Strategisch Plan Sporten en Spelen in de Openbare Ruimte...kaders. De stadsdelen zijn ‘de oren en...

1

Strategisch Plan

Sporten en spelenin de openbareruimte

Augustus 2021

3

Inhoudsopgave

Voorwoord ..................................................................................................................4

Samenvatting..............................................................................................................6

1. Sporten en spelen in een prettige openbare ruimte .................................................81.1 Gezonder en gelukkiger door sporten en spelen ..................................................................81.2. Sporten en spelen in je eigen buurt .......................................................................................81.3. Doel en resultaat ..................................................................................................................10

2. Sporten en Spelen in een groeiende stad ...............................................................132.1. Veranderde kijk op sporten en spelen ................................................................................132.2. De stad in beweging ............................................................................................................162.3. Beweeggedrag .....................................................................................................................17

3. Beleid voor sporten en spelen in de stad ................................................................23

4. Financiën en Organisatie ..........................................................................................264.1. Proces: hoe werken we samen? ...........................................................................................264.2. Financiële dekkingsbronnen: waar komen de middelen vandaan? .....................................324.3. Kosten kengetallen: wat kost een speelplek? ......................................................................33

5. Amsterdamse investeringsopgave 2021-2024 .........................................................365.1. Afwegingskader ...................................................................................................................365.2. Analyse per thema ...............................................................................................................405.3. Opgave per stadsdeel ..........................................................................................................50

6. Investeringsagenda SP SSOR .........................................................Bijlage 1. (kabinet)

4

Voorwoord

Een stad waar bewoners buiten kunnen sporten en spelen is een gezonde en aantrekkelijke stad. Buiten sporten en spelen is leuk en draagt op allerlei manieren bij aan onze fysieke en mentale ontwikkeling en gezondheid. Het prikkelt onze fantasie, maakt ons fitter, draagt bij aan prestaties op school en werk en vergoot de kans dat we gezond oud worden. En als er gesport en gespeeld wordt op straat brengt dat mensen samen. Want een speelplek is ook een ontmoetingsplek; voor kinderen, én voor ouders en buurtbewoners. We delen een bankje, zien elkaar en maken misschien een praatje.

Er is werk aan de winkel! Lang niet alle Amsterdammers bewegen voldoende. 1 op de 3 Amsterdamse volwassenen en de helft van 5 en 10-jarigen bewegen onvoldoende. Het overgrote deel van de kinderen zit langer dan 2 uur per dag achter de tv of computer. Een belangrijke oplossingsrichting hiervoor zit in de inrichting van onze omgeving. In je eigen buurt naar buiten gaan om te sporten, spelen en bewegen moet makkelijk en leuk zijn. Juist in een stad die verdicht, waar het aantal inwoners toeneemt en waar veel mensen geen tuin hebben, is de openbare ruimte dé plek die moet uitnodigen om te ontspannen, elkaar te ontmoeten en te sporten en spelen. Het afgelopen jaar, waarin we vanwege de coronacrisis aan huis en eigen buurt gebonden waren, hebben we allemaal dés te meer ervaren hoe belangrijk die uitnodigende openbare ruimte in onze eigen buurt is.

Uitgangspunt van dit Strategisch Plan is dat in heel Amsterdam voldoende en kwalitatief goede plekken zijn, blijven en komen om te kunnen spelen en sporten in de openbare ruimte. Met aandacht voor nieuwe trends, de wensen van buurtbewoners, de lokale kennis uit de stadsdelen, de inzet op goed beheer, groen en klimaatbestendigheid en de veranderende stedelijke opgave. Er is daarbij bijzondere aandacht voor het verbeteren van de toegankelijkheid van sporten speelplekken voor mensen met een beperking. Juist de openbare ruimte moet voor iedereen zijn. Om dit alles te bereiken zijn investeringen in bestaande en nieuwe openbare sporten speelplekken essentieel. Amsterdam is alom bekende sportstad en heeft internationale faam als één van de eerste steden ter wereld waar spelen onderdeel was van de ontwikkeling van nieuwe Amsterdamse buurten.

Door te blijven investeren in sporten en spelen in de openbare ruimte zorgen we ervoor dat alle Amsterdammers gezond kunnen opgroeien en oud worden. En dat iedereen in Amsterdam die wil sporten, ook kan sporten.

Simone Kukenheim, Wethouder Zorg, Jeugd(zorg), Beroepsonderwijs en Sport

6

Samenvatting

Sporten en spelen is in vele vormen in de stad aanwezig. Van 1-jarigen die in de eigen buurt schommelen of in de zandbak spelen, voetballende jongeren op het Olympiaplein, bootcampgroepen in het Vondelpark, tot urban sporters die sa-menkomen op skatepark Zeeburgereiland. De talrijke sporten speelaanleidingen dragen in belangrijke mate bij aan een sportieve en gezonde stad. Ze zijn belang-rijk voor sociale, cognitieve en motorische ontwikkeling van kinderen en bieden ook voor volwassenen en ouderen grote gezondheidswinst. En ze dragen bij aan een prettige, gezonde openbare ruimte in Amsterdam, waar we elkaar tegenko-men, een praatje maken en het stadsleven met elkaar delen.

In de hele stad sporten en spelen op fijne plekken, ook in nieuwe buurtenVoldoende en goede sporten speelruimte in de buurt komen er niet vanzelf. Er gaan gemeentelijk beleid en ambities, samenwerking met bewoners en een goede planning aan vooraf. En het kost geld. Dit Strategisch Plan Sporten en Spelen in de Openbare Ruimte 2021-2024 (hierna SP SSOR) heeft tot doel in beeld te brengen wat er de komende 4 jaar waar nodig is op het gebied van sporten en spelen in de openbare ruimte en hoeveel dat kost. Zodat op de juiste plekken in Amsterdam voldoende en fijn ingerichte ruimte is, blijft en komt om te kunnen spelen en sporten in de openbare ruimte.

Het SP SSOR biedt een overzicht in de bestaande sporten speelplekken in de stad (Stad zijn), waar verbetering nodig of gewenst is (Stad Verbeteren) en wat erbij moet komen met het oog op de ontwikkeling van de stad tot en met 2024 (Stad maken). Met elk stadsdeel is een opgavekaart opgesteld die in een overzichtelijk beeld laat zien welke ingrepen nodig zijn.

Overzicht in wat er nodig is en wat dit kostAan het SP SSOR zijn geen financiële middelen verbonden. Het plan benoemt de noodzakelijke ingrepen op sporten speelplekken in de openbare ruimte tot en met 2024 en vertaalt deze naar een financiële opgave, in realisatie- en beheerkosten. Een afwegingskader biedt vervolgens een instrument om doelgerichte en duurzame keuzes te maken over waar we investeren in sporten en spelen in de openbare ruimte. Dit afwegingskader is gebaseerd op beleid, ambities en wensen van bewoners en gemeente, en maatschappelijke opgaven in Amsterdamse buurten. Draagt het bij aan opgaven in de ontwikkelbuurten, wordt een speelplek geschikt gemaakt voor mindervaliden of is het een plek waar kinderen van heinde en verre op af komen? Met dit kader kan er met duidelijke criteria gekozen worden waar en waarom we investeren in sporten en spelen in de openbare ruimte.

7

Investeringsopgave Geraamde investeringen in sporten speelplekken voor de periode tot en met 2024 bedragen in totaal € 30,5 miljoen onder te verdelen in:

� Stad Zijn, met een investering van € 13,5 mln. voor het vervangen van 1.810 sporten speel-toestellen die op het einde van hun levensduur zijn.

� Stad Verbeteren, met een investering van € 5 mnl. voor een kwaliteitsimpuls in 59 bestaande sporten speelplekken.

� Stad Maken, met een investering van € 12 mln. uit de Grex voor de inrichting van sporten speelaanleidingen in de ontwikkellocaties, direct gerelateerd aan de groei van de stad.

� Daarnaast is jaarlijks het bestaande bedrag van € 1.900.000,- aan structurele beheermiddelen nodig voor het dagelijks onderhoud van alle 7.200 sporten speelvoorzieningen in Amster-dam, voor werkzaamheden zoals het schoonhouden, keuren, of herstelwerk na schade. Met de groei van de stad en bijbehorende de sporten speelruimte zal het benodigde budget voor dagelijks onderhoud meegroeien.

Heldere processenDe financiële en organisatorische regie en de gemeentelijke processen binnen de lijnen Stad zijn, Stad verbeteren en Stad maken kennen overeenkomsten maar ook grote verschillen. Binnen de gemeentelijke organisatie en voor bewoners en initiatiefnemers is behoefte om dit helder te ma-ken. Daarom biedt het SP SSOR een overzicht aan processen en rolverdeling voor de realisatie van sporten speelplekken. Daarnaast zijn de mogelijke financiële dekkingsbronnen op een rij gezet, en wordt inzicht gegeven in de kosten voor de realisatie van kleine en grote speelplekken. Zo krijgen onder andere stadsdelen een instrument in handen om lokale en wensen en opgaven nadrukkelijker te koppelen aan stedelijk beleid en budgetten. Investeringsaanvragen zijn zo eenduidiger te onder-bouwen en tegen elkaar af te wegen.

Impuls Sporten en Spelen in de Openbare RuimteOm een vliegende start te kunnen maken is voor 2021 en 2022 uit de gemeentebegroting jaarlijks € 600.000,- aangevraagd voor een Impuls Sporten en Spelen in de Openbare Ruimte. Met dit bud-get wordt in 2021 met al een verbeterslag gedaan in sport en speelruimte, in aanvulling op de ge-plande investeringen in sporten en spelen uit bestaande dekkingsbronnen. Bij het geven van deze Impuls wordt een bijzonder accent gelegd op wijkoverstijgende, innovatieve en inclusieve sporten speelruimte.

8

1 Sporten en spelen in een prettige openbare ruimte

1.1 Gezonder en gelukkiger door sporten en spelen

Spelen en sporten in de openbare ruimte is leuk en ontspannend. Door te bewegen voel je je fit en energiek. Waar gesport en gespeeld wordt is ook ruimte voor ontmoeting, gezondheid en le-vendigheid. Om een praatje te maken met buurt-genoten of op een bankje in de zon te genieten van de reuring. Het draagt bij aan functie van de openbare ruimte als de huiskamer van Amster-dammers. Daarnaast is het een effectieve manier voor Amsterdammers, jong en oud, om meer te bewegen in de stad. Een sportief en speels in-gerichte openbare ruimte zorgt ervoor dat be-wegen gemakkelijk een vanzelfsprekend en vast onderdeel kan worden van het dagelijks leven. En dit dagelijks bewegen is essentieel voor onze gezondheid.

Regelmatig buiten spelen, sporten en bewegen leidt tot betere schoolresultaten en werkpresta-

ties. Kinderen en volwassenen kunnen zich be-ter concentreren en komen gemakkelijker met creatieve oplossingen. Verder zorgt regelmatig bewegen voor een betere slaapkwaliteit, minder kans op overgewicht, lagere zorgkosten, minder ziekteverzuim op werk, verlenging van het aan-tal gezonde levensjaren en tot meer levenskwa-liteit op onze oude dag. Daarom willen we dat alle Amsterdammers, jong en oud, in een pretti-ge openbare ruimte kunnen sporten, spelen en bewegen.

Schaars goed in een groeiende stadAmsterdam groeit de aankomende jaren in het aantal woningen en het aantal inwoners. Het co-alitieakkoord ‘Een nieuwe lente en een nieuwe geluid’ gaat uit van 7500 nieuwe woningen per jaar en verwacht een toename in het aantal in-

woners naar 1.000.000 inwoners in 2040. Met de grote groei in woningen en inwoners wordt de ruimte in de stad schaarser en neemt de druk op de openbare ruimte toe. Het aantal Amsterdam-mers groeit, de stad verdicht, het gemiddeld woningoppervlak verkleint, mensen hebben min-der eigen buitenruimte bij hun woning, met als gevolg dat het gebruik van de openbare ruim-te van Amsterdam steeds intensiever wordt ge-bruikt. De openbare ruimte wordt de huiskamer en tuin van de Amsterdammers en wordt almaar belangrijker als plek om te verblijven, ontmoe-ten, spelen, bewegen, sporten en ontspannen. Dit vraagt om gerichte aandacht op het sporten en spelen in de openbare ruimte en maakt een gezamenlijke en gemeentebrede aanpak voor voldoende, aantrekkelijke plekken waar gesport en gespeeld kan worden urgent.

1.2 Sporten en spelen in je eigen buurt

Buitenspelen lijkt iets heel gewoons en vanzelf-sprekends, maar voor steeds meer kinderen in de stad is dit niet het geval. Onderzoek wijst uit dat kinderen van nu minder vaak buitenspelen dan hun ouders en grootouders dat deden. Kin-deren die opgroeien in de stad spelen daarnaast

ook minder buiten dan hun leeftijdsgenoten bui-ten de stad. Uit cijfers over het beweeggedrag van Amster-damse kinderen (zie ook hoofdstuk 2) kunnen we afleiden dat kinderen in Amsterdam inderdaad weinig buiten lijken te spelen. Van de Amster-

damse kinderen tussen 5 en 12 jaar en 13 t/m 18 jaar voldoet slechts 35% aan de beweegnorm. Voor volwassenen geldt dat de helft van de Am-sterdammers voldoet aan de beweegnorm. Het aantal Amsterdammers dat nog onvoldoende beweegt is dus groot.

9

Daarbij zijn er grote verschillen tussen gebieden in de stad. Opleidingsniveau en inkomen blijken van oudsher belangrijke voorspellers van be-weeggedrag. Daarnaast is ook de fysieke leef-omgeving een belangrijke factor in het wel of niet voldoende bewegen. Juist daarom is het van belang er voor te zorgen dat bewegen in elke Amsterdamse buurt dichtbij en aantrekke-lijk is. Zo verlagen we de drempel om naar bui-ten te gaan en actief te zijn.

Investeren op de juiste plekkenDe inrichting van straten, stoepen, parken en pleinen speelt een belangrijke rol in de mate waarin kinderen wel of niet goed buiten kunnen spelen en volwassenen goed kunnen sporten en bewegen. De hoeveelheid beschikbare ruimte, de kwaliteit en uitstraling van de inrichting, de aanwezigheid van speel- en sportaanleidingen, sociale veiligheid en verkeersveiligheid spelen allemaal een rol. Doen we dit goed, dan ver-groten we de kans dat kinderen en volwassenen met buurtgenoten kunnen sporten en spelen.

