Toestand van de natuur in Nederland · den, is in termen van biodiversiteit een woestijn: ... D66...

7Toestand van de natuur in Nederland

Aan de orde is het dertigledendebat over de toestand vande natuur in Nederland.

De voorzitter:We hanteren spreektijden van drie minuten per fractie. Ikgeef als eerste het woord aan de heer Wassenberg van dePartij voor de Dieren, die dit debat heeft aangevraagd.

De heer Wassenberg (PvdD):

Voorzitter. In de afgelopen maanden is er een groot aantalrapporten verschenen over de natuur en de biodiversiteitin Nederland, en zonder uitzondering is de toon alarmerend.Er is in de afgelopen decennia veel natuur verloren gegaan,zowel in oppervlakte als in aantallen dieren en planten. Eris ook al jaren bekend waarom de natuur zo achteruitgaat.Ik citeer enkele rapporten. Uit het Living Planet Report vanhet Wereld Natuur Fonds: "Oorzaken van achteruitgang inagrarisch landschap zijn schaalvergroting en intensivering"en "In open natuurgebieden hebben diersoorten vooral telijden van de hoge stikstofdepositie, waarvan de landbouwde grootste bron is, van verdroging en van versnippering."Uit het tweede rapport TopSector Natuur door BureauUlucus: "Door schaalvergroting en intensivering neemt deruimte voor natuur in het landelijk gebied steeds verder af.Slechts enkele soorten, met name ganzen, profiteren vande intensivering." Volgens de State of Nature in the EU, hetEU-rapport, verkeert slechts 4% van de Nederlandse leefge-bieden voor dieren en planten in goede staat, en ook hierworden intensieve landbouw en veeteelt als hoofschuldigenaangewezen. Zij hebben een vernietigend effect op denatuur en op de biodiversiteit. Wat oogt als grazige weilan-den, is in termen van biodiversiteit een woestijn: steedsgrootschaliger, steeds eentoniger en steeds minder soorten.

De intensieve veehouderij legt een onzichtbare deken vanstikstof over de wijde omgeving en dat heeft grote negatievegevolgen voor de natuurgebieden. Veel planten zijnkwetsbaar voor stikstof, en die planten verdwijnen massaal.De weg van intensivering is een doodlopend pad, letterlijk.Intensivering van de landbouw en de veeteelt leidt totdoodse vlakten zonder biodiversiteit.

Om de natuur in Nederland te redden, is dus eerst eenomschakeling nodig naar een duurzame landbouw en vee-teelt. Daarnaast heeft het kabinet onvoldoende gedaan omde Europese afspraken op het gebied van bescherming vannatuurgebieden en biodiversiteit na te komen. Dat blijkt uiteen tussentijdse evaluatie van de Europese Commissie. Hetverlies aan biodiversiteit had al in 2010 gestopt moetenworden, maar met de huidige inzet wordt dat zelfs in hetgestelde doeljaar 2020 niet gehaald. Het verbinden vannatuursystemen en het herstel van ecosystemen zijn voor-beelden van zaken waarmee veel te lang is gewacht. Hetkabinet zal dus grotere inspanningen moeten leveren, maardie inspanningen blijven uit. Het kabinet zet juist tegelijker-tijd in op verdere intensivering, bijvoorbeeld door middelvan het loslaten van de melkquota.

Onder het Nederlandse voorzitterschap wordt het Neder-lands natuurbeleid geëvalueerd. Europees natuurbeleid is

hard nodig en het dient volgens wetenschappers intact teblijven. Nederland kan zich daar tijdens zijn voorzitterschaphard voor maken. Voorlopig blijven die ambities onuitge-sproken. Ik heb daarom een paar vragen aan de staatssecre-taris. Wat zijn de ambities van de staatssecretaris zelf metbetrekking tot de bescherming van natuurgebieden enbiodiversiteit? Hoe gaat het kabinet het voorzitterschapaangrijpen om de slechte staat van de natuur en een evalu-atie van het natuurbeleid hoog op de Europese agenda tezetten? Is de staatssecretaris het met mij eens dat dieambities verder moeten gaan dan het Europese natuurbe-leid overeind houden? En tot slot: gaat de staatssecretariszich inzetten voor een fundamentele omslag in de veehou-derij en landbouw?

Mevrouw Ko er Kaya (D66):

Voorzitter. Is de Nederlandse natuur bij deze regering inveilige handen? Die vraag dringt zich steeds steviger op.De minister van Infrastructuur wilde onze duinen gaanbebouwen. Breed maatschappelijk verzet wist dat te voor-komen. De minister trok haar plan terug. Is dat ook voor destaatssecretaris definitief van de baan?

Ook op andere plekken zien wij de VVD-hobby's gaan vóórnatuurbelangen. Boeren zitten vast aan strikte nitraatnor-men, maar voor 130 km/u mag alle natuur wijken. In deEuropese ranglijstjes staat Nederland onderaan. Neem devorig jaar verschenen State of Nature van de EuropeseUnie. Dat is een dik rapport, waar Nederland weinig floris-sant uit komt. In het lijstje met als "goed" beoordeeldenatuurgebieden staat Nederland onderaan. In het lijstje metde hoeveelheid vooruitgang die landen in hun natuurbe-scherming creëren, staat Nederland ook onderaan. Wat ishet land met de meeste habitatsoorten in ongunstige staatvan instandhouding? U raadt het al: Nederland staat daarinweer onderaan. Je zou dan denken: versterk de natuurwet-ten, ga hard aan de slag met de verbetering. Maar wat komter? Een kort briefje dat verwijst naar wat er al is gedaan.Ook het volgende rode licht wordt genegeerd. De tussen-tijdse evaluatie van de EU-biodiversiteitsstrategie voor 2020had een harde conclusie. De inspanningen om de achteruit-gang van de biodiversiteit te stoppen en ongedaan te makenzijn onvoldoende. Twee rapporten geven allebei eenonvoldoende, maar concreter dan de toezegging om extraaandacht te besteden aan de implementatie van de Euro-pese doelen wordt het niet.

Ik vraag daar nu wel om. Hoe gaan we een natuurinclusievesamenleving concreet tot stand brengen? Ik ben vooralbenieuwd naar de toespitsing op de relatie tussen landbouwen natuur.

De heer Rudmer Heerema (VVD):

Ik wachtte even op de term "natuurinclusieve samenleving".Het is heel goed dat mevrouw Ko er Kaya dit punt aan deorde stelt. Volgens mij moeten we, als we dit rapportbespreken, dat ook in samenhang met andere rapportenkunnen doen. Dit rapport is heel negatief over de natuur inNederland, maar er zijn vele rapporten waarin staat dat debiodiversiteit juist verbetert. Mevrouw Ko er Kaya is hierechter heel negatief over en zij betrekt daar voor een deelzelfs de VVD bij. Dit is volledig onterecht, want VVD en D66hebben hierin samen opgetrokken, onder andere bij denieuwe, nu voorliggende natuurwet. Ik vraag me af waarom

47-7-1

27 januari 2016

TK 47Toestand van de natuur in NederlandTweede Kamer

mevrouw Ko er Kaya zo fel van leer trekt. Waarom is zij zonegatief over de natuur? Er worden immers ook heel veelmooie punten bereikt op dit dossier.


Ik wil ambitie zien. Ik verwacht die ambitie ook van de VVDen niet alleen als het gaat om de vraag of je met 130 km/uover de snelweg moet kunnen rijden. De stikstof die daarbijvrijkomt valt ook onder de PAS. Dat zou de VVD niet moetenwillen. Van de boeren willen we van alles, maar dan mogenwe van dit kabinet ook verwachten dat het inderdaad ditsoort inclusief beleid voert, terwijl dat niet gebeurt.

De vraag van de heer Heerema is echter een andere, endaar zal ik ook op reageren. Het staat vast dat er heel veelrapporten zijn. Als het niet lukt om met die rapporten eengoed onderbouwd voorstel te doen om een en ander teverbeteren, dan trek ik van leer en dat is precies wat ik nudoe.


Het is juist heel goed dat we 130 km/u kunnen rijden, zodatwe sneller van A naar B kunnen komen. Auto's zijn zominder lang op de weg, dus dat is volgens mij alleen maarpositief voor de natuur. Ik constateer echter dat de VVDwordt verweten dat zij niet goed naar de toekomst kijkt,terwijl ik probeer aan te geven dat VVD en D66 voor eengroot deel samen hebben opgetrokken bij de nieuwenatuurwet en die ook samen hebben gesteund. Daar staanallemaal ambities in om de natuur in Nederland te verster-ken. Het lijkt net alsof de woordvoerder van D66 daar nuaan voorbijgaat. Dat betreur ik zeer, want volgens mijmoeten we in de komende tijd juist met een positieve bliknaar de natuur kijken.


Als de VVD zo positief is, dan moet zij niet zo eenzijdig naarde hardrijdende Nederlander kijken, maar vooral ook naarwat dat betekent voor het milieu. Dat wil ik toch onderstre-pen. De VVD staat hier elke keer vooraan als het om deboeren gaat. De VVD zegt dan dat we moeten afblijven vanonze boeren. Daar ben ik het ook vaak mee eens. Stikstofvormt echter zo'n groot probleem dat je dat niet op dezemanier moet laten gebeuren, en dat doet de VVD wel. 130km/u rijden is toch echt een VVD-feestje waar de toekom-stige generaties in ieder geval geen baat bij hebben. Hetmilieu wordt daardoor immers naar de knoppen geholpen.

De voorzitter:Mijnheer Heerema, ik maak uitnodigende gebaren, want uwordt uitgelokt.


Dat klopt. De VVD is in ieder geval wel een partij waar afen toe nog een feestje wordt gevierd. Dit staat in schrilcontrast met de bijdrage van D66, als ik dat zo mag consta-teren. D66 mag de boeren die in het nauw worden gebracht,best wel wat vaker helpen, want zo vaak staat mevrouwKo er Kaya niet aan onze zijde. Dat wil ik in deze zaal ookeven gezegd hebben.


