Strijd om de vrede - Raad van Kerken Oegstgeest · zijn, is vrede te bereiken, zo beseft Van Uhm al...

Nr. 8 - September/oktober 2012 - Jaargang 42

Bezinning: Welk instrument zou jij kiezen om de wereld te verbeteren? pagina 2Voor vrede is iedereen nodig, pagina 3Over vrede en gerechtigheid voor stad en land, pagina 4 en 5Mensen achter de Vredesweek, pagina 5Het Vredesmanifest, pagina 16

Vredeszondag, 16 september, 10 uur, oecumenische viering in de sporthal De Cuyl

OKe (Oegstgeester Kerkblad)is een uitgave van de

Raad van Kerken Oegstgeest

>

Judit met het hoofd van Holofernes, Markt, Breda.

* citaat uit Sam Janse ‘De apocriefen’, in-leiding op de deuteroncanonieke boeken, 2009, uitg. Boekencentrum.

IN dit nr.

Ik denk dat het op de redactie mails zou regenen en men de schrijver zou uitmaken voor een onbenul die eerst terug naar school moet om zijn kennis van de vaderlandse geschiedenis op te halen. Hetzelfde overkomt je wanneer je met het als ‘apocrief’ (ongeloofwaardig) beschouwde ‘bijbelboek’ Judit, dat de Raad van Kerken vanaf 7 oktober op het landelijk leesrooster heeft gezet.

Almacht en deemoedIn het boek Judit lees je: ‘Over Nebukad nessar, koning van Assyrië, die zijn generaal Holofernes laat optrekken naar Be tulië, de stad laat belegeren en over Judit die de stad en het land met Gods hulp redt.’

Stel je pakt op 4 mei (doden-herdenking) de krant uit de bus en je leest in een artikel over de laatste wereldoorlog:‘Over Hitler, koning van Spanje, die zijn generaal Alva met zijn leger laat optrekken naar Mokum, de stad laat belegeren en over Kenau Holland die de stad en het land met Gods hulp redt.’ *

Historisch klopt daar niets van. Maar de schrijver gebruikt beelden van vroeger om de ellende in zijn tijd (de overheer-sing door de Assyrische potentaat Anti-ochus de vierde en zijn generaal Nikator en de ontwijding van de tempel in Jeruza-lem, 168-134 vóór Christus) aan de kaak te stellen. In de eveneens apocriefe boeken van de Makkabeeën lees je daarover.Zijn boodschap is duidelijk: het kleine kwetsbare Joodse volk (Judit = Juda = het godsvolk) kan met Gods hulp via het verzet en de moed van de kwets-bare, vrome, aantrekkelijke, weduwe Judit de mannenmacht uitschakelen. En zo bevrijding en een nieuw leven in vrede tot stand brengen. Dat Judit daarbij ook middelen als verleiding en geweld gebruikt, maakt het boek voor ons misschien gedateerd, maar niet ongeloofwaardig. Manlijke potentaten, die zich als God gedragen en gruwelijk huis houden onder de zwakken, verstaan vaak geen andere taal. De boodschap van Judit is nog steeds actueel. Kijk maar naar Oost-Europa, Azië en het Midden-Oosten. God gebruikt ook vandaag ac-tieve, gelovige mensen die zich verzetten tegen die hoogmoed.

Heilige oorlog en geweldloos verzetIn het christelijk geloof zijn ‘heilige oorlogen’ geen middel om tot vrede te komen. Jezus liet zien dat geweld wraak uitlokt en liefde en geweldloosheid kan ontwapenen. Maar de hardnekkigheid van verzet en het vertrouwen op de kracht van Gods Geest kan mensen in oorlogstijd tot weerbare instrumenten maken in de strijd voor vrede en gerech-tigheid. Het is onthullend dat God

Strijd om de vrede

Nr. 8 - September/oktober 2012 Nr. 8 - September/oktober 20122 3OKe OKe

vervolg van pag. 1 Voor vrede is iedereen nodigEendracht maakt macht. Verdeel en heers. Twee staande uitdrukkingen die beide over verhoudingen tussen mensen of groepen mensen gaan.

De voormalige commandant der Strijdkrachten, generaal Peter van Uhm (foto), kiest voor zijn geweer. De wereld verbeteren met een geweer? Op internet legt hij uit waarom hij die keuze maakt. Het is een indrukwekkend filmpje dat al in 26 talen is vertaald en al meer dan een miljoen maal is bekeken *).In het filmpje zie je dat van Uhm kort nadat hij zijn speech is begonnen een zwaar geweer aanneemt. Van Uhm draait zich dan naar het publiek toe. Het publiek is wat geschrokken. Daar staat een generaal in vol tenue met een wapen op het podium. “Het ongemak dat u voelt, betekent dat we in Nederland in vrede leven. Wapens maken geen deel uit van ons leven”, ver-klaart Van Uhm zijn optreden. Om vervolgens het verschil aan te kaarten met landen waar krijgsheren, terroristen en criminelen de dienst uitmaken.

De hoogste militair van de Nederlandse krijgsmacht vertelde over zijn persoonlijke motivatie om soldaat te worden. Als wapens in goede handen zijn, is vrede te bereiken, zo beseft Van Uhm al op jonge leeftijd. Zowel via zijn vader, die tijdens de Tweede Wereldoorlog in de strijd tegen de Duitsers niet over juist materieel beschikte, als via de geallieerden. Dat militairen van overzee hun veilige bestaan opzij zetten om een ander land te bevrijden, maakte diepe indruk.Net als vele anderen concludeert de generaal dat een democratisch geko-zen overheid het monopolie op geweld moet hebben. “Statistieken wijzen uit dat dit het aantal oorlogen en conflicten wereldwijd terugdringt”, vertelt hij. “Daarom werken we momenteel aan een juridisch systeem in Afghani-stan. Daarom trainen we wereldwijd politieagenten, rechters en openbare aanklagers. En daarom ook is het bevorderen van de internationale rechts-orde in onze grondwet vastgelegd als taak voor de krijgsmacht.”“Tot de dag dat legers niet meer nodig zijn, zullen we een balans moeten vinden tussen idealen en menselijk falen”, besluit Van Uhm zijn betoog. “Tot die dag sta ik voor onze militairen, die hun leven wagen voor vrede voor ons allen.”In een woord: indrukwekkend! Arjan de Kok

*) U kunt het filmpje vinden op: http://www.ted.com/talks/peter_van_uhm_why_i_chose_a_gun.html

bestaan als die niet voor iedereen geldt. Tegelijkertijd kan vrede niet ontstaan als niet iedereen meedoet. Voor vrede is iedereen nodig!

Het IJzige HartAls er binnen een land ‘vrede’ is zonder vrijheid en gerechtigheid voor iedereen dan ontbreekt er de menselijke waardig-heid, zoals in Zuid-Afrika ten tijde van de apartheid, in Noord-Korea, in de com-munistische landen gedurende de koude oorlog, in Franco-Spanje. In het indruk-wekkende boek Het IJzige Hart (Almudena Grandes) wordt de Spaanse geschiedenis in de periode 1935 tot in onze tijd beschre-ven. Een familiekroniek waarin de onge-looflijke burgeroorlog en ook de tijd van ‘vrede’ die erop volgde. Beschreven wordt een vrede zonder vrijheid en waardigheid. In het boek legt een hoofdpersoon, een natuurkundige, uit dat het onjuist is aan te nemen dat het geheel altijd meer is dan de som der delen. “Niet waar”, zegt hij. Dit geldt alleen als er een gunstige interactie tussen de delen bestaat (die ontbrak dus in Spanje). Zo’n positieve interactie tussen de delen maakt dat het geheel meer is dan de som der delen.

Interactie In OegstgeestDe Raad van Kerken wil met alle burgers van ons mooie dorp vrede nastreven. We willen een harmonieuze samenleving met mensen die allen hun eigen waardig-heid hebben, ongeacht afkomst, levens-overtuiging, politieke opvattingen. Dan wordt onze samenleving meer dan de opsomming van alles wat er in Oegstgeest gebeurt. Hiervoor is interactie nodig, om te beginnen belangstelling voor elkaar! Het is daarom dat de Raad van Kerken ingenomen is met de belangstelling die de gemeente Oegstgeest heeft voor zijn initia-tieven, niet alleen rond de vredesweek. Henk Timmerman,

namens de PGO lid van de Raad van Kerken.

zorgt. Macht, een begrip dat over een bedenkelijke eigenschap gaat. Een eigenschap die veel mensen niet vreemd is.

Voor vrede is iedereen nodigVan 14 tot en met 20 september wordt in Oegstgeest ruim aandacht besteed aan de nationale vredes-week. De spandoeken die in het dorp hangen zeggen het: Oegstgeest kiest voor vrede! In het vorige nummer van OKe en in het Groene Boekje is het programma van de vredesweek opgenomen. Ieder weldenkend mens beschouwt vrede als een hoog, een begerenswaardig goed. Vrede als een situatie waarbij iedereen in vrijheid en gerechtig-heid en met waardigheid kan leven binnen een harmonieuze samen-leving. De nadruk ligt hierbij echt op iedereen. Echte vrede kan niet

www.raadvankerkenoegstgeest .nl

Het volgende nummer van OKe verschijnt op 13 oktober 2012.Kopij daarvoor inleveren uiterlijk do. 27 september 2012 vóór 15.00 u. Per e-mail of usb-stick, met vermel ding van uw naam, tele-foonnummer en voorkeur rubriek.Inleveradres kopij en gegevens rooster diensten en vieringen:

mw. M. de Vroomen-den Boer, Rhijngeesterstraatweg 99, 2341 BS Oegstgeest, tel. 5173948e-mail: [email protected]

Het daaropvolgende nummer ver-schijnt op 17 november 2012.

