Veelgestelde  vragen  over  de  ziekenzalving  

een  hulp  voor  wie  zich  wil  voorbereiden  op  dit  sacrament  

dekenaat  Lebbeke  

 

  2  

Veelgestelde  vragen  over  de  ziekenzalving  De antwoorden op deze veelgestelde vragen komen uit de special Omring mijn kwetsbaarheid van het magazine Waarom toch? Omgaan met kwetsbaarheid en lijden, uitgegeven door Halewijn.

Inhoudsopgave  

1.  WIE  HEEFT  DE  ZIEKENZALVING  INGESTELD?  ............................................  3  2.  WAT  GEBEURT  ER  PRECIES  WANNEER  DE  ZIEKENZALVING  WORDT  TOEGEDIEND?  ............................................................................................................  3  3.  HEEFT  DE  ZIEKENZALVING  EEN  GENEZEND  KARAKTER?  ......................  4  4.  WANNEER  IS  HET  MEEST  GESCHIKTE  MOMENT  VOOR  EEN  GELOVIGE  CHRISTEN  OM  DE  ZIEKENZALVING  TE  VRAGEN?  ...........................................  4  5.  MOET  JE  TERMINAAL  ZIEK  ZIJN  OM  DE  ZIEKENZALVING  TE  ONTVANGEN?  .............................................................................................................  4  6.  KAN  OOK  EEN  NIET  ZIEKE  BEJAARDE  DE  ZIEKENZALVING  ONTVANGEN?  .............................................................................................................  5  7.  KAN  MEN  VOORAFGAAND  AAN  EEN  OPERATIE  DE  ZIEKENZALVING  ONTVANGEN?  .............................................................................................................  5  8.  KAN  EEN  KIND  DE  ZIEKENZALVING  ONTVANGEN?  ...................................  5  9.  KUNNEN  MENSEN  DIE  HUN  VERSTANDELIJKE  VERMOGENS  VERLOREN  HEBBEN  DE  ZIEKENZALVING  ONTVANGEN?  .............................  5  10.  MOET  JE  BIJ  BEWUSTZIJN  ZIJN  OM  DE  ZIEKENZALVING  TE  ONTVANGEN?  .............................................................................................................  6  11.  KAN  EEN  OVERLEDENE  DE  ZIEKENZALVING  ONTVANGEN?  ................  6  12.  HOE  WORDT  DE  ZIEKENZALVING  HET  BEST  VOORBEREID?  ..............  6  13.  IS  DE  TOEDIENING  VAN  DE  ZIEKENZALVING  AAN  EEN  BEPAALDE  PLAATS  GEBONDEN?  ...............................................................................................  7    14.  WIE  MAG  ER  AANWEZIG  ZIJN  WANNEER  DE  ZIEKENZALVING  WORDT  TOEGEDIEND?  ...........................................................................................  7  17.  KUN  JE  DE  ZIEKENZALVING  MEER  DAN  ÉÉN  KEER  ONTVANGEN?  .....  8    19.  WAT  TE  DOEN  WANNEER  GEEN  PRIESTER  BESCHIKBAAR  IS  OM  DE  ZIEKENZALVING  TOE  TE  DIENEN?  ......................................................................  9    20.  WAT  IS  HET  VIATICUM?  .................................................................................  9    

  3  

1.  Wie  heeft  de  ziekenzalving  ingesteld?

Volgens het geloof en de leer van de katholieke Kerk is de ziekenzalving één van de zeven sacramenten van het Nieuwe Verbond die door Jezus Christus onze Heer zijn ingesteld. Zo lezen we in het evangelie volgens Marcus: “Ze dreven veel demonen uit, zalfden veel zieken met olie en genazen hen.” (6,13) en werd ook aanbevolen en uitdrukkelijk verkondigd in de brief van de apostel Jakobus: “Is iemand onder u ziek? Laat hij de oudsten van de gemeente roepen; zij moeten een gebed over hem uitspreken en hem met olie zalven in de naam van de Heer. En het gelovig gebed zal de zieke redden en de Heer zal hem oprichten. En als hij zonden heeft begaan, zal het hem vergeven worden.” (Jak 5, 14-15).

