Onderbanken en de regio. Samenwerken, een goed alternatief?

Gemeenten werken steeds meer samen met andere gemeenten, met provincies, wa-terschappen, semipublieke en private partijen. Niet alleen als het gaat om regionale beleidsopgaven, maar ook voor lokale uitvoerings- en bedrijfsvoeringstaken. Onderbank-en neemt ook deel aan diverse gemeenschappelijke regelingen.

Dit vraagt om behoorlijk wat ambtelijke en bestuurlijke energie. En juist omdat we een kleine gemeente zijn, hebben we maar beperkte capaciteit om invloed te hebben op het beleid van deze samenwerkingsverbanden.

Onduidelijk toekomstperspectiefSamenwerking is een alternatief voor een fusie, of zoals dat met een ander woord her-indeling wordt genoemd. Welke nieuwe Zuid-Limburgse samenwerkingsverbanden er in de toekomst nog zullen ontstaan en wat dat betekent voor de bestaande vormen van samenwerking, is nog niet duidelijk. We weten ook nog niet of dit niet alsnog zal leiden tot gemeentelijke herindelingen. Daarvoor ontbreekt nog een duidelijk toekomstperspectief. Er is op dit moment meer overleg over samenwerking, dan dat er al daadwerkelijk wordt samengewerkt.

Zo zou het ook kunnenEen mogelijke oplossing is een ‘shared service center’ dat voor heel Parkstad Limburg of zelfs voor heel Zuid-Limburg de uitvoering en bedrijfsvoering op zich neemt. Er blijven dan nog maar weinig ambtenaren over voor de ontwikkeling van beleid. Dus ook dan blijven we kwetsbaar en blijft het lastig om ons te specialiseren.

Colofon

Gemeente OnderbankenKloosterlaan 7Postbus 10906450 CB Schinveld

t: 045-5278787e: toekomst@onderbanken.nl

www.onderbanken.nl www.detoekomstvanonderbanken.nl

@OnderbankenInfo

DeToekomstVanOnderbankenOplage: 5.500

Tekst & ontwerp: Facet& / www.facetn.nl

referendum de TOekOmST van Onderbanken

Waar kan ik stemmen?Omdat u met een stempas overal binnen de gemeente mag stemmen vindt u hieronder een overzicht van de lokaliteiten waar een stembureau is gevestigd:

1 Gemeentehuis, Kloosterlaan 7 in Schinveld2 Zaal Scholz, Kanunnik van Nuijsstraat 55 in Schinveld 3 Stichting Welzijnswerk Onderbanken, A ge Water 20A in Schinveld4 Ontmoetingscentrum Bingelrade, Dorpsstraat 145 in Bingelrade 5 Ontmoetingscentrum Jabeek, Gaatstraat 1 in Jabeek 6 De Henkhof, Clemensweg 1 in Merkelbeek

de toekomst van OnderbankenHet is goed om naar de toekomst te kijken. Zowel de nabije toekomst, als die over meerdere jaren. Dat doen wij ook in de gemeente Onderbanken. We zijn een kleine gemeente en de vraag is hoe onze toekomst op bestuurlijk en organisatorisch gebied eruit ziet. Hier heb-ben we onderzoek naar verricht.

Het onderzoek moest de voor- en nadelen in kaart brengen van drie varianten: • een fusie met een stedelijke gemeente;• een fusie met een plattelandsgemeente;• een inkoopconstructie met een andere gemeente.

We vinden het belangrijk dat u - als inwoner van onze gemeente - bij de keuze wordt betrokken.

Er is een analyse gemaakt van Onderbanken en de ontwikkelingen in onze omgeving. In deze samenvatting van het rapport ‘Voorbij de toekomst van Onderbanken’ leest u wat hier de uitkomsten van zijn. Bent u geïnteresseerd in de uitgebreide versie? Download dan het document vanaf onze website www.detoekomstvanonderbanken.nl.

