4‐1‐2015

1

Tijd van steden en staten (1000‐1500 n. Chr.) 4.4 De kruistochten

• De expansie van de christelijke wereld naar buiten toe, onder andere in de vorm van kruistochten.

Onderzoeksvraag; welke motieven leidden in de middeleeuwen tot de kruistochten?

• Rond 1080 bedreigen de minder tolerante  Seldjoeken Constantinopel.

• Het werd voor christelijke pelgrims steeds moeilijker om een bedevaart naar Jeruzalem te maken.

Constantinopel

Th. Manders, Sint‐Janslyceum, 2013

Tijd van steden en staten (1000‐1500 n. Chr.) 4.4 De kruistochten

• De expansie van de christelijke wereld naar buiten toe, onder andere in de vorm van kruistochten.

De mensen uit die tijd hadden trouwens een 

geheel andere kijk op de wereld dan wij nu. 

Jeruzalem was hierop vaak het centrum van 

de wereld. Deze kaartjes zijn gemaakt rond 

het jaar 1000 n. Chr.

Tijd van steden en staten (1000‐1500 n. Chr.) 4.4 De kruistochten

• De expansie van de christelijke wereld naar buiten toe, onder andere in de vorm van kruistochten.

De pelgrims vroeger de keizer van het Byzantijnse rijk om steun. De Byzantijnse keizer Alexus vroeg paus Urbanus II om hulp Urbanus II hield in 1095 een vurige reden waarin hij opriep tot het houden van een 

kruistocht. ‘deus vult’ (‘God wil het’) ((VOGGP) gedachte).  Bisschoppen en priesters in heel Europa namen de prediking van Urbanus over.

4‐1‐2015

2

In 1095 roept paus Urbanus II voor het eerst op tot een kruistocht. Volgens de abt Fulcher zegt hij het volgende:

"Haast u op weg om uw broeders in het Oosten de hulp te bieden waar ze al meermaals om gevraagd hebben. Want de Turken hebben reeds land veroverd in Anatolië en de christenen daar overwonnen. Ze hebben christenen gedood en gevangengenomen, kerken vernield en Gods' koninkrijk besmeurd. God roept

jullie op om iedere klasse, zowel de ridders als het voetvolk, zowel rijk als arm te overtuigen om mee te helpen dit verdorven volk te verjagen uit onze christelijke

gebieden voor het te laat is. Ik spreek voor iedereen, ook degenen die op dit moment niet aanwezig zijn. Voor allen die op tocht gaan, is de vergeving van alle zonden verzekerd: voor hen van wie het leven eindigt op het land of op

zee of in de strijd tegen de heidenen. O, wat een schande zou het zijn wanneer zo een duivels, verachtelijk en slaafs volk de overwinning zou behalen op het

vrome volk van God. Ga dus op weg en bestrijd de ongelovigen op het slagveld want deze strijd is nu noodzakelijk en moet eindigen in een

totale overwinning."

Tijd van steden en staten (1000‐1500 n. Chr.) 4.4 De kruistochten

• De expansie van de christelijke wereld naar buiten toe, onder andere in de vorm van kruistochten.

Wat waren de redenen voor de paus om deze oproep te doen?1. Zorgen dat christenen weer een veilige pelgrimstocht konden maken.2. Verdere expansie van het christendom (kenmerkend aspect), dat ook in Palestina voet 

aan de grond zou krijgen. ((VOGGP) ontwikkeling).

3. Het binden van de Grieks‐orthodoxe Kerk aan de Kerk van Rome.4. Het vergroten van de macht van de paus t.o.v. de vorsten5. In de kruistochten konden ambitieuze/jonge edelen hun energie richten op 

verovering van buiten‐Europese gebieden/het Heilige Land, waardoor er een einde kon komen aan de voortdurende onderlinge strijd die typisch was voor het feodale systeem. Er zou dan meer politieke rust komen in Europa.

4‐1‐2015

3

Tijd van steden en staten (1000‐1500 n. Chr.) 4.4 De kruistochten

• De expansie van de christelijke wereld naar buiten toe, onder andere in de vorm van kruistochten.

Een paar redenen om mee te doen aan een kruistocht:1. ‘god wil het’, 2. men vecht voor een hoger geestelijk doel (een heilige oorlog) (VOGGP) verschijnsel = oorlog3. de mogelijkheid om zich te verrijken4. ontkomen aan de straf voor begane misdrijven, (iedereen die meedeed werd een aflaat beloofd)

5. veroveren nieuwe gebieden 6. bevrijding van lijfeigenschap/slavernij . 

Godsdienst oorlogen gaan nooit alleen om godsdienst

Tijd van steden en staten (1000‐1500 n. Chr.) 4.4 De kruistochten

• De expansie van de christelijke wereld naar buiten toe, onder andere in de vorm van kruistochten.

Tijdens de eerste georganiseerde kruistocht onder leiding van Godfried van Bouillon bereikt slechts een klein deel van de kruisvaarders Palestina. In 1099 verovert menwel Jeruzalem en sticht men een aantal kruisvaarders staten.

