Stukadoor nbi9 nattebinnenbepleistering afwerkingenoplevering for web2

natte binnenbepleistering: n. bi. 9

afwerking en oplevering

1PB

Fonds voor Vakopleiding in de Bouwnijverheid

MODULAIR HANDBOEK STUKADOOR

AFwERKEN

natte binnenbepleisteringAFwERKINg EN OpLEVERINg

N. b

i. 9



32Depotnummer: D/2010/1698/13



32

Het Fonds voor Vakopleiding in de Bouwnijverheid - fvb•ffc Constructiv kreeg de afgelopen jaren steeds meer vragen om een degelijk naslagwerk voor de stukadoor op de markt te brengen.

Er bestaat heel weinig literatuur in België over het beroep van stukadoor en de uitoefening ervan. Daarom is dit werk opgevat om niet alleen een degelijke opleiding te kunnen geven in scholen en opleidingcentra, maar tevens om het stijgend belang van de bijscholing voor arbeiders verzekeren. We hopen met dit modulair handboek een belangrijke bijdrage te kunnen leveren om het bekende gezegde: “volgens de regels van de kunst”, beter te omschrijven en duidelijker te maken in het beroepsmilieu.

Ten behoeve van de gebruiker (lezer, opleider, student, stukadoor, deskundige...) werd dit modulair handboek opgedeeld in vier deelberoepen, namelijk:

• Natte binnenbepleistering (N. bi.)

• Buitenbepleistering (Bu. b.)

• Droogbouw (Dr. b.)

• gipsblokken (Gi. bl.)

In elk van deze deelberoepen werden een aantal boekdelen opgesteld, die volgens onderstaand stramien werden ingedeeld:

• Algemeenheden• Voorbereiden• plaatsen• Afwerken

Bij de samenstelling van de werkgroepen werden mensen uit het onderwijs, beroepswereld, fabrikanten en beroepsorganisaties uitgenodigd. Zo kon een brug geslagen worden tussen de opleiders en de realiteit van de uitvoering op de bouwplaats.

Over de vooruitgang van de andere boekdelen in voorbereiding, zal er geregeld informatie verschijnen in het driemaandelijks informatieblad van NaVAP-UNEP, in het maandelijks informatieblad van Bouwunie en in andere vakbladen voor stukadoors.

Veel leesplezier en succes bij de toepassing ervan!

Robert Vertenueil,Voorzitter fvb•ffc Constructiv

VOORWOORD



54

© Fonds voor Vakopleiding in de Bouwnijverheid, Brussel, 2013Alle rechten van reproductie, vertaling en aanpassing onder eender welke vorm, voorbehouden voor alle landen.versie september 2013

D/2013/1698/01

Redactie Hoofdredacteur: Ferdinand Debasse

Redactieleden: Patrick Floru Erwin Holderbeke Jean-Paul Jordens Pascal Lenaert Jos Marx Joris Messiaen Guido Roels Freddy Schoof Lieven Tack Jef Vangeel

Lezersgroep: Jozef Aerts Jean-Paul Jordens Danny Verhaegen Vivianne Vermeulen Nico Vromant

Tekeningen: Jef Vangeel

Foto sessie: Johnny De Schepper

ContactVoor opmerkingen, vragen en suggesties kun je terecht bij: fvb•ffc Constructiv Koningsstraat 132/5 1000 Brussel Tel.: 0032 2 210 03 33 Fax: 0032 2 210 03 99 website : fvb.constructiv.be



54

InHouD

1.1 INLEIDINg .........................................................................................................................................................................................13

1.2 pERSOONLIjKE HANDgEREEDScHAppEN ..........................................................................................131.2.1 Herhaling .............................................................................................................................................................................................131.2.2 Beschrijving van andere gereedschappen .....................................................................................................................16

1.3 cOLLEcTIEVE gEREEDScHAppEN ..................................................................................................................231.3.1 Herhaling .............................................................................................................................................................................................231.3.2 Beschrijving van andere gereedschappen .....................................................................................................................23

1.4 ELEKTRIScHE gEREEDScHAppEN ..................................................................................................................271.4.1 Compressor ........................................................................................................................................................................................271.4.2 Mixer of mengmachine...............................................................................................................................................................291.4.3 Poliermachine ...................................................................................................................................................................................31

1.5 pERSOONLIjKE BEScHERMINgSMIDDELEN (pBM) ................................................................331.5.1 Inleiding ................................................................................................................................................................................................331.5.2 Herhaling .............................................................................................................................................................................................34

DEEL 1: VAN KLEIN TRUwEEL TOT MIxER



76



76

InHouD

DEEL 2: AFwERKEN VAN HET OppERVLAK

2.1 EENLAAgSE gIpSBEpLEISTERINg .....................................................................................................................372.1.1 Verdichten ...........................................................................................................................................................................................372.1.2 Sponzen ................................................................................................................................................................................................382.1.3 Polieren .................................................................................................................................................................................................382.1.4 napolieren ...........................................................................................................................................................................................392.1.5 Structureren .......................................................................................................................................................................................39

2.2 TwEELAAgSE gIpSBEpLEISTERINg ................................................................................................................412.2.1 Schaven .................................................................................................................................................................................................422.2.2 Afwerken met een kant-en-klare afwerklaag ................................................................................................................422.2.3 Afwerken met gips en afgegoten vette kalk ..................................................................................................................47

2.3 cEMENT-KALK OF EEN cEMENT-KALK-zANDBEpLEISTERINg ................................482.3.1 De al aangebrachte laag afwerken ......................................................................................................................................482.3.2 De afwerklaag afwerken .............................................................................................................................................................492.3.3 Vlakschuren .........................................................................................................................................................................................502.3.4 Structureren .......................................................................................................................................................................................51

2.4 KALK-zANDBEpLEISTERINg .....................................................................................................................................522.4.1 De afwerklaag aanmaken ..........................................................................................................................................................522.4.2 De afwerklaag aanbrengen ......................................................................................................................................................532.4.3 Verdichten ...........................................................................................................................................................................................532.4.4 Polieren .................................................................................................................................................................................................532.4.5 napolieren ...........................................................................................................................................................................................532.4.6 Structureren .......................................................................................................................................................................................53

2.5 gIpS-LEEMBEpLEISTERINg .........................................................................................................................................542.5.1 Verdichten ...........................................................................................................................................................................................542.5.2 Sponzen ................................................................................................................................................................................................542.5.3 Polieren .................................................................................................................................................................................................542.5.4 napolieren ...........................................................................................................................................................................................54

2.6 MAcHINAAL AFwERKEN ...............................................................................................................................................552.6.1 Werking .................................................................................................................................................................................................552.6.2 Sponzen ................................................................................................................................................................................................552.6.3 Polieren .................................................................................................................................................................................................562.6.4 Opruwen, schrapen (met vaste rechte messen) .........................................................................................................562.6.5 Vlakschuren .........................................................................................................................................................................................572.6.6 Sponzen en verdichten (gipspleisters) ..............................................................................................................................57



98



98

InHouD

3.1 BINNENHOEKEN ........................................................................................................................................................................593.1.1 Haakse binnenhoeken (verticaal) .........................................................................................................................................593.1.2 Haakse binnenhoeken (horizontaal) ...................................................................................................................................613.1.3 Lepe of stompe binnenhoeken (verticaal) ......................................................................................................................623.1.4 Lepe of stompe binnenhoeken (horizontaal) ...............................................................................................................653.1.5 Scherpe binnenhoeken (verticaal - horizontaal) .........................................................................................................653.1.6 Afgeronde binnenhoeken (verticaal - horizontaal) ...................................................................................................67

3.2 BUITENHOEKEN zONDER HOEKBEScHERMINg ..........................................................................713.2.1 Haakse buitenhoeken (verticaal - horizontaal) .............................................................................................................713.2.2 Niet-haakse buitenhoeken (leep of stomp, scherp en/of afgeschuind) .......................................................753.2.3 Afgeronde buitenhoeken (verticaal - horizontaal) .....................................................................................................77

3.3 BUITENHOEKEN MET HOEKBEScHERMINg ........................................................................................78

DEEL 3: AFwERKEN VAN HOEKEN



1110



1110

InHouD

4.1 AFwERKINgSgRAAD VAN DE BEpLEISTERINg ...............................................................................794.1.1 Inleiding ................................................................................................................................................................................................794.1.2 nBn En 13914-2 versus TV 199 ..............................................................................................................................................794.1.3 normale afwerkingsgraad .........................................................................................................................................................814.1.4 Speciale afwerkingsgraad ..........................................................................................................................................................814.1.5 Bijzondere schikkingen ...............................................................................................................................................................824.1.6 Termijnen voor verdere afwerking .......................................................................................................................................84

4.2 TOLERANTIES EN cONTROLE Op DE AFwERKINg .....................................................................854.2.1 Vlakheid .................................................................................................................................................................................................854.2.2 Verticale stand ...................................................................................................................................................................................874.2.3 Hoekafwijkingen (neggen van vensters, schouwmantels) ...................................................................................78

4.3 KEURINgEN Op MEcHANIScHE EIgENScHAppEN ...................................................................904.3.1 Proeven op mechanische eigenschappen .....................................................................................................................904.3.2 Vochtgehalte en droging ...........................................................................................................................................................92

DEEL 4: wAT KAN EN NIET KAN - AFwERKINgSgRAAD EN TOLERANTIES

5.1 DROgEN VAN DE BEpLEISTERINg ....................................................................................................................93

5.2 OpSTOp .................................................................................................................................................................................................95

5.3 OpLEVERINg ...................................................................................................................................................................................965.3.1 Voorlopige oplevering .................................................................................................................................................................965.3.2 Definitieve oplevering .................................................................................................................................................................96

5.4 ONDERHOUD ................................................................................................................................................................................97

DEEL 5 : NAzORg EN OpLEVERINg



1312



1312

1.2.1 Herhaling

1.1 INLEIDINg

1.2 pERSOONLIjKE HANDgEREEDScHAppEN

In dit hoofdstuk komen de gereedschappen aan bod, die nodig zijn voor het uitvoeren van de behandelde leerstof in deze module. De handgereedschappen die in het boekdeel “N. bi. 7 Handmatig aanbrengen” uitvoerig besproken zijn, worden hier verkort weergegeven. Na dat overzicht komen andere gereedschappen uitgebreid aan bod.

1. Van klein truweel tot mixer

C

M

Y

CM

MY

CY

CMY

K

N Bi 9 - P07-1 Alu-Rij.pdf 29/03/2011 18:47:47

C

M

Y

CM

MY

CY

CMY

K

N Bi 9 - P07-2 Gereedschapskoffer.pdf 29/03/2011 18:56:27

C

M

Y

CM

MY

CY

CMY

K

N Bi 9 - P07-3 Handveger.pdf 29/03/2011 19:10:05

C

M

Y

CM

MY

CY

CMY

K

N Bi 9 - P07-4 Pleisterkam.pdf 29/03/2011 19:10:46

Aluminium rij:• voor een betere hanteerbaarheid vervaardigd uit

aluminium;• verschillende modellen naargelang de vorm van de

dwarsdoorsnede;• verkrijgbaar in diverse lengten (max. 6 m)

Gereedschapskoffer:• stevige houten, kunststof of metalen kist met deksel;• voorzien van een slot;• om te dragen: stevige handvatten en eventueel

schouderriem;• moet als voetbankje kunnen dienst doen.

Handborstel:• kokosharen gevat in houten of kunststof bovenstuk; • reinigen van muren en gereedschap

Pleisterkam:• bestaat uit veerstalen lamellen ± 10 cm lang;• de lamellen zijn gehecht in een metalen of houten

houder met steel;• de rillen getrokken met deze kam, zorgen voor hechting

van de volgende laag.

DEEL 1: VAN KLEIN TRUwEEL TOT MIxER



1514

Pleisterspaan:• houten of kunststof greep;• in de handel verkrijgbaar:

» in lengtes tussen 200 en 510 mm; » in breedtes van 75 tot 125 mm.

Opgelet! Door intens gebruik worden de zijkanten gevaarlijk scherp.

Potlood:• Ovaal potlood met rechthoekige stift;• harde aftekenondergrond harder potlood;• rechthoekige stift mesvormig aanslijpen;• potlood behoeden tegen vallen en schokken.

Spaarbord:• wordt gebruikt om een grote hoeveelheid mortel mee

te nemen en bij het bepleisteren van een plafond de vallende mortel op te vangen;

• bestaat uit een gegalvaniseerde of aluminium plaat met een kunststof of houten greep.

Stukadoorsschaaf – hoekschaaf:• metalen of houten frame met meestal 6 of 8 schuin

tegenover elkaar geplaatste messen;• de messen zijn van gehard staal. • afmetingen 35 à 45 cm lang, 9 cm breed.

Stukadoorsschaaf – rasterschaaf:• om oneffenheden van een oppervlak weg te schaven;• bestaat uit messen die in de vorm van een rooster zijn

samengebracht• de schaafzijde is perfect vlak. Het oppervlak kan hiermee

perfect vlak geschaafd worden.

Stukadoorszaag:• Ze bestaat uit een zaagblad van gehard staal, gevat in

een houten of kunststofhouder met een handgreep erbovenop.

• Op plaatsen waar een scheur kan ontstaan, moet het pleisterwerk ofwel versterkt worden ofwel losgemaakt van elkaar, om een rechte breuklijn te bekomen.


C

M

Y

CM

MY

CY

CMY

K

N Bi 9 - P08-3 Hoekschaaf.pdf 29/03/2011 19:29:29



1514

Truweel – klein:• Is lichter en veerkrachtiger dan een groot truweel en is

vooraan afgerond;• het lemmer is vervaardigd uit taai gereedschapsstaal of

uit roestvrij staal;• lengte varieert tussen 120 mm en 260 mm.

Truweel – bandtruweel:• Heeft vooraan een rechte kant

Opgelet! nooit met het truweeltje wringen. Hierdoor kan je het blad ernstig beschadigen

Truweel – stukadoorstruweel:• Stalen of roestvrijstalen blad met aan de voorzijde een

rechte snede;• verkrijgbaar in lengten van 160 tot 220 mm.