Als de VVD met mij optrekt om ervoor te zorgen dat de boereen eerlijke boterham krijgt en niet alleen de rekening hoeftte betalen, hoop ik dat de VVD ook met mij optrekt als hetgaat over scheuren over de snelweg. Als wij ook wat ach-terlaten voor toekomstige generaties, wil ik wel een feestjebouwen met de VVD. Gezellig.

De voorzitter:Mevrouw Ko er Kaya vervolgt haar betoog.


Ik was bij de relatie van landbouw met natuur. Een van debiodiversiteitsdoelen gaat daarover. Ook op dit onderwerpis geen duidelijke vooruitgang. Het nieuwe gemeenschap-pelijke landbouwbeleid biedt daarvoor wel kansen. Inrecente rapporten kun je lezen dat de beloofde vergroeningeen wassen neus lijkt. Lidstaten kiezen de gemakkelijkstevergroeningsvoorwaarden. Ze geven de vergroeningsbonusbij de inkomenssteun van boeren praktisch weg. We zijnnu halverwege deze gemeenschappelijke landbouwperiode,een perfect moment voor bezinning en verbetering. Hoebeoordeelt de staatssecretaris de mate waarin het GLB inde afgelopen twee jaar vergroening bracht? Wat wil hijverbeteren? Wij hebben een ambitieuze staatssecretaris endan wil ik ook dat hij ambitieuze doelen stelt, zodat we eenschoner en mooier milieu achterlaten voor onze toekom-stige generaties.

De heer Leenders (PvdA):

Voorzitter. We hebben het vandaag over de staat van denatuur in Nederland op basis van rapporten die de afgelo-pen zomer zijn verschenen. Mijn voorgangers hebben zeallemaal genoemd, dus dat hoef ik niet meer te herhalen.Dat het niet goed genoeg gaat met de natuur in Nederland,weten we inmiddels wel. Dat de intensieve landbouw debelangrijkste oorzaak is, weten we ook. Maar ik wil hetvandaag niet hebben over de landbouw. Dat bewaar ik watmij betreft tot het volgende AO, in maart. Ik wil mij vandaagbeperken tot een onderdeel van de biodiversiteit in Neder-land: de gezondheid van bijen.

Bijen en andere bestuivers zijn van groot belang voor zoweleconomie als ecologie. Zonder hen is er geen bestuivingvan plantensoorten in de natuur. Zonder hen is er geenbestuiving van gewassen en zijn er dus ook geen oogsten.De economische waarde van bestuiving wordt geschat opeen jaarlijkse bijdrage van 600 miljoen tot 1 miljard euro.Ik zie de heur Geurts glimlachen, dus het komt goed aanbij hem. Dit hoort hij graag, denk ik. Zonder bijen, anderebestuivers en insecten zijn er ook minder vogels. Overigensis ook 80% van de planten in de natuur afhankelijk vaninsectenbestuiving.

De gezondheid van bijen is aldus een belangrijke graadme-ter voor de staat van de natuur in Nederland. Eigenlijkhebben we in die zin de rapporten daar niet voor nodig.Bijen zijn afhankelijk van bloeiende bloemen in de natuur.De diversiteit aan bloeiende bloemen in de natuur gaat aljaren achteruit. Hoewel we in deze Kamer af en toe discussiehebben over de mate waarin bijen sterven, bijvoorbeeld inde winter, is er over de teruggang van voedselaanbod geen

47-7-2

27 januari 2016


discussie. Afgelopen maandag werd mij dat nog eensbevestigd tijdens een werkbezoek aan de universiteit vanWageningen waar ik tussendoor de kans kreeg om met eengerenommeerd bijenonderzoeker te praten. Momenteelloopt er een Europees onderzoek dat door deze universiteitis geïnitieerd, waarin de beschikbaarheid van voedsel voorbijen wordt onderzocht. Dat onderzoek wordt binnenkortafgesloten, maar ik ken de belangrijkste conclusie al: dediversiteit van bloemen in de natuur moet omhoog. Dat zalniet verrassend zijn na dit betoog. Uit het onderzoek komtook om welke soorten bloemen het dan gaat, die hetbelangrijkst zijn. Dat kan ons in de toekomst wellicht helpenbij het bepalen van ons beleid.

Ook de staatssecretaris is zich hiervan bewust. In 2013 heeftzijn voorganger een Actieprogramma Bijengezondheid inontvangst genomen en dat programma wordt door deminister ondersteund. In het actieprogramma zijn vier pijlersopgenomen die sindsdien in uitvoering zijn: gewasbescher-mingsmiddelen, ziekte en plagen van bijen, voedselaanboden biodiversiteit en de imkerpraktijk.

Ik kom tot enkele vragen en dan tot mijn afronding. Hoestaat het inmiddels met dat actieprogramma? Wat zijn deresultaten daarvan en in welke mate ondersteunt destaatssecretaris, het ministerie dus, dit actieprogrammaook in 2016 en verder? Tot zover mijn inbreng in eerstetermijn.

De heer Van Gerven (SP):

Dat was een gloedvol betoog voor de bijen. Ik neem dusaan dat de Partij van de Arbeid ook voor moties gaatstemmen om de neonicotinoïden uit de Nederlandsesamenleving te bannen, maar daar gaat mijn vraag nietover. Mijn vraag is of de Partij van de Arbeid een voorstelvan de SP zou willen steunen om het Planbureau voor deLeefomgeving te vragen welke middelen nodig zijn om hetdoel dat wij voor 2027 voor ogen hebben te realiseren? Deheer Leenders had namelijk ook een betoog dat de biodiver-siteit in Nederland afneemt.


Welk doel bedoelt de heer Van Gerven dan?


De teruggang van biodiversiteit moet worden gestopt enmoet toenemen. Daar hebben we doelen voor gesteld tot2027, ook in relatie tot de ecologische hoofdstructuur. HetPBL constateert dat die doelen nu niet bereikt worden. Mijnvraag is of de Partij van de Arbeid een verzoek van deKamer aan het PBL zou willen steunen om in kaart te bren-gen welke middelen nodig zijn om de doelen die wij onszelfgesteld hebben te halen.


Ik wil wat dat betreft eerst het voorstel van de heer VanGerven afwachten en ook alle overwegingen die hij erbijheeft en wat hij daarbij vraagt en welke investering datvraagt. Het is ook de vraag of we dat nog nodig hebben omtot goed beleid te komen, voor zo ver we dat nog niet heb-ben overigens. Ik wacht dus nog even het verzoek af.

De voorzitter:Daar wachten we allemaal even op.

De heer Grashoff (GroenLinks):

Voorzitter. Dit debat voeren we vandaag naar aanleidingvan het rapport State of Nature en dat rapport was nietmals over de geboekte resultaten op het gebied vannatuurbeleid. Zoals het er nu naar uitziet, zullen we de bio-diversiteitsdoelen in 2020 dan ook niet gaan halen. Ik hebal eens eerder gezegd dat het een beetje begint te lijken opde klimaatdiscussie. We staan onderaan de ranglijstjes. 4%van de leefgebieden is in gunstige staat van instandhoudingen 23% van de soorten is in gunstige staat van instandhou-ding. Dat zijn bedroevend lage cijfers. We staan onderaande ranglijstjes in Europa en het is een kwestie van tijd datook hier met succes een rechtszaak gevoerd kan wordentegen de Staat over het nakomen van verplichtingen.

Mijn fractie was dan ook lichtelijk verbaasd — dat is zachtuitgedrukt — over de reactie die de staatssecretaris op 29juni 2015 — dat was uiteraard nog de voorganger van dezestaatssecretaris maar het is wel dezelfde bewindspersoon,zal ik maar zeggen — die eigenlijk zei: we zijn aardig opweg, we doen zo ons best en het komt allemaal wel goed,gaat u rustig slapen. Welnu, het komt helemaal niet goed.Ik zou deze staatssecretaris dan ook willen vragen wat hijeraan gaat doen om de biodiversiteitsdoelen te halen. Wijhebben begrepen dat staand beleid in feite is gebaseerdop de uitvoeringsagenda biodiversiteit van 2013. Kan destaatssecretaris aangeven of die nog adequaat is of dat weeigenlijk een stevige update zouden moeten hebben vandie uitvoeringsagenda? Zo ja, wil de staatssecretaris toezeg-gen dat die er met spoed komt?

Het rapport State of Nature is helder over wat ons hersteltegenhoudt: de intensieve landbouw. En dat onderschrijftook de voorganger van deze staatssecretaris in haar brief,maar wat gaat de staatssecretaris er aan doen? Komen wenu echt tot die natuurinclusieve landbouw? Die zou voorzowel landbouw als natuur en biodiversiteit uiteindelijk debeste benadering zijn. Mijn fractie ziet de komende jareneen enorme uitdaging om de landbouw en de natuur elkaarniet te laten bijten maar om ze in elkaars verlengde tebrengen, zodat we eindelijk kunnen voorkomen dat wat weaan de ene kant opbouwen door te investeren in natuur,we aan de andere kant afbreken met ons intensieveland-bouwbeleid. Ik zou graag van de staatssecretaris willenweten hoe het staat met de 10 miljoen die gericht is opverduurzaming van de landbouw in de bedragen die nu viade EU zijn binnengekomen. Graag krijg ik hierover eenupdate want dat zou toch bekend moeten zijn.

Voor mijn fractie is het helder: er moet een flinke schepbovenop. Ik doe een paar suggesties. Investeer in natuur,maak de Bleker-bezuinigingen ongedaan, morrel niet aande Vogel- en Habitatrichtlijn, gebruik de nieuwe Natuurwetmet alle mogelijkheden, inclusief de programmatischeaanpak, schuif geld van de eerste pijler van het GLB naarde tweede pijler of zorg dat het eerstepijlergeld, het vergroe-ningsdeel ervan, effectief wordt ingezet en niet voor vang-gewassen bijvoorbeeld, en zet een heel stevige rem op hetgebrek van landbouwgif. Met die ingrediënten zouden weeen aardig eind kunnen komen.

