Studiedag 'Integriteit bevrijdt! 10 jaar ambtelijk integriteitsbeleid in Vlaanderen'

Studiedag “Integriteit bevrijdt! Tien jaar ambtelijk integriteitsbeleid in

Vlaanderen”

4 december 2013

Tien jaar bouwen aan integriteit in ‘t stad: van buiten naar binnen

Kathleen Lambrechts

4 december 2013

2

Waarde-denken in plaats van regels…

… en hiermee samenhangend het aanscherpen van de eigen morele oordeelsvorming

Basisdoelstelling stadsbestuur

“De stad moet als openbaar bestuur een organisatie zijn die efficiëntie uitstraalt en steunt op onze democratische waarden. Alles wat de stad doet, gebeurt immers met gemeenschapsgeld. De stad moet de A-waarden die ze intern hanteert (diversiteit, samenwerking, kostenbewustzijn, klantgerichtheid en integriteit) uitdragen in alles wat ze doet. Daarom is het belangrijk steeds te blijven zoeken naar wat de werkelijke kerntaken zijn. De stad moet zich opstellen als een kostenbewuste organisatie.”

Democratie en waarden

Publiek Privaat

Focus op samenleving Focus op één product

Inclusief beleid (alle burgers) Exclusief beleid

Verschillende belangen Eén belang

Zuinig omgaan Winst maken

Gelijkheidsbeginsel Klantengroepen

Regels van behoorlijk bestuur Ethisch ondernemen

Democratisch aangestuurd Bedrijfsleiding boven alles

Vertrouwen

Eedaflegging

“Ik zweer de verplichtingen van mijn ambt trouw na te komen”

kostenbewustzijn

diversiteit

klantgerichtheid

integriteit

samenwerken

A-waarden

• Vertrekken vanuit waarden gaat dieper dan reglementen

• Eigen verantwoordelijkheid wordt aangesproken

• Waarde-denken vertrekt vanuit eigen moreel oordeel

Waarden vs. reglementen

vs.

Integriteit is eigen morele oordeelsvorming

• Opleidingen moeten oefenen op aanscherpen van eigen individuele morele oordeelsvorming: zélf juiste morele beslissing kunnen nemen

Waarde-denken moet verankerd worden

• Democratische waarden

• Opleidingen morele oordeelsvorming alleen is niet voldoende om waarde-denken te stimuleren

• Waarden in plaats van regels

• Ook vertrouwen en empowerment zijn nodig

Overheidsmanagement: 4 principes

ffectiveness

fficiency

conomical

thical

Hoe waarde-denken verzoenen met regelgeving?

Oud reglement op bijbetrekkingen

Nieuw reglement op nevenactiviteiten

35 blz

1 blz

Do’s en don’ts in regels

Vertrekt vanuit waarde hoofdjob bij stad primeert

Toelating

Geen toelating

Handhaving onmogelijk Eigen morele oordeelsvorming

Geen partijdigheid

Geen schijn van partijdigheid

Bureau integriteit

• Onafhankelijk orgaan, internen + externen

• Bij twijfel geeft het BI advies in eigen morele oordeelsvorming

Opdracht bureau integriteit

• Individueel persoon ondersteunen in nemen van moreel juiste beslissingen

• Bedrijfscultuur versterken

Aanpak integriteit

• Preventief: om zelf te oordelen

• Adviserend

• Versterking integriteitsbeleving

– Rol leidinggevenden

– Opleidingen

– Bureau integriteit

• Meldpunt

Waardengestuurde gedragscodes

• Gezamenlijke waarden

• Individuele verantwoordelijkheid

Waardengestuurde gedragscodes

• Bedoeling waarde

• Verduidelijken waarde

• Voorbeelden

• Geen do’s en don’ts

• Waarden vertalen naar

concrete werksituatie

• Gebaseerd op A-waarden

• Waarden ingebed in heel de HR cyclus

• http://www.antwerpen.be

Gedragscode voor personeel

http://www.antwerpen.be/



Gedragscode voor mandatarissen

• Algemeen belang

• Schijn van partijdigheid

• http://www.antwerpen.be


Gedragscode voor telematica

• Niet netwerk bezwaren of schaden

• Geen mails aan stad_iedereen

Samenvattende tips (p.87-89)

Bepaal max. 7 gemeenschappelijke kernwaarden voor de organisatie & hou ze constant

Zorg dat de waarden geïntegreerd zijn in de hele HR-cyclus

Treed consequent op bij inbreuken op de kernwaarden

Responsabiliseer leidinggevenden & toon vertrouwen in medewerkers

Zorg voor een gedragen integriteitsbeleid met interactieve trainingen in het afwegen van belangen en het aanscherpen van eigen morele oordeelsvorming

Conclusie

• Integriteit in openbaar bestuur is denken vanuit waarden, niet vanuit regels

• Integriteit = eigen morele oordeelsvorming

• Dit kan geleerd worden door opleidingen morele oordeelsvorming

• Verankering waarde-denken = noodzakelijk

• 4 principes zijn belangrijk • Waarde-denken verzoenen

met regels

Stelling: Te veel regels verstikken het waarde-denken

Werken aan een cultuur van verantwoordelijkheid en betrokkenheid : hefbomen en valkuilen

Leuven 4 december 2013

Situering Departement MOW • Vlaamse overheid = 13 beleidsdomeinen • Beleidsdomein = departement + agentschappen (IVAs en EVAs) • MOW:

• Departement MOW = beleidsondersteuning inzake mobiliteit, verkeersveiligheid, investering, beheer en exploitatie van transport- en haveninfrastructuur

• Agentschap Wegen en Verkeer • Agentschap voor Maritieme Dienstverlening en Kust • Waterwegen en Zeekanaal NV • nv De Scheepvaart • Vervoersmaatschappij De Lijn

Opdrachten van Departement MOW • Beleidsondersteuning (multidisciplinair)

• 4 afdelingen + stafdienst • Beleidsuitvoerende taken (operationeel)

• 1 afdeling voor beheer en exploitatie van de maritieme toegangswegen

• 2 Vlaamse regionale luchthavens (tot 1/04/2014) • Technisch ondersteunende diensten (toegepaste

wetenschappen) • 5 afdelingen (burgerlijke bouwkunde, waterbouwkunde,

verkeerstechnieken, geotechniek, …) • Managementondersteunende en juridische diensten

• 3 afdelingen

Tijdsbalk integriteitsbeleid 2010 2011 2012 2013 Start Proefprojecten

(ad-hoc) Integriteitsplan Communicatieplan Implementatieplan

Start integriteitsbeleid Doel :

• een bedrijfscultuur ondersteunen die de personeelsleden in hun dagelijks werk doet ervaren wat mag en niet mag, en hun de nodige houvast biedt.

