Ons bureau heeft een groot nationaal en internationaal netwerk.

Daardoor signaleren we trends en helpen wij klanten die optimaal te

benutten. We opereren naast de hoofdvestiging in Den Haag, ook vanuit

Wageningen en Brussel.

Visie Schuttelaar & Partners

Schuttelaar & Partners concentreert zich sinds de oprichting in 1995 op

mondiale vraagstukken die betrekking hebben op voedsel, duurzaamheid,

gezondheid en technologie. We kennen de problemen en proberen met

onze expertise en communicatie een bijdrage te leveren aan oplossingen.

Deze ambitie hebben we ook geformuleerd in onze missie: voor een

gezonde en duurzame samenleving. Wij zijn ervan overtuigd dat de grote

vraagstukken waar de samenleving voor staat, alleen opgelost kunnen

worden door samenwerking met partijen. Daarvoor is dialoog, transparantie

en zorgvuldig naar elkaar luisteren noodzakelijk. Burgers spelen een

belangrijke rol in die discussies. Maar uiteindelijk moet de overheid wel

zijn verantwoordelijkheid nemen.

Schuttelaar & Partners ondersteunt een groot gedeelte van de Nederlandse

bedrijven uit de levensmiddelenindustrie en de -keten met de ontwikkeling

van de duurzaamheidstrategie, de implementatie van deze strategie en de

communicatie over de behaalde resultaten.


Bijlage 3 - De 15 bedrijven uit het

onderzoek

Primaire sector ...................................................................... 42

Agrifirm Group........................................................................ 42

Nutreco ................................................................................ 43

The Greenery ......................................................................... 44

W. van der Zwan & Zn ............................................................... 45

Plukon.................................................................................. 46

Logistiek .............................................................................. 48

Vos Logistics .......................................................................... 48

Nabuurs Groep ........................................................................ 49

Levensmiddelenbedrijven ......................................................... 50

Koninklijke FrieslandCampina ...................................................... 50

Perfetti Van Melle Benelux ......................................................... 51

HEINEKEN N.V. ........................................................................ 52

Foodservice .......................................................................... 53

Sodexo Nederland .................................................................... 53

Deli XL ................................................................................. 54

Foodretail ............................................................................. 55

Ahold ................................................................................... 55

PLUS Retail BV ........................................................................ 56

Lidl Nederland ........................................................................ 57


Primaire sector

Agrifirm Group20

Agrifirm Group is een coöperatie waarin 17.750 Nederlandse ondernemende

boeren en tuinders hun kracht hebben gebundeld. Die bundeling biedt

duurzaam voordeel op kwalitatief hoogstaande producten als diervoeders,

zaaizaden, meststoffen en gewasbeschermingsmiddelen. De Agrifirm Group

bestaat uit meerdere dochterbedrijven die nationaal en internationaal

actief zijn. Zo ontplooien wij activiteiten in Nederland, België, Duitsland,

Frankrijk, Spanje, Roemenië, Hongarije, Polen, Oekraïne, Rusland en China.

Ca. 3.500 medewerkers

Hoofdkantoor in Apeldoorn

13 dochterondernemingen

Ca. € 2,3 miljard omzet

Duurzaamheid bij Agrifirm

In 2050 moeten naar verwachting 9 miljard mensen worden voorzien van

een voedzame en gevarieerde maaltijd. Met deze te verwachten groeiende

vraag naar voedsel en de beperkte ruimte om voedsel te verbouwen, stijgt

de vraag naar duurzame en innovatieve methoden. Agrifirm is klaar om

hieraan een bijdrage te leveren! Wij willen met onze bedrijfsactiviteiten

onderdeel uitmaken van duurzame voedselketens en zo bijdragen aan een

gezonde wereld voor toekomstige generaties.

De kern van onze bedrijfsstrategie is ‘Efficiënt voeden en voeren’.

Kenmerkend voor de duurzaamheidstrategie van Agrifirm is echter dat we

niet alleen onze eigen activiteiten onder de loep nemen, maar alle schakels

in de keten analyseren. Het duurzaamheidbeleid van Agrifirm is dan ook

uitgewerkt in vijf thema’s:

20 http://www.agrifirm.com

http://www.agrifirm.com/


Nutreco

Nutreco heeft een leidende positie in de wereld van diervoeding en visvoer.

Onze geavanceerde voeroplossingen zijn de basis van voeding voor

miljoenen consumenten in de wereld. De onderneming heeft circa 10.000

medewerkers in 30 landen en verkoopt haar producten in 80 landen.

Nutreco heeft een jaaromzet van circa 5 miljard en is genoteerd aan de

Euronextbeurs in Amsterdam.