Opgelet! Dit gereedschap is niet geschikt om mortelresten weg te hakken.

Truweel – punttruweel:• Houten of kunststof handgreep;• uit één stuk gesmeed stalen of rvs blad;• om fijne insnijdingen te maken, elektriciteitsbakjes uit te

kuisen enz.

Opgelet! Het puntje kan vlijmscherp zijn.

Vouwmeter:• Houten, kunststof of aluminium lamellen, verbonden met

scharnier;• bij een houten meter is begin en einde voorzien van een

messing schoentje;• de maatverdeling moet slijtvast geëtst worden in de

lamellen;• dikte van de lamellen: minstens 3 mm.


C

M

Y

CM

MY

CY

CMY

K

N Bi 9 - P09-4 Vouwmeter.pdf 30/03/2011 12:02:41



1716

1.2.2 Beschrijving van andere gereedschappen

GipsmesHet gipsmes wordt gebruikt om de nog verse niet meer indrukbare pleistermortel:

• te verdichten, • kleine oneffenheden weg te werken,• de pleistermortel gereed te zetten om daarna te schuren

met de schuurspons. Sommige stukadoors gebruiken dit gereedschap ook om te polieren.

Het gipsmes bestaat uit verschillende materiaal soorten zoals R.V.S. of veerstaal met houten of deels aluminium, kunststof handgreep. Gipsmessen zijn er in verschillende afmetingen van 20 tot 70 cm.

Het gipsmes wordt gebruikt bij eenlaagse of bij tweelaagse bepleisteringen. Het hanteren kan zowel met één als met twee handen gebeuren.na gebruik grondig reinigen verlengt de levensduur van het gereedschap.

Na lang gebruik kan de snede van het gipsmes erg scherp worden, wat bij onachtzaam gebruik kan leiden tot diepe snijwonden.

Veiligheidstip


Gipsmes met houten greepBron: Schwan



1716

HoektruweelWordt gebruikt om tijdens het plaatsen van de eindlaag, de hoeken af te werken. Ze zijn vervaardigd uit gepolierd staal of uit roestvrij staal met een handvat in hout of kunststof. De hoek die het blad maakt kan 80°, 90° of 103° zijn. Er zijn zelfs hoektruwelen waarvan de hoek scharniert en alzo instelbaar is voor verschillende hoeken.

Er zijn verschillende modellen in de handel al naargelang zijn bestemming nl. :

GebruikWordt gebruikt om tijdens het plaatsen van de eindlaag de hoeken af te werken. Oneffenheden kan je wegwerken door een weinig mortel op het truweel te nemen en beide vleugels te laten geleiden over de wand- of plafondvlakken.

onderhoudHet gereedschap zuiver en glad houden, voorkomt krassen in de afwerking van de pleisterlaag.

KrabbordWordt gebruikt om reeds aangetrokken pleister te ruwen en om een reliëf in het pleister te maken door te krabben.Het bestaat uit een metalen gestanste plaat met een stevig houten of kunststof handvat.


KrabbordFoto: Verhoeven bvba

Hoektruwelen voor inwendige hoeken (met strakke of afgeronde hoek)Foto: SALCO bvba

Hoektruwelen voor uitwendige hoekenFoto: SALCO bvba

Verstelbaar inwendig hoektruweelBron: Theo Smulders

Inwendig hoektruweel met rondingBron: Verhoeven Tools BV

Dubbel inwendig hoektruweelBron: Verhoeven Tools BV



1918

KunststofspaanEen kunststofspaan bestaat meestal uit een polypropyleen vlak met een kunststof handgreep en wordt gebruikt om kunstharsgebonden pleisters te structureren nadat deze op korreldikte afgestreken zijn.

Het structureren met een kunststofspaan gebeurt door met de spaan bewegingen te maken. Dit moet gebeuren met een lichte druk op de pleister. Elke beweging, zoals ronddraaiend, lijnvormig of achtvormig, bepaald het specifiek uitzicht van de uiteindelijke afwerking.

Door het werken met kunstharsgebonden producten is het aan te raden om na iedere werkgang de spaan met zuiver water proper te maken, of het gereedschap eventueel onder water te dompelen om te voorkomen dat er materiaalresidu’s op de spaan zouden aanhechten.

Kwasten – VerfkwastEen kwast als gereedschap bestaat van oudsher uit samengebonden haar van dieren en verbonden aan een houten steel.Meestal werd varkenshaar en dassenhaar gebruikt. Tegenwoordig gebruikt men tevens plantaardige of kunststofvezels.De meeste kwasten zijn rond, maar er zijn eveneens ovaal, platte en blokvormige kwasten.De grootte van het haaroppervlak wordt nog altijd aangegeven in duim. Voor een ronde kwast is dit de doormeter, voor een platte kwast de breedste kant. ook wordt er soms een nummering toegepast. Door de stukadoor wordt meestal een duimskwast gebruikt.Wordt gebruikt voor het wegwassen van het mortelmelk dat zich op hoekbeschermers en andere profielen afzet. Binnenhoeken kunnen eveneens met de kwast zuiver gemaakt worden.De verfkwast in hoek meestal radiatorborstel genoemd, omdat hij algemeen gebruikt wordt om radiatoren te verven.De steel bestaat uit hout of kunststof en de is onder een bepaalde hoek geplooid. Hierdoor kan je met deze borstel op plaatsen waar je met de gewone kwast niet aankan.

KunststofspaanFoto: Schwan Werkzeuge

VerfkwastFoto: Schwan Werkzeuge


Goed zuiver houden en spoelen met water na elk gebruik is aanbevolen.

Tip



1918

Kwasten – BlokkwastDe blokkwast is een rechthoekig strijkoppervlak en bestaat uit een kunststof of houten steel met bevestigingsplaat voor de haren ( voor de betere kwaliteit) of synthetische vezels.Hij wordt benoemd naar zijn afmetingen vb. 170 x 80 mm.

Hij dient voor:• het besprenkelen van te snel drogend materiaal;• bevochtigen van droge ondergronden;• om het napolieren te vergemakkelijken;• de voorbereiding van de ondergrond.

PlamuurmesWordt gebruikt voor het wegnemen en opkuisen van, oneffenheden, kalkmelk in binnenhoeken. Ook op plaatsen waar we met het polierspaan niet bij kunnen, zoals rond hindernissen, tussen en onder leidingen.

Het plamuurmes is vervaardigt uit een houten of kunststof handvat met daarin een stalen blad van uitstekende kwaliteit. Ze zijn te verkrijgen in breedten van 40 tot 100 mm.

BlokkwastBron: Schwan Werkzeuge


Met zorg behandelen en vooral oppassen voor snijwonden.

Tip



2120

PolierspaanDe polierspaan dient om het oppervlak glad te maken en te polieren.Het blad bestaat uit staal, veredeld staal of roestvrij staal. Het blad is zeer dun ( ± 0,3 tot 0,7 mm dikte) en veerkrachtig De houten of kunststofgreep is bevestigd aan een onderstel in staal, dat op zijn beurt aan het blad geklonken is met klinknagels.

In de handel zijn verschillende afmetingen verkrijgbaar: nl. • lengten tussen de 200 mm en de 510 mm;• breedten van 75 mm tot 125 mm

De keuze wordt gemaakt naar het uit te voeren werk en volgens de smaak van de gebruiker.

ReparatietruweelWordt gebruikt om kleine reparaties aan pleisterwerk uit te voeren, en zeker daar waar de toegankelijkheid met een groter spaan onmogelijk is.

Het gelijkt op een smal truweel met een lemmer dat maar ± 3 cm breed is. Het heeft een uitzicht als een pannenvoeger, maar is haaks en heeft een top die recht is.

Wordt veelal gebruikt bij opstop. Door zijn vlakke top en zijn lang lemmer kan je de moeilijk toegankelijke plaatsen bereiken, zoals: onder raamtabletten, rondom en achter radiatoren en polieren van smalle stroken.Roestvrij houden van het lemmer is noodzaak, want roest geeft een bruine kleur af bij het polieren.

Polierspaan met houten greepBron: Schwan Werkzeuge

ReparatietruweelBron: Verhoeven Tools BV


• Om een degelijke steun te geven aan het blad mag de bevestigingsstaaf maar iets korter zijn dan het blad.

• Bij slijtage van het blad moeten we vermijden dat de klinknagels later dan het blad zouden afslijten, daarom moeten de gebruikte klinknagels (messing) zachter zijn dan het blad.

• De opening tussen handvat en blad moet minstens 4,5 cm zijn.

Belangrijk

• Zuiver houden en beschermen tegen inkepingen voorkomt krassen in de afwerklaag en verhoogt de levensduur van dit gereedschap

• Door het intens gebruik wordt het blad gepolierd en geslepen. Hierdoor kunnen de zijkanten zo scherp worden als een scheermes.

Opgelet



2120

SchuurbordWordt meestal gebruikt om kleine oneffenheden in cementbepleistering weg te werken en de bepleistering te verdichten. Door met een draaiende beweging en lichte druk over het cementoppervlak te schuren, krijgen we een egaal en gewolkt oppervlak.

Een schuurbord bestaat meestal uit een kunststof (ook hout en soms onderzijde bekleed met vilt) vlak met een daarop gemonteerd gesloten handgreep. Het kunststof vlak varieert in hardheid en structuur (gewafeld, vilt) wat tot andere zichtbare effecten leidt. Verkrijgbaar in verschillende afmetingen en vormen (rechthoekig, puntvorming...) (zie foto’s).

Natuurlijk vraagt ook dit stukje gereedschap een goed onderhoud. Steeds afwassen met zuiver water na gebruik, zal de levensduur verlengen, maar ook de kwaliteit van het afgeleverde werk verbeteren.Een nieuw schuurbord is niet altijd zo handig in gebruik. Daarom raden we aan om van een nieuw schuurbord eerst de hoekjes wat af te ronden.


Cementschuurbord



2322

SchuursponsMet de schuurspons brengen we water op de bepleistering, dit op het moment dat het gips aan het binden is. Alzo komen de fijne poliergedeelten vrij en verloopt het polieren gemakkelijker. We kunnen met de schuurspons ook een structuur aanbrengen.

Het bestaat uit een kunststof plaat met aangegoten handvat, waarop een spons is bevestigd.

Er bestaat ook een schuurspons met steel. De houten of kunststof steel is met een langs- en dwarsscharnier aan de metalen plaat bevestigd. Zo kan men in beide richtingen vlotte ronddraaiende bewegingen maken over het oppervlak. Sommige stukadoors verkiezen de 8-vorm als beweging met de schuurspons.

Met de schuurspons op steel kan je van op de begane vloer, plafonds en hoge wanden afsponsen.

om soepel te blijven werken moeten we uiteraard de scharnieren zuiver houden en regelmatig inoliën. overvloedig spoelen met water en op de rand van een emmer of kuip de spons goed droog duwen.

VersteklatEen versteklat bestaat uit een houten greep en een metalen blad met een vaste lengte maar met variabele breedten namelijk: 10, 15, 25, 40 en 50 cm.

VersteklatBron: Schwan Werkzeuge


SchuursponsBron: Schwan Werkzeuge

• De steel moet stevig in de houder bevestigd zijn, liefst met een gipsplaatschroef van 25 mm.

• Loop zo weinig mogelijk recht onder de spons (gipsspatten).

• Zorg voor een voldoende lange steel bij het werken aan bijvoorbeeld hoge plafonds.

Veiligheidstip

Spons inclusief de stalen of kunststof plaat, maar ook de spons zijn afzonderlijk verkrijgbaar. De spons wordt dan met een speciale lijm op de metalen plaat gekleefd.

Tip

C

M

Y

CM

MY

CY

CMY

K

Schuurspons op steel.pdf 29/01/2011 12:43:25



2322

Emmer• Emmers kunnen gebruikt worden om kleine

hoeveelheden mortel aan te maken.• Ze bestaan in inhouden van 10, 12 en 20 liter.• Emmers met een inhoud van 12 liter worden het vaakst

gebruikt.

Mengkuip• Een mengkuip is een cirkelvormige kuip uit kunststof.• Ze is 40 tot 60 cm hoog en heeft een inhoud tussen 30

en 220 liter.


1.3.1 Herhaling

1.3 cOLLEcTIEVE gEREEDScHAppEN

SpatmolenEen spatmolen wordt gebruikt om structuur aan te brengen op muren of plafonds. Je giet de specie in het reservoir en sluit het deksel. Wanneer je vervolgens aan de zwengel draait, wordt de borstel binnen in het molentje in beweging gebracht. De veerstalen pennen van de borstel worden in eerste instantie tegengehouden door een metalen strip. Zodra de draaikracht sterk genoeg is, buigen de pennen en trekken ze zich plots los, waardoor de specie op de pennen met kracht uit het molentje gekatapulteerd wordt. Je moet de spatten zo gelijkmatig mogelijk aanbrengen. De afstand tussen de muur en jezelf moet altijd dezelfde zijn en de draaikracht moet zo eenvormig mogelijk zijn. Een voorafgaande test is zeker geen overbodige luxe.

1.3.2 Beschrijving van andere gereedschappen

EmmerBron: Verhoeven Tools BV

MengkuipBron: Verhoeven Tools BV

SpatmolenBron: Verhoeven Tools BV



2524

TrechterpistoolDit pistool bestaat uit een kunststof trechter die aan een luchtdrukpistool gekoppeld is. De trechter heeft een stevig handvat, zodat het pistool met twee handen bediend kan worden. Aan de bovenzijde wordt het luchtdrukpistool via de trechter gevoed met specie en aan de achterzijde met perslucht. Aan de voorzijde bevindt zich een sproeischijf met een aanpasbare spuitopening. De compressor voor het gebruik van het trechterpistool moet minstens 250 à 300 liter perslucht per minuut afleveren.