47-7-3

27 januari 2016


De voorzitter:Dan mag ik nu het woord geven aan de heer Van Gervenvan de SP, onder meer over het punt waar de heer Leenderszo met spanning op zit te wachten.


Voorzitter. Uit het grootste onderzoek naar de toestand vande natuur in de Europese Unie blijkt Nederland op eenaantal belangrijke punten het slechtste jongetje van de klas.Slechts 4% van de natuurlijke leefgebieden is in een gun-stige staat van instandhouding. Uit een rapport van BirdlifeInternational blijkt dat een op de drie vogels wordt bedreigd.Nederland doet het slechter dan gemiddeld. In het GrootProject EHS staat dan ook: driekwart van de beschermdesoorten en bijna alle habitattypen hebben in 2012 een zeertot matig ongunstige staat van instandhouding. Natuur isde basis van ons bestaan. Met dergelijke verontrustendesignalen zou je verwachten dat alles op alles wordt gezetmaar uit de zevende voortgangsrapportage van het GrootProject EHS blijkt dat er in 2013 minder natuur was inNederland. U hoort het goed: minder. Voor het eerst sindshet bijgehouden wordt, krimpt het areaal natuur in Neder-land. Hoe kan dit krimpbeleid natuurherstel bewerkstelligen?Natuurmonumenten concludeert dat de cijfers, hoe zij ookgepresenteerd worden, telkens leiden tot dezelfde conclusie:als er geen andere koers wordt ingeslagen, is het uitgeslo-ten dat het Nationaal Natuurnetwerk gerealiseerd wordtzoals in het Natuurpact is afgesproken. Graag hoor ik vande staatssecretaris of het Nationaal Natuurnetwerk af komt.Durft hij zijn hand daarvoor in het vuur te steken? Graagzien wij dat er tussendoelen worden geformuleerd, zodatwij er niet pas in 2027 achter komen of het gelukt is. Zelfsals het lukt om het geplande aantal hectaren te verwerven,dan nog is het doel — een goede staat van instandhoudingvan dieren- en plantensoorten in hun leefgebieden — in2027 niet binnen bereik, aldus het PBL. Wil de staatssecre-taris het PBL verzoeken om te onderzoeken op welke manierwij door ons gestelde doelen wel kunnen halen in 2027?

Na een zomer vol slecht nieuws en zeer serieuze rapportenover de staat van de natuur, kregen wij een blije brief vande staatssecretaris. Hij was erg hoopvol gestemd en hijdeed nog een extra duit in het zakje door zich af te vragenof wij niet kunnen stoppen met het lastige grote project vande ecologische hoofdstructuur. Is er wel reden voor dezezorgeloosheid? Als wij goed kijken, zien wij dat er in 201430% minder grond is verworven. Als er geen grond verwor-ven wordt en er alleen maar grond verloren is gegaan, hoekunnen wij dan onze doelen bereiken?

De cijfers in de verschillende rapporten zijn ongelijksoortig,waardoor het lastig is om meerjarige vergelijkingen temaken. Een goede monitoring en rapportage zijn echterjuist in deze overgangsperiode essentieel. Een eventueeleindrapport over dit grote project zou wat ons betreft dooreen onafhankelijke partij moeten worden opgesteld en ookten minste de tussenjaren 2014, 2015 en 2016 moetenbevatten om een vergelijking mogelijk te maken.

Graag ontvangen wij van de staatssecretaris de toezeggingdat hij het genoemde onafhankelijke onderzoek in de over-gangsperiode wil laten doen. Wellicht is op dit punt ookeen rol weggelegd voor het Planbureau voor de Leefomge-ving.

De heer Geurts (CDA):

Voorzitter. Het gaat goed met de natuur in Nederland. Veelbroed- en watervogels nemen in aantal toe. Op dit puntdoen wij het beter dan gemiddeld in Europa. Dat blijkt uithet in 2015 verschenen rapport State of nature in the EUvan het Europees Milieuagentschap. Ook de toestand vande habitat stabiliseert, zoals blijkt uit het in novemberjongstleden verschenen Living Planet Report van het WereldNatuur Fonds. Daarin staat dat sinds 1990 de populatie vaneen aantal diersoorten met gemiddeld 15% is toegenomen.Het CDA wil dat wij verdergaan met deze verbetering,samen met de inwoners van Nederland en zeker ook metde vrijwilligers in de natuur.

Het natuurbeleid staat nu ook dichter bij de mensen dankzijde decentralisatie van het natuurbeleid naar de provincies.Ook de recente beleidsdoorlichting van artikel 18 adviseertdat het huidige natuurbeleid moet worden voortgezet. Hetnatuurbeleid gaat echter op bepaalde punten ook te ver.Zo wilde de staatssecretaris opeens een naaldbos hebbenin Dinkelland, iets wat daar helemaal niet thuishoort. Ik benblij dat daarvan op aandringen van aandringen van het CDAis afgezien.

Natuurregels kunnen onze inwoners ook nodeloos in deweg zitten. Op het rapport van de Europese collega AnnieSchreijer Land in de knel, dat daarover gaat, zou eenschriftelijke reactie van de staatssecretaris komen. Kan destaatssecretaris zeggen wanneer wij de toegezegde schrif-telijke reactie op dit rapport kunnen verwachten?

Vervolgens een opmerking over grasland en de vogelhabi-tatgebieden. De Nederlandse overheid heeft al het graslandin de vogelhabitatgebieden aangewezen als ecologischkwetsbaar. In andere Europese landen is dit niet of in veelmindere mate het geval. Het niet mogen omzetten vangrasland is een ernstige beperking van het eigendomsrecht,waar zeer terughoudend mee moet worden omgegaan.Nederland heeft veel vogelhabitatgebieden die verschillenin omvang en waarvoor niet steeds dezelfde noodzaakaanwezig is om de genoemde maatregel van toepassing telaten zijn. De teelt van maïs bijvoorbeeld komt ten goedevan de kievitpopulatie. Ik wil daarmee maar zeggen dat nietalles in vogelhabitatgebieden continu grasland hoeft te zijn.Kan de staatssecretaris toelichten waarom ervoor gekozenis om alle graslanden in vogelhabitatgebieden als kwetsbaaraan te duiden? Is hij bereid om te bekijken of er eenonderscheid gemaakt kan worden, zodat alleen graslanddat nodig is niet omgezet mag worden?

Op sommige vlakken vraag ik mij af of de inzet wel efficiëntis. De soortenrijkdom in natuurgebieden neemt af. Is hetdan niet beter om ook daar de pijlen op te richten? Mis-schien kan de staatssecretaris ons hierover meer vertellen.


Voorzitter. De VVD was geen voorstander van het houdenvan dit beperkte debat. Het is beperkt omdat het slechtsover één rapport met betrekking tot de natuur gaat. Watons betreft moeten we dit soort rapportages gelijktijdig metandere natuuronderwerpen bespreken om een veel betereafweging te kunnen maken. Op 23 maart spreken wij, metveel meer spreektijd, uitgebreid over de Ecologische

47-7-4

27 januari 2016


Hoofdstructuur, de Natuurambitie Grote Wateren, Natura2000 en de Vogel- en Habitatrichtlijn. Op dit moment datene onderdeeltje uit het debat halen om er apart over tespreken, vind ik niet verstandig.

Verbetering van de natuur is belangrijk. Biodiversiteit isook belangrijk. Maar als we nu proberen dit in drie minutente bespreken, doen we geen recht aan het onderwerp. Wijzullen daarom bij dit debat niet met voorstellen totbeleidswijziging komen. Ik ben benieuwd welke partij ditwel zal doen. Daarmee zou wat ons betreft voorbij wordengegaan aan de samenhang van de natuur.

De vergadering wordt van 14.52 uur tot 15.00 uur geschorst.

Van Dam:

Voorzitter. Ik dank de leden van de Kamer voor alle vragen.Net als de heer Heerema memoreer ik dat wij op 23 maarteen algemeen overleg hebben waarin wij uitgebreid metelkaar debatteren over het natuurbeleid. Ik wil nu vooral devragen die door de Kamer zijn gesteld langslopen. De aan-leiding voor dit debat — een aantal leden heeft daaroverhet een en ander gezegd — is het rapport State of Nature.Op grond daarvan kun je van twee kanten kijken naar denatuur in Nederland: het staat er niet zo heel best voor,maar we gaan wel vooruit. Dat is volgens mij de bestesamenvatting. Ik denk dat de beweging de goede kant opde belangrijkste conclusie is die wij met elkaar zoudenkunnen delen.

De heer Wassenberg heeft gevraagd wat mijn ambities zijnals het gaat om biodiversiteit. Wij hebben ons gecommit-teerd aan de biodiversiteitsdoelen van de EU voor 2020.Mijn ambitie is om die te halen. Dat is al ambitieus genoeg,maar wij zetten er wel alles op in om ervoor te zorgen dathet lukt. Hij vroeg ook: hoe kunt u het voorzitterschap vande Europese Unie benutten om de aandacht voor natuur teversterken? Een van de belangrijkste dingen tijdens onsvoorzitterschap op dit gebied wordt de conferentie die wijvan 27 tot 29 juni 2016 zullen organiseren over de fitness-check voor de Vogel- en Habitatrichtlijn. Zoals u weet, is deinzet daarbij om het beschermingsniveau te handhaven enmet elkaar te evalueren of wij op de goede koers zitten.

