Stampvolverhalen

voorhetgoededoel

ebookeditie,september2009

A.W.BrunaUitgeversB.V.,Utrecht

SamenstellingBenSolleveldenPaulSebesOmslagontwerpStudioJandeBoerCopyrightdezeuitgave©A.W.BrunaUitgeversB.V.,UtrechtHetcopyrightopdeafzonderlijkeverhalenberustbijdeauteurs

nur303

Bezoekonzeinternetsitewww.awbruna.nlvoorinformatieoveralonzeboekenendvd’s.

BehoudensdeinofkrachtensdeAuteurswetvan1912gesteldeuitzonderingenmagnietsuitdezeuitgavewordenverveelvoudigd,opgeslagenineengeautomatiseerdgegevensbestand,ofopenbaargemaakt,inenigevormofopenigewijze,hetzijelektronisch,mechanisch,doorfotokopieën,opnamenofenigeanderemanier,zondervoorafgaandeschriftelijketoestemmingvandeuitgever.Voorzoverhetmakenvanreprografischeverveelvoudigingenuitdezeuitgaveistoegestaanopgrondvanartikel16hAuteurswet1912dientmendedaarvoorwettelijkverschuldigdevergoedingentevoldoenaanStichtingReprorecht(Postbus3060,2130KBHoofddorp,www.reprorecht.nl).Voorhetovernemenvangedeelte(n)uitdezeuitgaveinbloemlezingen,readersenanderecompilatiewerken(artikel16Auteurswet1912)kanmenzichwendentotdeStichtingpro(StichtingPublicatie-enReproductierechtenOrganisatie,Postbus3060,2130KBHoofddorp,www.cedar.nl/pro).

InhoudVoorwoord

HermanKoch

BriefaanschrijverM.

KristienHemmerechtsLindaRenateDorresteinBlauwbaardsbruidenKluun

DeontdekkingvandeliefdeHermanBrusselmansZondenDaphneDeckers

PlakzakRaschaPeper

SpekkiesRobertVuijsje

ZogenaamdevriendenArthurJapin

Hoppa!

ChristopheVekemanHetvolkLeonVerdonschotHetVespertjeDaphneDeckers

EtenisseksRositaSteenbeekHogehakkenJanSiebelink

MijneersteliefdePeterWinnen

AllezCharlyAukeKok

Foto?Geenfoto!

ChristopheVekemanLazyLexJoostZwagerman

SchoonmakenopzaalWilfrieddeJongBanganegemMaartenSpanjer

BijnamenindesportAdriaanvanDis

LeTigreSusanSmit

OnderhaarhuidTjitskeJansen

GroeneservetjesBenTiggelaar

VierdochtersRonaldGiphart

DezekantvanhetparadijsDankbetuiging

Verantwoording

Voorwoord

Jebentopgegroeidineenrijklandenjehebtveelmogelijkheden.Zoalsonderwijs.Datlijktheelgewoon.Alsjeouderwordtkomjetothetbesefdatdatnietgewoonis.Maarliefst76miljoenkinderenwereldwijdgaannooitnaarschool.Zekunnennietlezenenschrijven.Eigenlijkwiljeietsdoenvooriemanddiehetnietzomakkelijkheeft,daarergensaandeanderekantvandewereld.Watdoejedan?Danmaakjeinonsgeval(alsuitgever,productmanagerenliterairagent)eenboekwaarvanjedeopbrengstdoneert.DegeheleopbrengstvanditboekgaatnaardestichtingRoomtoRead.Hunfilosofie?Onderwijsbiedtkansenomdecyclusvanarmoedetedoorbreken,kindvoorkind.

Non-profitorganisatieRoomtoReadvanJohnWoodwerktsamenmetlokalegemeenschappeninontwikkelingslandenomkwalitatiefgoedeonderwijsmogelijkhedentekunnenaanbieden.Ditdoenzedoorhetbouwenvanscholen,bibliotheken,computerlokalenenhetbiedenvanlangdurigestudiebeurzenaanmeisjes.Endoorhetuitgevenvankinderliteratuurindelokaletaal.

RoomtoReadprobeertvroegintegrijpeninhetlevenvankinderen,omdatzegelovendatonderwijsmenseninstaatsteltdesocio-economischelevensomstandighedenvoorhunfamilie,gemeenschap,landentoekomstigegeneratiesteverbeteren.RoomtoReadgebruiktbewezenmethodenuithetbedrijfslevenmeteensimpeldoel:tienmiljoenkindereninontwikkelingslandentoeganggeventotonderwijsvoorhetjaar2020.

Omditterealiserenstaaneenaantalelementencentraal:schaalbare,gemetenenduurzameresultaten,gecombineerdmetlageoverheadkosten,hetkoesterenvanlokaaleigendomenduurzaamheid.Goedelokalemedewerkersensamenwerkingsverbandenvoorhetopzettenvancultureelrelevanteprogramma’szijndaarbijvangrootbelang.

Sindshaaroprichtingin2000heeftRoomtoReaddelevensvanmeerdan3,1miljoenkinderenveranderd.Erzijn765scholengebouwd,ruim7.000bibliothekeningericht,4,8miljoenboekengedoneerdenmeerdan6.800meerjarigestudiebeurzenvoormeisjesbekostigd.

Dankaaniedereendiebelangeloosheeftmeegewerktaanditboek.Enaanudieditboekkooptofhetgeeftaaneenander!

Desamenstellersvanditboek.

PaulSebes,literairagent

BenSolleveld,productmanagerboeken

BriefaanschrijverM.

HermanKoch

GeachteheerM.,

Ikvraagmeweleensafhoehetmoetvoelen:middelmatigheid.Ikbedoeldaarmeedanvooralhoehetmoetvoelenvanbinnenuit,voordemiddelmatigepersoonzelf.Inhoeverreishijzichvanzijneigenmiddelmatigheidbewust?Zithijopgesloteninzijnmiddelmatigehoofdenrammelthijaandedeurenenaanderamenomnaarbuitengelatenteworden?Zonderdatiemandhemooitzalhoren?

Zostelikhetmevaakvoor:alseenbozedroom,eenwanhopigeschreeuwomhulp.Demiddelmatigeintelligentieweetdatdebuitenwereldbestaat,hijruikthetgras,hijhoortdewinddoordebladerenvandebomenritselen,hijziethetzonlichtdatdoorderamenvalt,maarhijweetookdathijgedoemdisomzijnlevenlangbinnenteblijven.

Hoegaatdemiddelmatigeintelligentiemetdiewetenschapom?Spreekthijzichzelfmoedin?Realiseerthijzichdaterbepaaldegrenzenzijnwaarhijnooitoverheenzalkomen,ofpraathijzichzelfaandathetallemaalbestmeevalt,dathijimmersvanochtendnogzondermerkbareinspanningdekruiswoordpuzzeluitdekrantheeftopgelost?

Volgensmijiserééngoudenregel,endieluidtdatjemensenmeteenmeerdangemiddeldeintelligentienooitoverdieeigenintelligentiezulthoren.Bijmiljonairsziejeietsvergelijkbaars.Jehebtmiljonairsinspijkerbroekengescheurdeslobbertruien,enjehebtmiljonairsinsportauto’smetopendak.Deprijsvandesportautokaniedereenindecatalogusopzoeken,maartientegenééndatdeslobbertruidiezelfdesportautoalsfooibijeenetentjezoukunnenachterlaten.

Ubentmeerhettypevandeopensportauto.Ookbijregenofwindrijdtumethetdaknaarbenedenoverdezeeboulevard.‘Alindekleuterklaswerdbijmijeenbuitengewoneintelligentievastgesteld…’Hetiseenthemadatvaak(totvervelenstoe)terugkeertinuwwerkenininterviews.‘MijnIQiseenfractiehogerdandatvanAlbertEinstein.’Ikkannogwelevendoorgaan–‘Wanneerje,zoalsik,beschiktovereenintelligentiediejebijampertweeprocentvandebevolkingaantreft…’–maarwaaromzouik?Erzijnvrouwendiehardopzeggendatallemannenhunhoofdomdraaienwanneerzijvoorbijlopen,ener

zijnvrouwendieditniethardophoeventezeggen.

Jemoeteigenlijkuwkoperbijzienwanneeruuweigenintelligentieophemelt.Uwkopendeblikinuwogen.Hetisdeblikindeogenvandehaasdiedeafstandtotdeoverkantvandesnelwegverkeerdheeftingeschatennubeseftdatdeaanstormendekoplampenaltedichtbijzijnomzenogtekunnenontwijken.Eenblikdieerzelfgeensecondeingelooftkortom.Diedoodsbangisdathijalbijdeeerstestrikvraagontmaskerdzalworden.

Eenmiddelmatigeschrijverheeftlevenslang.Hijmoetdoor.Hetistelaatomnogvanberoepteveranderen.Hijmoetdoortothetbittereeinde.Totdedoodhemkomthalen.Alleendedoodkanhemuitzijnmiddelmatigheidverlossen.‘Hijschrijftnietonverdienstelijk’,wordteroverdemiddelmatigeschrijvergezegd.Datisvoorhemhethoogsthaalbare:nietonverdienstelijkgeschrevenboekenafleveren.Jemoet,inderdaad,middelmatigzijnommetdezewetenschaptekunnenleven.Omaanzo’nleventeblijvenhechten,kanikbeterzeggen–omnietlieverdoodtewillenzijn.

Derijindeboekwinkelvielnogalleszinsmee.Hethadeerstgeregendendaarnawasdezongaanschijnen.Demensenstondentotaandedeur,maarnogwelallemaalbinnen.Hetwaskortomeenrijdiebijupaste.Geenrijvooreenbestsellerauteur.Geenrijtotopstraat,totomdehoek–nee,degewonerijdiejekuntverwachtenbijeenschrijvervoorwiedebelangstellinglangzaamterugloopt.Veelvrouwenvanmiddelbareleeftijd,vanverbovendemiddelbareleeftijd,moetiktotmijnspijtzeggen:vrouwenvoorwieniemandzijnhoofdnogomdraait.

IkpakteeenexemplaarvanVoorhetoogvandewereldvandestapelenslootachterinderijaan.Voormijstondeenman.Deenigeanderemanbehalveik.Aanalleswasteziendathijdaarzogezegdnietvoorzichzelfstond,maardathijmetzijnvrouwmeewas,zoalsjealsmanmetjevrouwmeegaatnaardeikeaofeenmeubelboulevard.Aanvankelijkveinstzo’nmannoggeduldigbelangstellingvooreenladekastofverstelbaarbed,maaralsnelbeginthijzwaarderteademenenwerpthijsteedswanhopigerblikkennaardekassa’sendeuitgang,alseenhonddienaeenlangeautoriteindelijkhetbosruikt.

Hetwasdanookzijnvrouwdieuwboekindehandhield,niethij.Vrouwenhebbenmeertijddanmannen.Nahetstofzuigenslaanzijeenboek–uwboek–openenbeginnentelezen.En’savondsinbedlezenzijnogsteeds.Wanneer

hunmanzichopzijnzijdraaiteneenhandophunbuiklegt,indebuurtvanhunnavelofnetonderhunborsten,duwenzijdezehandvanzichaf.‘Laatmeeven,nogéénhoofdstuk’,zeggenzeenlezenverder.Somshebbenvrouwenhoofdpijn,ofzijnzeongesteld,somslezenzeeenboek.

Ikgageenpogingdoenuwgezichttebeschrijven.HetgezichtdatutrokophetmomentdatikmijnexemplaarvanVoorhetoogvandewereldopdesigneertafelneerlegde.Laatikermeevolstaandatunaarmijkeekzoalsjenaariemandkijktdiejenooitergensandersdanachtereentoonbankhebtgezien.Achterdetoonbankvandedrogistbijvoorbeeld,hetmeisjevandekassadatjezomaaropeensinhetwildopstraattegenhetlijfloopt:jeherkenthetgezicht,maarjeweetnietwaarvan.Zonderdecontextvantoonbank,scheermesjesenpijnstillerskunjehetgezichtnietplaatsen.

‘Ishetvooriemand?’vroegu,zoalsudatookaanmijnvoorgangershadgevraagd.Ondertussenkeekunaarmijngezicht.Hetgezichtdatubekendvoorkwam,maartochnietthuiskonbrengen.

‘Nee,hetisvoormijzelf.’

Usigneertmeteenvulpen.Eenvulpenwaarunaelkehandtekeningofpersoonlijkeopdrachtdedopweeropschroeft.Ubentbangdathijandersuitdroogt.Ubentbangdatuzelfuitdroogt,zoueengoedkopepsycholoogconcluderenenudaarnavragenomnogwatmeeroveruwoudersenuwkindertijdtevertellen.

‘Enuwnaamis…?’Dedopwaseralaf,devulpenhingbovenhettitelbladvanhetboek,toenikopeensaanietsmoestdenken.Ikkeeknaaruwhandmetdepen,uwoudehandmetdeduidelijkzichtbareaderenwaarnogaltijdbloeddoorheenstroomt.Hethartpompt.Hethartiseendommekracht,hetpomptdoortotdatietsofiemandhetzegtomermeeoptehouden.Zolanghethartblijftpompenkuntuaaneentafeltjeineenboekwinkelzittenennietonverdienstelijkgeschrevenboekensigneren.

Waarikaandachtwasdit:ikdachtaanuwgezichtbovenhetgezichtvanuwvrouw.Uwgezichtineenhalfverduisterdeslaapkamer.Uwgezichtdatlangzaamhetharenadert.Ikdachtvanuithaarperspectief,hoezijdatgezichtzietnaderen:deoude,waterigeogen,hetoogwitalniethelemaalwitmeer,deverkreukelde,gebarstenlippen,deoudetanden,nietgeelmaarvoornamelijk

grijs,deluchtdievantussendietandenhaarneusgatenbereikt.Hetisgeengezelligelucht.Eenluchtdiejesomsruiktwanneerdezeezichterugtrektenerophetstrandalleenwatalgenenlegemosselschelpenachterblijven.

Deluchtiszosterkdathijdegewoneoudemannenluchtverdringt.Deluchtvanluiers,vanlosrakendehuid,vanafstervendweefsel.Tochmoeterdriejaargeledeneennachtzijngeweestwaarinzijinditalleseentoekomstmoethebbengezien.Eennachtwaarinzijheeftbeslotendateenkindvanditongezelligruikendegezichteeninvesteringindietoekomstzoukunnenzijn.

Umoethetmijnietkwalijknemen,maarterwijluwpeninafwachtingvaneennaam(mijnnaam)bovenhetgeopendetitelbladvanuwboekbleefzweven,dachtikgedurendeeenfractievaneensecondenogeenstukjeverder.Ikdachtaanhetmomentwaaropuhembijhaarnaarbinnenschuift.Ikslootmijnogenenzageenknoestigekurkentrekker,zo’nmodelwaarvanhethandvatopeenboomstronkmoetlijken.Jezietzenietzovaakmeer,eendoodenkelekeernog,indonkererestaurantsmetnamaakopenhaarden,bruinetafelkleden,engeweienaandemuur.

Datuwvrouweentoekomstzag,daarkaniknogwelinkomen.Maarwelketoekomstzagu?Zijheefteenkindgeziendateerstbinneninendaarnabuitenhaarlichaamzouopgroeien.Maaru?Hoezietuuzelfstraksstaanbijhethekjevandebasisschool,tussendejongemoeders?Alsweliswaaroude,maarberoemdevader?Verschaftuwberoemdheidukortomeenvrijbriefomopveeltehogeleeftijdnogeenkindopdewereldtezetten?

Wantwelketoekomstiservoorhaar,vooruwdochter?Voordietoekomsthoeftualleenmaareenblikopdekalendertewerpen.Dietoekomstiserhoegenaamdniet.Zelfsalsallesmeezit,zalzijalergenshalverwegedemiddelbareschoolmetuitsluitenddeherinneringaanhaarvaderverdermoeten.Middenindezogenaamdemoeilijkeleeftijd.Dezelfdemoeilijkeleeftijdwaarophaarmoederinhaarhoedanigheidvanredactricevandeschoolkrantdestijdsbijuaanklopte.

Iknoemdemijnnaamenopnieuwkeekumijaanmetdieblikwaarinheelindeverteietsvanherkenningdoorschemerde–alshoordeueenlieddatuvagelijkbekendvoorkwamzonderdatuopdenaamvandezangerofzangereskonkomen.

Uwvulpenkrasteinhetpapier.Daarnabliesuevenopdeinktalvorenshetboek

dichtteslaan–enikrookdelucht.Ubenteralbijnanietmeer.Eénhandtekening,éénopdrachtvoorineenboekscheidenuvanhetgrafendevergetelheid.Wantdaarmoetenwehetookeensoverhebben,overdetoekomstnauwdood.Ikkanmenatuurlijkvergissen,maarmijnindrukisdathetsnelzalgaan.Inzuidelijkelandenwordendemensenopdedagzelfbegraven.Omhygiënischeredenen.Defarao’swerdeninlappengewikkeldensamenmethundierbaarstebezittingenbijgezet:hunlievelingshuisdieren,hunlievelingsvrouwen...Ikdenkdathetzozalgaan.Hetgrotevergetenzalopdedagzelfbeginnen.Uwordtsamenmetuwwerkbegraven.Natuurlijkzullenertoesprakenzijn,ennietvandeminsten.Erzullenheleofhalvekrantenpagina’saanhetbelangvanuwwerkwordengewijd.Datwerkwordtverzameldineenluxe-editievanzevendelenwaarjenualopkuntintekenen.Daarmeeishetookklaar.Alsnelzullenlossedelenvandeluxe-editieoptweedehandsboekenmarktenwordenaangetroffen.Demensendiehaddeningetekendkomenopdedagdatzehetwerkhaddenmoetenafhalennietopdagen–ofzijnzelfinmiddelsdood.

Enuwvrouw?Ach,zijzalnogeenpoosjedeweduwespelen.Misschienvatzijhaartaakzelfswelernstigopenverbiedtzijeeneventuelebiograafomuituwpersoonlijkecorrespondentieteciteren.Maarergrealistischlijktmeditscenarioniet.Hetafschermenvancorrespondentieismeerietsvoordeoudeweduwen.Diezondertoekomst.Uwvrouwisjong.Zijzalalsnelaaneenlevenzonderubeginnentedenken.Waarschijnlijkdenktzedaarnualregelmatigaan.

Entegendetijddatuwdochterophaarachttiendeeenofficieeldocument(eenpaspoort,eenrijbewijs)moetaanvragen,zalmenhaaralvragenhaarachternaamtespellen.‘Ikbendedochtervan…’zalzijmisschiennogzeggen.

‘Vanwie?’

Ja,zozalheteindigen.Uzultnietvoortleveninuwwerkmaarinhetkinddatuopdevalreepopdewereldheeftgezet.Netalsiedereen.

Ikganunaarhuis.

Ikgaeerstuwboeklezen.

Uwtoegenegen,

ondergetekende

Linda

KristienHemmerechtsHetspelletjewildatzijmeervanhemhoudtdanhijvanhaar.Zijkannietzonderhem,hijwelzonderhaar.Althansinhetspelletjedatzespelen,ofwaarvanzevermoedtdatzehetspelen.Voorhemmaakthetweiniguitmetwiehijneukt.Laathijhaarverstaan.Velevrouwenzijnbereidmethemhetbedtedelen.Ookdatlaathijhaarverstaan.Envelevrouwenhebbenhetbedmethemgedeeld.Hetbed,ofdebank,ofdegrondwaaropzeterechtkwamen,ofdeachterbankvaneenauto.Vroeger.Voorhaartijd.Inhetverledentoenhunwegenelkaarnogniethaddengekruist.

Zewilnietswetenoverdievrouwen.Elkdetailisereenteveel.Wantfataalslaathaarfantasieophol.

Bijvoorbeeld.

‘S.heeftgebeld’,zegthij.

S.iseenweduwemetdriedochters.Eneenexvanhem.

Zezwijgt.Zeweetalteveel.

‘Zewildemenogeenszien’,zegthij.

Zeblijftzwijgen.Maardangaathaarmondplotselingopen.‘Benjebijhaarlangsgegaan?’

‘Natuurlijk’,zegthij.

IneenflitszietzeS.voorovergebogenklaarstaanvoorzijnbezoekmethaarbroekenslipjerondhaarenkelszodathijgeentijdhoeftteverliezen.

Hijverliestnietgraagtijd.Ooknietmethetvoorspel.Zijnvoorspelisindeautospringenenrijdentotbijdevrouwdiezijninstructiesheeftontvangen.

Somsstaatnietalleendevrouw,maarookhaardochtersvoorhemklaar.

Diefantasienoemtzeziekelijk.Wieiserverantwoordelijkvoor:hij,zijofallebei?

‘BesteLinda’,tiktze.‘Seksuelefantasieënzijngezondzolanghetonderscheidtussenfantasieenwerkelijkheidduidelijkblijft.Waarommaakjejemanergeendeelgenootvan?Hijzaljeopenhartigheidwaarderenenmisschienkrijgtjullieseksleveneennieuwelan.’

Alszedelezeressentotgeheimhoudingaanzet,krijgtzehetmetdehoofdredactriceaandestok.Diezweertbijopenhartigheid.Erisnietsdatnietonderwoordenkanwordengebracht.Voorelkepijniseengesprekhetbestemedicijn.Opwelkeplaneetleeftdezevrouw?

‘BesteMaaike,respectisdehoeksteenvanelkerelatie.Alsjepartnergeenrekeningmetjegevoelenshoudt…’

‘BesteMarie-Hélène,weinigrelatieszijnvolstrektgelijkwaardig,maareenzekerevenwicht…’

Zekrijgengemiddeldvijftigmailtjesperweek,waarvanslechtseeninhetbladbeantwoordwordt.Doorhaar.Hundoelgroepisdevrouwtussendertigenveertigjaarvoorwieman,gezinenhuisopdeeersteplaatskomen,algeeftveertigprocentvanhunlezeressentoeooitvreemdtezijngegaan.Maarhetoverspelwerdnietalsbedreigendervaren.

‘Mijnmanenikhoudenergveelvanelkaar,maarhebbenalmeerdaneenjaargeenseks.Sindseenweekoftweegaatmijnmaniedereavondnahetwerkietsdrinkenmeteenvrouwelijkecollegavanhem.Hijkomtaltijdopgewektthuis.Hoewelhijmebezweertdathunverhoudingloutervriendschappelijkis,maakikmegrotezorgen.Kanhetdathijbijdezevrouwietsvindtwatikhemontzeg?’

