Stuurgroepvergadering EDUBO

22-05-2006

Agenda1. Goedkeuring verslag vorige vergadering2. Overzicht lopende activiteiten3. Voorstelling statistische analyse vd

beoordeling door expertenpanel4. Bespreking samengestelde indicatorenset5. Bespreking indicatoren die niet zullen worden

gemeten6. Bespreking veldwerk7. Uiteenzetting taken inzake thermale metingen

(Wouter Maes)8. Verdere planning

1. Goedkeuring verslag

• Vragen of opmerkingen?

2. Overzicht activiteiten

• Ontwikkeling en testen indicatorenset- Maximilien Fontaine- Kris Rongé

• Ontwikkeling thermale indicatoren- Wouter Maes- Tom Pashuysen- Pieter Hensen

• Website• Statistische analyse expertenpanel• Samenstellen indicatorenset• Selectie bestanden• Contacteren eigenaars• Opstellen meetstrategie• Opnemen voorjaarsvegetatie• Onderzoek naar thermale metingen

2. Overzicht activiteiten

3. Resultaten expertenpanel

• De beoordelingscriteria

• Scores per principe/component

Beoordeling van de criteria

C1 C2 C3 C4 C5

Expert 1

2 3 3 4 2

Expert 2

2 4 4 3 2

Expert 3

3 5 2 2 1

CRIT

IND

• Niet alle experten kennen op zelfde manier scores toe afhankelijke steekproeven

• Friedmann test - verschillen tussen beoordelingscriteria

• Geen significante verschillen

• Alle criteria worden even belangrijk geacht

Beoordeling van de criteria

Indicatorscore

C1 C2 C3 C4 C5

I1 2.3 3.4 3.4 4.3 2.6

I2 … … … … …

I3 … … … … …

CRIT

IND

Indicatorscores per component

Gemiddelde score per component

3.62

3.34

3.16

2.80

2.90

3.00

3.10

3.20

3.30

3.40

3.50

3.60

3.70

Samenstelling Structuur Processen

Component

Gem

idd

eld

e sc

ore

Verschillen zijn statistisch significant (p < 0.01)

1

32

Verdeling scores beoordelingscriteria

1.00 2.00 3.00 4.00

impl

0

5

10

15

20

Co

un

t

2.00 3.00 4.00

dzh

0

5

10

15

Co

un

t

2.00 3.00 4.00

crit

0

5

10

15

Co

un

t

2.00 2.50 3.00 3.50 4.00

versch b

0

5

10

15

20

Co

un

t

2.00 3.00 4.00

verand b

0

5

10

15

20

Co

un

t

2.50 3.00 3.50 4.00

a f

0

5

10

15

20

Co

un

t

2.50 3.00 3.50 4.00 4.50

ind wet

0

5

10

15

20

Co

un

t

3.00 3.50 4.00 4.50 5.00

meth wet

0

5

10

15

Co

un

t

2.00 3.00 4.00

t en k eff

5

10

15

20

25

Co

un

t

Per beoordelingscriterium

• De verschillen (p < 0.01):- dzh: 1 > 2 & 3 - meth wet: 1 > 2 & 3- crit: 1 > 2 - t & k: 1 > 2 & 3- versch b: 1 > 3 - impl: 1 & 2 > 3- verand b: 1 > 3- af: 1 > 2 > 3- ind wet: 1 & 2 > 3

4. De indicatorenset

• Op basis van ranking in scores en kostenefficiëntie * 2

• Enkele essentiële indicatoren toch heropgevist Indien de informatie in geen enkele andere

indicator vervat zat

• Totaal van 2 tot in uitzonderlijke gevallen 3 indicatoren per criterium

Compositie

- De houtige vegetatie is inheems en divers aan soorten

• % grondvlak inheemse houtige soorten per etage (PV)• Aantal zeldzame houtige soorten in functie van de potentie

van de standplaats (PV + VOL)

- De niet-houtige vegetatie is autochtoon en gevarieerd

• Aantal rode lijstsoorten in functie van het potentieel (PV)• Aantal niet-houtige vaatplantsoorten in functie van het

potentieel (PV)

- De fauna is gevarieerd- De overige taxa zijn autochtoon en gevarieerd

Structuur- Horizontale structuur is goed ontwikkeld

• % open plekken (VOL)• Sluitingsgraad per etage (PV of VOL)• Stamtalverdeling (PV)