De samenwerking op het thema spor ten en spelen in de openbare ruimte is niet gemeen-tebreed geregeld en de belangen en bijbeho-rende uitgaven per stadsdeel verschillen. Om te komen tot een stad waar sporten en spelen in elke wijk vanzelfsprekend en laagdrempelig is, is een samenhangende en verstevigde positie van het thema benodigd zodat investeringen op het juiste moment en op de juiste plek gedaan kunnen worden.

10

1.3 Doel en resultaat

Het doel van dit Strategisch Plan Sporten en Spelen in de Openbare Ruimte (hierna SP SSOR)is om ruimtelijk, financieel en organisatorisch te borgen dat in heel Amsterdam voldoende en kwalitatief goede ruimte is, blijft en komt om te kunnen spelen en sporten in de openbare ruim-te. Het SP SSOR brengt in beeld wat we in de stad hebben, wat verbeterd moet worden en wat erbij moet komen. Dit wordt gedaan met behulp van bestaand beleid en binnen bestaande bud-getten. Meer duidelijkheid over het verkrijgen van deze budgetten en een betere afstemming op de sporten speelopgave voor de gehele stad, helpen om kwalitatief goede openbare ruimte te realiseren, juist in de buurten waar dat het meest nodig is.

Met behulp van dit overzicht zet het SP SSOR een koers uit voor de komende jaren, waar-in slim, doelgericht en duurzaam geïnvesteerd gaat worden, zowel stadsbreed als gebiedsge-richt. Dit door bijvoorbeeld de koppeling te ma-ken met de gebiedsagenda’s en gebiedsplan-nen van de stadsdelen. Het biedt een instrument om in te kunnen spelen op de veranderende behoeftes op verschillende schaalniveaus en op de nieuwe ontwikkelingen in de stad. De kwan-titatieve normen en kwalitatieve beleidsambities worden vertaald naar een gezamenlijke opgave voor het blijven verbeteren en ontwikkelen van de sporten speelruimte in de stad.

AfbakeningHet SP SSOR heeft betrekking op de formele, openbare sporten speelruimte. Deze ruimten zijn bedoeld voor iedereen die wil spelen en sporten, van jong tot oud. Openbaar toegan-kelijke schoolpleinen, officiële buitenzwemplek-ken, pierenbadjes en fonteinen en voorzieningen in de openbare ruimte voor urban sports worden zoveel mogelijk meegenomen.

Strategisch plan als instrumentIn het SP SSOR wordt de opgave voor sporten en spelen in de openbare ruimte voor de komende vier jaar weergegeven. Het biedt daarmee een meerjarig en samenhangend strategisch kader voor het zicht op de benodigde budgetten uit het Fonds Stadsbehoud, de meerjarige investe-ringsprogramma’s en financieringscycli. Het plan biedt eveneens een kader voor het prioriteren van de benodigde investeringen in sporten en spelen in de openbare ruimte.

Uitbreiding van voorzieningen in de nieuwe stad gaat samen met een doorontwikkeling van de voorzieningen in de bestaande stad. Het gaat om het op peil houden, het verbeteren of beter laten aansluiten op de behoefte van wat we heb-ben en om het investeren in die dingen die no-dig zijn om mee te gaan in de groei van de stad. Dit sluit aan bij het Stad zijn, Stad verbeteren en Stad maken, kernbegrippen in de gemeentelij-ke programmabegroting en uitgangspunt voor de financiële paragraaf van dit plan. Een goede afstemming tussen de processen voor Stad zijn, Stad verbeteren en Stad maken leiden tot meer helderheid in opdrachtgeverschap, samenwer-

11

ken en budgetten. In hoofdstuk 4 wordt hierover meer toegelicht.

Amsterdams beleid voor sporten en spelenHet doel om in heel Amsterdam voldoende en kwalitatief goede ruimte te hebben om in te kunnen sporten en spelen is vastgelegd in be-leid; ambities, uitgangspunten en randvoorwaar-den vanuit verschillende domeinen. Er bestaat daarbij wel sportbeleid, maar geen stadsbreed speelbeleid. Voldoende en goede ruimte om te sporten en spelen is onderdeel van een bredere ambitie en daarom terug te vinden in verschillende beleidsstukken met als uitgangs-punt; Amsterdam is een aantrekkelijke stad en het biedt een gezonde, groene leefomgeving. Hoofdstuk 3 gaat hier op in.

Wat is kwalitatief goede sporten speelruimte?

Het Strategisch Plan Sporten en Spelen in de Openbare Ruimte streeft naar ‘kwalitatief goe-de sporten speelruimte.’ Maar wat wordt daar onder verstaan? Dat hangt af van de context. Een kwalitatief goede sport- of speelplek sluit in eerste instantie aan bij de behoefte van de gebruiker, de sporter en het spelende kind. Lokale kennis en een goed participatieproces zijn daarom van groot belang. Daarnaast moet speelruimte uiteraard in technische zin voldoen aan in beleid vastgelegde eisen (bijvoorbeeld met betrekking tot veiligheid, duurzaamheid, beheerbaarheid) en aansluiten bij de bredere opgaven in de omgeving (denk aan waterber-ging, vergroening, sociale veiligheid).

In opdracht van de Gemeente Amsterdam zijn er twee inspiratieboeken gepubliceerd; De Be-weegvriendelijke Stad en Spelen in de Stad. Bei-de boeken geven handvatten bij het ontwerpen van kwalitatief goede sporten speelruimte in de stad. Spelen in de Stad gaat daarbij uit van speelwaarden en besteed aandacht aan de mo-

torische, sociale en cognitieve ontwikkeling van het kind. Het boek biedt tal van inspirerende voorbeelden van geslaagde speelruimtes in zo-wel Nederland als daarbuiten. De Beweegvrien-delijke Stad laat zien op welke manier sporten een onderdeel kan zijn van de openbare ruimte. Het biedt inspiratie, ontwerptools en bevat arti-kelen van experts.

Beide boeken zijn te gebruiken als handrei-king en te vinden op www.amsterdam.nl/bewegendestad.

Informele speelruimte

Formele speelruimte is specifiek bestemd en ingericht voor spelen, bijvoorbeeld met speel-toestellen of speelaanleidingen, of een veld met goaltjes en baskets. In informele speelruimte spelen kinderen zonder specifieke inrichting; brede stoepen, de straat, routes, ruimte in par-ken, op pleinen of aan slootkanten.

Deze informele speelruimte is minstens zo be-langrijk voor buitenspelen, maar is geen onder-deel van het Strategisch Plan Sporten en Spelen. Handvatten en richtlijnen voor het maken van goede informele speelruimte worden benoemt in beleidsstukken zoals de Beweeglogica, de Ge-zondheidslogica, de Visie Openbare Ruimte en de Groenvisie.

DE BEWEEGVRIENDELIJKE STAD

Urhahn | stedenbouw & strategie

BERTE DAAN KARIN PEETERS ANNA FINK

SPELEN IN DE STADPLAYING IN THE CITY

13

2 Sporten en Spelen in een groeiende stad

Amsterdam is in beweging, ze groeit en ze verandert. Beweging komt vanuit de stedelijke ontwikkeling en daarin de grote woningbouwopgave, waarmee Amsterdam in de komende jaren een heuse groeispurt ondergaat. Maar beweging komt ook vanuit de Amsterdammer, die meer en diverser sport. Waar wordt afgestapt van vastgezette sporttijden in de week en waar vaste sportaccommodaties worden afgewisseld met plekken in de openbare ruimte. Op een plek en op een moment van de dag dat het uitkomt.

2.1 Veranderde kijk op sporten en spelen

Tegenwoordig is sport en spelen overal in de stad aanwezig, in sportparken en in de openba-re ruimte. Van voetballen bij de vereniging, tot bootcamp op een lege parkeerplaats tot mind-fulness yoga in de huiskamer. Hieronder worden een aantal ontwikkelingen beschreven die in-vloed hebben op hoe kinderen en volwassenen de openbare ruimte gebruiken voor sporten en spelen.

LevensstijlMaatschappelijke ontwikkelingen als individuali-sering, commercialisering, maar ook de econo-mische crisis hebben geleid tot een groeiende behoefte om het leven, en bewegen daarbin-nen, op een eigen manier in te richten. Met name in steden zijn lidmaatschapsvormen flexi-beler, het aanbod meer divers en de vraag om flexibele locaties en tijdstippen voor sportbeoe-fening groter. Dit heeft geleid tot een opkomst en groei van veelal ongeorganiseerde (hardlo-pen, wielrennen) en commerciële (fitness, yoga) sport. Maar ook de opkomst van urban sporten,

zoals skaten, freerunning, boulderen en 3 tegen 3 basketbal. Deze ongeorganiseerde en anders georganiseerde varianten vertegenwoordigen samen een belangrijk deel van de gegroeide sportdeelname, en zien en gebruiken de stad als hun speelveld.

Kijk op speelruimteOok de kijk op speelruimte is veranderd door de jaren heen. Tot in de 19e eeuw speelden kinderen op straat, op de stoep, op veldjes en pleintjes. Speeltuinen waren er niet. In Amster-dam werden rond 1880 de eerste speeltuinen aangelegd. De UJ Klaren speeltuin, opgericht in 1898, was de eerste speeltuinverenigingen en bestaat nog steeds. Na de Tweede Wereldoor-log werd heel bewust ingezet op kleine speel-plekken in de buurt. De vele Aldo van Eijk speel-tuinen stammen uit deze tijd. Vanaf de jaren 50 zien we verschillende ontwikkelingen. Enerzijds was er een roep om meer avontuur en ontston-den er avontuurlijke speelplekken als Jongens-land, later Jeugdland. Anderzijds werden er

veel speelelementen in de openbare ruimte ge-plaatst, waarbij door gebrek aan goed materiaal en gebrek aan goed onderhoud veel ongeluk-ken gebeurden. Vanaf de jaren ‘80 kwam er veel meer aandacht voor veiligheid en onderhoud en werd er overwegend gekozen voor onderhouds-vrije, stalen speeltoestellen. Een groot deel van de speeltoestellen die we vandaag de dag zien in de openbare ruimte heeft nog steeds deze kenmerken. Inmiddels is het meer avontuurlijke en het ‘na-tuurlijke’ spelen weer populairder, zowel bij ge-bruikers als bij de aanbieders. Speelplekken wor-den weer minder eenvormig, je mag weer vies worden en er wordt meer een beroep gedaan op eigen invulling van het spelen en de fantasie van kinderen. In plaats van te kiezen voor een-duidige speeltoestellen, zoals in de voorgaande jaren, wordt nu gekozen voor speelelementen die op allerlei manieren gebruikt kunnen wor-den. Een goed voorbeeld van deze trend zijn de verschillende natuurspeelplaatsen die de laatste

15

jaren zijn gerealiseerd, zoals het Woeste Westen bij het Westerpark, Natureluur bij de Sloterplas en Meerparc op sportpark Middenmeer.

OntwikkelbuurtenParallel aan de woningbouw in ontwikkelgebie-den wordt geïnvesteerd in ontwikkelbuurten. Dit zijn bestaande buurten die achterblijven op diverse indicatoren, zoals leefbaarheid, veilig-heid en sociaal-economische status, maar ook op sportdeelname en voldoende bewegen. Het gaat in totaal om 32 buurten, verdeeld over Nieuw-West, Noord en Zuidoost. Er wordt geïn-vesteerd in het verbeteren en toevoegen van wo-ningen, het opknappen van openbare ruimte en het verbeteren van sociale voorzieningen. Met gerichte investeringen in deze ontwikkelbuurten wil Amsterdam meer bewoners laten profiteren van de groei van de stad. Het verbeteren van de sporten speelruimte is in veel ontwikkelbuurten onderdeel van de aandachtspunten

DemografieDoor het grote aanbod aan voorzieningen komt een relatief jonge, stedelijk georiënteerde be-volking op de stad af. De ontwikkeling van vast-goedprijzen en druk op de woningmarkt zorgt wel weer voor een verhuisbeweging van voor-namelijk jonge gezinnen de stad uit. Gecombi-neerd met de trend om later met kinderen te be-ginnen en de groei van buitenlandse migranten is een toename te verwachten van kleinere huis-houdens en het aantal hoogopgeleiden in Am-sterdam. De levensverwachting van de Amster-dammer blijft stijgen en het aandeel 65-plussers zal waarschijnlijk verder toenemen, de landelijke vergrijzing komt in verzwakte vorm in Amster-dam voor. Tot en met 2024 is in alle leeftijds-categorieën is een groei van de Amsterdamse bevolking te verwachten, met de nadruk op de jongvolwassenen (20-34 jaar).

16

stadsdeel Zuidoost

780 woningen

Bijlmer & Gaasperdam

IJburgstadsdeel Oost

3 600 woningen

NoordelijkeIJ oeversstadsdeel Noord

8 558 woningen

Inbreidingslocaties Noordstadsdeel Noord

2 975 woningen Zeeburgereilandstadsdeel Oost

1 750 woningen

Zuidasstadsdeel Zuid

3 620 woningen

Havenstad stadsdelen West,Nieuw-West en Noord

2 700 woningen

Binnenstad en Weststadsdelen Centrumen West

1 220 woningen

Ringzone Weststadsdelen Westen Nieuw-West

1 082 woningen Zuidelijke IJ-oeversstadsdeel West, Centrum, Oost

466 woningenOntwikkelgebieden

Grootstedelijke projecten

Voor de groei van de stad t/m 2024 is de geplande woningvoorraad uit de gemeentelijke woningbouwmo-nitor (d.d. 10-2020) als uitgangs-punt genomen. Deze kaart laat de plangebieden in de stad zien waar de meeste woningen worden gerealiseerd.

Dit overzicht is een momentop-name, woningaantallen zijn bij voortschrijdende planvorming on-derhevig aan verandering.

stadsdeel Zuidoost

3 823 woningen

Amstel Arena

In “Koers 2025, Ruimte voor de Stad’’ wordt voorzien in een woningbouwprogramma dat qua grootte vergelijkbaar is met de stad Leiden (50.000 woningen).

Grootte van de gemeente Leiden t.o.v. Amsterdam

2.2 De stad in beweging

17

2.3 Beweeggedrag

Elke drie à vier jaar wordt het sportgedrag van Amsterdammers gemeten met de Amsterdamse Sportmonitor. Het is een enquête op basis van een steekproef uit de Amsterdamse bevolking. Daarnaast wordt halfjaarlijks een sportdeelna-me-index opgesteld, waarbij vaker en gebieds-gerichter gemeten wordt. Beide onderzoeken geven een scherp beeld van de sportdeelname en sportbeleving van de Amsterdammer.