Duurzaamheid bij Nutreco21

Nutreco een leidende rol bij de ontwikkeling van de meest efficiënte en

duurzame voeroplossingen voor veeteelt en viskweek. ‘Feeding the Future’

is de slogan van Nutreco: het weerspiegelt de uitdaging om de

voedselproductie te verdubbelen én de footprint te halveren. Nutreco wil

een bijdrage leveren aan het op duurzame wijze voldoen aan de

toenemende voedselbehoefte van een groeiende wereldbevolking.

Als diervoedingsonderneming vormen wij een essentiële schakel tussen

enerzijds de natuurlijke grondstoffen die in diervoeding en visvoer worden

verwerkt en anderzijds de producenten van vlees, zuivelproducten en vis.

Met onze kennis en ervaring van zowel ingrediënten als de samenstelling en

productie van diervoeding kunnen wij bij uitstek schaarse natuurlijke

grondstoffen maximaal benutten en verwerken tot geavanceerde

voeroplossingen. Voeroplossingen die bijdragen aan gezonde dieren en

vissen en uiteindelijk een bijdrage leveren aan duurzame

voedingsproducten voor een groeiende wereldbevolking. Met andere

woorden: meer maken van minder.

In 2020 zullen we onze ecologische voetafdruk aanzienlijk hebben

verkleind, terwijl we tegelijkertijd een bijdrage leveren aan het op

duurzame wijze voeden van een groeiende wereldbevolking. Onze

resultaten zullen anderen inspireren om hetzelfde te presteren. Onze

inspanningen zullen gericht zijn op vier specifieke elementen:

Ingrediënten – Creëren van een duurzame basis voor voer

Operations – Zorgen dat ons eigen huis op orde is

Voeroplossingen – Dier en boer in staat stellen zo goed mogelijk te

presteren

Commitment – Mensen betrekken bij de uitdaging van Feeding the

Future

21 http://www.nutreco.com

http://www.nutreco.com/


The Greenery22

The Greenery is een toonaangevend internationaal groente- en fruitbedrijf.

We leveren jaarrond een compleet en dagvers assortiment groente, fruit en

paddenstoelen aan onze klanten: supermarktketens, groothandelaren,

cateraars en de verwerkende industrie. Hoge kwaliteit en professionaliteit

zien we hierbij als ons vertrekpunt. The Greenery heeft vestigingen in

Nederland, België, Spanje, het Verenigd Koninkrijk, Polen, Italië en de

Verenigde Staten. Om iedere markt waarbinnen we actief zijn optimaal te

kunnen bedienen, beschikt The Greenery over 9 dochterbedrijven. Elk van

deze bedrijven is gespecialiseerd in een bepaalde productrange of markt.

Hierdoor kan The Greenery perfect inspelen op de eisen en wensen van ons

internationale klantenbestand. Of het nu gaat om Bio-producten, het meest

exotische fruit, bijzondere paddenstoelen of lokaal geteelde producten;

The Greenery staat in direct contact met de producenten.

Duurzaamheid bij The Greenery

Duurzaamheid is niet meer uit de sector weg te denken en speelt in de

toekomst een steeds belangrijkere rol. Hier speelt The Greenery op in door

diverse initiatieven te ontplooien op het gebied van duurzaamheid.

22 http://www.thegreenery.com

http://www.thegreenery.com/


W. van der Zwan & Zn23

We voorzien onze internationale klanten van gezonde, voedzame en goede

kwaliteit vis. Dit doen we door op een efficiënte, duurzame en

verantwoordelijke wijze pelagische vis te vangen, te verwerken en de

distribueren. Met respect voor de omgeving waarin we opereren. Daarmee

biedt W. van der Zwan & Zonen een antwoord op de wereldwijd groeiende

vraag naar duurzame en betaalbare dierlijke eiwitten. Tegenwoordig

voorzien wij wereldwijd dagelijks ruim een miljoen mensen van betaalbaar

eiwitrijk voedsel. De meeste consumenten wonen in Afrika en Azië.

Duurzaamheid bij W. van der Zwan & Zonen

Onze missie is er op gericht om op zo’n manier te vissen dat de

visbestanden en hun leefgebied gezond en productief blijven. 'Wij willen

het kapitaal in stand houden en de rente opvissen'. Alleen zo kunnen we

tegemoet blijven komen aan de behoeften van de huidige en toekomstige

generaties. Om deze missie te verwezenlijken zullen we bij blijven dragen

aan wetenschappelijk onderzoek. Wetenschappelijk onderzoek is essentieel

voor het vaststellen van quota, het implementeren en onderhouden van een

goed management systeem ten aanzien van de diverse visbestanden en voor

verdere innovatie in selectieve vangstmethoden.