Dilemmatrainingen (juni 2010)

• stimulerend • richtinggevend • Wie?

• directieraad (voorbeeld) + andere leidinggevenden • personeelsleden betrokken bij overheidsopdrachten

2010

Verkeerde aanpak? • Grijze zone voor de enen veel groter dan voor de anderen • Zonder algemeen kader bieden dilemmatrainingen geen houvast • Verwachtingen van deelnemers niet afgestemd op nagestreefd

doel • Geen/onvoldoende interne communicatie • Bedrijfscultuur 2010 vroeg naar regels en procedures!

2010

Lessen uit getrokken … • Eerste prioriteit:

• Degelijk kader • Integriteitsbeleid/-plan voor Departement MOW

• Externe ondersteuning:

• Meerwaarde: kennis en ervaring • Risico: betrokkenheid van de eigen organisatie mag niet

verminderen • Opvolging en aansturing : aanduiding van een

representatieve projectgroep

2010

2010 2011 2012 2013 Start Proefprojecten


Proefprojecten • Focus op (inherente) integriteitsrisico’s • Risicoanalyses: kwetsbaarheden voor integriteitsaantastingen op

procesniveau in kaart brengen • 1) processen Begroting en Boekhouding (juni 2011) • 2) proces ‘Verwezenlijking van infrastructuurwerken

vanaf het concept tot de oplevering en evaluatie’ (september 2011)

2011

Methodiek proefprojecten • Nederlandse BIOS-methodiek • Acties:

• In kaart brengen van kwetsbare functies (interviews met management en klanten)

• In kaart brengen kwetsbare handelingen + bestaande beheersmaatregelen (één workshop per sleutelproces)

• Bepalen nieuwe in te voeren (beheers)maatregelen (workshop met afdelingshoofd en celhoofden) = eindrapport (plan van aanpak)

• Infosessie voor alle personeelsleden van de afdeling • Hefboom: focus op concrete activiteiten / aanwakkeren van het

integriteitsbewustzijn bij de personeelsleden.

2011

Integriteitsplan • Kader = nieuwe deontologische code van de Vlaamse overheid • 1ste fase:

• interviews van sleutelpersonen om inzicht te verwerven in de stand van zaken m.b.t. integriteit binnen het Departement MOW

• risico’s/kwetsbaarheden voor integriteitsinbreuken vaststellen

• Problemen / valkuilen: • onvoldoende betrokkenheid management op workshops • in vraag stellen van methode en conclusies!

2012

Integriteitsplan (2) • 2de fase:

• bespreking van de principes van de deontologische code in detail : hoe worden deze thans beleefd? waar staan we vandaag? welke acties moeten we ondernemen?

• hoe zou de (interne) communicatie rond het integriteitsbeleid kunnen verlopen.

• 3de fase: • draftversie van het integriteitsplan besproken in

projectgroep integriteit Goedkeuring integriteitsplan : 17 april 2012

2012

Integriteitsplan (3) Volgende (interne) stappen:

• evaluatie van de acties uit het integriteitsplan • prioriteiten in de acties stellen • hefbomen en valkuilen bij de implementatie vaststellen

Belangrijkste vaststelling:

• voor implementatie van integriteitsbeleid is een cultuuromslag nodig

2012

Een modern integriteitsbeleid

beoogt • het aanwakkeren van het integriteitsbewustzijn • het evolueren naar een meer open organisatiecultuur

• ‘MOW’ staat ook voor ‘Meer Openheid Werkt’

draagt bij tot het bereiken van de strategische en operationele doelstellingen van het Departement MOW

2012 - visie

Een stimulerende en controlerende benadering

• Drie pijlers

2012 - visie

Integriteit

1. Preventie

• Stimuleren en

sensibiliseren

• Gedefinieerde waarden en normen

• Risicoanalyse en beheersmaat-regelen

2. Detectie en controle

• Opvolgen van

afspraken en regelgeving door LG, personeel zelf, interne controle, …

• Organisatie-beheersing en monitoring

3. Reactie en sanctie

• Optreden na vaststelling van een schending

• Zorgen voor een gepaste sanctie en nazorg

Basisprincipes en kernwaarden

• Kernwaarden in deontologische code • Waardegebonden competenties • Specifiek voor Departement MOW de klemtoon op:

• ‘samenwerken’ • ‘betrouwbaarheid’ • ‘initiatief nemen’

2012 - visie

Rollen en verantwoordelijkheden rond integriteit

2012 - visie

Intern Extern • Medewerkers • Leidinggevenden • Directieraad • Cel organisatiebeheersing • Vertrouwenspersonen

• Integriteitscoördinator (Dep. BZ) • Spreekbuis • Vlaamse Ombudsdienst • IAVA • Politie of gerecht

Evaluatie van integriteitsplan

• Acties van integriteitsplan evalueren / prioriteiten stellen

• Hefbomen en valkuilen vastgesteld voor de implementatie van het integriteitsplan

• Implementatie afhankelijk gesteld van het resultaat van de cultuurdiagnose en de visie op de gewenste organisatiecultuur