‘BesteTania,hetisaltijddomjemanietsteontzeggen…’

delete

‘BesteTania,uitjebriefmeenikoptemaken…’

Terwijlzedittikt,krijgtzeeenmailtjevanLinda,dieinhetnummerdatindewinkelligthetantwoordophaarvraaggevondenheeft.Lindaschrijft:‘Ikhebjeeenmailtjegestuurdmetdenaamvaneenhoteleneentijdstip.Wanneerjeaankomt,isdelobbyleeg,maardereceptionistraadtvoorwiejekomtenfluisterteenkamernummerinjeoor.Dedeurstaatopeenkiertje.Jegaatnaarbinnen.Ikliginondeugendelingerieophetbed.Jesnaktnaaradem.’

‘BesteLinda,ikbedoeldedatjejefantasieënaanjeman…’

delete

‘BesteLinda,hetismeniettoegestaanmailtjesvanlezeressenrechtstreekstebeantwoorden.Ikverondersteldathetniet…’

delete

Stel,denktzeterwijlzehaarspulleninhaarhandtasstoptwantdedagtaakziteralweerop,dathetspelgeenspelismaarbittereernstenhijechtminderhoudtvanmijdanikvanhem.Zoueenavontuurtjeinmijnlevenhemdannietontlasten?

Opgoedeavondenomcirkelenzeelkaaralsuitgehongerderoofdieren.Wieslaatalseerstetoe?

Dieavondishijhet.Hijduwthaartegendemuurentrekthaarbloesopenalsvleesdatmoetwordenopengereten.Terwijlzeneukenopdebank–zijheefthemopzijnruggedwongenenplaatsthaartandeninzijnhals–denktzeaandevrouwdieinhethotelophaarwachtenwenkt.Evenvoeltzezichdoorhaaraangevuurd.

‘Eenvrouwwilmeontmoeten’,zegtze.

Zetrektzijnbroekoverzijnheupen,zeschuiftzijnslipnaarbeneden,zeliktzijneikel.

‘ZeheetLinda.’

Hijweetnietofzedewaarheidspreektoffantaseert,enookzijweethetniet.WeetLindahetzelf?BestaatLinda?Ofisheteenschuilnaam?Maarvoorwiedanwel?

‘Jijhebtgeluk’,zegthaarmanachteraf.

Nietreageren,denktze.Zeheeftgeenzininhetspel.Voorhemishetzelfsgeenspel.Hijmeentwathijzegt:zeheefthetgetroffenmethem.Enhijmethaar.Maardatzegthijnooit.

‘Jereageertniet,maarikweetdatjemeleest.Mijncomputerstuurteenberichtjewanneerjijeenmailtjevanmeaanklikt.Watzalergebeurenalsjemíjaanklikt?Ofmoetikschrijven:aanlikt?’

‘BesteLinda,helaaskanikniet…’

delete

‘Hadjemijingedachtentoenjeoverdeverleidingvaninternetcontactenschreef?Verteljejemanovermij?Ofbewaarjeditgeheimpjevooreigengebruik?’

Watalsheteenvalstrikis?Alsachter‘Linda’dehoofdredactriceschuilt?Ofwieweethaarman?

‘Ikhebdievrouwontmoet’,zegtzetegenhem.‘Zeisongelooflijkheet.Zesmeektenzebedeltenzemaaktietsinmijwakkerwaarvanikhetbestaanniethadvermoed.Ietswreedsenbikkelhards.’Zeknooptzijnbroekopenenzietdathaarfantasie,dieeigenlijkLinda’sfantasieis,haarwerkheeftgedaan.‘Alsikzachtjesinhaartepelsbijt’,enzedemonstreertwatzebedoelt,‘begintzetekreunen,enalsikdanhaarslipjeopzijschuifenmetmijnvingerbijhaarbinnendring,danligtzezoalsjijnu,weerloosalseenzeeleeuwophetdroge.Eenhelenattezeeleeuw.’

Zetrekthaarklerenuitengaatopzijnpeniszitten.

‘Magik?’smeekthijnaeentijdje.

‘Meteenknal’,beveeltzestreng.

Zedenktaanadviesdatzevoortaankangeven,maardatdoordehoofdredactricezalwordengecensureerd.Misschienishettijdvooreenanderebaan.AdieuLinda,adieuTania,Marijke,Maaike,Barbara.AdieuLinda.

‘Komeenshier’,zegthaarman.

‘Watiser?’

‘Jezietergoeduit.’

‘Jijniet’,zegtzemeteenbredelach.Knappeijdeltuitenhoevennietvanhunaantrekkelijkheidtewordenovertuigd.

‘Alsikzeg:jijhebtgeluk,danbedoelik:wijhebbengeluk.Jijmetmijenikmetjou.Datweetjetoch?’

‘Maarwaaromzegjedatdannooit?’

Hijhaaltzijnschoudersop.

‘Ikzeghetnu.’

Zegeefthemeenkus.Hijheeftgelijk:zehebbengeluk.

Blauwbaardsbruiden

RenateDorrestein

Wateenellende!Zegnouzelf!Haddenweditooitkunnenwetentoenweverliefdwerden?Haddenwehetmoetenvoorzien?Oja,ishetheus?Haddenwebetermoetenopletten?Echtwaar?Hoedan?

Zezeggendatdezielenvanmensendiegewelddadigaanhuneindezijngekomen,tezwaarzijnomnadedoodtenhemeltestijgen.Zulkezielenzoujealshetwarevandegrondkunnenoprapenenineenweckflesstoppen,omzetebestuderen.Niemandweetprecieswatdezezielenverhindertzichlostemakenvandeaarde.Misschienwordenzewelverzwaarddoorongeweendetranen.Wanneeriemandonvoorbereiddehersenenwordtingeslagen,heeftzijimmersnietdegelegenheidgehadhaareigennaderendedoodtebetreuren,endatisnietgoed.Inhaarlaatstemomentenzoueenmensrustigdekansmoetenkrijgenterouwenomalleswaarvanzevoortaanverstokenzalzijn;zijmoetvolweemoednogevenstilstaanbijdefrissegeurvanzomergrasenbijalledingendiezehadmoetendoenmaarhelaasheeftnagelaten.PasdankanzevredigdeogensluitenennaarGodstroonopstijgen.

Wieopeendag–zomaarenplotseling–omzeepwordtgebracht,mistkortomeenbelangrijkefasetussenlevenendood,enkan,hoewelzijnietlangertotdelevendenbehoort,ooknooitwerkelijktotdedodenwordengerekend:verbijsterdenbedroefdblijfthaaronsterfelijkezielhangenopdeplaatsvanhetmisdrijf,enaangezieneenzielnietkanhuilen,blijftverlossingeeuwiguit.Datveronderstellensommigentenminste.

Wijdenkendaarandersover.

Waarwijverblijvenishetkoudendonker,maardatraaktonsnietmeer.Demurenzijnmetbloedbespat,hetonzeompreciestezijn,enopdevochtigevloerknagenderattenaanderestantenvanonsvlees.Inonzebuikholtekrioelenmaden.Torrenwerkenzichonzeneuzenenoreninenuit.

Wezienhetmeteenmerkwaardigeonverschilligheidaan.Knaagmaar,wroetmaar.Wezijnallangnietijdelmeer.Ergensishetzelfseenopluchtingonslichaamindezestaatwaartenemen:hetheeftaltijdzoirritantveelzorgenonderhoudgevraagd.Watmoestenweonsnietontzeggenomhetinvormtehouden!Nuhoefthetnietlangerhalftewordenuitgehongerdenineenkorsettewordengeregen.Enookonzeharen,dieglansloostussendeuitwerpselenvan

hetongedierteliggen,hoevennietmeermetgloeiendetangentewordenbewerkt.Derattenkanhetnietschelenofonzelokkenkrullen.Zijzijnnietzokieskeurigalshijaltijdwas.

Hetkomthiernietvaakvoordatdemetijzerbeslagendeuropengaat.Maarelkekeeralsdattochgebeurt,zienweonseigenspiegelbeeld:rondhetontsteldegezichtdatnaarbinnengluurt,ishethaarmetlintenenjuwelenopgemaakt,netzoalsvroegerhetonze.Jahoor!Zowarenwijook.Kijkdan:debevendehanddiedesleutelvanschrikheeftlatenvallen,graaitderokkenvansmaakvoldonkerroodfluweelbijeen,rokkendiegracieusopbollenonderhetstrakkelijfjedateenzwoegendeboezemvrijwelonbedektlaatetcetera,wekunnenhetzolangzamerhanduittekenen.

Zeker,ookwijzijnooitinpaniekvandezeplekdesonheilsweggesneld.Oppreciesdezelfdehooggehaktemuiltjesdienudoordelange,stillegangklepperen.Maarjekomtnietveropzulkschoeisel.Vertelonswat.

Linksenrechtsliggenhiernogenkelevandieschoentjes.Zevergaanmindersneldanderoodgelakteteentjesdieereksterogeninkregen.Dieverleidelijkeslippertjeszullenervermoedelijkzelfsnogzijnalsvanonsnietsmeerrestdanblekeknoken.Gereduceerdtotlouterellepijp,sleutelbeenenribbenkastzullenwijdanweernetzoveelopelkaarlijkenalsopdedagdatwetrouwden,allemaalevenmooienbegerenswaardigenverliefd.

Maarnu,opditlanggerektemomentvanverrotting,zijnwenietidentiekeninwisselbaar.Degatenvallennamelijknietvolgenseenvastpatroonineenlichaam.Hier,tussendezevochtigzwetendemuren,ontwikkeltiedervanonsvoorheteersthaareigenstijl:vandeeenblijvendewangenonaangetast,deanderbehoudthaaringewandenongekendlang.Metbelangstellingvolgenweonzeontbindingenwetenonseindelijkuniek,somszelfsorigineel.Bijlevenwarenwelangnietzobijzonder.Ergernog,dewaarheidiswaarschijnlijkdatonslevendomwegnooitietswaardisgeweest.Anderswarenweimmersnietafgemaaktzonderdatereenhaannaarkraaide.Oja,erwordtinmiddelsweleenswatgefluisterdinhetdorp.Maarniemandisbereidzijnneusindezakenvaneenmachtigmantesteken.Zevenvrouwenkanhijtrouwenenstukvoorstuklatenverdwijnen,ennogiseraltijdwelergenseenvaderdiezijnhuwbaredochtergraagweggeeft.

Iserweereenbruiloftophanden?Hetklinktersterknaar.Inhethelehuisiseen

koortsachtigebedrijvigheiduitgebroken.Overalwordentapijtengekloptenvloerengeschrobd.Indehogekamersmoethetwemelenvandebediendendiezilverpoetsen,meubelsopwrijven,haardenklaarmaken.Zezullenseringenenhyacintenindegrotezaalzettenenhetbruidsbedbesprenkelenmetrozenwater.Hethelehuismoetzoetgeurenalsdejongebruidhierbinnenkomt.Evenzalzemethaarogenknipperen:zoveelrijkdomenschoonheidheeftzenietverwacht.

Hijzalnaasthaarstaan,breedenrijzig,metnognauwelijksgrijsinzijnbaardenzijnzwaardaanzijnzijde,enhaarzijndierbaarstebezittingentonen:deebbenhoutenmuziekdoosdie‘Ach,dulieberAugustin’speelt,hetmetdehandbeschilderdetheeserviesvanporseleindatzobroosisalsdeeierschalenvandelijster,enhetblauwegobelinvanzuiverzijde,waaropeeneenhoornzijnhoofdindeschootvaneenjongemaagdlegt.Metzijnzachte,diepestemzalhijzichzelfvergelijkenmetdeeenhoornenzijnbruidmetdemaagd.Zezalblozenvanprettigeverwarring.‘Watzegje?’stameltze;zewildathijhetnogeenszegt,ennogeens.Enhijzalhetherhalenendaarmeedeechoverdrijvenvandevagegeruchtendiezeoverhemheeftopgevangen.Watwerdertochalweeroverhembeweerd?Eerdergetrouwdgeweest?Zeweetalampermeerwathetwas.Allemaalafgunst.

Hijzalhaarbijdeelleboognemenenhaardoordefraaievertrekkenleiden,hierendaarhaaraandachtopietsvestigendenvragendwatzevanditvindt,ofvandat.Niemandheefthaarooiteerdernaarhaarmeninggevraagd.Zeisnognooitzoserieusgenomenalsdoordezeman,diezijntheedrinktuitdeeierschalenvandelijster.Naasthemoverdeblinkendgewrevenvloerentrippelend,zalhethaartemoedezijnalsofhaarhartbijnabreektvangeluk.Zozachtmoedigalshijis.Zonobelengevoelig.Iemanddienoggeenvliegkwaadzoudoen.Alsanderenproberenhemmetgemenepraatjeszwarttemaken,zalzijhemverdedigen.Zezal,zezalhem…redden,jadatishetwoord.Opdeeenofanderemanierzalhaaronvoorwaardelijkeliefdehemreddenvandehardvochtigewereld.

Datdachtenwijperslotvanrekeningook.

Tussenonzekoudemurenhebbenwegeleerddatdetijderniettoedoet.Hetmaaktnietuitofwijhiermaandenofjarenoponzekansmoetenwachten.Toegegeven,demeesteemotiesverslijten,verjarenofverbleken.Maarerzijnookgevoelensdienooitveranderen.Zeblijvenaltijdevenfrisenfel.Zelfsalmoetenwetotheteindevandeeeuwigheidwachten,wezullendejuistestemmingheusnietkwijtraken.Datishetenigedatwezekerwetenenwaarwe

onsaanvastklampen,wantonzewraakbespoedigenkunnenweniet:dedodenkunnendelevendenimmersnietsmaken.Doodzijnweopdekeperbeschouwdnogaltijdevenmachteloosalslevend.Vooronsvrouwenmaakthetverschilverbazendweiniguit.

Intussenslaapthijmetzijnjongebruidachterbeddegordijnenvanbrokaat,eenbeschermendearmoverhaarborstgeslagen.O,laathetbuitenmaarregenenenwaaien!Indithuis,inditbed,iszijveilig.Zeglimlachtinhaarslaap.Enhij?Watdroomthij?Wehebbenernooitietsvangemerktdatzijnslaapwerdverstoorddooreenbezwaardgemoed.Wiezokanslapen,heefthetrechtaanzijnkant.Enzoishetook:hetaanzienvandewereldisdooronzedoodvoorniemandveranderd.Wiezouonsmissenofbetreuren?Wehebbengeengraf,erisgeenwierookvooronsgebrand,erzijngeengebedenvooronsgezegd–webestaaneenvoudignietmeer,endatvolstaatblijkbaar.

Watzouhieroverdemeningzijnvandenieuwebruid,ofanderswelvandegodnaarwienstroonjegeachtwordtoptestijgen,nadatjebentafgeslacht?Heefthijietsgedaanomonstewreken?Heefthijeensplijtendebliksemnaarbenedengeslingerd?Heefthijeenzondvloedontketend?Hijheeftnieteensmeteenzwarewindstoothetglasuitdevenstersgeramd,nieteensdebeddegordijnendoorhagelstenenuiteenlatenrijten,nieteens–maarstilnu,letop:denaarzijnevenbeeldgeschapeneontwaakt.Inhetmildelichtvandenieuwe,zonnigeochtendrekthijzichindekussensuit.Energiekstaathijop,eenvitalemassaspierenenweefsels,enkrabthierendaarzijnweldoorvoede,weldoorbloedevlees.‘Liefje’,zegthijalszijnbruidhaargazellenogenopentenevengeeuwtmethaarrozemondje,‘liefje,ikmoeteenpaardagenvoorzakennaardestad’.

Liefjeziethaarkansschoon.Wehorenhaarmetdesleutelsrinkelen,velekamershiervandaan.Wezoudendatgeluidnogherkennenalshetuitdeversteuithoekvanhetheelalkwam.Wewetennogprecieshoedezwareringindehandlagtoenwedesleutelseenvooreendooronzevingerslietenglijden:dievandeporseleinkast,vandevoorraadkelder,vandeebbenhoutenmuziekdoos,vandekistenmetgoudenjuwelen–erzijnindithuisnetzoveelslotenalsEvainhetparadijsvruchtenhadomuittekiezen.Liefjezouzichinalleonschuldkunnenamuserenmethetstukvoorstukontsluitenervan.Maardatdoetzeniet.Liefjewildeappel.

Metgefronstewenkbrauwenbekijktzedeenigesleuteldiehaarmanhaartenstrengsteheeftverbodentegebruiken.Wiedenkthijweldathijis,metdat

bazigegedoe?Godsplaatsvervangerhieropaarde?Juistliefje,precies,datishij.Laatdatmaareensevengoedtotjedoordringen.

Maarkoppigschudtzijhethoofdmetdekleurigelinten.Achterdeverbodendeurindekelderbereidthijhaarnatuurlijkeenverrassing!Hijheeftereengeschenkverborgen,nogslechtshalfvoltooid–hijbeschildertdaarinstilteeenkamerschermmethaarbeeltenis,ofoefenteropzijnluitvooreenaubade.Zobemindtewordenalszij!Liefjezuchtvanweelde.Neuriëndkomtzenaderbijdoordelangegang.Wehorenhaarmuiltjesvastberadenopdestenenvloerklepperen.Zehoudenhaltvoordedeur:liefjeweetwatzewil.

Desleutelsrammelenaandering.IJzerschraaptlangshout.Hetslotklikt.Hetknarstopen.Langzaamwordtdedeurklinkneergedrukt.

Danroepterergensinhuiseenvrouwenstem.

Datiswaarook,eriseenlogee:liefjesjongstezuster.

‘OhAnna!’roeptliefjeterug,betrapt.‘Ikbenevenbezig,Anna!’

‘Zalikdesoepdanmaarvastopzetten?’klinkthet.‘Onzebroerskunneniedermomentarriveren.’

Verdorie,eenhuisvolvisite,netnuliefjeophetpuntstaateengeweldigevondsttedoen.Zewashetbezoekvanhaarbroersgladvergeten.

‘Maarwatvoerjetochuit?’

‘Blijfwaarjebent,Anna!Ofweetjewat,gavoorhetvensterzittenenkijkofjezealzietnaderen.Waaromgajenietnaardetorenkamer?Daarhebjehetbesteuitzicht.’

‘Detorenkamer?’

‘Ja!’schreeuwtliefjeindekelder.Haarvoetentrappelenvanongeduld.Zeheeftnoggeenervaringmetwachten,eindelooswachten.Zelegthaarhandweeropdedeurklink.Nogvierseconden,nogdrie,nogtwee,nogeen.Numoethaarzusteropwegnaarbovenzijn.Vooruitmetdegeitenhopmetdiedeur.Klaaglijkkermend,wee,wee,draaithijopen.

Wateenaanblikbiedenwij,aaneengelukkiggetrouwdevrouw.

Watdachtenwezelf,opdatgruwelijkemoment?

Ditwasonzeeerstegedachte–echtwaar:datdeseringen,dehyacinten,dealtijdvollevazenindithuis,dushelemaalnietvooronswarenneergezet,maarlouternoodzakelijkwarenvanwegehunmaskerendegeur.

Vooruitliefje,doeiets.Verspilgeentijdmetnaarademtesnakken!

Maarzijstaatnogaltijdalsaandegrondgenageldindedeuropening,eenhandtegendekeelgedrukt,wanneeruitdetorenkameropeenseenkreetklinkt:‘Jeman!Daarkomtjemanaangereden!Wateenhaastheefthijgemaaktomzosnelweerbijjeterugtekeren!’

‘Oh!’hijgtdejongebruid.Haarogenpuilenuitvanontzetting,haarhartkloptzichtbaarinhaarkeursje.

Schreeuwhetdantochuit,stommekoe!Maarzijbuktzichengraaitnaardesleutel,dieineenplasbloedisgevallen.Mettrillendevingerssluitzehaastigdedeur.Liefjeisgaarnebereidhetgeheimvanhaarechtgenootachterslotengrendeltebewaren.Wantwatbetekenthetaufonddathaarmaneenkamervollijkenheeft?Diekunnenerweldooriedereenzijnneergelegd,enmisschienheeftzehetinhethalveduisternieteensgoedgezien!Geenvoorbarigeconclusies,alsjeblieft.

Zeraapthaarrokkenbijeenenzethetopeenrennen.Nietvanhemvluchtzeweg,maarvanons.Wijzijnhetdiehaargelukbedreigen,metonzeoogkassenvolkevers.Zohardalszemaarkan,holtzebijonsvandaan.Blijkbaarbeseftzenietdatwijdelevendennietskunnenmaken.Datisnujuistonseeuwigeprobleem.Wezijnvanhaarafhankelijk,vanhaarmoed.

Maar–alszijiemandoverhaarluguberevondstvertelt,danraaktzealleskwijt.Zoongeveermoetliefjeredeneren,aangezienwijdatookdeden,terwijlweinpaniekdoordedonkeregangdraafden.

Niemandisvolmaakt,denktze.Zedenkt:nietopalleslakkenzoutleggen.Menmoetietsdoordevingerskunnenzien,nietwaar?Aangezienhijvanhaarhoudt–enwattelterverderdannog?–kanhijnooitzo’nslechtmenszijnalsdiedodenindatakeligekamertjesuggereren.

Enboven,indetorenkamer,zuchtAnnaachterhetvenstergelukzaligbijdeaanblikvanderuiterdievanzijndampendepaardspringt.Ookzijzalopeendageenechtgenoothebben.Ooknaarhaarzaliemandstoffigenbezweetterugsnellen,verlangendnaarhaararmen.Deeerstedebestediezichvoordoet,zalzemeteengrijpen.‘Mijneersteliefde’,zalzedantrotskunnenzeggen,zolanghaarlevenduurt,zolanghaarlevenduurt.

‘Zo,mevrouw’,zegthijterwijlhijindegrotezaalvolbloemenzijnsleutelringinspecteert.Koudenbedaardhoudthijzijnblikophetbebloedeijzergevestigd.‘Ikziedatumijnbevelindewindhebtgeslagen.’

Mevrouwonderdrukteenhuivering.Voorheteerstdringttothaardoorhoenetelighaarpositieis.Zelachtzenuwachtig.Zeverschiktietsaanhaarkrullenomzijnaandachtafteleiden.Maarhijisgeenmandieergensgrasoverlaatgroeien.Dusdaargaatmevrouw.Nogvoordatzijhetmaarhalfbeseft,iszealweernaarbenedengesleurd.Alsdatkleinekamertjehaarzointeresseert,welnu,danmagzijdaarvoorgoedblijven:hijisdeberoerdsteniet.

