Op 1 februari jl. hebben 15 mensen deOriëntatiecursus afgerond. De presenta-ties waren de moeite waard. In dezenieuwsbrief een impressie van de pro-cesverslagen. Op www.plegan.nl zijntwee volledige verslagen geplaatst. Hetenthousiasme van de deelnemers mogeblijken uit het lied met gitaarbegelei-ding over onze verpleegkundige drie-

Stichting Plegan OpleidingenSecretariaat:

info@plegan.nlwww.plegan.nlAmelterhout 399403 EB Assen

Telefoon: 0592-867422Bankrekening: 929584 t.n.v. Stichting

Plegan Opleidingen, Zutphen

Stichting PleganVrienden van Plegan Opleidingen

Informatie via het secretariaatBankrekening: 1735809

t.n.v. Stichting Plegan, Werkhoven

V&VN Antroposofische zorg Beroepsvereniging

Secretariaat:Boddemate 378014 JJ Zwolle

Telefoon: 038-4655733secretariaat@antroposofische-zorg.nl

www.antroposofische-zorg.nl

Jaargang 3, nummer 1, april 2011. Verpleegkunde in perspectief is

een uitgave van Stichting PleganOpleidingen en wordt mede mogelijk

gemaakt door Stichting Plegan.Verschijnt 3 keer per jaar.

Redactieadres: Emmastraat 54

6862 GV Oosterbeekredactieplegan@xs4all.nl

Meegewerkt aan dit nummer hebben:Edith Minnaar, Frits Langhorst, Hans

Petersen, Karin Bilstra, Lindsey Platvoet,Mirjam Zonneveld, Nele Boogaerts,

Wendy Beeckman Hoofdredactie: Marion GoresEindredactie: Mario Domen

Grafische vormgeving: Viamare

Druk- en zetfouten en prijswijzigingen

voorbehouden.

Aan- of afmelden voor deze gratisnieuwsbrief kunt u telefonisch of

schriftelijk bij het secretariaat

COLOFON

Verpleegkunde in perspectief

NIEUWSBRIEFAPRIL 2011

Jaargang 3 Nummer 1Verschijnt drie maal per jaar

Enthousiasme alom…

De cursisten van de Oriëntatiecursusmaken een werkstuk (eindcasus ge-noemd) waarin onder andere aan deorde komt hoe zij de elementen aarde,water, lucht en vuur in hun werk aan-bieden. Steeds als ik die werkstukken na-kijk, word ik enthousiast (vuur). In diebeschrijvingen worden de basale ele-menten van ons vak namelijk weer eensin hun pure vorm zichtbaar, terwijl weze juist vanwege hun alledaagsheid nogwel eens over het hoofd zien.

Hier volgen enkele voorbeelden:

Het element aardebied ik aan doormet aandacht envakkennis:‒ een patiënt in

bed in te stoppen, hem/haar goed toete dekken, een comfortabele stoel ofeen juist matras aan te raden, steun-kousen aan te trekken.

‒ structuur en vastigheid te bieden viaeen dagprogramma met afwisselingvan activiteit en rust.

‒ de omgeving van de patiënt te verzor-gen, samen op te ruimen.

Het element waterbied ik aan doorde patiënt:‒ vocht en voe-

ding aan te bie-den.

Aarde, water, lucht en vuur

slag: verzorgen bemiddelen en begelei-den.Aansluitend hieraan iets over wat jekunt doen met een citroen. De elemen-ten aarde, water, lucht en vuur wordennogmaals belicht: ze zijn er altijd en zodicht bij dat we er vaak overheen kij-ken.Veel leesplezier!! Marion

Door Frits Langhorst

‒ te wassen of douchen.‒ beweging aan te bieden.Maar ook door:‒ met de patiënt mee te leven (empa-

thie).‒ een passend ritme, rituelen, jaarfees-

ten te verzorgen.

Het element luchtbied ik aan door:‒ een grapje te ma-

ken.‒ bij het wekken

een raam open te doen (letterlijk frisselucht binnen te laten).

‒ een wandeling, afleiding, een spelletjevoor te stellen.

‒ ademhalingsoefeningen te doen.‒ de patiënt te laten vertellen over wat

hem/haar ‘hoog’ zit.

Het element vuurbied ik aan door:‒ de patiënt fysie-ke warmte aan tebieden via warme

kruik, warm bad, warme trui of jas.‒ de patiënt ergens enthousiast voor te

maken.‒ de patiënt tot competitie uit te dagen

in een spel, hem/haar stimuleren tewillen winnen.