Gemeente Onderbanken: klein maar fijn?

Uit twee recente onderzoeken blijkt dat u tevreden bent over Onderbanken. U vindt dat we voldoende functioneren. Vergeleken met heel Parkstad Limburg presteren we zelfs bovengemiddeld. Waarom moet er dan iets veranderen?

DecentralisatieDe rijksoverheid draagt steeds meer taken over aan gemeenten. U kunt hierbij denken aan de Wet werken naar vermogenen binnenkort ook de verantwoordelijkheid voor Jeugd-zorg en een deel van de AWBZ. Tegelijkertijd wordt er bezuinigd. Dat leidt voor kleine gemeenten, zoals onze gemeente, tot uitvoeringsproblemen. Steeds vaker wordt daarom gekozen voor fusies of voor samenwerking met andere gemeenten.

Demografische omslagVergrijzing en krimp zijn geen nieuwe ontwikkelingen. Dat de bevolking ouder wordt en het geboortecijfer daalt, weten we al lang. Dat stelt ons als gemeente voor nieuwe uitdag-ingen: want krimp leidt ook tot minder inkomsten voor onze gemeente. We moeten met minder geld meer doen.

Kleine schaalOnderbanken is niet groot. We zetten in verhouding veel bestuurders in om onze ge-meente te besturen en beleid te ontwikkelen. De kleine schaal maakt het voor het amb-telijk apparaat moeilijk om zich te specialiseren, zoals grotere gemeenten dat wel kunnen. Daarnaast moeten we als kleine gemeente in verhouding meer geld uitgeven aan infor-matie- en communicatietechnologie. Door die ‘snelle’ technologie verwacht u vaak ook snelle actie van de gemeente. We vinden het belangrijk dat we snel reageren, maar dat mag niet ten koste gaan van zorgvuldig besturen.

burGemeeSTer m. ClermOnTS

Wilt u meer informatie?Wilt u meer weten over de drie opties of met de gemeente hierover in gesprek gaan? Dat kan.

InformatiebijeenkomstenU bent ook van harte welkom tijdens de informatiebijeenkomsten. We lichten de opties dan persoonlijk aan u toe en u kunt hier uw vragen stellen.

De informatiebijeenkomsten vinden plaats op:• Maandag 13 augustus om 19.15 uur in het Ontmoetingscentrum Jabeek, Gaatstraat 1 te Jabeek• Dinsdag 14 augustus om 19.15 uur in het Gemeentehuis, Kloosterlaan 7 te Schinveld• Maandag 20 augustus om 19.15 uur in De Henkhof, Clemensweg 1 te Merkelbeek• Donderdag 23 augustus om 19.15 uur in het Ontmoetingscentrum Bingelrade, Dorpsstraat 145 te Bingelrade.

InloopuurtjeBent u niet in de gelegenheid om één van de avonden te bezoeken dan kunt u ook nog op 30 augustus en 6 september tussen 11.00 en 13.00 uur naar het inloopuurtje in het ge-meentehuis in Schinveld komen om uw vragen te stellen.

digitaalKijk ook op www.detoekomstvanonderbanken.nl, op www.facebook.com/detoekomstvanonderbanken of volg ons op Twitter: @OnderbankenInfo.

Geef uw voorkeur tijdens het referendum!U hebt drie opties waar u uw eerste, tweede en derde voorkeur aan kunt geven. Zouden er slechts twee opties zijn, dan was het eenvoudig. Dan kreeg de optie met de meeste stem-men de voorkeur. Met drie opties ontstaan meer voorkeuren.

Hoe gaan we hier nu mee om?Allereerst wordt bepaald hoe de stemmen zijn verdeeld. We tellen eerst hoe vaak elke optie de eerste keus heeft gekregen. Heeft één van de drie opties meer dan 50% eerste keuze van alle uitgebrachte stemmen, dan wordt vastgesteld dat die optie de voorkeursoptie is. In die situatie hoeven we niet meer naar de tweede en derde keuze te kijken.