Verder vroeg de heer Wassenberg of wij niet moeteninzetten op een fundamentele omslag in de landbouw.Mevrouw Ko er Kaya vroeg naar de relatie tussen landbouwen natuur en zei: er moet eigenlijk natuurinclusieve land-bouw zijn. Ook de heer Grashoff zei er het een en anderover. Ik ben er oprecht van overtuigd dat dit de koers vandit kabinet is. Wij doen al heel veel. Ik noem bijvoorbeeldde bescherming via Natura 2000. Via de ProgrammatischeAanpak Stikstof voorkomen wij dat er te veel stikstof in denatuur terechtkomt en dringen wij dat terug. Wij zijn netbegonnen met een nieuw stelsel voor agrarisch natuurbe-heer, waarbij wij proberen om de balans tussen natuur enlandbouw te versterken en beide beter met elkaar te inte-greren. Bij de behandeling van de begroting heb ik een planvan aanpak aangekondigd over de stand van de weidevo-gels. Dat zullen wij voor de zomer opstellen. Vorige weekhebben wij met elkaar gesproken over een duurzameregewasbescherming en over het voorkomen dat gewasbe-schermingsmiddelen te veel in de natuur terechtkomen.Vorig jaar heeft de Kamer met het kabinet afgesproken omde grondgebondenheid van de melkveehouderij te verster-

ken en daarmee dus ook te versterken dat mest daadwerke-lijk op grond van de veehouderij zelf terechtkomt. Wij heb-ben een mestverwerkingsplicht ingesteld. Er valt nog veelmeer over te zeggen. Volgens mij is het hele kabinetsbeleidrondom landbouw gericht op het verder verduurzamen vande landbouw en op het ondersteunen van boeren die hunbedrijven verder willen verduurzamen. Ik zal die lijn door-zetten. Ik heb bij de begrotingsbehandeling nadrukkelijkgezegd dat het een van mijn hoofdambities ten aanzien vande landbouw is om de landbouw natuurlijker te maken ende balans tussen landbouw en natuur verder te versterken.Dus ik zal daarmee doorgaan.

De voorzitter:Ik zie dat de heer Wassenberg wil interrumperen. Ik liet ueven staan, omdat ik het wel een aardige gewoonte vindin dit huis om, als er een minister of staatssecretaris komt,hem even in het begin — de goede man was tweeënhalveminuut bezig — neer te laten zetten wat hij vindt en dat wijdan pas gaan interrumperen. Ga uw gang.


Ik wil ook voorkomen dat wij tien minuten moeten wachtenen dat niemand meer weet waar het eigenlijk over gaat.Dat hebben wij ook weleens gehad. Ik heb een vraag overde Programmatische Aanpak Stikstof.

De voorzitter:Maar daar let ik op.


Ik heb een vraag over de Programmatische Aanpak Stikstof.Ik heb hier het rapport van het Wereld Natuurfonds. Daarinstaat over de PAS: het is een vorm van symptoombestrij-ding, die de oorzaken van een teveel aan stikstof niet weg-neemt en het is bovendien nog niet zeker of deze herstel-maatregelen volledig, tijdig en op de juiste wijze wordenuitgevoerd. Men waarschuwt zelfs dat die PAS kan leidentot een slechtere natuur, omdat er meer dieren komen ener dus meer uitstoot van stikstof is. Die PAS die u alsmaatregel noemt voor natuurbescherming, is dat misschienhelemaal niet.

Van Dam:

De Programmatische Aanpak Stikstof heeft in elk geval niettot doel om ervoor te zorgen dat er meer stikstof in denatuur terechtkomt, maar juist minder. Daarvoor wordt erlangs verschillende sporen ingezet. In de eerste plaatsworden de ontwikkelingsmogelijkheden in kaart gebracht.Ook hiervoor geldt: het gaat om de balans tussen economi-sche ontwikkeling en natuur, waarbij er steeds wordt bezienof er, gelet op de hoeveelheid stikstof die in de natuurterechtkomt, ruimte is voor economische ontwikkeling ofvoor infrastructuur. Die ruimte wordt toegekend als die eris, maar dat gebeurt wel met het doel om de stikstofneerda-ling in de natuur te verminderen. Ten tweede zijn er, opbasis van de programmatische aanpak, juist herstelmaatre-gelen voor de natuur. Die worden daar ook uit gefinancierd.Er zijn tientallen miljoenen beschikbaar om in te zetten omde neerdaling van stikstof in de natuur tegen te gaan en teverminderen.

47-7-5

27 januari 2016



Het is heel belangrijk om dat op heel korte termijn te evalu-eren. Het nadeel kan zijn dat economische ontwikkeling,waar u het over heeft, in de praktijk meer dieren betekent.Het Wereldnatuurfonds zegt dat het de bedoeling kan zijnom mínder stikstofdeposities te krijgen, maar dat het weleens méér zou kunnen zijn. Ik krijg daar graag een reactieop.

Van Dam:

Het lijkt mij sterk, omdat de hele programmatische aanpaker juist op is gericht om die stikstofdeposities te verminde-ren. De ruimte die wordt toegedeeld houdt er steeds reke-ning mee dat als er ergens verbetering optreedt, er ruimtekan ontstaan voor nieuwe economische activiteit. Meerdieren betekent niet per se altijd meer stikstofdepositie. Jekunt ook andere maatregelen nemen om te voorkomen datbijvoorbeeld stikstof vanuit de veehouderij in het milieuterechtkomt. De hele inzet van dit programma is juist omhet tegenovergestelde te doen van waarvoor het WNF vol-gens u waarschuwt. De hele inzet is juist om de stikstofneer-daling in de natuur te verminderen.

Mevrouw Ko er Kaya vroeg, los van de vraag over natuur-inclusieve landbouw die ik net al heb beantwoord, naar hetbouwen in de duinen. Daarvoor is het van belang dat wemet elkaar duidelijk hebben dat een heel groot deel van hetduingebied in Nederland, en zeker het duingebied waar wehet meest aan hechten, Natura 2000-gebied is. Daar magdus helemaal niet zomaar gebouwd worden. Het kabinetheeft niet voorgesteld om de bouwregels in die gebiedente versoepelen. Mevrouw Ko er Kaya vraagt een soortgarantie. Je kunt ervan op aan dat ik er niet aan meewerk,mocht er in de toekomst ooit iemand het idee hebben datwe de bouwregels in Natura 2000-gebieden in de duinenzouden moeten versoepelen.


Dat is een helder antwoord. Garandeert de staatssecretarisook dat hij niet meewerkt aan versoepeling voor gebiedenwaar nu al wel bedrijvigheid is, zodat daar ook zomaargebouwd zou kunnen worden?

Van Dam:

Volgens mij heeft mevrouw Ko er Kaya gezien dat deminister van I en M haar plan heeft teruggetrokken. Ik wiler nadrukkelijk op wijzen dat dat niet ging om het verruimenvan de mogelijkheden om te bouwen in kwetsbaar duinge-bied. Er zat in dat plan geen verruiming voor bouwmoge-lijkheden in die gebieden. In haar plan ging het, vanuit hetoogpunt van waterbescherming, over plekken waar wellichtmogelijkheden zouden zijn om te bouwen. Ze gaf als voor-beeld een strandtent die misschien permanent mag blijvenstaan. Daar ging het voorstel over. Ik vind het overigensheel positief dat de betrokkenheid van Nederland bij onzeduinen zo groot is, dat 100.000 mensen hun handtekeninghebben gezet en hebben gezegd: daar zou niet zomaargebouwd mogen worden. Ik kan die mensen allemaalgeruststellen: daar mag ook niet zomaar gebouwd worden.Ook met het plan van de minister van I en M was daar geenverandering in gekomen, zeg ik erbij. Onze kwetsbare dui-nen zijn echt goed beschermd.

Mevrouw Ko er Kaya stelde een paar kritische vragen overde vergroening in het gemeenschappelijk landbouwbeleidvan de EU. Die kritische vragen kan ik me goed voorstellen.Ik neem die ook mee in de midterm review die gaat plaats-vinden over het gemeenschappelijk landbouwbeleid. Ikmeen dat het beter kan en dat we, waar we hebben ingezetop vergroening, niet altijd het resultaat bereiken dat wasbeoogd op veel plekken in de EU. Ik zeg daarbij ook dat eenen ander eenvoudiger kan. Dat geldt ook voor de boerendie wel gebruik willen maken van de vergroeningsmogelijk-heden, maar soms tegen de grenzen van de iets te strikteregels aanlopen, waardoor oprechte pogingen om te ver-groenen niet worden gehonoreerd. Daar zetten we dus opin, ook in het kader van de midterm review.

De voorzitter:Van de wat?

Van Dam:

Van de "halfweg evaluatie", voorzitter. Dus gewoon deevaluatie halverwege.

De voorzitter:Ik zeg dat, staatssecretaris, omdat er mensen op de publieketribune zitten en er ook mensen zijn die ons thuis volgen.Al die rare termen, dat moeten we niet doen.

Van Dam:

U hebt helemaal gelijk, voorzitter. Nu vind ik het wel goedals we in Europa proberen één taal met elkaar te spreken,en dat is nu eenmaal Engels. Als iedereen in EuropaNederlands zou spreken, zou dat voor ons heel makkelijkzijn.

De voorzitter:Maar in dit parlement zijn we niet in Europa. Gaat u verder.

Van Dam:

De heer Leenders vroeg hoe het staat met het actiepro-gramma Bijengezondheid en de resultaten daarvan, alsookop welke manier ik dit actieprogramma dit jaar en verderwil ondersteunen. In het kader van het actieprogramma ishet zogenaamde Bijenberaad opgericht. Daarover hebbenwe het vorige week ook even gehad tijdens het debat overgewasbescherming. Om daarmee een vliegende start temaken, zijn de eerste twee jaar de voorzitter en vergaderfa-ciliteiten beschikbaar gesteld door het ministerie. LTO heeftdie faciliterende rol nu overgenomen. Het Bijenberaad zalop 31 maart weer bij elkaar komen. De voortgang van deacties wordt daar besproken en ook de vervolgacties wor-den daar geagendeerd. Ik zal de Kamer voor de zomerinformeren over de stand van zaken.