Mevrouwgiltenpleitdatheteenaardheeft.

Datverveelthemzodathijhaardetandenuitdemondslaat.Meteenishijnogweltweekeerzogeërgerd:normaalgesprokenishijeenenalzachtmoedigheid,hijisvoorwaarderedelijkheidzelve;zijishetdiehemhiertoedrijft.Datgejammerooktelkens–zowelinhetberouwalsindezondezijnzeallemaalhetzelfde.Hoeveelzalhijernogdehersensmoetenklievenvoordathijereindelijkeentjeheeftdiehaartrouwgeloftegestanddoetenhemgehoorzaamis?Aanhaarharensleepthijhaardoordegang;alshijopschietishijnogvóórhetmiddagetenvanhaaraf.Inhuishangtaldeheerlijkegeurvansoep.

Bloedgulptoverhaarlippenalshijhaarbijdeverbodendeurneersmijt.‘Heberbarmen!’smeektzij,zijnknieënomvattend.Maarwaaromzouhij?Hijtrektzijnzwaard.

Vlug!Wemoeteninschikkeneninonsmiddenplaatsvoorhaarmaken.Nogluttelesecondenendenieuwebruidzalontdekkendatjeeenanderveel,zonietalleskuntvergeven,maarnooitentenimmerdathijjecompletenietswaardigheidaanhetlichtheeftgebracht.

‘Laatmenogevenbidden’,smeektzijhuilend.

Allemachtig.Zeisnogergerdanwijallezevenbijelkaar.Opditpuntsnaptenwijtenminstenogdateengoddiedittoestaat,bepaaldnietoponzehandkanzijn.Maarzijdreintenklaagtzovreselijk,dathaarechtgenoothaarvijfminutengeeftomhaargebedentezeggen.Metrinkelendesporenbeenthijdeganguit.Nuismevrouwalleenmethaarhemelsevader.Plaatsthijhaarparelmoerentandjesteruginhetgatinhaargezicht?Geefthijhaarbovenmenselijkekrachtenomstrakshaarmoordenaarteweerstaan?Komkom,mevrouwtje!Allegekheidopeenstokje!Waaromzouuwordengeredwaarwijindesteekwerdengelaten?Kenuwplaats!Uhoortbijons!

Mevrouwwistbloedentranenvanhetgezicht.‘ZusterAnna!’sistzijdoordringend.

Evenishetstil.BovenindetorenkamerwenstAnnazichweg,vervanhier.Metafgrijzenheeftzegeluisterdnaarhetgebonk,hetgedreun,hetgeschrei.Maarvoorgeengoudmengtzijzichinandermanshuwelijksgeluk.Overalisweleenswat.DusAnnahoortniets,zietniets,zegtniets.Later,alsallesweerisafgekust,zalhaarzusterhaardankbaarzijndatzezodiscreetisgeweest.

‘Anna!’sniktdebruidonderdrukt.O,devernederingomhierzondertandenineenpoelvansnotteliggen!Zeschaamtzichdooddatzeophetpuntstaatdoorhaareigenechtgenootvermoordteworden.Hetisverderzo’nlieveman.Konzeditmaarstilhouden.Zeisnietzoiemanddiedevuilewasbuitenhangt–datslaattochaltijdopjezelfterug.‘Anna!’rocheltzenietteminhulpeloos.

‘Ja?’mompeltbijhetraamindetorenhaarzustermettegenzin.Maardanveertzeop:aandehorizonwordteenstofwolkzichtbaar.Annasperthaarogenopen.‘Onzebroers!’roeptzewaarschuwend:vooruit,vermanje,erkomtbezoek.

‘O,geefzeeentekenopdatzezichhaasten!’kermtdebruid.Zewringthaarhanden.Zalhaarmanstraksnietdestemeervanhaarhouden,alstothemdoordringtwaarvoorzijhemheeftbehoed?Zehoortzijnzwarestapnaderen,haarvijfminutenrespijtzijnvoorbij,indoodsnoodspringtzehetverbodenvertrekinenwerptdedeurdicht.Piependstuivenderattenopzij.Maarmeerdaneenteluitstelheeftzezichnietverworven,dedeurzwieptmeteendreunweeropen,haarmanstormtachterhaaraanenbeenderenknappenonderzijnlaarzen–zelfsindedoodzijnwijnietveiligvoorhem.Hijkanonsvertrappenzoveelhijwil.

Brullendvanwoedewaadthijdoordearmenenbenenwaarmeehijeensverstrengeldsliep,hijtreedtinhalfverganedarmenenopaangeknaagdehartendieooitalleenvoorhemklopten.Hijgrijptzijnbruidbijhaarlinten:voorbij,liefje,hetisvoorbij.Endanzakthijinelkaar,doorboorddoorhetzwaardvandeoudstebroer,die,nogbestoftvandereis,ophetlawaaiistoegesneld.Eenmanmetgevoelvoordeeervandefamilie,diebroer.

Sissendploftdezielvanonzeechtgenoottevoorschijn–jezouerjevingersaanbranden.Evenhangthijstil,alsverbijsterddoordezewendingvanhetlot.Zóloopjenogschreeuwendmeteenzwaardtezwaaien,enhetvolgendemomentligjeontzieldopdegrond.Daarvanraaktmenevenuitzijnevenwicht.

Ditisonsmoment,hierophebbenwealdietijdgewacht.Weduikenmetonszevenenbovenophem.Endanlatenweonsdwarsdoorhetmiddelpuntvandeaardeheenvallenenkomenaandeanderekantweertevoorschijn,daarwaardeChinezenophunhoofdlopen–enonderwegmakenwekennismetdetraditiesengebruikenvanvelevolkeren.Wezienvrouweninmurengemetseldworden,wezienhenverzengdwordenopbrandstapels,wezienhenmetkluistersomdehalsinkolkendwatergeworpenworden,wezienhen,totaandeschoudersinwoestijnzandingegraven,gestenigdworden,wezienhendoorrodemierenopgevretenwordennadatzemethoningzijningesmeerd.Weziengewoonteveelomoptenoemen,waarnaweonsoverderandvandeaardkorstwerpenendieperendiepervallen,totdatweoverelkaartuimelendbelandenbijdevurigeovensvandehel.

Bijdeingangstaateencentaurineenbeduimeldepandjesjasopwacht.Wesleurenonzeechtgenooterheenenpasdandurvenwehemlostelaten.Nuwehemhiereigenhandighebbenafgeleverdvoorzijngerechtestraf.

Decentaurbuktzich.Meteenklauwporthijwatindezielvandemandiezijntheeuitsluitenddronkuitdeeierschalenvandelijster.Alshijklaarismetzijninspectiewenkthijschouderophalendeenpaarzwartgeblakerdestokersnaderbij.‘Vooruitmaar’,zegthij,‘naardelettervanhetZesdeGebodzullenwehemmoetennemen’.

Zijngebrekaanenthousiasmegrieftonsdiep.Doorelkaarheenroependbeginnenweteprotesteren.Verveeldhoortdecentauronsaan.‘Alshetindehuiselijkekringgebeurt,zijnwenietzonauwmetderegels’,verklaarthij.‘Anderszouhethierveeltevolworden.’Dangebaarthijvermoeidnaarzijn

collega’s.

Eindelijk!Eengevoelvantriomfneemtbezitvanonsalseenvandestokersdezielvanonzeechtgenootaaneendrietandrijgtenindemiddelsteovensteekt.Hoorhetvuurloeien!Brandenzalhij!Onswerkziterop.Vanafnukunnenwegaanenstaanwaarwemaarwillen.

‘Hoho,dames’,zegtdecentaur,‘nietzo’nhaast.Ikhebuwkerfstoknognietbekeken.’Borendschietenzijngeleogenheenenweer.Hijhefteenklauw.Destokerstredenzwijgendnaderbijenontgrendelendegrootsteoven.

Maarnee!Hieriseenvergissinginhetspel!Heelonskortelevenhebbenwijimmersnieteensdekansgehadeenzondetebegaan?

Deovendeurenzwaaienkrakendopen.Eenkokendehittewordtvoelbaar,degeurvansalpeteristeruiken.‘Mijkanhetnietschelen’,zegtdecentaur,terwijlhijdestokerseentekengeeft,‘ikvoeralleenderegelsuit’.

Maarwatisonzewandaaddan?Watzoumenonskunnenaanrekenen?Waaraanzijnwijschuldig?

‘Vort!’brullendestokers.‘Nietzotegenstribbelen!Julliezijnookallemaalhetzelfde,injeheiligeonschuld!Naarbinnen!Daarzithetvolgrietenzoalsjullie!Eenheleovenvolvanjullieslag!’

Nuzijnwezodichtnaardevuurmondgedrevendatwehetverschrikkelijkegeweeklaagvanvrouwenstemmenkunnenhoren.Zejammereninalletoonaarden.

‘Hoorzehunzondeneensbekennen!Nuhettelaatis!’honendestokers.

Hetwittevuurspathoogopalswenaarbinnenwordengestoten.Meteendonderendgeraasvaltdeovendeurachteronsdicht.Inhetinwendigevandeketelbenemenvlammenenrookonshetzicht,maardeklagendestemmenzijnduidelijkhoorbaar.‘Ikhadhemlief’,lamenterenze,‘ikhadhemblindelingsenonvoorwaardelijklief’.

Deontdekkingvandeliefde

Kluun

Lightup,lightup/AsifyouhaveachoiceEvenifyoucannothear,myvoice/I’llberightbesideyou,dear

SnowPatrol,Run(FinalStraw,2004)

Doodzijnisbestevenwennen.

Hetbeginteralmeedatjenietweetdatjehetbent.

Nouja,ikhadookwelindegatendateríétsaandehandwas,ikbenMalleEppieniet,maartoch,toenikmezelfzozagliggenopdatbeddachtikdatikgewoondroomde.Ikhebwelvakergedroomdovermezelfineenbed.Allagerindiedromendanmeestaliemandopme.Ofonderme.Hetisdatikgeenorenmeerheb,anderszoudenzeerpostuumroodvanworden.

Maardezedroomwasanders.Iklagnuwelheelstil,vielmeop.

Ja,endankomtlangzaamtochhetbesefdatjedoodbent,hè.

Gelukkig.

Eindelijk.

Nuzieikookpashoerottigdatlijferbijligt.Mijnhemel,ikzied’rnietuit.Dieoogkassen,dieingevallenwangen,diearmpjes,gatverdamme.BiafrainOud-Zuid.

Watiknogsteedsnietbegrijp:hoebenikeigenlijkuitmijnlichaamgekomen?Ikkanmeerweinigvanherinneren,dathelestukbenikkwijt.

Watdoetdiespuitdaarbijvoorbeeld,naastdokterBakker.Hebikdatdingnoginmijnlijfgehad?Alsofiknognietgenoeggeprikinmijnlijfhebgehaddelaatstejaren.Evenluisterenwaardiedokterhetoverheeft.Hijstaattebellen,zotehorenmeteencollega.Ietsovercontrolerenofdeeuthanasietechnischenjuridischisverlopenzoalshethoort.Lekkerbelangrijk.Ikbenallangblijdatikvandatverkankerdelichaamafben.

Tochbeginthetlangzaamtedagen.Drankje.Anijssmaak.Hetgevoelvanhetwarmebad,waarikingleed.DestemvandokterBakker.‘Kijk,nuiszeweg.’Mijneigenstem.Mijnafscheidsgrap.‘Neehoor,ikbenernog.’DestemmenvanStijnendokterBakker,steedsverderweg.

Entoenginghetlichtuit.Ofeigenlijkaan.

Wateenlicht,zeg,goeiemorgen.

Blindedbythelight.Alsofikineenbouwlampkeek.Maardanwarmer.Ikvoeldegeenmomentdeneigingommijnblikaftewenden,integendeel.Intuïtiefbleefikkijken,totik,middenindatfelle,wittelichtlangzaamdiepaarsegestalteontwaarde.

Opa.

Mijnlieveopa!

Opa!Opaaaa!!!Voormijngevoelschreeuwdeikhetuit.

Niemandindekamerdiehethoorde.

Opawel.Hijwenkteme.Enhijknipoogde.Hijknipoogde!Opa’seigen,exclusieveCarmen-knipoog!Ikwashemalbijnaweervergetenindievijfentwintigjaardatikhemnietmeerhebgezien.Ikschootspontaanvol,mijnhart–huh,hebiknogeenhartdan?–liepover.

Opazietergoeduit.Beterdandelaatstekeerdatikhemzag,opmijntwaalfde,indierouwkamer.Datverwrongengezicht,dieakeligglanzendzwartekist,datkille,wittesatijnomhemheen.Datbeeldbeniknooitkwijtgeraakt.Zijnlijkindiekist,hetismealtijdbijgebleven.Doorlijkenlijktdedoodafschuwelijk.Mensenzoudeneensmoetenweten.Hetiseenwarmbad,zoveelhebiknu,indiepaarminuten,alervaren.Kijkopabijvoorbeeldnoutocheensstaan.Ja,dítisopazoalsikopakende.Blij,tevreden,grappig,gelukkig.Zielsgelukkig.

God,watvoeltditgoed,zeg.Doodzijnisbestofbothworlds.Geenpijnmeer,voorheteerstinmaanden.Opaaanmijnzij,voorheteerstinvijfentwintigjaar.Enallesdaarbenedennogsteedskunnenbekijken.Nee,voorlopigiserweinigmismee.Dedoodiszogeknogniet.Langlevededood!Halleluja!

KijkStijndaarnouzitten.Zoalshijnaarmekijkt,zijnhanddiedemijnestreelt.Ah…erbiggelteentraanoverzijnwangen.Au.Au!

Hallozeg,hetlijktwelofhetgevoeldatjevaniemandhoudtineensveelharderdoorkomt.Netookal,toenikopazag.Alsofikhelemaaluithartbesta…Vreemd.Maarwellekker.

Watiknognietbegrijp:waariknoueigenlijkpreciesuithang.Ikziemijnlijk,ikzieopa,ikzieStijn,maarikkanookdeheletuinoverzien.Frenk,Maud,ThomasenAnne,mamaenaaahhh…Luna…mijnkleineschatje…zezitbijomaopschootentrektaanhaarneus…kijkhaarlachen…gelukkig…nietverdrietigzijn,hèschatje…goedzo…ikkanjenogsteedszien,hoor…alleenjijmijniet…maarhetgaatgoedmetmama,hoor…slik…

Eh,waarwasik?

Oja,waarikeigenlijkben.Alsikiedereenindetuinkanzien,kanikdusnietindeslaapkamerrondzweven,zoujedenken.Trouwens,ik,ik,isernogwelsprakevaneenik?Ikziemezelfnietmeer,iklijkwelvervlogen.Ikbenlichaams-loos.Blijtoe.

Datiktrouwenszoaandatafgeleefdelijfgehechtwas.Onvoorstelbaar.NoubegrijpikwaaromStijnmedelaatstedagennietmeerindespiegelwildelatenkijken,delieverd.Hijisgelukkiggestoptmethuilenenikziehemdenkenhoelanghijvoordevormnogmijnhandmoetstrelen,inhetbijzijnvandokterBakker.Hijzittepeinzenwanneerhijeindelijkmetgoedfatsoenbijdatlijkwegkan,naarbeneden,naarmamaendeanderen.Watlief,ikvoeldathijzichdrukzittemakenommam…huh…hoeweetikdatnuineens?Verrek…hetlijktwelofikbijStijnkaneh…intunen…Ja!Enbijmamaook,lijkthetwel.Hetlijktwelofikheldervoelendben…Ikvoel,ikvoel,watjijnietvoelt.Geinig.Eenskijkenofmedatbijmamaooklukt.Evenafstemmen.Nee…nee…bijna…ja!

Ah,zeisbangdatikophetlaatstemomentdrempelvreeshebgekregenofzo,omdathetallemaalzolangduurt.Neehoor,mam,Stijnkomtzo,hetisallemaalgoedgegaan,ikbenalaangenezijde,hetduurdealleenwatlanger,datdrankjewasnietafdoende,diedoktermoestnogmeteenspuitindeweerentoenstoptehethelespulpasendaaro…

Oh,Stijn!

Nouja,zeg!

Jezus,watgênant…

Zeg,wilikdatallemaalwelweten?

Goed.Meneervindthetdusengommijnlichaamtekussen.Nual.Stijn,schaamje!Alsikongesteldwas,wasjeooknietviesvanmeennubenikkouddood,watzegik,ikbenverdorienoglekkerwarmendanvindjemijnlijkaleng?!?

Hm.

Nouja,ikkanermeookwelinvinden,nuikerzoopneerkijk.Nee,ondanksdieglimlachopmijngezichtbenikgeenaantrekkelijklijk.GoeddatAnneenMaudhetmorgeneenbeetjegaanopmaken.Huh?Hoeweetikdatnouweer…Oja…Brrr,welwennenhoor.Doodvermoeiend.Datmoetikwelgaandoseren,datintunen,anderstrekikhetniet,datdoodzijn.Danwordthetnogwerk.Hetlijktverdorieookwelofallesdoorelkaarloopt.Eenkakofonieaangevoelensengedachtes.Vierradiozendersdoorelkaar.Mama…achGod…ah,watzielig…ah,niethuilen,mam…hetgaatgoedmetmehoor,mam…mam!...hallo!...Shit…waaromkanikzelfnouniksduidelijkmaken?Datkantochnietdebedoelingzijn.Nee,datmoetanderskunnen,datvoelik.MaarikzoubijGodnietwetenhoe.Zegopa,hoekanikcommunice…

Watzegtu?Datpratenenlopenooknietineensgingtoenikgeborenwerd.Juist.Allesopz’ntijd.Hm.

Ja,maar…Ja,ja,ikkomal.Waargaanweheen?KunnenwenietevenbijStijnenLunaenmamaenderestblijven?Oké,oké,ikzwijgal.Hé,daarisdatprachtigelichtweer.Verrek,nukanikerwelrechtstreeksnaarkijken.Hetwentinderdaadsnel,datdoodzijn,uhadgelijk.Watishetmooi,opa…hetisneteendroom.Hetisallemaalprachtig…Alleen…alleen…snif…Luna…Opa?Magikeven…

Ikbennuvierdagendood.

Nouja,dagen,dagen…tijdlijktineensnietmeertebestaan.Volgensopabestaattijdsowiesoniet,nergensinhetheelal,ooknietopaarde.Tijdiseengedachte,eendoormensenuitgevondenhulpmiddelomafsprakentemaken,maarhetblijfteenillusie.Maarhetisimmersaltijdnu,zegtopa.Ja,zolustiker

nogweleenpaar.‘Hetisookaltijdhier,’zeiiknog,terwijldaartochechtwelbestaat,nietdan?Noudan.

Fout.

Jekunttijdenruimtenamelijkbestmetelkaarvergelijken,zeiopa.Toenmensennoggeentelefoon,tv,radioeninternethadden,konniemandzichvoorstellendatjetegelijkertijd‘hier’en‘daar’zoukunnenzijn.Enzoishetookmettijd,probeertopamenualdagenuitteleggen.

Totnutoevergeefs.VeelteabstractvooriemandmeteenA-pakket,zouStijnzeggen.Nouja,vanelektriciteithebikooknooitietsbegrepen,maaromeenstekkerineenstopcontacttestekenhoefjegeennatuurkundetehebbengestudeerd.Vraagniethoehetkan,profiteerd’rvan.Enhetismealenkelemalengelukt,tegelijkertijdhierendaarzijnendanintunenwaar,bijwieenwanneerikmaarwil.Bestlollig.

Hetwordtmemetdedagduidelijkerdateenlichaambesteenfijninstrumentwasomtekunnengenietenvaneten,drinkenenseks,maardathettegelijkertijdookwelheelbeperkendwerkte.Jewordterzosnelafhankelijkvan.Hetversterktdeillusiedatwevanelkaarafgescheidenzijn.Ikke,ikke,ikke.

Aandeanderekantishetkloterigevandoodzijndatjeenormmoetwennenaanwatjeineensallemaalkunt.Voelen,zienenhorenzondervingers,ogenenoren–jemoetdetechniekweleventepakkenkrijgen.Netofjevoordeeerstekeerineenautozit:hetgaatmeteeneenstuksnellerdanlopen,jewordtermindermoevan,maarkoppelen,schakelen,optrekken,remmen,sturenendatallemaaltegelijk,pfff...

Maarhetgaatsteedsmakkelijker.Links,rechts,boven,beneden,hetiseenkwestievanconcentreren.Beammeup,Scotty.Naarvorenennaarachterenvaltnognietmee.Geefikvanochtendeenkeertehardgasinzijnachteruit,zieikmezelfgeborenworden.Geenfeest.Doodgaandoeteenstukminderpijn.Vindjehetgekdatikalsbabyzojankte,hetheleeerstejaar.Wateenellende.Ikdachtdatikwéérgekwerd,toenikdiepersweeënvanmijnmoederherbeleefde.Dietunnelvanlichtnadedoodiseenfeestvergelekenbijdatnauwe,donkere,vochtigegeboortekanaal.Datbloed,dieviezigheid,bah.Nee,dandatwarmebadwaarinikhierterechtbengekomen.

Exitikke,ikke,ikke.Nupasvoelikwatliefdeis.Totinhetdiepstevanmijn

wezen.Ditgevoelisonvergelijkbaarmet‘hethoudenvan’datikvoeldetoeniknogleefde.Dat,zodoceertopame,leekwelopechteliefde,datwashetbijvlagenook,maarvakerkwamhetneeropafhankelijkheid,lust,verlatingsangst,gewoonte.Methetverlatenvanmijnlichaamhebikookmijnegoachtermegelaten,endaaromishetnu,aandezekant,ookpasmogelijkomdeliefdezoalsdeliefdebedoeldis,teervaren.Degrootstenatuurkrachtinhetuniversum,isdoordemensennaduizendenjarennogaltijdnietontcijferd.Soms,heelsoms,wasereenkunstenaar,eenschilder,eenmuzikant,eenfilosoof,eenleider,diehetbijnatepakkenhad,diehetvoelde,diehetkonvastleggen,zonderexacttewetenwathijvastlegde.Deontdekkingvandeliefde.Deonvoorwaardelijke,onbaatzuchtige,goddelijkeliefdediehierdenormaalstezaakvandewereldis.Ikvoelgeenhaatmeer,jegensniemand.Diedoktoren,deScheltema’s,deWoltersen,ach…Geenangst,geenpijn,geenverdriet,geenjaloezie,geenboosheid,geenfrustratie.Allestukjesvandepuzzelvallenopzijnplaats.