Een logisch gevolg van een dergelijk duurzaam beleid is het certificeren van

visserijen volgens de MSC uitgangspunten. Op dit moment zijn onze visserij

op haring in de Noordzee en haring in de Noord Atlantische oceaan al door

MSC gecertificeerd. Gecertificeerde vis die bovendien gekenmerkt wordt

door een relatief hoog Omega 3 gehalte, een relatief zeer lage CO2

footprint en een relatief lage prijs.

Daarnaast zijn wij aangesloten bij de Pelagic freezer trawler association

(PFA). Deze organisatie heeft de gezamenlijke visie van de pelagische

sector ten aanzien van duurzaamheid, zowel economisch, ecologisch, als

sociaal vastgelegd.

23 www.wvanderzwan.nl

http://www.wvanderzwan.nl/


Plukon24

Plukon is een Nederlands pluimveebedrijf, waarvan het hoofdkantoor

gevestigd is in Wezep. Plukon (PLUimvee KOmbinatie Nederland) ontstond

in 1978 uit een fusie van Friki en het pluimveebedrijf Bekebrede te

Barneveld.

Plukon heeft dertien vestigingen in Nederland, Duitsland en België,

waarvan negen pluimveeslachterijen en vier verwerkings- en

verpakkingsbedrijven. Medio 2011 besloten Plukon en Stolle de activiteiten

in Duitsland samen te voegen. De Stolle Groep is, net als Plukon,

gespecialiseerd in verse en bevroren pluimveeproducten voor

supermarktketens. De gezamenlijke omzet kwam daarmee op circa € 1,1

miljard. De combinatie telt meer dan 4.000 medewerkers verspreid over 13

productielocaties en verwerkt circa 6,5 miljoen kuikens en kalkoenen per

week. In oktober 2012 werd InterChicken uit Bodegraven overgenomen.

Duurzaamheid bij Plukon

Plukon heeft als producent en leverancier van kip, kalkoen en maaltijden

een grote maatschappelijke verantwoordelijkheid. Wij streven naar een

goede balans tussen mens, dier, milieu, maatschappij en rendement.

Plukon probeert het milieu zo min mogelijk te belasten. Dit doen wij

door middel van verschillende initiatieven. Zo is Plukon aangesloten bij

het Task Force Duurzame Soja, een platform van Nederlandse bedrijven

in de sojaketen die een bijdrage willen leveren aan een duurzame

sojateelt.

Daarnaast probeert Plukon de CO2-uitstoot en daarmee haar Carbon

Footprint zo laag mogelijk te houden. Het hergebruiken van

vrijgekomen energie vanuit onze productieprocessen in andere delen

van het bedrijf, bijvoorbeeld voor wateropwarming, is hier een goed

voorbeeld van. Ook het besparen van water door middel van eigen

waterzuiveringsinstallaties dragen bij aan een verminderde belasting

van de maatschappij.

Naast onze eigen verantwoordelijkheid te nemen proberen we ook

consumenten bewust te maken. Zo optimaliseert Plukon haar

verpakkingsontwerpen voor passende logistiek, bescherming, kwaliteit

en shelf life van Plukon producten, maar plaatsen we ook logo's op onze

recyclebare verpakkingen.

24 http://plukon.nl/

http://plukon.nl/


We boeken grote vorderingen wat betreft het welzijn van onze dieren.

En we denken na over het zo vriendelijk mogelijk slachten van onze

kippen. Daarom zijn in 2007 het merendeel van onze slachterijen

voorzien van het systeem dat als het meest diervriendelijk geldt:

gasverdoving. Naast onze gangbare kippen, hebben we meer

diervriendelijke kipconcepten ontwikkeld: Volwaard, Scharrel- en

Biologische kippen. We geloven dat het onze plicht is ook in deze

segmenten een vooraanstaande positie op te bouwen.


Logistiek

Vos Logistics25

Vos Logistics is een onafhankelijke Europese logistieke dienstverlener en

levert een breed scala aan transport- en klantspecifieke logistieke

diensten. Het bedrijf heeft vier kernactiviteiten:

Cargo bestaat uit het vervoeren van verpakte goederen.

Bulk bestaat hoofdzakelijk uit het transport van droge onverpakte

goederen (zowel granulaten als poeders).

Logistics Services biedt klantspecifieke logistieke oplossingen van

transport, opslag, value added services en distributie tot complete full

supply chain oplossingen.

