Kweekverslag van de Phylloscopus collybita

kweekjaar 2010

Tjiftjaf

Tjiftjaf foto genomen in de vrije natuur

Korte inleiding van de Tjiftjaf:Dit kleine maar o zo bewegelijk en altijd drukzijnde vogeltje kan men bij ons in Nederland vaak eerder horen dan zien ,hoog in het gebladerte van bomen kan men dan zijn karakteristieke roep horen ,jawel de overbekende herhaling van zijn naam”tjif-tjaf” ,andere horen meer “tjip-tjap” ,het is maar net de interpretatie van observeerder. Dit kleine en qua kleur weinig opvallende vogeltje is met zijn ongeveer 8 gram en 11 cm aan lengte met recht een kleine rakker te noemen en houd zich voornamelijk op in de boomkruinen, daar foerageert de soort ook voornamelijk op kleine insecten met zijn kleine priemsnaveltje, het is dan ook met recht een echte insecteneter te noemen. Halverwege maart zijn vaak bij ons de eerste tjiftjaffen al weer gearriveerd vanuit hun overwintering gebieden welke liggen in Zuid Europa en Noord Afrika.Omstreeks Oktober zijn de tjiftjaffen weer vertrokken naar zuidelijkere oorden.Vaak als men zegt Tjiftjaf dan hoor je ook fitis gezegd worden puur uit het feit dat men vaak op het eerste gezicht niet echt de soorten uit elkaar kan houden en als ik u zeg dat er van de tjiftjaf ook nog eens een aantal ondersoorten zijn dan is de chaos geheel compleet, zo komt bij ons in Nederland ook wel eens de Iberische tjiftjaf voor als dwaalgast bv.Het gemakkelijkst om de vogels te kunnen determineren is toch echt de zang en daarnaast de donkere poten bij oudere exemplaren . Ziet men jonge vogels in de vrije natuur dan zouden de exemplaren met lichte poten ook wel eens tjiftjaffen kunnen zijn. U moet zo denken dat lichte poten nog wel donkerder kunnen gaan verkleuren maar donkere poten nooit lichter zullen worden. Daarnaast is de vleugellengte van belang maar dan moet de vogel in de hand zijn om dit te kunnen toepassen.

Als biotoop voor de tjiftjaf komen bosrijke gebieden ,stadparken en begraafplaatsen in aanmerking. Hoewel de tjiftjaf zich eigenlijk altijd in de boomkruinen zich ophoud kan men de nesten uitsluitend op de grond of net boven de grond aantreffen in laagstruikgewas. Het nest word vervaardigd van grassen , dunne twijgjes,mos en wat boomschors. De vorm is bolvormig met een nestingang aan de zijkant. De binnenbekleding bestaat uit mos en kleine liefst donkere veertjes . In dat nest legt de pop gemiddeld 6 eieren welke de pop alleen uitbroed in een tijdsbestek van 14 dagen , ook het voeden van de jongen komt voor 95 % op het conto van de pop. De man doet eigenlijk niet veel anders dan zijn territorium bewaken en zijn zang laten horen. Nadat de jongen zijn uitgevlogen en dat gebeurd vaak rond de leeftijd van 14 dagen oud , doet nog steeds de pop het leeuwendeel van het voeden van de jongen op zich nemen. De jongen trekken dan vaak met de pop rond in het territorium en krijgen eigenlijk altijd een doorlopend buffet en krijgen direct les over hetgeen waar en wat de jongen kunnen vangen en eten. De jongen beginnen al zeer snel dan ook te pikken naar alles wat op voedsel lijkt,vaak is bladluis 1 van de eerste dingen die de jongen opnemen . Vaak kan men aan het einde van een broedsel het ook terug zien aan de pop want het voortplanten blijkt vaak toch een hele aanslag te zijn op de pop, het zal u dan waarschijnlijk ook niet verbazen dat het vaak bij 1 nest blijft en zeker als het een groot nest was wat succesvol werd groot gebracht , daarnaast spelen factoren als weerinvloeden en aanbod van insecten ook een grote rol als het gaat om meerdere nesten of niet per seizoen. Als voedsel voor de jongen komt bijna elk insect wel in aanmerking.