SportdeelnameHet gaat goed met de sportdeelname in Am-sterdam, 2/3 van de Amsterdammers sport één keer per week (gemiddelde sportdeelname-in-dexen 2017-2019). Hiermee ligt de sportparti-cipatie (69%) zelfs iets hoger dan het landelijk gemiddelde (67%). Deelname verschilt wel sterk per gebied: in wijken met een lagere sociaaleco-nomische status is sprake van een lagere sport-deelname. Hoe hoger opgeleid en hoe jonger, hoe vaker er minstens één keer per week ge-sport wordt. Amsterdammers sporten steeds vaker, maar ook meer divers. Het gemiddeld aantal beoefende sporten komt uit op 3,8 spor-ten (Sportmonitor 2017). Vooral jongeren en jongvolwassenen beoefenen veel verschillende sporten.

Fitness is de meest populaire sport in Amster-dam, gevolgd door hardlopen. Deze populariteit hangt samen met de trend van het “on demand sporten”: sporten wanneer je zelf wilt en zonder vast te zitten aan vaste trainings- of wedstrijdda-gen. Voetbal staat samen met zwemmen op de derde plek. De meest populaire sport per leef-tijdscategorie verschilt, waarbij georganiseerde

79%

21%

71%

29%

Afgelopen 5 jaar gesport

Achtergrondniet-sporters

In verleden gesport

Nooit gesport

SportersNiet-sporters

22,5

33,5

44,5

55,5

Man Vrouw 6-12 13-17 18-34 35-54 55-80jaar

2013 2017

50556065707580

2003 2006 2009 2013 2017

Sportdeelname (RSO norm)

Aantal gemiddeld beoefende sporten, per geslacht en leeftijd

18

0 10 20 30 40 50 60

Fitness

Hardlopen

Voetbal

Zwemssport

Wandelen

Meest populaire sporten

6 - 12 jaarGymnastiek, turnen

Hockey

Vechtsporten

Zwemsport

Voetbal

Gemiddeld alle leeftijden

0 10 20 30 40

13 - 17 jaar

Hardlopen, joggen

Hockey

Vechtsporten

Fitness

Voetbal

0 10 20 30 40

55 - 80 jaarGymnastiek, turnen

Wielrennen, tourfietsen

Wandelsport

Hardlopen, joggen

Fitness

0 10 20 30 40 50

0 10 20 30 40 50 60

Fitness

Hardlopen, joggen

Voetbal

Yoga

Wielrennen, tourfiets

0 10 20 30 40 50 60

Fitness

Hardlopen, joggen

Wandelsport

Yoga

Wielrennen, tourfiets 35 - 54 jaar

18 - 34 jaar

60

19

sporten bij de jeugd en ongeorganiseerde spor-ten bij volwassenen meer in trek zijn.

(On)georganiseerd sportenDe wijze waarop wij (on)georganiseerd sporten kan op verschillende manieren. Dit kan bij een vereniging, bij een commerciële sportaanbieder of juist ongeorganiseerd (alleen of samen met vrienden). Van alle Amsterdammers is 28 pro-cent lid van een sportvereniging (Sportmonitor 2017). Kinderen en jongeren sporten het meest en vooral in georganiseerd verband, bij sportver-enigingen en/of gekoppeld aan stimuleringspro-gramma’s op scholen. Ook geldt dat hoe hoger het opleidingsniveau, hoe vaker men lid is van een sportvereniging. Jongvolwassenen sporten minder in traditioneel verband, vaker bij anders georganiseerde (commerciële) aanbieders en/of individueel in de openbare ruimte van de stad.

Voldoende bewegenStedelijke kengetallen laten de afgelopen jaren een groeiende trend zien van de sportdeelname, toch voldoen veel Amsterdammers niet aan de landelijke beweegnormen. Slechts 47% van de Amsterdammers voldoet aan de beweegnorm. Van de jeugd tot en met 18 jaar voldoet 35% aan de norm. Ook zijn er verschillen per gebied te zien: zo scoren Zuidoost en Nieuw-West beiden 39% op de beweegnorm, terwijl dit voor stads-delen Centrum en West 56% en 53% is. Er is wel een voorzichtige verbetering zichtbaar, verschil-len tussen groepen nemen geleidelijk aan af. Laag- en middelbaar opgeleiden zijn vaker aan sport gaan doen.

0 10 20 30 40 50 60 70 80 90 100

Waar sport de Amsterdammer

Eigen woonbuurt

Binnen eigen stadsdeel

Elders in Amsterdam

Buiten AmsterdamDit varieert

70%

12%

13%

5%

6-12 jaar

Sportvereniging

Commercielesportaanbieder

Met vrienden

Individueel

51%

14%

22%

13%

17%

33%18%

32%

13-17 jaar

18 jaar en ouder

Organisatieverband

20

Verschillen op gebiedsniveauStedelijke kengetallen laten een structurele groeiende trend zien op sporten beweegdeel-name. Dat is op zich mooi, maar deze gemid-delden maken niet zichtbaar dat het verschil in sportdeelname tussen de verschillende gebie-den groot is. Zo scoren Zuidoost en Nieuw-West respectievelijk 62% en 59% op de combinorm, terwijl dit voor stadsdelen Centrum en Zuid 72% en 71% is. Opleidingsniveau en inkomen zijn van oudsher belangrijke voorspellers: hoe hoger opleiding en inkomen, hoe hoger de sportdeel-name. Er is wel een voorzichtige verbetering zichtbaar. Het lijkt erop dat de verschillen tussen groepen iets kleiner worden. Laag- en middel-baar opgeleiden zijn wat vaker aan sport gaan doen.

BeweegrichtlijnenSinds 1998 bestaan landelijke normen waarin een bepaalde mate van bewegen wordt voor-geschreven om gezondheidswinst te beha-len. Deze beweegrichtlijnen worden als volgt omschreven:

BeweegnormJongeren (onder de 18 jaar) wordt voorgeschre-ven 7 dagen per week minimaal een uur actief te zijn, volwassenen 5 dagen per week minimaal een half uur.

FitnormZowel jongeren als volwassen wordt geadvi-seerd 3 keer per week 20 minuten intensief te bewegen.

CombinormEen maatschappelijk breed aanvaarde norm voor gezond beweeggedrag. Personen voldoen aan de combinorm wanneer zij aan de beweeg-norm en/of aan de fitnorm voldoen.

In augustus 2017 heeft de Gezondheidsraad nieuwe beweegrichtlijnen gepresenteerd in een advies naar de Kamer, ter vervanging van de hui-dige richtlijnen. In de nieuwe beweegrichtlijnen wordt benadrukt dat meer beweging (langer, vaker en/of intensiever) altijd beter is. Volwasse-nen wordt geadviseerd twee keer per week aan spier- en botversterkende activiteiten te doen, in combinatie met balansoefeningen. Het aantal minuten dat je per week minimaal moet bewe-gen blijft 150 minuten, verspreid over meerdere dagen.

0

1

2

3

4

5

6

7

8

9

10

Zeer stedelijk Matig Weinig/niet

18 20 24

66 68 66

17 10

0

20

40

60

80

100

120

2006-2008 2009-2011 2012-2014

>3 uur1-3 uur<1 uur

Aantal uur per week dat kinderen(4-11 jaar) buitenspelen, naarstedelijke woonomgeving

Aantal uur buitenspelen (4-11 jaar)over de jaren heen

12

22

3 Beleid voor sporten en spelen in de stad

Amsterdam heeft wel sportbeleid, maar geen stadsbreed speelbeleid. En zoals dat geldt voor vrijwel alles wat de open-bare ruimte aangaat, geldt beleid niet voor één beleidsdomein. Ambities op een strategisch niveau worden vanuit alle relevante invalshoeken vertaald naar uitgangspunten en samenwerkingsvormen, waarmee ambities uitvoerbaar worden voor specifieke plekken en situaties in de stad. Dat betekent bijvoorbeeld dat sportplekken in de openbare ruimte ook voldoen aan uitgangspunten op het gebied van duurzaamheid, materiaalgebruik en beheer. En dat we bij de inrichting van speelplekken niet alleen aandacht besteden aan beweging voor kinderen, maar dat het ook uitnodigende, groene verblijfsplekken zijn, waar tegelijk regenwater wordt opgevangen.

Sporten en spelen in sociaal beleid De Sportvisie 2025 geeft aan dat Amsterdam als erkende sportstad zorgt dat zijn sportruimte, aanbod en evenementen uitnodigen tot (sportief) bewegen. In de Sportvisie 2025 en de uitwerking van de sportnorm wordt daarom groot belang gehecht aan een sportieve openbare ruimte met uitdagende speelplekken.

De sportnorm is onderdeel van de Amsterdamse Referentienormen voor Maatschappelijke Voor-zieningen, Groen en Spelen. Hierin is vastgelegd dat we bouwen aan een complete stad, waarin per nieuw gebouwde woning ook ruimte wordt ingericht die groen is en waar gesport en ge-speeld kan worden. Die ruimte is gespecificeerd in een aantal vierkante meters: voor zogenoemd ecologisch groen en gebruiksgroen, voor (an-ders-)georganiseerde sport, ofwel accommo-daties voor verenigingssport, voor sport in de openbare ruimte en voor spelen.

De aanpak van het Actieplan Age Friendly City is in het bijzonder gericht op een gezond en pret-tig stedelijk leven voor ouderen. Het bestaat uit

vier stedelijke actielijnen en vier pilotgebieden. De stedelijke actielijnen zijn: eenzaamheid, ou-derenhuisvesting, dementie, valpreventie & be-wegen voor ouderen. Wat betreft de openbare ruimte wordt bijvoorbeeld aandacht besteedt aan plekken voor ontmoeting en beweging voor ouderen en zaken als aangename looproutes naar buurtvoorzieningen.

Het Meerjarenprogramma Amsterdamse Aan-pak Gezond Gewicht 2018-2021 bestrijdt over-gewicht en obesitas bij kinderen door gezonder gedrag in een gezondere omgeving te stimule-ren. Dit wordt onder meer gedaan door bij kin-deren en hun ouders gezonde voeding en vol-doende beweging te stimuleren, onder andere door beweegprogramma’s aan te bieden in de buurt; op Cruyffcourts, Kraijcekvelden en andere sporten speelplekken in de stad. Sporten en spelen in ruimtelijk beleidVanuit de ruimtelijke ordening zet Amsterdam met de Groenvisie in op een groene en natuurin-clusieve stad, die mensen uitnodigt om te spor-ten, spelen, fietsen en wandelen.

De Groenvisie zet uiteen hoe we nieuw groen ontwikkelen en hoe bestaand groen meer waar-de krijgt voor mens en natuur. Daarbij wordt groen toegevoegd waar het kan en geven we groen meer waarde waar het nodig is. Naast een leefomgeving voor dieren is die groene ruimte aantrekkelijk voor mensen (met schaduw, rust, kleur, geur) en nodigt ze uit tot ontmoeting, be-weging en spelen.

Dat laatste sluit naadloos aan bij de ambities in de Amsterdamse Beweeglogica. De leidende ambitie is hier dat ook de stad zélf uitnodigt tot bewegen. Hierbij wordt in het bijzonder aan-dacht gevestigd op een inrichting van de stad die uitnodigt tot fietsen, wandelen, sporten en spelen. Met brede stoepen, veilige en brede fietspaden, ruimte en plekken om te sporten en spelen op loopafstand in elke buurt. Want door te bewegen blijven we fysiek én mentaal gezond en fit, nu en als we ouder worden. En dat is goed voor schoolprestaties, effectiviteit op het werk en ons geluksgevoel en tegen ziekteverzuim, obesitas en depressie.

23

Strategisch beleid

Overkoepelende doelen voor de stad en zijn openbare ruimte

Structuurvisie Amsterdam 2040

� Koers 2025 Ruimte voor de stad

� Visie Openbare Ruimte

� Groenvisie

� Watervisie

Sport, bewegen, gezondheid Verkeer en mobiliteit Water, dieren en ecologie

Tactisch beleid

Wat is er nodig voor een goede, functionele en duurzame open-bare ruimte

� De Amsterdamse Beweeglogica

� Sportvisie 2025� Amsterdam Autoluw

� Gemeentelijk Rioleringsplan Amsterdam 2016 -2021

� Amsterdam Rainproof

Operationeel beleid

Afspraken over inrichting, ont-werp en aanleg van openbare (sporten speel)ruimte

� Amsterdamse Referentienormen voor maatschappelijke

voorzieningen, groen en spelen

� Amsterdamse Nota Volksgezond-heid 2017-2020

� Actieplan Schone Lucht

� Handboek Hardlooproutes

� Handboek Rood, Standaard voor het Amsterdamse

Straatbeeld

� 1Amsterdam Heel en Schoon

� Agenda Autoluw

� Agenda Dieren

Proces

Hoe werken we samen aan een openbare ruimte waarin we kun-nen sporten en spelen

� Actieplan Age Friendy City

� Nationaal Preventieakkoord rook-vrije speelruimte

� Agenda sport en bewegen

� Programma Gezonde Stad

� Amsterdamse Impuls Schoolplei-nen

� Amsterdamse Aanpak Gezond Gewicht 2018-2021

� Meerjarenprogramma Fiets

� Maatregelen uit Amsterdam Autoluw

� Programma Rainproof

24

Hoe we de openbare ruimte inrichten is vastge-legd in de Visie Openbare Ruimte 2025. De visie schrijft voor dat de openbare ruimte zo toegan-kelijk mogelijk wordt ingericht voor iedereen en verblijfsfuncties, voetgangers en fietsers priori-teit krijgen. Openbare ruimte moet mooi, groen en toegankelijk zijn en uitnodigen om in te sporten en bewegen. Daarom creëren we meer voorzieningen en maken we goed toegankelij-ke ruimte voor sport en spel op straat en in het groen, voor kinderen, volwassenen en ouderen.

Het Handboek Rood (Puccinimethode) schrijft tot in detail voor hoe we verschillende typen straten inrichten; van maatvoering en kleur van tegels en stenen tot afwatering, beplanting en straatmeubilair. In 1Amsterdam Heel en Schoon is vastgelegd hoe we de openbare ruimte schoon houden en zorgen dat alles heel en veilig is en er goed uitziet.

De Agenda Autoluw bevat 27 voorstellen voor maatregelen, pilots en onderzoeken voor meer leefruimte en schone lucht. Ze zijn gericht op ander en schoner vervoer, minder auto’s op de

weg, minder parkeerplekken en meer verblijfs-ruimte en bovendien op een prettige openbare ruimte. De Inrichtingsprincipes voor een auto-luwe stad, die hierbij horen, laten onder meer zien hoe we ruimte die nu nog door de (rijdende of geparkeerde) auto wordt ingenomen, willen inrichten om verblijven, sporten, spelen en ont-moeting te stimuleren.