2012 - reflectie

Hefbomen • Betrokkenheid van medewerkers • Afstemming van de visies in de directieraad • Het creëren van een verwachtingspatroon om te stimuleren / het

promoten van bepaald gedrag • Voorbeeldfunctie van de leidinggevenden • Dilemmatrainingen • Transparantie creëren • Het gepast aanpakken van kleine integriteitsproblemen

2012 - reflectie

Valkuilen • Geen betrokkenheid van medewerkers • Gebrek aan afstemming van de visies in de directieraad • Geen samenwerking binnen het departement / verkokering • Controlerende reflex • De gesloten gesprekscultuur • Het kopiëren van good practices • Enkel op kerntaken focussen • Het aanduiden van verantwoordelijken voor het integriteitsbeleid • De spreekwoordelijke bureaulade

2012 - reflectie

Integriteitsacties 1. Evalueren of organisatiecultuur gealigneerd is met integriteitsbeleid 2. Ontwikkelen van een communicatieplan 3. Concretiseren van bestaande deontologische code 4. Het opstellen/analyseren van beheersmaatregelen voor kwetsbare functies/handelingen voor sleutelprocessen 5. Evalueren huidig ontvangstproces van nieuwe medewerkers 6. Uitschrijven van procedure rond nevenwerkzaamheden 7. Bepalen hoe om te gaan met onregelmatigheden 8. Uitschrijven van beleidsplan i.v.m. zorgvuldig aankopen en beheren van bedrijfsmiddelen 9. Uitschrijven van procedure i.v.m. relatiegeschenken

2012 - acties

• Juni-juli 2012: bestaande organisatiecultuur in kaart gebracht • Conclusie: gewenste integriteitsbeleid (meer

stimulerend werken) wordt niet echt ondersteund • September 2012: geen eensgezindheid op directieseminar over

de gewenste organisatiecultuur: • geen duidelijke missie en visie van het Departement

MOW (diverse afdelingen / verkokering) • geen eigen bedrijfscultuur • gemeenschappelijke cultuur vooral controlerend,

geformaliseerd, hiërarchisch, procedureel en intern gericht

2012 Is de organisatiecultuur gealigneerd met het integriteitsbeleid?

Werken aan nieuwe organisatiecultuur

• Missie en visietekst ‘Bouwen aan beweging’

• Puzzelen aan hard- en software van de organisatie

2012 - 2013

Bouwen aan beweging. Het Departement Mobiliteit en Openbare Werken

In een snel evoluerende wereld bouwt het Departement Mobiliteit en Openbare Werken zijn expertise uit om de deskundige partner te zijn van bevolking en Vlaamse Regering op het vlak van mobiliteit en infrastructuur. Het Departement Mobiliteit en Openbare Werken ontwikkelt beleid met een groot draagvlak om Vlaanderen op duurzame wijze bereikbaar te maken en uit te bouwen tot een logistieke draaischijf in Europa.

Mobiliteit en infrastructuur Wij willen als Departement Mobiliteit en Openbare Werken een betrouwbare partner zijn in mobiliteitsbeleid en grote infrastructuurprojecten. Wij ontwikkelen kennis en brengen expertise samen om de beleidscyclus te voeden – van beleidsvorming tot evaluatie en follow-up – en specialismen ondersteunen de uitvoerende opdrachten. Wij coördineren het beleid in uiteenlopende samenwerkingsvormen en bevorderen de coherentie van de diverse spelers en belanghebbenden.

Slimme draaischijf in Europa Als Departement Mobiliteit en Openbare Werken vergroten wij de troeven van Vlaanderen door in te zetten op slimme en hoogwaardige logistieke activiteiten met een hoge toegevoegde waarde en werkgelegenheid. Daarbij kiezen we voor de duurzaamste vervoersmodi op elk traject. Wij versterken de economische poorten, tekenen een samenhangend havenbeleid uit en verbeteren de verbindingen van de zeehavens met het Europese achterland. Wij verbeteren en bundelen logistieke stromen en maken optimaal gebruik van de ruimte. Wij ontwikkelen de luchthavens op integrale wijze, met aandacht voor hun internationale concurrentiepositie.

Een bereikbaar, toegankelijk Vlaanderen Als Departement Mobiliteit en Openbare Werken willen wij de groeiende mobiliteitsbehoeften en de toenemende transportintensiteit opvangen door gestalte te geven aan een duurzaam en efficiënt mobiliteitsbeleid . Daartoe ondersteunen wij vormen van intermodaal vervoer en bevorderen wij het goederenvervoer via spoor en binnenvaart. Wij verbeteren de leefbaarheid en dringen de impact op mens, milieu en natuur terug. Wij vergroten de capaciteit van het transportnetwerk, werken aan ontbrekende schakels en investeren in maatschappelijke en technologische vernieuwing. Wij sturen het verkeer slim aan en verbeteren de verkeersveiligheid. Burgers zullen optimale verplaatsingsvormen kiezen, onder meer dankzij een verbeterd aanbod in het openbaar vervoer.

Concretiseren bestaande deontologische code

Doel: • verduidelijken van de deontologische code van de

Vlaamse overheid door een aantal organisatiespecifieke accenten

• meer duidelijkheid over wat integer is en wat niet in een begrijpelijke taal

• betrokkenheid en loyaliteit stimuleren • integratie in de HRM-cyclus:

• integriteit ter sprake brengen in plannings- en evaluatiegesprekken en gedurende de stageperiode.

2012

Concretiseren bestaande deontologische code (2)

Acties: • analyse van ‘slapende’ regels (codes / reglementen) • wat moet geëxpliciteerd worden binnen de code • communicatie naar het departement in al zijn geledingen • later organiseren van dilemmatrainingen

2012

Implementatie actie rond deontologische code • Participatiestrategie (creëren van betrokkenheid en een

draagvlak) • Focusgesprekken (voorjaar) • Analyse van de resultaten / uitwerking in concrete ethische

dilemma's • Directieraad van 17 juli 2013 : goedkeuring van de uitwerking

van de deontologische code en het bijhorend communicatieplan

2013

Communicatie rond deontologische code • Mystery Game:

• pancardes (als teaser) belichten vijf ethische dilemma’s uit de focusgesprekken

• verduidelijkende affiche (een week later) • Doel:

• principes van de deontologische code in de verf zetten • de personeelsleden aanmoedigen om stil te staan bij wat

integer werken betekent.

