16

STERKLASSE BULLETIN

Welke motorolie moet ik kiezen voor mijn Oldtimer of Youngtimer? Dat is een vraag die (te) vaak gesteld wordt en niet alleen door berijders van oudere auto’s. Ga ervan uit dat 95% van de hedendaagse automo- bilisten niet weet welke olie er in zijn voortuig moet, laat staan iets weet van olie specificatie’s.

Dat gegeven, is voor u waarschijnlijk al een geruststelling.Kennelijk weet een enkele olieproducent het zelf ook niet, want geschrokken ben ik van een website van een oliemerk, waarop een zoekopdracht gestart kan worden om tot de juiste motorolie te komen voor een bepaalde auto.Bij het invullen van deze zoekopdracht voor een Mer-cedes S-Klasse (1979-1986) werd 0W-40 aanbevolen, een moderne vol synthetische olie !!De beschrijving werd als volgt gegeven: ‘Een complete motorolie die wordt aanbevolen indien u in een moderner voertuig rijdt. Een synthetische olie versterkt met gebalan-ceerde componenten. Presteren in extreme temperaturen en houdt je motor in top conditie’.Maar gelukkig zijn er op het internet ook olie everanciers,die goede adviezen geven. Mijn tip: gaat u via internet olie kiezen of bestellen, vergelijk altijd meerdere website adviezen. Daarom is in dit artikel getracht, zo eenvoudige mogelijk, uit te leggen welke olie het best geschikt is voor onze oldtimers.

Minerale en synthetische olie

Er zijn twee basis soorten motorolie: Minerale en Synthe-tische. Minerale olie is gewonnen uit aardolie. Synthetische olie is een chemisch (of petrochemische) samenstelling, zeg maar een nagemaakte minerale olie. Semi-synthetische olie is een mix van minerale en synthetische olie, die een aantal voordelen van synthetische olie heeft, tegen een la-gere prijs.In de handleiding van elke auto staat welke soorten motorolie gebruikt kunnen worden. Mercedes-Benz geeft in de auto gebruiksaanwijzingen duidelijk aan, dat de constructie van de motor en de smeermiddelen bij elkaar moeten passen. Met andere woorden, moderne motoren zijn aanmerkelijk anders geconstrueerd dan de motoren in oldtimers en met elk hun specifieke smeermiddelen.Synthetische olie is speciaal samengesteld voor de

Motorolie

moderne motoren! Die levert minder weerstand en daar-door minder energieverlies. En dat is weer gunstig voor het brandstofverbruik.Waarom zijn er dan zoveel verschillende olie soorten ver-krijgbaar? Omdat die (de synthetische) olie gemaakt wordt voor specifieke motor doeleinden. Denk daarbij aan het verschil tussen diesel en benzine motoren, turbo motoren, stationaire motoren, racemotoren, motoren in landen rond de evenaar, tweetakt motoren, enzovoorts.

Wat doet motorolie?

A. Olie smeert niet alleen bewegende delen in een motor.B. Houdt ook de motor schoon van ongewenste deeltjes.C. Beschermend tegen roest.D. Afkoelen van een motor, door warmte weg te voeren

naar de caterpan.E. Geluiddempende werking van de motor.

Op bovenstaande afbeeldingen is een rode olie-film weerge-geven tussen de bewegende delen die elkaar niet mogen raken, want dat veroorzaakt slijtage. De rechter afbeelding geeft een goede oliefilm weer en links een te dunne olie-film. Twee oppervlakken die langs elkaar gaan bewegen, worden zo glad mogelijk geslepen. Desondanks is onder de microscoop een berg en dal profiel te zien. Die bergtopjes raken elkaar indien de olie niet de juiste is.Tijdens het inrijden van nieuwe of gereviseerde motoren gebeurt dit ook, reden waarom na een inrijperiode olie en filters vervangen moeten worden.De dikte van olie (viscositeit) speelt bij lage en hoge tem-peraturen een belangrijke rol. Die viscositeit is afhankelijk van het type motor en de gebruiksomstandigheden.

Tekst: Rob Wissingh

17

STERKLASSE BULLETIN

Er bestaan:Multigrade- (bv SAE 10W-30) en Mono of single grade oliën (SAE 10W winter en SAE 40 zomer).De meeste olie is MULTIGRADE (bijvoorbeeld SAE 10W-40 of 15W-40) die bij lage en hoge temperaturen goed blijven smeren. De 15W (W = winter) geeft de olie dikte aan bij lage temperaturen (vanaf min 10 graden buitentemperatuur) en 40 geeft de olie dikte aan bij 100 graden motor temperat-uur.MONO of SINGLE GRADE olie (bijvoorbeeld SAE 50 in de zomer en SAE 10W in de winter) worden gebruikt bij sta-tionaire motoren, versnellingsbakken of cardan die meestal bij vrij constante temperaturen werken.SAE staat voor Society of Automotive Engineers, een Ameri- kaans gezelschap die olie voorschriften heeft gemaakt, die over de hele wereld gebruikt worden.