Fleet Services biedt efficiënte transport- en distributieoplossingen aan

bedrijven met haar eigen wagenpark en biedt ondersteuning met

analyses van transportbehoeften, wagenparkfinanciering, vervanging en

verkoop van gebruikte equipement, preventief onderhoud,

brandstofoptimalisatie, verzekeringen, beheer van seizoensgebonden

invloeden, werving en selectie, trainen van personeel en het aansturen

van chauffeurs.

Duurzaamheid bij Vos Logistics

Het afgelopen jaar heeft Vos Logistics voor een duurzame strategie

gekozen, het zogehete “Eco-Safe Logistics” concept. Dit concept komt

tegemoet aan onze doelstellingen op het gebied van veiligheid en milieu en

draagt bij aan de rendabiliteit van ons bedrijf. Dit concept richt zich op

drie beïnvloedbare gebieden, waar Vos Logistics het verschil maakt:

Technology (Technologie), Operations (Organisatie) and Premises

(Gebouwen).

Onze “Eco-Safe Logistics” agenda voor de komende vijf jaar bevat

specifieke performance indicatoren binnen alle TOP onderdelen. De agenda

ondersteunt het Responsible Care programma en de doelstellingen welke

wij ons in het verleden hebben gesteld.

25 http://www.voslogistics.com

http://www.voslogistics.com/


Nabuurs Groep26

Nabuurs is opgericht in 1962. Met 23 vestigingen, 1000 medewerkers en een

jaaromzet van bijna 100 miljoen euro behoort de Nabuurs Groep inmiddels

tot de 25 grootste logistieke dienstverleners van Nederland. De Nabuurs

Groep bestaat uit vijf bedrijfsonderdelen:

• Nabuurs Logistiek (integrale supply chain oplossingen)

• Nabuurs Transport (transport Benelux en internationaal, 3PL en 4PL)

• Nabuurs Truckservice (truckwash, wegen, tanken, onderhoud/reparatie en

APK/STEK)

• Freight Frame (transport Benelux - Finland)

• Van Opzeeland (retail distribution solutions)

Ons doel is de beste weg te vinden voor de producten van onze klanten, in

termen van kosten, service en duurzaamheid. Daartoe ontwikkelen en

implementeren we integrale supply chain oplossingen. Onze dienstverlening

blijft niet beperkt tot activiteiten op het gebied van transport, distributie

en warehousing; we kunnen onze opdrachtgevers ook alle administratieve

en IT-werkzaamheden op het gebied van supply chain management uit

handen nemen.

Duurzaamheid bij Nabuurs

Nabuurs is een voorloper op het gebied van duurzaamheid in logistieke

dienstverlening. Binnen bedrijfseconomische randvoorwaarden willen wij

logistieke oplossingen bieden met een zo laag mogelijke milieubelasting.

Enkele jaren geleden hebben we de doelstelling geformuleerd onze CO2-

uitstoot in de periode 2007-2012 met 20% te verminderen. In het kader

hiervan nemen we maatregelen als het optimaliseren van onze

beladingsgraad, het voorkomen van omrijdkilometers , het verminderen van

lege kilometers, zuiniger rijden (het nieuwe rijden), en het inzetten van

elektrische en CNG-voertuigen. Hiermee heeft Nabuurs de status van

Koploper verdiend in het innovatieprogramma Duurzame Logistiek.

26 http://www.nabuurs.eu

http://www.duurzamelogistiek.nl/

http://www.nabuurs.eu/


Levensmiddelenbedrijven

Koninklijke FrieslandCampina27

Koninklijke FrieslandCampina is een multinationale zuivelonderneming

waarvan alle aandelen in handen zijn van Zuivelcoöperatie

FrieslandCampina, waarbij 14.391 leden-melkveebedrijven in Nederland,

Duitsland en België zijn aangesloten. Onze producten zijn in meer dan

honderd landen te koop. De belangrijkste regio’s zijn Europa, Azië en

Afrika. Ingrediënten worden wereldwijd verkocht. In 2011 bedroeg onze

omzet ruim 9,6 miljard euro. Wij hebben ruim 19.000 medewerkers in 25

landen. We hebben twee belangrijke ambities die de onderneming richting

consumenten en de leden-melkveehouders wil vervullen:

1. We willen mensen vooruit helpen in het leven met natuurlijke

zuivelproducten.

2. Daarnaast willen we de meest aantrekkelijke zuivelonderneming zijn

voor de leden-melkveehouders van de coöperatie.