Het trechterpistool wordt gebruikt om sier- en spuitpleister met een korrelige of zanderige structuur te spuiten. De specie mag korrels van meer dan 6 mm bevatten. Na elk gebruik moet je het pistool onmiddellijk volledig en grondig reinigen en naspuiten met zuiver water.

WaterslangStukadoors gebruiken de waterslang om muren, vloeren en plafonds te benevelen, bevochtigen of zuiver te spoelen. De slang bestaat uit verschillende onderdelen, o.a.:

een soepele darmDeze darm is gemaakt uit kunststof en is verkrijgbaar op rollen van 25 m en 50 m. De meest gangbare diameters zijn ½” en ¾”. Om aanslag aan de binnenzijde van de slang te voorkomen, kan je het best een ondoorzichtige slang gebruiken. De wand moet verstevigd zijn om te vermijden dat de slang in de knoop raakt.

koppelstukkenDe messing of kunststof koppelstukken moeten aangepast zijn aan de diameter van de slang. Mogelijke koppelstukken zijn:• nippels met een inwendige of uitwendige draad:

nippels dienen om op een dubbeldienstkraan te bevestigen. Uiteraard moeten ze aangepast zijn aan de grootte van de waterkraan.

• dubbelnippels: dienen om langs beide zijden een snelkoppeling te bevestigen.

TrechterpistoolFoto: Verhoeven Tools BV

WaterslangFoto: Verhoeven Tools BV




2524

• snelkoppelingen: worden langs de ene zijde op de slang aangesloten en klikken langs de andere zijde op de kraannippel.

• reparatiekoppelingen: worden gebruikt om twee slangen aan elkaar te bevestigen. Je kunt er ook een kapotte slang mee herstellen, door het kapotte stuk weg te snijden en de koppeling tussen de twee resterende stukken te plaatsen.

een sproeikop en sproei- of broespistoolOok sproeikoppen of -pistolen zijn gemaakt uit messing of kunststof. Elk systeem heeft een handig kliksysteem met snelkoppelingen, zodat de onderdelen snel gewisseld kunnen worden.

industriële snelkoppelingen (Geka)Deze koppeling zijn meestal bronzen stukken en draaien met twee speciale vorken op elkaar. Men noemt deze ook GeKa-koppelingen. Hiernaast enkele voorbeelden.

een vernevelaarDeze universele drukspuit is uitgerust met:

• een reservoir;• een veilig overdrukventiel;• een traploze en verstelbare sproeistraal (van volle straal

tot fijne sproeinevel);• een filter op de zuigbuis, die de sproeier beschermt

tegen verstopping;• een eenhandsmechanisme en een gebruiksvriendelijke

handgreep.

een opbergtoestelDit toestel dient om de slang netjes op te rollen en op te bergen.


• Sluit de watertoevoer af na elk gebruik.• Verwijder na elk gebruik zo veel mogelijk water uit de

slang, zeker als er kans is op vorst. Water dat bevriest, zet immers uit en kan zo de waterslang beschadigen.

Opgelet



2726

De twee belangrijkste eigenschappen van een compressor zijn:

de grootte van de tankDe tank werkt als buffer en bevat een ‘voorraad’ lucht. Hierdoor dient de pomp niet continue te werken en is het apparaat steeds stand-by. Apparatuur met een hoog luchtverbruik kan gedurende een korte tijd uit deze voorraad putten. Bij langdurig gebruik dient de pomp echter voldoende lucht te kunnen leveren.

de effectieve opbrengstEen pomp met een hoge opbrengst gekoppeld aan een grote tank geeft uiteraard het beste resultaat.Veel fabrikanten hanteren helaas het aanzuigvolume i.p.v. de effectieve opbrengst. Het aanzuigvolume is een zeer relatieve indicator, omdat de werkelijke opbrengst van een pomp tussen de 50 en 80 % van het aanzuigvolume ligt. Hierdoor is een vergelijking praktisch uitgesloten en heb je geen vaste basis om een goede keuze te maken.In de praktijk komen we de volgende specificaties tegen. Deze moeten naar uw eigen noodwendigheden geëvalueerd worden:

tankgrootte

effectieve opbrengst


1.4.1 Compressor

1.4 ELEKTRIScHE gEREEDScHAppEN

Omdat er relatief vochtige lucht aangezogen en samengeperst wordt komt er water vrij. Daarom bevindt er zich onder aan de tank een aftapkraantje om het gecondenseerde water, uit de tank af te tappen.

Opgelet

25 l Voor toepassingen met een beperkt luchtverbruik

50 l Voor toepassingen met een hoger luchtverbruik gedurende korte periodes

100 l Voor toepassingen met een hoger luchtverbruik gedurende een langere periode

minder dan 100 l/min Doe-het-zelfcompressoren

Van 100 tot 150 l/min Meestal eencilindercompressoren op 220 V

Van 150 tot 200 l/min Meestal tweecilindercompressoren op 220 V

meer dan 200 l/min Zware sector. Draait meestal op drijfkracht.

CompressorBron: SENCO



2928

oliecarterGoede compressoren bevatten een carter met olie. Dit oliecarter beschermt de pomp tegen vroegtijdige slijtage.

maximumdrukDeze ligt meestal tussen 7 tot 10 bar.

GeluidsniveauEen laag geluidsniveau is zeker aan te raden als de compressor zich in een gesloten werkruimte bevindt.

GewichtHet gewicht is van belang als we de compressor regelmatig moeten transporteren.

VeiligheidDe compressor moet voorzien zijn van de nodige veiligheidsattesten en veiligheidskeurmerken. De bewegende delen moeten goed afgeschermd en met de handen niet bereikbaar zijn. De compressor kan automatisch plots beginnen draaien, op dat moment is dit een gevaar voor mensen die in de buurt vertoeven.De goedkope aanbiedingen zijn voor de stukadoor eigenlijk niet geschikt. De tankinhoud is te klein en de effectieve opbrengst ligt meestal (ver) onder de 100 liter per minuut. Dit zijn in de regel ‘olieloze’ compressoren. Door het ontbreken van olie als koel- en smeermiddel is de kans op voortijdige sleet van de pomp vrij groot. Dat geldt zeker als de pomp gedurende langere tijd achter elkaar moet werken (vb. bij stralen). Dergelijke compressoren zijn leuk om er je band mee op te pompen maar daar houdt het mee op. De meeste luchtgereedschappen gebruiken twee- tot driehonderd liter lucht per minuut. Een kleine compressor met een lage opbrengst kan dat niet gedurende een langere periode leveren. Voor een beetje serieus werk heb je toch een wat zwaardere unit nodig.

Een regelmatige controle van het oliepeil is noodzakelijk. Indien het oliepeil te laag is bijvullen met de daarvoor geschikte en voorgeschreven olie.

Opgelet




2928

toebehoren• Blaaspistool

Wordt onder andere gebruikt voor het schoonblazen van moeilijk te bereiken plekjes. Het is vervaardigd uit aluminium en kan verkregen worden met lange of korte bek.

• Straalpistool Wordt gebruikt in combinatie met straalmiddel en dient om vervuilde oppervlakken schoon te stralen.

Er zijn hier twee aansluitingen voorzien:• de zwarte darm is de aansluiting voor aanzuiging van het

straalmiddel;• de andere aansluiting onder het handvat dient voor de

aanzuiging van de perslucht.

Voor het mengen van gips en andere producten met water. Verschillende modellen mengstaven zijn beschikbaar voor pleister, lijm, mortel, enz.na elke menging laten we best de mengstaaf uitdraaien in water om deze schoon te houden.

machinegegevens:• afgegeven vermogen: 1100 W;• elektronische sturing die het toerental automatisch

regelt; • toerental: 0 tot 650 tr/min;• gewicht: 3,7 kg;• oogbescherming dragen!

GebruikVoor het starten nagaan of de vergrendeling van de schakelaar uit staat en dat het tweede handvat gemonteerd is.De machine stevig vastnemen en je voorbereiden op de start.Starten en stoppen door de schakelaar in de revolvergreep aan te trekken of los te laten.De vergrendelknop mag nIET gebruikt worden.


StraalpistoolBron: Facom

MengstaafBron: Knauf

Mengmachine klein modelBron: Knauf

1.4.2 Mixer of mengmachine



3130

VeiligheidBij het werken met de machine steeds letten op volgende punten:

• oogbescherming dragen tegen opspattend materiaal;• losrukken van de machine uit de handen van de

gebruiker kan leiden tot kwetsuren. Bij deze gevaarlijke situatie kan het snoer rond de machine draaien en afknappen;

• kwetsuren door loshangende kleding en/of contact met de draaiende mixer. Opgelet na het uitschakelen loopt de machine nog een tijdje na;

• omdat je met water bezig bent is er gevaar voor elektrocutie. Hou daarom de motor en alle elektrische aansluitingen droog;

onderhoud• Lees vooraleer een machine in gebruik te nemen

aandachtig het gebruiks - en/of onderhoudsboekje;• om deze instructies steeds bij de hand te hebben, kleef je

ze best in het deksel van de opbergkoffer;• na iedere stofaanslag de machine uitblazen met

perslucht;• machine niet in de regen laten liggen;• handvatten en schakelaar zuiver houden;• koolborstels enkel vervangen door hetzelfde type.




3130

Transformator en waterreservoir

Bevochtigingsapparaat

Schoonmaken: gebeurt door overvloedig te spoelen met zuiver water

De elektrische poliermachine is een monofase zwakstroom machine, d.w.z. dat deze machine met behulp van een transformator op het gewone huishoudelijke elektriciteitsnet kan functioneren. Bij het werken met een elektrisch toestel waar water aanwezig is ben je gebonden aan regels die van overheidswege zijn vastgelegd. Die regels zijn er voor ieders veiligheid, dus respecteer ze!

Daarom is het toestel uitgerust met een transformator, een waterreservoir en een machine. De transformator dient om de elektrische stroom om te zetten van 220 of 230 V naar 48 V (laagspanning). De poliermachine is geschikt voor:

• het sponsen en polijsten van alle typen pleistermateriaal;• het afwerken van alle cementpleisterwerken voor binnen

en buiten;• het volledig glad zetten van de eindlagen voor

binnenmuren.

De machine weegt ongeveer 3,5 kg en is uitgerust met een bevochtigingapparaat en verscheidene toebehoren.


Naakte machine

Toebehoren

1.4.3 Poliermachine



3332

PBM’s (persoonlijke beschermingsmiddelen) zijn ontworpen om kwetsuren tijdens het uitvoeren van bepaalde werken te voorkomen, maar ook om ons lichaam te vrijwaren van allerlei schadelijke invloeden en inwerkingen.Welke werkzaamheden je verricht, bepaalt welke PBM’s je moet gebruiken.

» welke PBm’s gebruikt een stukadoor?

• hoofdbescherming;

• voetbescherming;

• handbescherming;

• adembescherming;

• oogbescherming;

• gehoorbescherming;

• werkkledij.


1.5.1 Inleiding

1.5 pERSOONLIjKE BEScHERMINgSMIDDELEN (pBM)



3534

1.5.2 Herhaling

1.5.2.1 Veiligheidshelm

De helm moet voorzien zijn van een CE–markering en fabricagedatum.De gebruiksduur van helmen wordt door de fabrikant aangegeven. over het algemeen geldt (bij normaal gebruik en opslag) een maximale gebruiksduur van:

• Polyetheen-, ABS-, polycarbonaathelm vervangen na 5 jaar, omdat dan de schokweerstand te fel is afgenomen.

• Een helm met glasvezel versterkt polyester en textielfenol kan langer worden gebruikt.

1.5.2.2 Veiligheidsschoenen

• Laat je schoenen regelmatig verluchten en zorg steeds voor zuivere inlegzolen;

• Indien je schoenen nat zijn, laat ze dan eerst drogen;

• Doe regelmatig controle op de staat van uw schoenen: » zit de zool los? » is het bovenleer kapot? » zijn de veters nog in goede staat?

• reinig de schoenen regelmatig met een sopje en wrijf ze daarna in met schoensmeer.

1.5.2.3 Veiligheidshandschoenen

Verschillende types naargelang de aard van het werk:

• met leder versterkt: Ze worden gebruikt bij alle handelingen waarbij bescherming tegen steen, hout enz. of tegen kneuzingen, blaren en snijden moet worden geboden;

• wegwerphandschoenen: in verschillende grootte in de handel;

• hittebestendige handschoenen;• handschoenen tegen snijden: samengesteld uit kevlar of

stalen ringetjes (maliënkolder).


VeiligheidshelmFoto: Theo Smulders

VeiligheidsschoenFoto: Verhoeven Tools BV

VeiligheidshandschoenenFoto: Verhoeven Tools BV



3534

1.5.2.4 Adembescherming

Gebruik• Zet het masker op en neem het slechts af in

een stofvrije omgeving.• Vervang het wegwerpmasker als het inademen moeilijker

wordt of wanneer je een vreemde smaak of geur waarneemt.

1.5.2.5 Veiligheidsbril

onderhoud• Reinigen met water en zachte zeep,

naspoelen met water en met een zachte, niet pluizende, droge doek afdrogen.

• Bewaren in een droge en stofvrije omgeving. • Leg de bril nooit op de glazen. De bril niet meer

gebruiken als de glazen gebroken of bekrast zijn.

1.5.2.6 Gehoorbescherming

• op plaatsen waar nevenstaand gebodsteken is aangebracht, is het verplicht een oorbescherming te dragen.

• Boven 80 dBA wordt gehoorbescherming aanbevolen.• Boven 85 dBA is gehoorbescherming wettelijk verplicht.• Een van de oorzaken van gehoorbeschadiging is de

continue blootstelling in een luidruchtige omgeving (> 80 dBA). De gevolgen zijn meestal ernstig en blijvend.


stofmaskerFoto: Verhoeven Tools BV

VeiligheidsbrilFoto: Verhoeven Tools BV

Gehoorkap en oordopjesFoto: Verhoeven Tools BV



3736

1.5.2.7 Werkkledij

• De kleur van de werkkledij is in grote mate afhankelijk van de kleur van het te verwerken product. Zo zal voor een stukadoor de werkkledij bij voorkeur wit zijn.

