KUNSTGESCHIEDENIS

TIJDLIJN

NIELS VAN DER MEER – IV12KB

ONDERDELEN

Prehistorie tot ca. 150 v.Chr.

Egypte van ca. 3300 tot 332 v.Chr.

Grieken van ca. 800 tot 146 v.Chr.

Romeinen ca. 750 v.Chr. - 476 n.Chr.

Middeleeuwen van 500 – 1500 n.Chr.

PREHISTORIE

Tot ~150 v.Chr.

Bouwkunst

Schilderkunst

Toegepaste kunst

Beeldhouwkunst

BOUWKUNST

Hunebed D1

van 3450 tot circa 3250 v.Chr.

Menhirs Carnac vanaf 5000 v.Chr.

BOUWKUNST • Van groot formaat. Zoals urnenvelden of hunebedden waren

enorme monumenten/bouwerken. • Bijzondere en stenen monumenten hadden vaak een

religieuze achtergrond. Terwijl de mensen zelf in eenvoudige slappe huisjes en schuurtjes woonden.

• Stonehenge, religieus bouwwerk Takkenhutje uit de prehistorie

SCHILDERKUNST

Linne (Limburg), 10.000 v.Chr., 9 x 5,5 cm. De oudste tekening van Nederland.

Altamira, Spanje 13.000 v.chr.

SCHILDERKUNST • Vaak werden er dieren of jachtscènes uitgebeeld. De

tekeningen waren erg eenvoudig. De meesten zijn gevonden in grotten, stukken steen of hout.

• Grottekeningen werden getekend met houtskool. De verf (leem of pigment) werd aangebracht via een rieten pijpje bliezen ze erop en zo kwam het op de grot wand.

TOEGEPASTE KUNST

Hallstadt Armbanden

Van 800 tot circa 500 v.Chr.

Bandkeramiek

Van 5500 tot circa 4400 v.Chr.

BEELDHOUWKUNST

Venusbeeldje tussen 24.000 en 22.000 v.Chr.

Willendorf, Oostenrijk

Negada I-cultuur, ca. 4000-3100 v.Chr, h. 25,3 cm Egypte

EGYPTE

3300 tot 332 v.Chr.

Bouwkunst

Schilderkunst

Beeldhouwkunst

Meubels

Toegepaste kunst

BOUWKUNST • De Egyptische architectuur is vooral bekend vanwege

de piramiden en tempels.

• In de architectuur wordt een gebouw overigens meestal aangeduid met de opdrachtgever. Zo spreekt men van de piramide van Djoser, en niet de piramide van Imhotep.

• De piramide is in de loop van de tijd vervangen door het rotsgraf, waarvan het meest bekende het graf van Toetanchamon.

BOUWKUNST

SCHILDERKUNST • De Egyptische kunst is gedurende de tijd weinig onderhevig

geweest aan grote veranderingen.

• De schilderkunst is aanwezig op muren van tempels, graven en op sarcofagen van de latere edelmannen.

• De schilderkunst is de hele Egyptische geschiedenis belangrijk gebleven

• De kleuren hadden bepaalde betekenissen en het kleurenspectrum werd anders gebruikt dan in de hedendaagse kunst.

SCHILDERKUNST

BEELDHOUWKUNST • Afbeelden van Goden en Farao’s

• Statige uitstraling

• Gemaakt uit steen en klei

MEUBELS • De Egyptische meubelkunst moet in zijn tijd op een hoog peil

hebben gestaan, aangezien er in de omringende landen veel vraag naar was.

• Meubels waren gemaakt uit hout, steen. Ook werd het afgewerkt met stof en huiden.

TOEGEPASTE KUNST

GRIEKEN

800 tot 146 v.Chr.

Bouwkunst

Schilderkunst

Beeldhouwkunst

Meubels

Toegepaste kunst

BOUWKUNST Bouwmateriaal

De Grieken hebben voor al hun gebouwen, dus ook voor hun tempels, oorspronkelijk hout als bouwmateriaal gebruikt. De belangrijkste onderdelen van een gebouw werden bekleed met platen van terracotta (gebakken klei). Geleidelijk aan is men meer duurzame, maar ook moeilijker te bewerken natuursteen (kalksteen en marmer) gaan toepassen. In de vormgeving van de Griekse tempels zien we nog duidelijk invloeden van de oorspronkelijke houtbouw terug. Dit geldt met name voor tempels van de Dorische orde. Op de afbeelding hieronder is bijvoorbeeld goed te zien hoe de balkkoppen in het houten hoofdgestel , terugkomen als trigliefen in de steenconstructie.