Duurzaamheid bij FrieslandCampina

In de wereld dreigt een fundamenteel tekort aan voeding met nutritionele

waarde. Melk is van nature een van de rijkste voedingsbronnen en is de

basis van een breed scala zuivelproducten. Als een van de leidende

wereldspelers in zuivel streeft FrieslandCampina ernaar haar betrokkenheid

te tonen bij de verantwoorde productie van zuivel en leiderschap te tonen

op het vlak van maatschappelijk verantwoord ondernemen (MVO) door

actieve inzet op de volgende vier prioriteitsgebieden:

27 http://www.frieslandcampina.com/nederlands/

http://www.frieslandcampina.com/nederlands/


Perfetti Van Melle Benelux28

Perfetti Van Melle Benelux is onderdeel van het internationale

zoetwarenconcern Perfetti Van Melle Spa. De Nederlandse en Belgische

Perfetti Van Melle bedrijven zijn naast de productie van Mentos, Fruittella,

Klene en Frisk verantwoordelijk voor de verkoop en distributie in Noord-

West Europa van Mentos, Mentos Gum, Fruittella, Klene, Look-O-Look,

Chupa Chups, Smint, Van Melle en Frisk en van de verkoop en productie van

private label artikelen. Perfetti Van Melle Benelux heeft vestigingen in

Breda, Hoorn, Weert, Andelst, Sittard, Leuven, Londen (UK), Parijs

(Frankrijk) en Boekarest (Roemenië).

Duurzaamheid bij Perfetti Van Melle Benelux

Perfetti Van Melle Benelux heeft de ambitie om dé smaakmaker te zijn in

de zoetwarenindustrie. We maken van ieder snoepmoment een verrassende

belevenis. Daarom bieden we zoetwaren en kauwgum van een hoge

kwaliteit die aansluiten bij de behoeften en wensen vanuit de markt. Onze

merken bieden een uitgebreid assortiment: voor iedereen zijn eigen

favoriete smaak. Innovatie is een belangrijk speerpunt, zodat we ook in de

toekomst in de behoeften van de consument kunnen voorzien. Daarnaast

biedt innovatie kansen voor een verdere verduurzaming. Perfetti Van Melle

Benelux heeft de ambitie om haar assortiment en marktaandeel stapsgewijs

uit te breiden. Verantwoord handelen is daarbij vanzelfsprekend.

28 http://www.perfettivanmelle.nl/

http://www.perfettivanmelle.nl/


HEINEKEN N.V.29

HEINEKEN N.V. is een Nederlandse multinational in de bier- en

drankensector en is actief in meer dan 178 landen. HEINEKEN behoort tot

de grootste brouwerijen van de wereld. Naast bier is HEINEKEN de grootste

ciderproducent ter wereld. De productie vindt plaats in meer dan 140

brouwerijen in 71 landen. Daarnaast opereert HEINEKEN via

exportactiviteiten en licentiepartners. Ruim de helft van de afzet vindt

plaats in Europa. Heineken heeft bijna 70.000 medewerkers in dienst.

Duurzaamheid bij HEINEKEN

HEINEKEN International ontwikkelde enkele jaren geleden de wereldwijde

duurzaamheid strategie 'Brewing a Better Future' met als ambitie de

groenste brouwer ter wereld te worden. Wereldwijd heeft HEINEKEN

International duurzaamheidsdoelstellingen opgesteld. HEINEKEN Nederland

heeft aan 'Brewing a Better Future' haar eigen invulling gegeven door te

focussen op drie kerngebieden;

1. Verbeteren van de invloed van onze merken en onderneming op het

klimaat;

2. Stimuleren van onze mensen en de gemeenschappen waar we werken;

3. Bijdragen aan de rol van bier in onze maatschappij.

29 http://www.heinekennederland.nl/

http://www.heinekennederland.nl/


Foodservice

Sodexo Nederland30

Sodexo Group, waar Sodexo Nederland sinds 1995 onderdeel van uitmaakt,

is de grootste internationale Food & Facilities Management organisatie ter

wereld. Sodexo is een beursgenoteerde onderneming en heeft wereldwijd

413.000 mensen in dienst, die 132 verschillende nationaliteiten

vertegenwoordigen. Sodexo werkt op 33.400 locaties in 80 landen.

Duurzaamheid bij Sodexo

We willen goed ons werk doen en meer dan dat. Namelijk nóg meer

voorzien in de behoefte aan goede voeding, gezondheid en welzijn. En

bijdragen aan de ontwikkeling van lokale gemeenschappen en aan een

beter milieu. Daarom stelden we op basis van onze missie en de eisen voor

een duurzame toekomst het wereldwijde Better Tomorrow Plan op: onze

leidraad voor een betere toekomst. In dit plan worden onze speerpunten en

doelstellingen benoemd op het gebied van duurzaam ondernemen. Het

Better Tomorrow Plan wordt gebruikt in al onze landen, bij al onze

services, op al onze cliëntlocaties en verbindt al onze medewerkers.