• De gebruikte stof moet gemakkelijk te reinigen zijn en bestaat doorgaans uit 65% polyamide en 35% katoen.

• De werkkledij moet de nodige bewegingsvrijheid geven aan de werknemer, daarvoor zijn verschillende modellen uitgewerkt: » overall: volledig bedekkend kledingstuk; » pak: bestaande uit broek, sweater en jas of windjak; » kiel: vestje; » stofjas: lange jas.


WerkkledijFoto: Theo Smulders



3736

2.1 EENLAAgSE gIpSBEpLEISTERINg

De gipslaag wordt verdicht met het gipsmes. Verdichten heeft als doel om alle oneffenheden, groeven, bramen ... weg te werken, zodat de gipslaag strak en effen wordt. Je begint te verdichten als de gipslaag voldoende gebonden is en je verdicht in de volgorde van aanzetten. Hou het gipsmes schuin tegen de gipslaag en laat het erover glijden.

Het verdichten is de laatste behandeling die moet gebeuren voor:

• de tegels aangebracht worden;• er sierpleister aangebracht wordt;• er structuur aangebracht wordt met een spons, rol of

borstel. Het patroon wordt overgelaten aan de fantasie van de uitvoerder en aan de smaak en goedkeuring van de opdrachtgever.

Bewerkingen in chronologische

volgorde:

Deze laag wordt:

De voorschriften van de fabrikant moeten altijd gevolgd worden.

dich

trije

nZi

e N

. bi.

7 of

N. b

i. 8

verd

icht

en

spon

zen

polie

ren

napo

liere

n

afgewerkt met…tegels x xsierpleister - grof (laagdikte > 5 mm) x xsierpleister - fijn (laagdikte van 1,5 mm tot 5 mm) x x x xbehang x x x xverf x x x x xgestructureerd met…een spons, rol of borstel x xeen truweel of door te doppen x

2. aFwerken Van het oPPerVlak

Eenlaagse gips-bepleistering wordt rechtstreeks op de dragende ondergrond aangebracht en dient als onderlaag en afwerklaag (EN-13914-2).

Wanneer moet je verdichten? Als je het gips met je vingertoppen aanraakt of indrukt en er geen gips aan je vingers blijft kleven, is de gipslaag hard genoeg. Als er zich bij het verdichten blaasjes vormen, heb je te vroeg verdicht.

2.1.1 Verdichten

DEEL 2: AFwERKEN VAN HET OppERVLAK



3938

2.1.2 Sponzen

2.1.3 Polieren

Na het verdichten is de gipslaag wel vlak en strak, maar niet glad. Om ze glad te maken, moet je ze bevochtigen met zuiver water en onmiddellijk daarna sponzen.

Begin te sponzen als de gipslaag stevig, maar nog niet volledig afgebonden is. Als je de gipslaag hebt bevochtigd met de blokkwast of nevelspuit, kun je beginnen te sponzen: maak regelmatig heen- en weergaande of ronddraaiende bewegingen. Door deze bewerking ontstaat een sliblaag*, een dun vettig laagje boven op de gipslaag.

Vervolgens moet de sliblaag glad gemaakt worden: wanneer ze bijna afgebonden is, kan je beginnen te polieren met een polierspaan. De volgorde is dezelfde als bij het handmatig aanbrengen.

Deze bewerking is voldoende voor het aanbrengen van:• behang,• fijne sierpleister,• structuurverf.


Sliblaag: de laag die gevormd wordt door te sponzen. Het vet in het pleister wordt naar buiten getrokken en vormt een smeuïge brei aan het oppervlak. Wanneer de sliblaag afbindt, wordt het oppervlak ruw.



3938

2.1.5 Structureren

Structuur wordt altijd per volledig oppervlak en door eenzelfde persoon aangebracht na het dichtrijen. Structureren betekent een bepaald patroon aanbrengen. Het kan gedaan worden met verschillende gereedschappen. De uitvoerder bepaalt het uitzicht, maar de opdrachtgever moet zijn goedkeuring geven.

Structureren kan gebeuren:

2.1.4 napolieren

Om het oppervlak volledig glad te maken, moet je het napolieren. Bevochtig het oppervlak en ga met de polierspaan in banen over het oppervlak met een vlotte beweging. Herhaal dit tot het vereiste resultaat bereikt is. Zodra dit het geval is, na droging, kan de schilder aan zijn voorbereidende werkzaamheden beginnen.

Voor het aanbrengen van behang, fijne sierpleister en structuurverf is napolieren niet nodig.


met een truweel;



4140

met een borstel;

met een schuurbord;

door te doppen: meestal wordt loodrecht op het oppervlak gedopt met met een spons of een spaan. Het patroon is afhankelijk van de creativiteit van de uitvoerder. Om misverstanden te voorkomen, maakt de stukadoor wel verschillende stalen, waaruit de opdrachtgever dan kan kiezen.

met een spatmolen;

met een trechterpistool.




4140


2.2 TwEELAAgSE gIpSBEpLEISTERINg


volgorde:

Deze laag wordt:


Zie N. bi. 7of N. bi. 8 kant-en-klare afwerklaag

gips en afgegoten vette

kalk

dich

trije

n

scha

ven

aanb

reng

en

verd

icht

en

spon

zen

polie

ren

napo

liere

n

aanb

reng

en e

n ve

rdic

hten

polie

ren

napo

liere

n

afgewerkt met…tegels x xsierpleister - grof (laagdikte > 5 mm) x xsierpleister - fijn (laagdikte van 1,5 mm tot 5 mm) x x x x xbehang x x x x x x x xverf x x x x x x x x x xgestructureerd met…een spons, rol of borstel x x x xeen truweel of door te doppen x x x x

tweelaagse gipsbepleistering wordt rechtstreeks op de dragende ondergrond aangebracht en bestaat uit een onderlaag en een afwerklaag.



4342

2.2.1 Schaven

2.2.2 Afwerken met een kant-en-klare afwerklaag

Wanneer de onderlaag voldoende afgebonden is, kunnen grote oneffenheden weggewerkt worden. De oneffenheden worden uitgevlakt met een rasterschaaf en de hoeken worden gerecht met een hoekschaaf.

2.2.2.1 De mortel aanmaken

• Giet eerst de nodige hoeveelheid aanmaakwater in een zuivere emmer of kuip.

• Open daarna de zak met een truweel en strooi het poeder op het aanmaakwater.




4342

• Wacht tot het water het poeder opgenomen heeft.

• Roer het mengsel goed en intens om met een mixer tot je een homogene en goed verwerkbare mortel krijgt.

• Maak de binnenrand van de emmer of kuip zuiver met het truweel.




4544

2.2.2.2 De mortel aanbrengen

Er worden twee lagen pleisterspecie aangebracht. De eerste laag bestaat uit gips- en kalkspecie en moet heel dun aangebracht worden, zodat de onderlaag er op sommige plaatsen doorschijnt. Dat noemen we de horizontaal aangebrachte braseerlaag. Samen mogen de beide lagen maximum 1 à 2 mm dik zijn. Zo verkrijg je een bont uiterlijk, vandaar de naam blauwpleisteren.

De mortel gelijkmatig over het oppervlak verdelen kan op twee manieren gebeuren:

• Je kan het spaarbord gebruiken om de mortel op de muur aan te brengen met de pleisterspaan.

• Je kan de mortel ook rechtstreeks uit de mortelkuip aanbrengen met de pleisterspaan en het truweel.




4544

2.2.2.3 Verdichten

Als het aangebrachte materiaal niet vlak is, kan verdichten nodig zijn.

2.2.2.4 Sponzen

Na het verdichten is de gipslaag wel vlak en strak, maar niet glad. Om ze glad te maken, moet je ze bevochtigen met zuiver water en onmiddellijk daarna sponzen.

Begin te sponzen als de gipslaag stevig, maar nog niet volledig afgebonden is. Als je de gipslaag hebt bevochtigd met de blokkwast of nevelspuit, kun je beginnen te sponzen: maak regelmatig heen- en weergaande of ronddraaiende bewegingen. Door deze bewerking ontstaat een sliblaag*, een dun vettig laagje boven op de gipslaag.





4746

2.2.2.5 Polieren

Vervolgens moet de sliblaag glad gemaakt worden: wanneer ze bijna afgebonden is, kan je beginnen te polieren met een polierspaan. De volgorde is dezelfde als bij het handmatig aanbrengen. Deze bewerking is voldoende voor het aanbrengen van:

• behang;• sierpleister;• structuurverf.

2.2.2.6 napolieren

Om het oppervlak volledig glad te maken, moet je het napolieren. Bevochtig het oppervlak en ga met de polierspaan in banen over het oppervlak met een vlotte beweging. Herhaal dit tot het vereiste resultaat bereikt is. Zodra dit het geval is, kan de schilder aan zijn voorbereidende werkzaamheden beginnen.


2.2.2.7 Structureren

Structureren wordt uitgebreid beschreven in punt 2.1.5.




4746

2.2.3 Afwerken met gips en afgegoten vette kalk

2.2.3.1 De afwerklaag aanmaken

De grondstoffen voor de afwerklaag zijn vette kalk, gips en water. Om een goed verwerkbare pleisterspecie te verkrijgen, moeten deze bestanddelen correct gedoseerd en gemengd worden.

De afwerklaag wordt op de volgende manier aangemaakt:

• Schep een aantal volumedelen afgegoten kalk in een emmer.

• Giet er de juiste hoeveelheid zuiver water bij.• Strooi er gips over en wacht tot het gips verzadigd is.• Mix de bestanddelen tot de mortel homogeen en

smeuïg is.

2.2.3.2 De mortel aanbrengen De volgorde is dezelfde als in punt 2.2.2.2

2.2.3.3 Polieren

Vervolgens, wanneer de laag bijna afgebonden is, kan je beginnen.Polieren doe je met een vochtig polierspaan.

2.2.3.4 napolieren

Om het oppervlak volledig glad te maken, moet je het napolieren. Bevochtig het oppervlak en ga met de polierspaan in banen over het oppervlak met een vlotte beweging. Herhaal dit tot het vereiste resultaat bereikt is. Zodra dit het geval is kan, na droging, de schilder aan zijn voorbereidende werkzaamheden beginnen.


2.2.3.5 Structureren



Een vuistregel is drie delen kalk en één deel gips.

Tip



4948

2.3 cEMENT-KALK OF EEN cEMENT-KALK-zANDBEpLEISTERINg

2.3.1.1 Vlakschaven

Wanneer de onderlaag voldoende afgebonden is, kan het geheel vlak gemaakt worden. Grote oneffenheden worden weggewerkt met een rasterschaaf en de hoeken worden gerecht met een hoekschaaf.



volgorde:

Deze laag wordt:

De voorschriften van de fabrikant moeten altijd gevolgd

worden.

al aange brachte laag afwerklaag

dich

trije

n Zi

e N

. bi.

7 of

N. b

i. 8

vlak

scha

ven

opru

wen

aanb

reng

en

vlak

schu

ren

afgewerkt met…tegels x xsierpleister - fijn (korreldikte van 1,5 mm tot 5 mm) x x xsierpleister - grof (korreldikte > 5 mm) x x xsierpleister - massa (laagdikte 5 mm) x xverf x x x xgestructureerd met…een vlakke afwerking x x x xeen spons, rol of borstel x xeen truweel of door te doppen x xeen spatmolen of trechterpistool x x x

2.3.1 De al aangebrachte laag afwerken



4948

2.3.2 De afwerklaag afwerken

2.3.1.2 opruwen

Wanneer een cementgebonden laag aangebracht wordt op de onderlaag, moet deze onderlaag opgeruwd worden, bv. met een rasterschaaf zodra de sintelhuid* breekt. Het doel is om het oppervlak ruw zuigend te maken, zodat de hechting tussen de beide lagen verbetert.

2.3.2.1 De mortel aanmaken

Voor foto’s van het aanmaken van de mortel verwijzen we naar punt 2.2.2.1.

• Giet eerst de nodige hoeveelheid aanmaakwater in een zuivere emmer of mortelkuip.

• Snij daarna de zak open en strooi het poeder op het aanmaakwater. Wacht tot het water het poeder opgenomen heeft.

• Roer het mengsel goed en intens om met de mixer tot je een homogene en goed verwerkbare mortel krijgt.

• Maak de binnenrand van de emmer of kuip zuiver met het truweel.

2.3.2.2 De mortel aanbrengen

De manier van aanbrengen kan je zien op de foto’s in punt 2.2.2.2.

De mortel gelijkmatig over het oppervlak verdelen kan op twee manieren gebeuren:

• Je kan het spaarbord gebruiken om de mortel op de muur aan te brengen met de pleisterspaan.

• Je kan de mortel ook rechtstreeks uit de mortelkuip aanbrengen met de pleisterspaan en het truweel.


Sintelhuid: het glanzend vliesje dat gevormd wordt doordat de cementmelk aan het oppervlak verhardt.



5150

2.3.3 Vlakschuren

• Het cementoppervlak wordt met een houten of kunststof schuurblok of schuurspaan vlak gemaakt en de laag wordt verdicht. Gebruik zeker geen metalen schuurblok of schuurspaan!

• Verwar een oppervlak vlakschuren niet met een oppervlak sponzen, zoals bij gipspleisters.


Het is afgeraden om het oppervlakte te bevochtigen wegens kans op vorming van haarscheuren.

Opgelet



5150

2.3.4 Structureren

Structuur wordt altijd per volledig oppervlak en door eenzelfde persoon aangebracht na het dichtrijen. Structureren betekent een bepaald patroon aanbrengen. De uitvoerder bepaalt het uitzicht, maar de opdrachtgever moet zijn goedkeuring geven. Structureren kan gedaan worden met verschillende gereedschappen:


• een truweel: hiermee wordt meestal in het oppervlak geslagen.

