de Arch

itect | | juli - augustus 2011

www.deArchitect.nl

7-8

Thema: Hamburg Ontwerp stedelijke toekomst Goedkoop maar bijzonder paviljoen in Osdorp door Atelier Kempe Thill Nieuw kantoor Rabobank stelt sociale interactie centraal Ingenieuze glaskap voor Scheepvaartmuseum Amsterdam Stedebouw: het Eilandje in Antwerpen

Jaargang 42, Sdu Uitgevers, juli - augustus 2011

de Architect, juli - augustus 2011 35

Project

Jeugdherberg Antwerpen (b)

In het jaar dat Antwerpen de Europese Jongerenhoofdstad is, opent jeugdherberg Pulcinella haar deuren. Vincent Van Duysen Architects won in 2004 de Open Oproep en slaagde erin een kwalitatief gebouw neer te zetten op slechts honderd meter afstand van de bekende Braem-toren.

Vincent Van Duysen Architects

Auteur Marc Dubois Fotograaf Vincent Van Duysen Architects

De rol van het stadsbestuur is bij de totstandkoming van

jeugdherberg Pulcinella van cruciaal belang geweest. Waar

ooit krotten stonden, komt nu een nieuw stedelijk plein.

Antwerpen gaf aan Toerisme Vlaanderen een stuk grond om

een jeugdherberg te bouwen met 162 bedden. Voorwaarde

was wel dat de architectenkeuze via de procedure van de

Open Oproep van de Vlaamse Bouwmeester zou plaats-

vinden.

De strak geritmeerde gevel van de jeugdherberg is beeld-

bepalend voor het Bogaerdenplein dat pas eind 2011 wordt

uitgevoerd. Wat direct opvalt is de bijna Spartaanse compo-

sitie van de gevel. Die is geen dun vliesje maar een met

massa. De materiaalkeuze en de diepte van de ramen be-

palen het resultaat. Zelfs bij de gesloten delen is het ritme

behouden. De gevelplaten uit Chinees graniet kregen een

oude frijnslag, waardoor het effect van blauwe hardsteen

ontstaat. De platen zijn drie à vier centimeter dik met op de

hoeken een breedte van acht centimeter. Geen V-vormige

hoekverbanden, maar wel het schranken van massieve

platen. De diepte in de gevel versterkt het spel van licht en

schaduw; het licht zichtbaar maken blijft één van de grote

aandachtspunten van Van Duysen.

Het strakke rasterpatroon is verzacht door drie grote glas-

partijen die zich bevinden ter hoogte van gemeenschap-

pelijke zithoeken op de verdiepingen. Aan de binnenzijde

is privalite glas aangebracht, waarop een projectie mogelijk

is – een geïntegreerd kunstproject van Michel François.De belangrijkste ingreep binnen de heldere structuur is

de introductie van een ‘cour anglaise’: een buitenruimte

op kelderniveau. Op deze wijze worden alle nadelen van een

kelder vermeden en krijgt dit binnenhof met één boom

een rustig en sereen karakter. Aan deze zijde is de gevel

In de gangen naar de kamers benadrukt een zwart U-profiel

de lengte van de gangen.

De voorgevel van het complex kijkt uit over

het Bogaerdenplein dat momenteel in ontwikkeling is.

36 de Architect, juli - augustus 2011 de Architect, juli - augustus 2011 37

voorzien van een pleisterlaag, wat de beoogde uitstraling

versterkt. Een buitentrap achter een muur leidt naar een

ander, hoger gelegen binnenhof dat in directe verbinding

staat met een ruime fietsenberging.

De vide in het interieur is meer dan een opsplitsing tussen

de bar en de zitruimte voor de groepen. Deze opening in de

vloer legt een visuele verbinding met het restaurant op de

kelderverdieping en laat toe dat het zonlicht hier ‘s morgens

en ‘s avonds kan binnendringen. Op dit niveau bevinden

zich tevens twee vergaderruimtes en de sanitaire voor-

zieningen. Vanaf het grote raam naast de bar is de kop van

de politietoren van Braem zichtbaar. Op onverwachte wijze

wordt het gebouw dat de skyline van Antwerpen domineert

als het ware in het interieur binnengesmokkeld. Maar al te

vaak wordt Van Duysen onder het label minimalist gerang-

schikt, terwijl hij juist een veelheid aan ervaringen weet te

vatten in een ontwerp.

Na een overdekte entree verrast de strak vormgegeven

lobby met zijn volledig zwarte wandbekleding van kunst-

harsplaten. Van Duysen past zelden kleur toe; in zijn visie

moet architectuur een neutraal ruimtelijk kader bieden om

het kleurgebruik bij de mensen visueel te versterken.

Project Jeugdherberg Antwerpen (b) Vincent Van Duysen Architects

De plattegrond zit glashelder in elkaar en is meer dan een

antwoord op het programma van eisen. Het interieur zit vol

met onverwachte doorzichten. Zo is er vanaf de balie zicht

op het binnenhof en zelfs naar de straat.