30 http://nl.sodexo.com/nldu/default.asp

http://nl.sodexo.com/nldu/default.asp


Deli XL31

Deli XL is totaalleverancier voor de foodservice markt. Wij zijn onze

klanten in horeca, catering en zorg van dienst met betrouwbare leveringen,

een totaal assortiment en additionele diensten. Deli XL maakt deel uit van

The Bidvest Group Limited (Bidvest). Deze internationale service-, handels-

en distributiemaatschappij heeft bedrijven op vijf continenten en meer dan

100.000 medewerkers. Deli XL valt in de divisie Bidvest Foodservice, waarin

de foodservice-activiteiten zijn opgenomen.

Vestigingen: 16, hoofdkantoor in Ede.

Marktaandeel: ca. 11%.

Omzet: ca. 725 miljoen euro.

Medewerkers: ca. 2.000.

Vrachtwagens: ca. 350.

Deelnemingen: Deli XL heeft minderheidsbelangen in de versbedrijven

Van Gelder Groente & Fruit, Farm Fresh (Van Brussel en Lebouille), Van

Bennekom Vlees, Prime Meat, Eetgemak en ATL Seafood en is actief

met internetactiviteiten zoals Vers 24/7 en NonFoodProfessionals.nl.

Duurzaamheid bij Deli XL

Deli XL wil een leidende rol innemen als het gaat om MVO. Daarbij richten

wij ons op vijf pijlers: Klimaat & Milieu, Gezondheid, Gastvrijheid,

Ketenverantwoordelijkheid & duurzaam inkopen en Passie voor food en

service.

31 https://www.delixl.nl/overdelixl_1/overdelixl/overdelixl.jsp

https://www.delixl.nl/overdelixl_1/overdelixl/overdelixl.jsp


Foodretail

Ahold32

Ahold Europe beheert en ondersteunt zes merken in vier landen. In

Nederland hebben we meer dan 1.900 winkels; in Tsjechië en Slowakije

meer dan 300. In 2011 was de omzet van Ahold Europe meer dan 12,2

miljard euro. Albert Heijn, Etos en Gall & Gall zijn dochterondernemingen

van Ahold. Ahold is een internationale groep van verschillende supermarkt-

en winkelformules, verspreid over Europa en de Verenigde Staten.

Duurzaamheid bij Ahold Europe33

Albert Heijn, Etos en Gall & Gall staan midden in de samenleving. Door

onze winkels en producten maken we op verschillende manieren deel uit

van het leven van veel mensen. We zijn tegelijkertijd inkoper, verkoper,

werkgever en buurtgenoot. In elke rol proberen wij een bijdrage te leveren

aan een gezonde en duurzame samenleving. Maatschappelijk Verantwoord

Ondernemen bestaat bij Albert Heijn, Etos en Gall & Gall uit vier pijlers:

Gezondheid, Duurzame handel, Klimaat en Lokale betrokkenheid.

32 www.ahold.com 33 Bewust en Betrokken, 2010, http://www.schuttelaar.nl/projecten#61

http://www.ahold.com/

http://www.schuttelaar.nl/projecten#61


PLUS Retail BV34

PLUS Retail is een werkmaatschappij van de Sperwer Groep, een organisatie

van en voor zelfstandige supermarktondernemers. Alle PLUS ondernemers

zijn lid van deze groep, die een coöperatiestructuur heeft. De PLUS

ondernemers zijn financieel sterk, commercieel slagvaardig en gefocust op

een innovatief assortiment.

De Sperwer Groep is lid van Superunie, de inkooporganisatie die zo’n 30

procent van de markt vertegenwoordigt. De distributie van producten naar

de winkels gebeurt vanuit drie landelijke distributiecentra (vers, diepvries

en slowmovers) en drie regionale distributiecentra voor fastmovers in droge

kruidenierswaren.

Duurzaamheid bij PLUS

Een van de vier merkwaarden van PLUS is verantwoord. Daarmee bedoelen

we dat we de zorg voor mens, dier, natuur en milieu hoog in het vaandel

hebben staan. Dat ziet u terug in de winkel. Bijvoorbeeld in ons

assortiment dat wij volop aan het verduurzamen zijn.

PLUS hecht veel waarde aan maatschappelijk verantwoord ondernemen

(MVO). Ons MVO-beleid heeft vier pijlers:

PLUS streeft naar een verantwoorde herkomst van producten.