Aanschaf en het houden van de Tjiftjaf :Ik was in Duitsland op een vogelbeurs en ik zag een koppel tjiftjaffen zitten in de verkoop . Mij werd verzekerd door verkoper dat het een onverwant kweekkoppel betrof en dat het een kweekkoppel van zijn eigen was waar hij al jongen van had gehad . Zoals zo vaak heb ik dan mijn twijfels want ik hou altijd in mijn achterhoofd de gedachte dat een handelaar wil verkopen en niets anders dan verkopen, dat is immers zijn doel en beweegreden om op een beurs te staan. Ik besloot om de vogels te laten zitten, na wat te hebben rondgelopen en wat gegeten te hebben kwam ik de handelaar weer tegen op mijn ronde en de vogels zaten er nog, ik was toch wel erg geïnteresseerd geraakt in de vogels want ze zagen eruit om door een ringentje te halen zo mooi en super goed in conditie en wilde ze eigenlijk wel hebben, ik vroeg of er papieren bijzaten en dat was zo maar het waren bewijs van herkomst papieren en niet zoals ik in mijn gebrekkige Duits vroeg om d.n.a papieren, wederom zag ik er van af en die man zei lastige Hollanders ook altijd. Ik vroeg hem uiteindelijk naar de prijs en hij zei 150 euro met de garantie dat het een kweekkoppel was, ik moest thuis zijn opgegeven e-mail adres maar eens gaan gebruiken en dan zou hij de foto’s wel laten zien . Uiteraard heb ik van dat aanbod gebruik gemaakt want zo kon ik zien hoe of wat en eventueel nog wat vragen stellen over de vogels . Ik dacht zal wel allemaal zoveelste verkoop praatje en je praat maar een eind weg, ik neem de vogels mee en ik ga d.n.a trekken voor de zekerheid en we zien wel waar het schip strand. Lang verhaal zal ik korter houden, het was een koppel en heb ik de foto’s van hem gezien. Ik dolblij want dit zou dan eindelijk betekenen dat ik weer een poging mocht gaan wagen om wederom succesvol te zijn met een soort uit de Phylloscopus familie, met de fitis was het mij al eerder gelukt dus verwachtte ik weinig problemen aangezien dat deze soorten ook met het kweken niet erg veel zouden verschillen.

Man Tjiftjaf

De vogels hebben bij gedurende de wintermaanden binnen verbleven bij een wat hogere temperatuur dan normaal, normaal hou ik 5 graden Celsius aan bij vogels maar de tjiftjaffen hadden het koud, zaten bol en moesten veel energie steken in het proberen om warm blijven. Ik heb de temperatuur voor hun toen verhoogd naar 10 graden en dat was een wijs besluit achteraf want de vogels knapte op, zaten niet bol meer, aten meer, bewogen meer etc. Was voor mezelf ook een stukje aangenamer om aan te zien en het gaf me toch een meer geruster gevoel moet ik u eerlijk bekennen want het zijn toch vogeltjes die “plotseling”dood liggen en dat jezelf dan met de vraag achterblijft van waar is het fout gegaan? want je ziet er vaak niks aan , is het bol zitten en dan ………….plop en je kan opzoek naar een vervanger. En dat is niet gemakkelijk bij dit soort vogels kan ik u wel vertellen. Ik hoop dan ook eigenlijk dat ik met het maken van deze powerpoint ik mensen voor deze soort “warm”kan maken en dat men eventueel dit als een soort leidraad kan hanteren voor de kweek met deze soort want het is in mijn ogen een soort of familiegroep die de moeite waard is om te behouden voor de avicultuur.

Tjiftjaf man in zijn kweek volière

De kweek :