2013

Communicatie rond deontologische code

2013

Reactie op deze campagne • Negatieve reactie van één vakbond op EOC (overlegorgaan):

• denigrerend voor de ambtenaar • bevestiging van het stereotype beeld van de ambtenaar

als profiteur • aanzetten tot het verklikken van collega’s

• Conclusie: stimuleren om integriteit bespreekbaar te maken, lijkt nog taboe voor sommige binnen het Departement MOW.

2013

Hefbomen en valkuilen Voldoende aandacht voor betrokkenheid van medewerkers Afstemming van de visies in de directieraad Visualiseren van de visie op integriteit door het communicatiemotto "Meer Openheid Werkt" Visie op integriteit onvoldoende gecommuniceerd door de afdelingshoofden Middenmanagement te weinig aangesproken Focus op kerntaken / gevoel van urgentie niet groot genoeg bij de leidinggevenden Vrees voor transparantie Projectgroep had niet altijd het juiste mandaat

2013 - reflectie

www.regiedergebouwen.be/integriteit

De kracht van een positief integriteitsbeleid

om een mentaliteitsverandering tot stand te brengen:

het verhaal van de Regie der Gebouwen

Erik Balbaert


30 januari 2006

www.regiedergebouwen.be

27

2006

http://www.google.com/url?sa=i&rct=j&q=&esrc=s&frm=1&source=images&cd=&cad=rja&docid=OD_UqBdrvC9G0M&tbnid=Z2E-Kk3_QpBXJM:&ved=0CAUQjRw&url=http://wallpapers-achtergronden.blogspot.com/2012/03/hd-wallpapers-achtergronden-voor.html&ei=VkOCUoKMGca80QXsh4CoDw&bvm=bv.56146854,d.d2k&psig=AFQjCNEJP0sPTkBfo9n7EhX-WHImIUfUoQ&ust=1384355009732368


29


2006: schadebeperking, risico-onderzoek, interne audits, maatregelen van interne controle 2007: start van het integriteitsbeleid


integriteitsbeleid

interne controle interne audit


Integriteit = in onze dagelijkse activiteiten - de regels en de wetgeving respecteren, - verantwoord omspringen met onze

werkmiddelen - en de waarden van onze organisatie

uitdragen

definitie


Integriteitsbeleid = visie ontwikkelen over hoe we willen omgaan met integriteit binnen onze organisatie

beleid

http://www.google.com/url?sa=i&rct=j&q=&esrc=s&frm=1&source=images&cd=&cad=rja&docid=gDzpfCb9NxF5rM&tbnid=vlGX7avDIdqipM:&ved=0CAUQjRw&url=http://nl.123rf.com/stock-photo/kiemkracht.html&ei=MESCUrSNN-Gc0AXrr4CACQ&bvm=bv.56146854,d.d2k&psig=AFQjCNEW1RyFnjPZsJdnMeA6M6ZaLn9G1A&ust=1384355234768648


- tijdelijke aanstelling directeur-generaal - manke interne controle-systemen - geschokt vertrouwen in de organisatie - cynisme tot doemdenken bij medewerkers - invoering mandaathouders en

reorganisatie vanaf 2008

reality check


- Aanstelling integriteitscoördinator - Opstart Actiegroep Integriteit

= Community of Practice (leergemeenschap) -> alle diensten vertegenwoordigd -> expertise opbouwen -> kennis delen -> aanbevelingen doen

september 2007


Actiegroep Integriteit: - Sponsor = directeur-generaal - Coördinator = integriteitscoördinator - Secretaris / webmaster intranet - 15 à 20 actieve leden (1à2 wd/maand)

actiegroep


Actiegroep - inventariseert risico’s - stelt prioritisering voor - stelt maatregelen voor

Directiecomité beslist en is verantwoordelijk

Werkgroepen voeren uit

actiegroep


Overzicht van enkele genomen initiatieven

http://www.google.com/url?sa=i&rct=j&q=&esrc=s&frm=1&source=images&cd=&cad=rja&docid=wN_VXBy2g1mLbM&tbnid=frFcHzKZxCbVEM:&ved=0CAUQjRw&url=http://www.dieterichfotografie.de/detail.php?picture_id=7813&ei=-0qCUqy7GoKn0AWFvoHoDQ&bvm=bv.56146854,d.d2k&psig=AFQjCNHLDNPyFb1DSAyGhELX6VoYHrU6ow&ust=1384356638806408

http://www.google.com/url?sa=i&rct=j&q=&esrc=s&frm=1&source=images&cd=&cad=rja&docid=gDzpfCb9NxF5rM&tbnid=vlGX7avDIdqipM:&ved=0CAUQjRw&url=http://nl.123rf.com/stock-photo/kiemkracht.html&ei=MESCUrSNN-Gc0AXrr4CACQ&bvm=bv.56146854,d.d2k&psig=AFQjCNEW1RyFnjPZsJdnMeA6M6ZaLn9G1A&ust=1384355234768648


06.12.2007: “Sinterklaasomzendbrief” Invoering quasi-zerotolerantie voor geschenken, giften en voordelen met opvallende communicatie

sinterklaarsomzendbrief

http://www.google.com/url?sa=i&rct=j&q=&esrc=s&frm=1&source=images&cd=&cad=rja&docid=TTAYM755CHHiCM&tbnid=BNHeVhbFojpveM:&ved=0CAUQjRw&url=http://nl.dreamstime.com/stock-afbeeldingen-oude-gieter-image6739624&ei=0J-EUv20LZSQ0QXBq4CQDA&psig=AFQjCNHPOQAEJZIfFuGmlngy5pgGHBQw4Q&ust=1384509739821541


recto:


verso:


- Aankondiging opstart integriteitsbeleid - Verwijzing naar federaal deontologisch

kader (B.S. 27.08.2007) - Zero-tolerantie - Beslissingsboom - Voorbeelden

krachtlijnen


beslissingsboom


zelftesten


ook voor integriteit

http://www.google.com/url?sa=i&rct=j&q=&esrc=s&frm=1&source=images&cd=&cad=rja&docid=W4abM74fRDA7mM&tbnid=YJYtIQsAwfOGRM:&ved=0CAUQjRw&url=http://www.itsjustlunchblog.com/2013/08/two-to-tango.html&ei=-FeCUpqzJ8bO0QWW_IHgDg&bvm=bv.56146854,d.d2k&psig=AFQjCNH8rTg9by_psra13tRaeG-44sMyCg&ust=1384360194646488

http://www.google.com/url?sa=i&rct=j&q=&esrc=s&frm=1&source=images&cd=&cad=rja&docid=Ql4nMloyORsHRM&tbnid=IcrpjOBj-8DS5M:&ved=0CAUQjRw&url=http://www.loveyourjoints.co.uk/Products/ProductRange/JointflexMaxGlucosaminewithChondroitin/tabid/77/Default.aspx&ei=xFeCUs2HNeq30QWE84CoCg&bvm=bv.56146854,d.d2k&psig=AFQjCNGvPl_E1PWh6x5NtLj23HIQCAiqnw&ust=1384360207129335


Niet alleen Sinterklaasomzendbrief Maar ook brief om medewerking aan: - aannemers, dienstverleners en

leveranciers - klanten van Regie der Gebouwen (FOD’s,

e.a.…)

externe communicatie


andere initiatieven: - Correcte vordering reis- en verblijfskosten - Controle op gebruik dienstvoertuigen - Controle op gebruik eigen wagen voor

dienstopdrachten - Integriteitsclausules in alle bestekken

2007

http://www.google.com/url?sa=i&rct=j&q=&esrc=s&frm=1&source=images&cd=&cad=rja&docid=9ZDO8-R2NgLoFM&tbnid=Pqo3ws2a44kmeM:&ved=0CAUQjRw&url=http://www.onlinebouwmarkt.nl/winkel/huis-en-tuin-en-recreatie/gieters-en-drukspuiten/gieter-kunststof-5-liter/prod_4576.html&ei=GFmCUqrIO62r0AXCh4CQDw&bvm=bv.56146854,d.d2k&psig=AFQjCNGpuA9jHV22JKSKIHyUBol5LFOPJQ&ust=1384360594147365


integriteitsopleiding leidinggevenden: - theoretisch kader aanreiken - federaal deontologisch kader vertalen naar

eigen werkomgeving - dilemmatraining - persoonlijk actieplan laten opstellen - intern communiceren over de opleiding

2008

http://www.google.com/url?sa=i&rct=j&q=&esrc=s&frm=1&source=images&cd=&cad=rja&docid=tmrPl8PmrU4WVM&tbnid=2-nlJswoZ_-UGM:&ved=0CAUQjRw&url=http://www.dille-kamille.nl/nl/shop/c/305/a/4595/gieter-1-7-liter-zink-roze&ei=41mCUvrTCoKW0AWEvIGgBw&bvm=bv.56146854,d.d2k&psig=AFQjCNGpuA9jHV22JKSKIHyUBol5LFOPJQ&ust=1384360594147365


Communicatie Communicatie Communicatie communicatie Communicatie Communicatie Communicatie communicatie Communicatie communicatie

http://www.google.com/url?sa=i&rct=j&q=&esrc=s&frm=1&source=images&cd=&cad=rja&docid=sUsHUBfX2sR6CM&tbnid=6jPcw7DkplEhRM:&ved=0CAUQjRw&url=http://www.lil.nl/26635/gieters.html&ei=wVqCUuEE4q_RBafNgYAD&psig=AFQjCNGpuA9jHV22JKSKIHyUBol5LFOPJQ&ust=1384360594147365


eigen pagina i.v.m. integriteit - op intranet - op internet (website Regie der Gebouwen)

2008

http://www.google.com/url?sa=i&rct=j&q=&esrc=s&frm=1&source=images&cd=&cad=rja&docid=JGDBJc4OJacP7M&tbnid=FkI3rv4UmlVErM:&ved=0CAUQjRw&url=http://www.kemerinktuintrends.nl/gieter-verzinkt-met-broes-9l.html&ei=r3SDUsTJHemY0QXSy4GwCg&bvm=bv.56343320,d.d2k&psig=AFQjCNFEbAdDYMQxVdSTE8Eccfl0xehmow&ust=1384433188053295


Sinds 2009 - Luik ‘integriteit’ en dilemmatraining in

het programma van de onthaaldag voor nieuwe personeelsleden

- bij eedaflegging nieuwe medewerkers

2009


In- en uitstroom Jaar In Uit 2006 48 131 2007 63 105 2008 48 108 2009 47 106 2010 91 106 2011 90 125 2012 60 122 2013 40 83

Eindtotaal 487 886


2009: - Verwijzing naar deontologisch kader en

integriteitsbeleid in onthaalbrochure op intranet

- Herinnering personeelsleden aan de Sinterklaasomzendbrief

2009


invoering Compliance Officers - 2 leden van directiecomité - voor interne en vertrouwelijke melding

van (vermoedens van) integriteitsschendingen

-> forensische audit + eventuele aangifte - i.p.v. ontbrekende klokkenluidersregeling

voor federale ambtenaren

2009


personeelshandleiding integriteit - n.a.v. omzendbrief belangenvermenging

bij overheidsopdrachten (B.S. 21.06.2010) - Voorkomen van belangenvermenging in

algemeen en bij overheidsopdrachten - Cumulatiemachtiging - Voorkomen van draaideurconstructies bij

vertrek personeelslid

2010


start project Leidraad Kwalitatief Werfbeheer - Anonieme survey perceptieonderzoek

integriteit bij 300 personeelsleden die bij werven betrokken zijn -> feedback

- Interviews leidinggevende ambtenaren - Themagroepen om thema’s te

inventariseren

2010

waarom ?