• een spons, borstel of spaan: hiermee wordt meestal loodrecht op het oppervlak gedopt. Met een borstel kunnen ook ronde bewegingen of spatten gemaakt worden.

• een spatmolen: deze wordt meestal opgeworpen in wratstructuur en kan eventueel afgevlakt worden.

• een trechterpistool: dit wordt opgespoten in wratstructuur en kan eventueel afgevlakt worden.

Structureren met een spons

Structureren met een truweel

Structureren met een spatmolen

Structureren met een trechterpistool - wratstructuur afgevlakt

Structureren met een borstel

Structureren met een spaan



5352

Vroeger werd deze bepleisteringsmethode bijna algemeen toegepast: de afgegoten vette kalk werd ter plaatse geblust en voorbereid. Tegenwoordig wordt deze uitvoering echter minder toegepast.

De grondstoffen voor de afwerklaag zijn vette kalk, gips en water. Om een goed verwerkbare pleisterspecie te verkrijgen, moeten deze bestanddelen gedoseerd en gemengd worden. De dosering van deze drie bestanddelen hangt af van de ondergrond en de vochtigheidsgraad daarvan.

De afwerklaag wordt op de volgende manier aangemaakt:• Schep een aantal volumedelen afgegoten kalk in een

emmer.• Giet er de juiste hoeveelheid zuiver water bij.• Strooi er gips over.• Laat het gips even weken, zodat het zich kan volzuigen

met water.• Mix het mengsel tot het egaal van kleur is en een

smeuïge structuur vertoont.


2.4 KALK-zANDBEpLEISTERINg2.4.1 De afwerklaag aanmaken


volgorde:

Deze laag wordt:

dich

trije

n Zi

e N

. bi.

7 of

N. b

i. 8

Afwerklaag met gips en afgegoten vette kalk

aanb

reng

en

verd

icht

en

polie

ren

napo

liere

n

afgewerkt met…behang x x x xverf x x x x xgestructureerd met…een spons, rol of borstel x x xeen truweel of door te doppen x x x

Een vuistregel is drie delen kalk en één deel gips.

Tip



5352

2.4.2 De afwerklaag aanbrengen

2.4.3 Verdichten

2.4.4 Polieren

2.4.5 napolieren

2.4.6 Structureren

Er worden twee lagen pleisterspecie aangebracht. De eerste laag bestaat uit gips- en kalkspecie en moet heel dun aangebracht worden, zodat de onderlaag er op sommige plaatsen doorheen schijnt. Samen mogen de beide lagen maximum 1 à 2 mm dik zijn. Zo verkrijg je een bont uiterlijk, vandaar de naam blauwpleisteren.

Om de afwerklaag aan te brengen, moet je eerst een strook langs de hoek zetten.

Bij de traditionele methode wordt geen verdichting toegepast.

Vervolgens moet de sliblaag glad gemaakt worden: wanneer ze bijna afgebonden is, kan je beginnen te polieren met een polierspaan. De volgorde is dezelfde als bij het handmatig aanbrengen.

Om het oppervlak volledig glad te maken, moet je het napolieren. Bevochtig het oppervlak en ga met de polierspaan in banen over het oppervlak met een vlotte beweging. Herhaal dit tot het vereiste resultaat bereikt is. Zodra dit het geval is, kan de schilder - na droging - aan zijn voorbereidende werkzaamheden beginnen.





5554

De gipsleemlaag wordt verdicht met het gipsmes. Verdichten heeft als doel om alle oneffenheden, groeven, bramen ... weg te werken, zodat de gipsleemlaag strak en effen wordt. Je begint te verdichten als de gipsleemlaag voldoende gebonden is en je verdicht in de volgorde van aanzetten. Hou het gipsmes schuin tegen de gipsleemlaag en laat het erover glijden.

Na het verdichten is de gipsleemlaag wel vlak en strak, maar niet glad. Om ze glad te maken, moet je ze bevochtigen met zuiver water en onmiddellijk daarna sponzen.

Begin te sponzen als de gipsleemlaag stevig, maar nog niet volledig afgebonden is. Als je de gipsleemlaag hebt bevochtigd met de blokkwast of nevelspuit, kun je beginnen te sponzen: maak regelmatig heen- en weergaande of ronddraaiende bewegingen. Door deze bewerking ontstaat een sliblaag*, een dun vettig laagje boven op de gipsleemlaag.

Vervolgens moet de sliblaag glad gemaakt worden: wanneer ze bijna afgebonden is, kan je beginnen te polieren met een polierspaan. De volgorde is dezelfde als bij de vorige arbeidsgangen.

Om het oppervlak volledig glad te maken, moet je het napolieren. Bevochtig het oppervlak en ga met de polierspaan in banen over het oppervlak met een vlotte beweging. Herhaal dit tot het vereiste resultaat bereikt is. Zodra dit het geval is, kan de schilder aan zijn voorbereidende werkzaamheden beginnen.

Voor het aanbrengen van behang is napolieren niet nodig.

2.5 gIpS-LEEMBEpLEISTERINg


volgorde:

Deze laag wordt:


dich

trije

n Zi

e N

. bi.

7 of

N. b

i. 8

verd

icht

en

spon

zen

polie

ren

napo

liere

n

afgewerkt met…behang x x x xverf x x x x x


2.5.1 Verdichten

2.5.2 Sponzen

2.5.3 Polieren

2.5.4 napolieren

Wanneer moet je verdichten? Als je de gipsleem met je vingertoppen aanraakt of indrukt en er geen gips aan je vingers blijft kleven, is de gipsleemlaag hard genoeg. Als er zich bij het verdichten blaasjes vormen, heb je te vroeg verdicht.




5554

Sommige hierboven beschreven werkzaamheden kunnen machinaal uitgevoerd worden. De poliermachine zelf is al beschreven in het hoofdstuk ”Van klein truweel tot mixer”; hieronder gaan we dieper in op de handelingen en het gebruik ervan.

De elektrische poliermachine heeft verschillende hulpstukken, in functie van het soort handeling dat uitgevoerd moet worden. We onderscheiden:

• verschillende schijven en toebehoren voor het schrapen, verdichten, sponzen, schuren en polieren.

• Een snelwisselsysteem voor de schijftoebehoren laat toe om de schijven snel te verwijderen of te verwisselen.

• Er is eveneens een ondersteuningsmechanisme voorzien, om de machine zonder krachtinspanning tegen het plafond aan te drukken.

We mogen stellen dat het bedienen van de machine voor het sponzen, schrapen, verdichten en polieren bijna identiek zijn.

• De machine voorzien van de aangepaste schijf voor het uit te voeren werk;

• De machine starten en op het te bewerken oppervlak plaatsen;

• Met een gelijkmatige druk en met soepele ronddraaiende bewegingen het volledig oppervlak bewerken tot het gewenste resultaat bereikt is.

Op de basisschijf van de machine wordt de sponsschijf met een velcro vastgeklit.

Het is aan te raden de sponsschijf te gebruiken op een vochtig oppervlak. Hiervoor kan de ingebouwde vernevelaar van de machine gebruikt worden.

2.6 MAcHINAAL AFwERKEN


2.6.1 Werking

2.6.2 Sponzen



5756

2.6.3 Polieren

2.6.4 Opruwen, schrapen (met vaste rechte messen)


Om te polieren is er een harde pvc schijf waarop vier veerstalen lamellen opgeschroefd zijn.

Harde schijf waarop een vijftal metalen u- profielen bevestigd zijn. Wordt rechtstreeks door middel van een schroef op de machine aangebracht. Dient om bramen en kleine oneffenheden van de basislaag te verwijderen en het oppervlak klaar te zetten voor de afwerklaag.



5756

2.6.5 Vlakschuren

2.6.6 Sponzen en verdichten (gipspleisters)


De harde gewafelde pvc schijf wordt op de basisschijf aangebracht door middel van een velcro hechtingslaag.

In een enkele arbeidsgang wordt het oppervlak verdicht en gesponst. Deze handelingen dienen op een vochtig oppervlak te gebeuren. Door middel van een schroef wordt deze schijf rechtstreeks op de machine bevestigd. De schijf is voorzien van een achttal rubber strips, waarover een sponsschijf netjes past.


Opgelet



5958



5958

3.1.1 Haakse binnenhoeken (verticaal)

3.1.1.1 Eenlaagse gipsbepleistering

Wanneer de wanden afgewerkt zijn en de hoek van al het overtollige materiaal ontdaan is, kan je de binnenhoek strak afwerken met een hoektruweel of een dubbel hoektruweel.

• Zet het hoektruweel boven in de hoek en trek het vervolgens met één lange, vloeiende beweging naar beneden. Maak vervolgens dezelfde beweging, maar dan van onderen naar boven.

• Werk onvolmaaktheden in de hoek bij met polierslib*.

• Herhaal deze handelingen tot de hoek strak en egaal is.• Als er bij de bovenstaande bewerking slibranden

ontstaan, kan je die wegpolieren.

3.1.1.2 Tweelaagse gipsbepleistering

Wanneer de afwerklaag een eerste maal gepolierd is en de hoeken ontdaan zijn van eventueel overtollige pleister en/of oneffenheden, kan de hoek strak gemaakt worden. Dit gebeurt op dezelfde manier als bij de eenlaagse gipsbepleistering.

3.1 BINNENHOEKEN

Polierslib: de laag die gevormd wordt bij het polieren. Het vet in het pleister wordt naar de oppervlakte getrokken en vormt daar een smeuïge brei.

3. aFwerken Van hoeken

DEEL 3: AFwERKEN VAN HOEKEN



6160

3.1.1.3 Eenlaagse cementbepleistering

Eerst worden de hoeken zo recht mogelijk aangezet met een rij. In de hoeken mag de mortellaag iets voller staan dan op andere plaatsen, zodat ze nadien uitgeschaafd kan worden. Door meer mortel te gebruiken in de hoeken voorkomen we holle hoeken, die de latere afwerking negatief beïnvloeden.

De hoek uitschaven gebeurt door de stukadoorsschaaf op en neer te bewegen in de binnenhoek, gebruik makend van de reeds in binding zijnde en afgewerkte wand.

3.1.1.4 Tweelaagse cementbepleistering of cementbepleistering met dunne afwerkmortel

• Wanneer de afwerklaag aangebracht is, de hoeken ontdaan zijn van overtollige cementmortel en/of oneffenheden en de afwerklaag voldoende gebonden (maar nog niet afgebonden) is, kunnen de inwendige hoeken proper uitgesneden en met de wand mee opgeschuurd worden.

Om een strakke, rechte hoek met dezelfde structuur en hetzelfde uitzicht als de wand te bekomen, moet je altijd vanuit de binnenhoek wegschuren.

Door zorgvuldig te werken voorkom je dat je de verse cementbepleistering beschadigt.

Opgelet




6160

3.1.2 Haakse binnenhoeken (horizontaal)


De horizontale hoeken die al ingesneden zijn, worden op dezelfde manier bewerkt als de verticale hoeken, maar met horizontale bewegingen van links naar rechts en/of van rechts naar links.


De hoeken moeten elk apart afgewerkt worden. Er mag geen contact met het horizontaal of verticaal vlak zijn.



Opgelet



6362

3.1.3 Lepe of stompe binnenhoeken (verticaal)


Nadat de wanden bepleisterd, vlakgezet, geschaafd, gesponst en gepolierd zijn en de hoeken voorzichtig uitgeschaafd zijn, maak je de inwendige hoek strak. Dit kan met behulp van:

• een regelbaar hoektruweel:

» Plaats het truweel in de hoek en stel de juiste hoek in.

» Plaats het truweel boven in de hoek en trek het met één lange, vloeiende beweging naar beneden.

» Herhaal deze beweging in omgekeerde zin, van beneden naar boven.

» Herhaal deze handelingen tot de hoek strak en egaal is. Gebruik eventueel polierslib.

» Bij deze handelingen kunnen slibranden ontstaan. Deze kun je wegpolieren.




6362

• een versteklat of een trapezium rijlat:

» Plaats de lat zo in de hoek dat ze de hoeklijn lateraal volgt.

» Polier één zijde van de hoek van boven naar onderen.

» Doe vervolgens hetzelfde met de andere zijde.

» Werk onvolmaaktheden in de hoek bij met polierslib.

» Maak met een vochtig verfborsteltje een zachte, vloeiende strijkbeweging door de hoek om hem strak en glad te maken.


Nadat de afwerklaag aangebracht, een eerste maal gepolierd is en de hoek van eventueel overtollige pleister en/of oneffenheden ontdaan is, kan de hoek strak gemaakt worden. Dit doe je:

• met een regelbaar hoektruweel:

» Plaats het truweel in de hoek en stel de juiste hoek in. » Plaats het truweel boven in de hoek en trek het met

één lange, vloeiende beweging naar beneden. » Werk onvolmaaktheden in de hoek bij met polierslib. » Herhaal deze beweging in omgekeerde zin, van

beneden naar boven, tot de hoek strak en egaal is. » Als er door deze bewerking bramen gevormd worden,

kan je die wegpolieren.




6564

• door af te werken in twee stappen:

» Breng de afwerklaag aan op één muurvlak en werk de hoek strak aansluitend tegen de onderlaag van de wand af.

» onmiddellijk na het polieren wordt het overtollige pleister op de afgewerkte wand voorzichtig verwijderd. Anders wordt de pleisterspecie te hard.

» Maak met een vochtig verfborsteltje een zachte, vloeiende strijkbeweging door de hoek om hem strak en glad te maken.


Als de bepleistering aangebracht is, met de rijlat vlakgezet is en voldoende gebonden (maar niet afgebonden) is, kan ze worden afgewerkt met een schuurbord.

De inwendige hoek wordt zuiver uitgesneden en gelijktijdig met de muurvlakken opgeschuurd. Bij het schuren vertrek je altijd vanuit de binnenhoek, zodat je een strakke, rechtlijnige hoek verkrijgt met dezelfde structuur als de wanden.