De tjiftjaffen werden tegelijk in hun volledig beplante volière geplaatst en van achtervolgingen etc. was geen spraken. De vogels hadden het direct naar de zin en binnen een week zag ik zowel man als de pop slepen met nestmateriaal. Vooral gedroogde grashalmen werden gebruikt, daarnaast wat kokosvezel ,sisal fibre en wat mos ,als binnen bekleding werden er bruine en witte veertjes gebruikt . De nestmaterialen worden altijd bij mij verzameld en schoon gemaakt , daarna gedroogd en weggelegd voor als het moment daar is om het te gaan verstrekken, ik heb dan ook diverse plastiekboxen met diverse verzamelde nestmaterialen liggen in de schuur, soms liggen deze materialen er al enige tijd klaar om gebruikt te gaan worden . Als nestplek hadden ze een kruisbesstruik uitgekozen en het nest zat nagenoeg op de grond. Op 3 mei zag ik de pop wat langer op het nest verblijven tijdens het voeren en toen zij van het nest was heb ik voorzichtig met mijn vingers gevoeld en ja hoor tussen de veertjes voelde ik het eerste gelegde ei. Gelijk fotocamera erbij gepakt zodat deze verstoring eenmalig was en kon ik na een week nog eens controleren op de hoeveelheid eieren in het nest zodat ik dan kon uitrekenen wanneer de uitkomstdatum in theorie zou moeten zijn. Ik voelde op een gegeven moment bij controle dat er 4 eieren waren gelegd. Ik kon dus uitrekenen wanneer de jongen zouden uitkomen en ik rekende uit dat 18 mei de uitkomstdatum zou moeten zijn. De 18 de extra goed gekeken op de volière bodem toen ik in de ochtend ging voeren maar kon nergens schalen ontdekken,kon dus 2 dingen betekenen , 1 het nest was onbevrucht of 2 ik moest een dag langer wachten. Echter in de middag vond ik de eierschalen keurig netjes in het eivoer bakje terug, ik vond 8 doppen dus kon maar 1 ding betekenen ,juist………… 4 jongen geboren. Op 23 mei heb ik de 4 jongen geringd met de wettelijke adviesmaat ring van 2,3 m en ook nu weer geen enkel probleem met ringen want ringmaat is gewoon goed voor deze soort. De oudervogels lieten de jongen en hun ringen met rust dus geen problemen met het eruit gooien van de jongen gelukkig ( hadden de fitissen wel in hun eerste ronde gedaan namelijk en ik was er dus niet geheel gerust op).

Tjiftjaf nest. De foto is genomen vlak voor het gaan ringen

Tjiftjaf foto op een leeftijd van 9 dagen genomen

Foto genomen echt enkele minuten voor het uitvliegen van de jongen

Op een leeftijd van 10 dagen oud zag ik de opening van het nest als het ware wijder en wijder worden en zag de jongen geregeld ver naar voren komen echter de grote stap wagen was er op deze leeftijd nog niet bij. De jongen waren niet schuw en zo kon ik redelijk wat foto’s maken van de nestjongen. De oudervogels goed fotograferen in een ruime en volledig beplante volière is een bijna onmogelijke opgave, de onopvallendheid van de kleur en de snelheid of bewegelijkheid van de vogels waren voor mij het struikelblok om een goede plaat te produceren. Met 12 dagen oud zijnde van de jongen was het moment wel daar, ze kwamen opeens tegelijk uit het nest toen ik de volière betrad om te gaan voeren, er was grote paniek zowel bij de jongen , de oudervogels als ook bij mij, want ik was vergeten om de schildpaddenvijver die zich in de volière bevond vergeten af te dekken en zag al direct dat er 1 jong in het water lag en heb hem gelukkig direct eruit kunnen vissen. En daarna de vijver afgedekt natuurlijk zodat dit niet meer zou gebeuren. De jongen verdwenen met hun ouders in het struikgewas en heb ze heel lang niet meer echt kunnen zien maar horen deed ik ze overduidelijk, er was constant contact tussen oudervogels en hun jongen doormiddel van geluidjes. Er werd door de ouders geen tweede ronde meer ondernomen en op een leeftijd van 32 dagenoud moest ik de jongen afvangen want de man begon de jongen te verjagen, die wilde schijnbaar zijn territorium en voedselaanbod weer voor zichzelf en de pop hebben. Ik had de jongen binnen opgekooid en een camera erop gezet om zo te kunnen vastleggen of de jongen wel al voor zichzelf konden zorgen en dat bleek zonder meer zo te zijn want er werd gebadderd,gegeten en gedronken,nu ik dit wist was ik er gerust op en trots tegelijk want dit betekende voor mij weer een geslaagde kweek met een soort die ik nog niet eerder gekweekt had. De oudervogels en hun jongen ( behoudens 1 want die was voor de oorkonde ) vonden vrij snel hun weg naar andere mensen en had ik weer een paar hokken vrij en kon de zoektocht naar een nieuwe uitdaging weer van start.