OKe is een uitgave van de Raad van Kerken Oegstgeest:Secr.: F.W.M. van der Ven,Dorpsstraat 2, 2343 BA, Oegst-geest tel. 517 42 073e-mail: [email protected]:A.V. de Kok (voorzitter), ds. R. E. da Costa, J. de Gier,P.P. Hanssen, mw. A. Knoop, mw. M. de Vroomen-den Boer, mw. S.E. van der Ploeg-Hoek

mw. H. Dijkhuis-PotgieserSecr.: (tijdelijk) A.V. de Kok, Juffermansstraat 50, 2241 JL, tel. 331 54 05, Bezorgdienst: H. Rozeboom,Anna Bijnsplantsoen 5, 2343 JT, tel. 517 24 13, e-mail: [email protected] Wilt u geen OKe ontvangen? Geef dit door aan de bezorgdienst.Postabonnementen: mw. W. Kwestro, Begonialaan 14,

2343 XN, tel. 517 41 93, e-mail: [email protected]ële administratie:J.M.A. Lanslots, Vincent van Goghlaan 2, 2343 RN, tel. 517 57 54, e-mail: [email protected]: Gironr. 58.56.389Bankrek. 56.69.42.240Vormgeving: Grafisch Buro Versteegen Vormgeving, LeidenDruk: Station DrukwerkOplage: 9800 exemplarenHuis-aan-huisverspreiding.

Uw vrijwillige bijdrage is welkom: richtbedrag e 20 per jaar.

ook in het Oude Testament vaak gebruik maakt van vrouwen om dat doel te bereiken. Judit en Ester lijken op elkaar en ook Jaël en Debora stonden hun mannetje. Ook kennen wij de voorbeelden van de kleine David die de reusachtige Goliat versloeg en van Gideon die met een hand vol ongewapende medestanders de Midianieten versloeg. Zo werd kracht in zwakte volbracht.

MonumentOp de grote markt in Breda staat een verzets- monument uit 1952 van Niels Steenbergen. Het is een beeld van Judit met het hoofd van de Hitlerachtige generaal Holofernes in haar hand. Zij staat daar sterk en vastberaden en draagt in alle eenvoud de kroon die zij verdient. Onderaan op het reliëf: weggevoerde mannen, vrouwen die hun kinderen troosten en verzetsstrijders uit de laatste wereldoorlog. De vier teksten daaronder zijn veelzeggend:

Leven in vrijheid is spelen voor GodVertroosting welde uit bronnen van vertrouwenHun wil was wet, hun wet was doodLeven van vrijheid beroofd is leven in verzet

Soms is vrede zwaar bevochten.Ds. Ronald da Costa

Deze OKe wordt met interactieve opmaak ook geplaatst op de website van de Raad van Kerken.

Welk instrument zou jij kiezen

om de wereld

te verbeteren?

De burgemeester Els Timmers assisteert bij het hijsen van de vredesvlag bij een eerdere Vredesweek.

Als je maar als eenheid optreedt, heb je meer kans om iets voor elkaar te krijgen. En als je macht over anderen wilt uitoefenen, heb je meer kans op succes als je voor verdeeldheid onder die anderen

Nr. 8 - September/oktober 2012 Nr. 8 - September/oktober 20124 5

In gesprek met Henk Timmerman en Dik Kompier, mensen achter de Vredesweek

Henk Timmerman woont ruim 10 jaar op de Wijttenbachweg en was bijna 40 jaar werkzaam als chemi-cus op hoog niveau met een zeer drukke baan die geen tijd bood voor vrijwilligerswerk. Bij het afronden van zijn werk vond hij: nú heb ik meer tijd, nu wil ik iets doen voor de gemeenschap. Zo werd hij voorzitter van de Raad van Kerken in Oegstgeest. Hij verbaasde zich over de afwezigheid van kerken in het maatschappelijk leven, bijv. bij de 4 mei herdenking en het vieren van onze vrijheid. Dat moet veran-deren, vond hij en sindsdien wordt er een kaars ontstoken op 4 mei bij het monument, als symbool van de aanwezigheid van de kerken.

Dik Kompier, BoBo (Bekende Oegst-geestenaar, wonend Buiten Oegst-geest), was bijna 40 jaar werkzaam in het voortgezet onderwijs als leraar tekenen, handenarbeid en kunstgeschiedenis, en al sinds 1964 actief in de r.k.-kerk. Hij hoorde dat op landelijk niveau Pax Christi zich terugtrok en dat de kerken vonden dat zij geen rol meer hadden in het vredesproces. Hij dacht: “Dat is te gek, dat moet in Oegstgeest anders!” en hij stapte naar de Raad van Kerken en vond daar Henk. Samen werden ze enthousiast.

Henk trok het breder, en stapte naar de burgerlijke gemeente. Burgemeester Timmers werd aan-gestoken door het enthousiasme,

door Hennie Dijkhuis-Potgieser

en zo ontstond de gezamenlijke Vredesweek. De overheid en de kerken hebben ieder hun eigen invalshoek bij Vrede, maar dat verhindert niet dat er interactie is en respect voor elkaar. Symbolisch: de burgemeester is aanwezig bij de oecumenische kerkdienst; de vredesvlag wordt gehesen voor het Gemeentehuis. Deze aanpak is niet onopgemerkt gebleven: Oegst-geest kreeg in 2010 de landelijke vredesprijs vanwege het brede bereik van de vredesweek, een beeldje, ontworpen door Dik Kom-pier als kunstenaar. Het staat nu in het Gemeentehuis.

Wat betekent vrede voor jullie? Wereldvrede, maar ook plaatselijke vrede en vrede in jezelf. Vrede, on-losmakelijk verbonden met vrijheid en gerechtigheid. De Vredesweek moet iets losmaken in mensen, discussie ontlokken, wakker schud-den: wanneer en waarom staan wij vijandig tegenover elkaar? Kan dat niet anders in onze houding naar buren, in ons verkeersgedrag, in ons gebruik van de openbare ruimte? Daarom eindigt de week dit jaar ook met het overhandigen aan de gemeente Oegstgeest van een manifest, dat naar verwach-ting ondertekend wordt door vele burgers (zie pagina 16). Het zeer vele werk dat de organisatie van deze week met zich meebrengt voor Henk en Dik en voor talloze anderen is de moeite waard.

MENSen uit het dorp

In de bijbelse context is vrede en gerechtigheid altijd verbonden met het Koninkrijk van Jezus Christus. Een koninkrijk dat zijn vervulling moet krijgen bij de ‘voleinding der wereld’. Als Jezus komt om het gebrokene te helen en het kwade uit ons midden weg te doen.

Tegelijk is Zijn rijk al begonnen. Jezus zegt: ‘Ik laat jul-lie vrede na; mijn vrede geef ik jullie, zoals de wereld die niet geven kan’. De vrede die de wereld nastreeft is kennelijk van een andere orde. Het lijkt een dilem-ma: aan ‘wereldse’ vredesprogramma’s mee te werken, beseffend dat het eigenlijk om heel iets anders gaat. Een vrede die in verbinding staat met de schepping. De vrede van de Heer is allesomvattend.

In gesprek met Egbert Wesselink, hoofd van het program -ma ‘Mensenrechten en conflict’, onderdeel van Powered by Peace van het IKV/Pax Christi. Johan de Gier

van de samenleving en moeten haar beschermen. In veel landen zijn de regels goed, maar is de naleving slecht. Dan moeten bedrijven en burgers uit zichzelf normen handhaven. Gelukkig verbinden steeds meer bedrijven zich aan de normen die daarvoor nodig zijn, zoals de mensenrechten. En be-seffen ze dat dat niet alleen financieel gunstig kan zijn, maar vooral moreel noodzakelijk is.

Maar dat gaat niet vanzelf?Nee, er zijn veel hindernissen. Maar onze regering kan ook helpen, door import van ‘oneerlijke’ goederen te verbieden bijvoorbeeld. Dat kan de allerergste gevallen tegengaan en onwillige bedrijven dwingen anders met mensen en grondstoffen om te gaan - goederen die via kinderarbeid gemaakt zijn of hout dat illegaal gekapt is. Maar dat is niet genoeg, bedrijven

moeten zorg voor rechtvaardigheid en vrede inweven in de bedrijfsvoering.

Wat merken plaatselijke christenen van Powered by Peace?Wij werken bijvoorbeeld in Zuid-Soedan, Congo en Colombia aan goede weten regelgeving en aan het vermogen van de bevolking om voor hun rechten op te komen. Eerst luisteren we goed naar de meest kwetsbaren, die altijd slecht ver-tegenwoordigd zijn waar de spelregels bepaald worden. In het gesprek met hen wordt vaak duidelijk wat er moet gebeu-ren. In Zuid-Soedan zijn onlangs voor-stellen in de nieuwe oliewet opgeno-men, bijvoorbeeld dat ondernemingen de bevolking moeten raadplegen. Hoe armer mensen, hoe kwetsbaarder voor de aantasting van het milieu en verande-ringen die grote investeringen brengen. Armen drinken uit de beek en leven van kleine stukjes aarde. Iedere verandering

Twee jaar geleden werd Jan Terlouw onze eerste

Minister van Vrede. Nu is Jörgen Ray-

mann Minister. Hij is van Surinaam-se afkomst, gelovig, en erg betrok-ken bij vredesvraagstukken. De

Minister draagt de boodschap van vrede en dienstbaarheid uit, zowel in collec-tieve als persoonlijke verbanden. Overi-gens is de Minister geen woordvoerder van IKV Pax Christi, maar behartiger van onze doelstellingen.