Een financiële bijdrage op het gebied van acties die gerela-teerd zijn aan kennisverspreiding, kenniscoördinatie enmonitoringonderzoek ligt voor de hand. Daarom is er vorigjaar vanuit mijn ministerie een lector meegefinancierd enzal dat ook dit jaar en volgend jaar gebeuren. Daarnaastfinancieren we gedurende vier jaar het monitoringpro-gramma mee. Dat is een meerjarig surveillanceprogramma

47-7-6

27 januari 2016


dat de status van de bijengezondheid en de bijensterfte inde winter in Nederland vaststelt en dat factoren in kaartbrengt als bijenziekten, blootstelling aan gewasbescher-mingsmiddelen en de wijze waarop de imkerpraktijk wordtvormgegeven. Zoals gezegd, wordt de voortgang van deacties op 31 maart besproken. Ik zal daarop terugkomen inde brief die de Kamer daarover krijgt.

Dan kom ik bij de vragen van de heer Van Gerven. Hij vroegom monitoring. Een soortgelijk debat hebben we ookgevoerd bij de begrotingsbehandeling over de EcologischeHoofdstructuur. Hij vroeg om de toezegging dat dit onafhan-kelijk zal worden onderzocht. Dat kan ik hem toezeggen.Verder vroeg hij naar de slechte staat van instandhoudingin Nederland. Hij verwees daarvoor ook naar de voortgangs-rapportage Ecologische Hoofdstructuur. Hij ziet een krimpin het aantal hectaren. Ik heb tijdens de begrotingsbehan-deling gezegd dat ik in overleg ben met de provincies overde wijze waarop we eenduidig de omvang van het natuur-netwerk kunnen bepalen en over de wijze waarop wordtgemeten. Toen hebben we besproken dat er onduidelijkheidis over welke definities daarbij precies worden gehanteerd.Voor de zomer krijgt de Kamer duidelijkheid over de wijzewaarop we dat en de ontwikkeling daarvan in kaart brengen.Zoals de heer Van Gerven vroeg, zal ik daarbij ook hetPlanbureau voor de Leefomgeving betrekken.

Ik kom bij de heer Grashoff die constateerde dat wijonderaan de lijstjes staan in het rapport The State of Nature.In het begin zei ik al dat we nog lang niet klaar zijn. Het isook niet zo dat de natuur in Nederland er fantastisch voorstaat, maar we zijn wel op de goede weg. In het rapportkun je dat ook zien. Wat gaan we doen? De hoofdzaak isnatuurlijk dat we het beleid, dat eigenlijk net in gang isgezet, daadwerkelijk uitvoeren. De nieuwe Natuurbescher-mingswet is in december door de Eerste Kamer aangeno-men. Dat is een belangrijk element, ook om het Natuurpactte kunnen uitvoeren dat we met de provincies hebbengesloten. Zo zorgen we ervoor dat de gebieden die zijnaangewezen — er moeten nog zes gebieden worden aange-wezen, maar dan zijn ook alle Natura 2000-gebieden aange-wezen — ook goed worden beschermd en er overalbeheerplannen worden geïmplementeerd, en het Natuur-netwerk Nederland verder wordt uitgebreid en afgemaakt.En we gaan herstelmaatregelen nemen en emissie-reduce-rende maatregelen in het kader van de ProgrammatischeAanpak Stikstof. Ik heb ook al het agrarisch natuurbeheervermeld. We hebben 1 januari een start gemaakt met eennieuw stelsel, wat ook tot meer resultaat moet gaan leiden.Bovendien zijn er nog een aantal grote natuurprojecten diewe moeten gaan uitvoeren. Ik noem de Grote Wateren ende Marker Wadden.


Dit is een kenmerkend element in dit debat, niet alleen hier,maar op meer punten. Zijn we nu op de goede weg of niet?Als ik de verschillende rapporten zie, dan stel ik vast dat erwordt geconstateerd dat we nog heel veraf zijn van dedoelen, dat het wellicht voor het eerst in decennia is geluktom iets van het verlies van biodiversiteit tot staan te bren-gen, maar dat het daadwerkelijk binnenboord krijgen vande doelstellingen nog veraf ligt. Je ziet dus een gapend gattussen wat de doelstellingen zijn en de mate, laat ik het zomaar zeggen, waarin we eventueel op de goede weg zoudenzijn. De vooruitgang is heel fragiel en heeft slechts betrek-king op een heel beperkt aantal soorten. Kan de staatssecre-

taris mij garanderen dat de doelstellingen gehaald worden?En als hij dat niet kan doen, kan hij mij dan garanderen dathij met een aanvullend plan komt, om die doelstellingenwel te gaan halen? Daar heeft hij zich immers aan gecom-mitteerd.

Van Dam:

Met dat laatste zegt de heer Grashoff het goed: wij zijn eraangecommitteerd, dit kabinet is eraan gecommitteerd. Maarde doelen lopen tot 2020 en als alles volgens planning loopt,treedt er op enig moment in 2017 een nieuw kabinet aan.Als dat kabinet op dezelfde koers doorgaat, dan zitten weop koers om de doelen te halen. Maar ik zei net al: het halenvan die doelen is al ambitieus genoeg. Ik ben het met deheer Grashoff eens dat we ons daarvoor volop moeteninspannen. Dat doen we dus ook, met het beleid zoals wedat in gang hebben gezet. Veel daarvan is pas recentelijkin gang gezet. De Natuurbeschermingswet moet zelfs nogin werking treden. De Programmatische Aanpak Stikstofloopt nog niet zo lang. De nieuwe vormen van agrarischnatuurbeheer beginnen dit jaar. Er zijn ook nog de nodigeinspanningen te verrichten.

Kan ik de heer Grashoff een garantie geven? Nee, want hetis ook aan een volgend kabinet om de koers verder aan tehouden en om dan te kijken of er nog extra zeilen bijgezetmoeten worden of dat men op hetzelfde pad verder kan omde doelen te halen. De ambitie moet zijn om de doelen tehalen. Dat is zo voor dit kabinet, en ik hoop ook voor eenvolgend kabinet.


Die rapporten geven nu juist aan dat met het huidige beleiddie doelen niet gehaald worden. De staatssecretaris blijfthier volhouden dat we op koers liggen om de doelen tehalen, maar het is van tweeën één. Of de staatssecretariszegt: wat er in die rapporten staat, klopt niet. Of hij is hetmet mij eens dat we de doelen niet halen en dat er, als jedaaraan gecommitteerd bent, echt een schep bovenopmoet. Dat kan niet wachten tot het laatste kabinet voor 2020.We moeten daar nu iets aan doen, anders hebben deopvolgers van dit kabinet na 2017 het nakijken, want dat iseen te korte periode om de achterstand nog in te lopen.

Van Dam:

Ik lees de rapporten zo dat ze kritisch zijn op de stand vande natuur, en dat is terecht. We hebben er niet voor nietseen aantal sporen in gezet. In de rapporten staat echter ookdat je verbeteringen kunt waarnemen. Er liggen overigensnog meer rapporten waarin je eveneens verbeteringen kuntzien. De heer Grashoff heeft gelijk als hij zegt dat we erdaarmee nog niet zijn, maar ik blijf herhalen dat diverseinstrumenten van dit hele beleid nog maar net van startzijn gegaan. Ik ga ervan uit dat we daarmee de doelenkunnen halen, maar we moeten dat wel strak blijvenmonitoren. Dat hebben we ook afgesproken met de provin-cies. Die hebben nu een heel belangrijke rol in hetbeschermen en beheren van de natuur. Met de provinciesis afgesproken dat we dat gezamenlijk gaan monitoren. Wezijn ook met elkaar het commitment aangegaan om diedoelen te halen. Mochten we gaandeweg zien dat het pro-blematisch wordt, dan moeten we extra zeilen bijzetten,maar op dit moment zijn we niet zover.

47-7-7

27 januari 2016



Ik heb een heel korte vraag aan de staatssecretaris. Erkentde staatssecretaris ook dat de voorgaande kabinetten eraanhebben meegewerkt en bijgedragen dat het op dit momentgoed gaat met de natuur in Nederland?

Van Dam:

Er zijn ongetwijfeld voorgaande kabinetten geweest die eenpositieve bijdrage hebben geleverd aan de natuur inNederland.


Dat vind ik een mooi antwoord, want de staatssecretarishad het net over wat de inzet was in de afgelopen twee jaar.Ik kan hem verzekeren dat je dat nog niet direct terug kuntzien in de natuur. Dat betekent dus dat de voorgaande jarenheel goed waren. Dat blijkt ook uit allerlei statistieken metbetrekking tot de ontwikkeling van vogelsoorten sinds 1980.Die zijn allemaal heel positief.

Van Dam:

Ik denk dat de heer Geurts ook enigszins refereert aan hetvorige kabinet, waar zijn partij deel van uitmaakte. Laat ikhet dan subtiel zeggen: dit kabinet heeft niet voor nietsbesloten tot een intensivering van het natuurbeleid. Daarwaren goede redenen voor. Anders hadden wij de ambitieswaarover ik zojuist heb gesproken, in ieder geval niet kun-nen halen. Ik ben er dus blij mee dat wij dat in dit kabinetmet elkaar hebben kunnen afspreken.

De heer Geurts heeft in zijn termijn ook nog andere vragengesteld. Hij verwees naar het rapport van zijn partijgenote,mevrouw Schreijer-Pierik, lid van het Europees Parlement.Hij vroeg wanneer de Kamer een reactie kan verwachtenop haar rapport. In de eerste helft van maart denk ik deKamer een brief te kunnen sturen over de fitnesscheck vande Vogel- en Habitatrichtlijn. Ik zei al dat wij eind junidaarover een conferentie houden. Daarin zal ik ook eenreactie op het rapport van mevrouw Schreijer-Pierik opne-men.