Nogeventjes,zegtopaendankanikmijnliefdevanuithierinpraktijkgaanbrengen,metallemiddelendiemeterbeschikkingstaan.Ikmaghelpen,beschermen,versnellen,faciliteren,inspireren.Maarnooitdwingen,nietingrijpen,nietsturen,nietregisseren,wantdewilvanmensenisheilig,zegtopa.Mensenlerennooitietsdoorwatzeverteldwordt,zemoetenhetzelfuitvinden.*Endaarommoetenmagiedereendoenwathijwil.Ervaren,daarishethelespelvoorbedoeld.Alltheworld’sastage,andallthemenandwomenmerelyplayers.

Ikzalmeinhouden.MaardeeerstedieaanStijnofLunakomt,krijgteenbliksemflitsinzijnnek.

Zo.Ennueersteensopmijngemaknaarmijneigenbegrafeniskijken.

Ookzonderegoblijfthetleukomtehorenwatzeoverjezeggen.

Zobenikdanookwelweer.

*Wrample:PauloCoelho,Veronicabesluittesterven(1998).

Zonden

HermanBrusselmans

DebefaamdeVaticaansekardinaalWojciechGiertychheefteenlijstopgesteldvanzondendiedoormannenenvrouwenhetmeestwordenbegaan.Bijmannenstaatwellustopnummeréén,dangulzigheid,danluiheid,woede,hoogmoedenafgunst.Bijvrouwenisheteersthoogmoed,danafgunst,danwoede,wellust,gulzigheidengierigheid.Watisdatvoorgezeur?AlsofdiekardinaalGiertychergensvanafweet.DieklojozitdeheletijdinhetVaticaanmeteenjurkaandepausz’nhielentelikkenenverderweethijvanniks.Naarhetschijnt,ishijernieteensvanopdehoogtedatAxelleRedeennieuwecduitheeft.Hoewereldvreemdkunjezijn?Geenwonderdatz’nlijstnergensopslaat.Wellustpasopdevierdeplaatsbijvrouwen?Ikzaljullieditzeggen,kardinalenoveralterwereld:welluststaatbijvrouwenopnummeréénennergensanders.Zekeralsikindebuurtben.ZohadikgisterenbijvoorbeeldeenliterairoptredeninWaspik,eenleukpolderdorpindebuurtvanWaalwijk,inNederland.Iklasenigeverhalenvoorvanm’neigenhand,waaronder‘Mijnpenisiseengodverdomdebazooka’,‘Likm’nrectum,trut’en‘Kijknueenswateruitmijnfluitkomt’,allemaalautobiografischetekstendieopeensubtielewijzekenbaarmakenhoehettegenwoordigmetmijnlevenisgesteld.Nadelezingwasikzovriendelijkom,opverzoekvandeplaatselijkeboekhandelaar,m’ndiverseromansvaneenhandtekeningtevoorzien.Reedsdederdeklantwaseenmeisjebijwiedewellustuitdeogendroop.‘Hoeheetje?’vroegik.‘M’nechtenaamisnietbelangrijk’,zeize,‘maarm’nbijnaamisHeteFlamoes’.‘Zo,zo,HeteFlamoes’,zeiik,‘enhoegaathetmetjou?’Zeboogzichnaarmetoeenfluisterdeinm’noor:‘Ikbenzowellustigdatikjehierzodadelijkzalbespringen’.Watkonikdoen?Ikverontschuldigdemijbijhetanderepubliek,namHeteFlamoesmeenaareenduistersteegjeachterhetculturelecentrumengafhaardebeurtvanhaarleven.Daarnagafikhaareenschoptegenhaarreetenikzeihaardatikhaarnooitmeerwildezien.Ikhebenormveelwoedeinmij,alstaatwoededanpasopdevierdeplaatsindemannelijkelijstvankardinaalGiertych.Opnummertweestaatgulzigheid.Nou,datkloptookweerniet.Ikbennooitgulzig,behalvealserfrietmetstoverijoptafelkomt.Ikhebverledenweekanderhalvekilostoverijgegetenmeteenbergfrietwaarjenietoverheenkonkijken.Enovergevendaarna!Allichtzatereensalmonellaindestoverijwaariknietgoedtegenkon.Daartrekikmeechterallemaalniksvanaanennogdiezelfdeavondschreefikverderaanm’nbiografieoverStephaniePlanckaert,waarbijikbegonaanhoofdstukdrie,getiteld‘WaaromStephanienognooiteenorgasmeheeftgehad’.Watopvaltaandelijstvandekardinaalisdatbijvrouwen

hoogmoedopnummeréénstaat.Wateenonzin.Ikkengeenenkelevrouwinm’nnabijheiddiehoogmoedigis,enalszehetalzijn,lerenzehetgauwafdankzijmijnneigingomhenmethunpotenopdegrondtehouden.Eenvrouwhoefthelemaalniethoogmoedigtezijn!Welkeredenenheeftzedaartoe?Oké,zonuendankunnenzeeenprimamaaltijdoptafelzetten,eneenautoparkerenkunnenzeookgoed,netalseenpaardroskammen,eenkoemelkenofeenbokcastreren,maarvoorderestmoetenzenietteveelpraatjeshebben.Iserooitééngoeieromandooreenvrouwgeschreven?Geenenkele!IserooitéénFormule1-wedstrijddooreenvrouwgewonnen?Geenenkele!Iserooitéénmiddeleeuwskasteeldooreenvrouwontworpen?Geenenkel!Kortom,vrouwen,laatdehoogmoedvarenenconcentreerjullieopdeafgunst.Vrouwendieafgunstigzijn,bijvoorkeuropanderevrouwen,dievindikfantastisch.Ikhadooiteenseenvriendinendiewasafgunstigopongeveeralleseniedereen.‘PrinsesAstridheeftgroteretietendanik’,zeizedan.‘Datkomt’,zeiik,‘omdatprinsesAstridvoorhetslapengaanminstenseenkwartieroverhaareigentietenwrijft’.Datbegonm’nvriendindusooktedoen.Tjonge,wateengeilgezicht.ZewasookafgunstigopNellyMaes,omdatdieopeenhoogniveaupolitiekbedreefenm’nvriendinnietverderraaktedanparttimesecretaressevandevicevoorzittervandesocialisteninhetMeetjesland.‘NellyMaesiszohooggekomen’,zeiik,‘omdatzeiedereavondvoorhetslapengaanminstenseenkwartieroverhaareigendooswrijft’.Maardaartraptem’nvriendinnietin.Hetisookaltijdwatmetvriendinnen.Opdenduurwasikhaarbeuenbenikdefinitiefgetrouwdmetm’ngroteliefdeTaniadeMetsenaere,dieniethoogmoedigis,nietafgunstig,nietwoedend,nietgulzigennietgierig.Weliszezeerwellustig.Daarstraksnogwreefzebijnaeenkwartierlangoverhaartietenenoverhaardoos.Wateenwijf!Hoedanook,wekunnenbesluitendatkardinaalGiertychverstandheeftvanmannennochvrouwenendathijz’ngorebekmoethouden.Wegmethetkatholicisme!

Plakzak

DaphneDeckers

Ikhebheelwatreactiesgekregenopeeneerdergeschrevencolumn,overwatikzoudoenalsik24uureenmanwas.Veelvrouwenwarenhetmetmeeensdathethebbenvansekspuntnummeréénopdeagendazouzijn.Naastnogwatintrigerendelossevragen(‘Ikzouweleenswillenwetenwaarommanneneigenlijktepelshebben’),schrevenopvallendveelvrouwendatzegraageenszoudenervarenwaarommannenzovaakongegeneerdaanhunkruiszitten.Steljevoordatvrouwenomdezoveeltijdinhunborstenzoudenknijpen.Gewoon,inhetopenbaar,tijdenseengesprek.Ofbijdebushalte,indesupermarkt,bijdekoffieautomaat.Even’nknijpjelinks,watwrijvenrechts…datzoutochondenkbaarzijn?Maarmannendoenhetaandelopendeband.Datbegintalheeljong.Kleinejongetjesvaneenjaarofviergrijpenstandaardnaarhunpiemeltjealszezenuwachtigzijn.Daarschijnenzerustigvanteworden–alzitjedaaralsmoedernietechtoptewachtenwanneerzeophetschoolpodiumstaantijdensdezomermusical.

Volgensdeopvoedboekengaatditgedragvanzelfweerover.Hoekomenzedaarnoubij?Hetisjuisthetbeginvaneenlevenslangegewoonte.ZelfsvoetballersvanhetNederlandselftalkunnenhetnietlatenomvóóreenvrijetrap(naasthetspugenenhetlegenvandeneus)eengeruststellendknijpjeinhunzaakjetegeven.Daarmoettocheenredenvoorzijn?Ishetmisschieneenbevestigendecheck-up,zovan:komopgozer,jehebtnogsteedsballen?Ishetordinairejeuk?Ofmoetendekroonjuwelengeregeldwordengekanteldomdatzeandersdoorliggen?

Toenikafgelopenweekmoestdraaienvoormijntv-programma,kwamtijdensdecrewlunchookmijncolumntersprake.‘Iksnapnietdatvrouwenmannenzomysterieusvinden’,zeideproductieleider.‘Julliekunnentochgewoonvragenwatjewiltweten?’Nou,vooruitdan.Waaromgrijpenmannenzovaakinhunkruis?‘Datisheelsimpel’,kwamhetantwoord.‘Zekermetditwarmeweerkrijgjealsmanvaakeenplakzak.Danplakt-ietegenjebuikoftegenjebeen.Endanmoetje’mevenlostrekken.’

Eenplakzak!Wateenmooiwoord.Jekunthetookgebruikenvoorkerelswaarjenietvanafkomt.Ikverteldehetlateraaneenvriendinvanmijenzijknikteinstemmend.‘Ja,datkenik’,zeize,‘alsmijnmanlangopdefietsheeftgezeten,klaagthijnahetafstappenaltijdovereenslaapzak.Dieschijnjedanookweer

eventemoetenaanzwengelen.’Eenplakzakeneenslaapzak–ikbegintebegrijpenwaardeknijpzakvandaankomt.Hetduurdenatuurlijknietlangofmijncamerateamginghelemaallos.Erkwamensuggestiesoverdestofzak(‘Zovoelthetalsjelanggeenseksmeerhebtgehad’)endedoedelzak(‘Alserhelemaalgeenmuziekmeerinzit’).Ikvondhetbestaandoenlijkomtehorenhoemannenoverhungeslachtsdeelpraten.Alsofheteenaparteentiteitis,meteengeheeleigenwil.Misschienisdatweldewareredenwaaromze’mzovaakchecken.Evenvoelenwat-ienogwaardis.Wantvoorjehetweet,benjeplatzak.

Spekkies

RaschaPeper

Opdesnelwegrepeteertzedenamendiehaardoorgemaildzijnnogeenkeer.Dick,debestevriend,nuclassicusinDenBosch.Anton,metdiehond.Egbert,desarcastischefilosoof,nuthuismeteenuitkering.Frits,declown,omzijnhomofilietemaskeren.Peter,debinnenvetter,aljarenindetopvanUnilever.Frank,dezwemmer,nogbronsgehaaldopdeOlympischeSpelen.Rita,devamp,directnaheteindexamengetrouwdennualoma.Esther,dehopeloosbegeerde.Maaike,dewiskundekei.Koosje,dietoenalwistdatzelesbischwas.EndanDéBrol,dieklassieketalengaf,MetsersvanNederlandsmetzijnDèrMouwenzijntremagekte,tanteFienvanwiskundeendehysterischeCorruthersvanEngels,dieTimmywerdgenoemd.

Alszedeverhalenwatdoorelkaarhaalt,isdatnieterg.Heelnormaaldatjenavijfentwintigjaarnietallesmeerweet.Deschoolherinneringenzijnhetpuntniet;zeheeftzichdeafgelopenweekalhelemaalindeschoolingeleefd.Hetisdebegroetingwaarzetegenopziet,hetkluchtigevandevertoning,endescherptevanPaula’sblik.Hetheleplanheefthaarvanbeginafaaneigenlijktegengestaan.Zoridicuul,zopuberachtig,hetTheatervandeLach,datzezichvanvroegervandetelevisieherinnert.Zeheeftweliswaarzelfgezegd:ikwordgekalsikjenietgauweenkeerzie,maardatSjoerd,deernstige,dedegelijke,metzoietszoukomen,hadzenooitkunnendenken.

Dewoonwijkwaarnaarzeafslaat,metoudebomenensmaakvolletuinen,ligterkalmenlenteachtigbijopdezedonderdagmiddag.Erisamperverkeer,overalbloeienrozeenwittebloesemsennarcissen.Zekenthethuisal.Eenpaarjaargeledeniszeerlangsgereden,omdatzewildewetenwaarhijwoonde.Toenhaddendeschommelenderingenindezijtuin,desfeervollelampenendeboekettenvoorderamenhaargekvanjaloeziegemaakt.Nunietmeer,daariszeoverheen.

GelukkigdoetSjoerdzelfopen.Hijzietgrauw,nognetalsdriewekengeleden,toenzehem,nadeoperatie,inhetziekenhuisbezochtheeft.

‘Eva.Watleukomjetezien!’zegthijvlotenlostdebevangenheiddietussenhenhangtopdoorhaaropbeidewangentekussen.Hijruiktanders,alsofhijzijnhaarmeteenmedicinaleshampoogewassenheeft.Ofhangtdatluchtjeinhetoverhemddatzenietkent?‘Jebentnognietsveranderd!’

‘Jijookniet.’

Zolangzenogsamenindehalstaan,kunnenzeomdieclichéslachenenkanhijhaarlangendiepindeogenkijken,opdemanierwaarophijhetvierjaargeledenisgaandoen,toenhunzakelijkecontactteneindeliep.Oppassendatzezichnietvolzuigtaandieblik.Eenstapachteruitdoen.Vrolijkzijn.

‘Jezietnogeenbeetjebleek’,zegtzegedempt.

‘Ikmoetnodigweergaanfietsen’,lachthij,‘datisernognietvangekomen’.

Nee,enautorijdenookniet.Haarhuisishiermaareenhalfuurtjerijdenvandaan.

‘Komverder’,zegthijenpakthaarbijdeelleboog.Endaargaatjuisteendeuropenenverschijnteensmalle,jongensachtigevrouwindehal.

Ergaateenschokdoorhaarheenenzelfsietsvankwaadheid.Hijhadweleenskunnenzeggendatzezojongwas!MaarzeweettochhoeoudPaulais?Vierendertig,tienjaarjongerdanSjoerdenzijzelf,datkomttochnietalsverrassing?Hetisooknietzozeerdeleeftijd,maardehaastkinderlijkegestaltevandezevrouwinhaarspijkerrokjeenhemelsblauwetruiindekleurvanhaarogen.Alsjehaarineenbroekzouzien,zoujevaneenafstandkunnendenkendatereenjongenvaneenjaarofdertienliep.Lichte,wijdesleutelbeenderenenamperborsten.Eensereen,vrijwelonopgemaaktBotticelli-gezicht.Anderevrouwenmetzo’nuiterlijkzoudenhetdikke,blondehaarlangdragen,hetishaastschokkenddatzijhetgemillimeterdheeft;watzelfverzekerdmoetjedaarvoorzijn!Ofishetpuurpraktisch,omdatzesportleraresiseneenyogapraktijkheeft?

Sjoerdstelthenaanelkaarvoor.

‘Welkom’,zegtPaula.‘Ikhebalveeloverjegehoord’.

Grappendoverhoevleienddatwelmagzijn,lopenzeeenlicht,vriendelijkvertrekbinnenmetveelhelderblauw.Ineenspiegelvangtzeeenglimpvanhaareigenheupenenborstenop,dieSjoerdmooizegttevinden,enhaarfelrodelipstick.Zeheeftzichbescheiden,maarmetgroteaandachtgekleedvoorditbezoek.Zeoverhandigthemeengrotepuntzakspekkies.Weethijnog?Daaratvroegeriedereenindeklaszichongansaan.

Eerstpratenzeoverhetprettigehuishierenlopenevendetuinin,waardeboomhutisdieSjoerdmetzijnzoontjeheeftgebouwd.BinnenzetPaulatheeenbrengtmethaarlichte,verendestapvruchtentaartbinnen.HetvaltopdatSjoerdsogenhaaroveraldoordekamervolgen.Hijzieterwattobberiguit,ondankszijngrapjes.Paulaheefteengrotepleisterophaarknie,diehaarjongensachtigheidonderstreeptensympathiekaandoet.Zo’nvrouwvaltdusookendankomterbloeduit.

Zebeginnenschoolherinneringenoptehalen:dealpinopetdieDéBrolaltijdophad,dekeerdatTimmymetzijnscharrigeToyotaEgbertaanreed,hoehetslimmevuilnisbakkievanAntonprecieswistinwelklokaalAntonzat,deoorbellenvanRita,hoeFrank,degangopgestuurd,metdemutsvantanteFienopvoorhetraamverscheen,hetvrachtwagenchauffeursimagowaarKoosjealvanafdebrugklashetpatentophad.Paulalachtmee.VoorSjoerdisgeentaartafgesneden.Hijdruktafentoeeenhardkussentjetegenzijnzij.

Daarnaverteltzijoverzichzelf.Overhaarpraktijk,haarhuwelijkenscheidingenoverhetoudehoveniershuisjedatzedelaatstejarentot‘superdatsja’heeftomgetoverd.Maaroverhetlaatstenietteveel;hetisvoorSjoerdlastigomteveinzendathijvoorheteerstvandathuisjehoortenvoorhaarzelftepijnlijkomzijnvrouwintewijdenindegeheimenvanderecentverbouwdeslaapkamer,debadkamerindevoormaligevarkensstal–waarSjoerd,knorrend,ophandenenvoeten,komtkijkenwieerinbadzit–enhetverhaaltedoenoverhaareeuwenoudeeettafel–waaroverhijzeswekengeledennoglagtekronkelenvandemaagpijn.Ookzorgtzevooreenvriend,eenlatrelatienatuurlijk.Paulavraagtverdernaarhaarwerk,duskanzeSjoerdvertellenoverdegangvanzakenindemaatschapwaarzehemooitalscliëntheeftontmoet.Datinteresseerthem:zijnbedrijfonderhoudtnogsteedsnauwecontactenmethaarbureau.

Dekinderenkomenuitschool.Eerstwordthetjongetjevanachtjaarvoordedeurafgezetdooreenmoeder.Hijheeftslordig,lang,blondhaar,Paula’sogen,eneveneenspleistersopzijnknieën.Hetsoortjongetjeomoptevreten.Dandedochtervantien.Eenrank,koel,blondkindmetdeheldergrijzeogenvanSjoerd,waarmeezedemevrouwdiebijpapaopschoolgezetenheeftwereldwijsaankijkt.Erkangeenlachjevanaf.Eennimfijntje.Maareenspekkiewilzewel.Hetjongetjegaatmeteenhandvoleneenblikjecolaopdevloerliggen.Hetmeisjezetzicheeneindjevanhenvandaanaantafelmeteendrankjewaareenrietjeuitsteekt.

ZepratenverderoverSjoerdswerk,totdathetmeisjeaantafelvraagt:‘Papa,toenjulliebijelkaarindeklaszaten,warenjullietoenverliefdopelkaar?’

Zelachenallemaal,hetjongetjeopeenmanieralsofhijdenkt:hoekomtdiegekkemeiderop?

Zeisvoorbereidopdezevraag.PaulaheeftzichnatuurlijkallangafgevraagdwatSjoerdenzijvroegermetelkaarhadden.DaaromheeftzezicheenvriendjeuitSjoerdsklasaangemeten:Frank,dezwemmer.

‘Ja,ikwel’,zegtSjoerdtegenzijndochter.‘Diegrote,bruineogenvanEva,daarsmoltiknatuurlijkvoor.’

‘Geloofhemmaarniet,hoor’,zegtze.‘HijwasverliefdopeenmeisjedatEstherheette.Eenheelmooimeisje,ookmetbruineogen,maareenbeetjearrogant,hè,Sjoerd?Hetzalwelonzekerheidgeweestzijn.’

‘Enu?’wildekleinesfinxweten.

‘O,ikvondjevaderergleuk.Maarjemoetweten:ikwasverliefdopdeleraarNederlands,datwasnogeenjongeman,dieheelmooikonvertellen.’

Hetmeedogenlozegezichtjeonderdeblondeponyblijfthaarstrakaankijken,zondertelachen.

‘Lerarentellenniet’,zegtze,alsofzeallesweetvandatsoortgevallen.Zijndietegenwoordigalopdebasisschoolgangbaar?‘Alleendejongens.’

‘Nougoeddan.VandejongenswasikverliefdopFrits.’

Zeheefthetgezegdvoorzeererginheeftenkannunietmeerterug.Inzulkezakenbenjeheelzeker,ooknavijfentwintigjaarnog.Jekunternietachteraanzeggen:ikbedoelFrank.

‘Frits,datistoch…’begintPaula.

‘Ja’,zegtSjoerdentegenhaar,lachend:‘Geengelukkigekeus,Eva.Fritshadhetnietzoopmeisjes.’

‘Nee,maardatsnapteiktoennogniet.’

‘Washijhomo?’vraagthetmeisje,misschienomtelatenblijkendatzijhetwelsnapt.

‘Haha…eenhomo’,lachthetjongetje.

‘Ikbenhemlaternogeenstegenhetlijfgelopen,inUtrecht’,zegtSjoerd.‘Hijwasmeteenveelouderevriendenzagerheelgoedengelukkiguit.Hadnognetzoveelpraatjesalsvroeger.EenjaarofvijfgeledenkwamikMaaikeopeenstegen,opeencongresinAix-en-Provence.Dieverteldedathijaljarendoodis.Aids.Deeerstedooievandeklas,voorzoverikweet.’

Ervalteenstilte.Sjoerdzelflacht,maarPaulastaartnaardevloer,hetmeisjekijktpeilendnaarhaarmoederenhetjongetjemetgroteogennaarzijnvader.

‘HoewashetmetMaaike?’vraagtzij.

‘DiehadtoennetopdeTHDelfteenvakgroepoppotengezetdiezichmethetmetenvanoppervlaktespanningvanwaterbezighield,ofietsdergelijks.Daarwaszehelemaalinhaarelement.’