Dienstbaarheid verbonden aan vrede?Het gaat ons om vrede en rechtvaar-digheid. Overheden kunnen regels geven, maar daarnaast zijn burgers en bedrijven zelf ook verantwoordelijk voor wat ze doen. Bedrijven zijn er niet alleen om geld te verdienen, zij zijn deel

kan rampzalig voor hen zijn. Bedrijven realiseren zich dat vaak niet genoeg en conflicten liggen dan op de loer.

De relatie met Nederland?In Nederland werken we in de zgn. Steenkolendialoog met energie-bedrijven aan een systeem om te weten of steenkool wordt gedolven met respect voor mens en milieu of niet. Dit is een goed voorbeeld van bereidheid van ondernemingen om verder te

kijken dan financieel-economische zaken. Op Europees niveau doen we

dat ook. Het idee is dat energiebedrij-ven toestanden in mijnen verbeteren en dat er geen besmette steenkool gekocht wordt. Maar we zijn er nog niet. Bedrijven houden niet van iets dat geld en moeite kan kosten en willen geen verplichtingen op zich nemen. Burgers willen ook verantwoordelijkheid nemen en willen weten wat ze kopen, dus be-drijven moeten openheid van zaken ge-ven. Nu is het nog zo dat energiebedrij-ven niet zeggen waar ze hun steenkool kopen. Daarmee ontnemen ze burgers hun verantwoordelijkheid. Wij vinden dat onaanvaardbaar.

Heeft u nog een bijzondere erva-ring te delen?In een Colombiaans berggebied met arme boeren die net het hoofd boven water kunnen houden zit goud. Wij wa-ren daar om een risicoanalyse te maken voor een reusachtige mijn. Een boer die ik vroeg wat hij van de mijn vond, kwam me de volgende dag een paar grote knollen geven. “Zie je deze knollen? De buitenlanders kunnen de berg afgraven en er goud uithalen. De berg geeft ons al eeuwenlang deze knollen... Vind je ze niet schitterend? En ze zijn zo lekker!” Daar had ik niet van terug!

OKe

vrede en gerechtigheid voor stad en land Verdieping over

OKe

Egbert Wesselink


gezinnen (doopouders) roep ik op om de gemeenschap te versterken en zo ook het geloof thuis intenser te beleven. Ik sluit af met een gebed van Taizé:

Jezus, onze Vrede. Wanneer wij samenkomen in uw naam, bent U in ons midden. Uw aanwezigheid is onzichtbaar voor onze ogen, maar U bewoont ons hart.

Met vriendelijke groet van huis tot huis.Diaken André van Aarle

Akoko nan tia ba, na ennkum baIedereen in Ghana zal dit teken herken-nen: een afdruk van een kippenpootje. Als adinkra symbool wordt het door veel moeders gedragen. Het verwijst namelijk naar de manier waarop een moeder voor haar kinderen zorgt. In Ghana zeggen ze dat een kip wel eens op haar kuikens staat, maar ze nooit zal doden. Zo is het ook met mensen: een moeder moet wel eens streng zijn voor haar kinderen. Maar ze houdt ook veel van ze, dus hen zal er altijd voor zorgen dat het goed met hen gaat. Inge Drijfhout-Geijteman

R.K. Parochie H. Augustinus - Parochiekern H. WillibrordRhijngeesterstraatweg 35, 2341 BR Oegstgeesttel.: 517 53 04, e-mail: [email protected]

Pastoraal team: pastoor: M.P.J. Hagen, tel. 070 - 514 56 88, e-mail: [email protected], kapelaan: S.A. Kuik, tel. 071 - 402 94 02, e-mail: [email protected], diaken: A.M. van Aarle, tel. 071 - 517 53 04,

e-mail: [email protected], pastoraal wer-ker: P.W.G. van Beurden, e-mail: [email protected] en M.M.M. Monnoye, e-mail: pastormonique@sintjozef- wassenaar.nl

Gastvrouwen op de pastorie: ma t/m vr 9.00 - 12.00 uur.Bankrekeningen: misintenties: 155099, kerkbijdrage: 73900 en 13.84.02.019, diaconie: 13.84.00.032

ROOMS-KATHOLIEKE PAROCHIE H. AUGUSTINUS, PAROC HIEKERN H. WILLIBRORD

FamilieberichtenRectificatie, omdat onderstaande naam niet correct in de vorige OKe was weergegeven.

Door de dood is van ons heengegaan:Bep van de Mortel-van Leeuwen(80 jaar)

Bezinningsdagen pastoresVan maandag 8 oktober tot en met woensdag 10 oktober is het hele team pastores op bezinning in een klooster. Wij gaan dan ons eigen leven en geloof verkennen. Wij merken dat wij dikwijls zo druk zijn met allerlei zaken te rege-len met plannen en zorgen voor men-sen, dat wij even pas op de plaats willen maken. Voor noodgevallen staan enkele emeriti klaar voor pastorale zorg.

Pastorale schoolDe pastorale school van het Bisdom Rotterdam ondersteunt vrijwilligers van parochies in hun taak. De pasto-rale school is ver nieuwd en werkt met korte modules. Alle werkgroepen en koren die interesse hebben in een verdieping op hun werkgebied kunnen zich aanmelden. Hoe dat moet? Onze bureaucoördinator Marianne Gerritsen is hiervoor bereikbaar tel. 517 53 0 4.

Tot slothoop ik velen te ontmoeten op 23 september om 11 uur als ik in de liturgie mijn 50ste verjaardag vier en mijn 15- jarige arbeid in Oegst geest. Ik wens deze gemeenschap, maar ook de hele H. Augustinusparochie een mooi missionair jaar. Dat wij velen weten te bereiken met het Evangelie. Nogmaals... de kerk is geen doel op zich. Maar zij kan alleen functioneren als velen zich inzetten. En bovendien, als een ieder zich op zondag aansluit bij de vieringen. Vooral de jonge

w w w. w i l l i b r o r d o e g s t g e e s t . n l

Nederla

nds G ereformeerde

Kerk

Activiteiten Brieven voor AmnestyDe eerstkomende keer is op 1 oktober van 14.00 uur tot 16.00 uur. Daar na op 5 november. De pastorie is open. Komt u ook lang s? En neemt u iemand mee. Een kleine daad met mooie resultaten.

VoedselbankHoudt u er rekening mee dat in het week-end van 6 en 7 oktober de man den weer klaar staan voor de voedselbank Katwijk. Koopt u in dat weekend iets extra’s en geeft u dat weg. We zijn u erg dank baar.

Gespreksgroep ‘Ik zou wel eens willen weten’Onder deze naam gaat in onze H. Augus ti nusparochie een serie van start. De bijeenkom-sten zijn maandelijks. Van oktober 2012 tot juni 2013. Alle onderwerpen die met de Rooms Katholieke kerk te ma-ken hebben komen aan bod. Van organisatie en structuur tot aan de ambt en en ethiek. Alles wat u wilt weten over ‘hoe het nu echt zit’ kan be-sproken worden. Uw eigen in-breng en vragen zijn daarvoor belangrijk. Kortom, een open groep waarin veel besproken zal worden. Deze serie is voor iedereen boeiend, maar juist voor hen die OF hun geloof willen opfrissen OF kennis willen maken met het katho-lieke geloof.

De serie begint op 3 oktober om 20.00 uur in de pastoriezaal van de H. Laurentiuskerk in Voorschoten (V), Leidseweg 102 en op 5 oktober om 10.00 uur in de pastoriezaal van de H. Joannes de Doperkerk in Katwijk (K), Kerkstraat 70. De volgende bijeenkomsten zijn op 7 november (V) en 9 november

(K). Diaken André van Aarle zal de serie begeleiden. U moet zich even telefonisch aanmelden. Voor Voor schoten: tel. 561 25 08 (in de ochtend) en voor Katwijk: tel. 402 94 02 (in de ochtend). Doet u mee (en neem iemand mee) of wijst u er anderen op...dat is missionaire dynamiek.

Introductiecursus oktober/novemberEr begint een nieuw (werk)seizoen en dat biedt altijd weer nieuwe mogelijkheden. Zo is dat ook bij de meditatiegroep in Voorschoten. In de afgelopen tijd hebben zich nieuwe mensen aangemeld en orga-niseren voor hen een introductiecursus.

Misschien hebt u zich ook wel eens afgevraagd of mediteren iets voor u zou kunnen betekenen. En misschien hebt u een diep verlangen om wat meer stilte in uw leven te brengen, wat meer diepgang. Wat meer vanuit uw hart te leven, vanuit uw diepe intuïtie. Vaak verhindert ons drukke leven ons ons hart te laten spreken. Het is als met het verhaal van Martha en Maria, de een werkt en is druk bezig, de ander zit stil te luisteren naar wat Jezus te zeggen heeft. In onze tijd gaat het meer over denken en doen, dan over stil zijn en proberen in die stilte Gods stem

te verstaan. Mocht dit u aanspreken, dan bent u van harte uitgenodigd om eens bij ons te komen en/of de introductiecursus te volgen. Data: zaterdag 13 en 27 oktober en 10 en 24 novem-ber.Locatie: de sacristie van de Moeder Godskerk, Voor-schoten, ingang witte deur aan de Mulderlaan,Tijd: 15.00 -17.00 uur. Info: www.wccm.nl.(wccm staat voor World Communi-ty for Christian Meditation, zie inzet). Of via Bep van der Zijden, tel. 561 53 54, contactpersoon in Voor-schoten.