2.  Wat  gebeurt  er  precies  wanneer  de  ziekenzalving  wordt  toegediend?   De aanwezigen worden begroet en eventueel besprenkeld met wijwater. De bedienaar leidt de plechtigheid in met een kort woord en bidt voor de zieke(n). Daarna volgt de schuldbelijdenis. Zoals in elke liturgieviering wordt dan een toepasselijke lezing uit de heilige Schrift gelezen. De aansluitende voorbede is gericht op deze zieke(n) en andere zieken, op de ziekenverzorgers, de familieleden en vrienden van deze zieke(n). De kern van het sacrament bestaat uit de zalving van de zieke op voorhoofd en handen, onder het uitspreken van deze woorden: “Moge onze Heer Jezus Christus door deze heilige zalving en door zijn liefdevolle barmhartigheid u bijstaan met de genade van zijn heilige Geest. Amen. Moge Hij u van zonden bevrijden, u heil brengen en verlichting geven. Amen.” Deze zalving wordt ingeleid door een dankgebed over de ziekenolie en afgesloten met een gebed om Gods liefdevolle hulp voor de zieke(n) die bediend is/zijn. De viering wordt besloten met het bidden van het Onze Vader en de zegen door de priester. Bij acuut stervensgevaar beperkt de viering zich tot de belangrijkste elementen. Het sacrament van de zieken wordt beschouwd als een sacrament van genezing.

  4  

3.  Heeft  de  ziekenzalving  een  genezend  karakter?   De ziekenzalving is vooral een krachtige hulp in de nood waarin een ernstig zieke mens verkeert. Zo heeft het sacrament een heilzame werking om, door Gods bijstand, de inzinkingen goed te doorstaan. Het sacrament helpt de zieke om te vertrouwen op God en om van daaruit het lijden te dragen. Het sterkt hem tegen de angst voor de dood en alle beproevingen van de ‘Boze’. Soms kan de ziekenzalving ook leiden tot een (tijdelijke) genezing van de ziekte of een herstel van de lichamelijke krachten van een bejaarde.

4.  Wanneer  is  het  meest  geschikte  moment  voor  een  gelovige  christen  om  de  ziekenzalving  te  vragen?   De ziekenzalving kan gevraagd worden wanneer iemand door een levensbedreigende ziekte of door ouderdom zo ernstig verzwakt is dat de kans bestaat dat het einde van zijn of haar leven nabij komt. Bij beoordeling van de toestand zal men niet angstvallig te werk gaan. Bij twijfel zal men een arts raadplegen.

5.  Moet  je  terminaal  ziek  zijn  om  de  ziekenzalving  te  ontvangen?    Voor het ontvangen van het sacrament van de ziekenzalving moet je niet terminaal ziek zijn. Tijdens het Tweede Vaticaans Concilie hebben de bisschoppen uitdrukkelijk besloten om niet meer te spreken over het ‘Laatste Oliesel’ (de zalving vlak voor de dood), maar over de zalving van de zieken: “Het sacrament is niet uitsluitend het sacrament van diegenen die in het uiterste evensgevaar verkeren. De meest geschikte tijd om het te ontvangen is dan ook reeds aanwezig, wanneer een gelovige door ziekte of ouderdom in levensgevaar begint te komen.”

  5  

6.  Kan  ook  een  niet  zieke  bejaarde  de  ziekenzalving  ontvangen?    Aan ouder wordende mensen kan de ziekenzalving gegeven worden, ook als zij niet aan een gevaarlijke ziekte lijden, maar door de ouderdom sterk verzwakt zijn.

7.  Kan  men  voorafgaand  aan  een  operatie  de  ziekenzalving  ontvangen?    De ziekenzalving kan worden toegediend, voorafgaand aan een operatie, telkens als een levensgevaarlijke ziekte de operatie noodzakelijk maakt.

8.  Kan  een  kind  de  ziekenzalving  ontvangen?    Ook aan kinderen kan de ziekenzalving toegediend worden, als zij gedoopt zijn en als ontvangen van dit sacrament heilzaam kan zijn voor hem/haar.