HijbegintoverMaaiketevertellenenzijluistertbeleefd.Hetjongetjekomtvandevloerovereind,laatzichnaastzijnvaderopdebankneervallenenbestudeertvanopzijzijnpratendegezicht,tothijweeropspringtenindeachterkamergaatzittenspelen.Paulalooptweg.Hetmeisjeblijftnaarhenzittenkijken.ZijhooptdathijzalophoudenoverdieMaaike,zodatzenaarzijnconditieenzijndagelijksebezighedenkanvragen,zolangPaulaernietbijis.Doordetelefoonontwijkthijhaarvragendaarover,delaatstetijd.Maarhijmerkthaarblikendemanierwaaropzegaatverzittennietopenpraatdooralsofhijechtinhungemeenschappelijkeschoolisgaangeloven.Wilhijallevertrouwelijkheidvermijden?Ishijbangvooronderonsjes?

Paulakomtterugmeteenfleswittewijneneenschaalhapjes.Zeschenktinenzetoostenopdeoudeschool,opmeneerMetsersenopdenagedachtenisvandehondvanAnton.Erwordtaangebelddooriemanddieblijkbaareerstdoorhetraamnaarbinnenkijkt,wantPaulaenhaardochterstekenbeidenhunhandop.Zijschrikt.Steldathetdevrienduitdebuurtisdiezeinhetziekenhuisheeftontmoet,toenzeaanSjoerdsbedzat,enaanwiezealseencollegavanzijnbedrijfisvoorgesteld.Maarhetiseenbuurmeisjedatbijdedochterkomtspelenendietweevertrekkennaarboven.Hetjongetjegaatnaardeboomhut.

‘Jeverteldedoordetelefoonoverjemaagoperatie’,brengtzeteberde.‘Benjedaargoedvanhersteld?’

‘O,ja’,zegtSjoerd.‘Erwareneenpaarkleinecomplicaties,waardoorikniethelemaalzosnelweerdeoudewasalsikgedachthad,maarhetgaatweerprima.Ikwileigenlijkweeraanhetwerk,maardieartsvindtdatnoggeengoedidee.’

ZevangtdeonderzoekendeblikopdiePaulaophemwerptenPaulaziethet,dwingtzichzichtbaartoteenglimlachenzegt:‘Nee,natuurlijkniet.Hijmoetnógeenkeeronderhetmes.’

‘Wat?Nogeenoperatie?’

Nunietontsteldkijken.Eenex-klasgenotetoontinteresseopafstand.

‘Ja,ach…’,zegtSjoerdachteloos,‘zewillennogeenstukjeweghalen,datvoordienopdefoto’snietzoduidelijkwas.Hetisbeterdatdatooknogevengebeurt,da’salles.Ikhoornogwanneerprecies;overeenweekwaarschijnlijk.’

Zestaarthemaan.

‘Maardaarnamoethetafgelopenzijn,hoor.’

Zeknikt.Paulazwijgt,staatopenschenktnogeenswijnbij,waarnazeinderichtingvandeachtertuinblijftstaankijken.

‘Roelandistochzogekmetdieboomhut!’zegtze.

Zehebbenalledriehunwijnglasweeropgenomen.Pasop,rechthouden,ennietzohardindiesteelknijpen,zometeenbreekthijnog.

‘Ikbeneigenlijkjaloersopjullie’,zegtPaula.‘Ikhebhelemaalgeengoedeherinneringenaanmijnmiddelbareschool.Datkomt:datwaseeninternaat…’

Zeverteltoverhetinternaat,hetgepest,haaroudersverweginKinshasa.Methaarzelfverzekerdheidvalthetwelmee,oftegen,zeverteltaarzelend,naarwoordenzoekend.Sjoerdweethetallemaalal,maarzitstilnaarhaarteluisterenalsofhijhetvoorheteersthoort.Zeprobeerttotzichtelatendoordringenwatzeallemaalzegt.

Danstaathetjongetjeineensophetachterterrasenroept:‘Papa!Papa,komeens!’

Sjoerddrukthetkussentjeinzijnzij,komtmetenigemoeiteovereindengaatdeterrasdeuruit.Watkromloopthij,zijnarmomdeschoudervanhetkind,meedetuinin.

Ikganaarhuis,denktze,ikgazosnelmogelijknaarhuis.

Paularondthaarverhaaloverhetinternaatafenzegt:‘Hetiszofijndatjeerbent.EchteenfijneafwisselingvoorSjoerd.Hijheefterdeheleweeknaaruitgekeken,weetjedat?’

Zijkannietsandersdaneenbêtelachjetevoorschijnbrengen.HetismoeilijkomPauladaarbijindeogenteblijvenkijken.Zerichthaarblikopdehalflegeschaalhapjes.Devrouwtegenoverhaarvaltookevenstil,haaltdankrachtighaarschoudersopenzegtietsonlogisch,ietswatbijeenheelanderonderwerplijkttehoren.

‘Nouja…wezienwel!’zegtze.

Zepaktdeschaalopenhoudthaardievoor.‘Neemnogzo’nkaassoesje.’

‘Nee,nee,dankje.’

Sjoerdkomtweerbinnen.‘Deklepelwasuitzijnbelgevallen’,zegthijlachend.

Hijzieterzomoeuitalsofhijdeheleboomhutonttakeldheeft.

Bijhetafscheidnemenverfrommeltzezijnoverhemdmouwenmethaarvochtigehandenenkanhetnietlatenhemeenechtekusopzijnkakentegeven;derodeafdrukkenstaanerop.Paulaomhelsthaarookenzegt:‘Watleukzouzijn,isalsweovereenpoosjeeensmetzijnvierenergensgingeneten.Vindjeniet?’

Datvindtzijook.Zezullennogbellen.

Vanuitdeautozwaaitzenaarhen.Eenknapstel;hetjongetjeiserookbijkomenstaan,aaneenspekkietrekkend.

Zerijdtblindelingsdestraatuit,eenpaaranderestratendoor,mistdeopritnaar

desnelwegenbevindtzichplotselingopeenweggetjedatdoodblijkttelopenineenbos.Zezetdeautostilvooreenhekmeteenconiferenhaagerachter;daarmoeteentuinbeginnen,maareenhuisisniettezien.Welduikter,zodrademotoruitis,eengrote,zwartehondachterdehaagop,diezijnvoorpotentegenhethekzeteneenzware,heseblaflaathoren,éénkeerslechts;daarnablijfthijroerloostegenhethekstaanenkijkthaarmetglanzende,diepzwarteogendoordevoorruitaan.Voordatzehaarhoofdophaarhandenophetstuurlegt,kijktzeterug;weleenhalveminuut.Danhaalthijzijnpotenvanhethekenverdwijntweerachterdeconiferen.

Zogenaamdevrienden

RobertVuijsje

Datikzealtijdmijnzogenaamdevriendennoemde,betekendenietdathetgeendiepevriendschapwas.Neeecht.Hetwasalleeneenuitdrukkingdiewesamengebruikten.

DankwamikDaanergenstegenenhijwasmetmensendieiknietkende.Daanzeitegendiemensen:‘DitisDavid,eenzogenaamdevriendvanme.Vroegerwashijmijnbuurjongen’.

OfikzagBasterwijlikmetmensenwasdiehijnietkende.Ikzeitegenze:‘DitisBas,eenzogenaamdevriendvanme.Vroegerwoondehijtegenoverme’.

Voordiemensenleekhetmisschienalsofhetafstandscheptetussenons,datweelkaarzogenaamdevriendennoemden,maarwijwistendathetonsdichterbijelkaarbracht.Wezeidenietsdatiedereenkonhoren,maarwaarvanalleenwijdegeschiedeniskenden.Hetzorgdeopeenbepaaldemaniervoorintimiteit.

Wieerooitmeewasbegonnen,datwistenwenietmeerzeker.Daanbeweerdedathijhetwas.Wewistenweldat,alshetgingomonsdrieën,wenooithetwoordvriendengebruiktenzondereersttezeggen:zogenaamde.

DelaatstejarenwasikweleensingezelschapvanSurinamersen/ofAntillianenwanneerikBasofDaantegenkwam.(Daanwildealleenblondemeisjes,vanBasmochtenzeookbruinhaarhebben,ikhadontdektdatikalleennogmeisjesmetzwarthaarvertrouwde.Haarlichaammoestookzwartzijn,liefstzodonkermogelijk.)

Dieontmoetingenkwamennietaltevaakvoor,wantSurinamersen/ofAntillianenkwamenmeestalnietopdeplekkendieBasen/ofDaanfrequenteerden.Dekerendathetwelgebeurde,verteldeik,nahunintroductiealsmijnzogenaamdevrienden,datBasen/ofDaaneniksamenwarenopgegroeidineenheelbijzonderebuurt.

HetwasdeenigebuurtvanAmsterdamwaarjebijnadegarantiehaddatergeenbewonerswarendiehoordenbijdemensendiezeallochtonennoemen.Hetwaseenbuurtwaarjealleenlidmochtwordenvandeclubalsjeoudersdaarooklidvanwaren.Verderwerderniemandtoegelaten–endatwildenwijgraagzohouden.Zenoemdendeclubeen‘particulierewoningbouwvereniging’.De

Surinamersen/ofAntillianenwistennooitofheteengrapwasofdatwehetserieusmeenden.

HetwaszekereenpaarmaandengeledendatBas,Daanenikmetzijndrieënsamenwarengeweest.Wewarenopeenbijeenkomstwaarvanwewelverwachttendatdeanderenerookzoudenzijn,alleenwistjehetnooitzeker.Baswoondenogindeoudebuurt,Oud-Zuidheettehetdaar,Daanenikwarenverhuisdnaarhetcentrum.Voordezeenekeerperjaarkwamenwebijnaiederekeerterugnaardeoudebuurt.

Daanenikzagenelkaarheteerst.

Hijvroeghoehetgingmetmijnverkering.Wewarenbijnadertigjaar,maardatmaaktenietuit.

Ikvroegwelke.

Daanzeidathijdrieverkeringentegelijkhad.Datvondhijstoer.

HetwaszodrukdatweBasniethaddengezien,maarineensstondhijvoorons.Ikgafhemeenhand,DaandeedalsofhijBasnietzag.Datvondhijgrappig.

ZondernaarBastekijkenvroegDaanaanmijwaarmijnkeppeltjewas.Ikdroegnooitkeppeltjes.Datwaswaardegrapuitbestond.

Daanenikwarenjoods.EigenlijkheettehijDaniël.Baswasnietjoods.EigenlijkheettehijSebastiaan.DerestvandegrapbestonderuitdatBasaltijddeedalsofhijzichdaardoorbuitengeslotenvoelde,terwijlweallemaalwistendathetnietwaarwas.

NuvroegDaanaanBaswaarzijnverkeringwas.Wewarenalledriealleengekomen.Baszeidatzegeenzinhad.Zijnverkeringhadneteennieuwedvd-boxmetallefilmsvandeacteurJamesCaanendaarmoestzenaarkijken.

Daanluisterdenietmeer,hijwasaanhetrondkijkenofhijnieuwepotentiëleverkeringenzag.‘Driewasnietgenoeg’,zeihij.Daanhaderminstensachtnodig.

Hijhadereengezien.‘Kijkdieblondedaar.’DaanstondachtermijenBas.‘Metdiegrotedkny-zonnebrilop.’Hijweesnaareenmeisjedateruitzagalsofze

ongeveerzestien-eneenhalfwas.Daanwildehaarroepen,maarmensenomonsheensistendatwestilmoestenzijn.Hetwasbijnaachtuur,detoespraakgingbeginnenbijhetmonumentaandeApollolaan.Hetmonumentstondervoorde29mensendieopdieplekin1944gefusilleerdwarendoordeDuitsers.

Nadetweeminutenstilte,mensenomonsheenbegonnenhetWilhelmustezingen,kekenBasenikachterons.Daanwasweg.

Hoppa!

ArthurJapin

Bestmogelijkdatvooriemanddienooitdebehoefteheeftgevoelddezeetezien,reizenevenafschrikwekkendisalsstilstandaltijdvoorJanvanVeeregeweestmoetzijn.Deangstvoorhetonbegrensdeisnietdwazerofraadzamerdandievoorviermuren.Beideproberenderuimtedebaasteblijven.‘Ontkennenofvèrkennen’,zeiJanvaak,‘datishetverschil’.Hijzelfhadnutoevalligdatverlangennaarnieuwevergezichteninzijnbloed.

Indewoonwagenwaarinhijterwereldkwam,haddenderameneennaam:PrinsHari-Hari,BlindeMietje,MoedersGaatjeenHetOogvanGod.Deeerstetweeheettennaarverdwenenvriendenvaneenvergetentourneeenwarenderuitenwaardoorzijvoorhetlaatstwerdengezien.Deandere,eenkleinepatrijspoortnaasthetouderlijkstapelbedendelichtkoepelophetdak,haddenhunbenamingineendronkenbuigekregen.Hetwarendevensterswaardewereldvanzijnoudersaanvoorbijtrok.

MaarJansliefsteuitkijkluisterdenaardenaamdiehijtijdenseenweekophetHaagseMalieveldzelfhadverzonnen:PanoramaDagmest.Hetwasvoordebuitenwachteenspiegelaandezijkantvandecircuskar,maarbinnendiendeheteenzijdigeglasalsraamvanhettoilet.Vanafhetmomentdathijzindelijkwas,zagJandaar–zelfsopzijnintiemstemomenten–delandenvanEuropainvollevaartlangskomen.

Hijzitnogaltijdlangeropdewcdaneenander.Datisgeenchemischtoiletmeer,zoalsvroeger,maarvanporselein.Hetismeteenbredeafvoerbuisstevigindegrondverankerdenviahetrioolverbondenmetalleanderetoilettenvandestad.Sindshij‘opvast’woont,zoalsdatinwoonwagentaalheet,hangtzijnPanoramaaaneenspijkeropdedeur.Besneeuwdebergenenbloesemrouteskomennietlangerinnaturadekleinstekamerbinnen,maardehoogglansopkalendersvanassurantiemaatschappijofslagersketendoetdaartegenwoordigampermeervooronder.Janverslijtsomsdrie,vierjaarkalendersindeweek.Geenuitzichtkanhemlangerdanéénstoelgangboeien.

Ookvanavondzithijalweertienminutenmeerdannodigis.Hetiseenvluchtlepelaarsdiezijnaandachtopeist.Alshijnietzoverwasafgedwaald,zouhijkunnenmerkendathijeenogenbliktotaalgelukkigis.‘Ditblijftmijnfavorieteuitkijkpost’,denkthijbijzichzelf.‘Dooralleandereramenvanhethuisishet

uitzichtaltijdhetzelfde,maarhierspiegelikmijverdomdwaarachtigaandewereld.’

Eendoffebonk,directbovenzijnhoofd,doethemuitdezemijmeringopschrikken.Zondergeluidtemakendoethijdedeurvandehaak,duwthemopeenkier.Alsjehemzozouzienzitten,eenmanvaneenjaarofdertiginniksdanzijnT-shirt,zoueigenlijkalleendebuitengewoneomvangvanzijnarmspierenopvallen.Hijhoudtzijnhoofdschuinombeterteluisteren,maarhetblijftverderstil.Hijhaaltzijnschoudersopenroepttweekeer:Krista!

Indetijddiezijnvrouwopzichlaatwachten,scheurthijdelepelaarsaf.ZeonthullendehefkranenvanMarseille,goudindeondergaandezon.

KristawasopeendagverschenenvoorHetOogvanGod.DatgebeurdeopeenrangeerterreinonderderookvanBremerhaven,tweewekenvoorJanszeventiendeverjaardag.Zijnouders,dieeenkomiekezelnummerhadden(hijalsdomdompteur,zijdoorhetbeestgemaltraiteerdals‘vrijwilligsteruithetpubliek’),warenmethunwagendiepindenachtdestandplaatsopgeredenentoenJandevolgendeochtenddoordekoepelbovenzijnbednaardewolkenlagteturen,zaghijhaarplotselingopgrotehoogteoverkomen.Zedroegwitteballetschoentjeseneenrozetutu,dievanonderafgezienhetzichtophaarbovenlichaamwegnam.Voetjevoorvoetjeschovenhaargespierdebenenovereenstalendraad.Zehieldmethaarstruisverenparapluutjehetmiddentusseneenequilibristeeneenengel.

NahaarochtendtrainingwaszealstoegiftooknogvoorPanoramaDagmestverschenen.Buitenvoordespiegelcontroleerdezeomstandighaarverschijning.Janzaghoezelosgeraaktehareninhaarknotjeterugbond,hetlijfjemetdezwanenveertjesgladstreekentenslotte,uitgewoonte,metéénvingeronderhetrozeelastiekgleeddathaardijbenenomspandeenhetrondomevenoplichtteomallesdaarnaopdejuisteplaatsinhaarliesweerterugtelatenschieten.Daarnamaaktezeeenpirouetteensprongmeteengrandjetéuitbeeld,maarhetduurdenogeeneeuwigheidvoorJanweerverderkonmetplassen.

HetguldenindustrieterreinvanMarseillewijktvoorKristaalszedewc-deurwijdopenzet.Zestaateentelbreeduit,armenindezij,enlachtdannaarhaarman.ZestaptopJantoe,buigtzich,neemttoiletpapierinhaarenehand,tilthemmetdeandereonderdeschoudersietsop,sterkenbedreven,enveegtzijnbillenaf.Danhijstzehemverderomhoogentrektdoor.

Zedraagtheminhaararmendegangop.Haarbicepsdoennietondervoordezijne.Ookhaarborstkasisbehoorlijkbreedendebenenonderhaarschortzijnnietmindergespierddanvroeger.Zedraaiteenkwartslag,zodathijmetzijnvoetendeslaapkamerdeureenzetkangeven.Dantiltzehemoverdedrempel,waarnahijvanuitzijnzwevendepositiehetlichtaanknipt,zoalshijdatgewendis.

Krista,diehaarlevendelastmoeis,máákterwatvan.Meteenlaatsteinspanningeneengracieusgebaarwerptzehethalfverlamdelichaam,nogmachtelozerinzijnnaaktheid,doorderuimte.Hijlandtophetbed,datrondisalseenpiste.Janligtnognietofhijspreidtzijnarmenwijd,lachtenroept:‘Hoppa!’

DienachtslaaptKristaniet.Nadeliefde,dieJanhaarsindshetongevalmetzijntongbewijst,heeftzehemopzijngoedezijgelegdenwachtnutotzehemhoortontspannen.Rondhetbedtonenovergeposeerdeartiestenfoto’shetechtpaarinstrassmaillot.Zewringenzichdaaropinbochten,steunenopstoelen,stelten,stokkenofelkaar.

ZodraJanslaapt,staatKristazondergeluidtemakenopensluiptnaardetrap.Zevenentwintigtreden.Driemaalnegen.Despanningvanhetbesefmetiederestapdeafstandtussenhaarendekreupeletevergroten,geefthaarelkenachtopnieuweenverdrietigeopwinding.Of,denktzenubijzichzelf,benadert‘opwindendverdriet’diehartkloppingenbeter?

Bovenneemtzeplaatsvooreenspiegeldierondomwordtverlichtdoorpeertjes.Zetrektzwarestrepenkohlonderenbovenhaarogen.Meteenkwastjebrengtzefelrozeoogschaduwaanmetdaarinstukjesglitterdiehetlichtvangen.Altelangewimpersplaktzetenslottehoogbovenheteigenooghaar.Zeknipperteenmaalkoket.

Janligtinhetrondebed.Plotselingzwenkteenspotlightvanuitdenokzoekenddoordekamerenvangtdeslapendeineenhelwittecirkel.Hijdroomt.

Kristasteekthaarrechterbeenineenglinsterendenetkousdiezemethaarhandenstrakomhoogwerkt.Wanneerzedelinkeropspantenhaarvoetalstrektomdieerintesteken,ontdektzetweeladders.Vroegerhadzeeenkeuraannieuwekousen,bewerktmetalledenkbaredessinsenmaterialen.Nutrektzeaanwatzeheeft.

Zeopentdedeurvandeberging.Uiteenplasticbeschermhoesritstzeeenklein,metstrassenpaillettenoverdektpakje.

KristaiseentelguithetberoemdecircusgeslachtKossmayer.AnderhalveweekvoorJanonderhaarslappekoordophetrangeerterreinvanBremerhavenparkeerde,hadKristoforaKossmayer,zoalszezichvoluitlietafficheren,detroupevanhaaroudersverlatenvooreenengagementbijZirkusRintzi,nietomverhogingvangage,maaromvergrotingvanzelfstandigheid.OphetmomentdatzevoorJanverscheenwaszedrukdoendeeeneigenroutinetevervolmaken.

NetalsJanopgegroeidtussencascadeursencharivari,saltimbanquesentrapezisten,hadzezichalsvanzelfgeoefendindiversedisciplines.Zenoemdezichzelfliefstbanquiste,koorddanseres,enslangenmensofcaoutchouc.Ookwasgeenantipodistentruchaartehooggegrepen.Voorbovenmanbezatzedebalans,voorondermandebeenspierenenijzerenrug.

Maarvoorhaarouderswasdatsoepeleentochsterkelijfbovenalmakkelijkenkosteloosinzetbaarzodraeriemandtijdensdetourneeuitviel.Zomaaktenzehaarjarenlanghetgerichtwerkenaaneeneigenactonmogelijk,omdatKristaheteneseizoenalstrapezevolantmetFangstuhlenBrückevertrouwdmoestrakenenhetvolgendeweereenArabischehengstmoestlerentoucherenvoorhaarvoltige.Tochscheptezezelfookgenoegeninhaargroeiendeveelzijdigheidendroomdeervanalhaarkunstenooittebundeleninéénvirtuoosnummer.

Toenzeophaarzeventiendemaandenlangalleenwerdingezetbijondermaatsecavalcadesenvanhaarnietmeerverwachtwerddandatzeelkenieuwestadbuitelendbinnenging,vóóropindeHumpsti-Bumpsti,beslootzetotactie.Krista,haarlevenlanggewendzichgeduldiginallestetrainen,traindeookhaarverzet.’sNachtsineenverlatenpistebouwdezehaareigentoer.Heimelijk.Maandenachtereen.Gesterktdoordespanningvanhetverbodene.Vrijheid,merkteze,iseenafgrond:vóórdespronglokthij,deaanloopisangstig,zolangjeerbovenhangtbenjejeeigengodenpasbenedenbedenkjedatergeennetgespannenwas.Bijelkestapdiezemethaarprobenvooruitkwam,voeldezedezelfdeeenzaamheidvanhetonvermijdelijke,dezelfdeopwindingovernaderendverdriet,diehaartegenwoordig’snachtsdoetoplevennuzezichinstilteoefentinhetverzettegenhaargeliefde,zoalstoentegendeHumpsti-Bumpsti.