Waarom een tweede en derde voorkeur aangeven?Het is belangrijk dat u naast uw eerste voorkeur ook aangeeft wat uw tweede en derde keuze zou zijn. Blijkt er namelijk geen overduidelijke voorkeur van meer dan 50% voor één optie te zijn, dan passen we een overheveling toe. De optie die de minste eerste keuze heeft ontvangen, valt af. De tweede keuze van deze groep wordt overgeheveld naar de overgebleven twee opties. Met andere woorden: Er wordt geteld hoeveel keer de tweede keus bij de optie die afvalt is ingevuld en dat aantal wordt toegevoegd aan de twee overgebleven opties. Op die manier wordt duidelijk welke van de twee overgebleven opties een voorkeur van meer dan 50% heeft. We hebben gekozen voor deze methode zodat we na het afvallen van één van de drie opties u niet nog een keer een gang naar de stembus hoeven te laten maken. Kijk voor een rekenvoorbeeld op www.detoekomstvanonderbanken.nl.

uw mening telt!de gemeenteraad van Onderbanken spreekt eind september zijn voorkeur uit over de toekomst van Onderbanken.

Het is belangrijk dat deze uitspraak is gebaseerd op de voorkeur en mening van de lokale gemeenschap. Welke keuze het ook wordt, het is een ingrijpende beslissing die ons allemaal raakt. daarom telt ook uw mening!

Op woensdag 12 september kunt u tijdens een referendum uw voorkeur aangeven via een stembiljet. dat ligt klaar in de stem-lokalen waar u die dag ook kunt stemmen voor de nieuwe Tweede kamer.

Hoe ziet het stembiljet er uit?

Vraagstelling referendum over de drie toekomstopties voor de gemeente Onderbanken

Welke toekomstoptie heeft uw voorkeur? U kunt kenbaar maken welke toekomstoptie uw 1e, 2e of 3e voorkeur heeft.Maak uw voorkeur kenbaar door het cijfer 1 te plaatsen bij de optie die uw 1e voorkeur heeft, het cijfer 2 te

plaatsen bij de optie die uw 2e voorkeur heeft en het cijfer 3 te plaatsen bij de optie die uw 3e voorkeur heeft.

het zelfstandig blijven van de gemeente Onderbanken en diensten inkopen bij de gemeente Heerlenhet herindelen van de gemeente Onderbanken met de gemeente Brunssum

het herindelen van de gemeente Onderbanken met de gemeente Schinnenvoorkeur

voorkeur

voorkeur

e

e

e

Burgemeester M.A.H. Clermonts-Aretz

?Wat is er mis met het voortbestaan van een zelfstandige ge-meente Onderbanken? de burgers zijn tevreden met de dien-stverlening en de gemeente timmert toch goed aan de weg?Onderbanken is niet groot. We zetten in verhouding veel bestuurders in om onze gemeente te besturen en beleid te voeren. De kleine schaal maakt het moeilijk voor ambtenaren om zich te specialiseren, zoals grotere gemeenten dat wel kunnen doen. Bovendien brengt die kleine schaal met zich mee dat we kwets-baar zijn. Dit kan gaan ten koste van de dienstverlening aan de burgers. Verder moeten we om met de tijd mee te gaan als kleine gemeente naar verhouding veel geld uitgeven voor informatie- en communicatietechnologie. Nu slagen we er nog in de gemeente op een redelijk niveau ‘in de lucht te houden’. Het wordt steeds moeilijker en binnen een aantal jaren zal ons dat niet meer lukken.

Waar moet ik straks mijn paspoort of vergunning halen?Het is nu nog te vroeg om daar een definitief antwoord op te kunnen geven. Voor elk van drie opties geldt dat dienstverlening via een publieksbalie in Onderbank-en een belangrijk aandachtspunt zal zijn.