- Vertikale structuur is goed ontwikkeld• Aantal etages (VOL)• Aantal leeftijdsklassen (VOL)

- Algemene structuur is goed ontwikkeld• Totale bovengrondse biomassa van de houtige vegetatie (PV)• Boomsoortenmenging (PV)

- Dikke bomen zijn voldoende aanwezig• Aantal dikke bomen per hectare (VOL)• Aantal heel dikke bomen per hectare (VOL)

- Dood hout is voldoende aanwezig• Aantal dikke staande dode bomen per hectare (VOL)• Grondvlak staand en liggend dood hout (VOL)

Functie- Bodem blijft behouden

• Bodembedekking per etage (VOL)• Bodemverzegeling per hectare (VOL)

- Fysische eigenschappen van de bodem blijven behouden• Mechanische weerstand (PV)

- Chemische eigenschappen van de bodem blijven behouden• pH per grondtype (PV)• Ellenberg mR x mN ecologisch spectrum (PV)

- Biologische bodemactiviteit wordt behouden• Biomassa regenwormen per hectare (PV)• Humusindex Ponge (PV)• Functionele bacteriële diversiteit (PV)

- Nutriëntencyclus blijft behouden

Functie- Waterkwantiteit blijft behouden

• Irrigatie en drainage aanwezig (VOL)• Ellenberg mF ecologisch spectrum (PV)

- Waterkwaliteit wordt behouden of verbeterd• Gebruikte biociden per type en per hectare (VOL)• Bemesting en/of bekalking per hectare (VOL)

- Waterstromen worden gebufferd• Bodembedekking per etage (VOL)

- Het microklimaat blijft behouden of wordt verbeterd• Ellenberg L ecologisch spectrum (PV)• Bodemtemperatuur (PV)

- Energiestromen worden gebufferd- Er is natuurlijke verjonging

• Aantal inheemse soorten in NV (PV)• Dichtheid van de natuurlijke verjonging per soort (PV)

- Biotische processen blijven behouden• Regeneratie en resiliëntie aan de hand van ecologische

groepen (PV)• NPP (PV)

- Het bos is stabiel• Gezondheidstoestand van de kruinen (PV)• H/D verhouding (PV)• Aanwezigheid van pestsoorten (VOL)

Functie

Referentietoestand• Bosreservaten

- Walenbos (alluviale bodems)- Everzwijnbad (leembodems)- Kerselaerspleyn (leembodems)

• Regionale species pool- Florabank van Vlaanderen (Kwartierhokken)

Geen data beschikbaar voor arme zandgronden

Scoretoekenning• Gemeten waarde dient gerelativeerd te worden

ahv referentiewaarde• Hoe best te doen?

- Doel: Score tss 0 en 100, cumuleerbaar op en over ≠ hiërarchische niveaus?

- Waarde uit bosreservaat als maximum?- Is de referentiewaarde een verdeling of een echte

absolute waarde?

- ?X - m

M - m

• Principe van de ‘amoebe’-score per niveau

• Oppervlakte

Hoe groter, hoe beter

• Vorm

Hoe gelijkvormiger hoe beter

Tekorten zijn zichtbaar

• De amoebe = duurzaamheidsniveau / principe / criterium

• Elke arm = een principe / criterium / indicator

• Lengte = waarde van principe / criterium / indicator

62

558539

48

5. Niet opgemeten indicatoren

- Aantal mossoorten- Aantal paddestoelensoorten in functie van het

potentieel (Mycologisch rapport)- Aantal korstmossoorten in functie van de

potentie- Bodemtemperatuur- Nutrientencyclus

6. Veldwerk

• Alle bestanden geselecteerd

• 116 Percelen- 49 Frisse leemgronden- 35 Arme zandgronden- 32 Rijke alluviale gronden

Metingen

• Vegetatie proefvlak (8m x 8m tot 16m x 16m)

• Bosbouwkundig proefvlak (concentrische cirkels)

• In het hele bestand

Vegetatie proefvlak

24

8

16

N

Bosbouwkundig proefvlak

A1: - R1 = 2,25 m- zaailingen met totale hoogte < 2 mA2: - R2 = 4,5 m- bomen met omtrek < 20 cm, hoogte 2 m- hakhoutA3: - R3 = 9 m- bomen met 20 cm omtrek < 120 cmA4: - R4 = 18 m- bomen met omtrek 120 cm