FilmavondOp 14 november is er een filmavond in de zaal Sion, naast de Sint Jozef kerk in Wassenaar aan de Parkweg 30. In de volgende OKe zal bekend worden gemaakt welke film er gedraaid zal worden. Om 19.15 uur is de zaal open en om 19.30 uur start de film. Noteert u deze datum en tijd alvast in uw agenda.

OKe OKe

Biechten U kunt altijd bellen om een afspraak te maken met kapelaan Stephan Kuik of pastoor Michel Hagen.

Oktobermaand - MariamaandIn oktober zal voorafgaand aan de och-tendvieringen op dinsdag en donderdag de Rozenkrans worden gebeden. Dit is om 9.15 uur in de kapel (ingang achter-zijde pastorie). Wanneer u enigszins kunt, wilt u dan mee komen bidden? Juist in deze tijd is het gebed hard nodig. Meditatie vanuit de Christelijke traditie

Meditatie vanuit de Christelijke Traditie, Nederland’: dit is de Nederlandse tak van de oecumenische Wereldgemeenschap voor Christelijke Meditatie (World Community for Christian

Meditation, WCCM), die zich ten doel stelt om meditatie, zoals onderwezen door John Main, te beoefenen en te bevorderen. Meditatie vanuit de Christelijke Traditie is een heel oude, maar ook moderne manier van contemplatief bidden. Dit werd her-ontdekt door de Benedictijner monnik John Main (1926-1982) en biedt een reële opening voor het beoefenen van spirituali-

teit in het dagelijkse, soms heel drukke, bestaan.In ons logo zijn twee duiven te zien gezeten, op de rand van een schaal. Het symbool dat men in de Griekse en Romeinse cultuur kende is zeer oud. Het is ook teruggevonden op een

mozaiek uit de vijfde eeuw in een van de vroegchristelijke ker-ken in Ravenna, de Galla Placida. In die kerk zijn de apostelen

afgebeeld en tussen elke twee apostelen steeds de twee duiven. De christelijke betekenis is dat zij die zich laten inspireren door Christus (‘drinken uit de fontein van waarheid en leven’) volle-

dig rust vinden (‘niet meer dorstig zijn’). In het evangelie van Jo-hannes kun je lezen: ‘...wie het water drinkt dat ik hem geef, zal

nooit meer dorst krijgen.’ (Johannes 4, 14). De ene duif drinkt en de ander kijkt om zich heen. Het is het beeld van het contem-

platieve (het mediteren) en het actieve binnen elke mens.

Maria en het Kind, Myra van Ruijven

mailto:[email protected]








http://www.wccm.nl/


PROTESTANTSE GEMEENTE TE OEGSTGEEST

hoe we ons herkennen in de nieuwe visienota van de landelijk Protestantse Kerk (De hartslag van het leven). Daarna ging er een brief naar alle taakgroepen van de PGO met de vraag hoe zij onze gemeente zien in 2020. De inzichten van de taakgroepen gaan mee naar de duindag op 10 november.

In de gemeentevergadering hopen we dan de uitkomsten van die dag aan de hele gemeente voor te leggen. Dat is belangrijk, omdat we op die gemeente-

vergadering zullen moeten naden-ken over hoe we omgaan met onze gebouwen

(vastgoed) in de toekomst, met de

vacature van ds. Da Costa (eind november

2013) en het gezond houden van onze begroting.

Wat is er nodig en mogelijk om met het verwachte ledenbestand (oude-ren? jongeren?) in 2020 een levendige gemeente te zijn waar mensen graag bij horen, vinden wat ze zoeken en zich in willen zetten voor het kerkenwerk. We hebben een groot vertrouwen / geloof in de toekomst en zoeken daarom naar zoveel mogelijk mensen en hun gedach-ten om het spoor naar die toekomst uit te zetten.

Ds. Aart Verburg

COllECTENTeksten van Bert Osinga en Wilco v.d.Plas

16 september: VredesweekWij vragen in de Vredesweek uw aan-dacht voor het geweld en het onrecht rondom het delven van grondstoffen. De opbrengst uit het delven van olie, steen-kool en goud komt vaak niet ten goede aan armoedebestrijding, maar komt bij-voorbeeld terecht bij het leger, of zelfs bij rebellengroepen. Zoals in Colombia, waar strijdende groepen zich via de opbrengst van grondstoffen kunnen bewapenen en de bevolking onderdrukken. Kerk in Actie steunt meerdere projecten om het geweld en de schending van mensenrech-ten in Colombia tegen te gaan.

23 september: Kind aan huis in de kerkAls kerk willen we graag dat kinderen iets van het geloof, de hoop en de liefde in onze gemeente mogen ervaren. Het landelijk jeugdwerk van de Protestantse Kerk ontwikkelt vanuit die gedachte spe-ciale materialen waarmee voorgangers, ambtsdragers en jeugdwerkers ervoor kunnen zorgen dat diensten aansluiten bij de belevingswereld van kinderen en ook voor hen begrijpelijk zijn.NB.: Tevens vóór de diensten inzameling van goederen voor de Voedselbank.

30 sept. : Voedselbank leidenEr wordt steeds vaker een beroep gedaan op de voedselbank. Om levensmiddelen in te zamelen is er ook geld nodig om bijv. het vervoer te bekostigen.

7 oktober: Kerk & IsraelOp deze Israëlzondag besteden we extra aandacht aan onze onopgeefbare verbondenheid met het volk Israël. De opbrengst van de collecte is vandaag bestemd voor het totale werk van Kerk & Israël. Zo wordt de internationale christelijke nederzetting Nes Ammim ondersteund, waar Joodse en Arabische mensen elkaar ontmoeten en met elkaar in gesprek kunnen gaan. De dialoog aangaan dus.


w w w . p g o e g s t g e e s t . n l

Kerkelijk Bureau: Reserveringen van zalen in de Groene Kerk, Willibrords Erf, Regen boog-kerk en Gemeentecentrum, administratie Be-graafplaats. Maan-, dins-, donder- en vrijdag van 9.30 - 12 u. Woensdag van 14 - 16 u. Op dinsdagavond van 19 - 21 u. op afspraak. Tel.: 071 - 517 54 98 - Fax : 071 - 515 09 92. E-mail : [email protected] Gemeentecentrum na 14 uur, beheerder tel. 071 - 517 74 64.

PASTORALE SECTIES

SECTIE NOORD

Predikant: ds. K.G. Zwart Wijttenbachweg 51, 2341 VX Oegstgeest, tel.: 519 00 93. Vrije dag: maandag Contactpersoon: Marleen van Waveren, tel.: 517 43 88

SECTIE OOST

Predikant: ds. R.E. da Costa Oranjelaan 18, 2341 CD Oegstgeest, tel.: 517 44 05. Vrije dag: vrijdagContactpersoon: Elly Varkevisser, tel.: 517 70 97

SECTIE WEST

Predikant: ds. A. Verburg,Boerhaavelaan 18,2334 EP Leiden,tel.: 515 20 [email protected] dag: vrijdagContactpersoon:vacature

zal worden gezongen:

Holofernes, wat heb jij gedaan?In naam van de koningvoor man en macht gegaan.Holofernes, wat heb jij gedaan?

Volk van Juda, waar moeten jullie heen?Geen eten, geen drinkende dood voor iedereen.Volk van Juda, waar moeten jullie heen?

God van armen, heeft u het al gehoord?Vrouwen en kinderengemarteld en vermoord.God van armen, heeft u het al gehoord?

Slimme Judit, laat zien hoe ver je gaat:begeerte van mannengeloof waarvoor je staat.Slimme Judit, laat zien hoe ver je gaat.

God van liefde, wij zien dit ook vandaag.In naam van de armenstellen wij u de vraag:God van liefde, helpt u hen ook vandaag?

ds. Ronald da Costa

Van 7 oktober t/m 25 november lezen wij uit het ‘bijbelboek’ Judit. Een verrassend actueel verhaal met indringende vragen: Wie bepaalt de loop van de geschiedenis? Hoe ontwapen je machthebbers als de Hitlerachtige Holofernes? Welke rol speelt dan je geloof? Een verhaal over een volk in nood, bange bestuurders, opportunistische geestelijken en een mooie, moedige vrouw die, gesterkt door haar geloof, ‘haar mannetje staat’. Zij werd de muze van veel schrijvers, dichters, schilders

Uit de KerkenraadIn OKe van 26 mei schreef ik al iets over de bezinning in de Kerkenraad over de koers van onze gemeente naar 2020. En 2020 dan als startpunt voor de daarop volgende jaren… We hebben ons in de kerkenraadsvergadering van 7 juni bezig gehouden met vragen als: Hoe willen we dat onze kerk eruit ziet in 2020? Welk beeld hebben we van onszelf? Wat zal er blijven, wat zal er veranderen? Wie voe-len zich bij ons thuis? Hoe bewaken wij een open houding, wat willen we vóórleven, hoe voorkomen wij een naar binnen gerichte cultuur?

Wat zijn voor ons de kerntaken? We willen traditie vasthouden én creatief tegemoetkomen aan veranderde wensen en noden in de samenleving; hoe doen we dat? Wat is de plaats van di-aconaat, missionair werk en oecumene, nationale en internationale samenwerking? Hoe voorkomen we het gevoel van falen bij terugloop van leden? Hoe blijven we enthousiast binnen een opdracht die draagbaar is? Wat bepaalt onze motivatie, wanneer doen we het goed? Waar zet je op in met een keuze van speerpunten? Wat wordt het profiel van de PGO?