Met het Programma Amsterdam Rainproof (2017) voorkomen we wateroverlast door regen-water op gebouwen en in de openbare ruim-te op te vangen en te vertragen. Die ambitie is goed te combineren met groene sporten speelruimte. Regenwater kan uitstekend wor-den vertraagd door sporten speelruimte te ver-groenen en de verharding te verminderen; dat geeft tegelijk schaduw, kan onderdeel zijn van sporten speelobjecten en kan op schoolplei-nen zelfs onderdeel vormen van het educatieve programma.

De Amsterdamse Impuls Schoolpleinen dient dan ook een waaier van beleidsambities door scholen hulp te bieden bij de vergroening van

versteende schoolpleinen. De AIS is een rege-ling waarbij eenmalig een subsidie wordt ver-strekt om een openbaar of besloten schoolplein te (her)inrichten; van versteend naar groen en rainproof. Hiermee creëren we meer groene, veilige en uitdagende speelplekken in Amster-dam. Schoolbesturen en stadsdelen kunnen hier gebruik van maken.

Elke plek is andersElk project heeft zijn eigen context en dus is maatwerk nodig. Afhankelijk van de plek en de opgave kan bij de inrichting van sporten speel-ruimte de focus verschuiven. Op projectniveau moeten keuzes worden gemaakt over de ma-nier waarop bestuurlijk vastgestelde randvoor-waar-den, uitgangspunten en ambities een plek krijgen in de openbare ruimte. Dit Strategisch Plan helpt bij het bepalen van de focus per plek of buurt. Hoofdstuk 5 biedt een afwegingska-der voor investeringen in sporten speelruimte, geeft inzicht in de huidige faciliteiten en schetst de opgave voor de komende jaren per stadsdeel.

26

4 Financiën en Organisatie

Bij de realisatie en het beheer van sporten speelruimte zijn veel verschillende partijen betrokken. In dit hoofdstuk wordt aandacht besteed aan de organisatie en financiering van sporten speelruimte. Wie zijn de betrokken partijen, hoe wer-ken we samen en waar komen de middelen vandaan?

4.1 Proces: hoe werken we samen?

Bij het realiseren en beheren van sporten speelvoorzieningen in de openbare ruimte zijn verschillende partijen betrokken. Een goede samenwerking en afstemming tussen de ver-schillende betrokken directies, stadswerken, de stadsdelen én bewoners is cruciaal. Stadsdelen zijn bevoegd tot het maken van besluiten over de inrichting van sporten speelplekken in de openbare ruimte, binnen de stedelijke beleids-kaders. De stadsdelen zijn ‘de oren en ogen’ van de stad en daarom onmisbaar bij het zo goed mogelijk aansluiten op de wensen en behoeften

uit de buurt. Bij het aanpassen van bestaande sporten speelplekken en het realiseren van nieuwe sporten speelplekken vindt altijd parti-cipatie met de omgeving plaats. De invulling van het participatieproces is maatwerk en afhankelijk van de gebiedscontext en de opgave. Daarnaast staat het beheer en onderhoud van sporten speelvoorzieningen in nauw contact met de ge-hele opgave voor het beheer van de openbare ruimte in de stad. Hierin wordt zoveel mogelijk gezocht naar het op elkaar laten aansluiten van deze opgaven.

In de figuur op de volgende pagina’s wordt toe-gelicht hoe in de huidige dagelijkse praktijk zorg wordt gedragen voor de processen van het ‘stad zijn’, ‘stad verbeteren’ en ‘stad maken’. Dit zijn nadrukkelijk geen losstaande processen, maar processen die met elkaar samenhangen en op elkaar ingrijpen. Verdere stroomlijning van deze processen is een verantwoordelijkheid van de ambtelijke directies en verdient de komende ja-ren nog meer de aandacht. .

27

sporten speelvoorzieningen

stad zijn stad verbeteren

€

stad maken



€

stad maken



€

stad maken

Inspectie door V&OR

Initiatieven en wensenuit de gebieden

Maatregelentoets met alle benodigde en gewenste ingrepen

In overleg met stadsdelen en externe partijen

instandhoudingsplannen van alle assets

koppelen waar mogelijk

areaal van bestaande sporten speel-voorzieningen in de Openbare Ruimte

1 AmsterdamHeel en Schoon

Nieuw gebouwde gebieden in de stad

Algemeen BeheerCreëren van meerwaarde

voor de sport- of speelplekSport- en speelplekken in gebiedsontwikkeling

Programma groot onderhoud en vervanging

MeerjarenInvesterings-programma (MIP)

Opgave wordt bepaald adhv

Amsterdamsereferentienorm voor

maatschappelijke voor-zieningen, groen en spelen

Het onder-houdsniveau

wordt bepaald op basis van

areaal van bestaande sporten speel-voorzieningen in de Openbare Ruimte

1 AmsterdamHeel en Schoon

Areaal van bestaande sporten speelvoorzieningen in de openbare ruimte

3 stromen

Documentenwaarin de opgave wordt vastgelegd

Stad zijnStad verbeteren Stad maken

Definitie

Concept Instandhoudingsplan

28

€

Stad verbeteren

Stad zijn Stad maken

Mobiliteitsfonds

€

Dekking per project

€ €€

Fonds Stadbehoud

algemeen beheer

heel, schoon en veilig

aansluiten bij locale behoefte

meerwaarde creërenvoor de buurt

o.b.v. Amsterdamse referentienorm

leefbare nieuwe buurt

planning afstemmenmet beheer andere assets

prioriteren + koppelenmet andere projecten

coördineren met gebied+ afstemming met beheer+ planning i.h.k.v. project

raadplegen omgeving naar lokale wensen

en behoefte

in overleg metgebiedsteamen de buurt

participatie metde directe omgeving

en potentiële gebruikers

Financiën

Participatie

Hoe en waarom

Planning encoördinatie

Doel geheel vernieuwde sporten/of speelplek

afgerond project,dat wordt overgedragen aan de lijn om het beheer te waarborgen (stad zijn)

GREX

€

AlgemeneMiddelen*

heel houden van sporten speelvoorzieningen en

1 op 1 vervanging met mogelijk aanpassing of verbetering

* programmabudget voor beheer, onderhoud en exploitatie

29

Stad zijn Stad verbeteren Stad maken

Defi

niti

e

De instandhouding van het bestaande are-aal aan sporten speelvoorzieningen in de openbare ruimte, inclusief de vervanging van speeltoestellen wanneer de technische of vi-suele staat daar aanleiding toe geeft. Vervan-ging van speeltoestellen betreft een 1 op 1 vervanging, dat wil zeggen: een afgeschreven speeltoestel wordt vervangen door een toestel dat in prijs en omvang gelijkwaardig is en een-voudig ingepast kan worden. Het beheer- en onderhoudsproces loopt altijd door en de aan-leiding is altijd de technische of visuele staat van het areaal.

Aanpassing of herinrichting van bestaande sporten speelvoorzieningen, waar de tech-nische noodzaak niet de directe aanleiding is, of het omvormen van andersoortige openbare ruimte naar sport- of speelareaal. De aanleiding hiervoor verschilt, maar het doel is altijd om een meerwaarde toe te voegen aan de sporten speelvoorzieningen in de openbare ruimte.

De toevoeging van nieuwe speelplekken en speeltoestellen in nieuw ontstane openba-re ruimte door het maken van nieuwe delen van Amsterdam. De opgave voor de sporten speelvoorzieningen wordt voor stad maken vastgesteld aan de hand van de sporten speel-norm uit de “Amsterdamse referentienorm voor maatschappelijke voorzieningen, groen en spelen”.

Toel

icht

ing

Bij het opstellen van de jaarlijkse program-mering voor groot onderhoud en vervanging wordt vooruit gekeken naar de daaropvolgen-de 4 jaren. Hierbij wordt bekeken of bij het be-heer op een speeltoestel een mogelijke com-binatie is te maken met de beheeropgave of verbeteropgave van alle assets. Als binnen een programmeerperiode van 5 jaar meer dan 50 % van de toestellen op een speelplek vervangen moet worden wordt de gehele plek, inclusief de valondergrond, aangepakt. We kiezen dan de middelste datum voor het uitvoeren van de vervanging. Als de technisch staat van een toe-stel te slecht is voor de middelste datum, ge-beurt de vervanging van de gehele plek eerder.

Soms zijn sporten speelvoorzieningen tech-nisch gezien nog prima in orde, maar is het toch tijd voor iets anders. Aanleiding voor stad verbeteren is bijvoorbeeld de demografische ontwikkeling van de buurt, veranderende wen-sen van bewoners, nieuwe beleidsdoelen, etc. Bij initiatieven of aanvragen voor stad verbe-teren wordt altijd gekeken of een verbinding gemaakt kan worden met andere aanvragen onder het Stedelijk Mobiliteitsfonds (SMF) of beheeropgaven die op de rol staan onder van-uit stad zijn. De aanvragen voor stad verbete-ren komen hoofdzakelijk vanuit de stadsdelen.

Het creëren van nieuwe delen van Amsterdam gebeurt op plekken waar voorheen geen woon- en verblijfgebied was, maar bijvoorbeeld water, bedrijven of havengebied. Bij deze nieuwe de-len van Amsterdam wordt het merendeel nieuw ontworpen en ontwikkeld. Dit gebeurt veelal in grote gebiedsontwikkelingen. Hierbij gaat het om woningen, voorzieningen en de openbare ruimte met wegen, groen, pleinen en sport en speelvoorzieningen.

Fina

ncie

ring

Groot onderhoud en vervanging zijn structureel gefinancierd vanuit Fonds Stadsbehoud. Da-gelijks onderhoud (kleine reparaties, schilder-werk, schoonhouden, etc.) wordt gefinancierd uit de exploitatie (van programma 11). Voor de beheerkosten van een asset worden gekeken naar de periode beginnend bij over twee jaar tot en met over zeven jaar. Hiermee wordt ver vooruitgekeken naar de benodigde budgetten. NB: Wanneer er sport- of speeltoestellen bijko-men die duurder in beheer zijn, zijn de meer-kosten niet automatisch gedekt.

Aanpassingen en herinrichtingen worden op-genomen in het Ste delijk Bestedingsvoorstel SMF en worden als toegekend in principe ge-financierd vanuit het Stedelijk Mobiliteitsfonds (SMF). Soms is incidenteel ook financiering mogelijk vanuit andere middelen, waaronder bijdragen van stichtingen, incidentele fondsen vanuit de portefeuille Jeugd, etc. (zie 5.2).

De benodigde financiering wordt in beeld ge-bracht met behulp van normbedragen zoals be-kend bij V&OR. De dekking voor investeringen zal in de basis uit de GREX van deze projecten komen. De mogelijke dekkingsbronnen voor eventuele specials zijn divers, van het Stedelijk Mobiliteitsfonds tot een bijdrage van ontwik-kelaars.

30

Stad zijn Stad verbeteren Stad maken

Ro

lver

del

ing

� De assetmanager Wegen, waar speeltoestel-len onder valt (V&OR, Stedelijk Beheer) is amb-telijk verantwoordelijk voor de ver vangingen.� Grote vervangingsprojecten worden in op-dracht van de assetmanager uitgevoerd het In-genieursbureau. Bij het programmeren van ver-vangingsprojecten worden de gebieds-teams gevraagd om input. De aanvraag wordt hoofd-zakelijk gedaan op basis van inspectie-gege-vens, normkosten en wat reëel kan wor-den uitgevoerd. � Stadswerken is verantwoordelijk voor het dagelijks beheer, inclusief kleine ver vangings-projecten.

� De programmamanager fysiek van het stadsdeel is ambtelijk verantwoordelijk voor het opstellen van projectvoorstellen en het aanvragen van de benodigde budgetten. � Kleinschalige aanpassingen, als een soort kleine herinrichting van een speelplek, komen voort uit een vraag of uit de behoefte van het stadsdeel. De uitvoering van deze aanpassin-gen wordt gedaan door de afdeling Gebied en Gebruik van Stadswerken door het team pro-jecten in de vorm van een kleine functionele wijziging, maar wel in opdracht en onder ver-antwoordelijkheid van het stadsdeel.� Grotere herinrichtingen worden uitgevoerd onder een ambtelijk opdrachtgever van V&OR.

� De uitvoeringen van de werkzaamheden in de gebiedsontwikkeling wordt gedaan binnen een samengesteld team die daarbij de inrich-tingen en andere keuzes coördineert.� Het projectteam wint advies in bij de di-recties voor de passende expertise voor de gebiedsontwikkeling.

Pro

ces

Programmering en prioritering van onderhoud en vervangingen verloopt via de afspraken die hierover gemaakt zijn in het kader van Fonds Stadsbehoud. De programmering wordt op el-kaar afgestemd en met elkaar gekoppeld, ook in relatie tot de gebiedsopgaven die ingediend worden voor het SMF. Het jaarlijkse program-ma groot onderhoud en vervangingen wordt opgesteld vanuit V&OR in samenwerking met de stadsdelen en Stadswerken. Dit program-ma is daarna ook de inzet voor het programma Stadsbehoud voor de Voorjaarsnota.

Programmering en prioritering van herinrichtin-gen verloopt via de afspraken die hierover ge-maakt zijn in het kader van het Meerjarig Inves-teringsprogramma (MIP), gekoppeld aan het Stedelijk Mobiliteitsfonds (SMF). De aanvragen die binnenkomen bij het SMF worden vooraf afgestemd met het programma Stadsbehoud. Op basis van dit Strategisch Plan wordt ge-zamenlijk de SMF aanvraag gedaan voor het gemeentebreed verbeteren van de sporten speelvoorzieningen in de stad.

Referentienormen zijn een vast onderdeel van het gemeentelijk Plaberum. In de gebiedsont-wikkleing kan het projecteam per planfase de actuele gegevens gebruiken om de ruimtelijke behoefte aan maatschappelijke voorzieningen, groen en spelen te ramen. Op deze manier kan het integrale programma voor het gebied (wonen en niet-wonen, waaronder maatschap-pelijk) in samenhang worden vormgegeven. De referentienormen zijn vertaald in een re-kentool, Amsterdamse voorzieningen-model, waarmee projectteams de opgave kunnen be-rekenen.

Par

tici

pat

ie

Er vindt binnen vervangingsprojecten partici-patie met de omgeving plaats. Bij kleine ver-vangingen (bv een klein toestel) vindt beperk-te participatie plaats over de wensen voor het soort toestel. Bij het vervangen van een grotere, gehele speelplek vindt uitgebreide participatie plaats waarbij de buurt kan meedenken over de invulling van de gehele speelplek. Door de inzet van participatie vindt bij de vervangingen onder Stad zijn ook een beperkte verbetering plaats.