Janhangthoogbovenzijnbed.Hijsoleert.Omzijnmiddeleenlerenlonge,de

riemwaarmeehijtijdensdeprobenveiligvastzit.Hetisdedroomdiehijelkenachtheeft.Hijdroomthemmoeiteloos:delegecircustentopdekop,vanuitdenokgezien.Onderhemsteuntzijnsterkearmopeenstapelstoelen,depootvandeeenopdeleuningvandiedaaronder,moeizaaminevenwicht.Hijweetdathijgaatvallenentochontsluithijhetgewrichtvanzijnelleboogenspantzijnarmnetgenoegommetkrachtaftekunnenzetten,zoalsvanhemverlangdwordt.Hijsluitzijnogen.‘Ontkennenofvérkennen’,zegthijtegenzichzelf.EenogenbliklangvraagthijzichnogafofKristaeigenlijkgelijkheeftalszezegtdatookdeleegtegewooneenbegin,eenmiddeneneengrensheeft,netalsalhetandere.

Ophetbeddenlaken,indediepte,staatzij.Hijismethaarverbondendoorhettouwdatzestevigvasthoudtomoverdeveiligheidvanhaarwaaghalstewaken.Zelachtgeruststellendomhoog.Mochthijvallen,trektzehettouwdirectstrak,waardoorhijindeluchtblijft.Zedraagthaarpakjemetdepailletten.Zesprankeleninhetlicht.

Datzelfdepakje,dofnadriejaareenzameopsluiting,heeftKristainmiddelsaangetrokkenvoorhaarspiegelopzolder.Hetpast.Zedoetmeteenvingerhetelastiekgoedinhaarliezen.Danspantzezichenzonderzichtbarevoorbereidingmaaktzetweesalto’seneenflikflakachteroveropdeplaats.Metwijdgespreidearmenkomtzeovereindenlachtbreeduit.Zondergeluidzeggenhaarlippen:‘Hoppa!’

JanzietKristaveronderzichinhetzaagselvanzijndromen.Hijspringt.Zespreidthaararmen.Haarmondroeptvolovertuiging‘Hoppa!’,maarhijkanhaarniethoren.Detrotswaarmeezedaarindevertedevierdeballetpositieinneemt,zegthemdatallesgoedmethemgaat.Danlaatzeinhaarenthousiasmehettouwlos.Hetschietdoorhaarhanden,op,omhoogenuitzicht.

Jan,wakker,schietrechtopinbed.Zweetstaatopzijnvoorhoofd.Hijgooitdedekensvanzichafenlaatzichopdegrondvallen.Zijnsterkearmenslepenhemnaardedeurentotonderaandetrap.Hijisaldiejarennooitbovengeweest.Negenmaaldrietreden,hetisnooitnodiggeweestdieinspanningteleveren.Nuspuugthijinzijnhanden,wrijftzedroogaanzijnT-shirtenbaltzijnvuisten.Hijzetzeopdeeerstetredeenmetgrotemoeitebeginthijzichoptedrukken.Treevoortree.Zijnonderlichaamschuurtoverdekokosloper.

TweevollewekenBremerhavenbrachtJanhetnietopdeverschijningboven

zijnjongensbedaantespreken.Kristableekhetenigeuitzichtwaarhijnooitgenoegvankreeg.Hijvolgdeelkebeweging.Wankeldezíjdanvielhíjvanzijnmatras.Driemaaldaags,directnahaaroefening,haasttehijzichnaarhettoilet,waarzijsteevastevenlatervoorzijneenzijdigeruitverscheenom,naarzijmeendeonbespied,deingewikkeldstecontortiesnogeensvoorhaarspiegelbeeldtecontroleren.Eenenkelekeer,alshijgelukhad,hiefzehaartorso,zochthaarcentrum,brachthaararmenbovenhaarhoofdenbegonlangzaamvanuithaarbekkenachterovertebuigen,steedsverder,onwerkelijkver,totzehaarellebogenachterzichopdegrondplantte,waarnazehaarenkelsgreepalsofzevaneenvreemdewarenenzichzelftenslottemethaargezichttussenhaarbenenopnieuwindespiegelaankeek.OpzulkedagenhieldJannietgenoegkrachtinzijnsteigerendejongelijfoveromzelfsmaareenvlooiencircustebeginnen,maaropmeergematigdemomentenbegonhijinzijnkleinegeheimeruimtehaarmotoriekteimiteren.Hijleerdedespanningvoelenvanhaarspieren,namhaarhoudingoverenbewoogophaarkracht.Zijnademhalingvielsamenmetdehare.ToendekaravaanuiteindelijkverdertrokomdeLippstädterFestspieletegaanopluisteren,had–zonderdatKristazoietskonvermoeden–haarafspiegelingeenlevendeschaduwgekregen.

InLippstadtprobeerdeJannogzijnwoonwagenonderKrista’soefenkoordtemanoeuvreren,maarzijnplaatswerdingenomendooreendwerg.Hijraaptezijnmoedbijeenenomdathijnietwisthoeeenvreemdeaantesprekendiehemzovertrouwdwas,staptehijhaarkoordopenoverrompeldeKristadoorhaarheleroutinefoutloosuittevoerenenzonderenigebeveiliging.Erlangen,Rosenheim,Klagenfurt,Bobbio,EmpolienBologna,Rimini,Arezzo,MontélimarenStraatsburg,derestvanhetzomerseizoenwerktenJanenKristaaanslechtséénnummer.

Ikariërsjonglerenelkaar.Deééndraagtdeanderopzijnvoeten.Hetenelichaamdruktzichindeaardeomhetanderedeluchtintekrijgen.Alleensamentartenzedezwaartekracht.DeAtlas,gebondenaanzijnplek,toltdeHemelaarrond,werpthemopenlaathemvliegen.Ikariërtezijn,waslangaleenvanKrista’sdromen.Toenzicheenpartneraandiende,sterk,veelzijdigenalsdooreenwonderalzovolledigspiegelbeeldigophaarafgestemd,wasdekeuzesnelbepaald.Zebundeldenhundisciplines.Kristabrachthaarkundeinvanevenwichtigecontorties,Janzijnervaringmetjonglerenenzwaarte-acrobatiek.Zematenhunkrachten,smetenelkaardoorderuimteenvuldendeluchtbovenhunhoofden.

DepremièrevanhetWintercircusopendedatjaarmethunIkarischeactdieuniekwasomdatmanenvrouwelkaaratlastenenhemeldenalsgelijken.

Janisinmiddelshalverwegeenrustevenomzozijnreisomhoogopdubbelekrachtvoorttezetten.LangsdetrapnogeenpostervanZirkusRintzi,ooiteenbontevoorstellingvanleeuwen,olifantenenclownsmetprominentopdevoorgrondeenduo,manenvrouw,zoslechtgetekenddatzeweinigmeerzijndaneenstoeregrimasmetvalsewimpers.Deattractieszijngrotendeelsvervaagd.

Kristahuppeltlinks.Pose.Huppeltrechts.Pose.Pasdebourré.Changez!Touràtroisquarts;enarrière.Eninéénglijdendebewegingligtzeopdeplankenzoldervloer.Allesoponhoorbaremuziek.Zetrekthaarknieënoptothaarvoetzolenplatomhoogstekenenmaaktdanmetwrevenenbenenvertrouwdebewegingen,dienergensopslaannuzeniemandmeeropwerptengeenhondhaarlaathemelen.Schuldgevoelhoudtmeermensenbenedendanzwaartekracht.

Zoligtzetemalenindeluchtalsdedeuropenvliegt.Zeverstijft.Hoewelzeweetwatzezalzien,durftzetellenlangniettekijken.Dandraaitzelangzaamhaarhoofd,datplatopdegrondligt.ZekijktJan,diemetzijnkinopdedrempelligt,metzijntorsophethalletjeenmetzijnbenennogopdetrap,rechtindeogen.Datduurt.Uiteindelijkishijhetdiezijnogenneerslaat.Janheeftgenoeggezien.Hijkruiptopzijnschoudersachteruitentrekt,onhandig,dedeurweerdicht.Kristazuchtdiepenontspant.

DienachtwordternietgesprokenendevolgendeochtendzitJanalvroegvoordetelevisie.Hijzietophetnieuwshoedeenemenssmeektomgedoodtewordenvoordeanderehemtepakkenkrijgt.Datzijnvoorstellingendiejenooitopeenkalenderzouaantreffen.Janzaptverder.Honderdmeterhorden.Enopnieuw.Bijelkeschakelingrollendespierenonderzijnhuidofhijhetapparaatinzijnhandfijnzalknijpen.

Kristastaatindeopenkeuken.Zebrengt,zoalsjezouverwachten,haarmaneenkopkoffie,juistophetmomentdathijietsheeftgevondenwathemaanstaat.DelokaletelevisietoonthetOost-Europesecircusdatdestadaandoet.Ingebliktvrolijkzijndedeuntjes,vaalzoetdekleuren.

Kristablijftniet.Janlegtdezapperinzijnschoot,enhoewelhetbeeldtrekt,kijkthijzijnvrouwna,zelfsalsdedeuralachterhaarisdichtgevallen.Maardan

wordtzijnaandachttochonweerstaanbaargetrokkendoorapplaus.Hijzethetgeluidharder.Hetzweltaantoteenovatie.

Dieisooktehoreninhethalletje.Kristaaarzeltevenvoorzedetrapoploopt.Bovengekomendoetzehaarschoenenuit.Zestaptuithaarrok.Zevouwthemnetjesopdenaad.Inhaarpanty’sgaatzedezolderkamerbinnen,waarzeeenweekendtasbegintintepakken.

Janopzijndriezitsbankgaatopinwathijziet,ookalishetvaneenniveauwaarhijenKristanogmaarkortgeledenhunneusvoorzoudenhebbenopgehaald.Eerstdoeteencascadeursfamiliewatparterreacrobatiek,danhoudteentedikechtpaarinlubberendtricotveertienporseleinenbordjesdraaiendeopstokjes.MetzijnsterkearmenmaaktJanafentoeeenkrachtige,soepelebewegingmethenmeeomdeartiestenophetschermteovertroeven.Zijnborstkaszetuitofhijzelfeengroteinspanninggaatleveren.Metplattehandentilthijeendenkbeeldiggewichtbovenzijnhoofd.Hijgeeftheteenzwengelenhoudthethoogdraaiende.

AlsKristabinnenkomt,heeftzehaarregenjasaan.ZezetdeweekendtasneerengaatnaastJanzitten.Zeschenkthaarman,diezijnblikgerichthoudtophetscherm,nogeensbijuitdethermoskan.Zekijkteerstophaarhorlogeendanonbewustevennaarbuiten.Uithetraamzijnaandeoverkantvandesmallestraattenminstezesofzevenwoningentezienwaarhetzelfdecircusprogrammaopstaat.Danwordtergetoeterd.Kristamaaktaanstalten.Jandenktaanzijnmoeder,diehemvoorhieldnooittetreurenomdromendietegenvallen‘want’,zeizealtijd‘jekanbeteruitdewolkenlazerendanuitdenok’.Zehadongelijk.

BuitenstaptKristaineengereedstaandereiswagen,eenkleinemaringotte,getrokkendooreenoverjarigepersonenautovanOost-Europesemakelij.Decircustaferelenzijnerlanggeledenafgebladderd.VanuithetraamnaastdebankzouJankunnenzienhoeKristanognaarhemomkijktterwijlzewegrijdt,desmallestraatdoor,waarachteriederraamDeLubberendeTricotsweernieuwservieseenzwieperdgeven.MaarJansluitzijnogenenvindthetbelangrijkerzichiederdetailvanhetafscheidteherinnerenoftedromendesnoods.

Indekamerfloeptedevolgspotaan.Hetorkestspeelde.Kristazettehaarkofferneerendeedhaarregenjasuit.Daaronderwaszeinvolornaat.Meteenelegantsprongetjegingzeophaarrugliggen,knieënopgetrokken,voetenplatomhoog.Eentweedespotgloeideaan.Jan,slaponderlichaaminbijpassende

glittermaillot,gespierdetorstrotsbloot,werdgevangeninhetlicht.Hijgenootvanhetmoment.Zijnprofessionaliteitwonhetvanzijnsentiment.Hijverzameldealzijnkracht,zettezichafmetzijnarmenengooidedatlijfvanhemomhoog.

IneenenkelebewegingvingKristahetophaarzolen,ongelooflijk!Hijlagdaaralseengebrokenplankoptweepoten.Zijverplaatstehaartenentotzevoeldedatzeheminbalanshad.Langzaambrachtzewrevenenbeneninbewegingenbegonhemrondtedraaien,zijngewichtverdelendvandeeneopdeanderevoet,tothijvaartkreegenzijnzware,willozelichaamlichtwasgewordenenrondtoldeindelucht.Eenogenbliklangverkendehijdegrenzenvanzijnleegte.Deruimtedebaas.Toenstrektenmanenvrouwpreciestegelijkhunarmenuitenriepen:‘Hoppa!’

Zoishetgeweest.Enterwijlhijdeluxaflexlaatzakken,kijkthijvoorheteerstdoorKristaKossmayernaarbuiten.

Hetvolk

ChristopheVekeman

Ikleideeneenzaamenikleideentriest,ikleideenteruggetrokkenleven.Mijnhuisbevindtzichinhetrustigstegedeeltevanderustigstestraatvaneenuitzonderlijkrustigenergkalmstadje.

Mijnleven,alsjehettenminstezowiltnoemen,bestaaterminofmeeruitdatikvoortdurenddoorhetraamnaarbuitenstatekijken.

Daarstaikdan,dehandenopmijnruggevouwen,dromerigtekijkennaarnietsdathetbekijkenwaardis.

Enfin,akkoord,regelmatig,zegmaarzoomhetandereweekend,vliegtereenseenvogelvoorbij,dezekeereenduif,danweer,metwatgeluk,eenmeeuw,enook,toegegeven,daarhebjegelijkin,kanhetgebeurendaterwarempelergensindeverteeenbladvaneenboomvalt,maardanstaatookechtdehelebuurtopstelten.

Meestalechterishetrondmijzostilalsdedood.Hetkomtvoordatiknadagenderadioaanzet,louteromtecontrolerenofikeenpoosjegeledennietopeenscompleetstokdoofbengeworden.

Somsishetdermatestil,somsisdestiltezozwaar,zogroot,datikzekerweetdatalspakwegdetelefoonzougaan,hetgeluidnieteenstehorenzouzijn.

Vanaldiestilte,vanaldatdroefgeestigeisolementenaldietomelozetreurigheid,wordjenatuurlijkooknietvrolijker,endaarombegeefikmijookweleensonderhetzogehetenvolk.

Onderhetvolkishetnogerger.

Jevindtermoddervettemeisjesaanwiehetgemakkelijkvaltaanteziendatzijhetwoordpirouettenietkunnenuitsprekenzondervervolgensaanhetduizelentegaan,maardiedesondanks,jatóchvandiepastelkleurigeballerina’saanhunpootjeshebben.

Jevindterjongensdieookvandaag,annogodvergeten2009,nogsteedsnietindegatenblijkentehebbendateenpiercingdoorjeoor,jeneus,jetong,jewenkbrauw,jebovenlip,jeonderlip,jeslaap,jekin,nek,keelofvoorhoofd

onvermijdelijkmetzichmeebrengtdatjekopaaneentepeldoetdenken,ofaaneeneikel,ofinhetallerbestegevalaaneenuitzonderlijkflinkuitdekluitengewassenclitoris.

Jekomtervrouwentegendieechtwaarnietschijnentebeseffendatalseenkinderwageninderdaadindeeersteplaatszoudienenomindrukkehandelszakenofgewoonopstraatalsaanvalswapentefungeren,jeweldegelijkeenvergunningnodigzouhebbenomereenvoorjeuittemogenduwen.

Erzijnonderhetzogehetenvolkmannen,zegikje,enjemaghetgelovenofniet,diemenendata)‘nietpersealtijddelaatstemodevolgen’,b)‘geenmeeloperzijn’,c)‘geenkuddedierzijnmaareenindividu’end)‘meerroosinjewenkbrauwenhebbendandedoorsneekerststalwattenopzijndakjeheeft’,allemaalophetzelfdeneerkomt.

Tothetvolkbehorenmensen,volwassenmensen,diezoongelooflijktrotszijnophunnochtanshomoseksuelegeaardheiddatzij,albrengenzijdanaljarenlangiederegodvergetennachtsameninhetzelfdeeenpersoonsbeddoor,nietslieverblijkentedoendandeheletijdinhetopenbaartestaan,zittenofliggentongzoenen,enditopeenmanierdathunspeekselallesbehalvespaarzaaminjegezichtdreigttespatten.

Ookzijneronderhetvolkenigszinsachteroverlopendemensenmetaanhuntothetuiterstegestrektearmeendeelsvuurrode,deelshelwittevuist,enaandievuisteenleiband,enaandieleibandeenofmeerderekanjersvanhondendiequaafschrikwekkendheid,quadolgevaarlijke,quakortomrazendagressieveuitstralingmetgemakdevergelijkingmet,laatonszeggen,eenkinderwagenkunnendoorstaan.Debaasjesinkwestiedragenhetzijhethaarineenstaart,hetzijhethaarineenstaart,eenanderemogelijkheidiserbijnaderinzieneigenlijkniet.

Endatlooptdusallemaalvrijrond,kriskrasdoorelkaar,ensamenvormenzijhetvolk,datvoorhetradicaleisolement,hettrieste,teruggetrokkenleven,hetweinigoverwegenswaardigealternatiefvormt.

Nee,geefmijdantochmaardatdoodstille,roerlozeuitzichtopdeonbevolktebuitenwereldinmijnstraatterwijlik,dehandenopmijnruggevouwen,voorhetraamstaenmompel:‘Wegmetdewereld,wegmetdemensen.Ingodsnaam,latenwijdeeenzaamheidvieren...’

Weljammernatuurlijk,datgeenmensmijkanhoren.

HetVespertje

LeonVerdonschot

HetVespertjewaseenfrituur,entegelijkookeenvideotheek.HetwasdeenigevideotheekvanMierlo.Zehaddenalleenvhs-films;deBetamaxenVideo2000-bandenwarenverkocht.Wanneeriemandeenbandhuurde,moestDenvisdenaamvandefilmenhetlidmaatschapsnummervandeklantopeenkaartjeschrijven.Zelfmochthijonbeperktfilmshuren.Zehaddeneenpaarseksfilms,waaronderookenkelediezichníétafspeeldeninTirol.

MeestalkoosDenviseendaarvan.OfeenmetCheeseenChong.OfDeviervuistendeluchtin,metBudSpencerenTerenceHill.EnanderseenvanVanKootenenDeBie,vooralvoorJacobseenVanEs.NiemandkeekJacobseenVanEszovaakalsDenvis.

Somsvielereenfrikadelopdegrond.Alseenklanthetzag,raapteDenvishemmeteenop.Enandersmeestalwatlater.Eenkeervondhijeenfrikadelpasmaandenlaterterugonderdevitrine.Denviswasverbaasddathijnogsteedsnietgroenwas.Integendeel,hijwaseenbeetjewittig.

Theo,zijnbaas,wistveelvanfrikadellen.Dathetnietwaarwasdaterkoeienogeninzaten.‘Eenfrikadelbestaatuitkippenvlees,paardenvlees,varkensvlees,water,paneermeel,bindmiddel,kruiden,uienensmaakversterkers’,zeihij,uitzijnhoofd.OfhijverteldenogmaareenkeerhetverhaaloverdeBrabanderJanBekkers,uitvindervandefrikadelzoalswijdienukennen,diezijnnaamlietverandereninJanBeckersomvóórzijnconcurrerendeneefinhettelefoonboektestaan.

Theowaseenaardigevent.Alseenklantvervelendwasenzijnaardigheidnietmeerhielp,danhadTheoaltijdnogzijnvalsebouvierophetachterplaatsje.

OverdagwashetrustiginHetVespertje.Denvisdronkdankoffie,atvanille-ijsenlasdeleesmap.IndePanoramastondensomslekkerewijven,maardiedroegenaltijdeenbikini.IndeAktueelstondenzebloot,envaakgefotografeerdalssecretaresseineenkantoorwaarjeopdeachtergronddeglazenwasserstiekemnaarbinnenzagloeren.BijnaelkedaggingDenvisevennaarhettoiletmeteenAktueel.

Devrouwenvanhetwoonwagenkampdiegeregeldindefrituurkwamen,dedenDenvisdenkenaandieuitdeAktueel.Somsdroegenzeeenzonnebrilen

hieldenzedieopindefrituur.Omhunblauweoogteverbergen,legdeTheoDenvisuit.

Sommigeklantenkwameniederedag.

ZoalsJantje,diezijnvadernaschoolensomszelfsindepauzemoesthelpenmethetophalenvanoudpapierenkarton.Daarleefdenzevan.Jantjeshaarleekookwelvankarton.Opschoolvondenzedathijstonk.Datkonbestkloppen,wanthijbesteldeelkedagietsmetuien.

ErwasookeenventdieDenvisFransnoemde,omdathijFSinzijnnekhadgetatoeëerd.DanzalhijwelFransheten,dachtDenvis.FransSteensmaofzo.NaeenjaarwasDenvis’vriendRichardhetzatenvroeghijdemanhoehijheette.

Hijzei:‘Ger’.

Richardzei:‘O,wijdachtenFrans’.

Hijvroeg:‘Hoezo?’

Richard:‘Nou,vanwegedietattoo’.

Gerzei:‘Diestaatergensandersvoor.FrikadelSpeciaal!’Enhijlachtemetzijnmondwijdopen,zodatjedemayonaisezagzitten.

SommigekinderenvondDenviszielig,vooralwanneerzezevenjaarwarenenvoordevierdekeerineenweekbinnenkwamenenvaneenbriefjevoorlazen,ofuithunhoofdopzegden‘Magiktweefrikadellen,tweefrikadellenspeciaal,tweeknakworstjes,eenbekermayonaise,voorachtguldenfriet,eenbekersatésauseneengrotemilkshakeaardbeien?’

Eenkwartierlaterliepenzeweernaarhuis,meteenzakalseenverhuisdoos.