Verder vroeg de heer Geurts waarom graslanden alskwetsbaar worden aangemerkt en of daar niet iets meerdiversiteit in aangebracht kan worden. Dat is al zo. Niet allegraslanden zijn als kwetsbaar aangewezen. Alleen indiener sprake is van bijvoorbeeld een foerageergebied of als ersprake is van een specifiek habitattype, blauwgrasland,worden deze gebieden als kwetsbaar aangemerkt.

Volgens mij had de heer Heerema bewust geen vragengesteld. Ik kan die dus ook niet van een antwoord voorzien.

Daarmee heb ik denk ik alle vragen die door de Kamer zijngesteld, beantwoord.

De voorzitter:Dank u zeer. Dat weet je eigenlijk maar nooit. De heer VanGerven, SP.


Ik hoor graag een nadere precisering van de staatssecretarisop mijn verzoek om samen met de provincies tussendoel-stellingen te noemen voor het aantal hectares dat verwor-ven, ingericht en beheerd moet worden. Is de staatssecre-taris bereid om dat met de provincies af te spreken?

Van Dam:

Nee, ik zou dat niet op die manier willen doen. Wij zijn metelkaar een commitment aangegaan. Ik zie dat de provinciesdat commitment ook waarmaken. Er wordt land verworven,maar onze horizon ligt een aantal jaren verder. Het is dusook aan de provincies hoe zij dit invullen. Dat is de essentievan de decentralisatie van het natuurbeleid. Wij hebbenmet elkaar afspraken gemaakt over het einddoel. Ik zie bijde provincies het commitment om daaraan te werken. Ikvind dat je dan niet in een soort sfeer van wantrouwenterecht moet komen en een soort controle-instrument moetinstellen waarbij je zegt: wij gaan u echt precies aan doel-stellingen houden, u moet elk jaar zo veel aankopen wantanders tik ik u op de vingers. Dat is niet de manier waaropwij met elkaar samenwerken. Gelet op de inzet van de pro-vincies is daar denk ik ook geen aanleiding toe.

De voorzitter:Een interruptie ter vermijding van een tweede termijn wel-licht?


Nou, ik denk niet dat de tweede termijn wordt vermeden,voorzitter, maar dat ligt in dit geval niet alleen aan mij.

Het gaat er niet om de provincies per se op de vingers tetikken. Wij hebben bijvoorbeeld afgesproken dat 680.000hectare in een bepaald tijdsbestek wordt verworven. Danis het goed om met elkaar af te spreken waar wij met z'nallen denken te staan op dat en dat tijdstip. Dat geldt temeeromdat de staatssecretaris, het kabinet, uiteindelijk systeem-verantwoordelijk is voor het totaal, ook tegenover Europaen dergelijke. Zou het toch niet wenselijk zijn om dit in eengoede verstandhouding met de provincies wél af te spre-ken?

Van Dam:

Nee. Wij hebben met elkaar afgesproken dat wij de voort-gang monitoren en dat wij de voortgang in een goede ver-standhouding en collegialiteit met elkaar bespreken indiendie onvoldoende is. Dat is het hele uitgangspunt onder dedecentralisatie van het natuurbeleid. De provincies zijnverantwoordelijk voor het beschermen van de bestaandegebieden, maar ook voor de verdere aanleg van hetNatuurnetwerk en voor het verwerven van gebieden daar-voor. Wij bespreken met elkaar de voortgang in dezen. Ikvoel er niet zo veel voor om ze dan langs de meetlat teleggen met de vraag of het precieze aantal hectaren dit jaarwel is gehaald; dat is ook niet de aard van de samenwer-king. Als in een provincie de voortgang stokt, besprekenwe dat met elkaar om te zien wat daaraan gedaan kanworden. Dat is een manier van samenwerking die ik prettigvind en die rechtdoet aan het vertrouwen dat deze Kameraan de provincies gegeven heeft en aan de manier waaropde provincies daaraan invulling geven.

47-7-8

27 januari 2016


De voorzitter:Waarmee we zijn gekomen aan het eind van de eerste ter-mijn van de zijde van de staatssecretaris. Is er behoefte aaneen tweede termijn? Die is er.


Over de orde: ik wil een schorsing van een paar minuten.

De voorzitter:Mijn volgende vraag zou zijn geweest of er behoefte is aaneen schorsing.


Ja, die is er.


De voorzitter:We beginnen aan de tweede termijn. De spreektijden zijndaarin een derde van de spreektijden in de eerste termijn.Dat is één minuut, waarin ook eventuele moties moetenworden ingediend. Ik geef als eerste het woord aan de heerWassenberg.


Voorzitter. Ik ga twee moties in één minuut indienen, dusdat wordt heel snel voorlezen.

Motie

De Kamer,

gehoord de beraadslaging,

overwegende dat verschillende recente studies concluderendat meer inzet van overheden nodig is om de Europesenatuur te beschermen en het biodiversiteitsverlies te stop-pen;

overwegende dat Nederlandse ambities vooralsnog achter-wege zijn gebleven;

verzoekt de regering, haar ambities spoedig kenbaar temaken en vervolgens ook uit te dragen in Europees ver-band,

en gaat over tot de orde van de dag.

De voorzitter:Deze motie is voorgesteld door het lid Wassenberg. Naarmij blijkt, wordt de indiening ervan voldoende ondersteund.

Zij krijgt nr. 101 (26407).

Leest u maar iets langzamer voor, want anders kan niemandhet meer volgen. De tien seconden maken ook niet meeruit. Korte moties kunnen overigens ook.


Het zijn korte moties. Ik heb tot nu toe elk woord voorgele-zen, maar ik zal het nu iets rustiger doen.

Motie

De Kamer,


constaterende dat de evaluatie van het Europees natuurbe-leid deels onder Nederlands voorzitterschap plaatsvindt;

constaterende dat de Europese natuur in slechte staat ver-keert en twee derde van de beschermde dieren en plantenbedreigd wordt;

overwegende dat natuurherstel en het stoppen van hetbiodiversiteitsverlies een prioriteit zouden moeten zijn;

verzoekt de regering, het Europees voorzitterschap tebenutten om de evaluatie van het Europees natuurbeleidhoog op de Europese agenda te krijgen,


De voorzitter:Deze motie is voorgesteld door de leden Wassenberg enKo er Kaya. Naar mij blijkt, wordt de indiening ervan vol-doende ondersteund.



Voorzitter. Ik heb een ambitiemotie voor een ambitieuzestaatssecretaris.

Motie

De Kamer,


constaterende dat blijkens de tussentijdse evaluatie van deEU Biodiversiteitsstrategie 2020 meer vorderingen nodigzijn om de daarin opgenomen doelen te halen;

verzoekt de regering, een schematisch overzicht te gevenvan alle genomen en te nemen maatregelen om de Euro-pese natuurdoelen tijdig te behalen en daarbij per maatregelde stand van zaken van de voortgang te vermelden, inclusiefde momenten waarop welke aanvullende maatregelgetroffen zal worden als de vordering onvoldoende is,


De voorzitter:Deze motie is voorgesteld door de leden Ko er Kaya enWassenberg. Naar mij blijkt, wordt de indiening ervan vol-doende ondersteund.


47-7-9

27 januari 2016



Voorzitter. Met dank aan de imkers in Tilburg, die mij heb-ben geïnspireerd, dien ik, in navolging van mijn inhoudelijkebijdrage, de volgende motie in.

Motie

De Kamer,


overwegende dat bijen van groot belang zijn voor onzenatuur en voedselvoorziening;

constaterende dat bijenpopulaties te lijden hebben ondereen gebrek aan voedsel dat wordt veroorzaakt door eenschrale biodiversiteit;

constaterende dat Nederland veel braakliggende terreinenkent;

verzoekt de regering om het inzaaien van braakliggendeterreinen met bijenvriendelijke planten te agenderen in hetBijenberaad;

verzoekt de regering tevens, te onderzoeken in hoeverremaatregelen gericht op het inzaaien van braakliggendeterreinen, voor zover het landbouwgronden betreft, metbijenvriendelijke gewassen, gefinancierd kunnen wordenvanuit de vergroening van het gemeenschappelijk landbouw-beleid en POP3, en daar de Kamer over te informeren,


De voorzitter:Deze motie is voorgesteld door het lid Leenders. Naar mijblijkt, wordt de indiening ervan voldoende ondersteund.



Ik denk dat de heer Leenders deze interruptie wel verwacht.Hij is in het AO Gewasbescherming al begonnen over debijen en dergelijke. Dat AO is nog niet afgerond. Er komennog een tweede termijn en een schriftelijke ronde, zoalsvanmorgen tijdens de procedurevergadering is afgesproken.Op mij komt het niet heel netjes over dat de heer Leendersnu in dit debat iets waar hij in het AO al mee bezig isgeweest, probeert te regelen door middel van een motie.Ik vraag me even af of dat überhaupt wel kan.

De voorzitter:Waarbij ik even zeg dat een AO een algemeen overleg is,een overleg met het kabinet dat plaatsvindt in een anderezaal dan deze.


Ik ken in ieder geval geen reglementen die dit verbieden.In het algemeen overleg over gewasbescherming heb ik ditonderwerp ingebracht nadat de voorzitter daar niet geheelten onrechte tegen mij zei dat het niet geagendeerd was in

dat overleg. Ik kijk of de staatssecretaris daar toch op wilreageren. Eigenlijk hoorde het in dat debat niet zo goedthuis, maar veel meer in het debat van vanmiddag. Daaromleek het mij uitstekend om het aan de orde te stellen in ditdebat. Je kunt ervoor kiezen om een algemene beschouwingte geven, maar ook om de biodiversiteit in Nederland, diezwaar in het geding is, een stukje vooruit te helpen. Daar-voor heb ik gekozen.