Bij aanpassingen en herinrichtingen op basis van stad verbeteren vindt altijd participatie met de omgeving plaats. De invulling van het participatieproces is maatwerk en afhankelijk van de gebiedscontext en de opgave. Op som-mige plekken leent de opgave zich goed voor co-creatie, een vorm van participatie waarbij jongeren, kinderen en volwassen samen met pro fessionals werken aan het vormgeven van een sport- of speelplek zodat deze beter aan-sluit bij de wensen en behoeften van bewoners en daardoor duurzamer gebruikt kan worden.

Bij het maken van nieuwe delen van de stad vindt grootschalige participatie plaats met de directe omgeving van de locatie en met de potentiële gebruikers van het nieuwe deel van Amsterdam. Sport- en speelruimte kan een rol spelen bij placemaking en het vergroten van eigenaarschap onder nieuwe bewoners. Het openbare ruimte ontwerp moet voldoende ruimte laten voor het laten participeren van de uiteindelijke bewoners met betrekking tot de invulling van speelruimte.

31

Van stad zijn, naar stad verbeteren

In Amsterdam proberen we zo veel mogelijk ‘werk met werk’ te maken. Daarom kijken we bij het afwegen, prioriteren en plannen van ver-vangingswerkzaamheden en herinrichtingen altijd vooruit, om te kijken of we van een ver-vangingsproject een herinrichting moeten en kunnen maken. Daarnaast kijken we naar de ver-vangingsopgave van alle assets in de stad om te zorgen dat de straat niet herhaaldelijk open ligt. Deze gesprekken worden gevoerd met de stadsdelen en zijn ook verbonden met de ge-sprekken die gevoerd worden in het kader van het StedelijkMobiliteitsfonds.

Na vaststelling wordt het Strategisch Plan Spor-ten en Spelen een middel tot meer overzicht over de gehele opgaven voor sporten speel-voorzieningen. Het helpt bij het afstemmen tus-sen stadsdelen, het gelijk verdelen van kwaliteit en het maken van prioriteringen en keuzes.

Speelplek met tijdelijke nieuwe functie

Een speelplek kan op een bepaald moment niet meer nodig zijn in de buurt, omdat de demogra-fische samenstelling van de buurt is veranderd. In een dergelijk situatie is het mogelijk om een speelplek voor een periode om te vormen door het toestel weg te halen, maar wel een simpel ondergrond te laten liggen. De functie van dit

deel van de openbare ruimte wordt dan tijdelijk anders, maar sluit daarmee wel beter aan op de samenstelling in de buurt. De functieverande-ring maakt de plek beschikbaar voor een bre-dere doelgroep, maar houdt het wel flexibel om weer als speelplek ingericht te worden als de sa-menstelling van de buurt daar weer aanleiding toe geeft.

32

4.2 Financiële dekkingsbronnen: waar komen de middelen vandaan?

Voor het proces van stad zijn, stad verbeteren en stad maken kan gebruik gemaakt worden van verschillende dekkingsbronnen. De verschillen-de dekkingsbronnen worden nader toegelicht.

� Fonds StadsbehoudVoor het groot onderhoud (vervanging van toe-stellen) wordt gebruik gemaakt van het Fonds Stadsbehoud. Stedelijk Beheer (V&OR) stelt elk jaar het Programma Stadsbehoud op, dat in-zichtelijk maakt wat er nodig is om de openbare ruimte op het afgesproken kwaliteitsniveau te hou den. De bedragen die worden opgenomen in het programma Stadsbehoud zijn op basis van normkosten. Normkosten zijn de gehele vaste gemiddelde bedragen voor het onder-houd van een asset over alle jaren. Ongeacht waar het is en wat de staat ervan is. Het pro-gramma Stadsbehoud wordt vastgesteld in de Voorjaarsnota voor de aanvulling van het Fonds Stadsbehoud. Als gevolg van de bezuigingsron-de is hiervoor echter vooralsnog tot 2025 geen geld gereserveerd.

Stedelijk Mobiliteitsfonds (SMF)Het Stedelijk Mobiliteitsfonds is ingesteld voor de fysieke opgave op straat. Het hoofddoel is het geven van een impuls voor een kwaliteits-verbetering van de openbare ruimte en het ver-keer- en vervoersysteem. De aanvragen worden in dezelfde (sleutel-) gesprekken met de stads-delen en de gesprekken met alle andere part-ners als hij Fonds Stadsbehoud behandeld. Op basis hiervan wordt een prioritering gemaakt en wordt de wijze van budget aanvragen bepaald. Het college heeft in het coalitieakkoord vijf doel-stellingen voor het SMF uitgewerkt:

� Meer ruimte voor leven, spelen en groen op straat

� Duurzame bereikbaarheid van Amsterdam � Verbetering van de luchtkwaliteit en

klimaatadaptatie � Verbetering verkeersveiligheid � Specifieke lokale doelen uit gebiedscyclus,

aanvullend op (en niet zijnde) bovenstaande

Op basis van het Strategisch Plan Sporten en Spelen in de openbare ruimte wordt door de stadsdelen samen of apart een SMF aanvraag gedaan voor het verbeteren van de sporten speelvoorzieningen in de stad. Met een geza-menlijk SMF aanvraag groeit de kans op toe-kenning van financiële middelen en wordt de prioritering voor sporten en spelen in de stad beschouwd vanuit de behoefte voor de gehele stad. Gezien de genoemde bezuigingsronde is het onzeker of dekking uit het SMF vrij gemaakt zal worden.

� Algemene middelen; programmabudget

Binnen het programmabudget van programma 11 is de exploitatie opgenomen voor dagelijks beheer. Hiervoor is jaarlijks 1,9 mln gereserveerd. Met deze middelen wordt het dagelijks beheer (kleine reparatie, schilderwerk, schoonhouden, etc.) gedekt. Wanneer er sport- of speeltoestel-len bijkomen die duurder in beheer zijn, zijn de meerkosten niet automatisch gedekt. Daarnaast is in de begroting een taakstelling om vanaf 2024 straatmeubilair te verwijderen, dit raakt ook de speeltoestellen.

� GroengeldenGroengelden zijn toegekend aan projectendie bijdragen aan de doelstellingen van de Agenda Groen (2015). Enkele doelstellingen zijn kwalitatief en kwantitatief meer groen, gezonde-re leefomgeving, klimaatbestendigheid en bio-diversiteit. Sport en speelruimte zijn voorzienin-gen in het groen die de leefomgeving gezonder maken en kunnen dus ook hieruit gefinancierd worden. De gelden zijn verdeeld en een aantal projecten wordt nog uitgevoerd.

� Strategisch Huisvestingsplan Bovenwijks Groen

De investeringsagenda 2021 tot en met 2025 van het SHP Bovenwijks Groen bedraagt € 177 miljoen. Voor de periode 2026-2030 is de inves-teringssom op dit moment ruim € 12 miljoen; in totaal is dit ruim € 190 miljoen. Dit geldt wordt besteed of wordt later nog aangevraagd voor de investering in groen in de stad. Het toevoe-gen van sporten speeltoestellen in deze groen gebieden kunnen hiervan onderdeel zijn.

� Integrale budgetten OntwikkelbuurtenInvesteringsbudgetten voor 32 buurten in Noord, Zuidoost en Nieuw-West voor het maken van toekomstbestendige en evenwichtige buur-ten. Doel van het geld is onder andere verbete-ring van de woonomgeving, leefbaarheid en so-ciaal-economische positie van de buurt en haar bewoners. Aandacht voor sport en speelruimte is onderdeel van mogelijke verbetering van de woonomgeving. Hieraan is de afgelopen jaren dan ook al veel verbeterd in Ontwikkelbuurten. Ook dit budget is verdeeld en wordt de komen-de jaren nog deels uitgegeven, onder andere aan sporten en spelen in de openbare ruimte.

33

� Amsterdamse Impuls Schoolpleinen (AIS)

De Amsterdamse Impuls Schoolpleinen is een subsidieregeling waarbij eenmalig een subsidie wordt verstrekt om een openbaar of besloten schoolplein (her) in te richten. Met deze subsi-dieregeling moeten speelplekken in Amster-dam veiliger, groener en uitdagender worden. Schoolbesturen en stadsdelen kunnen beide ge-bruik maken van deze subsidieregeling.

� GREX-middelen bij gebiedsontwikkeling

Bij gebiedsontwikkeling / Stad maken verloopt de financiering hoofdzakelijk via de grondex-ploitatie (GREX) van deze projecten. De beno-digde financiering wordt in beeld gebracht met behulp van de normbedragen voor de sport-

en speelvoorzieningen en gereserveerd in de GREX. Voor eventuele specials zijn ook andere dekkingsbronnen mogelijk zoals het SMF of een bijdrage van ontwikkelaars.

� Impuls Sporten en Spelen in de Openbare Ruime

Om een vliegende start te kunnen maken is voor 2021 en 2022 uit de gemeentebegroting jaarlijks600.000,- aangevraagd voor een Impuls Sporten en Spelen in de openbare ruimte. Doel daarbij is om, aanvullend aan de bestaande financierings-stromen, vanuit de Amsterdamse sportambities een impuls te geven aan plekken bestaande en nieuwe sport en speelplekken. Bij de selectie hiervan wordt een accent gelegd op 4 stede-lijke doelstellingen, geënt op de Amsterdamse Sportvisie 2025;

� Het stimuleren van sporten speelplekken met een wijkoverstijgend karakter, die met hun bijzondere of innovatieve aanbod een stedelijke functie vervullen

� Het verbijzonderen van het sporten speelaanbod in de stad, gericht op spe-cifieke groepen, zoals het stimuleren van urban sports.

� Het inclusiever maken van het sporten speelaanbod in Amsterdam, bijvoorbeeld door extra aandacht voor toegankelijkheid en toestellen voor minder valide kinderen en volwassenen

� Een nadruk op de plekken waar de maat-schappelijke impact van sporten en spelen het grootst is, in de ontwikkelbuurten van de stad.

4.3 Kosten kengetallen: wat kost een speelplek?

Voor het aanspreken van de mogelijke dekkings-bronnen moet bekend zijn waar budgetten aan besteed gaan worden. Het proces achter het aanvragen van financiële dekkingsbronnen en de soorten van deze dekkingsbronnen is bespro-ken. De kosten voor vervanging van een toestel, een herinrichting van een speelplek, de investe-ring in nieuwe speelplek en het onderhoud en beheer kent veel verschillen, nuanceringen en maatwerk. De grootte van een speelplek, de keuzemogelijkheden in valondergronden en de diverse ambitie bij (her)inrichting zijn van groot belang voor een gerichte indicatie van de kos-ten. De toestellen worden ingekocht binnen een raamovereenkomst waardoor duurzaamheids- en

schaalvoordelen worden behaald bij de inkoop.

Tot 50.000 kan men in overleg met de contract-manager 1 op 1 een keuze maken voor 1 van de raamcontractanten, mits het werk gelijk ver-deeld kan worden over de raamcontractanten. De kosten per toestel kunnen binnen deze raam-contracten nog altijd sterk verschillen. Sommige toestellen kosten nieuw €300, maar andere toe-stellen kunnen oplopen tot €120.000. Hierdoor kunnen beheerkosten ook erg uiteen lopen en kunnen veel getallen als correct worden gezien, omdat elke speelplek een andere samenstelling en grootte heeft. Voor Stad zijn wordt daarom alleen over totalen en gemiddelden gesproken.

Hieronder volgen indicaties van uitgaven voor een verbetering, de nieuwe aanleg en de ge-middelde beheeruitgaven van een speelplek.

34

Stad zijn

Voor Stad zijn, is geen onderverdeling te maken tussen de soorten toestellen en bijbehorende kosten, omdat het algemeen beheer van de sport-en speeltoestellen als geheel wordt aangevraagd. Er kan dus alleen gesproken worden over totale en gemiddelde kosten met de mogelijkheid schattingen van grotere speelplekken en mogelijke uitschieters.

Stad verbeteren

Stad maken

Aantal toestellen in de stad 7200

Totaal beheerbedrag voor alle toestellen

€ 4.6 miljoen Gemiddelde kosten voor het vervangen van toestel

€ 4.600 Gemiddelde kosten voor het vervangen van een toestel met valondergrond

€ 5.625

Gemiddeld beheerbedrag per toestel

€ 640,00 Gemiddeld beheerbedrag voor een speelplek met 10 toestellen

€ 6.400 Gemiddelde kosten voor dagelijks onderhoud en keuren per toestel per jaar

€ 275,00

Gedeeltelijke herinrichtingen Gemiddelde kosten Stad verbeteren

Complete herinrichtingen Gemiddelde kosten

Kleine, eenvoudige speelplek € 1.000 - € 10.000

Kleine, eenvoudige speelplek € 1.000 - € 25.000

Middelgrote, gevarieerde speelplek

€ 10.000 - € 25.000

Middelgrote, gevarieerde speelplek

€ 25.000 - € 50.000

Grote, bijzondere speelplek € 25.000 - € 40.000 Uitschieters tot boven de € 100.000

Grote, bijzondere speelplek € 50.000 - € 80.000 Uitschieters tot boven de € 100.000

Nieuwe aanleg Gemiddelde totale kosten Gemiddelde kosten per m²

Speelplek voor kleinere kinderen met grasondergrond € 15.000 - € 20.000 € 80 – € 95 per m²

Speelplek voor kleinere kinderen met verharde ondergrond € 40.000 - € 50.000

Speelplek voor grotere kinderen met grasondergrond € 65.000 - € 75.000 € 160 - € 175 per m²

Speelplek voor grotere kinderen met verharde ondergrond € 85.000 - € 95.000

35

Voorbeelden uit voltooide herinrichtingen

36

5 Amsterdamse investeringsopgave 2021-2024

Dit hoofdstuk brengt de Amsterdamse investeringsopgave voor openbare sporten speelruimte in beeld. Dat begint met de vraag; wat vinden we als stad belangrijk als het gaat over sporten en spelen in de openbare ruimte? Het afwe-gingskader in paragraaf 5.1 geeft inzicht in de ambities en aandachtspunten die Amsterdam heeft op dit gebied. Dit af-wegingskader is gebaseerd op stedelijk beleid, bestuurlijke speerpunten en ambities en op de gebiedsgerichte wensen en ambities vanuit de stadsdelen. Zo wordt het een instrument voor het prioriteren van opgaven. Vervolgens wordt aan de hand van thematische kaarten een overzicht gegeven van de spreiding en toestand van verschillende soorten sporten speelruimte in de stad. Tot slot wordt per stadsdeel geschetst wat er de komende jaren nodig is, uitgesplitst naar de kernbegrippen Stad Zijn, Stad Verbeteren, Stad Maken. De Amsterdamse begroting staat onder druk als gevolg van de coronacrisis. Met behulp van dit SP SSOR kunnen we de komende jaren zorgen dat de daarvoor bestemde budgetten slim en gericht ingezet kunnen worden op de plekken waar spelende en sportende Amsterdammers daar het meest pro-fijt van hebben.