‒ de patiënt enthousiast te maken doorbehandeldoelen in overzienbare enhaalbare stukjes (aarde) te bespreken; overzicht te bieden dus.

18 jaar was ze, dit ambitieuze meisje –een kersverse kamerbewoonster ‒ toenze me belde dat ze heftige keelpijn haden 39,9 graden koorts. ‘Ze zeggen dat ikeen paracetamol moet nemen maar datwil ik eigenlijk niet, want dan voel ikniet meer wat mijn lichaam zelf doet,kunt u me een advies geven?’Toen ik binnenkwam, een paar mooiegeelgroene biologisch-dynamische citroenen in mijn tas, zat ze halfrechtop in haar bed en keek wazig uithaar ogen. Haar hoofd voelde erg warmen haar voeten waren koud. In deemmer naast haar bed stond een laagjedonker gekleurde urine. Ik reikte haareen onaangeroerd, lauw geworden kopjethee aan. ‘Ik kan niet drinken,’ zei ze,‘het doet zo’n pijn, de dokter zegt dat ik

een angina heb.’ Ze nipte aan het kopje.Ik gaf haar wollen sokken aan en legdeeen warme kruik aan haar koude voe-ten.Ik bereidde, in overleg met haar en haarvriend, een citroen-halswikkel én een ci-troen-voet-kuitwikkel voor. Ik drenkteeen reep katoen in het lauwwarmewater waarin een citroen was uitgeperst,wrong deze uit en legde hem om haarkeel en hals. Ik deed er nog een dunwollen sjaaltje omheen.Haar voeten en onderbenen, die inmid-dels goed warm waren geworden, kon iknu ook omwikkelen met katoenen, incitroenwater gedrenkte, repen; ook nuweer deed ik er wollen repen omheen.Vrijwel direct daarna dronk ze gulzighaar hele kopje leeg en reikte het meaan met de vraag om meer. Ze krooponder haar wollen dekbed. Ik gaf haarvriend, die ’s nachts bij haar zou blij-ven, instructies om de kuitwikkel te her-halen als de katoenen wikkels droogwaren, de voeten en kuiten warm ble-ven en zij nog onrustig bleef.De volgende morgen ging ik nog evenlangs; ze was de vorige avond vrijwel di-rect in slaap gevallen en voelde zich nurustig en tevreden. De koorts was ernog, maar haar hoofd was helder enhaar voeten warm.

Marion Gores

Uit de praktijk:

Wat kun je doen met een citroen?

Aan de ene kant zien we een koorts-beeld met stuwing van de warmte naarhet hoofdgebied en fikse keelpijn doorde angina. Door de keelpijn heeft ze(te) weinig gedronken; gezien de kleurvan de urine. Daardoor kwam het ei-gen genezingsproces moeilijk op gangen bleef de koorts.Een voet-kuitwikkel kan helpen om destuwing op te lossen en de warmteweer door het hele lijf te laten stro-men. Hierdoor verdwijnt de warmte-concentratie in het hoofdgebied en ditgeeft de patiënt rust en ontspanning.Deze wikkel kan echter alleen gegevenworden bij warme voeten en kuiten,zodat de citroen een aangrijpingspuntheeft om de warmte naar beneden tekunnen trekken.De halswikkel helpt om het ontste-kingsproces te ontlasten vanuit devormkracht die met de citroen wordtaangeboden. Hierdoor neemt de pijnaf en kan er weer gedronken worden.Zodoende krijgt het eigen genezings-proces weer alle ruimte.

Edith minnaar

In de emmer naast haar bed

stond een laagje donker

gekleurde urine

Deze nieuwsbrief is een uitgave vanStichting Plegan Opleidingen. ‘Plegan’

is oud-Germaans voor verzorgen,(ver)plegen. Stichting Plegan

Opleidingen ontwikkelt scholing inantroposofische verpleegkunde en

verzorging. De belangrijkste doelgroep zijn

verpleegkundigen niveau 4 en 5 enverzorgenden (IG). Daarnaastontwikkelt Stichting PleganOpleidingen cursussen voor

verzorgenden en vrijwilligers in dezorg.

Deze door de V&VN geaccrediteerdecursussen en opleiding zijn geïnspireerddoor de antroposofie én een grondigekennis van de praktijk. Daar komt ookhet enthousiasme van onze docentenuit voort. Zij leren de cursisten vanuit

een weidser perspectief naar demaatschappij te kijken. Dan blijktdaarin ook plaats te zijn voor reëlegeestelijke wezens, voor karma enreïncarnatie en voor een morele

ontwikkeling. Vanuit dit perspectief leerje ook je eigen werk te bezien. Je

schoolt daarbij je waarneming en jemanier van denken rechtstreeks aan hetleven. En al doende ontdek je nieuwe

invalshoeken voor je werk.De grondlegger van de antroposofie

was Rudolf Steiner (1861-1925).Sindsdien hebben mensen uit velevakgebieden deze werkwijze verder

ontwikkeld.