In de kerkenraadsvergadering van 30 augustus hebben we ons afgevraagd

GEMEENTECENTRUM

Kerkenraad: Voorzitter ad interim: ds. A. Verburg, tel. 515 20 53Scriba: mw. M. van Doorninck-Kruzinga,tel. 517 15 23, [email protected]. adres: Lijtweg 9, 2341 HA OegstgeestBank Diaconie en Zending: ING 373 456Kerkradio: C. van Rossem, tel. 517 59 98Bank PGO: ING 234 12 94, t.n.v. Protes-tantse Gemeente Oegstgeest

OKe OKe

Ledenadministratie PGO op dinsdag en woensdag van 10 -12 uur in zaal V-4 van het Gemeentecentrum, tel.: 071 - 515 09 91, e-mail: [email protected]

KERKGEBOUWEN:

Groene- of Willibrordkerk: Haarlem-merstraatweg 6, tel. 517 45 46, Regen-boogkerk: Mauritslaan 12, tel. 517 52 05, Gemeentecentrum: Lijtweg 9

Een lied dat in de diensten Judit

en componisten. Ik heb mij intens in het boek verdiept en hoop er de komende tijd met verschillende groepen op in te gaan. Naast bovenstaand lied schreef ik een stem-menspel waarin ik Judit zelf aan het woord laat komen. Op 25 november zal dat spel om 10 uur in de Regenboogkerk worden gespeeld met Maaike Glerum als Judit.Lees er verder over in het hoofdartikel op pagina 1 van dit nummer. Ds. Ronald da Costa

Judith en Holofernes, Artemisia Gentileschi, ca. 1625




In onze Protestantse Gemeente krij-gen alle leden vanaf hun 75ste ieder jaar rondom hun verjaardag een bloemetje van de kerk. Ook bruidsparen ontvan-gen bij bijzondere huwelijksdata een attentie. Vroeger was dat in jampotjes met een paar takjes uit de tuin, tegen-woordig zijn het echte bloemstukjes. Gemaakt door vrijwilligers. Tien groep-jes (totaal 20 dames) zijn vierwekelijks in de weer om deze 500 bloemstukjes per jaar te maken. Een aantal pastoraal medewerkers en contactpersonen brengt deze attentie weg. Meestal met een bezoek en een kort gesprek met de jarige. De kerk houdt zo contact met de oudere gemeenteleden. Deze Bloemen-dienst bestaat al zo’n vijftig jaar. Onze oudste medewerkster is 93 jaar! Al zijn de meeste dames ervaren, toch wilden zij graag een bijscholingscursus van een nóg professioneler figuur. En die is er:

Frits van der Mark geeft ons op donder-dag 20 september en op 4 oktober a.s. van 10 tot 11.30 uur ‘bijles’ in de Hart-manzaal van het Gemeentecentrum aan de Lijtweg.

Misschien lijkt het u ook iets om mee te gaan werken aan onze bloemendienst. Dan bent u van harte welkom om te komen kijken op onze cursus op 20 sep-tember en/of 4 oktober. Opgave graag via tel.517.64.42 of via e-mail [email protected]

VRIJzINNIGE PROTESTANTEN

w w w. v v p l e i d e n o e g s t g e e s t . n l

Gemeentecentrum zondags 10.30 uur, Lijtweg 9, tel. 071 - 517 74 64 Predikant: ds. M. Driessen, Lammenschansweg 51, 2313 DJ Leiden, tel. 071 - 513 14 22Secretaris: vacatureVoorzitter: G. Eegdeman, Laan van Arenstein 23 Oegstgeest, tel: 071 - 515 38 65

levenskunst

Voor het eerst organiseren we dit jaar een Running Dinner, waarvoor we alle gemeenteleden, jong en oud, van harte uitnodigen. Het gaat om het elkaar ontmoeten rond de maaltijd, daar waar de gesprekken op gang komen. Idee achter dit ‘Rennende Avondeten’ is dat kleine groepjes bij mensen thuis de maaltijd delen, waarbij de ene gang hier en de andere gang daar wordt geserveerd. We gaan dus letterlijk in de benen om ons naar de volgende menugang te begeven. Vervoer hoeft hierbij geen probleem te zijn. Pas vlak van te voren krijgt iedereen te horen waar hij/zij wordt verwacht. Uiteraard is dit adres voor iedereen anders. Zo kom je steeds verschillende mensen tegen en leer je elkaar van een andere kant kennen.

We starten gezamenlijk in het Ge-meentecentrum om 17.30 uur en sluiten daar ook weer af rond 20.45 uur voor een gezamenlijk dessert. We

kunnen dan alle ervaringen met elkaar delen.In de tweede helft van

oktober ontvangen alle leden van de PGO

een uitnodiging met opgaveformulier in de

bus. Ook staat alle informatie op de website www.pgoegstgeest.nl, klik op Running Dinner. Voor vragen: stuur een mail naar [email protected] of bel Cora Smit, tel. 331 54 05), of Nelleke van der Oord, 515 56 20.

Voorbereidingsgroep Running Dinner:

Else Buné-Haverman, Nelleke van der

Oord, Emmy Rozeboom, Cora Smit

Het thema voor dit jaar is ‘Levens-kunst’. Huub Oosterhuis, theoloog en dichter, heeft daarover de tekst geschreven van het lied: ‘Boek jij bent geleefd, zeg ons hoe te leven’. Een lied over de bijbelse verhalen dat ons ie-dere keer weer raakt. Een aantal jaren geleden hield hij in Oegstgeest een le-zing, waaruit onderstaande notitie. Aan het slot heeft hij zelf het lied met zijn welluidende stem voor ons gelezen.

Het bijbels visioenIn de bijbel staat dat God afdaalt om te bevrijden, dat betekent volgens de joodse uitleg: Jíj moet afdalen om te bevrijden. ‘t Gaat om verzoening tussen mensen met elkaar. Heb liefde, solidariteit, ook voor de vreemde-ling. Dat is het ethisch appèl van het jodendom. Om gerechtigheid gaat het ook bij Jezus, opgegroeid als joodse jongen, voortgaande in de lijn van Mo-zes en de Profeten. Het is een visioen van een aarde waar mensen gelijkbe-rechtigd zijn. Elk teken van goedheid en liefde in onze wereld mogen wij verstaan als een bevestiging van die hoop.

levenskunst, geluk, geloofOp dinsdagavond 9 oktober van 20.00 tot 22.00 uur zal een lezing worden gehouden in het Gemeentecentrum door prof. dr. Johan Goud, remon-strants theoloog, hoogleraar ‘Religie en zingeving in literatuur en kunst’, met als onderwerp: ‘Levenskunst, geluk, geloof’, zie ook het Groene Boekje van de Raad van Kerken.

Harm Bosscher

Bijscholing voor de Bloemendienst Wij gedenken……Arie Stierman Arie overleed op 4 augustus op de leeftijd van 89 jaar. Hij was: de oud-ste van dertien kinderen uit Rotter-dam, in de oorlog te werk gesteld in Duitsland, van stoer gereformeerde afkomst, een echte marineman, de trotse vader van vijf kinderen en tien kleinkinderen, maar vooral zeer gehecht aan zijn vrouw Wil die hem in 2008 ontviel. Daarna was zijn leven vooral wachten geworden.Geloven was voor hem in zijn tijd vooral weten hoe het hoorde. Daar hoorden botsingen en wrijving bij. Maar voor zijn begrafenis schreef hij psalmen op als Bijbelse reflectie op zijn emotionele band met God. Dat had hem en zijn vrouw ruimte gegeven om mensen op te vangen. In die ruimte hebben we hem her-dacht en aan God toevertrouwd.

Ds. Aart Verburg

ACTIVITEITEN PGO18 sept. 20.00 Sectieberaad Pastoraat

Noord20 sept. 10.30 Werkgroep Gastvoor-

gangers20 sept. 20.00 Regenboogkerk: over-

leg van de drie pastorale secties

25 sept. 20.00 Gemeentecentrum: Fresco’s in de San Francesco te Assisi, o.l.v. ds. Kees G. Zwart

OKe OKe

Vakantie en studie, even bijpratenGedurende de maanden september tot en met december 2012 zal ik iedere don-derdagmiddag in het Franciscaanse Stu-diecentrum te Utrecht deelnemen aan het college ‘Het goede leven’. Ik doe dit in het kader van de nieuwe verplichte studieregeling voor predikanten, de zgn. Permanente Educatie. De colleges die ik zal volgen gaan over spiritualiteit op drie maatschappelijke terreinen: duurzaam-heid, zorg en leiderschap. Uiteraard hoop ik de verworven inzichten te zijner tijd met belangstellenden in Oegstgeest te kunnen delen.

