Thermometer Architectuurcentrum Aorta ©

Het hele jaar zet Aorta de thermometer in de stad. De Thermometer Cartesius Lab volgt de ontwikkelingen van bedrijventerrein Cartesiusweg. Een binnenstedelijk bedrijventerrein met grootstedelijke kansen en ambities. De thermometer wordt begeleid door een gastcommentator – die reageert op actuele ontwikkelingen in het Cartesiusgebied. Die commentator is Denise Vrolijk. Zij is journalist, redacteur en auteur op het gebied van ruimtelijke ordening en stedenbouw en werkt voor vaktijdschrift S+RO. Aanvullend worden gastauteurs gevraagd hun visie op de transformatie van bedrijventerrein Cartesiusweg te geven. De blogs worden aan het einde van het jaar gebundeld en gepresenteerd aan de stad.

NIEUW VOER VOOR URBAN

PIONEERS

DENISE VROLIJK // april 2012

NIEUW VOER VOOR

URBAN PIONEERS

Ingedutte gebieden nieuw leven

inblazen gaat tegenwoordig altijd

gepaard met de zogenaamde creatieve

industrie. Sinds de welbekende

Amerikaanse econoom Richard Florida,

door sommigen niet helemaal onterecht

in de categorie ‘jeuk’ geplaatst, met zijn

creative class op de proppen kwam, zijn

ze niet meer te stuiten. De urban

pioneers, vaak uit de hoek van kunst,

cultuur, architectuur, stedenbouw of

projectontwikkeling, kunnen er wat van;

het ene na het andere schitterende

initiatief ziet het levenslicht. Ligt er een

terreintje braak, geen nood: de urban

pioneers zijn onderweg!

Je kunt er gekscherend over doen, en

wellicht krijgen de urban pioneers wat

veel ruimte, maar feit is wel dat zij

tenminste reuring weten te brengen.

Komen met plannen die in ieder geval

snel tot een resultaat kunnen leiden,

tijdelijk of voor de langere termijn.

Grootschalige masterplannen zijn passé,

dat weten we allemaal. Geld is op, tijd is

op en het geduld is bij sommigen ook op.

Alsmaar steggelen over grote lappen

grond, met financieel gewin als enige

oogmerk – gelukkig behoort die attitude

tot het verleden. En kunnen we nu over

tot de orde van de dag, rekening houden

met de geest van de plek, bestaande

bedrijvigheid, bewoners, lokale initia-

tieven en gebruikmaken van de energie

die er al is. De sky is niet meer de limit,

nee, we gaan uit van kwaliteiten die er al

zijn. Eindelijk!

Het zijn goede gedachten, maar de

uitvoering is nog onwennig. Kijk maar

naar de herontwikkeling van het Haagse

bedrijventerrein de Binckhorst – daar

moet en mag van alles organisch ont-

staan, maar hoe doe je dat? Als

gemeente wil je wel wat, maar teveel

regie uit handen geven blijkt nog eng. In

Utrecht staat de transformatie van het

bedrijventerrein ten westen van de

Cartesiusweg in diezelfde kinder-

schoenen. Ook dit gebied, dat voorheen

in gebruik was door het bedrijf

Werkspoor, mag in de lift. Na het vertrek

van de Werkspoor-bedrijvigheid wordt

het gekenmerkt door een mix van

traditionele bedrijven met stadsverzor-

gende diensten, kantoren, creatieve

bedrijven, kunstateliers en vrijetijds-

bestemmingen. Een gebied zonder

eenheid, maar met veel contrasten –

aldus de gemeente.

Het bedrijventerrein Cartesiusweg ligt

globaal tussen de sporen naar Amster-

dam en Rotterdam, het Amsterdam

Rijnkanaal en de Cartesiusweg in. Na de

aanleg van Leidsche Rijn is het gebied

steeds centraler in de stad komen te

liggen; met de auto kom je er minder

makkelijk dan voorheen. En toch zit Van

der Wal, een landelijk georiënteerde

vervoerder (nog) op het terrein. Zo ook

de nationaal publiek trekkende Central

Studio’s, en niet te vergeten energie-

leveranciers Nuon en Eneco. Zitten die

nog wel goed op dit binnenstedelijke

bedrijventerrein? En passen zij in het

door de gemeente neergelegde verhaal

over broedplaats voor creatieve

industrie, urban culture en een

werklandschap voor stadsgeoriënteerde

en creatieve bedrijvigheid?

Ontwikkelaar TCN staat al te trappelen,

en met hen meerdere nieuwe

verhalenvertellers, meest uit dezelfde

branche. Vanuit de gemeente zijn de

sterke- en zwakke kanten, de

ontwikkelingspotentie, de kaders voor

milieuhinder en geluidscontouren, èn de

identiteit voor het gebied vastgelegd in

een visie die de bandbreedte op

verschillende onderwerpen aangeeft. De

ontwikkelingsvisie Werkspoorkwartier,

omdat de gemeente het terrein niet wil

verwarren met de westelijk van de

Cartesiusweg gelegen Cartesiusdriehoek.

Eind mei zal de gemeenteraad er ook

een zinnig woord over zeggen. Laten we

hopen dat het niet alleen de urban

pioneers zijn die in dit gebied aan hun

trekken mogen komen. Door de mix van

bedrijvigheid zijn er namelijk tal van

initiatieven die de kop opsteken, ook van

ondernemers die al jarenlang op het

terrein gevestigd zijn.

Neem de metaal- en lasmannen van Fast

Fabrications, zij werken al hun hele leven

op het industriegebied en vertellen vol

trots hoe zij gebruikmaken van de

insteekhaven aan het Amsterdam

Rijnkanaal om hun zware en grote

producten naar bijvoorbeeld Nigeria te

verschepen. Dat ze nu, zij het tijdelijk,

het pand aan de Tractieweg 50 bevolken

– het laatste gebouw van het bedrijf

Werkspoor dat nog in de originele

functie draait – maakt hun verhaal en

plan voor hergebruik op de langere

termijn natuurlijk heel speciaal. Ook dit

is de geest van de plek, juist dit. Laten

we daarom hopen dat Utrecht zich niet

alleen op de welbekende urban pioneers

richt. Het op dit moment al goed

gemengde gebied aan de Cartesiusweg

verdient een aanpak die rekening houdt

met àlle bestaande kwaliteiten. En naast

nieuw voer voor urban pioneers biedt

dat ook voldoende kansen voor de

ondernemers die hier al jarenlang hun

plek hebben, het terrein in alle finesses

kennen èn het in veel gevallen in iedere

vezel van hun lijf hebben zitten.

Denise Vrolijk, april 2012