In Onderbanken zijn ook verenigingen die subsidies krijgen, wordt dat moeilijker?Het al dan niet verstrekken van subsidies aan verenigingen staat los van herin-delen/fuseren of van inkopen bij een andere gemeente. Of en tot welk bedrag een gemeente subsidie aan verenigingen verleent is afhankelijk van de vraag of de gemeente de activiteiten van een vereniging wil ondersteunen en afhankelijk van de financiële armslag van de gemeente.

Hoe zit het met de gemeentelijke belastingen als we inkopen bij Heerlen?Vaststelling van de hoogte van de belastingen blijft aan het bestuur van de ge-meente Onderbanken.

Ik dacht dat Parkstad limburg de nieuwe gemeente wordt, gaat dat dan niet door?We sluiten niets uit. Het kan zijn dat de gemeenten in de regio alsnog kiezen voor een gemeentelijke herindeling. Een herindeling waarbij er één gemeente Parkstad komt of een herindeling die een stedelijke en een landelijke Parkstad gemeente oplevert. Het is nu nog onbekend of en wanneer de gemeenten in Parkstad daarvoor kiezen. Omdat wij weten dat Onderbanken het steeds moeili-jker krijgt, willen we daar niet op wachten. We realiseren ons ook dat we voor het oplossen van ons probleem ook van anderen afhankelijk zijn.

Wie bestuurt Onderbanken, als we gaan inkopen bij Heerlen?Als de keuze valt op inkopen bij Heerlen, dan blijft Onderbanken een zelfstan-dige gemeente met een eigen gemeenteraad, een eigen college van burge-meester en wethouders en een eigen burgemeester. Zij blijven Onderbanken dan besturen.

Wanneer wordt duidelijk of nuth ook mee wil doen aan het vormen van een groene landelijke gemeente als Onderbank-en en Schinnen fuseren?Uit een gesprek met Nuth is gebleken dat die gemeente er voor kiest zelfstandig te blijven. Het is onzeker of het standpunt van Nuth verandert. Gewijzigde om-standigheden of inzichten kunnen echter aanleiding zijn om anders aan te kijken tegen al of niet herindelen.

als Onderbanken fuseert met brunssum heeft dat dan conse-quenties voor het voortbestaan van voorzieningen in Onder-banken?Of een voorziening blijft bestaan is niet afhankelijk van het al dan niet met een andere gemeente fuseren. Het samenvoegen van voorzieningen heeft vooral te maken met de wens om kwalitatief goede voorzieningen in stand te houden in een tijd waarin sprake is van bevolkingskrimp en van financiële krimp.

voor meer vragen en antwoorden: www.detoekomstvanonderbanken.nl

Onderbanken en de toekomstOnderbanken is een kleine gemeente. Wil je overleven in een regio waar steeds meer wordt samengewerkt, dan zijn maatregelen nodig. al is het omdat je over steeds minder budget beschikt en meer en beter moet presteren. Het is belangrijk dat wij ons als gemeente beraden over onze toekomst en daar een goede beslissing over ne-men. daarom hebben we onderzocht hoe we ons werk in de toekomst succesvol kunnen blijven oppakken. dat leverde ons drie mogelijkheden op:

1. We fuseren met de gemeente brunssum.2. We fuseren met de gemeente Schinnen.3. We blijven als gemeente Onderbanken zelfstandig en kopen diensten in bij de gemeente Heerlen.

voor- en nadelenelke optie heeft voor- en nadelen. die hebben we voor een aantal thema’s in kaart gebracht. deze thema’s zijn:

• opgavenprofiel en bestuurskracht• bestuurlijke organisatie• maatschappelijk draagvlak• meerwaarde voor regio• duurzaamheid