Van 27 september tot en met 8 oktober houd ik vakantie, mijn laatste vakantie-week van dit jaar. Tijdens die week zal ik een bezoek brengen aan Little Portion Friary op Long Island, New York (USA). Sinds zijn pensionering verblijft daar br. Tom de Hoop. Tom is alle jaren mijn gastheer in Assisi geweest; zijn levens-wijsheid en vriendschap zijn van beteke-nis geweest voor mijn oriëntatie binnen en vertrouwdheid met de Franciscaanse spiritualiteit. Verschillende mensen in Oegstgeest zullen zich hem wel herin-neren van één van de bezinningsweken die ik naar Assisi heb geleid. Het zal fijn zijn hem weer te bezoeken. Tom en de broeders op Long Island maken deel uit van de zgn. Society of Saint Francis, de franciscaanse tak binnen de Anglicaanse Kerk. Het ontstaan van de SSF gaat terug op de (toen geheel ontbrekende) opvang van, en zorg voor repatriërende Engelse soldaten uit de Eerste Wereldoorlog. De broeders (en de verwante Anglicaanse Clarissen), die we wereldwijd in vooral ‘Engelse’ ge-bieden aantreffen, hebben sinds zeven jaar hun eigen huis (chaplaincy) in Assisi van waaruit pastorale en liturgische zorg wordt verleend voor een gemeenschap van Engelstaligen in Assisi en omgeving. Voor informatie zie: www.franciscans.org.uk.

Ds. Kees G. Zwart.

Running Dinner, zaterdag 17 november!

Boek jij bent geleefd,zeg ons hoe te leven -In mijn letters staat geschrevendat alleen de geest doet leven.Licht en adem is de geest.Daarom ben ik neergeschreven:dat jij zonder angst zult levenwat je leest.

Boek jij bent geleefd,zeg ons hoe te leven -Wou je leven met zovelen hier op aarde, moet je delen:licht en adem, geld en goed.Wie maar leeft om meer te krijgen die zal sterven aan zijn eigen overvloed.

Boek jij bent geleefd,zeg ons hoe te leven -Mozes heeft de weg gewezen,hoor de woorden der profeten,licht en adem zal er zijnals je mens wordt zoals Jezus:liefde als een mens aanwezig,wijn van liefde, brood des levens,zoals hij.

Boek jij bent geleefd,zeg ons hoe te leven -Niemand weet hoe jij moet leven,nergens staat het opgeschreven.Liefde tegen liefdespijn,vriendschap tegen duizend vrezen,zoet dat bitter kan genezen,mens voor mensen, recht en vrede,licht en adem, heel veel levenmag je zijn.

Vrouw, waar is je broer?Mens, waar is je zusje?‘t Meeste van een mensenlevenwordt het minste opgeschreven:hoe zij trouw zijn aan elkaar,lijden, sterven. liefde leren -zouden wij dat ook proberen,werd het waar.

De Bloemengroeten zijn weer gemaakt...

Verkiezings-OepsEen tekstje met een knipoogEen wandelaar komt op een tweesprong. Hij weet niet of hij links of rechts moet. Er staan twee broers die de weg weten. De één spreekt steeds de waar-heid, de ander liegt altijd. Hoe kan de wandelaar de goede weg te weten komen? (Antw. pag.16)

Sarie van der Ploeg

http://www.franciscans.org.uk

http://www.franciscans.org.uk

Nr. 8 - September/oktober 2012 Nr. 8 - September/oktober 201212 13OKe

w w w. g k v o e g s t g e e s t . n l

NEDERLANDS GEREFORMEERDE KERK Nederla

nds G ereformeerde

Kerk

thuiskomen. We beginnen met een gezamenlijke maaltijd, waarna de kinderen en een van

hun ouders naar huis gaan en de overgebleven vol-

wassenen koffie drinken en iets inhoudelijks doen. Vaak is dat bij-

belstudie, soms gewoon een gesprek en in de zomer vaak spelletjes. Het met elkaar gemeente-zijn komt ook tot uitdrukking in de samenstelling van onze kerngroep: onze leeftijden verschillen van 0 tot 60. De aanwezig-heid van de kinderen benadrukt dit en ik geniet daar erg van. De kerngroep heeft me geholpen in het (nog meer) vinden van een plek in de gemeente en ik heb dan ook zin in het komende seizoen!’

Kerngroep in beeld

Nederlands Gereformeerde Kerk Oegstgeest e.o.

w w w. n g k o e g s t g e e s t . n l

Samenkomsten:Locatie: Duinzigtcollege; Predikant: ds. Alex Boshuizen, Klaprooshof 6, 2215 DM Voorhout, tel.: 0252 224 488,

e-mail: [email protected] kerkenraad: Hester Tjalma - den Oudsten, tel. 532 36 72Scriba: Gijs Smit, tel. 0252 - 34 49 65e-mail: [email protected]

GEREFORMEERDE KERK VRIJGEMAAKT

Gereformeerde Kerk vrijgemaakt OegstgeestScriba: vacaturee-mail: [email protected]

Erediensten: Rehobothkerk, Lijtweg 1Predikant: ds. R.R. Roth, H. Haasseplantsoen 12,2343 KR Oegstgeest, tel.: 528 38 41, e-mail: [email protected]

Dit is taal van het hart. Taal van verlangen. Taal die zegt: dit is waarheid, dit wil ik. Het is ook taal die mij laat tegenwerpen dat dit niet voor dit leven is. Een utopie. Er zijn zoveel zorgen en zoveel moeiten om de dag mee te vullen, wat zeg ik, je hart. Zo dat er geen ruimte overblijft voor liefde ontvangen en haar uitdelen.

Het is mooi om te zeggen en te over-denken, maar wat kun je ermee? Op het moment van schrijven is het verkiezingstijd en veel partijen beloven van alles. Maar het zal er vaak niet van komen, beloften sterven immers vaak in partijtaal. Wacht maar af tot de coali-tiebesprekingen beginnen, beloften verdampen dan zowat. Wat moet je als je geen werk hebt, als je bedrijf er bijna onderdoor gaat, als…

‘Als’, dat is nu precies het woordje waar Johannes ons vanaf wil helpen. Iemand die ‘als’ veel gebruikt in zijn zinnen leeft in de toekomst. Als dit of als dat gebeurt, wat dan? Vandaag doet er niet toe, rust heb je niet, de dag van morgen baart je zorgen en verknoeit je geluk van vandaag. Johan-nes stelt daar het evangelie tegenover. ‘Als-denken’ is in Jezus Christus ge-storven. Ontworteld zeg maar, het is niet levensvatbaar meer. Gelukkig word je niet

Doornse Levenskunst

Het thema van deze OKe is vrede. Of eigenlijk meer hoe je vrede realiseert. Je zal er dus tegen aan moeten om vrede te bewerkstelligen. De basis van die vre-de is je ontvankelijk op te stellen voor het goede, in de bijbelse zin, voor wat onze Heer onder meer heeft verwoord in de tien geboden, de leefregels voor een mooi, goed en waarachtig leven.

Dat is dan ook meteen de subtitel van Doornse Levenskunst, een boekje van zestien dominees over hoe wij goed kunnen leven met God, met onszelf en met de ander. In die volgorde. Uitgewerkt in 52 korte artikeltjes over belangrijke waarden van het leven. De auteurs spelen hierbij handig in op het levensgevoel van deze tijd: twijfel, verzet, vinden en zoeken, luisteren, duidelijkheid, seks, geweldloosheid, tolerantie, macht enz. Telkens worden deze waarden op een lichtvoetige en niet al te diepgaande manier ingevuld. Soms komt de glinstering van Gods Koninkrijk even boven het maaiveld: het koninkrijk van God staat voor vrede, recht en gerechtigheid (Waakzaamheid, blz. 86) of op aarde vol van God te blijven, al die dingen overwegende in je eigen hart, dat is

de kunst (Enthousiasme, blz. 80). Nadeel van het boekje is dat het bij nog al wat waarden blijft bij een algemeen ‘praatje’ en van wat bepaalde bekende personen erover hebben gezegd. De bijbelse levenswoorden zijn in die arti-keltjes niet te vinden. Maar het boekje zal tot zijn recht komen voor mensen met weinig bijbelkennis en die nieuws-gierig zijn naar het christelijk geloof en de praktische uitwerking daarvan in de alledaagse manier van leven. Heel geschikt om er met anderen verder over door te praten.

Johan de Gier

Doornse levenskunst, 2012, uitgeverij

Kok, ISBN 978 90 435 1523 8

door naar voren te kijken. Dan stapelen de mitsen en de ma-ren zich op, vanzelf-sprekend. Maar Jezus biedt mensen iets aan uit het verleden waardoor ze vandaag

gelukkig kunnen zijn en met vertrouwen vooruit kunnen kijken. Gelukkig, omdat ze in elke vezel van hun bestaan zullen voelen dat ze bemind worden. Wat Jezus biedt is zichzelf. Een mens, Gods Zoon, die van mensen houdt. Onvoorwaarde-lijk.

Valt alle angst dan weg? Johannes heeft het concreet over angst voor Gods oordeel. Daar is hij niet bang meer voor. Maar God die onvoorwaardelijk liefheeft wordt door hem neergezet als iemand die in hem is en blijft. Als een voortdurende bron van liefde. Om in elke situatie te vertellen dat je niet alleen bent, niet gedumpt wordt als je blundert, niet veroordeeld wordt als je in de ogen van mensen en van jezelf onvergeeflijke fouten maakt, niet zonder hoop bent als je geen perspectief meer ziet.

Ik vind het een prachtig woord, maar ook een woord dat ik moeilijk vind. Ik ben na-

melijk geregeld bang geweest en zomaar ben ik het nog. Maar meer en meer is mijn ervaring: Jezus’ liefde voor mij laat me zien dat het niet hoeft. Hij bemoedigt, Hij heelt.