Het voedsel:

Het voer voor de vogels is niet echt aanbod gekomen in de tekst hier boven dus dat wilde ik hier nog eventjes extra belichten.Het voedsel bestaat voor deze insecteneter dus hoofdzakelijk uit insecten en dan als het om commercieel verkrijgbaar voer gaat moet u denken aan de wat kleinere voedseldieren . In aanmerking voor de tjiftjaf komen de buffalowormpjes, diepvries pinky’s, waterluis, rode muggen larve en klein formaat meelwormpjes ( groot formaat meelwormen hoeft u niet te geven dit gaat zo moeizaam voor de tjiftjaffen naar binnen dat ik dit zelf maar achterwege liet).Voor voedsel uit de natuur het wel bekende weideplankton was ten alle tijden goed,kijk niet de hommels ,libelles of grote sprinkhanen of andere grote prooidieren natuurlijk die werden wel bejaagd maar nooit opgenomen. Het moet wel van een bepaald formaat zijn zodat de vogels het ook daadwerkelijk in zijn geheel naar binnen krijgen. Ook werd er door mij eivoer verstrekt met daarin diepvries pinky’s en diepvries buffalowormpjes. Ook bij deze soort is het handig als je voedsel aanbied in een bakje met een klein beetje water daarin, je kan dan aanbieden in het water: diepvriespinky’s, diepvries buffalowormpjes , klein formaat diepvries krekels of sprinkhanen de waterluis en rode muggen larve natuurlijk maar ook als je witte meelwormen verzameld en die in de diepvriezer bewaard en als u deze in het water aanbied, de witte meelwormen worden dan nog weker en blijven net wat langer goed en dan konden de vogels deze wel goed verteren. Uiteraard is het aanbieden van voedsel in water ook gemakkelijk als u zo nu en dan eens een vitamine kuurtje wil geven, dan is het een kwestie van een paar druppels in het water doen en de vogels krijgen ook alle vitamines binnen die ze nodig hebben. ( dit doe je als er geen weideplankton voorradig is en het voedsel te eenzijdig dreigt te geraken) . In tijden van jongen en met name van jongen in hun eerste levensdagen is het verstandig dat als er bladluis voorhanden is dit te geven aan de vogels, de oudervogels en hun jongen zullen er graag gebruik van maken.

Fotokooi foto voor de aanvraag oorkonde vogel eerste eigen kweek.

Noot:vogel is nooit ingezonden op Apeldoorn wegens persoonlijke omstandigheden

U weet vanuit eerdere kweekverslagen dat ik het leuk vind om oorkondes eerste eigen kweek te behalen en dit zou voor deze soort ook zo zijn geweest ware het niet dat op het moment van willen inzenden ik ziek werd en het niet kon opbrengen om de vogels in juiste TT conditie te brengen en als de vogels niet in conditie zijn dan zou het zomaar geweest kunnen zijn dat de vogel in kwestie het niet overleefd had en dat is een stap te ver voor mij, kijk oorkondes en tentoonstellingen allemaal leuk en aardig maar gezondheid en welzijn van de vogels staat bij mij nog altijd op nummer 1. Als het maar even kan dan wil ik altijd de oorkondes eerste eigen kweek ophalen om zo te bewijzen dat er gewoon mee gekweekt kan worden en ik zo wellicht de mensen kan laten inzien wat er allemaal mogelijk is binnen de avicultuur.

Ik hoop dat deze powerpoint kan bijdrage voor u die ook met tjiftjaffen wil gaan beginnen dan wel u zich er al mee bezig houd, het is een mooie soort/familiegroep en kan in mijn ogen zeker een aanwinst zijn voor de avicultuur.

Ik ben inmiddels al weer een paar soorten verder in de tussentijd van dit kweekresultaat en het maken van deze powerpoint, wellicht zijn die binnenkort ook voor U te lezen en ik hoop dat U er ook van kan genieten gelijk ik dit doe.

Vogelsport verveeld nooit.Tekst : A.Bakker te DordrechtFoto’s : Yuri BakkerTekst en spellingcontrole : M.P.P.