Werf = risico,

Leidraad kwalitatief werfbeheer

-> risicobeheer

-> duidelijkheid

-> minimaal kader voor werk op terrein

Leidraad = toepassing federaal deontologisch kader, geen nieuwe normen

- Engagement en betrokkenheid

- Professioneel bewustzijn

- Onafhankelijkheid

- Verwachtingen ten aanzien van

aannemers

inzet

60

samenwerking

- Positief werkklimaat

- Dynamisch partnerschap

kwaliteit

- Invulling van onze functie

- Deskundig projectmanagement

- Efficiënt conflictbeheer

klantgerichtheid

- Respectvolle service naar de klant

- Openheid naar de samenleving

- Klachtenbehandeling

introductie

2012: Communicatie van de Leidraad naar: - personeel - klanten - opdrachtnemers - actiepunten voor directiecomité

Communicatie in de pers door de Staatssecretaris én op de nieuwjaarsreceptie

http://www.google.com/url?sa=i&rct=j&q=&esrc=s&frm=1&source=images&cd=&cad=rja&docid=6CrB0mYwsVT_nM&tbnid=_wUaOL-HmWPC2M:&ved=0CAUQjRw&url=http://www.samenlerendgent.be/file.php/90/zaaien_en_oogsten.html&ei=jn2DUt-IPIeN0AW20IGoDA&bvm=bv.56343320,d.d2k&psig=AFQjCNFEbAdDYMQxVdSTE8Eccfl0xehmow&ust=1384433188053295


Nieuwe administratieve bepalingen bestekken met o.a. verwijzing naar: - verbod vertekening van de mededingings-

voorwaarden (art. 9 wet 15.06.2006 + art. 9 KB plaatsing 15.07.2011)

- art. 314 Sw (schending vrijheid van opbod en inschrijving)

- verbod draaideurconstructies - federaal deontologisch kader - Integriteitsbeleid en Leidraad werfbeheer

2013

66

Charter voor duurzame samenwerking

- met allerhande sectororganisaties die de inhoud ervan zullen aanbevelen aan hun leden

- Inhoud wordt doorvertaald naar bestekken en contracten van de Regie der Gebouwen


vervolg op de leidraad

67 www.regiedergebouwen.be/integriteit

partners

http://www.upsi-bvs.be/

http://www.agoria.be/WWW.wsc/webextra/prg/izContentWeb?vWebSessionID=40799&vUserID=999999&TopicID=2153

http://www.cibweb.be/

68

31.10.2013: ondertekening intentieverklaring

voor het opstellen van een charter voor duurzame samenwerking


intentieverklaring

69

1. dynamisch partnerschap, respect, heldere informatie en

2. communicatie en naleven regelgeving;

3. correcte professionele houding bij deelname aan overheidsopdrachten;

4. gepaste omgang met vertrouwelijke informatie;

5. respecteren van de veiligheid op de werf;

6. inzetten op duurzame ontwikkeling en ecologische oplossingen;

7. gebruik van sociale clausules;

8. respecteren dienstverlening van de klant van de Regie der Gebouwen

9. voorkomen van belangenconflicten;

10. constructieve oplossing van geschillen en klachten;

11. oog voor nazorg en controle op de naleving van afgesproken principes.


onderwerpen Charter

70

Integriteitssurvey KULeuven: bevraging ambtenaren van federale parastatalen naar:

- behoeften

- beleidsinspanningen

- aan hand van concrete werksituatie RdG


2013


Prikklok/registratie arbeidstijd - enkel in hoofdzetel - uitbreiding naar buitendiensten - uniformiseren en actualiseren van

gebruiksregels voor de ganse organisatie vanaf 2014

2013

http://www.google.com/url?sa=i&rct=j&q=&esrc=s&frm=1&source=images&cd=&cad=rja&docid=IYhaGVPZqIWBzM&tbnid=JtJOWk-a_B7aDM:&ved=0CAUQjRw&url=http://www.tuinadvies.be/shop/product.php?id=2521&ei=6ZyEUoOzFsa90QWduIDgDg&bvm=bv.56343320,d.d2k&psig=AFQjCNFgLeB7lrW58vNICorb-DZnIq2G7Q&ust=1384507961088254


Update ict-policy - update van de policy uit 1996 - nieuwe risicoanalyse in licht van nieuwe

technologieën - publicatie in 2014

2013

http://www.google.com/url?sa=i&rct=j&q=&esrc=s&frm=1&source=images&cd=&cad=rja&docid=QhodjidoEVJorM&tbnid=yVIhR6ZGU0IcEM:&ved=0CAUQjRw&url=http://www.degrotespeelgoedwinkel.nl/buitenspeelgoed/gieters/sandline-gieter-07-liter/&ei=Lp2EUqupNsaG0AXuvIG4Dg&bvm=bv.56343320,d.d2k&psig=AFQjCNFgLeB7lrW58vNICorb-DZnIq2G7Q&ust=1384507961088254


Yammer - interne sociale media voor bedrijven - opstart van een groep ‘integriteit’ om

- actiegroep te reanimeren - documenten en publicaties te delen - te discussiëren

2013

https://www.google.com/url?sa=i&rct=j&q=&esrc=s&frm=1&source=images&cd=&cad=rja&docid=p4FbDtvRv_SZqM&tbnid=BCTxM21fOkejDM:&ved=0CAUQjRw&url=https://www.simplydutch.com/merken/spelen/dikkiedik/2707/gieter-blauw/&ei=c52EUsL9Kcqi0QXm2YGgDA&bvm=bv.56343320,d.d2k&psig=AFQjCNFgLeB7lrW58vNICorb-DZnIq2G7Q&ust=1384507961088254