5.1 Afwegingskader

Om kansen te kunnen prioriteren op urgentie en meerwaarde in de stad, is een afwegingskader geformuleerd. Zo kan er op eenduidige wijze worden getoetst aan beleid, behoeften en am-bities. Toepassing is nuttig voor twee stappen in het proces:

� Ter prioritering. Het afwegingskader biedt de stadsdelen uniforme criteria om zelf prioritering aan te brengen in de kansen-kaart voor het eigen stadsdeel, en zo tot een ingrepenlijst te komen die voorrang geeft aan sporten speelplekken die het meest toevoegen aan de lokale behoefte.

� Ter toetsing. Het Stedelijk Mobili-teits-fonds is geen onuitputtelijke bron en de exploitatie uit algemene middelen ook niet. Het afwegingskader biedt trans-pa-rante criteria voor het fondsbeheer om de sporten speelplekken voor te sorteren die het hardst nodig zijn in de stad.

Het afwegingskader is opgebouwd uit een aan-tal criteria die de urgentie van een investering bepalen en een aantal criteria die de meerwaar-de van een investering bepalen.

Urgentie � Tijdige groei van sporten speelplekken

met de groei van de stad. � Bijdrage aan ontwikkelbuurten � Bijdrage aan uitvoering van de ge-

biedsplannen en gebiedsagenda’s van stadsdelen

� Oppurtune koppelkans met een geplan-de vervangingsopgave of herontwikkeling van een gebied.

Meerwaarde � Aanvulling sporten-en-spelen-om-de-hoek

principe � Verbeteren van een goede spreiding van

buurtoverstijgende voorzieningen.

37

� Verbijzondering van het sport-/speelaan-bod, gericht op inclusiviteit

� Verbijzondering van het sport-/speelaan-bod, gericht op specifieke groepen

� Bijdrage aan duurzaamheid, klimaat adap-tatie, natuur-inclusief.

� Bijdrage aan de ambitie om van sportpar-ken en volkstuinparken publiek toeganke-lijke plekken te maken

Hieronder wordt het afwegingskader verder toegelicht.

Urgentie

Tijdige groei van sporten speelplekken met de groei van de stad. Met de groei van het aantal inwoners in Amsterdam groeit ook de behoefte aan voorzieningen. Am-sterdam wil een complete stad zijn, dit betekent dat ook sporten speelruimte moet meegroeien met de stad. Voor gebiedsontwikkelingsprojec-ten geldt de Referentienorm voor Maatschappe-lijke Voorzieningen, groen en spelen. Deze norm geeft handvatten voor een goede spreiding van speelplekken in nieuw te bouwen wijken.

Bijdrage aan ontwikkelbuurtenSporten en spelen is van belang voor elke Am-sterdammer, maar in het bijzonder voor kwetsba-re bewoners. Juist in de buurten waar woningen krap zijn, een eigen buitenruimte vaak ontbreekt en een abonnement op de sportschool te duur is, is een openbare ruimte die uitnodigt tot spor-ten, spelen, bewegen en ontmoeten van groot belang. Ontwikkelbuurten zijn buurten die ach-terblijven op diverse indicatoren, zoals leefbaar-heid, veiligheid en sociaal-economische status, maar ook op sportdeelname en voldoende be-

wegen. Het gaat in totaal om 32 buurten, ver-deeld over Nieuw-West, Noord en Zuidoost. In deze buurten wordt geïnvesteerd in het verbe-teren en toevoegen van woningen, het opknap-pen van openbare ruimte en het verbeteren van sociale voorzieningen. Met gerichte investerin-gen in deze ontwikkelbuurten wil Amsterdam meer bewoners laten profiteren van de groei van de stad. Het verbeteren van de sporten speel-ruimte is in veel ontwikkelbuurten onderdeel van de aandachtspunten.

Bijdrage aan uitvoering van de gebiedsplannen en gebiedsagenda’s van stadsdelen Inzicht in de lokale opgave is van groot belang bij het doen van gerichte investeringen in sporten speelruimte. In de gebiedsplannen en gebieds-agenda’s worden de belangrijkste opgaven per stadsdeel benoemt. De aanpak van sporten speelruimte is hier vaak onderdeel van. Ook kan het zijn dat er een link wordt gemaakt met bij-voorbeeld opgaven op het gebied van sociale veiligheid of jeugd criminaliteit. Door aan te slui-ten bij de uitvoering van de gebiedsplannen en de gebiedsagenda’s wordt zoveel mogelijk geïn-vesteerd op plekken waar de maatschappelijke impact het grootst is.

Oppurtune koppelkans met een geplande vervangingsopgave of herontwikkeling van een gebied. In Amsterdam proberen we zo veel mogelijk ‘werk met werk’ te maken. Daarom kijken we bij het afwegen, prioriteren en plannen van vervan-gingswerkzaamheden en herinrichtingen altijd vooruit zodat projecten zo slim mogelijk opge-pakt kunnen worden en om te voorkomen dat de straat herhaaldelijk open ligt.

Meerwaarde

Aanvulling op het sporten spel-om-de-hoek-principe Sport- en speelruimtes zijn bij uitstek buurtge-bonden voorzieningen. Elke Amsterdammer zou ‘om de hoek’ moeten kunnen sporten en spelen. Door sporten en spelen een onderdeel te maken van de openbare ruimte kan er op veel plekken dichtbij huis bewogen worden. Een netwerk van hardlooproutes, groene wandelpaden, fietsrou-tes en sporten speelplekken zorgt er voor dat sport en spel altijd dichtbij is. Zie ook het kader op pagina 39.

Verbeteren van een goede spreiding van buurtoverstijgende voorzieningen. Amsterdam telt momenteel ruim 1800 sporten speelplekken. De ene plek is echter de ande-re niet. Er zijn speelplekjes met slechts enkele speeltoestellen en er zijn grote sporten speel-plekken waar er voor elke leeftijd en voor elke doelgroep iets te doen is. De kleine plekjes zijn van belang voor jonge kinderen zodat zij dicht bij huis veilig kunnen spelen. De grotere plekken spelen vaak een belangrijke verbindende rol in de buurt. Hier komen kinderen elkaar na school-tijd tegen. Hier ontmoet jong en oud elkaar. Ook blijkt dat ouders vaak graag naar een wat grotere speeltuin gaan, omdat deze ook voor hen pret-tig is om te verblijven. Daarnaast sluiten deze speelplekken vaak beter aan op de wensen en behoeften van oudere kinderen, zoals de aanwe-zigheid van een voetbalkooi, een basketbal veld of grote, uitdagende klimtoestellen. Ook is er bij deze grotere sporten speelplekken meer ruim-te voor een bijzondere invulling, bijvoorbeeld een meer natuurlijke inrichting, spelen met wa-ter of speelvoorzieningen die geschikt zijn voor kinderen met een handicap. Een goede sprei-

38

ding van deze grotere sporten speelvoorzie-ningen is van belang, zodat elke Amsterdammer gemakkelijk een sport- of speelplek als deze kan bereiken. Zie ook het kader op pagina 39.

Verbijzondering van het sport-/speelaanbod, gericht op inclusiviteit De openbare ruimte is van alle Amsterdammers. Inclusieve en dus voor iedereen toegankelijke sporten speelruimte is daarom een belangrijk uitgangspunt, zoals dit ook is opgenomen in de Visie Openbare Ruimte. De komende jaren zal er speciale aandacht zijn voor sporten speel-plekken die toegankelijk worden gemaakt voor kinderen en volwassenen met een handicap. Te denken valt aan rolstoelvriendelijke speelplek-ken of speelplekken waarbij er bijzondere aan-dacht is voor verschillende zintuigen. Enkele manieren om speelplekken beter toegankelijk te maken voor iedereen zijn opgenomen in een informatiekaart in het HIOR. Met simpele ingre-pen in de inrichten kan veel gedaan worden voor de toegankelijkheid voor mindervaliden. Ook sociale veiligheid speelt een rol in het inclusief maken van sporten speelplekken, met name voor meisjes.

Verbijzondering van het sport-/speelaanbod, gericht op specifieke groepen Dit punt heeft een nauwe relatie met de spreiding van buurtoverstijgende sporten speel-voor-zieningen omdat bijzondere sporten speel-

plekken vaak een buurtoverstijgende aan-trek-kingskracht hebben. Bij sporten speelaanbod gericht op specifieke groepen valt te denken aan urban sports, natuurspeeltuinen, balspor-ten in de openbare ruimte en spelen met water. Ook hier geld dat een goede spreiding van dit soort specifieke plekken van belang is zodat elke Am-sterdammer kan kennis maken met verschil-lende vormen van sporten en spelen.

Bijdrage aan duurzaamheid, klimaat adaptatie, natuur inclusief. Duurzaamheid is een alom aanwezige ambitie in de huidige maatschappij. Met het klimaatak-koord van Parijs is de vrijblijvendheid er af en staat duurzaam en toekomstbestendig interna-tionaal prominent op de agenda. Door goede keuzes te maken bij het ontwerp, de aanleg en het beheer van sporten speelruimte kan een bijdrage worden geleverd aan de duurzaam-heidsambities. In een stedelijke omgeving als Amsterdam spelen grote klimaatopgaven, zoals het tegengaan van hittestress en zorgen voor vol-doende waterberging. Bij de (her)inrichting van sporten speelruimte moet hier zoveel moge-lijk rekening mee gehouden worden. Daarnaast kan in de aanbesteding van speeltoestellen aan-dacht besteed worden aan duurzame producten en hergebruik van onderdelen. Daarnaast wordt gestreefd naar duurzaam beheer. Het gaat dan om het optimaliseren van de levensduur (op een

verantwoorde manier zo lang mogelijk gebruik maken van het toestel en de onderdelen) en het hergebruik van verwijderde speeltoestellen of onderdelen daarvan. De Gemeente Amsterdam werkt al met een ‘marktplaats’ van toestellen, zodat toestellen die nog in goede staat zijn een tweede keer gebruikt kunnen worden elders in de stad of daarbuiten. Het gebruik van deze marktplaats kan nog worden vergroot.

Bijdrage aan de ambitie om van sportparken en volkstuinparken publiek toegankelijke plekken te maken Amsterdam kent verschillende sportparken en volkstuinparken. Daar waar deze nu nog (deels) gesloten zijn voor publiek heeft de gemeente de ambitie uitgesproken om deze meer open-baar te maken en functies toe te voegen zodat Amsterdammers er kunnen sporten, verblijven, ont-moeten, bewegen en recreëren. Het pu-bliek toegankelijk maken van de sportparken en volkstuinparken biedt onder andere kansen voor het maken van groene, natuurlijke sporten speelruimte. Het voorzien van een sport- of speelplek in de lokale behoefte (met een goede buurtparticipa-tie) wordt niet genoemd in bovenstaande lijst. Dit maatwerk is namelijk randvoorwaardelijk, en hoort meegenomen te worden in elke te (her) ontwikkelen sporten speelplek.

39

Wat is ‘een goede spreiding’ en wat is ‘om de hoek’?

Een belangrijk onderdeel van het afwegingskader is het streven naar een goede spreiding van sporten speelruimte en het realiseren van wijken en buurten waar ‘om de hoek’ gespeeld en gesport kan worden. Maar wat verstaan we daaronder?

Voor het reserveren van ruimte voor spelen in de openbare ruimte bestaat geen wettelijke ver-plichting of norm. Wel zijn er richtlijnen. Voor gebiedsontwikkelingsprojecten in Amsterdam geldt de Amsterdamse Referentienorm voor Maatschappelijke Voorzieningen, Groen en Spe-len, vastgesteld in 2018. Deze normen geven handvatten voor een goede spreiding van sporten speelplekken in nieuw te bouwen wijken. Ze zijn onder meer gebaseerd op de zogenoemde 3-procentnorm of Jantje Betonnorm. Deze be-veelt aan om 3% van de openbare ruimte als for-mele speelruimte in te richten en te bestemmen. Hierbij gaat het naast speelplekken met toestel-len ook om geschikte groenvoorzieningen.

De norm voor ongeorganiseerde sport in de openbare ruimte is afgeleid van de vroegere norm uit het voorzieningenmodel voor speel-velden (trapveldjes). Omgerekend naar vierkan-te meters per woning komt dit uit op 1 m2 per woning. Deze kwantitatieve norm is er vooral op gericht dat de gerealiseerde openbare ruimte (stenig en groen) ook geschikt is voor sportief gebruik, spelen en bewegen.

De speelnorm gaat uit van een speelplek van 150m2 per 300 woningen en minimaal één zo’n speelplek per buurt. En daarnaast een speelveld van 1000m2 per 1.000 woningen. Deze grotere speelruimte kan buiten een buurt liggen, maar is nog altijd in de wijk en te voet te bereiken. Alle speelruimte is openbaar toegankelijk. Een schoolplein kan dus fungeren als speelveld in de wijk, maar moet dan wel na schooltijd toegan-kelijk zijn.

Uitgangspunt van de speelnorm is dat de jong-ste kinderen, die niet zonder begeleiding van ouders hun buurt uit kunnen, binnen hun eigen buurt een speelplek vinden. Daarnaast is de norm er op gericht dat er binnen elke wijk een grotere speelplek te vinden is die interessant is voor verschillende leeftijden.

De Referentienormen voor Maatschappelijke Voorzieningen, Groen en Spelen zijn niet be-doeld om een op een toe te passen op de be-staande buurten en wijken in de stad. Wel kan de onderbouwing van de normen ook hier hand-vatten bieden voor het voorzien in een goede spreiding van sporten speelplekken.

Het komen tot een goede spreiding blijft maat-werk. Fysieke kenmerken van een buurt, zoals barrières in de vorm van drukke wegen of wa-ter, en de demografische samenstelling van een buurt, spelen een grote rol bij het bepalen van de juiste spreiding. Met de normen als handvat én lokale kennis van een buurt of wijk kan wor-den bepaald wat een goede spreiding is.

De stadsdelen Oost, Zuid en Zuidoost hebben in kaart laten brengen wat de huidige spreiding is van zogenoemde blokspeelplekken, buurtspeel-plekken en buurtoverstijgende speelplekken. Met dat spreidingsoverzicht én de eigen kennis van de buurten bepalen deze stadsdelen of er ergens een tekort (of een teveel) aan speelplek-ken is en of er typen speelplekken missen.