De voorzitter:Ik merk in zijn algemeenheid op dat de leden kunnen kiezenwaar ze het over willen hebben en moties kunnen indienenzo veel als zij maar willen. De vraag of dat verstandig is, isweer een ander hoofdstuk.


Ik constateer alleen dat er een inbreng is geweest in eenander overleg dan dit. Ik kan mij heel goed voorstellen datdit overleg eerst afgerond wordt voordat een bijbehorendemotie ingediend wordt. Ik constateer dat dit niet gebeurdis, want de motie is nu ingediend en voldoende onder-steund, en wordt dus in stemming gebracht. Ik geef de heerLeenders mee dat wij daar niet positief tegenover staan.


Ik heb geen behoefte aan een verdere reactie hierop.


Voorzitter. Wat we hier niet moeten doen, is ons gedragenals slechte leerlingen in het middelbaar onderwijs, dieerover juichen dat ze op twee vakken een 7 hebben gehaaldom daarbij in de communicatie achterwege te laten dat derest van de lijst onvoldoendes bevat. Ik zie een te kleineambitie en te weinig gevoel voor urgentie bij deze staatsse-cretaris en bij een deel van de collega's in de Kamer.Daarom dien ik de volgende motie in.

Motie

De Kamer,


constaterende dat in 2013 de uitvoeringsagenda "NatuurlijkKapitaal: behoud en duurzaam gebruik van biodiversiteit"is vastgesteld als uitvoering van onder andere de internati-onale biodiversiteitsafspraken en de EU Biodiversiteitsstra-tegie 2020;

constaterende dat het rapport State of Nature laat zien dater meer inspanning nodig is om de doelstellingen zoalsgesteld in de EU-Biodiversiteitsstrategie 2020 te behalen;

constaterende dat Nederland zich heeft gecommitteerd aandeze doelstellingen;

verzoekt de regering om het beleid gericht op biodiversiteitte intensiveren en daarover de Kamer uiterlijk voor de zomerte informeren,

47-7-10

27 januari 2016



De voorzitter:Deze motie is voorgesteld door het lid Grashoff. Naar mijblijkt, wordt de indiening ervan voldoende ondersteund.



Voorzitter. Ik dien de volgende moties in.

Motie

De Kamer,


verzoekt de regering, in overleg met de provincies tussen-doelstellingen aan te geven voor het aantal hectares teverwerven, in te richten en te beheren natuur,


De voorzitter:Deze motie is voorgesteld door het lid Van Gerven. Naarmij blijkt, wordt de indiening ervan voldoende ondersteund.


Motie

De Kamer,


overwegende dat het Planbureau voor de Leefomgevingverwacht dat de internationale langetermijndoelen vooreen goede staat van instandhouding van alle aangewezendier- en plantsoorten en habitattypes in 2027 nog niet bin-nen bereik zijn;

verzoekt de regering, het Planbureau voor de Leefomgevingte vragen, te onderzoeken welke inzet van middelen nodigis om de doelen wel binnen bereik te krijgen,





Geïnspireerd door de heer Leenders dien ik de volgendemotie in.

Motie

De Kamer,


overwegende dat in de motie 21501-32, nr. 684 de regeringwordt verzocht, zich in te zetten voor een Europees morato-rium op alle toepassingen van neonicotinoïden en fipronil;

overwegende dat slechts een gedeelte van de neonicotino-ïden in de Europese Unie verboden is of beperkt in gebruiken dat volgens het Centrum voor Landbouw en Milieu inNederland nog 85% van het gebruik van neonicotinoïdenovereind blijft;

verzoekt de regering, de periode van het Nederlandse EU-voorzitterschap te gebruiken om voor bijen gevaarlijkeneonicotinoïden te verbieden conform het verzoek vanmotie 21501-32, nr. 684,





Voorzitter. Dank voor uw clementie dat ik twaalf secondenextra spreektijd kreeg.


Voorzitter. Ik heb één motie.

Motie

De Kamer,


overwegende dat het kabinet al het grasland binnen Vogel-en Habitatrichtlijngebieden aangewezen heeft als ecologischkwetsbaar, terwijl de verordening dit niet vereist;

overwegende dat het verbod op omzetten van grasland inalle Vogelrichtlijngebieden een inperking is van het eigen-domsrecht, die niet noodzakelijk bijdraagt aan vogelpopu-laties;

overwegende dat een gedifferentieerde aanpak van graslandin Vogelrichtlijngebieden, waarbij sommige wel omgezetzouden kunnen worden, bijvoorbeeld ten goede zou kunnenkomen van de kievitpopulatie;

verzoekt de regering, ten behoeve van de volgende hervor-ming van het GLB het door middel van pilots mogelijk temaken dat er onderscheid wordt gemaakt in de mate vanecologisch kwetsbaar gebied en de noodzakelijkheid vanhet omzetverbod in Vogelrichtlijngebieden,


47-7-11

27 januari 2016


De voorzitter:Deze motie is voorgesteld door het lid Geurts. Naar mijblijkt, wordt de indiening ervan voldoende ondersteund.



Ik wil graag de heer Geurts nog even wijzen op het feit dathij in de eerste termijn een prachtig citaat heeft gebruikt.Dat klonk heel optimistisch en ik ben het dus direct gaanlezen, want ik heb toch iets over het hoofd gezien. Ik zagechter nog meer over het hoofd, want waar de heer Geurtseen punt zette, gaat het citaat verder: "Maar de stijgingcompenseert slechts een fractie van het grote verlies in devorige eeuw en beperkt zich tot dieren in en rond het water.Op het land staat de natuur nog onverminderd onder druk,vooral door de intensieve landbouw. Ook in de zogehetenopen natuurgebieden, zoals duinen en heidelandschap, zienwe een sterke achteruitgang van de natuur". Ik citeerde hetLiving Planet Report. Kan de heer Geurts daar nog kort opreageren?


We kunnen alle rapporten erbij halen en dan zeggen welkedelen wel geciteerd zijn en welke delen niet geciteerd zijn.Dat kan ik ook bij de heer Grashoff doen, maar dat ga ikniet doen. Ik heb hier een Sovon-rapport met heel veelgrafieken over hoe het met de vogelsoorten in Nederlandgaat. Ik heb geel gemaakt welke soorten het heel goed doen:purperreiger, ooievaar, lepelaar, zeearend, havik, buizerd,et cetera. Dat ondersteunt dus voldoende wat ik in de eerstetermijn heb gezegd.


Ik kan niet anders vaststellen dan dat de heer Geurts bewustde positieve krenten uit de pap haalt en zich dus inderdaadgedraagt als de leerling die pocht over de twee zevens,maar de onvoldoendes achterwege laat.


Ik kan niet anders concluderen dan dat GroenLinks ook zeerselectief heeft gewinkeld in de rapporten.

De voorzitter:Dat is over en weer duidelijk.

De heer Heerema ziet af van het voeren van het woord.


Van Dam:

Voorzitter. Ik beperk mij in deze termijn tot de moties. Metde motie op stuk nr. 101 verzoekt de heer Wassenberg omonze ambities spoedig kenbaar te maken. Dat heb ik volgensmij in dit debat al gedaan. Onze ambitie is om aan te sluitenbij de doelen die wij Europees met elkaar hebben afgespro-ken. Ik heb ook aangegeven dat we al veel nieuw beleidhebben ingezet om die doelen te halen. Ik ontraad dus dezemotie.

Met de motie op stuk nr. 102 verzoeken de heer Wassenbergen mevrouw Ko er Kaya om het Europees voorzitterschapte benutten om de evaluatie van het natuurbeleid hoog opde Europese agenda te krijgen. Die motie is overbodig, wantdat doen we al. Ik heb de Kamer gemeld dat we van 27 tot29 juni een conferentie organiseren die juist over de evalu-atie van het lopende Europese natuurbeleid gaat, namelijkvan de Vogel- en Habitatrichtlijn. Ik ontraad dus ook dezemotie.

Met de motie op stuk nr. 103 vragen mevrouw Ko er Kayaen de heer Wassenberg om een schematisch overzicht vanalle genomen en te nemen maatregelen, waarbij permaatregel wordt aangegeven wat de voortgang is en watde maatregel oplevert. Ik moet die motie ontraden. Je kuntniet per maatregel aangeven wat het effect zal zijn. Het gaatjuist om de samenhang van alle verschillende beleidsinstru-menten die eraan moeten bijdragen dat we de doelen halen.

De voorzitter:Een vraag om toelichting, geen discussie.


Ja hoor, voorzitter, altijd een vraag om toelichting. Destaatssecretaris heeft zojuist in zijn eerste termijn aangege-ven dat er een aantal maatregelen genomen worden ofgenomen zijn. Het punt is echter dat we helemaal nietkunnen nagaan of dat effect gaat sorteren en welke termij-nen daarbij gelden. Deze motie is dus als zodanig bedoeld.

Van Dam:

Alle door mij genoemde instrumenten zijn uitvoerig metde Kamer besproken en hebben ook de steun — vaak bredesteun — van de Kamer gekregen. Ik ga er eigenlijk van uitdat de Kamer dat heeft gedaan in de overtuiging dat hethele pakket bijdraagt aan het bereiken van de doelen diewe met elkaar overeen zijn gekomen. Dat is in elk geval ookde overtuiging van het kabinet. Het is echt ondoenbaar omper maatregel precies aan te geven wat de voortgang is enwat de maatregel bijdraagt aan het realiseren van de doelen.Daarmee tuig je een heel administratief circus op, zonderdat dit je daadwerkelijk het inzicht geeft dat je zoekt.

De voorzitter:De motie op stuk nr. 104.