9.  Kunnen  mensen  die  hun  verstandelijke  vermogens  verloren  hebben  de  ziekenzalving  ontvangen?    Ook aan zieken of bejaarden die hun verstandelijke vermogens of het gebruik ervan verloren hebben, mag de ziekenzalving gegeven worden, als men mag veronderstellen dat deze mensen, voorafgaand aan hun ziekte, minstens impliciet om dit sacrament gevraagd hebben.

  6  

10.  Moet  je  bij  bewustzijn  zijn  om  de  ziekenzalving  te  ontvangen?    Het verdient de voorkeur dat een gelovige de ziekenzalving bij bewustzijn ontvangt. Zo kan het sacrament meer vrucht dragen. Toch kan men ook aan een gelovige die buiten bewustzijn verkeert het sacrament van de zieken geven als men mag veronderstellen dat hij of zij, voorafgaand aan zijn toestand, minstens impliciet om dit sacrament gevraagd heeft.

11.  Kan  een  overledene  de  ziekenzalving  ontvangen?    Wanneer bij aankomst van de bedienaar van het sacrament van de zieken blijkt dat de zieke inmiddels overleden is, wordt de ziekenzalving niet meer gegeven. Er kan dan uiteraard wel gebeden worden. De sacramenten zijn immers verbonden met dit leven en geven er betekenis aan. Na de dood is dit anders. Bij twijfel of de persoon nog leeft, wordt de ziekenzalving toegediend.

12.  Hoe  wordt  de  ziekenzalving  het  best  voorbereid?    Tijdens catechese met kinderen en volwassenen zal het belang en de betekenis van het sacrament van de zieken aan de orde gesteld en toegelicht worden. In de verkondiging op zondag, vooral als de schriftlezingen daar aanleiding toe geven, zal aandacht geschonken worden aan de ziekenzalving. Het voor de hand liggende kader hiervoor zijn ziekte en lijden die een mens kunnen overkomen. Naast deze meer verwijderde voorbereiding is er gelegenheid tot directe voorbereiding bij het bezoek aan zieken. Als de toestand van de zieke dat toelaat, kan de bedienaar ook tijdens de viering van de ziekenzalving de heilzame betekenis van dit sacrament toelichten.

  7  

13.  Is  de  toediening  van  de  ziekenzalving  aan  een  bepaalde  plaats  gebonden?    De ziekenzalving kan in principe op elke plaats toegediend worden. Meestal gebeurt dit bij de zieke aan huis, in het ziekenhuis of in een verzorgingstehuis. Ook kan het sacrament gegeven worden in een kerk of kapel of een andere geschikte ruimte, vooral als de ziekenzalving aan meerdere personen tegelijk bediend wordt. Bij acute nood, bijvoorbeeld naar aanleiding van een ongeval, kan het sacrament op de plaats van het ongeval toegediend worden.

 14.  Wie  mag  er  aanwezig  zijn  wanneer  de  ziekenzalving  wordt  toegediend?    De ziekenzalving wordt gewoonlijk bediend in het bijzijn van de (naaste) familieleden van de zieke en van diegenen die deze persoon verzorgen en bijstaan, voor zover de toestand van de zieke dit toelaat en de ruimte daarvoor geschikt is. Bij een gemeenschappelijke viering in een kerk of kapel kunnen, naast de begeleiders van de zieken, ook andere parochianen of belangstellenden aan de viering deelnemen, zoals bij elke andere openbare liturgische viering.

  8  

15.   Kan   de   ziekenzalving   aan   meer   personen   tegelijk   toegediend  worden?

Men kan aan meerdere zieken in één viering de ziekenzalving toedienen. Dit kan bijvoorbeeld bij een bedevaart of tijdens een bijzondere bijeenkomst van het bisdom, de stad of de parochie.

16.   Kan   de   ziekenzalving   tijdens   de   eucharistieviering   bediend  worden?

Wanneer de situatie van de zieke het toelaat en vooral wanneer deze te communie gaat, kan de ziekenzalving in de kerk of bij de zieke thuis tijdens een eucharistieviering toegediend worden.