Ds. Robert Roth

Filmavond: The visitor

Nederla

nds G ereformeerde

Kerk

OKe

Walter Vale is een saaie economiestu-dent die na de dood van zijn vrouw met rust gelaten wil wor-den. Wanneer hij voor zijn werk naar New York moet, blijken twee vreemden in zijn appartement te wonen: Tarek uit Syrië en Zianab uit Senegal, een illegaal immi-grantenstel. Na de eerste schok en woede besluit hij hen tijdelijk onderdak te bieden. Er ontstaat vriendschap tussen de verzuurde Walter

en zijn ontwapenende huisgenoten. Tot Tarek wordt opgepakt door de vreemdelingenpolitie.Een overtuigende film over hoe mensen elkaar nabij kunnen komen en voor elkaar door het vuur gaan. Een actueel thema in het kader van de vredesweek met een prachtrol van Ri-chard Jenkins als Walter.Datum/tijd: dinsdag 18 sept., 19.30 uur

Locatie: het Gemeentecentrum. Kosten: € 5,00 (incl. koffie/thee)Nagesprek: o.l.v. ds. Ronald da Costa

De taal van het hartDe liefde laat geen ruimte voor angst;

volmaakte liefde sluit angst uit,want angst veronderstelt straf.

In iemand die angst kent, isde liefde geen werkelijkheid

geworden.

I Joh. 4,18

Tijdens de startdag stond ook informatie over de kerngroepen die al draaien of die gaan star-ten op het programma, zodat men kan aansluiten. Zoals we al eerder berichtten, is onze gemeente bezig om kerngroepen te (laten) vormen. De bedoeling is dat in de groepen onderling pastoraat en diaconaat een plaats zullen krijgen. Hierbij een verslagje van een van de kerngroepen: ‘Eén van de leuk-ste dingen van de kerngroep vind ik dat je bij anderen uit je wijk over de vloer komt. We willen meer zijn dan alleen een bijbelstudiekring en concreet met elkaar meeleven. In de praktijk betekent dat, dat we iedere twee weken afwisselend bij elkaar

Beroep aangenomenOnze predikant Alex Boshuizen heeft onlangs een beroep aangenomen naar Heemstede (per 1 november). Wij zul-len hem node missen als hij vertrekt! De afscheidsdienst zal op 28 oktober worden gehouden. De kerkenraad gaat uiteraard stappen ondernemen om op zoek te gaan naar een opvolger.

Elkaar (beter) leren kennen Op 26 augustus stond onze startdag in het teken van elkaar (beter) leren ken-nen. Geen overbodig thema in een ge-meente die steeds groeit. Na de dienst en koffie waren er diverse workshops. De kinderen en jongeren konden hun hart ophalen aan sport in de gymzaal. Dat is het voordeel van ‘kerken’ in een

school! Ondertussen werd door harde werkers de zaal omgetoverd voor een gezellige lunch.

Nieuws uit de gemeenteOp 28 augustus is Teun Robbert gebo-ren, zoon van Jan en Klazien de Groot. Zondag 9 september werden twee baby’s gedoopt: Timon Verkerk, zoon van Rik en Carien, broertje van Maud en ook de zoon van Lucas en Tineke Kramer, Judah Manuel. Tevens wer-den nieuwe ambtsdragers bevestigd: als ouderling Jacob Kiewiet en Alice Siepelinga, Arres van Dijk als diaken en Jan Wesseling als scriba. In de andere vacatures in de kerkenraad kon helaas nog niet worden voorzien.

Eke de Gier-van der Jagt


REGENBOOGKERKProtestantse Gemeente te Oegstgeestkinderoppas zo 16 sep 10.00 Vredeszondag, oecumenische viering in sporthal De Cuyl 10.00 kindernevendienst en jeugd- kapel in sporthal De Cuylzo 23 sep 10.00 ds. H.J. van Haarlemzo 30 sep 10.00 ds. A. Verburg 10.00 kindernevendienst en jeugd- kapelzo 7 okt 10.00 ds. A. Verburg, m.m.v. Regenboogcantorij 10.00 kindernevendienst

GROENE OF WIllIBRORDKERKProtestantse Gemeente te Oegstgeestkinderoppas in Willibrords Erfzo 16 sep 10.00 Vredeszondag, oecumenische viering in sporthal De Cuylzo 23 sep 10.00 ds. A. Verburg, viering van de Maaltijd van de Heer, m.m.v. Williblokfluitensemble 10.00 kindernevendienstzo 30 sep 10.00 ds. G.J. de Bruin, m.m.v. Willibrordcantorij 16.30 Evensong, m.m.v. het gelegenheidskoorzo 7 okt 10.00 ds. R.E. Costa 10.00 kindernevendienst

Autodienst Regenboogkerkzo 16 sep dhr. E. Noordijk 517 10 36zo 23 sep dhr. D. de Blaeij 515 64 32zo 30 sep dhr. B. van Rijswijk 515 52 00zo 7 okt mw. H. Dijkhuis-Potgieser 517 33 71Groene of Willibrordkerkzo 16 sep mw. M. van Doorninck 517 15 23zo 23 sep mw. C. Mulder 517 68 56zo 30 sep dhr. R. Rus 517 75 05zo 7 okt dhr. J. Bleichrodt 515 38 81 06 20 00 30 82

GEMEENTECENTRUMVer. Vrijzinnige protestanten (PGO)zo 16 sep 10.00 Vredeszondag, oecumenische viering in sporthal De Cuylzo 23 sep 10.30 mw. ds. M. Driessen, m.m.v. Libera Voce, bevestiging ambtsdragerszo 30 sep 10.30 mv. ds.I. Hasselbach-Jongsmazo 7 okt 10.30 ds. K. BezemerAutodienstzo 16 sep dhr. C.L. Stafleu 561 80 65zo 23 sep mw. C. Middelkoop-Koning 517 70 24zo 30 sep mw. G. Maan-v.d.Lugt 541 02 68

DUINzIGTCOllEGENed. Gereformeerde Kerkiedere zondag kinderclubs van 0-12 jaarzo 16 sep 10.00 Vredeszondag, oecumenische viering in sporthal De Cuylzo 23 sep 10.00 ds. A. Boshuizen,zo 30 sep 10.00 ds. A. Boshuizenzo 7 okt 10.00 ds. A. Boshuizen Heilig Avondmaal

REHOBOTHKERKGereformeerde Kerk vrijgemaaktzo 16 sep 10.00 onbekend (Lijtweg 1)zo 16 sep 10.00 Vredeszondag, oecumenische viering in sporthal De Cuyl, ds. R.R. Roth 16.30 ds. W. Griffioenzo 23 sep 10.00 ds. R.R. Roth 16.30 ds. A. Franckezo 30 sep 10.00 ds. R.R. Roth 16.30 ds. H.J. Roosenbrandzo 7 okt 10.00 ds. R.F. Telgenhof 16.30 ds. R.R. Roth

R.K. PAROCHIE H. AUGUSTINUS PAROCHIEKERN H. WIllIBRORD

autodienst: 517 32 87 iedere zondag crèche en kinderwoorddienst

Vier-en-twintigste zondag door het jaarza 15 sep 19.00 Eucharistieviering, B. Versteegen en A. van Aarle samenzangzo 16 sep 10.00 Vredeszondag, oecumenische viering in sporthal De CuylVijf-en-twintigste zondag door het jaarza 22 sep 19.00 Communieviering, mw. H. Günther, stille vieringzo 23 sep 11.00 Eucharistieviering, J. de Graaf en A. van Aarle m.m.v. Gemengd KoorZes-en-twintigste zondag door het jaarza 29 sep 19.00 Communieviering, P. van Beurden, stille viering

zo 30 sep 11.00 Communieviering, A. van Aarle, Gezinsmis Zeven-en-twintigste zondag door het jaarza 6 okt 19.00 Eucharistieviering, M. Hagen, samenzangzo 7 okt 11.00 Eucharistieviering, M. Hagen m.m.v. DameskoorDoordeweekse vieringen:dinsdag 9.30 uur morgenmisdonderdag 9.30 uur communieviering

VAN WIJCKERSlOOTH EN RUSTENBORCHProtestantzo 16 sep 16.00 mw. ds. I.E. van der Heul zo 23 sep 16.00 mw. P.M. Rus-Landkroonzo 30 sep 16.00 ds. A. Boshuizenzo 7 okt 16.00 mw. ds. I.E. van der HeulRooms Katholiek zo 16 sep 9.45 geen dienstzo 23 sep 9.45 Woord- en Communievie- ring, mw. pastor M. van Roonzo 30 sep 9.45 Woord- en Communievie- ring, dhr. G. van de Pavertzo 7 okt 9.45 Eucharistieviering, pastor C.J. van der Voort

HOFWIJCKProtestantvr 28 sep 19.00 ds. R.E. da Costavr 12 okt 19.00 mw. ds. M. Driessen

Bezinningscentrum KRUISPUNTRivierduinen, locatie Oegstgeestzo 16 sep 10.30 niet bekendzo 23 sep 10.30 niet bekendzo 30 sep 10.30 pastor S. Poppe-Rienkszo 7 okt 10.30 pastor S. Poppe-Rienks

DIACONESSENHUISzo 16 sep 10.15 ds. J.W. Korpelshoekzo 23 sep 10.15 drs. H. Boterzo 30 sep 10.15 ds. A.C. Kooijman zo 7 okt 10.15 ds. M. de Leeuw

lEIDS UNIVERSITAIR MEDISCH CENTRUM zo 16 sep 10.00 pastor C. van Haasterenzo 23 sep 10.00 mw. ds. H.C. Pasterkampzo 30 sep 10.00 pastor J.H.S. Everszo 7 okt 10.00 ds. M.A. de Vries

RADIOGEMEENTE dienst in de Regenboogkerk

zo 7 okt 19.00 de. A.H. Agtereek(uitzending op zo. 14 okt. 9.00 uur,lokale omroep Ter Aar, 107.4 FM)

PAUlUSKERK, VOllE EV. GEM., 11.00 uur

zo 16 en 23 sep.; 30 sep. en 7 okt.

voor de periode van 16 september tot en met 14 oktober 2012

Eetgroep 18+: schuif je ook aan?Na de middelbare school ligt er een wereld van moge-lijkheden op het gebied van studie en werk, de plaats waar je kunt wonen. Het is een periode van je vleugels uitslaan, je eigen weg kiezen en ontdekken wat bij jou past.