In paragraaf 5.2 zijn spreidingskaarten opgeno-men van verschillende typen sporten speel-plekken op het niveau van de gehele stad. Met behulp van deze spreidingskaarten kunnen we sturen op een betere spreiding van verschillende type sporten speelplekken.

40

5.2 Analyse per thema

Om de opgave per stadsdeel goed te kunnen bepalen is een analyse gemaakt van het huidige aanbod in sporten speelvoorzieningen in de stad. Het is een kwantitatieve analyse, gebaseerd op de nu beschikbare data over sporten speelvoorzieningen. Deze sprei-dingskaarten geven per type sporten speelplek aan wat de stand van zaken is. Op deze manier kan per stadsdeel of gebied worden bepaald hoe het zich verhoud tot de rest van de stad en wel-ke aspecten uit het afwegingskader ex-tra aandacht verdienen.

41

Spreiding urban sports

Urban sports zijn vormen van sporten en bewegen waarbij spektakel, uitdaging en het de-monstreren van je vaardighe-den een belangrijke rol spelen, met de stedelijke omgeving als decor en podium. In de be-stuursopdracht Urban Sports wordt uitgegaan van drie bloedgroepen; ‘Alles op wiel-tjes’ (waaronder skateboar-den), ‘De stad als je speelveld’ (waaronder 3x3 basketbal) en ‘Je lichaam als instrument’ (waaronder freerunnen en calisthenics).

De urban sport kaart op deze pagina is nog niet compleet, maar geeft een beeld van de spreiding van urban sport voorzieningen in de stad. In elk stadsdeel zijn plekken voor urban sports te vinden. Stads-deel Noord heeft het kleinste aanbod aan openbare urban sport voorzieningen.

42

Spreiding fitness

Op deze kaart is te zien hoe de spreiding van openbare fit-nesstoestellen is. Het gaat hier om zowel calisthenics, waar-bij gebruik wordt gemaakt van het eigen gewicht, als om ‘gewone’ fitnesstoestellen en fitnesstoestellen voor oude-ren. Met uitzondering van het centrum zijn er in elk stadsdeel fitnesstoestellen te vinden. In Nieuw West zijn de toestellen voor een deel geclusterd op een plek. De spreiding elders in Nieuw West is dun. In Oost en Zuidoost zijn de meeste fit-nesstoestellen te vinden. In het westelijke deel van stadsdeel Noord zijn geen fitnesstoestel-len in de openbare ruimte te vinden. Opvallend is dat er in Buitenveldert relatief veel fit-nesstoestellen lijken te staan. Deze toestellen zijn onderdeel van een fitnessroute. De toe-stellen staan hier ver uit elkaar waardoor er op de kaart veel puntjes verschijnen, terwijl dit op andere locaties overlappen-de puntjes zijn.

43

Spreiding balsporten

Deze kaart geeft de spreiding van balsporten weer. Het gaat hier om voetbalveldjes, pan-nakooien, basketbalveldjes en openbare tennisbanen. Elk stadsdeel kent veel van dit soort plekken. Het Centrum is het dunst bezaaid met voet-balveldjes en basketbalveld-jes. Ook stadsdeel Zuid heeft relatief weinig plekken waar balsporten gedaan kunnen worden in de openbare ruimte. In Nieuw West zijn veel plek-ken voor balsporten te vinden, maar ontbreekt exacte data over het type balsport.

44

Spreiding spelen met water

Deze kaart geeft de spreiding weer van officiële zwemplekken en plekken waar met water ge-speeld kan worden. Het gaat hier onder andere om pierenbadjes, fonteinen waarin gespeeld mag worden en speelplekken met een waterpomp. Opvallend is het grote aantal speelplekken met water in stadsdeel West. In Zuidoost en Noord zijn respec-tievelijk slechts 1 en 2 speelplek-ken te vinden waar met water gespeeld kan worden.

Een betere spreiding van speel-plekken waar met water ge-speeld kan worden is van belang. De zomers in de stad worden steeds warmer. Een waterspeel-plek biedt op hete dagen de nodige verkoeling. Ook met het oog op de relatief hoge beheer-kosten van waterspeelplekken is een evenredige verdeling van waterspeelplekken van belang.

45

Spreiding natuurspeelplekken

Op deze kaart zien we een aantal natuurspeeltuinen. Be-kende natuurspeeltuinen zijn het Woeste Westen in het Wes-tenpark, Jeugdland in Oost en Natureluur in Nieuw West. Een natuurspeeltuin is een speel-plek waar kinderen vrij kunnen spelen in de natuur. Elke plek is anders en heeft zijn eigen iden-titeit, maar over het algemeen zijn natuurspeeltuinen plekken die kinderen de mogelijkheid bieden om met water en zand te spelen, bruggen en hutten te bouwen, risico’s te nemen en vies te worden. De getoon-de plekken op de kaart zijn niet de enige plekken waar kinde-ren deze mogenlijkheden heb-ben. Meer onderzoek is nodig om te komen tot een complete lijst. Wat voor nu opvalt is dat er, volgens de gegevens die we nu hebben, geen natuurspeel-plek is in Zuidoost.

46

Spreiding inclusieve sporten speelplekken

Deze kaart is een eerste aanzet van het in beeld brengen van inclusieve sporten speelplek-ken. Op de kaart zijn sporten speelplekken te zien met een rol-stoeltoegankelijke ondergrond waar nestschommels aanwezig zijn. Nestschommels zijn ontwor-pen om mindervalide kinderen de kans te geven om te kunnen schommelen. Het mooie aan deze nestschommels is dat deze schommels populair zijn onder alle kinderen, met en zonder be-perking. De inventarisatie van sporten speelplekken die ge-schikt zijn voor mindervaliden is nog niet compleet. Uitgebreider onderzoek is nodig om te komen tot een echt goed beeld van de spreiding van inclusieve sporten speelplekken. Uit de gegevens die we nu hebben lijkt het aan-bod het dunst te zijn in het cen-trum, Zuidoost, Zuid en Oost.

Naast de sporten speelplekken die toegankelijk zijn voor minder-validen worden er ook een aantal kwiekroutes weergegeven op de kaart. De Kwiekroutes zijn wan-delroutes die aanzetten tot be-wegen. Deze routes zijn geschikt voor senioren en mindervaliden.

47

Opgave klimaatadaptie (hitte en waterberging)

We krijgen door klimaatverande-ring vaker te maken met extre-me regenbuien in Amsterdam. In combinatie met toenemende bebouwing en bestrating maakt dat onze stad kwetsbaar, want het regenwater kan niet zo snel meer weg. Dit leidt tot steeds meer overlast en schade na hoosbuienDeze kaart laat zien op welke plek-ken in Amsterdam een hoge kans bestaat op wateroverlast en scha-de als het extreem hard regent. Door bij de (her)inrichting van sporten speelplekken rekening te houden met waterberging kan een bijdrage geleverd worden aan een toekomstbestendige stad.

Naast waterberging is ook hitte een belangrijk punt dat de aan-dacht verdient bij de herinrichting van sporten speelplekken. Op Maps.Amsterdam zijn verschil-lende kaarten te downloaden die inzicht geven in de opgaven met betrekking tot de klimaatbesten-digheid van de stad.

Meer informatie hierover is te vin-den via www.rainproof.nl en in het Handboek Natuurinclusief Bou-wen, te downloaden op https://openresearch.amsterdam/

48

Sportparken en volkstuinparken

De Gemeente Amsterdam heeft de ambitie om sportparken en volkstuin-parken meer open te stellen voor een breed publiek. Een van de aandachts-punten hierbij is het toevoegen van passend programma, waaronder spor-ten en spelen. Het meer openbaar maken van sportparken en volkstuin-parken biedt een kans aan het verwe-zenlijken van stedelijke ambities op het gebied van sporten en spelen en het voorzien in de behoeftes die er zijn vanuit de verschillende stadsdelen. De volkstuinparken zouden bijvoorbeeld kunnen bijdragen aan de behoefte om het aantal plekken voor natuurlijk spe-len uit te breiden. Daarnaast zouden volkstuinparken en sportparken ook een rol kunnen spelen in het toevoe-gen van sporten speelplekken die specifiek geschikt zijn voor kinderen of volwassenen met een handicap. Ver-dere uitwerking en onderzoek op dit vlak is nodig. In het volgende hoofd-stuk wordt per stadsdeel aangegeven welke kansen er liggen met betrekking tot het meer openbaar maken van de sportparken.

NB: bij het openbaar maken van sport-parken en volkstuinparken, dienen de middelen voor het dagelijks be-heer te worden toegevoegd aan de exploitatie.

49

Vervangplan

V&OR-Stedelijk beheer is eigenaar van de mees-te sporten speelvoorzieningen in de openbare ruimte. Vanuit de jaarlijkse veiligheidsmetingen wordt bepaald in welk jaar een sport- of speel-voorzieningen vervangen moeten worden. Jaar-lijks leidt dat tot een overzicht van alle te vervan-gen speeltoestellen voor de dan komende vier jaar. Samen met het stadsdeel wordt een inde-ling gemaakt naar 1 op 1 vervangingen, kleine vervangprojecten, grote vervangprojecten en herinrichtingen.

1 op 1 vervangingen en kleine vervangprojec-ten zijn onderdeel van het dagelijks onderhoud. Deze worden uitgevoerd door Stadswerken en gefinancierd uit het Fonds Stadbehoud. Het re-gulier dagelijks onderhoud (kleine reparaties, schilderwerk, schoonhouden) wordt gefinan-cierd uit de exploitatie. Grotere vervangproject vallen onder het groot onderhoud. Deze wor-den uitgevoerd door het Ingenieursbureau en gefinancierd uit het Fonds Stadbehoud.

Herinrichtingen zijn projecten waarbij er meer nodig is dan het vervangen van toestellen en on-dergronden. Ook het omvormen van andersoor-tige openbare ruimte naar sport- of speelareaal valt in deze categorie. Voor kleinschalige aan-passingen is het opdrachtgeverschap ambtelijk belegd bij het stadsdeel. Grotere herinrichtin-gen worden uitgevoerd onder een ambtelijk op-drachtgever van V&OR. Aanpassingen en herin-richtingen worden opgenomen in het Stedelijk Bestedingsvoorstel SMF en worden als toege-kend in principe gefinancierd vanuit het Stede-lijk Mobiliteitsfonds (SMF). Soms is incidenteel

ook financiering mogelijk vanuit andere mid-delen, waaronder bijdragen van stichtingen, incidentele fondsen. Zie voor meer informatie hoofdstuk 4.

50

5.3 Opgave per stadsdeel

Dit hoofdstuk geeft per stadsdeel inzicht in de opgave voor sporten en spelen in de openbare ruimte. Er wordt per stadsdeel een beschrijving gegeven van het gebied, de sportdeelname en de gezondheid. De kaarten geven een over-zicht van de opgave voor stad zijn, stad maken en stad verbeteren. De kaarten geven richting bij het investeren in sporten speelruimte en vormen de basis voor de investeringsaanvragen. Daarnaast vormen de kaarten een goed vertrekpunt bij de invulling van sporten speelruimte in de gebiedsontwikkelingsprojecten en ontwikkelbuurten.

In de tabellen in de bijlage worden de genoemde projecten naast het afwegingskader gelegd en wordt een indicatie gegeven van de kosten.

51

Stadsdeel Oost

Gebiedsbeschrijving

In stadsdeel Oost zijn 142.000 mensen woon-achtig, en bestaat uit de gebieden Oud-Oost, de Indische Buurt, het Oostelijk Havengebied, Watergraafsmeer en IJburg. Oost kent een flin-ke woningbouwopgave, een kwart van de wo-ningbouwopgave van Amsterdam land hier. Tot en met 2024 worden met name woningen gere-aliseerd in Overamstel, IJburg en Zeeburgerei-land. In de jaren daarna zet die groei zich geclus-terd door in dezelfde gebieden.

Sportdeelname en Gezondheid

Het aantal Amsterdammers in Oost dat voldoet aan de beweegnorm (48%) is nagenoeg gelijk aan het Amsterdams gemiddelde (47%). In deze beweegnorm (norm voor regelmatig sporten, uitleg op blz.20) zijn wel grote verschillen te zien tussen wijken. Zo scoort Watergraafsmeer 53% en IJburg 38%.

Kijkend naar het wekelijks sporten per leeftijds-categorie ligt het beweeggedrag rond het Am-sterdams gemiddelde, met positieve uitschieters in de leeftijdsgroepen 5 tot en met 12 en 45 tot en met 64 jaar. De bewonerstevredenheidheid voor speel-mogelijkheden van kinderen scoort voor Watergraafsmeer en IJburg (91 en 90%) beduidend beter dan de Indische buurt en het Oostelijk havengebied (76%).

Opgaven

In stadsdeel Oost is op dit moment al een geva-rieerd sporten speelaanbod te vinden. De ko-mende jaren zullen relatief veel herinrichtingen en grote vervangprojecten op bestaande plek-ken plaatsvinden.

Daarnaast wordt er ingezet op het verbreden van het aanbod voor specifieke doelgroepen, bijvoorbeeld door het toevoegen van urban sport. Het toegankelijk maken van sporten speelvoorzieningen voor minder validen is een aandachtspunt.

53

Stadsdeel Noord

Gebiedsbeschrijving

In stadsdeel Noord zijn 99.000 mensen woon-achtig, en bestaat uit gebieden Noord-West, Oud Noord en Noord-Oost. Daarnaast kent Noord de ontwikkelbuurten Banne Zuid, Banne Noord en Molenwijk, Volewijck en IJplein/Vo-gelbuurt, De Waterlandpleinbuurt en de Kleine Wereld. Dit zijn buurten waar bewoners de kwa-liteit van hun woningen, de woonomgeving en de leefbaarheid als minder gunstig ervaren.

Een derde van de Amsterdamse woning-bouw-opgave tot en met 2024 landt in Noord (ca 11.533 woningen). De groei vindt geclusterd plaats en concentreert zich met name aan de IJ-oever; de gebieden Buiksloterham, Centrum Amsterdam Noord (CAN), Klaprozenweg, Ha-merkwartier, Overhoeks en NDSM. Planontwik-keling blijft zich ook na 2024, met name in het gebied rondom de IJ-oever, het CAN en op lan-ge termijn Haven-Stad.


Het aantal Amsterdammers in Noord dat vol-doet aan de beweegnorm (46%) is nagenoeg gelijk aan het Amsterdams gemiddelde (47%). In deze beweegnorm (norm voor regelmatig spor-ten, uitleg op blz.20) zijn verschillen tussen wij-ken groot, zo scoort Oud-Noord (52%) een stuk beter dan Noord-Oost (41%) en Noord-West (44%).