Toevoegingen (additieven) zijn chemicaliën die in kleine hoeveelheden aan smeerolie worden toegevoegd, om de ei-genschappen te verbeteren. Zo voorkomen deze additieven bijvoorbeeld dat olie gaat schuimen of bacteriën bevat, of olie gaat oxideren of corrosief wordt. Dit zou ernstige schade aan het mechanisme kunnen veroorzaken.

Welke motor olie is het beste voor onze oldtimers?

Bedenk dat ingenieurs van toen de motoren zodanig ont-worpen hebben om zo goed mogelijk te werken met het-geen toen aan smeermiddelen op de markt was! Hou jezelf dus steeds bij de oliën die er op de markt waren toen jouw oldtimer “in” was. In de meeste gevallen zijn dit dus mine-rale oliën. Wat schrijft Mercedes voor?Bekend is, dat de motorolie in een benzinemotor op de eerste plaats veroudert door verbrandingsresten bij de koude start. De onverbrande brandstof wordt echter snel verdampt bij het autogebruik van onze klassieker, want we rijden onze olie meestal tot op bedrijfstemperatuur, een rit van ongeveer 15 km). En omdat het zo plezierig rijden is, vaak nog eens extra kilometers. Dat is tijd genoeg om de onverbrande brandstof uit de olie te verdampen. Over de agressieve (zure) verbrandingsresten, moeten we ons niet overdreven zorgen maken, omdat er niet zo veel koude

starts gemaakt worden in een seizoen.De specificaties van de olie-ontwerpers zijn inderdaad een compromis. De olie moet even betrouwbaar zijn voor korte ritjes naar de supermarkt als voor lange ritten op de auto-weg. Dus is er besloten dat er wat nieuwe olie in moet (of niet), maar wat moet er in?Opnieuw geeft de handleiding en het onderhoudsboekje aan, welke olie. In de ouderegebruiksaanwijzing, moet de motorolie voldoen aan bijlage 226 of 227 van Daimler olie voorschriften. Deze bijlagen zijn vervangen door 229,1 en nu mag de motorolie minstens kwaliteitsniveau ACEA of API SG zijn. Deze specificaties houden rekening met de nieuwere brandstoffen, de kata- lysator, enz. De specificaties zijn te vinden op de verpak- king, zoals bijvoorbeeld: Geschikte olie is: 10W- 40 olie of een 15W-40. Op onderstaande afbeelding is de specificatie API SJ/CG-4 aangegeven. SJ is een verbetering van olie met specificatie SG en mag gebruikt worden. Hoe hoger de let-ter achter de S, hoe hoger het cijfer, hoe hoger de kwaliteit.C- typen staan voor viscositeit, additievengehalte en sul-faat getal. Vaak zijn oude specificaties als SG, SD of SF niet eens meer leverbaar! CG-4 staat voor diesel motoren, waar bij ook hier: Hoe hoger de letter achter de C, hoe hoger de kwaliteit. De ACEA-specificaties (Europees) zijn afge-stemd op de Europese rij- en gebruiksomstandigheden. (DE ACEA-specificaties zijn de vroegere CCMC-specificaties, die in 1990 veranderd zijn in ACEA.)ACEA A1 A2 en A3: zijn voor Benzine motorenACEA B1 B2 en B3: zijn voor Diesel motorenACEA A1 E2 E3 en TD-4: zijn voor zware Diesel motorenDaarbij geeft de 1 achter de lettercode aan dat het brandstof besparende olie is. De cijfers 2 en 3 geven de kwaliteit aan. Hoe hoger het cijfer, hoe hoger de kwaliteit. Het cijfer -98 is het jaar van de eerste toepassing.A1/B1: beperking brandstof verbruik korte ritten.A3/B4: slijtage bescherming voor snel lopende benzine mo-toren en directingespoten diesel motoren.A: staat voor viscositeit bij hoge temperaturen.C: staat voor Diesel motoren met roetfilter.F: staat voor Diesel motoren met directe inspuiting.(B: staat voor Diesel motoren algemeen, dus zonder roetfil-ters of katalysatoren.)