3.1.3.4 Tweelaagse cementbepleistering

Nadat de afwerklaag aangebracht is en de hoek ontdaan is van eventueel overtollige cementmortel en/of oneffenheden, kan je de hoek strak maken.

Hiervoor moet de afwerklaag voldoende gebonden (maar nog niet afgebonden zijn). De inwendige hoek wordt met de wand mee afgewerkt (opgeschuurd). Bij het schuren vertrek je altijd vanuit de binnenhoek, zodat je een strakke, rechtlijnige hoek verkrijgt met dezelfde structuur als de wanden.

Ga voorzichtig te werk, zodat je de verse cementbepleistering niet beschadigt.

Opgelet




6564


De horizontale hoeken die al ingesneden zijn, worden op dezelfde manier bewerkt als de verticale hoeken, maar met horizontale bewegingen van links naar rechts en/of van rechts naar links.


De hoeken moeten elk apart afgewerkt worden. Er mag geen contact tussen het horizontale en het verticale vlak zijn.

3.1.5.1 Verticale scherpe hoeken > 60°

Deze hoeken werk je op dezelfde manier af als lepe of stompe hoeken:

• Werk de wand volledig af tot in de hoek en laat aantrekken (1).

• Werk vervolgens de tweede wand af en dit mooi aansluitend tegen de reeds afgewerkte wand (2).

• Zuiver de hoek op en zet strak (3).• Zuiver de eerste wand op en verwijder overtollige mortel

(4).• De afwerking wordt voltooid met een verfborsteltje.

3.1.4 Lepe of stompe binnenhoeken (horizontaal)

3.1.5 Scherpe binnenhoeken (verticaal - horizontaal)

Als de cementlaag tijdens het schuren te droog is, besprenkel ze dan zeker niet met water. Waar het cement in aanraking komt met water, spoelt het weg en treedt er verzanding en verkleuring op.

Opgelet

Als de cementlaag te droog is, dompel je het schuurbord onder in water en ga je verder op het muurvlak tot de hele laag een gelijke kleur en structuur heeft.

Tip

Verticale scherpe binnenhoeken.




6766

Horizontale scherpe binnenhoek.

Ingesneden scherpe hoek

Hellend dakvlak

3.1.5.2 Verticale scherpe hoeken ≤ 60°

• Deze hoeken worden vrij gesneden met een scherp truweel of een stukadoorszaag (zie tekening).

• De afwerking wordt voltooid met een verfborsteltje.

3.1.5.3 Horizontale scherpe hoeken

• Deze hoeken moeten altijd vrij gesneden worden.• De afwerking wordt voltooid met een verfborsteltje.


Verticale scherpe binnenhoeken.



6766

3.1.6 Afgeronde binnenhoeken (verticaal - horizontaal)


Om beschadigingen aan de wanden te voorkomen, wordt een afgeronde hoek gemaakt als het pleister voldoende verhard is. Holle of afgeronde binnenhoeken worden meestal getrokken met behulp van een afgerond hoektruweel met een kromtestraal* van ≤ 7cm.

Zet de hoek vol met pleister met behulp van een truweel of pleisterspaan. Plaats daarna het afgeronde hoektruweel in de hoek, waarbij de hoekgeleiders de bepleisterde oppervlakte zo veel mogelijk aanraken. Trek vervolgens het hoektruweel in één beweging naar het einde van de hoek. Zet mortel bij waar nodig en herhaal dit tot je een mooie ronding verkrijgt.

Herhaal deze bewerking terwijl de pleister aan het verharden is om de hoek mooi en glad te maken en het overtollige materiaal weg te werken.

Als de pleister voldoende verhard is, kan je hem polieren, het overtollige pleister wegnemen en napolieren.


kromtestraal: als de straal van de ronding meer dan 7 cm bedraagt, spreken we niet meer van een afgeronde binnenhoek, maar van een sierlijst.

Deze activiteit moet uitgevoerd worden met aangepast pleister, volgens de voorschriften van de fabrikant.

Tip



6968


Afgeronde binnenhoeken worden getrokken met behulp van een afgerond hoektruweel. Hiervoor moet de hoek van de onderlaag al mooi rond uitgevoerd zijn. Vervolgens wordt er een afwerkpleister aangebracht, die nadat hij voldoende verhard is chronologisch de volgende bewerkingen ondergaat:

• polieren;

• het overtollige pleister wegnemen en napolieren.




6968


Afgeronde hoeken worden maar weinig uitgevoerd met cementbepleistering. Het afronden gebeurt op dezelfde manier als bij gipsgebonden bepleistering en wordt met een hoektruweel uitgevoerd.




7170

Het beste resultaat wordt echter verkregen door een slede met een ronde mal over vooraf gestelde rijen te laten glijden. Cementbepleistering wordt afgewerkt door de mal meermaals tussen de rijen te laten glijden. na het verwijderen van de rijen gebeurt het afwerken met geschikt gereedschap.


Zie “Eenlaagse cementbepleistering”.De afronding moet reeds aangebracht zijn in de eerste laag die opgeruwd is. De toplaag wordt volgens de voorschriften van de fabrikant aangebracht met een geschikte pleister (kan ook hetzelfde materiaal zijn).

Afgeronde binnenhoek. Afgeronde binnen- en buitenhoeken die zowel verticaal als horizontaal met elkaar in contact komen. Let op de manier van afwerken.




7170


Tegenwoordig worden de meeste buitenhoeken afgewerkt met een gepast profiel. Als er geen profielen voorzien zijn, werken we de hoeken af met het buitenhoektruweel.

Als het pleister gepolierd is, kunnen we de geleidelat (rijlat) verwijderen en de buitenhoek mooi strak en scherp afwerken. Voor we met een buitenhoektruweel een vloeiende lange beweging maken in de twee richtingen langs de buitenhoek, verwijderen we eerst het overtollige pleister met een pleisterspaan.

Zet indien nodig wat pleister bij op de hoek en herhaal deze beweging tot de hoek scherp afgetekend en haaks is. Pleister de bramen naast de buitenhoek glad.


Met het buitenhoektruweel wordt de buitenhoek in dezelfde volgorde afgewerkt als de muurvlakken. De buitenhoek is al in de onderlaag recht en afgelijnd uitgevoerd. Hierna wordt het afwerkpleister aangebracht en gepolierd nadat het voldoende verhard is. De bramen naast de buitenhoek worden weggepleisterd.


• op de buitenhoek van een wand stellen we een geleidingsrij op.

• Nadat de eerste wand bepleisterd is, stellen we de geleidingsrij om: we stellen de rij op de reeds bepleisterde wand.

• Daarna kan de wand bepleisterd en met de rij vlak gemaakt worden.

• Verwijder de geleidingsrij en stop de gaten van de klemhaken op.

• Als het pleister voldoende gebonden, maar nog niet afgebonden is, kan de hoek afgewerkt worden met het schuurbord (zie foto hiernaast). Schuur steeds van de buitenhoek weg.

3.2.1 Haakse buitenhoeken (verticaal - horizontaal)

3.2 BUITENHOEKEN zONDER HOEKBEScHERMINg




7372

• De buitenhoek wordt minder kwetsbaar als je de hoekrib lichtjes breekt. Dit gebeurt door met het schuurbord voorzichtig over de hoek te wrijven.

Om de geleidingsrij te verwijderen kan je die het best eerst laten schrikken door zachtjes met een hamer op de smalle kant van de rij te tikken (ter hoogte van de klemhaken). Hou de rij hierbij met een hand vast. Door op de rij te tikken, komt ze van de bepleistering los en kan je ze voorzichtig en met twee handen van de hoek wegschuiven.

Opgelet

Methode om haakse buitenhoeken af te werken




7372


Wanneer de afwerklaag met een dikte van minder dan 5 mm aangebracht is en de hoeken ontdaan zijn van eventueel overtollige cementmortel en/of oneffenheden kan de hoek strak gemaakt worden.

De afwerklaag moet voldoende verhard maar mag ook niet afgebonden zijn. De buitenhoek wordt met de wanden mee afgewerkt (opgeschuurd).




7574

Het schuren gebeurt steeds weg van de hoek. Zo zijn de structuur en het uitzicht overal gelijk.

Werk voorzichtig om de verse cementbepleistering niet te beschadigen.

Opgelet




7574

3.2.2 Niet-haakse buitenhoeken (leep of stomp, scherp en/of afgeschuind)

Om wanden met buitenhoeken te bepleisteren, moet je verschillende handelingen uitvoeren, waarvan de meeste al hierboven beschreven zijn. Daarom beperken we ons hier tot de verschillen. Het verschil ten opzichte van rechte hoeken is de vorm van de geleidingsrij (zie tekening).

Om stompe of scherpe hoeken te maken, gaan we als volgt tewerk:

Stap 1: eerst bepalen we de vorm van de geleidingsrij.

Stap 2: Daarna plaatsen we de geleidingsrij en werken we de bepleistering op een wand af.

Methode voor het afwerken van niet-haakse buitenhoeken




7776

3.2.3 Afgeronde buitenhoeken (verticaal - horizontaal)

Stap 3: Vervolgens plaatsen we een geleidingsrij op de hoek van de reeds bepleisterde muur en bepleisteren we de tweede wand.

Stap 4: omdat een scherpe hoek zeer gevaarlijk en kwetsbaar is, wordt de hoek gebroken.


Buitenhoeken worden getrokken met een rond buitenhoektruweel. Om beschadigingen aan de wanden te voorkomen, maken we een ronde buitenhoek als het pleister voldoende afgebonden is.

Zet de hoek met een truweel of een pleisterspaan vol met pleister en maak daarna in één vloeiende beweging de hoek met behulp van het rond buitenhoektruweel. Hou het hoektruweel hierbij zo vlak mogelijk. Zet mortel bij waar nodig en herhaal tot de hoek mooi rond is. Herhaal deze bewerking terwijl het pleister verhardt, zodat al het overtollige materiaal weggewerkt wordt. Verwijder ook het overtollige pleister op de wanden. Als het pleister voldoende verhard is, moet je deze bewerkingen herhalen met vers aangemaakte afwerkpleister of slib tot de hoek mooi glad is.

Het is moeilijk om buitenhoeken af te werken zonder geleiders. Net als bij sierlijsten kan je ook hier het beste resultaat verkrijgen met stelrijen, een mal en een slede (zie tekening).

Tip




7776


De meeste ronde buitenhoeken worden in dezelfde volgorde afgewerkt als muurvlakken. nadat de onderlaag mooi en scherp uitgevoerd is, brengen we het afwerkpleister aan. Als dat voldoende verhard is, polieren we het en ten slotte pleisteren we de bramen naast de buitenhoek glad.


Buitenhoeken worden getrokken met een rond buitenhoektruweel. Om beschadigingen aan de wanden te voorkomen, maken we een ronde buitenhoek als het pleister voldoende afgebonden is.

Zet de hoek met een truweel of een pleisterspaan vol met pleister en maak daarna in één vloeiende beweging de hoek met behulp van het rond buitenhoektruweel. Let hierbij goed op de vlakke stand van het hoektruweel. Zet mortel bij waar nodig en herhaal de voorgaande handelingen tot de ronding egaal is. Bewerk de ronding terwijl het pleister verhardt en tot al het overtollige materiaal weg is. Als het pleister voldoende verhard is, moet je deze bewerkingen herhalen met vers aangemaakte afwerkpleister of slib tot de ronding mooi glad is.

na het verwijderen van de mallen gebeurt het afwerken met geschikt gereedschap.

Het is moeilijk om buitenhoeken af te werken zonder geleiders. Net als bij sierlijsten kan je ook hier het beste resultaat verkrijgen met stelrijen, een mal en een slede (zie tekening).

Tip


Afgeronde buitenhoek



7978


De ronding van de hoek werd al in de onderlaag gevormd.Nadat de afwerklaag aangebracht en voldoende verhard is, kan de hoek afgewerkt worden. Verwijder eerst overtollige cementmortel en/of oneffenheden en werk daarna de buitenhoek samen met de wanden af (opschuren met een vilten of sponzen schuurbord). Schuur altijd weg van de buitenhoek, zodat de ronding dezelfde structuur als de wanden heeft.

Hoek- of stopprofielen worden gebruikt bij de bepleistering van wanden en plafonds, wat dus bij de voorbereidingswerken hoort. De profielen dienen als geleider tijdens de pleisterwerken en versterken en beschermen bovendien de hoek.

Nadat de aansluitende vlakken afgewerkt zijn, wordt het overtollige materiaal verwijderd met een vochtig verfborsteltje of spons: het profiel wordt zuiver gemaakt.

3.3 BUITENHOEKEN MET HOEKBEScHERMINg


Ga voorzichtig tewerk om de verse cementbepleistering niet te beschadigen.

Opgelet



7978

4.1.2 nBn En 13914-2 versus TV 199

Het WTCB hanteert in zijn publicaties enkele afkortingen, zoals:• BS: Buiten reeks;• TS: Tijdschrift;• TV: Technische voorlichting.

Al sinds maart 1996 worden de technische voorlichtingen 199 en 201 in België als referentiedocumenten beschouwd. Intussen werd ook de Europese norm nBn En 13914-2 betreffende het ontwerp, de voorbereiding en de uitvoering van binnenbepleisteringen van kracht.

De afwerkingsgraad wordt soms aangeduid door:• het vermelden van referentie-adressen;• het voorleggen van stalen. Stalen met een beperkte

oppervlakte zijn echter moeilijk te vergelijken met de grote oppervlakken die in de praktijk voorkomen.

In de norm nBn En 13914-2 komen diverse pleisters aan bod (op basis van gips, kalk, cement, polymeren …) en worden verschillende standaardniveaus voor gladde afwerkingen aanbevolen (zie tabel op volgende pagina). De norm vermeldt dat niveau 1 van toepassing is wanneer er geen informatie is waarin een ander niveau bepaald wordt en dat de ontwerper duidelijk moet aangeven of er een speciale afwerking nodig is voor de bepleistering.