Het kan fijn zijn om af en toe even stil te staan en met leeftijdgenoten in gesprek te raken over dat wat je be-zig houdt. Zowel over je dagelijkse drukte van studie en werk als over wie je bent, welke keuzes je maakt, hoe je in het leven staat en welke rol het geloof daarin speelt. Ik nodig je van harte uit om eens vrijblijvend bij ons aan tafel aan te schuiven, te delen in de maaltijd (die we gezamenlijk klaarmaken) en de gesprekken. Bel of mail wel even van te voren!De eerstkomende eetgroep vindt plaats op zondag 7 oktober van 18.30 -21.30 uur in de Jongerenruimte van de Regenboogkerk, Mauritslaan 12. Andere data (zo’n 5x per jaar) spreken we in overleg af. Verdere informa-tie: tel. 515 56 20 of e-mail [email protected])

Nelleke van der Oord

Welke rol speel jij?

Bijbelverhalen staan soms best ver van je af. Wat zeggen de men-sen uit die verhalen je eigenlijk nog in jouw leven hier en nu?

Tijdens de drama-avonden speciaal voor jongeren van 14-20 jaar laten

we je in de huid kruipen van figuren als Mozes, David, Jozef,

Jezus, Esther en vele anderen. Door de opbouw van de avond gaat dit als vanzelf. Zo komen de verhalen uit de bijbel plotseling heel dichtbij. En dan zul je merken dat die verhalen ons

veel meer te vertellen hebben dan je altijd had gedacht. En schrikt het woord drama je af? Realiseer je dan dat het vooral gaat om wat je zelf beleeft in het spel en niet om het spelen van een toneelstuk. Sterker nog: ervaring met drama of toneel is he-lemaal niet nodig. Daarnaast is het ook gewoon gezellig om met je eigen leeftijdgenoten bezig te zijn.

Zin om mee te doen of een keertje te komen proefdraaien? De eerste avond ‘spelen’ we op donderdag 11 oktober 2012 van 19.30 tot 21.30 uur. We spreken dan met elkaar de data voor het hele seizoen af (1x per maand).Leiding: Christina Osinga en Nelleke van der Oord.Plaats: Jongerenruimte in de Regenboogkerk, Mauritslaan 12, Oegstgeest, neem rechter zij-ingang en dan direct de trap op naar boven.Informatie en aanmelden: tel.: 515 57 67 of e-mail: [email protected] Christina Osinga

OKeOKe

Financieel in de knel?Misschien komt u in aanmerking voor een eenmalige bijdrage uit het Hulpfonds Oegstgeest.

Het is niet gemakkelijk van een mi-nimuminkomen of van een uitkering rond te komen. De kosten van levens-onderhoud en de vaste kosten blijven stijgen. Steeds vaker komt het voor dat mensen niet meer in staat zijn de meest noodzakelijke uitgaven te doen. Vooral wanneer men lang van een minimum inkomen moet rondkomen, kunnen er problemen ontstaan. Bij bijzondere kosten kan niet altijd een beroep worden gedaan op bijstand. Het Hulpfonds is bedoeld om inwoners van Oegstgeest éénmalig te ondersteunen

bijdrage uit het fonds aangevraagd wor-den. De behandeling van de aanvragen zal zo snel mogelijk plaats vinden.

Voor informatie of voor aanvragen van een bijdrage kunt u contact opnemen met:RoomsKatholieke Kerk: hr. L. van Winsen, tel. 517 45 31Nederlands Gereformeerde Kerk:mw. C. Plug, tel. 521 17 59Protestantse Gemeente van Oegstgeest: mw. M. Eegdeman, tel. 515 38 65Vereniging Humanitas: hr. J. Frankfort, tel. 517 04 84Gemeente Oegstgeest: mw. I. van Wensveen, tel. 519 14 32

in ‘noodgevallen’. Soms zal ook een (gedeeltelijke) lening mogelijk zijn.De diaconieën van de Rooms-Katholieke Kerk, de Nederlands Gereformeerde Kerk in Oegstgeest, de Protestantse Ge-meente van Oegstgeest, de Vereniging Humanitas èn de Gemeente Oegst-geest dragen bij aan dit fonds. Bij elke deelnemende partij in dit fonds kan een



Nr. 8 - September/oktober 201216

Activiteiten Raad van Kerken

U hebt inmiddels het zogenaamde Groene Boekje van de Raad van Kerken met alle activi-teiten voor het nieuwe seizoen ontvangen, in uw brievenbus of anderszins.In de volgende OKe wordt, zoals gebruikelijk, weer een kort overzicht gegeven van de dan eerstkomende activiteiten.

Vredesmanifest van de Raad van Kerken Oegstgeest

Tijdens de afsluitende bijeenkomst van de Vre-desweek op donderdag 20 september zal de Raad van Kerken Oegstgeest een ‘Manifest voor Vrede’ aanbieden aan de Burgemeester van Oegstgeest en daarmee aan alle burgers van Oegstgeest. In dit manifest wordt aan alle inwoners van Oegstgeest gevraagd zich daadwerkelijk in te zetten voor vrede, vrijheid en gerechtigheid voor iedereen. De afsluitende bijeenkomst vindt plaats van 16.30 tot 17.00 uur bij De Verhalenverteller op het park bij Lange Voort. De Raad van Kerken hoopt op veel belangstelling voor deze bijeenkomst; u bent welkom. Komt u dus!Alle inwoners van Oegstgeest worden uitgenodigd het manifest te ondertekenen. Men kan haar of zijn handtekening plaatsen na alle kerkdiensten op de zondagen 9 en 16 september, in de drie winkel-gebieden op zaterdag 15 september (de Raad van Kerken is daar aanwezig) of door een bericht van instemming te sturen naar ons e-mailadres ([email protected]) bijvoorbeeld met de tekst ‘ik stem in met het vredesmanifest van de Raad van Kerken Oegstgeest’ o.v.v. uw naam.

OKe

Oplossing Verkiezings-OepsHij vraagt aan één van de twee broers, het doet er niet toe welke: “ Wat zou uw broer antwoorden als ik hem de goede weg vroeg? “ Dan weet de wandelaar het.

MANIFEST AAN ALLE OVERHEDEN EN BURGERS VAN OEGSTGEEST Vrede stichten en bewaren is één van de belangrijkste opgaven van overheden en van allen die verantwoordelijkheid dragen in een samenleving. Er is niemand zonder verantwoordelijkheid! Vrede kan alleen tot stand komen en blijven bestaan als we elkaar ruimte en steun geven, zodat iedereen de kans krijgt deel te nemen aan de samenleving op basis van eigen identiteit en kracht. Aan vredezondervrijheid ontbreekt gerechtigheid. Dit zijn dan ook de drie voorwaarden, die de grondslag vormen van de menselijke waardigheid zoals die is geformuleerd in de Universele Verklaring van de Rechten van de Mens. Op vrijheid en respect voor de menselijke waardigheid moet de energie van ons allen gericht zijn; dat is Energie voor Vrede!

Vrijheid en Respect voor iedereen en voor ons samen zijn dus eerste voorwaarden om tot echte Vrede te komen; respect voor het waarderen van de eigenheid en persoonlijke kwaliteiten van alle medeburgers en voor de grondregels van de omgang met elkaar in onze samenleving. In alle opzichten dient het beleid van overheid en organisaties erop gericht te zijn, waar passend in samenwerking, die kwaliteiten op te roepen en te mobiliseren en grondregels te maken tot welzijn van de samenleving. Dat roept vernieuwende krachten op en maakt de samenleving sterker. Het klimaat voor de doorwerking van die vernieuwing wordt voor alles geschapen door de individuele burgers zelf, die zich onafhankelijk laten leiden door het aloude devies: vrede maak je samen in je omgang met je buren. De Raad van Kerken Oegstgeest, geïnspireerd door Jezus’ voorbeeld van en zijn inzet voor menselijke waardigheid, roept de overheden, organisaties en burgers van Oegstgeest op daadwerkelijk bij te dragen aan die Energie voor Vrede bij iedereen.

Raad van Kerken OegstgeestHenk Timmerman, Protestantse Kerk in Nederland (PKN), voorzitter

Frans van der Ven, RKK, secretarisBert Noordhuis, Ned. Ger. Kerk, penningmeester

Peter van Beurden, RKKGe Eegdeman, PKN, Ver Vrijzinnige Protestanten

Paul Flach, Ger. Kerk VrijgemaaktRolanda Flach-Dijkstra, Ned. Ger. Kerk

Dik Kompier, RKKNel Rus-Landskroon PKN

Aart Verburg, PKN



Strijd om de vrede - Raad van Kerken Oegstgeest · zijn, is vrede te bereiken, zo beseft Van Uhm al...

Documents

Transcript of Strijd om de vrede - Raad van Kerken Oegstgeest · zijn, is vrede te bereiken, zo beseft Van Uhm al...