Net als in zijn andere projecten is ook hier de detaillering

erg belangrijk voor het bereiken van een visuele eenheid.

Zelfs binnen het beperkte budget is hem dit gelukt. In plaats

van een gyproc plafond zijn eenvoudige zwarte metalen

lamellen aangebracht met daartussen de verlichting en de

installaties. In de gangen naar de kamers benadrukt een

zwart U-vormig profiel de lengte van de gangen. De archi-

tect koost bewust niet voor designmeubilair, maar voor

stoelen en tafels die een onopvallende verschijning hebben.

Ook de wit geschilderde kamers zijn voorzien van meubilair

en een ruime natte cel met een sobere lijnvoering.

Nadat in de hotelsector de architectonische aspecten meer

aandacht kregen, is het nu de beurt aan de jeugdherbergen.

Antwerpen en Van Duysen zijn erin geslaagd een nieuwe

Europese standaard te poneren; een verblijfplaats voor

jongeren met een even strakke vormgeving als hun bege-

leidende iPhone.

Het restaurant en de bar liggen boven elkaar aan het binnenhof.

In plaats van een gyproc plafond zijn

eenvoudige zwarte metalen lamellen

aangebracht met daartussen de

verlichting en de installaties.

De lobby is strak vormgegeven met een

volledig zwarte wandbekleding in kunstharsplaten.

Het licht zichtbaar maken blijft één van de grote aandachtspunten van Van Duysen

Maar al te vaak wordt Van Duysen onder het label minimalist gerangschikt, terwijl hij juist een veelheid aan ervaringen weet te vatten in een ontwerp

38 de Architect, juli - augustus 2011 de Architect, juli - augustus 2011 39

Project Jeugdherberg Antwerpen (b) Vincent Van Duysen Architects

1 entree

2 lobby

3 mediaruimte

4 fietsenstalling

5 technische ruimte

6 berging

7 atelier

8 bureau

9 bar

10 diensten

11 binnenhof

12 vide

13 restaurant

14 vergaderruimte

15 bagageruimte

16 keuken

17 spoelkeuken

18 zitruimte

19 appartement conciërge

20 privéterras

21 publiek terras

22 slaapkamer

23 toiletten

Kelder

Begane grond

Eerste en tweede verdieping

Derde verdieping

Doorsnede

23

23

23

5

14

14

5

11

13

16

6

6

6

6

17

18129

1

2

8

3

4

5 55

5 6 7

11

6 6

10

2218222222

22

22

22

22

22

22

22

22

22

22 22 22 22

20

19

22

22

22

22

22

22 22 22 22

222221

5

11 13

129

18

2222

22 21

40 de Architect, juli - augustus 2011

Kunstwerk op de

binnengevel

Michel François

In het ontwerp is op een subtiele

manier een kunstwerk van Michael

François geïntegreerd. Hij heeft drie

projectoren en drie glazen puien

voorzien van privalite glas, een

glassoort die semitransparant kan

worden. De projectie hierop ver-

beeldt traag bewegende polystyreen

bolletjes, waardoor het lijkt alsof het

gebouw hiermee is gevuld.

www.deArchitect.nl

Project Jeugdherberg Antwerpen (b) Vincent Van Duysen Architects

Opdrachtgever Toerisme Vlaanderen, Brussel, België

Ontwerp Vincent Van Duysen Architects, Antwerpen (b)

Projectarchitecten Kristof Geldmeyer, Liesbet De Vis

Adviseur Werfopvolging Bureau Bouwtechniek, Antwerpen

Adviseur constructie Koen Paridaens, Leuven

Adviseur installaties Boydens, Brugge

Adviseur akoestiek Daidalos, Leuven

Aannemer Cosimco, Kontich

Bruto vloeroppervlakte 4400 m²

Programma jeugdherberg met conciërgewoning

Voorlopig ontwerp juni 2004

Definitief ontwerp maart 2006 en mei 2008 vanwege aanpassing

Aanvang bouw april 2007 (incl. periode archeologisch onderzoek)

Oplevering mei 2011

Bouwsom inclusief installaties €7.000.000 excl btw en erelonen

1 thermisch onderbroken aluminium

kozijnen met thermisch geïsoleerd

veiligheidsglas

2 natuurstenen plaat die aan de

achterzijde is uitgevreesd

3 kitvoeg

4 betonnen kolom, isolatie,

luchtspouw en natuursteen

5 stalen L-profiel

6 thermisch onderbroken stalen

kozijnen met thermisch geïsoleerd

veiligheidsglas

7 stalen binnenkozijnen met Privalite

glas dat fungeert als projectie-

scherm voor een kunstwerk

8 pleisterwerk

9 dragend opgaand metselwerk

De belangrijkste ingreep binnen de heldere structuur

is de introductie van een ‘cour anglaise’, een buitenruimte

op kelderniveau.

Horizontaal geveldetail2 3 4 5 6

789

1

01-01_Cover Hamburg734-40_Pr_Antwerpen