Nieuwe naam - breuk met verleden - naam zoeken via wedstrijd voor de

personeelsleden - interne jury 340 voorstellen van 76 personen

2013

http://www.google.com/url?sa=i&rct=j&q=&esrc=s&frm=1&source=images&cd=&cad=rja&docid=iLNJl8Ue2ybeHM&tbnid=YMl0I3AIX-Y6BM:&ved=0CAUQjRw&url=http://nl.freepik.com/vrije-photo/veelkleurige--cake--taart-met-slagroom--spons_404143.htm&ei=e6qEUoHqF4X40gWFt4DYDg&bvm=bv.56343320,d.d2k&psig=AFQjCNGS_IsWDSTzHk3DqFY2ehm5U-YsGw&ust=1384512406129556

http://www.google.com/url?sa=i&rct=j&q=&esrc=s&frm=1&source=images&cd=&cad=rja&docid=8lvqkgdzueSnXM&tbnid=iz_NWfOO8x9H9M:&ved=0CAUQjRw&url=http://www.topdeq.nl/topdeq/verdo-gieter-4-liter-floez-industrie-design-blomus--8801060028417.html&ei=r52EUsCmE6a_0QWBhIDwDA&bvm=bv.56343320,d.d2k&psig=AFQjCNFgLeB7lrW58vNICorb-DZnIq2G7Q&ust=1384507961088254


- nog lang niet alles is perfect - strafprocedures hangen boven het hoofd - logge tuchtprocedures WEL: - “lessons learned” - kort op de bal spelen bij inbreuken: onderzoek,

klacht, tuchtmaatregelen - alert, flexibel en pro-actief blijven voor nieuwe

noden en opportuniteiten in integriteitsbeleid - aanzet tot nieuwe cultuur

conclusie - bedenkingen


76

http://www.google.com/url?sa=i&rct=j&q=&esrc=s&frm=1&source=images&cd=&cad=rja&docid=7uOG2ZubZDqWmM&tbnid=iR6GIgdxBS4MYM:&ved=0CAUQjRw&url=http://hd-achtergronden.blogspot.com/2012/07/gele-en-witte-bloemen.html&ei=g56EUtjnNMPN0QXT_oCYDg&bvm=bv.56343320,d.d2k&psig=AFQjCNEJ10Rb1kPIFq0JBgGl__GGPzW0Og&ust=1384509420967791


Erik Balbaert

coördinator Integriteit

02 541 69 73 [email protected]

contact

mailto:[email protected]

Tien jaar ambtelijk integriteitsbeleid

in Vlaanderen:

enkele reflecties

Jeroen Maesschalck

Leuvens Instituut voor Criminologie

KU Leuven

[email protected]

mailto:[email protected]

Overzicht

• Wat was de bedoeling en waar staan we?

– Geen wetenschappelijke analyse, slechts

observaties van een getuige

• Hoe moeten we verder?

– Twee ambitieuze opties

– Meer bescheiden optie

• Besluit

Wat was de bedoeling en

waar staan we?

1. Integriteitsbeleid met aparte identiteit

2. Organisationele verankering van

integriteitsbeleid

3. Engagement van politieke en ambtelijke top

4. Integriteitsbeleid is meer dan codes

5. Minder controlerend, meer stimulerend/

ondersteunend

1. Integriteitsbeleid met aparte identiteit

• Integriteit als ‘beleidsissue’

– Lijkt verworven

• Integriteitsbeleid als ‘beleidsdomein’

– Een zekere consensus over kerninstrumenten

– Discussie over perifere instrumenten

• Integriteitsactoren als ‘professionele groep’

– Heel wat professionals met ‘integriteitsbeleid’ in hun

functiebeschrijving

– Informele contacten en eerste pogingen tot netwerking

– Maar zeker geen echte ‘profession’

Niet onverdienstelijk, in tijden van

Snel evoluerende managementmodes

Besparingen

2. Organisationele verankering van

integriteitsbeleid

• Integriteitsactor

– Minstens iemand met ‘integriteit’ in de functiebeschrijving

– Veel dergelijke functies federaal, Vlaams, lokaal

– Soms beperkt tot één project

• Coördinatie

– Coördinatie via formele netwerken, geleid door integriteitsactor

• Formeel in Vlaamse en federale overheid, maar

– In hoeverre dringt het beleid door in de entiteiten?

– Wat met coördinatie binnen entiteiten?

– Informeel overleg, al dan niet geleid door integriteitsactor

• Mate van permanentie

– In sommige organisaties: permanente verankering in het organogram, met

eigen beleidscyclus

– In veel organisaties: tijdelijke projectgroep om integriteitsbeleid te lanceren

• Wordt niet altijd duidelijk stopgezet, waardoor ook niet wordt nagedacht over

borging

3. Engagement van

ambtelijke en politieke top

• Politiek

– ‘Ambtelijk integriteitsbeleid’ is nooit een groot politiek issue

geweest

• Vs. Nederland

• Vs. Bijvoorbeeld ‘Nieuwe Politieke Cultuur’

Maar misschien meer nood aan volgehouden beleid, zonder

tafelspringen?

– ‘Politiek integriteitsbeleid’ is nog heel erg bescheiden

• Ambtelijke top, ethisch leidershap

– Geen structureel systeembreed engagement

• Varieert heel sterk van manager tot manager

– Maar: wordt niet meer van tafel geveegd

4. Integriteitsbeleid is meer dan codes

• Investering in het ontwikkelen van

(vernieuwde) codes bleef groot

– Vb.

• Vlaams: 2006, 2011

• Federaal: 2007

• Gemeenten: art. 112 gemeentedecreet

• Door bureaucratische en politieke logica?

5. Minder controlerend,

meer stimulerend / ondersteunend

• Breed verspreid begrip over belang van beide

• Inspanningen voor ondersteunende instrumenten, vb.