BOUWKUNST

De Dorische orde is de oudste van de drie bouwstijlen. Deze bouwstijl is in de zesde eeuw v. Chr. ontstaan op de Peloponnesos. Tempels van deze orde zijn behalve in Griekenland ook in de oorspronkelijke Griekse koloniën langs de Middellandse-Zeekust te vinden. Na de vierde eeuw v. Chr. werd de Dorische stijl niet meer toegepast. Kenmerkend voor deze orde zijn zware bouwvormen en kleine overspanningen. De bouwmeesters wisten in het begin namelijk nog niet zeker of de steenconstructie wel sterk genoeg zou zijn. Vanaf de vijfde eeuw v. Chr. werd de constructie lichter en werden de onderdelen slanker.

De Dorische orde

In Turkije ontstond door de aanraking met andere culturen, zoals de Egyptische, een stijl die eleganter en weelderiger was dan de Dorische: de Ionische orde. De Ionische orde komt vooral voor op de Griekse eilanden van de Egeïsche Zee, maar ook op het Griekse vasteland. De Ionische zuil wordt bekroond door een gekruld voluutkapiteel en heeft - in tegenstelling tot de Dorische - wel een basement. Bij Ionische tempels bestaat de architraaf doorgaans uit drie horizontale balken en is het fries voorzien van een doorlopende reliëfvoorstelling.

BOUWKUNST

1. tympanon / fronton / pediment 2. hoofdgestel 3. zuil 4. stereobaat

De Korintische orde is pas in de vijfde eeuw v. Chr. ontstaan en is eigenlijk meer door de Romeinen dan door de Grieken toegepast. Deze orde lijkt veel op de Ionische, maar heeft een kelkvormig versierd met de bladervorm van een acanthusplant.

3. De Korinthische orde

SCHILDERKUNST Van de Griekse schilderkunst is niet veel meer bewaard gebleven een groot deel is namelijk vergaan. Gelukkig niet alles zodat we in deze tijd nog weten wat er door de Grieken is geschilderd.

Een groot deel wat wel bewaard is gebleven bestaat uit vazen en potten.

Op deze vazen en potten staan vaak figuren afgebeeld zoals goden, helden, scènes uit oude verhalen of het dagelijks leven. De Grieken waren niet erg goed in het realistisch schilderen van deze figuren vaak was het een schematische weergave van een menselijke beweging. De schilderingen zijn herkenbaar aan de stijl zwart met rood. De figuren waren rood op een zwarte achtergrond of juist zwart op een rode achtergrond.

De Grieken schilderden niet alleen op potten en vazen maar ook op wanden, houten panelen en marmer. De beroemde tempel het Pantheon in Athene was ooit ook erg kleurrijk beschilderd maar door het weer en alle andere omstandigheden is de verflaag vergaan. Ook zijn er geen bijna geen panelen meer te vinden vaak alleen nog kleine stukjes met een beetje verf.

SCHILDERKUNST

BEELDHOUWKUNST

MEUBELS Griekse aardewerk In de Griekse oudheid speelde aardewerk in het dagelijks leven een grote rol. Het werd gebruikt om allerhande artikelen in op te slaan en te bewaren, bijvoorbeeld wijn, olijfolie en water. Vaak werd het aardewerk versierd. Zo is er roodkleurig aardewerk, waarbij de figuren rood zijn en de achtergrond zwart, en zwartfigurig, waarbij dat net andersom is. De roodfigurige techniek is moderner. Griekse Meubels De Grieken maakten in hun tijd ook meubels, ze werden gemaakt van steen of van hout. De meubels waren niet super mooi gemaakt, vaak was het gewoon een blok steen waar je op kon zitten. Of een kleine houten voetenbankje.

