SYMPOSIUM SENS-CITY

WORKSHOP

‘KWALITIJDSBESTEDING’

Psychopedagogische dienst

Dienstencentrum St.-Oda

24 september 2013

1

‘KWALITIJDSBESTEDING’

We willen de tijd van onze zorggebruikers

kwaliteitsvol invullen met dagbesteding

op ieders maat.

2

INHOUD VAN DE WORKSHOP

1. Nood aan vernieuwde visie…

2. Wat verstaan we onder dagbesteding?

3. Essentie van onze visie op dagbesteding

4. Van visie naar praktijk!

5. Ondersteuning vanuit beleid

6. Kritische reflectie op onze visie

3

1. NOOD AAN VERNIEUWDE VISIE…

Voormalige knelpunten:

- meer aanbodgestuurd

- meer groepsgericht

- eerder nadruk op kwantiteit

- eerder ‘subjectief’ gekozen

Nood aan hervorming:

op een integratieve en multidisciplinaire manier komen tot een kwalitatieve

dagbesteding voor personen met een ernstig meervoudige beperking

4

2. WAT VERSTAAN WE ONDER

DAGBESTEDING?

5

Primaire biologische

basisbehoeften:

- rode draad

- essentieel

- bepalen verloop dag

→ zwarte zones

→ van invloed op

dagbesteding!

Drie pijlers in

dagbesteding:

- vrije tijd

- aanbod

- therapie

Verzorging Dagbesteding

Dagbesteding = …

HET ST.-ODA 3-PIJLERMODEL

Vrije tijd Aanbod Therapie

6

3. ESSENTIE VAN ONZE VISIE OP

DAGBESTEDING

De belangrijkste uitgangspunten:

1. Het ‘zich goed voelen’

2. Kwaliteit boven kwantiteit

7

4. VAN VISIE NAAR PRAKTIJK!

Handelings

- plan

Programma

op maat van

zorggebruiker

Activiteiten –

TOP 5

8

4.1. HET HANDELINGSPLAN

A. Evolutie

B. Begeleidingsstijl

C. Lievelingsactiviteiten

D. Noden

9

A. EVOLUTIE

= terugblik op voorbije drie jaar

continuïteit bieden

eenduidige beeldvorming

10

VOORBEELD JANA:

Evolutie:

Sinds februari 2010 is Jana opgenomen op St.-Oda. Ze woont er,

samen met 9 andere bewoners, op leefgroep x. Jana lijkt zich al

goed aangepast te hebben aan haar nieuwe omgeving, in die zin

dat heel wat activiteiten, situaties en personen haar al vertrouwd

zijn geworden. Bij aanvang van haar verblijf zagen we heel wat

probleemgedrag bij Jana zoals trekken aan de haren van

medebewoners, grijpen naar personeel, gaan zitten en weigeren

verder te gaan tijdens het wandelen, gooien met materiaal (bv.

eetgerei), … We hebben Jana de afgelopen jaren beter leren

kennen waardoor we onze begeleidingsstijl en aanpak geleidelijk

aan beter hebben afgestemd op haar. Verder hebben we ook

enkele aanpassingen gedaan die tegemoet komen aan haar noden

(vb. aangepaste eetstoel, geen begeleiding door kortdurende

stagiaires/vrijwilligers, …). Ze voelt zich duidelijk veiliger en

probleemgedrag is in frequentie en intensiteit afgenomen.

11

B. BEGELEIDINGSSTIJL

= kern van omgang en aanpak

richtgevende principes:

niet enkel gericht op gedrag

het belang van emotionele ontwikkeling

emancipatorisch werken

Begeleidingsstijl Jana:

Fase 1 van Emotionele ontwikkeling: adaptatiefase

Kerntaak van begeleiding = REGULEREN: nabijheid en beschikbaarheid

bieden, alert zijn voor signalen van hyperarousal, spanning reduceren,

onvoorwaardelijke acceptatie, bieden van voorspelbaarheid via structuur en

regelmaat, activiteiten met de nadruk op ‘samen zijn’, bij probleemgedrag ‘zelf

heft in handen nemen’, … .

12

C. LIEVELINGSACTIVITEITEN

= activiteiten die zorggebruiker graag ‘lijkt’

te doen of waarvan hij het meest ‘lijkt’ te

genieten

Welbevinden als criterium !