PLUS heeft aandacht voor mens en maatschappij.

PLUS neemt verantwoordelijkheid voor een beter milieu.

PLUS zorgt voor de gezondheid en vitaliteit van medewerkers en

klanten.

34 http://www.plus.nl/over-plus

http://www.plus.nl/over-plus


Lidl Nederland35

Lidl Nederland maakt deel uit van Lidl Internationaal: een groot netwerk

van discountsupermarkten binnen Europa. Het hoofdkantoor van Lidl

Internationaal is gevestigd in Duitsland, maar vandaag de dag is Lidl actief

in meer dan 26 landen in Europa.

Duurzaamheid bij Lidl

Wij willen altijd het beste voor onze klanten én de wereld om ons heen.

Vandaag en in de toekomst. Daarom werken wij voortdurend aan een goede

balans tussen commercie en het met zorg omgaan met mensen, dieren,

grondstoffen en het milieu. Zo creëren we blijvende meerwaarde op lange

termijn. De grondbeginselen van Lidl zijn ‘klantgerichtheid’ en ‘eenvoud’.

Want alleen door goed naar onze klanten te luisteren komen we tegemoet

aan de wensen en behoeften van de samenleving. Dit ziet u terug in ons

assortiment, waar steeds meer producten met extra aandacht voor sociale

en ecologische aspecten zijn geproduceerd. Door onze bedrijfsprocessen

eenvoudig en kostenbewust in te richten besparen we op het gebruik van

energie en materialen. En daar zit natuurlijk een voordeel aan voor onze

klanten. Want, wat wij besparen krijgen onze klanten van ons terug in de

vorm van een verantwoorde toekomst en de hoogste kwaliteit voor de

laagste prijs. Lidl is ‘Op weg naar morgen!’.

‘Op weg naar morgen!’ komt tot uiting in 5 pijlers waaronder Lidl

initiatieven ontplooit:

1. Assortiment

2. Gezondheid

3. Maatschappelijke betrokkenheid

4. Onze medewerkers

5. Klimaat

35 http://www.lidl.nl/cps/rde/xchg/lidl_nl/hs.xsl/5705.htm

http://www.lidl.nl/cps/rde/xchg/lidl_nl/hs.xsl/5705.htm


Bijlage 4 – Interview protocol

Introductie

Kennismaking en introductie van het onderzoek. Ook het afstemmen van de

definitie van ‘duurzaamheid’, om de antwoorden op de vragen goed te

kunnen duiden. Ook wordt de introductie gebruikt om het beeld wat de

onderzoekers hebben van het duurzaamheidbeleid van het specifieke

bedrijf (uitkomst deskresearch) te toetsen.

Stellingen

Stellingen toetsen en doorvragen naar waarom en hoe/op welke manier.

- Duurzaamheid is belangrijk voor ons bedrijf

Wat is de definitie van duurzaamheid?

- Duurzaamheid is onderdeel van ons business model

Wat is de rol van duurzaamheid voor het bedrijf?

- Ons bedrijf is op dit moment zo duurzaam mogelijk

Wat is de visie op duurzaamheid voor de bedrijfsvoering en plannen

voor lange termijn?

- Ik heb de overheid nodig om te verduurzamen

Wat is de rol van de overheid bij het verduurzamen?

- Ik heb mijn klanten nodig om te verduurzamen

Wat is de rol van de klanten/consumenten bij het verduurzamen?

- Ik heb mijn leveranciers nodig om te verduurzamen

Wat is de rol van leveranciers bij het verduurzamen?

Open vragen

Wat zijn volgens u duurzaamheidstimulerende factoren binnen de

levensmiddelensector?

- In het algemeen

- Binnen het huidige overheidbeleid?

Wat zijn volgens u duurzaamheidremmende factoren binnen de


- In het algemeen

- Binnen het huidige overheidbeleid?


Wat zijn volgens u de belangrijkste duurzaamheidtrends binnen de


- Op dit moment

- In de toekomst (5 – 10 jaar)

Welke rol speelt de overheid bij deze trends?

De overheid heeft een aantal hardnekkige milieuthema’s geïdentificeerd,

waaronder broeikasgassen, landgebruik en nutriënten.

- Wat doet uw bedrijf aan deze milieuthema’s?

- Merkt u dat deze thema’s hoog op de agenda van de overheid staan?

- Op welke manier zou u willen dat de overheid met uw bedrijf op deze

thema’s samenwerkt?