Aanvullende informatie over de citroenDe citroenboom toont een sterk naar bui-ten gericht karakter, zoals de uitbundigebloesem waarvan je de geur tot in de ver-re omtrek kunt ruiken. Daartegenoverstaat de vrucht: de citroen die een sterksamentrekkend en ordenend karakterheeft, met haar zure smaak en de strenggeordende partjes. Ondanks het warmeklimaat rijpt de vrucht niet tot een zoetevrucht maar blijft zuur. Deze samentrek-kende kracht maakt het haar mogelijk deuitvloeiende warmte weer samen te trek-ken. Hiermee is ze ook in staat om vanbuitenaf vorm brengen in het gezwollenontstoken weefsel van de keel.

Marion Gores

Plegan_nummer1_2011_def_Opmaak 1 05-04-11 20:32 Pagina 1

Agenda

Oriëntatiecursus Verpleegkunde enantroposofieEen cursus van 10 dinsdagen. In deze cur-sus wordt de eerste basis gelegd voor hetberoepsmatig verdiepen van de verpleeg-kunde door de antroposofie. De deelne-mers maken kennis met ‒ en oefenen hetverzorgen, bemiddelen en begeleiden.Ook komen aspecten aan de orde zoalsfenomenologisch waarnemen, wetmatig-heden in de levensloop, het belang vanritme, en de vier elementen (aarde, water,lucht en vuur) in de verpleegkundigepraktijk. De cursisten gaan ook zelf ver-schillende therapieën ervaren, zoals eurit-mie, beeldende kunstzinnige therapie enuitwendige therapie.Aan het behalen van het diploma zijn eenaantal opdrachten verbonden. Deze kuntu nalezen op de site (www.plegan.nl).Voor uitgebreidere informatie kunt u ookde nieuwe opleidingengids aanvragen.Doelgroep Gediplomeerd verpleegkundigen en

verzorgenden niveau 3Data 20, 27 september, 4,11, 25 oktober,

1, 8, 15, 22 en 29 novemberPrijs € 650 Locatie Pauluskerk, Rijsenburgselaan 2a,

3972 EJ DriebergenDeze cursus is geaccrediteerd voor 76 punten

Voortgezette opleiding verpleeg-kunde vanuit antroposofie Een opleiding van 58 dagen verspreidtover 1½ jaar, waarvan 46 cursusdagen.De opleiding bestaat uit 3 trimesters eneen stage van 12 dagen. Voor een uitge-breide beschrijving van de vakken en deonderwerpen die aan de orde komen, ziede website (www.plegan.nl) of vraag denieuwe opleidingengids aan. Als een rodedraad door de opleiding loopt de vertaal-slag naar het verpleegkundige vak, zoweltheoretisch als in de praktijk. Aan het be-halen van het diploma zijn een aantal op-drachten en voorwaarden verbonden.Deze kunt u nalezen in de studiegids dieu kunt aanvragen bij het secretariaat.Met het diploma van deze voortgezetteopleiding kunt u zich op basis van de WetBIG laten registreren als antroposofischverpleegkundige. Data Deze cursus loopt momenteel en zal

weer starten in 2012Doelgroep Verpleegkundigen en verzorgenden

niveau 3 die de Oriëntatiecursushebben afgerond

Prijs € 3800 inclusief stage, exclusiefextra lessen Ritmische inwrijvingenen eventueel herexamen

Locatie midden van het land Deze opleiding is geaccrediteerd voor 517 punten

Nascholingsdagen 2011Het volgen van één van de nascholingda-gen is een voorwaarde om als antroposo-fisch verpleegkundige geregistreerd teblijven. Op beide dagen wordt dezelfdeinhoud geboden. Doelgroep Verpleegkundigen in het bezit van

het diploma van de Voortgezette opleiding

Data 16 april en 21 mei 2011Prijs € 65 voor leden van de V&VN AZ;

€ 75 voor niet-ledenLocatie Romeostraat 74, 3816 SE AmersfoortThema De twaalf verpleegkundige gebarenDeze dag is geaccrediteerd voor 10 punten

Orgaandagen Ritmische inwrijvin-gen en kompressen en wikkelsSpeciale orgaandagen (2 organen perdag) waarin zowel de ritmische inwrijvin-gen als de applicaties met betrekking totde specifieke organen aan de orde komen. Doelgroep Verpleegkundigen die de cursussen