13

VOORBEELD JANA:

14

Wat zijn lievelingsactiviteiten? Wat zijn noden?

Zwemmen, bobo (=

stimulatieklasje), snoezelen,

lekker eten, vestibulair aanbod:

paardrijden, auto rijden, fietsen,

hangmat, waterbed…

TOP 5 (doelstellingen en mogelijke

activiteiten).

Frequentie

Deskundigheidscode

1

2

3

4

5

D. NODEN

= belangrijke behoeften of noden van zorggebruiker:

Rekening houdend met wat iemand ‘aankan’

Rekening houdend met zwarte zones

Zoeken naar geïndividualiseerd evenwicht tussen:

o activiteit en rust

o variatie en structuur/voorspelbaarheid

o individuele- en groepsactiviteiten

o thuis en buitenshuis

o …

15

VOORBEELD JANA:

16

Wat zijn lievelingsactiviteiten? Wat zijn noden?

Zwemmen, bobo (= stimulatieklasje),

snoezelen, lekker eten, vestibulair

aanbod: paardrijden, auto rijden,

fietsen, hangmat, waterbed…

Ontwikkelingsstimulatie -

Spreiding doorheen dag -

Voldoende aanbod om verveling

tegen te gaan – Afwisseling om

rigiditeit te vermijden -

Herhaling owv

voorspelbaarheid, veiligheid -

Individueel werken – initiëren

van interacties met andere

bewoners – ‘uit de leefgroep’ –

voldoende beweging TOP 5 (doelstellingen en mogelijke

activiteiten).

Frequentie Deskundigheidscode

1

2

3

4

5

4. VAN VISIE NAAR PRAKTIJK!

Handelings-

plan

Programma

op maat van

zorggebruiker

Activiteiten –

TOP 5

17

4.2 DE ACTIVITEITEN – TOP 5

= meest geschikte activiteiten, geordend

naar prioriteit

basis van handelingsplan als vertrekpunt

opgesteld in multidisciplinair team

TOP 5 = zowel therapie, aanbod als vrije

tijd

specificatie naar doelstelling, frequentie,

benodigde deskundigheid 18

VOORBEELD JANA:

19

Wat zijn lievelingsactiviteiten? Wat zijn noden?

Zwemmen, bobo (= stimulatieklasje),

snoezelen, lekker eten, vestibulair

aanbod: paardrijden, auto rijden,

fietsen, hangmat, waterbed…

Ontwikkelingsstimulatie - Spreiding

doorheen dag - Voldoende aanbod

om verveling tegen te gaan –

Afwisseling om rigiditeit te

vermijden - Herhaling owv

voorspelbaarheid, veiligheid -

Individueel werken – initiëren van

interacties met andere bewoners –

‘uit de leefgroep’ –

verbeteren conditie TOP 5 (doelstellingen en mogelijke

activiteiten).

Frequenti

e

Deskundigheidscod

e

1 Bobo (= ontwikkelingsstimulerend

klasje)

3 V

2 Beweging (fietsen, wandelen…) 3 V - O

3 Snoezelen: genieten 1 V - O

4 Zwemmen 1 O

5 Paardrijden 1 V

Top 1: bobo Doelstellingen:

Motorische ontwikkeling (Fijnmotorische handelingen oefenen: verschillende grepen, bi-manueel handelen)

Cognitieve ontwikkeling (Aandacht en concentratie richten en vergroten, Intentionele handelingen met gebruiksvoorwerpen stimuleren (~zelfredzaamheid), Inzicht in oorzaak-gevolg relaties stimuleren)

Sociaal-emotionele ontwikkeling: (Actie-reactie stimuleren, Motorisch imitatie uitlokken, Nabijheid van andere bewoners leren verdragen, Actievere houding( liggen) aannemen om meer vanuit de omgeving op te pikken)

Frequentie (per week): 3

Deskundigheid: V therapeut; multidisciplinair: logo, ergo, beweging 20

Top 3: snoezelen

Doelstellingen:

Zorgen voor rust, ontspanning,innerlijk evenwicht

Genieten van vestibulaire stimulatie

Veilige band opbouwen via lichamelijk contact

(nabijheid): samen bewegen, massage, knuffelen

Frequentie: 1

Deskundigheid: afhankelijk van doelstelling: V

ergotherapeut, N leefgroepbegeleiders

21

EVALUATIE VAN HANDELINGSPLAN EN

ACTIVITEITEN - TOP 5

Jaarlijks tussentijdse evaluatie op

leefgroepvergadering

Jaarlijks in multidisciplinair team

Driejaarlijks op een zorgplanbespreking

Ten alle tijden indien aangewezen, mits

multidisciplinair overleg

Flexibiliteit wat betreft het invullen van

de dagbesteding staat voorop! 22

4. VAN VISIE NAAR PRAKTIJK!

Handelings-

plan

Programma

op maat van

zorggebruik

er

Activiteiten –

TOP 5

23

4.3 PROGRAMMA OP MAAT

Voorbeeld Jana: weekprogramma

Maandag 14-15u: wandelen (in rolstoel) met de leefgroep

Dinsdag 10-12u: bobo (TOP 1)

13-14u: bewegen: trimmen (TOP 2)

18.30-19.30u: zwemmen (TOP 4)

Woensdag 10-12u: bobo (TOP 1)

14.30-15u: paardrijden (TOP 5)

Donderdag 10-12u: bobo (TOP 1)

16.15-17u: basale activiteit (TOP 3)

Vrijdag 11-11.30u: wandelen (zelf stappen) met de leefgroep (TOP 2)

14.30-15.30u: zwemmen (niet wekelijks) (TOP 4) 24

5. ONDERSTEUNING VANUIT BELEID

Nieuwe visie vraagt steun van beleid:

verwerkt in strategiemap

directie volgt realisatie TOP 5 op

verantwoorde beslissingen betr. therapie-uren

ter beschikking stellen van middelen en toepassingen

beleid verwacht ook van leefgroep dat ze TOP 5 mee realiseren

beleid erkent noodzaak van vrijwilligers en familie ter realisatie TOP 5

25

6. KRITISCHE REFLECTIE OP ONZE VISIE

6.1 Meerwaarde van activiteiten – TOP 5

6.2 Mogelijke valkuilen

6.3 Uitdagingen voor de toekomst! 26

6.1 MEERWAARDE VAN DE

ACTIVITEITEN – TOP 5

Meer vraaggestuurd en op maat werken: Toegenomen objectiviteit aangaande de invulling van

dagbestedingsactiviteiten

Selectie en uitvoering van dagbesteding beter

aansluitend bij geïndividualiseerde begeleidingsstijl

en noden van de zorggebruiker

Doelstellingen duidelijker bepaald

Prioriteiten transparanter

Vlottere aanpassing en/of vernieuwing van

activiteiten

Kritischer tegenover activiteiten die voor iedereen

gelden

27

6.1 MEERWAARDE VAN DE

ACTIVITEITEN – TOP 5

Meer multidisciplinair werken: Meer multidisciplinair overleg

Meer ‘samen’werking tussen therapeuten

De gedragsaanpak meer multidisciplinair doorleefd

Positief effect: we voelen ons één team ter

ondersteuning van onze zorggebruikers

28

6.2 MOGELIJKE VALKUILEN

Blind streven naar het maximaliseren van duur en frequentie van activiteiten

Enkel therapieën in activiteiten – TOP 5

5 TOP – activiteiten nodig voor iedere zorggebruiker?

Terug meer aanbodgestuurd denken vanuit praktische moeilijkheden

Niet tijdig updaten van begeleidingsstijl en geformuleerde noden

…

29

6.3 UITDAGINGEN VOOR DE TOEKOMST!

Bewaken van ruimte voor ‘experimenteertijd’

Continu flexibele programmawijzigingen doorvoeren bij veranderende activiteiten - TOP5’s

Deze visie ook staande houden wanneer dagbesteding zal ingevuld worden aan de hand van persoonsgebonden financiering?

Emotionele ontwikkeling nog meer integreren in selectie en uitvoering van dagbesteding

Aanpassing van dagbesteding aan meer flexibele verblijfsduren van zorggebruikers

30

TOT SLOT

Bedankt voor jullie interesse en aandacht!

Bij vragen, opmerkingen en/of suggesties

nodigen we jullie uit deze te delen.

De psychopedagogische dienst

- dienstencentrum St.-Oda

31