Bijlage 5 – Bibliografie

Carter, C.R. & Rogers, D.S. (2008) “A framework of sustainable supply

chain management: Moving toward new theory”, International Journal

of Physical Distribution and Logistics Management, 38 (5): 360-387

Dahlsrud A. (2008), “How corporate social responsibility is defined: an

analysis of 37 definitions”, Corp. Soc. Responsib. Environ. Mgmt, 15: 1–

13

Forsman-Hugg, S., Katajajuuri, J., Pesonen, I., Mäkelä, J., Järvelä, K.,

Timonen, T. (2012),"Key CSR dimensions for the food chain", British

Food Journal, 115 (1) – Pre published 16/9/2012

PBL (2012) Balans voor de Leefomgeving, www.PBL.nl/balans2012

[laatst bezocht: 21 februari 2013]

van der Peet, G.F.V., van der Veen, H.B. en Docters van Leeuwen, H.

(2012), Monitoring Integraal Duurzaam Stallen, Rapport 582,

Wageningen UR Livestock Research

World Commission on Environment and Development (WCED) (1987),

Our Common Future, Oxford University Press,Oxford

Bewust en Betrokken, 2010, www.schuttelaar.nl/projecten#61

www.agentschapnl.nl/programmas-regelingen/projecten-sector-

agrofood [laatst bezocht: 21 februari 2013]

www.lidl.nl/cps/rde/xchg/lidl_nl/hs.xsl/5705.htm [laatst bezocht: 6

maart 2013]

www.rijksoverheid.nl/onderwerpen/duurzame-economie [laatst

bezocht: 21 februari 2013]

www.rijksoverheid.nl/onderwerpen/duurzame-economie/duurzaam-

ondernemen [laatst bezocht: 21 februari 2013]

www.rijksoverheid.nl/onderwerpen/duurzame-economie/green-deal


www.rijksoverheid.nl/onderwerpen/duurzame-economie/groene-groei


www.delixl.nl/overdelixl_1/overdelixl/overdelixl.jsp

www.frieslandcampina.com/nederlands/ [laatst bezocht: 6 maart 2013]

www.rijksoverheid.nl/documenten-en-

publicaties/notas/2009/08/11/nota-duurzaam-voedsel.html [laatst

bezocht: 21 februari 2013]

www.top-sectoren.nl [laatst bezocht: 21 februari 2013]

nl.sodexo.com/nldu/default.asp [laatst bezocht: 6 maart 2013]

plukon.nl/ [laatst bezocht: 6 maart 2013]

www.agrifirm.com [laatst bezocht: 6 maart 2013]

http://www.pbl.nl/balans2012

http://www.schuttelaar.nl/projecten#61

http://www.agentschapnl.nl/programmas-regelingen/projecten-sector-agrofood

http://www.agentschapnl.nl/programmas-regelingen/projecten-sector-agrofood

http://www.lidl.nl/cps/rde/xchg/lidl_nl/hs.xsl/5705.htm

http://www.rijksoverheid.nl/onderwerpen/duurzame-economie





http://www.delixl.nl/overdelixl_1/overdelixl/overdelixl.jsp

http://www.frieslandcampina.com/nederlands/




http://nl.sodexo.com/nldu/default.asp

http://plukon.nl/

http://www.agrifirm.com/


www.heinekennederland.nl/ [laatst bezocht: 6 maart 2013]

www.nabuurs.eu [laatst bezocht: 6 maart 2013]

www.nutreco.com [laatst bezocht: 6 maart 2013]

www.perfettivanmelle.nl/ [laatst bezocht: 6 maart 2013]

www.plus.nl/over-plus [laatst bezocht: 6 maart 2013]

www.thegreenery.com [laatst bezocht: 6 maart 2013]

www.wvanderzwan.nl [laatst bezocht: 6 maart 2013]

www.voslogistics.com [laatst bezocht: 6 maart 2013]

www.ahold.com [laatst bezocht: 6 maart 2013]

www.willemendrees.nl [laatst bezocht: 10 april 2013]

www.verduurzamingvoedsel.nl/home/ [laatst bezocht: 21 februari

2013]

http://www.heinekennederland.nl/

http://www.nabuurs.eu/

http://www.nutreco.com/

http://www.perfettivanmelle.nl/

http://www.plus.nl/over-plus

http://www.thegreenery.com/

http://www.wvanderzwan.nl/

http://www.voslogistics.com/

http://www.ahold.com/

http://www.willemendrees.nl/

http://www.verduurzamingvoedsel.nl/home/

Verduurzaming in de Nederlandse levensmiddelenketen€¦ · Indicators (KPIs), geboekte vooruitgang...

Documents

Transcript of Verduurzaming in de Nederlandse levensmiddelenketen€¦ · Indicators (KPIs), geboekte vooruitgang...