Kijkend naar het wekelijks sporten per leeftijds-categorie scoort de jeugd iets beter als het Am-sterdams gemiddelde, terwijl de volwassenen juist minder goed scoren, met de jongvolwasse-nen als negatieve uitschieter. De bewonerstevre-denheidheid voor speelmogelijkheden van kin-deren scoort voor Noord-West en Oud-Noord (85 en 84%) iets beter dan Noord- Oost (79%).

Opgaven

In Stadsdeel Noord wordt de opgave geken-merkt door een groot aantal herinrichtingspro-jecten van bestaande sport- of speelplekken. Deze liggen deels in ontwikkelbuurten en deels in wijken waar gebiedsontwikkeling zal plaats vinden de komende jaren.

De analyse van verschillende type sporten speelplekken in paragraaf 5.2 laat zien dat de variatie in Noord vergeleken bij andere stadsde-len laag is. Het aantal plekken voor urban sports, fitness en spelen met water is beperkt. Dit geldt met name voor het westelijk deel van Noord. Wel telt Noord relatief veel speelplekken die rol-stoeltoegankelijk zijn.

55

Stadsdeel Nieuw-West

Gebiedsbeschrijving

In stadsdeel Nieuw-West zijn 160.000 mensen woonachtig, en bestaat uit de gebieden De Aker, Sloten en Nieuw-Sloten, Geuzenveld-Slo-termeer, Osdorp, Sloterdijken en Slotervaart. In Nieuw-West zijn 19 buurten aangewezen als ontwikkelbuurten, gecentreerd rondom Geu-zenveld-Slotermeer, Ringweg-West en Osdorp Oost.

De totale woningbouwopgave omvat de komen-de vier jaar 11.6000 woningen, met de focus op Sloterdijk en Ringzone West. Met een doorkijk zal het stadsdeel ook na 2024 een sterke ontwik-keling doormaken, met de verdere ontwikkeling van Haven-Stad, Ringzone-West en de Schip-hol-Schinkel zone.


Het aantal Amsterdammers in Nieuw-West dat voldoet aan de beweegnorm (39%) ligt bedui-dend lager dan het Amsterdams gemiddelde (47%). In deze beweegnorm (norm voor regel-matig sporten, uitleg op blz.20) zijn kleine ver-schillen te zien tussen wijken (score ligt tussen de 37% en 40%).

Kijkend naar het wekelijks sporten per leeftijds-categorie valt in negatieve zin het beweegge-drag op van de jongste leeftijdsgroep (5 tot en met 12 jaar) op, die veel lager ligt dan het Amsterdams gemiddelde (respectievelijk 67% en 79%). Hetzelfde geldt voor de groep 31 t/m 44%, die 10 procent onder het stedelijk gemid-delde zit. De bewonerstevredenheidheid voor speelmogelijkheden van kinderen scoort in de Aker/Nieuw-Sloten hoog (89%) hoger en in Geu-zenveld/Slotermeer (74%) lager dan de overige gebieden (78-80%).

Opgaven

In stadsdeel Nieuw-West wordt het “Investe-ringsprogramma Sport en Spelen (2019-2022)” uitgevoerd, gefinancierd vanuit het MIP en bud-getten Ontwikkelbuurten. Er wordt op dit mo-ment dus al veel gerealiseerd in Nieuw-West op het gebied van sporten en spelen. Recent opge-knapte of nieuw gerealiseerde sport- of speel-plekken kunnen nog ontbreken op deze kaart.

De analyse van verschillende type sporten speelplekken in paragraaf 5.2 laat zien dat er in Nieuw West een gevarieerd aanbod aan sporten speelplekken is te vinden. Het meer open-baar toegankelijk maken van sportparken en volkstuinparken is in Nieuw West een mooie kans om het sporten speelaanbod nog meer te verrijken.

Het Dagelijks Bestuur van Stadsdeel Nieuw West heeft een aantal prioriteiten aangegeven; een grote opknapbeurt van natureluur, het toe-voegen van urban sports aan sportpark Ook-meer en het toevoegen van Calisthenics in het Gerbrandypark.

57

Stadsdeel Zuid

Gebiedsbeschrijving

In stadsdeel Zuid zijn 146.000 mensen woonach-tig, en bestaat uit de gebieden Buitenveldert/Zuidas, De Pijp/Rivierenbuurt en Oud Zuid. De woningbouwopgave beslaat tot en met 2024 cir-ca 3.500 woningen, die voor het overgrote deel in De Zuidas worden gerealiseerd (en voor een klein deel in Havenstraat).


Het aantal Amsterdammers in Zuid dat voldoet aan de beweegnorm (50%) ligt hoger dan het Amsterdams gemiddelde (47%). In deze be-weegnorm (norm voor regelmatig sporten, uit-leg op blz.20) scoren de wijken richting het Cen-trum (51-52%) iets beter dan Buitenveldert en Zuidas (48%).

Kijkend naar het wekelijks sporten scoren alle leeftijdsgroepen boven het Amsterdams gemid-delde. De leeftijdsgroep 31 tot en met 44 jaar zit er zelfs bijna 10% boven het Amsterdams ge-middelde (respectievelijk 71% en 80%), de se-nioren (65 t/m 80) zijn zelfs de meest actieve in vergelijking met die van andere stadsdelen.

De bewonerstevredenheidheid voor speelmoge-lijkheden van kinderen varieert in dit stadsdeel met Oud-Zuid (95%) als positieve uitschieter en De Pijp/Rivierenbuurt (80%) als laagste score.

Opgaven

Stadsdeel Zuid heeft het afgelopen jaar gewerkt aan een onderzoek naar de Speelruimte in Zuid. Dit heeft in stadsdeel Zuid geleid tot een goed onderbouwde lijst van projecten en een investe-ringsopgave voor dit stadsdeel. Stadsdeel Zuid heeft een gevarieerd sporten speelaanbod.

Het aantal sporten speelplekken ligt verge-leken bij de andere stadsdelen wat lager. Bui-tenveldert is hier binnen Zuid een uitzondering. Hier zijn juist relatief veel speelplekken te vin-den, waarbij de variatie laag is. Inclusieve sporten speelruimte is een aandachtspunt in Zuid. Zo zijn er nog relatief weinig rolstoeltoegankelijk sporten speelplekken.

59

Stadsdeel Centrum

Gebiedsbeschrijving

In stadsdeel Centrum zijn 87.000 mensen woon-achtig, en bestaat uit de gebieden Centrum-Oost en Centrum-West. De woningtoevoeging de ko-mende vier jaar in het centrum is beperkt, naast kleine woningbouwprojecten worden er in Oos-tenburg 200 woningen toegevoegd.

Na 2024 zal wel geclusterde gebiedsontwikke-ling plaatsvinden op het Marineterrein en de Oostelijke binnenstad. De woningvoorraad in de binnenstad bestaat uit relatief veel kleine wo-ningen, en relatief veel woningen zonder eigen buitenruimte.

Daarnaast is de druk op de vaak beperkte open-bare ruimte op veel plekken in het Centrum groot. Een goede inpassing van sporten speel-ruimte is hier dus van belang.


Het aantal Amsterdammers in Centrum dat vol-doet aan de beweegnorm (56%) ligt veel hoger dan het Amsterdams gemiddelde (47%). Op deze beweegnorm (norm voor regelmatig spor-ten, uitleg op blz.20) scoort Centrum West (58%) iets beter dan Centrum Oost (53%).

Kijkend naar het wekelijks sporten scoren alle leeftijdsgroepen boven het Amsterdams gemid-delde. Van de jongste leeftijdscategorie (5 t/m 12 jaar) sporten zelfs 9 van de 10 kinderen we-kelijks, tegenover een Amsterdams gemiddelde van 79%.

Opgaven

Stadsdeel centrum telt het minst aantal sporten speelplekken. Ook de variatie is beperkt. Vergeleken bij de andere stadsdelen zijn er wei-nig plekken voor urban sports, fitness, balspor-ten, spelen met water of natuurlijk spelen. Ook zijn er weinig speelplekken toegankelijk voor mindervaliden.

Het toevoegen van speelplekken is een uitda-ging gezien de druk op de vaak beperkte open-bare ruimte. Het vergoten van de variatie zal voornamelijk gezocht moeten worden in het verbeteren van bestaande sporten speelplek-ken. Daarnaast is in de Aanpak Binnenstad de maatregel “Het leefbaar maken en vergroenen van 25 stegen in het hart van de binnenstad” op-genomen. Bij de uitwerking van deze maatregel wordt ook gekeken naar welke stegen een rol kunnen spelen in het uitbreiden van het aanbod sport en spelen in stadsdeel Centrum.

Het Dagelijks Bestuur van stadsdeel Centrum heeft een aantal prioriteiten aangegeven; Frederikspark, Prins Hendrikkade en de UJ Klarenspeeltuin.

61

Stadsdeel Zuidoost

Gebiedsbeschrijving

In stadsdeel Zuidoost zijn 90.000 mensen woon-achtig, en bestaat uit de gebieden Bijlmer Cen-trum, Bijlmer West, Bijlmer Oost en Gaasperdam en Driemond. De H-buurt en Venserpolder, De K-buurt, E-/G-buurt Noord, Reigersbos en Ho-lendrecht zijn aangewezen als ontwikkelbuurten.

Tot 2025 worden met name worden wonin-gen gerealiseerd op en rondom Amstel III en Arenapoort. Na 2025 zal de toekomstige wo-ningbouw in Bijlmer/Gaasperdam en in De Nieuwe Kern, grondgebied van de gemeente Ouder-Amstel, tot een toenemende vraag naar sporten speelaanleidingen leiden.


Het aantal Amsterdammers in Zuidoost dat vol-doet aan de beweegnorm (39%) ligt beduidend lager dan het Amsterdams gemiddelde (47%). In deze beweegnorm (norm voor regelmatig spor-ten, uitleg op blz.20) scoren de wijken in Zuid-oost ongeveer hetzelfde (tussen de 37-42%).

Kijkend naar het wekelijks sporten scoren alle leeftijdsgroepen lager dan het Amsterdams gemiddelde, met uitzondering van de senioren (65 t/m 80 jaar). Opvallend is dat deze leeftijds-groep juist veel beter scoort dan het Amster-dams gemiddelde, met de één na het hoogste score van deze groep in vergelijking met andere stadsdelen. De bewonerstevredenheidheid voor speelmogelijkheden van kinderen scoort voor Bijlmer-Centrum en -Oost (71-72%) lager dan Gaasperdam-Driemond (84%).

Opgaven

Zuidoost heeft een groot aantal sporten speel-plekken, maar de variatie en staat van onder-houd vraagt om verbetering. De analyse van verschillende type sporten speelplekken in pa-ragraaf 5.2 laat zien dat het aantal plekken voor spelen met water is natuurlijk spelen beperkt is. Ook zijn er relatief weinig speelplekken toegan-kelijk voor minder validen.

Kijkend naar de vervangopgave valt op dat er de komende jaren veel toestellen vervangen moeten worden. Om hier op een goede manier invulling aan te kunnen geven vindt er in Zuid-oost momenteel nader (veld) onderzoek plaats naar de eigen sport en speelvoorzieningen in de openbare ruimte met participatie van bewo-ners en andere stakeholders. Dit resulteert in een onderzoeksrapport, verbeterkaarten en een uitvoeringsprogramma dat meer duidelijkheid geeft over de daadwerkelijke behoefte en be-nodigde investering. Het plan wordt in Q2-2021 opgeleverd.

Het Dagelijks Bestuur van Zuidoost heeft een aantal prioriteiten aangegeven; Adidas park Ho-lendrecht, Venserpolder sportstrook en Venser-polder Dantestraat.

63

Stadsdeel West

Gebiedsbeschrijving

In stadsdeel West zijn 147.000 mensen woon-achtig, en bestaat uit de gebieden Bos en Lom-mer, Westerpark en Oud-West/De Baarsjes. De groei van de woningvoorraad in stadsdeel West clustert zich aan de noordkant, met woningtoe-voegingen in de Houthavens , Food center en Westerpark-West.


Het aantal Amsterdammers in West dat voldoet aan de beweegnorm (53%) ligt hoger dan het Amsterdams gemiddelde (47%). In deze be-weegnorm (norm voor regelmatig sporten, uit-leg op blz.20) zijn verschillen tussen de wijken klein, waarbij Westerpark West (55%) iets beter scoort dan de overige wijken (tussen de 51-52%).

Kijkend naar het wekelijks sporten per leeftijds-categorie valt op dat de jongste leeftijdsgroep (5 t/m 12 jaar) en jongvolwassenen veel beter scoren dan het Amsterdams gemiddelde, ande-re leeftijdsgroepen zitten rond het gemiddelde.

De bewonerstevredenheid voor speel-mogelijk-heden van kinderen scoort in West hoog, met het Westerpark als uitschieter (91%).

Opgaven

Stadsdeel West heeft een redelijk gevarieerd aanbod van sporten speelplekken. Het aantal plekken voor urban sports is vergeleken met de andere stadsdelen relatief klein. In Stadsdeel West zijn heel veel plekken te vinden waar met water gespeeld kan worden. Het toevoegen van meer waterspeelplekken in dit stadsdeel is niet nodig. Ook telt stadsdeel West al relatief veel rolstoeltoegankelijke speelplekken. De opgave in stadsdeel west bestaat voornamelijk uit het verbeteren en herinrichten van bestaande sporten speelplekken.

Het Dagelijks Bestuur van stadsdeel West heeft hierbij de volgende prioriteiten aangegeven; Ernest Staessplein en de omgeving, speeltuin bij het Cruyffcourt Wiltzanghlaan, omgeving Cruyffcourt Balboaplein, Columbusplein en Van Beuningenplein.

65

Colofon

Marijn Sleurink (Ruimte & Duurzaamheid)Brenda Keimpema (Ruimte & Duurzaamheid)Anne Meijer (Maatschappelijke Voorzieningen)Kevin Krieger (Sport & Bos)Nelleke Penninx (Sport & Bos)Hugo Kuiper (Verkeer & Openbare Ruimte)Rinke Hilbrandie (Verkeer & Openbare Ruimte)An-Jes Oudshoorn (Verkeer & Openbare Ruimte)

Vormgeving: Jurjen Tjallema (Ruimte & Duurzaamheid)

Foto’s:Fotobank Amsterdam: Edwin van Eis, Sander Foederer, Alphons Nieuwenhuis, Marjolijn Pokorny© gemeente Amsterdam

Contact: [email protected]@amsterdam.nl

Strategisch Plan Sporten en Spelen in de Openbare Ruimte...kaders. De stadsdelen zijn ‘de oren en...

Documents

Transcript of Strategisch Plan Sporten en Spelen in de Openbare Ruimte...kaders. De stadsdelen zijn ‘de oren en...