17.  Kun  je  de  ziekenzalving  meer  dan  één  keer  ontvangen?    De ziekenzalving kan opnieuw ontvangen worden, wanneer de zieke na de ziekenzalving weer beter wordt en later opnieuw door een ernstige ziekte getroffen wordt, of ook wanneer tijdens hetzelfde ziekteproces de toestand van de zieke verergert.

18.  Wie  is  de  bedienaar  van  de  ziekenzalving?  

De eigenlijke bedienaar van de ziekenzalving is – zoals bij alle sacramenten – Jezus Christus zelf. Door de zegening van de olie door de bisschop (tijdens de chrismamis in de Goede Week) en door de zalving van de priester met deze gezegende olie, wordt het sacrament aan de zieke toegediend. Alleen een priester kan deze ziekenzalving verrichten. De gewone bedienaar is de bisschop, de pastoor van de parochie of de rector (NL) of aalmoezenier (Vl) van een ziekenhuis of verpleeginrichting. Om een goede reden kan iedere andere priester dit sacrament bedienen.

  9  

 19.  Wat  te  doen  wanneer  geen  priester  beschikbaar  is  om  de  ziekenzalving  toe  te  dienen?    Wanneer er in stervensgevaar geen priester beschikbaar is om het sacrament van de zieken te bedienen, kan men beroep doen op de diaken of op de leek die een pastorale aanstelling heeft van de bisschop of op een andere buitengewone bedienaar van de heilige communie. Deze zal – indien de situatie van de zieke dat toelaat – aan de stervende het viaticum (de zogenaamde ‘teerspijze’) geven. Deze persoon zal een zegeningsgebed over de zieke uitspreken en in gebed aan God vragen om zijn Barmhartigheid te betonen aan deze stervende man of vrouw.

 20.  Wat  is  het  viaticum?    Het viaticum of de teerspijze is de laatste heilige communie die aan een stervende bij de overgang van dit leven naar het andere leven wordt gegeven als voedsel op de weg naar God. Dit is het eigenlijke stervenssacrament. Het Lichaam en het Bloed van Christus zijn onderpand van de verrijzenis: “Wie mijn vlees eet en mijn bloed drinkt, heeft eeuwig leven en Ik zal hem doen opstaan op de laatste dag.” (Joh. 6, 54) Alle gelovigen die in stervensgevaar verkeren en te communie kunnen gaan, worden geacht het viaticum te ontvangen.

  10  

Tijdens Nationale ziekendag Langdurige zieken vragen we om het sacrament bij voorkeur te ontvangen tijdens de viering in de kerk in het weekend van nationale ziekendag in oktober of op een andere zondag na overleg. Huize Wispelaere en Seniorie Ter Minne De ziekenzalving wordt bij voorkeur toegediend in Seniorie Ter Minne op maandag voorafgaande, aansluitend of tijdens de wekelijkse eucharistieviering rond 10uur. In Huize Wispelaere op dinsdag voorafgaande, aansluitend of tijdens de wekelijkse eucharistieviering rond 10uur. U kunt daarvoor rekenen op priester Paul Steps: 053 62 19 81 Woonzorgcentrum Hof ter Veldeken De ziekenzalving wordt bij voorkeur toegediend in het OCMW op vrijdag voorafgaande, aansluitend of tijdens de wekelijkse eucharistieviering. U kunt daarvoor rekenen op priester Jeffrey Vreven: 052 41 46 39 Aan huis De deken komt ook aan huis bij thuisgebonden zieken op persoonlijke vraag van de zieke of zijn/haar familie. Ook priester Alfred Vermeir stelt zich graag ten dienste: 0470 02 82 60 Gebed en communie Tijdens de vieringen bidden wij geregeld voor onze zieken. En op verschillende momenten kan er ook communie aan huis worden gebracht bij de thuisgebondene. Ook hiervoor mag u tijdig contact opnemen met het secretariaat van de deken op onderstaand nummer. Wie de ziekenzalving wil ontvangen neemt best contact op met deken Leenknegt via 052 41 05 95.