MEUBELS

TOEGEPASTE KUNST

ROMEINEN

ca. 750 v.Chr. - 476 n.Chr.

Bouwkunst

Schilderkunst

Beeldhouwkunst

Meubels

Toegepaste kunst

BOUWKUNST Circus

Forum

Amfitheater

Basilica – Rome

Romeinse bouwkunst Het circus Een circus had een langwerpige renbaan met tribunes op de lange en korte ronde zijden. De renbaan was tussen de 300 en 600 meter lang en tussen 50 en 100 meter breed. Verder bestond een circus verschillende tribunes, dit waren: - De Pulvinar, de keizerlijke of eretribune. Deze tribune waren voor zeer belangrijke mensen. - De carceres, dit zijn de startkooien gebouwd op de korte rechte zijde van waaruit de wagens met hun paarden vertrokken. - De spina, de verhoogde afscheiding in het midden van de renbaan. Spina is het Latijnse woord voor ruggengraat. In eerste instantie was de spina slechts een ophoping van aarde, maar in de loop der eeuwen werd het een langwerpig stenen bouwwerk. Deze werd versierd met obelisken (zuil die van breed naar smal loopt met een puntige bovenkant), tempeltjes en standbeelden. - De metae, drie kegelvormige zuilen op de uiteinden van de spina, die aangaven waar de menners hun paarden zo kort mogelijk om heen moesten sturen.

Forum

Het woord stamt oorspronkelijk af van het Latijnse woord ferre, dat "wegbrengen" betekent (waarmee bedoeld word dat mensen hun spullen naar de markt brengen). Het Romeinse forum was een aanpassing van het Griekse Agora. Oorspronkelijk werd op een forum handel gedreven, maar later kregen deze pleinen meer een politieke functie. Het Forum Romanum in het Oude Rome veranderde zo van een marktplaats in het politieke en justitiële centrum van de stad, waar de senaat bijeenkwam in de curia en recht werd gesproken in de basilica. Door de enorme groei van Rome was het Forum Romanum al in de 1e eeuw v.Chr. te klein en daarom liet Julius Caesar een nieuw forum naast het oude aanleggen. Dit Forum van Caesar was het eerste van de keizerlijke fora, die nooit een marktfunctie hebben gehad. Latere keizerlijke fora werden gebouwd door Augustus, Vespasianus, Domitianus en Trajanus. De voedselmarkten (Forum Venalium) bleven uiteraard ook bestaan en werden verspreid over de stad op vaste plaatsen gehouden.

SCHILDERKUNST • Licht-donker contrast

• stillevens

BEELDHOUWKUNST • Buste beelden

• Realistische afbeelding

MEUBELS • Vele verschillende meubels

• Rijke decoratie

TOEGEPASTE KUNST • Voor het eerst glas

• Flesjes, schalen

• Oren aan potten, bekers

MIDDELEEUWEN 500-1500 n.chr.

Bouwkunst

Schilderkunst

Beeldhouwkunst

Meubels

Toegepaste kunst

BOUWKUNST • Romaans

• Gotiek

• Woningen

ROMAANS • Tongewelf (denk aan de graftombes)

• Rondboogvenster

GOTIEK lancet- of spitsboog

Driepas

Drieblad

Maaswerk, traceerwerk of tracering

Kruisribgewelven

WONINGEN • Veel verschil tussen arm en rijk

• Armen leefden met velen in kleine huisjes.

• Rijken hadden ruime huizen

SCHILDERKUNST • Middeleeuwse schilderkunst; achtergronden

De functie van het schilderij Kunst als dienares van de theologie Voorgeschreven vormen Kleurgebruik Tijdsbesef

BEELDHOUWKUNST Kerkportalen werden versierd met beeldhouwde religieuze voorstellingen. In die religieuze voorstellingen was het algemene middelpunt Christus, met symbolen van de vier evangelisten er om heen. Mattheüs werd afgebeeld als engel, Marcus als leeuw, Johannes als adelaar en Lucas als os.

MEUBELS • Eenvoudige meubels

• Weinig kleur

• Veel hout en stof

TOEGEPASTE KUNST • Vele materialen: glas, aardewerk en metalen