Tijd van steden en staten (1000‐1500 n. Chr.) 4.4 De kruistochten

• De expansie van de christelijke wereld naar buiten toe, onder andere in de vorm van kruistochten.

De Jodenvervolging was een rode draad in de eerste periode van de kruistochten. De eerste groepen die op weg gingen bestonden enerzijds grotendeels uit armen en anderzijds uit roofridders die mogelijkheden zagen om rijkdom te verwerven. Bij de vervolging speelden economische, religieuze en sociale motieven een rol;1. de joden, die op vele plaatsen geld‐ en warenhandel dreven, waren immers rijke en gemakkelijke 

slachtoffers. 2. daarnaast waren zij schuldig aan de kruisdood van Jezus.3. en bleven ze vreemdelingen die aan de eigen gebruiken bleven vasthouden

4‐1‐2015

4

Tijd van steden en staten (1000‐1500 n. Chr.) 4.4 De kruistochten

• De expansie van de christelijke wereld naar buiten toe, onder andere in de vorm van kruistochten.

Veel kruisvaarders gingen onderweg als beesten tekeer. Er was regelmatig sprake van kannibalisme en andere gruwelijkheden. Zo werden b.v. hoofden van tegenstanders met katapulten over de muren geschoten en na een overwinning werden 1000en geëxecuteerd.

De onthoofding van gevangen moslimstrijders (kroniekschrijvers hebben het over 2700 tot 5000 man)

in opdracht van koning Richard Leeuwenhart tijdens de 3e kruistocht in 1191. 

Tijd van steden en staten (1000‐1500 n. Chr.) 4.4 De kruistochten

• De expansie van de christelijke wereld naar buiten toe, onder andere in de vorm van kruistochten.

Tijdens de eerste georganiseerde kruistocht onder leiding van Godfried van Bouillon bereikt slechts een klein deel van de troepen Palestina. De kruisvaarders slagen er echter wel in om Jeruzalem te veroveren (1099) en stichtten een aantal kruisvaardersstaten.

4‐1‐2015

5

Tijd van steden en staten (1000‐1500 n. Chr.) 4.4 De kruistochten

• De expansie van de christelijke wereld naar buiten toe, onder andere in de vorm van kruistochten.

Er komt een reactie van de islamitische geestelijken die oproepen tot een kleine jihad.In 1187 heroverde de islamitische generaal Saladin Jeruzalem op de christenen.

Muren van Jeruzalem (2013)

Tijd van steden en staten (1000‐1500 n. Chr.) 4.4 De kruistochten

• De expansie van de christelijke wereld naar buiten toe, onder andere in de vorm van kruistochten.

4‐1‐2015

6

Tijd van steden en staten (1000‐1500 n. Chr.) 4.4 De kruistochten

• De expansie van de christelijke wereld naar buiten toe, onder andere in de vorm van kruistochten.

Geschokt deed de paus een nieuwe oproep. Tijdens de 3e kruistocht ((VOGGP) gebeurtenis)

gingen legers o.l.v. de Franse koning Filips II en de koning van Engeland, RichardLeeuwenhart richting Palestina ((VOGGP) persoon). Jeruzalem kwam echter niet meer inhanden van de christenen. Wel wist Richard, Saladin te bewegen om de christelijkepelgrims weer in Jeruzalem toe te laten.

Graf Richard Leeuwenhart in Rouen

Tijd van steden en staten (1000‐1500 n. Chr.) 4.4 De kruistochten

• De expansie van de christelijke wereld naar buiten toe, onder andere in de vorm van kruistochten.

De kruistochten veranderden gelovigen in fanatieke strijders voor het geloof. Daardoor gingen mensen zich ook keren tegen andersgelovigen in Europa.

Reconquista =De strijd van de christenen om de moslims uit Spanje te verdrijven.

Tijd van steden en staten (1000‐1500 n. Chr.) 4.4 De kruistochten

• De expansie van de christelijke wereld naar buiten toe, onder andere in de vorm van kruistochten.

Gevolgen kruistochten:1. de tegenstellingen tussen christenen en moslims werden groter2. West‐Europa leerde veel van de Arabische cultuur en via hun wetenschappen werden

medische kennis en moderne cijfers (inclusief het getal 0) in Europa geïntroduceerd.3. dankzij de Arabische vertalingen zijn Griekse denkbeelden weer in Europa

terechtgekomen en zo bereidden de kruistochtenWest‐Europa voor op de Renaissance.4. Italiaanse steden zoals Venetië profiteerden van de handelscontactenmet het oosten.

4‐1‐2015

7

Tijd van steden en staten (1000‐1500 n. Chr.) 4.4 De kruistochten

• De expansie van de christelijke wereld naar buiten toe, onder andere in de vorm van kruistochten.

Geschiedenis herhaalt zich?kruistocht als propagandaterm (Bin Laden / Irak ‐ Bush)

ook hier geldt weergodsdienst oorlogen gaan nooit alleen om godsdienst

Tijd van steden en staten (1000‐1500 n. Chr.) 4.4 De kruistochten

• De expansie van de christelijke wereld naar buiten toe, onder andere in de vorm van kruistochten.

Geschiedenis herhaalt zich?

4‐1‐2015

8