Hier is duidelijk te zien dat er verkeerde olie gebruikt is en weinig tot geen olie is ververst.

18

STERKLASSE BULLETIN

Binnen dezelfde categorie kan een hoger gekwalificeert product alle lager gekwalificeerde producten uit die categorie vervangen (“backward compatibility”). Tevens staat op deze en de vorige afbeelding Mercedes Benz 229.1 waarmee wordt aangegeven dat deze olie voldoet aan de eisen die Mercedes aan deze olie stelt. Op de website: http: //bevo.mercedesbenz. com / bevolisten / 229.1_de.html kunt u deze informatie uitgebreid nalezen. Daar vindt u een verscheidenheid aan gemeenschappelijke producten, die veilig kan worden gebruikt, zonder dat Mercedes die heeft vrijgegeven.De betere (duurdere) olie, zijn niet geschikt voor onze mo-toren! U zult zien dat er voldoende olie voor “weinig geld” (ongeveer € 5,00 per liter) te koop is en zo kunnen de kosten beheersbaar blijven. Hierdoor kunt u voordelig olie ververs-en vóór elke winter, maar noodzakelijk is het in principe niet. In de grote steden zijn er vaak aanbiedingen om goed-koop olie te verversen. Als aan de CCMC of API-specificatie wordt voldaan, kunt u daar zonder aarzeling gebruik van maken. Een goed olie-filter moet wel voorhanden zijn. Als het filter niet nodig is, bewaar het als reserve.Op een oliefilter moet u niet besparen, Mercedes verkoopt deze filters voor redelijke prijzen, met een goede kennis van filters kunt u uiteraard ook gebruik maken van anderemerkproducten. Het is interessant om eens een gebruikte oliefilter schoon te wassen, er worden altijd wel een paar metaaldeeltjes in gevonden.

Gebruik dus een MINERALE OLIE als SEA 10W-40 of SAE 15W-40, afhankelijk van de heersende buiten temperatuur.Minerale olie bevatten minder detergenten (reinigings- stoffen) tot zelfs geen detergenten. Minerale oliën reinigen dus de motor minder inwendig dan onze huidige moderne synthetische-oliën. Er ontstaat dus overal en nergens een

Viscositeit Kenmerken Geschikt voor

5W40 Minerale motorolie voor benzine, Auto’s tot 1995 LPG en diesel (zonder roetfilter)

10W40 Semi synthetische motorolie voor benzine, Auto’s van 1990 tot 2004 LPG en diesel (zonder roetfilter)

5W40 Vol-synthetische motorolie met verlengde Auto’s vanaf 1998 verversings intervallen voor benzine, LPG en diesel (zonder roetfilter)

5W-30 Moderne vol-synthetische motorolie met Auto’s vanaf 2004 verlengde verversings intervallen voor benzine,LPG en diesel (zonder roetfilter)

kleine aanslag in de motor, tussen de onderdelen, op de kleppen, maar de motoren zijn hierop geconstrueerd. Vroeger hadden nieuwe motoren veel meer spelingen dan onze huidige moderne motoren, constructeurs wisten dat aanslag zich overal tussen nestelt en die spelingen dan van-zelf weggewerkt worden.Smerige motorolie is geen indicatie voor motorproblemen, eigenlijk is het vaak een goed signaal. Het betekent dat de olie zijn werk goed doet, het afvoeren van afvalstoffen. Wanneer je de olie dan vervangt wordende afvalstoffen ver-wijderd. SAE 20W-50 kan in motoren van voor 1950, maar ook in motoren tot 1990 die veel slijtage hebben opgelopen, mogelijk door een hoog kilometrage. De motor loopt dan tevens geruislozer doordat deze dikkere olie de grotere speling tussen bewegende delen beter opvult.

SEMI- SYNTHETISCHE OLIE:Een semi- oftewel een half-synthetische olie SAE 10W-40 of 15W-40, kan ook gebruikt worden. Deze olie combineert de voordelen van synthetische olie met een aantrekkelijke prijs. Die voordelen zijn: minder weerstand in de motor, stroomt bij koude start sneller naar te smeren delen, min- der motor geluid van de hydraulische klepstoters. Deze olie is mogelijk de beste olie voor onze oldtimers.

VOL-SYNTHETISCHE OLIE:Deze zijn minder geschikt voor onze (oude) motoren, omdat er teveel reinigende toevoegingen in zitten

Met deze informatie zal het makkelijker zijn de juiste olie voor uw oldtimer(s) te kiezen.

ROB WISSINGH