WaT alS… we fuseren met brunssum

opgavenprofiel en bestuurskracht+ Door de schaalgrootte van de nieuwe gemeente kunnen we het terugdringen van de Awacs-overlast krachtiger aanpakken. Ook kunnen we zorgen dat de leefvoorzieningen in kleine(re) kernen in stand blijven. Brunssum heeft veel ervar-ing met wijkgericht werken. Daardoor kunnen we een effectieve dialoog voeren met de lokale samenleving. Dat zorgt voor een betere binding met burgers, ook in kleine kernen. Door de fusie kunnen we - samen met partners - opgaven aanpak-ken en de regie daarover houden. Het ambtelijk apparaat is professioneel om de taken en verantwoordelijkheden uit te oefenen.- De stedelijke opgaven van de nieuwe gemeente concurreren met de opgaven van onze huidige landelijke gemeente. Het aanpakken van de Awacs-overlast moet het opnemen tegen het behoud van JFC-Brunssum. Ook daar heeft de nieu-we gemeente belang bij. De nieuwe gemeente is voor driekwart stedelijk en heeft voor een kwart een landelijk karakter. Dat maakt het lastiger om voldoende aan-dacht te hebben voor de problemen van de kleine kernen. Een risico kan tevens zijn dat het ambtelijk apparaat minder affiniteit heeft met die problemen. Onder-banken weet al jarenlang hoe je het beste een vitale samenwerking kunt aangaan met publieke en private partners. Dat vermogen gaat straks wellicht verloren.

bestuurlijke organisatie+ De bestuurlijke organisatie wordt effectiever, omdat de gemeente minder afhan-kelijk wordt van anderen.- Door de vele bedrijfsvoerings- en uitvoeringstaken, kan de nieuwe gemeente zich minder richten op belangrijke beleidsvoeringstaken en op de lokale strategis-che opgaven.

maatschappelijk draagvlak+ Er ontstaat maatschappelijk draagvlak voor de nieuwe gemeente omdat de inwoners en organisaties van Onderbanken zich snel thuis zullen voelen in de nieuwe gemeente.- De nieuwe gemeente heeft geen eenduidige identiteit. Dat maakt het lastiger voor inwoners en organisaties van Onderbanken om zich verbonden te voelen met de nieuwe gemeente.

meerwaarde voor regio+ De fusie zorgt voor minder onderlinge concurrentie en meer regionale bestuur-skracht.- Een grotere gemeente kan ertoe leiden dat bestuurders zich in de regio ‘groter’ gaan gedragen. De fusie met Brunssum biedt bovendien geen oplossing voor de regionale (stedelijke) problematiek van Parkstad Limburg.

duurzaamheid+ Vanwege de grotere schaal is de nieuwe gemeente meer toekomstbestendig.- De nieuwe gemeente blijft te klein om zelfstandig alle bedrijfs- en uitvoering-staken te vervullen. Op termijn zal daar een alternatief voor moeten worden gevonden.

WaT alS… we fuseren met Schinnen

opgavenprofiel en bestuurskracht+ De nieuwe gemeente blijft een landelijke gemeente. De opgaven die we moe-ten aanpakken, blijven dus gelijk. Daar hebben we al voldoende affiniteit mee. Door de fusie worden we een grotere gemeente en kunnen we de Awacs-overlast beter aanpakken. Ondanks de grotere omvang, blijft de afstand tussen bestuur en inwoners klein. Sterker nog, de binding van de inwoners met de nieuwe gemeente zal versterken, omdat we een effectieve dialoog met de lokale samenleving kan voeren. Het wordt ook makkelijker om de samenwerking aan te gaan met (semi)publieke en private partners.- Vanwege het landelijke karakter heeft de nieuwe gemeente mogelijk minder aan-dacht voor stedelijke problematiek. Verder moeten meer lokale gemeenschappen met minder bestuurders worden bediend. En dat de ambtenaren zich voldoende kunnen specialiseren, is met de grotere omvang niet automatisch gegarandeerd. Door die grotere omvang is het ook minder gemakkelijk om een goed gesprek te voeren met de lokale samenleving. Daardoor kan de binding met de kernen en inwoners afnemen.