Eenanderekerelkwamookbijnadagelijks.AlsDenvisenRichardhetoverhemhaddennoemdenzehemaltijdDeKampzak,terwijlhijeigenlijkhelemaalnietvanhetkampkwam.Datleekmaarzo.HijwaseenjaaroftienouderdanDenvis;ergensronddezesentwintig.HijreedineenrodeOpelManta,meteenzwartespoilerzogrootdathetweleenvleugelleek.Hetroodvanhetlinkerportierwasandersrooddandatvanderestvandeauto.Kampzakkwam

altijdaansnellenalsofhijvanplanwasHetVespertjebinnenterijden.Hijzettezijnautoschuinophetterras,zodatzoveelmogelijkmensenerlastvanhadden.Zijnbestellingvarieerde,opdetweesitosticksna.Hijeindigdemet:‘Eninpakken,hè?’

Hijnamdezakaan,beendenaarbuiten,enbegonallesuittepakken.Depapierenzakkenuitdievanplastic,deplasticbakjesuitdiepapierenzakken,hetbakjebovenoperaf,dehamburgersuitdepiepschuimendoosjes.Hijgooideallesopdeterrastafel,namvansommigesnacksmaareenpaarhappen,stapteweerinzijnManta,traptehetgaspedaalinenschakeldepasnaardetweewanneerdeheleVesperstraathemhadhorenwegrijden.

Hetenigewapentegendekampzakkenvandezewereldishetheimelijkgenoegen,concludeerdeDenvis.Dusrocheldehijzijnvetsterochel,grinniktebijdeaanblikvanDeKampzakdieeenhapnamvaneenhamburgerzonderoptemerkendatertussendewitteenderodesausnogwatgroenezat,taaienglibberig.

ErwarenmeermensendieDenvislievernietzagbinnenkomen.

Aldiealcoholistendieblikjesbierkwamenkopen.Sommigenkendehij:oudevriendenvanzijnvader.Vaakvroegenzehoehetmetzijnvaderging,wantzehaddenhemalzolangnietgezien.Denvisantwoorddedathetgoedmetzijnvaderging.Heelgoedzelfs:hijstondnogsteedsdroog.Denvissprak‘hij’netietsnadrukkelijkeruitdanderestvandezin.

Richardhadeenartiestennaam:HandsomeDick.HijkwambijnaiederedaginHetVespertjeomtegokken.Somsathijiets,maarvaakookniet.Hijwasvegetariër,endatwarenerbijHetVespertjenietveel,dusdaargingTheonietvoorinkopen.Theovondookdathijkeuzegenoeghad:frietmayo,frietcurry,frietmayoencurryofzonder:datwarenalviervegetarischemaaltijden.

Richardwisthoedegokkastwerkte.Denvisook.Wiebetwisttedatdatkon,wezenzeopdedrogefeiten:zewonnenvakerdanzeverloren.Endatkondenernietveelzeggen.Dus.

Richardhadeennieuwegitaar,dushijvondhetnietzoergomzijneersteteverkopen.HijzouhemlinkshandigmakenvoorDenvis.

Deprijsvoordegitaarwasopgebouwduiteenbedrag,eenhandelingeneen

maaltijd.

Hetbedragwasvijfentwintiggulden.DenvismoeststuffvoorRichardkopen.EnRichardmochteengratisdinersamenstellenuitdevitrine.

ZogingdegitaarvanHandsomeDickvandehandvoorvijfentwintiggulden,eenmilkshake,eengrotefrietspeciaal,tweekaassouffléseneengramMaroc.

Etenisseks

DaphneDeckers

Vrouwendenkenvakeraanetendanaanseks.Zestigprocentvandevrouwenblijktnamelijkmeerdantienkeerperdagaansekstedenken.Maarzeventigprocentdenktnógvakeraaneten.Deze‘opvallende’uitkomstvaneenonderzoekhaaldeallevoorpagina’s,maareerlijkgezegdweetiknietwaterzoopvallendaanis.Nietalleenliggendepercentagesdichtbijelkaar,maarseksenetenzelfzijnooknauwmetelkaarverbonden.Hetheeftallebeitemakenmetgenieten,metgulzigheid,metproevenenlikkenenruiken.Iederechef-kokweetdateengoedgerechtmeerderezintuigenmoetbevredigen:hoehetwordtopgediend,hoehetgeurt,hoehetvoelt,hoehetsmeltinjemondofjuistuiteenspatineensmaakexplosie.Datklinktbijnaerotisch–eneerlijkgezegdíshetdatook.Luistermaareenshoevrouwenonderlingoverlekkeretenkunnenpraten,datisjereinsteorgastronomie.Zemakenelkaargekmetsappigeverhalenoverdikkefrieten,warmeappeltaartenromigechocolademousse.

Alsdeliefdevaneenmandoordemaaggaat,dangaat-iebijvrouwendoordemond.Zostonderlaatstnogindekrantdatvrouwendeeerstetongzoenalseengraadmetergebruikenvoorhetaldannietaangaanvaneenrelatie.Dezoenalsamuse:blijkbaarkunnenvrouwen‘proeven’ofhetwatwordtofniet.(Dusheren,nietgescoordmetcarnaval?Datkomtomdatjetongdooraldatbierverandertineenzurerolmops.)Mannendiegoedkunnenkokenhebbenbijvrouwenvaakeenstreepjevoor–waarschijnlijkomdatzijhebbenbewezendatzeiniedergevalíétskunnenklaarmaken.Zelfsdiepokdalige,vuilbekkendeGordonRamsayisontegenzeglijkeenlekkerhapje.Ishetomdat-iezogoedismetzijnhanden?Ikweethetnietprecies.Maarhetheeftietsheelaantrekkelijksalshijweereensgehaktstaattekneden.Mannenhoevenzichhierbijtrouwensnietachtergesteldtevoelen,wantdiehebbenNigellaLawson.Niemandkanzosuggestiefcarbonarasausvandevingerslikkenalszij.Zekernuiedereendemondvolheeftvandiëten,isnikszosexyalsiemanddiemetovergavekangenietenvanlekkereten.

Mensendieelkaarleukvinden,gaanophuneerstedatemeestalsamenuiteten.Datisnietalleenintiem(hetgedimdelichtdoetwonderenvoorjegezicht)maarhetverteltjeookhetnodigeoveriemandskarakter.Isheteenslurperofeenknoeier,eengenieterofeentwijfelaar?Kijkt-ieeindeloosopdekaart,wilhijnooitwatnieuwsproberenoflepelthijaltijdjouwtoetjeop?Trekvooraljeeigenconclusies.Envaltdeseksuiteindelijktochnogtegen,danvindjeongetwijfeld

troostbijeenmoorkop.Diegeeftaltijdpreciesdebevredigingdiejeervanverwacht.Misschiendatvrouwendaaromnognétietsmeeraanetendenken:hetiswatoverzichtelijker.Zoblijfjenahetgenotvaneenwarmkaascroissantjeslechtsmeteenkléínezakzitten.Enjehoeftgeenextrabeschermingtegebruiken;eenservetjeisgenoeg.‘Effeeenvettebekhalen’isookstukkenplezierigerdannaasteenvettebekwakkerworden.Wantzoalsmijnsinglevriendinaltijdzegt:‘Waaromzoujehethelevarkennemenvoordieeneworst?’

Hogehakken

RositaSteenbeek

Nadatikdekofferhebuitgepakt,installeerikmeopmijnterrasje.Tijdensmijnafwezigheidheeftdeplumbagomeerhemelsblauwedangroeneblaadjesgekregenenaanhetcitroenboompjetelikvijfcitroenen.

Vanachterhetglas-in-loodraamindemuurdiemijnterrasscheidtvandeeeuwenoudekapelklinktmuziek.Erwordtgerepeteerdvooreenconcert.

Danvermengendetonenuitklavecimbelenvioolzichmetdeswingendeklankenvanmijntelefoon.Ikhaastmenaarbinnen.WaarschijnlijkmijngeliefdeomtevragenofikveiligbengearriveerdinmijnRomeinsehuisje.

‘CiaoRosita,metSimoneSoldati.Wanneerbenjeteruggekomen?’

‘Nunet.’

‘Ikhebhetheelvaakgeprobeerd.’

Inderdaadwarendemeesteboodschappenopmijnantwoordapparaatvanhem.

‘Hebjemijnkaartontvangen?’

‘Nee,nietgevonden.’

‘Jammer.Hetwaseenhelemooie,meteenzonsondergang.UitNapels.Daarwasikmetmijnmoeder.Magikjeuitnodigenvooreencaffè?Ikwilhetgraagmetjehebbenovermijnnieuwebaan.’

Wesprekenafvoordevolgendedag.

‘Nogeveneenvraagje.Watvoorschoenenhebjeaan?’

‘Goudengymschoenen.’

‘Gymschoenen,maarjehoudttochvanhakken?’

‘Ditwasprettigvoordereis.’

‘Ikbegrijphet.Eh,scusa,nogeenvraagje.Hebjejenagelsgelakt?’

‘Ja.’

‘Watvoorkleur?’

‘Lichtrood.’

‘Lichtrood’,klinkthetpeinzend.‘Mooi.Weetjewatmijnlievelingskleuris?Bordeaux.Houdjedaarookvan?’

‘Vindikookmooi.’

‘Nou,totmorgen.’

DeeersteontmoetingmetSimonewaszevenjaargeledenvlakvoordedeurvanmijnhuisinhartjeRome.Eenjongemankwammetegemoet,groettemeenvoordatikhetwisthadhijmijnschoeninzijnhand.

Volaandachtbestudeerdehijmijnlichtgroenehooggehaktesandaalenikhem.Zijnschoonzusjehadookzulkeschoenen,zeihij.Hijvondzeergmooienhijvondtrouwensookdatikheelmooievoetenhad.Hijhadeenaardig,watkinderlijkgezicht.Zijnwonderlijkegedragverbluftemedusdanigdatiknietonmiddellijkwegvluchtteachtermijnvoordeur.Toenikevenlatertochzeidatiknaarbinnenmoest,vroeghijofikgetrouwdwas.HoeikdaninRometerechtkwam?Ikverteldehemdatdezestadvolonverwachtegebeurtenissenerginspirerendwasvoormijnberoep,datvanschrijver.‘Mijnopawasookschrijver’,zeihijenthousiast.Eenheelbekende,MarioSoldati.Hijhadwelhonderdboekengeschrevenendertigfilmsgemaakt.Ikkendezijnnaam,hijwasonlangsoverleden.Zijnkleinzoondiezojuistmijnschoeninzijnhandhad,heetteSimoneSoldati.Hijwasachtentwintigjaarenwoondebijzijnmoeder.Hijvroegofhijmeeenkopjekoffiemochtaanbieden.Ikzeidatikgeentijdhad,maardatwedatzoudendoenalsweelkaarweertegenkwamen.

Datgebeurdenietlangdaarna.Hijbleekeenpaarstratenverdertewonen.Weontmoettenelkaarbijhetkattenforum.HetpleinwaarikvlakbijwoonenwaarjeindedieptedeoverblijfselenvanvierRomeinsetempelszietdienubewoondwordendoorkatten,omdataandezijkanttussendeantiekemureneenkattenopvangcentrumgevestigdis.DeblikvanSimonegingonmiddellijknaarmijnvoeten.‘Numagikjeeenespressoaanbieden!’Datgebeurdeindebaropdehoekvanhetplein.Wedronkendekoffiestaandaandetoogwaarbijzijnblikregelmatigafdaalde.‘Ergmooieschoenenhebjeweeraan,Rosita.Watishet

voormerk?DolceeGabbana?’Terwijlhijdatzeidookhijnaarbeneden.‘ToeSimone,nietdoen.’Hijwildeevenmetenhoehoogdehakwas,zeihij.

Hijverteldedathijzevenvriendinnenhadgehadenaldierelatieswarenstukgelopenomdathijalleenmaargeïnteresseerdwasinhunvoeten.Diewildehijstrelenenkussen.Datwasgenoegvoorhem.Ikzeimaardatikeenjaloersevriendhad.Daarhadhijrespectvoor.Wewarenamici.Vanafdatmomentontmoettenweelkaarzoheelafentoe.Ikluisterdenaarepisodesuitzijnleven.Zijnwisselendebanen.Hijverhuisdevandeeneschoenenwinkelnaardeandere,somswashijkousenverkoperenafentoefigureerdehijineenfilm.Zijnmoederwerktealskostuumontwerpsterbijdecinema.Hijvondhetprettigdatikrustignaarhemluisterdeenookdatikmooieschoenendroeg.Hijverteldedatfeestenenrecepties,bruiloftenenverjaardagenvaakeenkwellingvoorhemwaren,omdathijhelemaalgekwerdvanaldievoetjesindieprachtigeItaliaanseschoenen.Danwasuiterstezelfbeheersinggeboden.Vaakalshijbelde,zeiikdatikhettedrukhad,danluisterdeikwelevennaarzijnlaatstewederwaardigheden.Hijwasnooitbeledigdalsikgeentijdhadomkoffietedrinkenofhetgesprekafkapte.Hijbleefhoffelijk.Alsikmaarwelevenzeiwatvoorschoenenikaanhadenwatdekleurwasvanmijnnagellak.

OnlangswashijverhuisdnaardemeestchiquestraatvanRome,deViadeiCondottiwaarnietalleenveelberoemdeItaliaansemodezakenzitten,maarookdureschoenenwinkelsdiedefraaistejuweeltjesindeetalagetentoonstellen.Daarwoondehijnutussenmetzijnmoeder.ElkedaggingSimonekijkenoferweernieuweontwerpentebewonderenwaren.HijhieldergvanDolceeGabbana,SergioRossi,PradamaarookvandebuitenlanderYvesSaintLaurent.

HijhadeennieuwebaangevondenineenCentroestetico,eenschoonheidsinstituut.Daardeedhijvoetmassages.Ookmijwildehijheelgraagdat‘ontspannende,heilzameeffectlatenervarenvanzo’nshiatsumassagemetaromatischeoliën’.Dieboodschapvondikvelemalenopmijnantwoordapparaat.

Opeendagverteldehijdathijeenvriendinhad,Mirella.Hijhadhaarontmoetineenschoenenwinkel.Ikwasblijvoorhem,maarvreesdedathetsnelafgelopenzouzijn.

Maarnee,hetduurde.

‘Mirellaheeftelkedaganderenagellak.Zeheeftmaateenenveertigenzedraagtvaakhogehakken.Jehebtgeenideehoeikervangenietalsikhaarvoetenmasseer.Zevindtdatikhetheelgoedkan.’

DevolgendedagontmoetikSimoneindebarbijhetkattenforum.

Daarstaathijal,meteenlichtgroenoverhemdaaneneenraarwitpetjeopzijnhoofd.Hijstraaltalshijmeziet,kustmeopmijnwangenwaarnazijnblikonmiddellijkafdaaltnaarmijnvoeten.

‘Watbenikblijjetezien.Langgeleden.Watwilje,espresso?IJsje?’

‘Espressograag.Mooiepet.’

‘Vanmijnmoeder.Geeftwatverkoeling.’Hijsteltvooreventegaanzittenophetterrasondereenparasol.Dierarepethoudthijop.

‘Erzijnallerleidingenveranderd.Ikhebnetgefigureerdineenfilm.EenItaliaansekomedie.’

‘Watleuk.EnhetCentroestetico?’

‘Afgelopen.Maarikkanjoualtijddeheilzame,ontspannendewerkinglatenervarenvaneenshiatsumassagemetaromatischeoliën.’

‘HoeishetmetMirella?’

Naeenkortestiltezegthij:‘Nietzogoed.Wezienelkaarminder’.

‘Omdatjealleenhaarvoeten...’

‘Nee,helemaalniet.Zijwildejuistaltijddatikhaarvoetenmasseerde.Ookinhetopenbaar,ookinrestaurants.Vindjedatnieteenbeetjegek,inrestaurants?’

‘Hangtervanaf.Hoeopvallendjehetdeed.’

Hijkijktmenadenkendaan.

‘Jadatiszo.Hethangtervanaf.Envindjehetooknietraardatzehetelkekeerwilde,bijelkeontmoeting?’

‘Lijktmeeencompliment.Zevondhetkennelijkfijnalsjehaaraanraakte.Dathetuitislagdaardusnietaan.’

‘Mirellawildedatikbijhaarkwamwonen.’

‘Endatwildejeniet?’

‘Ikvindhetnogzofijnbijmijnmoeder.Datisrustig,datbenikgewend.Ikhoudheelveelvanmijnmoeder.Misschienishetvreemd,ikbenbijnazesendertigjaar,maartoch.’

‘WoontMirelladanalleen?’

Hijknikt.

HetisinRomenogsteedsuitzonderlijkdatmensenalleenwonen.MirellaisnetzooudalsSimone.

‘Zeheefteenmooiappartementtegenoverhaarouders.Zeverdientmeerdanik.’

‘Watdoetzevoorwerk,ookindeschoenen?’

‘Nee,zeisadvocate,gespecialiseerdinhuwelijksproblemen.’

Ikprobeernietalteverbaasdtekijken.

‘Misschienkanhetnoggoedkomen?’

‘Ja,misschien.Zezegtdatikvolwassenmoetworden.Zeheeftgelijk.Ikbenzoaanmijnmoederverknochtdoordatikmijnvaderzovroegkwijtbengeraakt.Hijisverongelukttoenikdriejaarwas.Ikbenmeookerggaanhechtenaanmijngrootvader.Zo’nlieveman.Hijheeftheelveelboekengeschrevenenfilmsgemaakt.’Hijnoemteenreekstitels.‘OokmetGinaLollobrigida.IkhebeenfotoopmijnkamervanmijnopametGina.Eenmooievrouw,zeheeftdaarechtefilmsterrenschoenenaan.Jarenvijftig.Eenstrikjeaandezijkant,heelhoge,dunnehakken.Ikhieldzoveelvanhemenhijvanmij.Ikhebzogehuildopdebegrafenis.Ikkonnietstoppen.Hijwasdrieënnegentig.Mooieleeftijd,maarikmistehemvreselijk.Toenhijgestorvenwas,benikeentijdbijeenpsycholooggeweest.Ikwasergindewar.Nuhoeftdatgelukkignietmeer.’Dangaatzijnbliknaarmijnvoeten.

‘Jehebtheelmooieschoenenaan.’Hijbuktzich.‘Zachtleer.Mooigemaakt.Ikzoujegraageenkeerhetontspannende,weldadigeeffectlatenervarenvan...’

‘Mijnvriendzaldatgeengoedideevinden.’

‘Ikbegrijphet.Misschienhebjehetooiteenkeernodig.Dankomikbijjethuisofanderskomjijbijmij.Bijmijnmoeder.’Nee,datvondzijnmoedernietgek.Laatsthadeenmeisjebijhengegetenmetwiehijsamenhadgefigureerd.Zehaddenarminarmmoetenlopen.Hetmeisjeopheelhogehakken.Indepauzehadhijhaarvoetengemasseerd,inhetgrasvanCinecittà.‘Zewasergonderdeindrukvanmijnmassage.Binnenkortkomtzeweer.’

‘Datwordtmisschienjenieuwevriendinnetje?’

‘Nee,hetisnietzoalsmetMirella.Gewoon,alsvrienden.’

Zijnblikgaatweernaarmijnvoetenmeteenbijnafilosofischeuitdrukking.

‘Overdrieëneenhalveweekbenikjarig.Jezoumegeengrotercadeaukunnendoendaneenkopjekoffiemetmetedrinken.’

‘Danlogeertmijnmoederbijme.’

‘Latuamamma!O,watzouikdiegraagontmoeten.Lijkjeophaar?Watzoujemegelukkigmakenwanneerikjouenlatuamammaeenkopjekoffiemochtaanbiedenopmijnverjaardag.Ennogiets,datisookeenoprechtewensvanme.Ikzouzograageenboekvanjelenen.Eenboekdatjijhebtgeschreven.Dangeefikjoueenboekvanmijnopa.’

‘Jekrijgtmijnboekcadeau.’

‘Eneenlaatsteverzoek:Jezoumeeenimmensgenoegendoenalsmijnblikzoumogenafdalenopeenlaaguitgesnedenschoenmethogehak.’

‘CiaoRosita,ikbenjarig!’klinkthetdrieëneenhalveweeklaterdoordetelefoon.

‘Tantiauguri!’

‘Dankjewel.Islatuamammabijje?Wiljemedanhetgrotegenoegendoen

samenmetjemammaeenkopjekoffievanmijteaccepteren?Indebekendebar.’

Ikbesefdatiknietkanweigerenenbeloofdatweerovereenuurtjezijn.

‘Hijiseenbeetjevreemdmaareenbestejongen’,zegiktegenmijnmoeder.Ikvertelhaaroverzijnachtergronden,zijnmanies.

‘Jezultziendatzijnblikonmiddellijknaarbenedengaat.’

‘Danmoetjewelmooieschoenenaandoen’,zegtmijnmoeder,wijzendopmijnslippers.ZesuggereertderodevanJanJansen.

‘Vindjedienietté?’

‘Vooreenverjaardag.’

‘Iktrektderoodsuèdehooggehakteschoenenaanmeteenglanzenderodemondnetbovendetenenenlangelintendieomdeenkelswordengestrikt.’

‘Hetbezoekjezalnietlangerdantienminutenduren.’

Datlijktmijnmoedersterk.

Simoneiseral.Hijzieterjariguit,gehuldinoverhemdenjasje.

Inderdaadgaatzijnblikmeteennaarbeneden.Zijnogenwordengrotermaarhijhoudtzichinenvraagtwatwewillendrinken.Mijnmoederzaghetenglimlacht.

Wegaanzittenaaneentafeltjebuitenonderdeparasol.

Hijkijktstralendvanmijnmoedernaarmij,aaithaaroverhaararm.

Dankijkthijonderdetafel.

‘Wateenprachtigeschoenen,apart.Ikhebnognooitzoietsgezien.’

‘EenbekendeNederlandseontwerper.’

‘Ergbijzonder.Klassiekmaarookavant-gardistisch.’

Ikgeefhemmijneersteboek,Delaatstevrouw.OpdeItaliaansevertalingstaateenschilderijvanvrouwenbenen,hetenebeenineenhooggehaktelaars,hetandereineenhooggehakteschoen.

Simoneweetnietwaarhijkijkenmoet,naarmijnmoeder,mijnschoenenofhetschoeiselophetboek.Hijbelooftmedatikzosnelalsmogelijkeenboekvanzijnopakrijg.

‘Ditjasjehebikvanmijnmoedergekregen.IkbenheelbenieuwdwatikvanMirellakrijg.’

‘Ziejediedan?’

‘Ja,vanmiddag.’

‘Ishetweergoed?’

‘Ja,wegingennaardefilm,hebbenwatgepraat,elkaareenkusgegevenentoenwashetweergoed.’