Ritmische inwrijvingen 1 t/m 4 heb-ben gevolgd en deze inwrijvingen inhun werk toepassen

Data Het hart en de nieren: zaterdag 4 juni 2011 De lever en de milt: zaterdag 24 september

Prijs € 75 per dag Locatie Midden van het landDeze dag is geaccrediteerd voor 10 punten

Cursussen Ritmische inwrijvingenvolgens Wegman/Hauschka 4 Data 29, 30 september en 1 oktober 2011Locatie Nog niet bekend, volg het op de site Prijs € 200 per cursus Cursus 1, 2, 3 vinden plaats in het voorjaar 2012.Deze cursus is geaccrediteerd voor 24 punten.

Terugkomdagen Doelgroep Diegenen die cursus 4 hebben ge-

daan en de verworven vaardigheidop professionele wijze willen blijvenoefenen

Terugkomdag algemeenvolg het op de website

Prijs € 60 Terugkomdag zelfst

22 oktober 2011: thema Pentagram(herhaling)

Prijs € 60 Locatie Nog niet bekend, volg het op de siteData 12 november 2011; nog nader te

bepalen themaPrijs € 60 Locatie Overkempe, Koekoeksweg 100,

8121 CS Olst Deze dag is geaccrediteerd voor 10 punten

EENMALIG EXTRARitmische inwrijvingen bij kinderenDoor Anette Beisswenger, verpleegkun-dige en afdelingshoofd van de kraam- engezinsafdeling van de Ita Wegmankliniekin Arlesheim, Zwitserland Data vrijdagavond 15 april 2011Tijd 19.00-22.00 uurLocatie Therapeuticum Aquamarijn, de

Wetstraat 10, 6814 AP, in ArnhemOpgave Mail naar Anita Janssen:

anitaolievita@online.nl, onderwerp:opgave 15 april

Prijs € 30,- te betalen uiterlijk 1 april 2011

In Company trainingStichting Plegan Opleidingen biedt ookde mogelijkheid om een interne cursus teverzorgen die is afgestemd op de vragenbinnen de instelling. Voor mogelijke on-derwerpen en thema’s zie de websitewww.plegan.nl.Prijs Prijsopgave volgt na een vrijblijvend

kennismakingsgesprek waarin devragen geïnventariseerd worden

Interesse? Neem contact op met het secretariaat.

Betalingsvoorwaarden• Prijswijzigingen voorbehouden• Een cursus gaat door bij voldoende deelnemers. Dit

wordt 1 maand van te voren besloten (tenzij het eer-der bekend is).

• Het cursusgeld dient binnen 1 maand na het ontvan-gen van de factuur betaald te worden op rekening929584 t.n.v. Stichting Plegan Opleidingen te Zut-phen. Graag naam van de cursus vermelden en naamen adresgegevens van de cursist (omdat deze af kanwijken van de tenaamstelling van de rekening).

• Wanneer iemand zich heeft opgegeven maar binnen1 maand voor aanvang van de cursus afzegt, is hij hethele cursusgeld verschuldigd.

Nele (30 jr)

De les van warme ziekten en kanker

Hier kon ik me aanvankelijk niets bijvoorstellen. Ik vermoedde wel dat dewarme ziekten iets met koorts te ma-ken hadden.Het was voor mij toch wel een eye-ope-ner dat koorts een kind weerbaardermaakt en het daardoor op latere leeftijdook meer beschermd wordt tegen het

ontstaan van koude ziekten. Ik ben ditook bij vriendinnen met kleine kinde-ren gaan polsen: Wat doen zij wanneerhun kind koorts krijgt? In hun ant-woorden hoorde ik vaak een aange-leerde angst voor koorts terug. Ik hebhen ook gevraagd eens goed op te let-ten of zij, als de koorts was gezakt, eenverandering in de ontwikkeling van

Vanuit de natuurgeneeskunde ben ikvertrouwd met de vier elementen aarde,water, vuur en lucht. Ik heb ervarendat de visie in deze opleiding met mijneerdere ervaringen overeenstemt.Nieuw in deze cursus is de link naarhet gebied van de zorg. Ik merk dat deelementen in de zorgverlening als van-zelfsprekend worden toegepast. Enwanneer deze wat stroef verloopt, is heteen enorme hulp om creatief metdeze elementen om te gaan: datkan bijvoorbeeld door vuur te sti-muleren met een schouderklopjeof een hand druk; lucht te integre-ren door een humoristische aan-pak en door ruimte te makenvoor emoties; aarde door eenmooi opgeruimde omgeving, enwater door alles wat met het was-sen te maken heeft. Het helpt nietalleen de patiënt, maar ook mij-zelf wanneer ik vast dreig te lo-pen.