bestuurlijke organisatie+ Schinnen en Onderbanken hebben dezelfde visie op het profiel van de nieuwe gemeente. Daardoor kunnen ze zich beter concentreren op de belangrijkste taken: de beleidsvoeringstaken en de lokale strategische opgaven. Dit maakt de bestuurlijke organisatie effectief.- De nieuwe gemeente is niet direct een volledige beleids- en regiegemeente. Dat wil zeggen dat de nieuwe gemeente nog steeds afhankelijk is van inkooprelaties met derden. Dat is minder effectief.

maatschappelijk draagvlak+ De nieuwe gemeente heeft een eenduidige identiteit. Daardoor zullen de in-woners en organisaties van Onderbanken zich verbonden voelen met de nieuwe gemeente.- De nieuwe gemeente is zo groot en uitgestrekt, dat van ‘thuis voelen’ minder sprake zal zijn.

meerwaarde voor regio+ De fusie zorgt voor minder onderlinge concurrentie en meer regionale bestuurskracht.- Vanwege het puur landelijke opgavenprofiel is er mogelijk minder aandacht voor stedelijke opgaven in de regio. Een fusie met Schinnen biedt geen oplossing voor de regionale (stedelijke) problematiek van Parkstad Limburg en de Westelijke Mijnstreek.

duurzaamheid+ De nieuwe gemeente wordt op termijn een beleids- en regiegemeente zonder de zorg van uitvoerings- en bedrijfsvoeringstaken en is daarom toekomstbesten-dig.- De kleine omvang heeft zo z’n beperkingen. In de toekomst zijn wellicht nieuwe herindelingen nodig.

WaT alS… we zelfstandig blijven en inkopen bij Heerlen

opgavenprofiel en bestuurskracht+ We kunnen gebruik maken van de kwaliteiten vaneen grotere organisatie. Zo ver-groten we onze bestuurskracht. Ook blijft de afstand tussen bestuur en burger klein omdat we onze eigen bestuursorganisatie houden. Dankzij de schaalvoordelen van Heerlen, kunnen we ook het terugdringen van de Awacs-overlast beter aanpakken.- De afstemming tussen Onderbanken en de coördinatoren in Heerlen kan leiden tot bestuurlijke en ambtelijke drukte. Door de inkoop kunnen inwoners een grotere afstand tot de gemeente ervaren.

bestuurlijke organisatie+ Met inkoop behoud je zelf een volwaardig gemeentebestuur en heb je tegelijk-ertijd het voordeel van een grotere schaal. Inkoop van diensten betekent ontzorg-ing op een breed terrein. Hierdoor kan Onderbanken zich beter richten op belan-grijke lokale strategische opgaven.- Onderbanken is als inkoper afhankelijk van Heerlen, dat als verkoper een monop-oliepositie heeft.

maatschappelijk draagvlak+ We kunnen onze taken beter oppakken en uitvoeren. Hierdoor voelen inwoners en maatschappelijke organisaties zich meer verbonden met de ‘ontzorgde’ ge-meente.- De gemeentelijke taken zijn op een grotere schaal georganiseerd. Dat kan leiden tot minder verbondenheid met inwoners en maatschappelijke organisaties.

meerwaarde voor regio+ Door zelfstandig te blijven, voorkomen we een discussie over gemeentelijke her-indeling. Het zorgt ervoor dat de regio zich blijft richten op haar regionale strategis-che opgaven.- De keuze om een zelfstandige gemeente te blijven, is geen directe aanleiding om een discussie te voeren over de gewenste bestuurlijke organisatie van de regio.

duurzaamheid+ In een inkooprelatie met Heerlen is Onderbanken beter toegerust voor de toe-komst.- Zodra een discussie ontstaat over de gewenste bestuurlijke organisatie van de regio, wordt de inkooprelatie overbodig.