N°

Variabele Meten in Indicatoren

Tijd Instrument Opm

Doorlopen bestand

B Alle 20’

1.Vegetatie-

opnamevPV 10 45’

FloraBamboeMeetlintMetaaldetector

PV liggen vast

2. StamomtrekbPV en

B9 45’ Lintmeter

In B enkel bomen met d > 40 cm

3. Boomhoogte bPV 3 30’HypsometerClinometer

4.Bedekking per

etageB 4 5’

5. Bodemstalen bPV 2 25’

Plastiek zakjesMesSchopjeLabels

6.Bepalen humustype

bPV 1 30’MesLatTabel

7. Bodemweerstand bPV 1 30’ Penetrograaf

8.Regenworm-

biomassabPV 1 100’

KaderMosterdwaterPlastieke doos

Via bodemstalen mss sneller?

9.

Open plekken en paden /

uitsleeppistes opmeten

B 2 45’ GPSGPS niet essentieel,

afstappen?

10.

Gezondheids-toestand kruinen

bPV 1 15’VerrekijkerTabel

Veldwerk

• Ruwe schatting

390’ per bestand

(6u 30’)

Halve dag per bestand DOEL

7. Thermale metingen

• 7.1 Thermale metingen voor indicatorenset

• 7.2 Ontwikkeling UAV

• 7.3 Verdere metingen vanop meettoren

• 7.4 Serre-experiment

7.1 Thermale metingen indicatorenset

• ‘Energiestromen worden gebufferd’- Indicatoren op basis van oppervlakte-

temperatuur- Microklimaatmetingen

• Proefvlakken op leembodem en in valleigebieden.

• Heliumballonnen • Thesisstudent

7.2 Ontwikkeling UAV

• Volop in ontwikkeling, - contacten met VITO, KMS (R. Decuypere),

universiteit Olmo (Zweden), - Helicopterbedrijf, smartplanes, - FLIR systems

• Mogelijke pistes:- GPS-signaal of helemaal geprogrammeerd- Vliegtuig of helicopter- Thermale sensor of thermale beeldvormende camera

7.3 Metingen vanop meettorens

• Verderzetting meting Gontrode• Uitbreiding in kader van mijn doctoraat

naar vijf meettorens boven beukenbos in Europa

• Doel- Evolutie thermale indicatoren gedurende dag

en gedurende groeiseizoen- Voorspellen van evapotranspiratie obv Ts

- Stressniveau in zomer

7.4 Serre-experiment

• Onderzoeksdoel- Nagaan of boomzaailingen die onder lichte

droogtestress opgroeien beter bestand zijn tegen exteremen stressomstandigheden dan boomzaailingen die niet in stress opgroeien

- Onderzoeken of soortenrijke (complexere) ecosystemen van boomzaailingen beter bestand zijn tegen extreme stress.

• Voortzetting van succesvolle onderzoek in Biodepth

• Thesisstudent

7.4 Serre-experiment• Drie-factorieel proefopzet

- Factor 1: samenstelling (4 levels)- Factor 2: vochtsituatie eerste groeiseizoen (2

levels)- Factor 3: vochtsituatie tweede groeiseizoen (2

levels)

• Meten van groei, biomassaverdeling, oppervlaktetemperatuur (beeldvormend!), waterpotentiaal, transpiratie, biochemische samenstelling

7.4 Serre-experiment

• Nabootsing van ecosysteem van boom-zaailingen in leemstreek

• 64 metserskuipen met elk 38 zaailingen (vier replicaties per level)

• Opvolgen van transpiratie door weging met transpalet

BeukEikBeuk + EikBeuk + Eik + Lork

Lichte droogtestressjaar 1

Geen droogtestressjaar 1

Sterke droogtestressjaar 2

Geen droogtestressjaar 2

8. Planningme jun jul au se ok no de ja fe ma ap

Score ontwikkelen

Nieuwe indicatoren laten beoordelen door experts

Stuurgroepvergadering

Opmeten van de indicatoren in de proefvlakken

Verwerken van de metingen

Controle geschiktheid indicatoren

Afwerken project, definitieve indicatorset, Publicatie