Van Dam:

Ja, dat is de motie van de heer Leenders over het Bijenbe-raad en de maatregelen die zijn gericht op het inzaaien vanbraakliggende terreinen. Ik zal het inzaaien van braaklig-gende terreinen agenderen in het Bijenberaad en ook onderde aandacht brengen van het lectoraat dat wij meefinancie-ren. Ik zal ook vragen om de verschillende betrokken par-tijen, zoals gemeenten en provincies, daarbij te betrekken.In het kader van de vergroening van het gemeenschappelijklandbouwbeleid worden bloemenranden voor bijen algestimuleerd. Ik heb vorige week in het algemeen overlegaangegeven dat ik best aanvullende mogelijkheden binnenhet gemeenschappelijk landbouwbeleid — met name binnenPOP3, het Plattelandsontwikkelingsprogramma — wilbezien. Daarom laat ik het oordeel over deze motie overaan de Kamer.

47-7-12

27 januari 2016


Met de motie op stuk nr. 105 verzoekt de heer Grashoff omhet beleid dat is gericht op biodiversiteit, te intensiveren.Daar hebben we in dit debat uitgebreid over gesproken.Verschillende beleidsinstrumenten zijn net ingezet. De heerGrashoff verwijst in zijn motie naar het rapport The Stateof Nature in the EU. Dat rapport kan nog helemaal geeninzicht geven in de effecten van het ingezette beleid. Zijnconstatering is dus niet helemaal juist. Ik heb gezegd datwe vele nieuwe instrumenten hebben en dat dit kabinetextra geld heeft geïnvesteerd, in de overtuiging dat dit ertoekan leiden dat we de gestelde doelen halen. Ik ontraad dusde motie op stuk nr. 105.

In de motie op stuk nr. 106, verzoekt de heer Van Gervende regering om in overleg met de provincies tussendoelstel-lingen na te streven. Hierover hebben we al uitgebreidgedebatteerd. Ik ontraad deze motie en ik verwijs naar hetdebat dat wij erover hebben gehad.

In de motie op stuk nr. 107, verzoekt de heer Van Gervende regering het Planbureau voor de Leefomgeving te vragenom te onderzoeken welke inzet van middelen nodig is omde doelen binnen bereik te krijgen. Het Planbureau voor deLeefomgeving doet al een evaluatie van de natuurparkenen bekijkt ook periodiek de voortgang van het natuurbeleid.Ik ontraad dus deze motie.


Onderzoekt het Planbureau voor de Leefomgeving wat indeze motie verzocht wordt?

Van Dam:

Het Planbureau voor de Leefomgeving monitort de voort-gang van het natuurbeleid. Ik ken het Planbureau: wanneerhet nodig is, zal het aanbevelingen doen om dat beleidverder te versterken. Als dat het antwoord is op de vraagvan de heer Van Gerven, denk ik dat het planbureau onge-veer doet wat de heer Van Gerven hier vraagt. Ik zou demotie eigenlijk ook als een beetje overbodig willenbestempelen.


Ik geloof niet dat die motie overbodig is. De staatsecretariszei dat het gaat om een evaluatie van het beleid tot nu toe,om te bekijken wat dat in de toekomst gaat opleveren enof dat wel of niet gunstig is. Dat is niet helemaal hetzelfdeals wat in de motie staat. Daarin staat: stel dat de verwach-ting van het PBL is dat we de doelen niet gaan halen, welkemaatregelen zijn dan nodig om dat doel wel te halen? Juistdat laatste is een toevoeging. Een staatsecretaris dieintensivering van het beleid nastreeft, zou daar een voor-stander van moeten zijn. Ik begrijp de negatieve appreciatievan de staatssecretaris dus niet.

Van Dam:

Ik gaf aan dat het planbureau al monitort en een evaluatiedoet, ook van het Natuurpact dat we met de provincieshebben afgesproken. Het planbureau heeft zoals bekendeen zelfstandige positie en zal dus niet nalaten te adviserendaar waar men dat nodig acht. In zijn motie gaat de heerVan Gerven er eigenlijk al van uit dat we die doelen nietgaan halen en dat we het Planbureau dus nu al expliciet

moeten vragen om een onderzoek naar de middelen dienodig zijn om die doelen wel binnen bereik te krijgen. Ikheb in dit debat herhaaldelijk betoogd dat dat veel te vroegis. Een aantal instrumenten hebben we pas ingezet. Het isnu dus te vroeg om te beoordelen of we de doelen al danniet halen. Het kabinet is ervan overtuigd dat deze instru-menten daaraan zullen bijdragen en volgens mij is, geletop de vrij brede steun aan al die instrumenten, een grootdeel van de Kamer dat ook. Ik ontraad dus deze motie, daarblijf ik bij.

De inhoud van de motie op stuk nr. 108 zou aan de ordekunnen zijn in het vervolg van het algemeen overleg overgewasbescherming. Toen zaten we midden in deze discus-sie. Ik kan deze motie, op deze manier geformuleerd, nietuitvoeren. We hebben dit in dat algemeen overleg uitge-breid met elkaar besproken. In mijn brief aan de Kamer hebik aangegeven dat het College voor de toelating vangewasbeschermingsmiddelen en biociden, het Ctgb,opnieuw een aantal punten rond de verschillende neonico-tinoïden bekijkt. Op verzoek van Nederland heeft de Euro-pese Commissie een expertgroep voor duurzame gewasbe-scherming ingesteld, die korte- en langetermijnacties zalbenoemen en gaat proberen om de beschikbaarheid vanlaagrisicomiddelen te bevorderen. Deze moet al binnen zesmaanden een aanbeveling opleveren, die ik graag in deEuropese Raad zou bespreken. Ook op EU-vlak zetten wijons daar dus voor in. Maar zoals de motie nu is geformu-leerd, moet ik haar ontraden.


Moet ik constateren dat de staatssecretaris niet van plan isom een motie van de Kamer uit te voeren?

Van Dam:

Voorzitter, u gaat over de orde. Dit was nu net een van deonderwerpen van het geschorste algemeen overleg overgewasbescherming. Later kunnen we hier dus uitgebreidover doorpraten. In de eerste termijn en in mijn brief aande Kamer heb ik de verdeling van de bevoegdheden aange-geven. Ik heb ook gezegd dat het niet binnen mijnbevoegdheid ligt om middelen te verbieden, tenzij het omeen heel bijzondere situatie gaat. We hebben zo'n situatiebesproken: het middel imidacloprid. Daarvan zijn de normo-verschrijdingen dusdanig dat, als daarin geen verbeteringkomt en het Ctgb aangeeft dat het daar niet tegen kan ofwil optreden, ik zal overgaan tot een verbod. Maar dat iseen vrij uitzonderlijke situatie. De heer Van Gerven weetook dat wij het zo hebben geregeld dat het Ctgb gaat overde toelating van middelen en dus ook de eerst aangewezeneis om die toelating in te trekken, en dat de EFSA op Euro-pees niveau adviseert over het toelaten van stoffen en datdat vervolgens door de Europese Raad wordt geaccordeerd.Zo hebben we het geregeld. Een verzoek aan het kabinetom eigenstandig stoffen te verbieden is, als we daarvoorniet een zware aanleiding hebben zoals in het geval vanimidacloprid, een vrij kansloze exercitie. Dit zal door eenrechter meteen onderuitgehaald worden. Daarom heb ik inhet AO ook aangegeven op welke manier we het wel aan-pakken. Ik heb, zoals ik toen al aangaf, aan het Ctgbgevraagd om opnieuw naar die neonicotinoïden te kijken,op basis van een aantal rapporten die verschenen zijn. Opdeze manier geef ik uitvoering aan deze motie.

47-7-13

27 januari 2016


De voorzitter:Ik werd zojuist aangesproken op toelaatbaarheid. De heerVan Gerven kan iedere motie indienen die hij wenst. Wel-licht is het verstandig om, als hij dit inhoudelijk verder wiluitdiepen, eerst het algemeen overleg af te wachten, maardat is aan de heer Van Gerven. Het standpunt van destaatssecretaris over die motie is nu genoegzaam bekenden ik denk dat daar nu niet verder over gediscussieerd hoeftte worden.


Nee, maar ik heb nog wel een verzoek aan de staatssecre-taris. Ik zal de motie aanhouden, maar ik vraag de staatsse-cretaris wel of hij dan toch nog wil ingaan op de haalbaar-heid van die aangenomen motie. Een meerderheid van deKamer heeft dat verzoek immers neergelegd. Daar komenwe dan later nog op terug. Die vraag ligt er dus nog. DeKamer wil graag vanuit het voorzorgsprincipe opereren endat gaat dus inderdaad een stapje verder dan wat destaatssecretaris tot op heden heeft gezegd.

De voorzitter:Op verzoek van de heer Van Gerven stel ik voor, zijn motie(26407, nr. 108) aan te houden.

Daartoe wordt besloten.

Van Dam:

Ik ken de opvatting van de Kamer en ik begrijp debezorgdheid ook heel goed, gelet op alle berichtgeving. Ikga verder op deze vragen in tijdens het schriftelijke overlegen het vervolg van het algemeen overleg over gewasbe-schermingsmiddelen dat daarna plaatsvindt. Dat lijkt mede juiste plek daarvoor.

In de motie op stuk nr. 109 van de heer Geurts wordt ver-zocht om bij de volgende hervorming van het GLB doormiddel van pilots mogelijk te maken dat er onderscheidwordt gemaakt in de mate van ecologisch kwetsbaar gebieden de noodzakelijkheid van het omzetverbod in vogelricht-lijngebieden. Het is moeilijk te overzien wat de gevolgenvan dit verzoek zijn, maar ik ben bereid om hiernaar te kij-ken. Daarom laat ik het oordeel over deze motie aan deKamer.

De beraadslaging wordt gesloten.

De voorzitter:Daarmee zijn wij aan het einde gekomen van het antwoordvan de staatssecretaris in tweede termijn. Ik stel mij voor,aanstaande dinsdag over de negen ingediende moties testemmen.


47-7-14

27 januari 2016


Toestand van de natuur in Nederland · den, is in termen van biodiversiteit een woestijn: ... D66...

Documents

Transcript of Toestand van de natuur in Nederland · den, is in termen van biodiversiteit een woestijn: ... D66...