Wendy (31)

De les over de vier elementen

Vijf impressies uit de procesverslagen van de groep najaar 2010 Oriëntatie cursus Verpleegkunde en antroposofie

Het was voor mij toch wel

een eye-opener dat koorts

een kind weerbaarder maakt

De andere peilers in de antroposofie, zo-als kunstzinnige therapie en euritmie,waren mij niet vreemd. Ik vond hetheerlijk de verschillende aspecten vande kunstzinnige therapie zo duidelijk tevoelen en heb zelf veel gehad aan hetontspannende effect van bijvoorbeeldde nat-in-nat schildertechniek. Daarnakon ik steeds ook wat makkelijker ‘los-laten’. Ook de euritmie-oefeningen,vooral die met de koperen staaf, heb-ben mij gesterkt in mijn eigen groei- en

bewustwordingsproces; de nawerkingen ervan waren dagen erna nog duidelijkvoelbaar. Ik was meer in ‘mijn midden’ en duidelijker ‘begrensd’ naar de buiten-wereld. Iets wat voor mijn open en gevoelig persoontje zeker niet verkeerd is! En dan last but not least de uitwendige therapie. ‘Wikkelen om te ont-wikkelen’zou ik het willen noemen. Vooral de toepassing van kamille heb ik als zeer intenservaren.

Karin (48 jr)

De kunstzinnige vakken

Ik voel me zekerder en krachtiger endurf meer op een intuïtie af te gaan.Die wisselwerking voel ik zowel inmijn dagelijks leven als in mijn werk.Daarnaast kan ik alle kennis die ikheb opgedaan rondom het drieledigmensbeeld en de vier elementen goedtoepassen. Ik ben mij bewust gewor-den van de driegeleding, en het wer-ken vanuit deze mensvisie geeft mijextra voldoening: ik ben meer sa-menhangen gaan zien. Het herken-nen en gebruik maken van de vierelementen en hun kwaliteiten voorde zorgverlening, is heel waardevol.Het maakte mij onder meer bewustvan het nut van warmte en het goedaangekleed zijn. Daardoor let ik veelmeer op de fysieke temperatuur vande patiënten.

Het hele verslag van Lindsey is te lezen op de website www.plegan.nl.

Lindsey (29 jr)

Lessen over het mensbeeld

hun kind opmerkten. Natuurlijk heb ikhen ook verteld over de heilzame uit-werking van een voet-kuitwikkel metcitroen, die de hitte uit het hoofd naarbeneden trekt!Het is echt waar: ‘een echt geneesmid-del ontstaat als reactie op een vraag.’ Enin mijn praktijk merk ik steeds weer datje iemand die geen hulpvraag heeft,niet kunt helpen bij zijn of haar gene-zing.

In mijn eigen leven kan ik de vier ele-menten op dezelfde manier toepassendoor te kijken welk element op een mo-ment te weinig of net teveel aanwezigis, zodat ik uit evenwicht raak. Als ikweer iets teveel in mijn hoofd zit, wordthet tijd om te gaan bewegen of muziekop te zetten. Een verandering van ele-ment doet wonderen bij het herstellenvan het evenwicht.

Foto

graf

ie: P

eter

Teu

ne

Foto

graf

ie: W

endy

Bee

ckm

an

Foto

graf

ie: P

eter

Teu

ne

Hans (55)

Eindpresentatie

Melodie: “My favorite things” (uit The sound of music)

1DmVerzorgen, bemiddelen en begeleidenBbDat is waartoe deze cursus moet leidenGm C F BbHulp van docenten en dat is heel fijnA Dm Gm AToch zijn we leerling en houden het klein

2DmWerkelijk waarnemen zonder een oordeel,BbBrengt je beroepsgroep aanmerkelijk voordeel,Gm C F BbZicht op het kleine en aandacht daarvoorA Dm Gm ADaar gaat het om en daar doe ik het voor…

3DmZalfjes en wikkels dat kan ik gelovenBbReïncarnatie dat gaat me te bovenGm C F BbIk zoek verbinding tussen die tweeA Dm Gm ADaar gaat het om en daar doe ik het mee…Dm Bb

RefreinAls het groot is, als ik vast komDm BbEn het niet meer weet,Gm GProbeer ik het kleine te laten verschijnenBb C FEn hoop dat ik niet vergeet…

Foto

graf

ie: P

eter

Teu

ne

Plegan_nummer1_2011_def_Opmaak 1 05-04-11 20:32 Pagina 3