In TV 199 is de afwerkingsgraad voor normaal geëffende binnenbepleisteringen gebaseerd op het aantal onregelmatigheden per 4 m² bepleistering (zie ook 4.1.3 en 4.1.4).

omdat de norm nBn En 13914-2 geen kwantitatieve eisen bevat voor de verschillende afwerkingsniveaus, hebben wij geprobeerd om deze norm in verband te brengen met de aanbevelingen uit TV 199 (zie tabel op volgende pagina).

4.1.1 Inleiding

4.1 AFwERKINgSgRAAD VAN DE BEpLEISTERINg

4. wat kan en niet kan – aFwerkinGSGraaD en tolerantieS

De term “schilderklaar”, waarmee de afwerking van de bepleistering aangeduid wordt, heeft geen eenduidige definitie, want hij geeft geen aanduiding van het afwerkingsniveau van de latere afwerking of decoratielaag. Zoals we weten, is de taakverdeling tussen de stukadoor en de schilder niet altijd even eenvoudig. Daarom moet de opdrachtgever de werkzaamheden van de verschillende betrokkenen nauwkeurig afbakenen, rekening houdend met de uitvoeringsgraden voor schilderwerken (TV 159).

Opgelet

De teksten voor dit hoofdstuk zijn gedeeltelijk ontleend aan de “technische voorlichting 199 Binnenbepleisteringen – deel 1” van het Wetenschappelijk en Technisch Centrum voor het Bouwbedrijf (WTCB) - http://www.wtcb.be

DEEL 4: wAT KAN EN NIET KAN - AFwERKINgSgRAAD EN TOLERANTIES



8180

De gewenste afwerkingsgraad wordt gedefinieerd in de contractuele bepalingen. Als dat niet het geval is, gaan we ervan uit dat er een normale afwerkingsgraad voorzien is. Afhankelijk van de toelaatbare onregelmatigheden van het afgewerkte oppervlak onderscheiden we voor gewone geëffende binnenbepleisteringen twee afwerkingsgraden:

Standaardniveaus voor gladde afwerkingen (NBN EN 13914-2)

Afwerkingsgraden(TV 199)

niveau 1 Voor gebruik in zones waar de afwerking van het oppervlak niet belangrijk is

Niet-geëffende bepleistering (bv. oppervlak waarop tegels aangebracht worden)

niveau 2 Om voorzien te worden van een bekleding met textuur (papier, verf, …)

normale afwerkingsgraad

niveau 3 Om beschilderd te worden met een matte verf of om voorzien te worden van een gladde bekleding

normale afwerkingsgraad / speciale afwerkingsgraad (naargelang van de voorbereidende werken, voorzien door de schilder)

niveau 4 Om beschilderd te worden met een halfglanzende verf en/of als er scherend licht kan invallen (*)

Speciale afwerkingsgraad en plamuren door de schilder

* Voor glansverf kunnen bijkomende eisen nodig zijn (dit behoort tot het takenpakket van de schilder).




8180

Voor een normale afwerkingsgraad zijn vier onregelmatigheden van het oppervlak toegelaten per 4 m². Deze fouten kunnen onregelmatig gepolijste zones van maximum 0,5 dm², spaanstrepen of zandkorrels zijn.Naast deze onregelmatigheden zijn ook twee golvingen per twee meter lengte toegestaan.

Hierbij is het aantal toegelaten onregelmatigheden beperkt tot twee per 4 m² en worden twee golvingen per twee meter lengte toegestaan.


4.1.3 normale afwerkingsgraad

4.1.4 Speciale afwerkingsgraad

normale afwerkingsgraad

Speciale afwerkingsgraad



8382


4.1.5.1 Uitzondering op de afwerkingsgraden

Vroeger was er geen afwerkingsgraad bepaald voor bepleisteringen met een speciale functie, maar nu worden ze ingedeeld in niveau 1 van de norm:

• decoratieve of sierpleisters;• pleisters met een verbeterde brandreactie;• waterwerende pleisters;• pleisters met verbeterde akoestische eigenschappen;• pleisters met verbeterde warmte-isolerende

eigenschappen;• vochtabsorberende pleisters;• bepleistering die bestemd is om afgewerkt te worden

met tegels.

4.1.5.2 Voorafgaande informatie

Als er achteraf indirecte of scherende verlichting aangebracht wordt, moet dit vooraf aan de aannemer-stukadoor gemeld worden. Er zijn dan immers speciale voorbereidings- en afwerkingsactiviteiten nodig voor er begonnen kan worden met de schilder- of decoratiewerken en zeker voor er glanzende verven of lagen aangebracht kunnen worden. Deze speciale voorbereidingen worden normaal door de schilder uitgevoerd (zie tabel niveaus 3 en 4).

4.1.5.3 Tijdens de uitvoering van de werken

Tijdens de uitvoering van de werken moet de aannemer-stukadoor alle maatregelen nemen die hij nodig vindt om krimpscheuren te voorkomen, bv.:

• gewenste ventilatie zonder tocht; • bescherming tegen rechtstreekse bezonning;• ...

4.1.5 Bijzondere schikkingen



8382


4.1.5.4 na de uitvoering van de werken

• Nadat de werken beëindigd zijn, moet de coördinator de vereiste voorzorgsmaatregelen uitwerken.

• De stukadoor is verantwoordelijk voor het herstellen van barsten en andere schade die door zijn werk veroorzaakt is, op voorwaarde dat de schade zich voordoet tijdens de waarborgtermijn en voor de afwerkingslaag aangebracht is. De vastgestelde schade mag niet het gevolg zijn van: » bewegingen van de ondergrond; » niet-naleving van de voorziene wachttermijnen (zie

hieronder).• De opdrachtgever moet de vlakheid en de verticaliteit

op voorhand controleren. De controle moet plaatsvinden vooraleer er verdere afwerking of decoratiewerken gebeuren, bij natuurlijk licht, met het blote oog en op een afstand van twee meter. Het is verboden om deze controle bij strijklicht of tegenlicht uit te voeren.

• Wat ook de afwerkingsgraad is, het oppervlak van de bepleistering mag niet voortdurend afkrijten. Meestal is het wenselijk of nodig om de bepleistering te ontstoffen voor er verdere decoratieve afwerkingen aangebracht worden.

• Het oppervlak mag geen plaatselijke krassen of putten van meer 1 mm diep, andere systematische oppervlaktegebreken of krimpscheuren als gevolg van het drogen van de bepleistering bevatten.

• Netvormige haarscheurtjes zijn aanvaardbaar.• Nadat de werken beëindigd zijn, zal de stukadoor op

goed zichtbare plaatsen stickers aanbrengen met “tips van uw stukadoor”.

Tijdens en na de pleisterwerken, zolang de pleisters niet volledig droog zijn, voldoende ventilatie in de lokalen voorzien om de vochtige lucht uit het gebouw te evacueren. Zodra het buitenklimaat voldoende droog is moeten de ramen en deuren voortdurend openstaan. Eventueel verwarming of ontvochter voorzien. Deze tips moeten in acht genomen worden door iedereen die zich op de werf bevindt.

Een afdoende vochtafvoering vermijdt mogelijke roestvorming op hoekprofielen en pleisterdragers,voorkomt de beschadiging van de pleisterlaag en de vorming van schimmels, en draagt bij tot degoede hechting van gipsdelen of stucplaten.

Het droge pleister (restvochtgehalte max. 1%) met Knauf Primer - Universeel behandelen vooraleer methet verven, behangen of betegelen aan te vangen.

Tijdens de winterperiode mag de temperatuur in het lokaal nooit minder dan +5°C bedragen.

Schadegevallen veroorzaakt door onvoldoende verluchting zijn niet ontvankelijk voor een schadeclaim.

Gelieve deze sticker op verscheidene plaatsen zichtbaar aan te brengen.

TIPS VAN UW STUKADOOR

ALLEN OPGELET !

•

•

••••



8584


De termijnen die in acht genomen moeten worden voor de verdere decoratieve afwerking hangen af van:

• de eisen die aan de bepleistering gesteld worden voor deze decoratielaag;

• de eisen die hoofdzakelijk betrekking hebben op de mechanische eigenschappen (cohesie*), het vochtgehalte en de alkaliteit*, o.a.: » het gekozen type bepleistering, vooral het bindmiddel

(vette kalk verhardt bijvoorbeeld door een reactie met koolzuur uit de lucht, wat een langzaam proces is);

» de uitgevoerde dikte: hoe dikker de bepleistering, hoe langer de droogtijd;

» de drogingsvoorwaarden, meer bepaald de temperatuur en het vochtgehalte van de lucht. Door de bepleisterde ruimten te verwarmen en behoorlijk te ventileren kan de drogingstermijn beperkt worden.

Voor de verdere afwerking aangevat wordt, controleert de opdrachtgever in overleg met de aannemer die met deze werkzaamheden belast is, of aan de voorwaarden voldaan is. De decoratiewerken starten betekent dat de ondergrond aan de gestelde criteria voldoet.

4.1.6 Termijnen voor verdere afwerking

Cohesie is de onderlinge aantrekkingskracht van gelijke moleculen zonder dat er sprake is van een chemische binding.

De alkaliteit van een oplossing is de maat voor de hoeveelheid alkalische stoffen, zoals bicarbonaten en hydroxiden, in een waterige oplossing. Basisch en alkaliteit wordt vaak door elkaar gebruikt, maar betekenen niet hetzelfde.



8584


De onderstaande toleranties gelden niet voor vliespleisters, die wegens hun geringe dikte de ondergrond volgen.

De toleranties op de vlakheid zijn enkel van toepassing op glad afgewerkte bepleisteringen. De afwijkingen die in de onderstaande tabel opgenomen zijn, zijn toelaatbaar. Indien andere waarden geëist worden, moeten die duidelijk voorgeschreven worden.

De onderstaande tabel vergelijkt de aanbevelingen met betrekking tot de vlakheidklassen uit de norm nBn En 13914-2 met die uit de TV 199.

4.2 TOLERANTIES EN cONTROLE Op DE AFwERKINg

4.2.1 Vlakheid

Classificatie van de vlakheid van de bepleistering volgens de norm nBn en 13914-2 en de tV 199

nBn En 13914-2 TV 199

KlasseMaximale

afstand onder de lat van 2 m

Maximale afstand onder de lat van 2 m

Maximale afstand onder

de lat van 0,2 mAfwerkingsgraad

0 – – – –1 10 mm – – –2 7 mm – – –3 5 mm 5 mm 2 mm normaal

4 (¹) 3 mm 3 mm 1,5 mm speciaal5 (¹) 2 mm/2 m – – –

(¹) Enkel van toepassing op pleistersystemen met een maximale dikte van 6 mm volgens de norm.



8786


De vlakheideisen uit klasse 3 en 4 van de norm nBn En 13914-2 komen respectievelijk overeen met de eisen voor de ‘normale’ en de ‘speciale’ afwerkingsgraad uit TV 199. TV 199 voorziet bovendien een bijkomende controle onder de lat van 20 cm.

Besluit

De toleranties en de afwerkingsgraad van de bepleistering zijn afhankelijk van de dikte, de toleranties op de ondergrond, de uiteindelijke bekleding en de voorziene verlichting. De norm vermeldt bovendien dat een volledig vlak oppervlak onmogelijk is. De beperkte onregelmatigheden die zichtbaar worden bij een intense of scherende lichtinval op een afwerking met glansverf of halfglanzende verf, moeten dus aanvaard worden. Wie de aanbevelingen van TV 199 respecteert, voldoet in het algemeen ook aan de eisen van de norm.

Controle op vlakheid



8786


Het blauwe blokje heeft de dikte van de tolerantie. Als dit blokje onderaan of bovenaan de muur tussen de bepleistering en het rode afstandsblokje geschoven kan worden en de waterpas nog steeds niet verticaal staat, is de tolerantie overschreden. Voor een hoogte van 2,50 m bedraagt de tolerantie op de loodrechte stand van het oppervlak of de rand maximaal:

• bij een normale afwerkingsgraad: 8 mm in beide richtingen;

• bij een speciale afwerkingsgraad: 5 mm in beide richtingen.

Controle op de verticale stand van het oppervlak en de randen

4.2.2 Verticale stand



8988


Hier gaat het om afwijkingen ten opzichte van de voorgeschreven hoeken, die haaks of schuin kunnen zijn. Als de vorm van de hoek voor de aansluitingen met de ramen niet voorgeschreven is, wordt aangenomen dat een haakse uitvoering nodig is. Voor vrijstaande kolommen kan de tolerantie in de beide richtingen optreden (+ of -).

In de norm ISo 7976-1 staan voorbeelden van toestellen en meetmethodes om de hoekafwijking te bepalen (de afwijking ten opzichte van de voorgeschreven hoek). Deze toestellen en methodes kunnen in principe voor om het even welke hoek toegepast worden.

Volgens de norm ISo 4464 wordt de hoekafwijking gedefinieerd als het verschil tussen een werkelijke hoek en de bijhorende referentiehoek.

om de hoekafwijking in lengte uit te drukken moet je vertrekken van de kleinste zijde van de hoek en de hoekafwijking loodrecht op de bijhorende kant van de referentiehoek bepalen.

4.2.3 Hoekafwijkingen (neggen van vensters, schouwmantels)

hoekafwijkingen op rechte hoeken (mm)Lengte l in m Toelaatbare afwijkingen

l ≤ 0,25 0; + 30,25 ≤ l ≤ 0,5 0; + 5

Controle op de hoekafwijkingen



8988


De hoekafwijkingen worden bepaald met behulp van een winkelhaak. Bij de controle wordt rekening gehouden met de volgende elementen:

• Indien nodig worden de punten die gemeten moeten worden, bepaald met positietoebehoren.

• De benen van de winkelhaak mogen niet langer dan 300 mm zijn.

n.B.: De nauwkeurigheid van de winkelhaak wordt gecontroleerd door hem over 180° te draaien.