– Pogingen om codes anders te formuleren

– ‘Dilemmatrainingen’ breed verspreid

• Maar

– Vaak is ‘stimulerend’ integriteitsbeleid moeilijker om concreet te maken

dan ‘controlerend’ integriteitsbeleid

– Media en stakeholders blijven vaak focussen op controlerende

instrumenten

– Vaak blijven het individuele instrumenten

– Heeft het echt de bedoelde ondersteunende impact gehad op de

werkvloer?

Dus: waar staan we?

• Domein met zekere identiteit, inhoudelijk en

structureel

– Reeds enkele stormen overleefd

• Best practices met impact op de werkvloer

• Maar:

– In sommige organisaties beperkt tot window-dressing

– In sommige organisaties is nog niets doorgedrongen

– We weten eigenlijk nog niet veel door te weinig onderzoek

– Wat er is, blijft relatief broos

Dus: in veel organisaties nog werk aan de winkel

Hoe moeten we verder?

Twee ambitieuze opties • Twee opties

– ‘Integriteit 3.0’ (Karssing)

• Positievere en bredere invulling van integriteitsbeleid

– Integriteit volledig opnemen in bestaand beleidsdomein

• Traditioneel ondersteunend domein

– Vb. personeel of financiën

• Nieuw ondersteunend domein

– Vb. kwaliteit, duurzaamheid

• Echter

– In veel gevallen té ambitieus

– Maar ook daar waar al veel gebeurd is zijn er risico’s:

• Verwatering – Als integriteit alles is, is het niets

• ‘Integritisme’ – Verkrampte cultuur

– Imperialisme t.a.v. andere disciplines

– Ondermijnen van vertrouwen van burgers

Hoe moeten we verder?

Meer bescheiden optie

• Beleid verder versterken

1. Integriteitstrumenten versterken

2. Integriteitsactoren versterken

3. Integriteitsnetwerken versterken

• Door

1. Verbreden

2. Institutionaliseren

3. Systematiseren

1. Integriteitstrumenten versterken

• Technische expertise rond concrete instrumenten versterken vb.

– Risicoanalyses en auditing

• Verder bouwen op expertise IAVA

– Meten van integriteit op individueel niveau

• Vb. competentiemeting Vlaamse overheid

– Meten van integriteit op organisatieniveau

• Vb. cultuur, schendingen

– Beleid rond belangenvermenging

• Verder bouwen op expertise federale overheid: implementatie

– Klokkenluidersregeling

• Expertise Vlaams en federaal niveau vertalen naar organisatieniveau

• Afstemming op alle andere rapporteringskanalen

– Trainingen

• Verder gaan dan standaard dilemmatrainingen

• Integriteit integreren in bestaande opleidingen

• Verder nadenken over condities en best practices voor transfer

2. Integriteitsactoren versterken

• Inhoudelijk versterken

– Gespecialiseerde training

– Expertise-uitwisseling

• Impact versterken

– Meer zichtbaarheid, geloofwaardigheid

• Expertise van een integriteitsactor gaat verder dan

basics over integriteitsbeleid

– Meer invloed

• Vb. betrokkenheid integriteitsactor bij personeelsbeleid,

financieel beleid etc.

3. Integriteitsnetwerken versterken

• Naar een echte ‘epistemic community’

• Gedeeld begrippenkader, gedeelde

assumpties

• Cumulatieve discussies

• Gezamenlijke strategieën

1. Verbreden

• Betrekken van collega’s uit andere organisaties en sectoren

– Vb. wetenschap, banken, bedrijfsleven, NGO’s

• Aanpakken nieuwe domeinen waar integriteitsbeleid nodig is

– Vb. het nieuwe werken, nieuwe technologieën

• Inspiratie halen uit andere domeinen, vb.

– Organisatiepsychologie

• Vb. modellen voor conflicthantering in organisaties

– Criminologie

• Vb. Neutralisatietechnieken

• Maar

– Geen verwatering

• Steeds eigen identiteit van integriteitsbeleid bewaken

– Geen integritisme, imperialisme

• Steeds grenzen van domein bewaken

2. Institutionaliseren

• Binnen organisaties

– Verder organisationeel verankeren van integriteitsbeleid

– Meer expertise rond succesvolle modellen van verankering

• Over organisaties heen

– Meer geformaliseerde netwerken

– Gedeelde definitie van de functie ‘integriteitsactor’

• Vb. integriteitsverantwoordelijke, integriteitscoördinator, integriteitsadviseur,..

• Rekening houden met verschillende rollen, vb,

– Integriteitsbeleid

– Coaching

– Rapporteringskanaal voor klokkenluidersregeling

• Maar opletten voor risico’s van belangenverdediging van

nieuwe beroepsgroep

3. Systematiseren

• Streven naar evidence-based integriteitsbeleid

– Verder gaan dan het presenteren van ‘goede praktijken’

– Op een georganiseerde manier, cumulatief expertise opbouwen

– Ontwikkelen van echt evaluatieprogramma

• Wat werkt er, onder welke condities?

– Samenwerking met wetenschappelijke wereld

• Eventueel auditing, certificering van organisaties?

– Kan expertise-accumulatie en uitwisseling versterken

• Naar analogie met vb. kwaliteitsbeleid (CAF, EFQM)

– Maar opletten voor

• Rigiditeit, stremmen innovatie

• Bureaucratische meerkost

• Window-dressing, aanvinkcultuur

Besluit:

‘Slow integriteitsbeleid’

• Geen grootse nieuwe labels, concepten

• Wel:

– systematische, cumulatieve verbetering van

technische expertise rond instrumenten,

processen en structuren

– in de schoot van een echte professionele groep

• Blijven opletten voor risico’s

Studiedag 'Integriteit bevrijdt! 10 jaar ambtelijk integriteitsbeleid in Vlaanderen'

Social Media

Transcript of Studiedag 'Integriteit bevrijdt! 10 jaar ambtelijk integriteitsbeleid in Vlaanderen'