Controle en meting van een hoek



9190


Eventuele proeven hebben enkel betrekking op de mechanische eigenschappen en mogen enkel uitgevoerd worden als ze voorgeschreven zijn en/of als de proefresultaten nodig zijn om te beslissen over de verdere afwerking.

Voor de volgende eigenschappen kan een proef voorgeschreven worden:

• hechting van de oppervlaktelaag;• hechting van de bepleistering aan de ondergrond;• oppervlaktehardheid.

Er bestaan echter geen eensluidende prestatie-eisen voor deze eigenschappen. De eisen kunnen gebaseerd worden op de gegevens in de technische goedkeuringen en in de documentatie van de fabrikanten, maar dan moet er wel rekening mee gehouden worden dat de waarden in deze documenten doorgaans resultaten zijn van metingen in een laboratorium en dat de meetresultaten op bouwplaatsen meestal lager liggen.

De mechanische proeven worden pas uitgevoerd nadat de bepleistering droog is: eerst moet het evenwichtsvochtgehalte bereikt zijn.

4.3.1.1 Hechting van de oppervlaktelaag

De hechting van de oppervlaktelaag en/of de interne samenhang van de pleisterlaag kunnen bepaald worden met een trekproef:

• Op het oppervlak worden met een geschikte lijm (bv. epoxylijm) metalen schijven met een diameter van 5 of 8 cm bevestigd.

• Nadat de lijm verhard is, wordt met een trekapparaat een trekkracht uitgeoefend loodrecht op de gekleefde schijven.

• De trekkracht wordt opgedreven tot de oppervlaktelaag breekt.

• De uitgeoefende kracht (N) gedeeld door de oppervlakte van de schijf (mm²) is de interne samenhang van de pleisterlaag.

4.3 KEURINgEN Op MEcHANIScHE EIgENScHAppEN

4.3.1 Proeven op mechanische eigenschappen

Hechting van de oppervlaktelaagFoto: WTCB



9190


De volgende prestaties kunnen vooropgesteld worden:• minimumhechting: 0,1 N/mm²;• gewenste waarde: ≥ 0,2 N/mm²;• voor vervormbare ondergronden (onderworpen aan

krimp en kruip) of ondergronden die betegeld worden, zijn hogere waarden vereist (zie ATG*).

De methode waarbij plakband op het oppervlak wordt gekleefd en daarna parallel met het oppervlak afgerukt wordt, kan een beeld geven van de oppervlaktehechting, maar is te subjectief om als proef gebruikt te worden.

4.3.1.2 Hechting van de bepleistering aan de ondergrond en hechting van de lagen onderling

De hechting van de bepleistering aan de ondergrond en van de lagen onderling kan bepaald worden met een trekproef:

• Er worden metalen schijven op de bepleistering gelijmd. • Nadat de lijm verhard is, wordt de bepleistering naast de

schijven tot op de ondergrond ingezaagd.• Met een trekapparaat wordt een trekkracht uitgeoefend

tot er een breuk is. De breuk kan zich voordoen in de pleisterlaag, tussen de verschillende lagen of tussen de pleisterlaag en de ondergrond.

De hierboven vooropgestelde prestaties zijn ook hier van toepassing.

4.3.1.3 oppervlaktehardheid

De oppervlaktehardheid wordt gemeten met Shore C. Dit is een apparaatje met een ingebouwde naald die onder een bepaalde druk in de bepleistering dringt. De indringing is een maat voor de oppervlaktehardheid.

Eventueel kunnen ook andere proefmethodes toegepast worden, zoals metingen met sclerometers, waarbij krassen of indrukken in het oppervlak ontstaan.

Hechting van de oppervlaktelaag

De vrijwillige algemene technische Goedkeuring (ATG) verstrekt een technisch advies, met een beschrijving en technische eigenschappen. Een ATG is een gunstige beoordeling van een bepaald bouwproduct van een fabrikant voor een welbepaalde toepassing. ATG’s worden afgeleverd voor producten waarvoor geen productnormen bestaan.

oppervlaktehardheidFoto: WTCB



9392


Verse pleisterlagen bevatten uiteraard veel bouwvocht (aanmaakwater), dat min of meer langzaam droogt totdat het evenwichtsvochtgehalte bereikt is.

De vereiste droogtijd hangt af van het soort pleister, de dikte ervan en de omgevingsvoorwaarden (de relatieve luchtvochtigheid). Als de ondergrond nog veel bouwvocht bevat wanneer de pleisterwerken aanvangen, kan de drogende bepleistering vocht uit de ondergrond opnemen.

Alvorens verder te gaan met de afwerking kan het aangewezen zijn het vochtgehalte van de pleisterlaag te bepalen, zeker voor afwerkingen met weinig dampdoorlatende of sterk dampremmende materialen. Het vochtgehalte moet bepaald worden in de diepte van de pleisterlaag en kan gemeten worden:

• met een carbidefles;• met een elektrische vochtmeter;• door wegingen voor en na de droging in een

geventileerde droogstoof.

De eerste twee methodes worden toegepast op de bouwplaats. De derde methode is een laboratoriummethode en levert de meest nauwkeurige resultaten op.

Bij de methode met de carbidefles wordt een pleistermonster in contact gebracht met calciumcarbid, dat met het aanwezige vocht reageert en acetyleengas vormt. Het vochtgehalte van het proefmonster wordt bepaald aan de hand van de gemeten gasdruk.

Elektrische vochtmeters meten de elektrische eigenschappen van de bepleistering. uit de meetresultaten kan dan het vochtgehalte bepaald worden. Vochtmeters beschadigen de bepleistering niet, waardoor het vochtgehalte in verschillende zones bepaald kan worden. Hou er wel rekening mee dat de pleistersamenstelling en de mogelijke aanwezigheid van zouten het meetresultaat kunnen beïnvloeden.

Om het vochtgehalte in het laboratorium te meten zijn meerdere proefmonsters nodig, die gewogen worden voor- en nadat ze in een geventileerde droogstoof gedroogd zijn.

4.3.2 Vochtgehalte en droging



9392

5. nazorG en oPleVerinG

Alle poreuze bouwmaterialen zijn in beperkte mate hygroscopisch*.Zoals we in de tabel kunnen lezen, bevat vers pleisterwerk zeer veel aanmaakwater, dat min of meer langzaam verdampt tot het evenwichtsvochtgehalte bereikt is.

Het evenwichtsvochtgehalte van een poreus materiaal is bijgevolg afhankelijk van de relatieve luchtvochtigheid van de omgevingslucht.

Voorbeeld:We nemen aan dat er voor een 1 m² bepleistering 10 kg fabriekspleister nodig is. Voor een woning met 400 m² bepleistering is dus 4 000 kg fabriekspleister nodig en bedraagt de hoeveelheid aanmaakwater 4 000 x 0,7 l (zie tabel) = 2 800 liter.

Van deze 2 800 liter aanmaakwater is ongeveer 800 liter nodig voor de kristallisatie van de bepleistering. De overige 2 000 liter moet verdampen.

De droogtijd van de bepleistering hangt af van: • het soort pleister; • de dikte van de bepleistering; • de relatieve luchtvochtigheid van de omgeving (procent

waterdamp in de lucht ten opzichte van de maximale hoeveelheid waterdamp bij een bepaalde temperatuur en luchtdruk);

• de omgevingstemperatuur (minstens 5 °C); • de ventilatie;• de ondergrond. Als de ondergrond veel water bevat, zal

de drogende bepleistering hier vocht uit opnemen.

5.1 DROgEN VAN DE BEpLEISTERINg

Fabrieksmengeling Aanmaakwater in l/kg Te verdampen water in l/kg

Gipspleister ± 0,70 ± 0,50Kalkpleister ± 0,22 ± 0,20

Cementpleister ± 0,22 ± 0,20

hygroscopiteit: de eigenschap van een poreus (bouw)materiaal om door diffusie* een vochtgehalte aan te nemen dat in evenwicht is met de heersende luchtvochtigheid in de omgeving van dit materiaal.

Diffusie: het verschijnsel van een stof die in verschillende concentraties in een ruimte voorkomt. Dit concentratieverschil wordt genivelleerd doordat moleculen zich van plaatsen met een hoge naar plaatsen met een lage concentratie verplaatsen.

DEEL 5 : NAzORg EN OpLEVERINg



9594


Terwijl het pleister droogt, wordt het vrijgekomen vocht in de vorm van waterdamp opgenomen door de omgevingslucht. Als de relatieve vochtigheid (RV) van de omgevingslucht te hoog wordt (max. 100 %), neemt de lucht geen vocht meer op en zet de overtollige waterdamp zich af op de koudste delen, waar schimmelvlekken ontstaan. Dit kan voorkomen worden door de ruimte permanent te ventileren, maar wel zonder trek of tocht te creëren.

We moeten echter niet enkel aandacht hebben voor ventilatie, maar ook voor de ruimtetemperatuur. Als deze tijdens de wintermaanden minder dan 5 °C bedraagt, moet een warmtebron ingeschakeld worden.

Bij de keuze van de warmtebron: Vrijgekomen verbrandingsgassen kunnen het verse pleisterwerk beschadigen of verkleuren. Bovendien is werken in een ruimte waar verbrandingsgassen vrijkomen uiteraard gevaarlijk en ongezond. Daarom is een elektrische kachel, in combinatie met ventilatie met omgevingslucht, een geschikte warmtebron.

Als de drogingsomstandigheden twijfelachtig of niet efficiënt genoeg zijn, kan er een ontvochtigingsapparaat in de kamers geplaatst worden.

Opgelet



9594


opstop is het herstellen en/of bijwerken van de bepleistering:

• nadat het schrijnwerk afgewerkt is;• nadat de venstertabletten geplaatst zijn;• nadat de vloeren en tegels geplaatst zijn;• nadat alle tussenkomende partijen klaar zijn met hun

werk.

Schade die veroorzaakt is door beroepstakken die op de bouwplaats gewerkt hebben na de uitvoering van de pleisterwerken, vallen ten laste van de beroepstak die de schade veroorzaakt heeft. Schade als gevolg van stoten, krassen ... kan met daartoe voorziene producten hersteld worden.

De aannemer-stukadoor is verantwoordelijk voor de herstelling van de schade die een gevolg is van zijn werk, bv.:

• reinigen van bevuilde en/of bespatte delen; • herstellen van droogbarsten, in die mate dat de schade

zich voordoet voor de verder afwerking.

Scheurvorming kan pas hersteld worden nadat de schadeoorzaken vastgesteld en uitgeschakeld zijn.

5.2 OpSTOp



9796


Als alle geplande werkzaamheden zijn verricht, wordt alles netjes opgeruimd, waarna de muren en/of plafonds nog eenmaal goed gecontroleerd worden. Daarna volgt de oplevering, die uit twee delen bestaat:

Samen met de bouwheer en de architect wordt gecontroleerd of alle werken uitgevoerd zijn zoals in de plannen en het bestek vermeld staat. Kleine zichtbare fouten worden genoteerd. Hierna wordt afgesproken binnen welke termijn de eventuele herstellingen uitgevoerd zullen worden. Omdat alles op papier gezet wordt en door de beide partijen ondertekend wordt, is de kans op misverstanden erg klein.

over gebreken die tijdens de oplevering over het hoofd gezien zijn, kan later geen klacht meer ingediend worden. ook het huis al bewonen voor de voorlopige oplevering plaatsgevonden heeft, wordt geïnterpreteerd als een stilzwijgende aanvaarding van de werken.

Na de overeengekomen termijn (6 tot 12 maanden) vindt de definitieve oplevering plaats. Daarbij wordt nagegaan of er zich geen problemen hebben voorgedaan die nog niet zichtbaar waren bij de voorlopige oplevering en of de gebreken die vastgesteld werden bij de voorlopige oplevering intussen rechtgezet zijn.

na de definitieve oplevering kan de bouwheer de architect of de aannemer enkel nog ter verantwoording roepen voor ernstige verborgen gebreken in de tienjarige aansprakelijkheid. In deze periode van tien jaar blijft:

• de architect verantwoordelijk voor conceptiefouten;• de aannemer verantwoordelijk voor constructiefouten.

5.3.2 Definitieve oplevering

5.3 OpLEVERINg

5.3.1 Voorlopige oplevering



9796

Pleisterwerk dat uitgevoerd is volgens de regels van de kunst, heeft geen speciaal onderhoud nodig. Wanneer de bepleistering droog is, mag het oppervlak niet afkrijten. Bij cementgebonden bepleistering mag het oppervlak niet verzanden. Meestal is het voldoende om het oppervlak te ontstoffen vooraleer verder te gaan met de afwerking.

5.4 ONDERHOUD




98

99

fvb•ffcConstructivKoningsstraat 132/5, 1000 Brussel

t +32 2 210 03 33 • f +32 2 210 03 99fvb.constructiv.be • [email protected]

© fvb•ffc Constructiv, Brussel, 2013.Alle rechten van reproductie, vertaling en aanpassing onder eender welke vorm, voorbehouden voor alle landen

De handboeken zijn tot stand gekomen dankzij de bijdrage van de volgende organisaties :



PB100

Modulaire handboeken STukadoor

N.bi.2•Bu.b.2 Dr.b.2•Gi.bl.2

gi. bl. 3

N. bi. 9

• alGemeenheDen

• PlaatSen

• VoorBereiDen

• aFwerken

Fonds voor Vakopleiding in de Bouwnijverheid

MODULAIR HANDBOEK STUKADOOR

VOORBEREIDEN

GIPSBLOKKENVOORBEREIDINGSWERKEN

Gi.

bl. 3

Gipsblokken (Gi. bl.)Natte binnenbepleistering (N. bi.) Buitenbepleistering (Bu. b.) Droogbouw (Dr. b.)

N. bi. 7

Fonds voor Vakopleiding in de BouwnijverheidN304STModule N. bi.9: Natte bepleistering- afwerking en oplevering

9000000000490

Stukadoor nbi9 nattebinnenbepleistering afwerkingenoplevering for web2

Documents

Transcript of Stukadoor nbi9 nattebinnenbepleistering afwerkingenoplevering for web2