Straksgaanzesamennaardefilm.Eenhorrorfilm,Lecollinehannogliocchi.Deheuvelshebbenogen.‘Kenjedie?Daarnagaanweetenmetmamma,Mirella,mijnbroerenmijnschoonzusje.’

Mijnmoederisverbaasdoverdekortheidvandeontmoeting.Binneneenkwartierzijnweweerthuis.

Datishiernietgek.

Lateropdedagbelthijweer:‘Wateenbellissimamamma!’

Defilmwasvreselijk.Heelgriezelig.

‘Datkonjeverwachten.’

‘Eigenlijkwel.Mirellawasboos.Veelteeng.Nuiszezichaanhetverkledenvoorhetdiner.Zetrektmooieklerenaan.Enmooieschoenennatuurlijk,bordeauxmeteenheelhoge,dunnehak.VanAdrianaCampanile.Ikdenkdatzeookbordeauxnagellakopdoetommeteverrassen.Morgenbeginikinjeboek.Enikwilzosnelmogelijkeenboekvanmijnopaaanjougeven.Hebje

trouwensnogmeerschoenenvandieavant-gardistischeNederlandseontwerper?Zoujedieeensaanwillendoen?’

Vanverrezieikaldathijeenboekinzijnhandheeft.Hijstaatvoordedeurvanonzebardiegeslotenblijkt.

Hijoverhandigtmehetboek.LasposaAmericana.DeAmerikaansebruid.Simoneheefterineenzeerverzorgdhandschrifteenopdrachtingeschreven.‘Jammerdatmijnopadatnietmeervoorjekandoen.’

WewandelenoverdeoudeRomeinsekeitjesnaareenbarietsverderopindeViadeiCestari,destraatmetdemodewinkelsvoorgeestelijken.Indeetalageshangenveelkleurigegewadenvoordepriestersengrijzevoordenonnen.

‘Jekuntgoedlopenophogehakken,hè?Nietallevrouwenkunnendat.Ikvindhetzomooi,zoelegant.’Hijgluurtvoortdurendnaarbeneden.

WekomenlangsdeetalagevanGammarelli,hetkledingatelierdatsinds1798depausenkleedt.Tijdensdeverkiezingvandelaatstepaushingenerdriewittepauselijkegewaden.DieverhuisdenlaternaardeSintPieter,zodatdeversgekozenpausvanwiehetpostuurnognietbekendwas,zichmeteenpasklaarvolornaataandewereldkonvertonen.Erstondenglanzenderodeschoenenbij,bewaaktdooreentwintigcentimeterlangZwitserswachtje.Aandebinnenkantwasmetzwierigegoudenlettersgeschreven:MadeinItaly.

IkvertelSimoneoverdierodeschoenenvandepausenookdatikkortgeledentweezestiende-eeuwseappartementenvanheiligenhebbezochthierindebuurt.Vanbeideheiligenwerdendeschoenengetoond,maarerwarenstukkenvanafgesnedendoorrelikwieënjagersommeenaarhuistenemen.

‘Datbegrijpikwel’,zegthijernstig.‘Schoenenzijnheelergbelangrijk.Viaonzeschoenenenonzevoetenhebbenwecontactmetdewereld.’

Alswezijngaanzittenophetterrasbijdebar,deelthijplechtigmeedatzijnmoedereenweekwegis.

‘Iklijdaltijdergalsmammaernietis.’Zeheefthemhonderdeurogegevenometenvantekopen.‘Datmoetlukken,denkjeniet?HetisvreemdRosita,ikbeneenmanvanzesendertigjaar,maarikkannietkoken.StrakskomtMirellavoormekoken.Zezalpastamaken.Ofikneemhaarmeeuitomeenpizzateeten.

Misschienblijftzebijmeslapen.Datdoetzewelvaker.Ikzalhaarvoetenmasseren.Misschiendatikookhaarnagelsgalakken.Ikhebheelveelkleuren.’

‘Dusaljeproblemenzijnopgelost?’

‘Nou,niethelemaal.’Hijkijktmewataarzelendaan.‘Ikbenbijeenpsycholoog.’

‘Voorjeopa?’

‘Ja,daarpratenweookover,maarookovermijnbelangstellingvoorvoetenenschoenen.Hijprobeerterachtertekomenwaarhetvandaankomt.’

‘Heefthijaleenidee?’

‘Hijzitmiddeninhetprocesvanhetonderzoek.’

‘Hebjezelfeenvermoeden?’

Simoneisevenstilenzegtdan:‘Ikhebhetvanafmijneenentwintigste.Daarvoorniet.Mijnmoedergafeengrootfeest.Opeenbepaaldmomentwasiedereenheeleuforisch,erwerdgedanst,gedronken.Eenvriendinvanmijnmoederhadhaarschoenenuitgedaanenzekieteldemeoveralmethaarblotevoeten.Zeraaktemeoveralaanmethaargebruindevoetenmetgelaktenagelsenmaaktemehelemaalgek.Hetwasmiddenindezomer.Welagenopeendivan.Hetwasmijneerstelichamelijkecontactmeteenvrouw.Wehebbennietallesgedaan.Datvondiknietrespectvolnaarmijnmoeder,methaarbestevriendin.Paseenjaarlaterhebikhetvoorheteerstechtgedaan.Ophetstrand.Eenmooievrouw,ookeenstukouderdanik.Maardieeerstekeermetdievoeten,jaikdenkdatdat...’

‘Datlijktmevoordiepsycholoogtochookwelduidelijk.’

‘Hijonderzoektwaaromhetzoheftigis,kijktwatermisschiennogmeermeespeelt.Hetkanbestzijndatalswijstraksafscheidnemenenikzieeenmooievrouwopmooiehogehakken,datikhaartweekilometerachtervolgindehoopdatzeeenkopjekoffievanmeaccepteert.Endanhoopikdatikevenhaarvoetenkanaanraken.Somsdoeikhetopstraat.Danduikiknaarbenedenenzeg:‘Signora,erziteenpapiertjeaanuwschoen,endanraakikhaarvoetevenaan.Somsgelovenzemeenblijvenvriendelijk,maarerwasookeenkeereen

damediemeeenkeihardeklapgaf.Mijnbrilwaskapot.’

‘IshetdaaromfoutgegaanmethetCentroestetico?’

Hijknikt.

‘Zehebbenmeontslagen.Eenpaardameshebbengeklaagd.Debazinzei:“Ubentnietpunctueel”.Verderzeizeniks.’

‘Enmetdeschoenenwinkelshetzelfde?’

‘Ja.Ikganogweleenseenschoenenwinkelbinnenenalsikeenverkoopsterziemetmooiegebruindevoetenengelaktenagelsdanvraagikhaarbepaaldeschoenenvoormetepassen.Omtezienhoezestaan,zegikdan,omdatikzeaanmijnvriendinwilgeven.Alsikdievoetmaarevenkanaanraken.Danzegik:“Evendehakmeten”.Eenkeergingeenmeisjegillen.“Geefonmiddellijkuwidentiteitsbewijs!Ikbeldepolitie!”Ikhebmijnexcusesaangebodenenbensnelweggegaan.’

Hijkijktmeernstigaan.‘Ja,ikmoetditoplossen,hopelijkbenikdaarnietteoudvoor.Andersbelandiknogindegevangenis.’

‘Dankomikjeopzoeken.’

Hijlacht.‘Welmetmooieschoenen.’

Mijneersteliefde

JanSiebelink

Inverbandmetdeverkoopvanmijnouderlijkhuis,eenweekvoorKerstmis,moestiknalangetijdweerinmijngeboorteplaatszijn.HetmijonbekendenotariskantoorwasgevestigdineenpandaandeHoofdstraatdiemetzijnwinkelsvanJamin,BensdorpenmodehuisHermien,enmetzijntrolleydradennauwelijksveranderdbleektezijnennogsteedsdwarsdoorVelpliep.Eentrolleypasseerde,blauwevonkenspattenvandedradendiebevrorenwaren.Ookhethuiswaarikmoestzijn,herkendeikdirect;aandeijzerenspijlendiedeglazenvoordeurbeschermden,aandetraver-tinstoepvandriehalfrondetreden,aandehalvanwitmarmer.Alleendegebeeldhouwdebankvandonkernotenhout,metleuningendieeindigdenineenleeuwenkop,wasverdwenenenvervangendooreenzitjevangrijzeclubfauteuils.

Hetgroteraamnaastdevoordeurbestondooknogsteeds.Ikzagkantoormeubilair.Hetwasvroegerdewachtkamervoorpatiëntendienietparticulierverzekerdwaren.Hetgrotevierkantevertrekwastoenuiterstkarigingericht.Twintigongemakkelijkestoelenstondentegendemuren,dieslechtsééndecoratiekenden;eenkarikaturaleprent,infelletinten,vaneendronkensoldaatdiemetzijnbaretscheefopzijnhoofdeensoldatenliedbrulteneenafgrijselijkgebitvertoontvanslechtsbruineenzwartestompjestand.Eenzeersuggestieveplaat.Enalsdieplaaternietinzouslagenmijtedwingenregelmatigmijngebittelatennakijkendoordetandarts,danwaserooknogeensaneringskaart.Wienietelkhalfjaarzijngebitlietnakijken,raaktezijnkaartkwijtenmoestdebehandelingzelfbetalen.Mijnmoederhielddiedeadlineangstvalligindegaten.

Tussenvoordeurenraamhingentoenonderelkaartweezwartemarmerenplaten,waaropingoudenlettersstondgegraveerd:

J.C.Veenstra,Tandarts.Spreekuur9.00-11.00.

Eninkleinsierlijkschuinschrift:

MevrouwJ.G.Veenstra-Valk,Tandarts.

Behandelingalleenvolgensafspraak.

Ikpoetstezorgvuldigmijntanden.Moedergafmehetmapjemetsanerings-en

ziekenfondskaart.Deeerstewasgroen,deanderegeel.IkwasextravroegopgestaanenomkwartvoorzevenstondikalvoorhetdeftigepandaandeHoofdstraat.Ikwaszovroeg,wantikwildealseenvandeeerstenaandebeurtzijnomzominmogelijklessentemissen.EénkeerheeftmijnmoederaantandartsVeenstragevraagdofik,omwillevandeschool,eenkeer’smiddagsbehandeldmochtworden.Zijnantwoordwasdathijgeenuitzonderingenkonmaken.Vankinderenmeteensaneringskaartwerdhetgebit’smorgenstussennegenenelfnagekeken.Datwaseenhaastgoddelijkeverordeningenlagdusonwrikbaarvast.

Hoevroegjeookwas,altijdwarenermensendiejevóórwaren.Diekeerhadikbijzonderveelpech.Erstondaleenrijvantienpatiënten.Omachtuurpasdeeddeassistentdedeuropeneniedereenliepviademarmerenhalnaardewachtkamer.Vaakduurdehettottienovernegenvoordathetlampjebovendedeuraangingendeeerstepatiëntnaarbinnenmocht.Ikhebdaarnooiteniggemorovergehoord.MenaccepteerdedathetontbijtvantandartsVeenstraweleenswatuitliep.OokdatmevrouwVeenstrahaarpatiëntenpersoonlijkindehalbegroette.Enmochtzemeteenbehandelingbezigzijn,dankwamdeassistentenaarbenedenomtezeggendatmevrouwzokwam.Decliëntwerdgevraagdenkeleminutenopdegebeeldhouwdebankplaatstenemen.

Ikwachtte.Keekwatschoolwerkdoor–ikzatindetweedeofderdeklasvandemiddelbareschool–staardenaardeprentaandemuur,ofnaarbuiten.Hetwaseenzonnigedagendetrolleydradenwerdeninhetwegdekweerspiegeld.Somskwamdeassistentebinnenenlaseennaamvaneenlijst.Vaakwasdatiemanddienamijbinnengekomenwas.Omonverklaarbareredenenwarenertochmensenbinnendesocialekastewaartoeikbehoordedievoorrangkregen.Misschienwarenhetnoodgevallen.Mensendiekrepeerdenvandepijnofbedreigdwerdendoorernstigezwellingen.Datwaszenooitaantezien.AlsiederanderzatenzetebladereninArtsenauto...welwarenzeenigszinsbeschaamdalshunnaamwerdgenoemd.Ietsgebogen,zonderdeachterblijverstegroeten–wattochdegewoontewas–verdweenmenachterdeassistentedehalin.Hetwerderglaatdieochtend,enhettoevalwildedatiktenslottealsenigeoverbleef.Ikbegonheenenweertelopen,indehoopdatmenmijzouhoren.OpdeklokkentorenvandekatholiekekerkindeEmmastraatzagikdathetalveroverelfuurwas.Hoeverkoniknietziendooreenboomdiemijhetzichtopdegrotewijzerontnam.

Ikwachtte,tikteeerstzacht,toenhardertegeneenvandemuren,opendeten

slottededeurnaardehal.OpdatmomentkwammevrouwVeenstranaarbeneden.Haarwitte,vlekkelozetandartsenjashingopen.Zedroegeenrokvanbeigelinneneneenkleurigeblouse.Zekeekmeverbaasdaanenvroegwieikzocht.Ikregistreerdehaarstem,meerdanhaarwoorden;deklankervanwasnatuurlijk,vriendelijk,vaneenvanzelfsprekendgezag.

‘Mijnmanisjetochnietvergeten?’

Hijwasmijdusvergeten.Hijhaddieochtendnogalhaastgehadomdathijnaareendressuurwedstrijdmoest.(Debehandelkamervandetandartskeekuitopeenpaardenstal.Hetwasvanafdestoeleenaardiggezichtalshetpaardzijnhoofdnaarbuitenstak.Hetleiddejeookaf!)

‘Enhoelaatwasjevanmorgenhier?’

‘O,pasomhalftien,mevrouw.’

‘Jehebtdantochaldieurenschoolgemist?’

‘Datwel,mevrouw.Maardatgeeftniet.’

Zelietmijvoorgaan.Halverwegedetrapkeekikachterom(verwonderddatikzomaarhiernaarbovenmocht).Ikzaghaargladde,bredegezichtmetdedonkereogen.Zevolgdemij.Haarlichaamwaseerdertenger,maarhaargebarenwarenenergiek.Watkeekzemenadrukkelijkaanopdeoverloop,waarikhaaropwachtte.Ikwaseenenalverbazing:dateenvrouwhetzoverkonbrengen.Mijnmoederhadzesjaarlagereschool.

Zeknooptediebijnaonverdraaglijkwitte,vlekkeloze,gesteventandartsenjasdichtenvroegmijglimlachendindestoelplaatstenemen.Dieglimlachlietgave,wittetandenzien.Metdiezelfdeglimlachbondzemijookeenwitservetjeom,metbehulpvaneenkettinkje.Ikproefdealaandeprivilegesvanderijken.Ikwasdekoningterijk,lietmijnachterhoofdophetlerensteuntjerusten,lietmijnblikoverhethoge,witgestucteplafonddwalen.Hieldmijnogenophetplafondgerichtterwijlhaarvingersinmijntandvleeswoelden,enhoordeeentijdlangnietsandersdanhaarademhaling,somseenkrassendgeluidinmijnmond,enverstijfdeineengodzaligeroerloosheid.

‘Eenkleingaatje’,zeize.‘Nauwelijkseengaatje,maarvoorallezekerheid...’

‘Maarnietverdoven’,zeiikdirect.Zeglimlachte.

Ikomklemdedebeideleuningen,ikleedafschuwelijkepijnen,perstemijnoogledenopelkaar.Maarikvoeldehoebehoedzaamzetewerkging.Omdatikeenkleineonverwachtebewegingmaakte,gleedhaarbooroverhettandvlees.Ikspuwdeeenglasvolbloed.Ikkreegeentamponinentoenhetbloedgestelptwas,heeftzealsextraservicewattandsteenverwijderd.Zecomplimenteerdemijmetmijnsterkegebitenikzeidatikvanmijnmoederelkeweekkalkpillenmoestslikken.Zetekendemijnsaneringskaartafensamenliepenweweeroverdeoverloop.Opdedeurklinkraaktenonzehandenelkaareenmoment.

‘Danku’,mompeldeik,‘dankuvooralles’.Enzij:‘Jehebtjekraniggedragen’.

Dewereldbuitenzageropeensbizarreëeluit.

Hetistezwakuitgedruktalsikzegdatikvanafdiedagonophoudelijkaanhaardacht.Mijngedachtenwerdengeheelenalbeheerstdoorhetverlangenhaarterugtezien,diekamerterugtezien,enikwerdzodoorditverlangengeobsedeerddatikopsommigemomentenzelfsuithetoogverloorwatdeoorzaakvanmijnobsessiewas.Nogopditogenblikzouikdegeurherkennendievanhaarjasopsteeg,alszijzichnuovermijheenzoubuigen!

Voortaanbezochtikdetandartsvakerenkoosaltijdeendaguitwaarophetzonnigwas.Ikzorgdeervooropdezelfdetijdaanwezigtezijn,ennamplaatsopdezelfdestoel,indehoopnatuurlijk,indiemooiebijgelovigehoopvanhendiealtijdteveelverwachten,datdezelfdeomstandighedenookdezelfdegevolgenzoudenhebben.Dieberekeningklopteniet.Eeninnerlijkewaanzin,diemenmisschienalleenopdieleeftijdmeemaakt,sleeptemijmee.Diedag!Evenvoordemiddag.Detandartswasmetzijnpaardvertrokken.Ikbeldeaan,steldemijfeestelijkegebeurtenissenvoor,maartoenikhaarvoetstappenhoorde,indiewatervalvanfonkelendwit,enikprobeerde,ophetmomentdatzijdedeuropendeed,mijeenkleinglimlachjeaantemeten–mijnbefaamdeglimlachvanverlegenheid–gleedikwegineenstaatwaarallesinaangenameenangstigeverwarringdooreenliep.

Zekeekmevaagonderzoekendaan,metdeblikvaniemanddiegestoordwordt.Ikzweeg,hieldmijnhoofdomlaag,alseenschaap,datstemloosisvoorhetaangezichtvanzijnscheerder.

‘Ikvermoeddatjebijmijnechtgenootmoetzijn.’Zekendemenietmeer.

‘Datvermoedikniet’,antwoorddeikzachtenhieldmijnsmallejongenshoofdnogsteedsomlaag.

‘Onee?’Zekeekopeennogalonverschilligemanierheelverbaasd.

‘Ikwildoorugeholpenworden!’schreeuwdeik,terwijlikvandestoepafsprong.‘Ikwildoorugeholpenworden...’

Ikkloptedesneeuwvanmijnjas,liepdedriehalfrondetredenopenbeldeaan.Eendonkere,nietonknappevrouwdeedopen,kennelijkeensecretaresse,wantzedroegeenblouseenrok.Iknoemde,enigszinsverlegen,mijnnaamenikzeidatikeenafspraakmetdenotarishad.Ikmochtplaatsnemenineenvandegrijzeclubsindehal.Devrouwgingeenvertrekbinnenenkwamevenlaterterug.

‘Komtumee,denotarisverwachtu.’

Opdetraplietzijmevoorgaan.

Halverwegehieldikeenmomentmijnpasseninenmoestmijbedwingenomnietachteromtekijken.

AllezCharly

PeterWinnen

Ik,CharlyGrosskost,oftewelhetgrootstewielertalentdatFrankrijksindsmensenheugenisheeftvoortgebracht,klaptekortnahetslotvandevoorlaatsteetappevandeDauphinéLibérémijnkofferopen.Iknamermijnwaterkokeruit,vuldehetreservoirenstakdestekkerinhetstopcontact.Ikwasvanplansoeptegaanmaken,instantsoep.Ikzweerbijinstantsoep.Nogvoorikdekoersplunjevanmijnlijfhebgestroopt,benikalbezigmethetaanvullenvandeuitgezwetemineralen.Hoeeerderhoebeter,zeggendewetenschappers.Ikweetwaarikmeebezigben.

Ik,CharlyGrosskost,bevondmeineenhoutenhotelletjeinhetFranseAlpendorpMorzine.Ikwasinvoorbereidingophetbelangrijkstewielerevenementvanhetjaar,enikbrachtwateraandekook.

Maarwaaromzoujij,Charly,hetnatuurtalentdatmetdefietstussenzijnbenenisgeboren,jenogzorgenmakenoverjemineraalhuishouding?WatzoujejenogzorgenmakenomtrentjevoorbereidingopdeTourdeFrance?Vandaagweervollediguithetklassementgereden.Jehebteenprobleemwaarvoorgeenoplossingbestaat,Grosskost.VerdwijnuitdezeheteDauphinéLibéré.Charly,verdwijnuithetmetier!

Zostondiktegenmezelfaantelullen.Althans,zostondiktegenhetbollespiegelbeeldindewaterkokertelullen.Ikscheurdehetzakjeopenmetdaarinhetwonderlijkepoederendewonderlijkebrokjesdie,nadatzezicheenmaalhaddenvolgezogenmetkokendwater,zichzoudenpresenterenalseensubstantieelgoed.Ikhadgekozenvoor‘ThaiseNoodles’,mijnfavoriet.

‘Ookeenmok,Lebranc?’

MijnslapieLebranclagopzijnnest,gedouchtenal.Zijnhoofdwasrood.Hijkeektelevisie,geluidopvollesterkte.Datisontspanningvolgenshem.

‘Wat?’

‘Mok?’

Hijwildewetenwelkesmaakikhad.IkwistdathijgeenThaiseNoodleslust.

‘Magdatdingzachter?’riepik.

‘Wat?’

‘Ofjehebtafgezienvandaag.’

Ikschonkkokendwateroverhetpoeder.Enikbegoninmijnmokteroerenalsofhetomeenwedstrijdging.Uithetmetierstappenwaseenoptie,maarhoe?Eenbeterevraagwas:waarnaartoe?Ikbeneenmanzonderdiploma’s.Hetcyclisme,datiswaariksindsmijntiendejaarvoorgestudeerdheb.Metmijngoudenbenenwaarwerkelijkdeklassevanafdruipt.Ikdeednooitietsandersdanstuderenmetmijnbenen.Totgroteergernisvanmijnpa,eengevreesdletselschadeadvocaat.

Doorhetraamzagikdebergketensdiemediedaggenekthaddenendiemedevolgendedagopnieuwzoudennekken,tenminste,indienikhetmetiernietvaarwelhadgezegd.Ikzagblinkendetoppenvangranietindezon.Prachtig.Vanbenedenafgezienalthans.

Toenvloogdedeuropen.Wiekwammijnhotelkamerbinnenstormen?MijnploegleiderThiboudnatuurlijk,vanalleploegleidershetmeestopgewondenstandje.

‘Grosskost,wathebjijjearmeploegleiderweerlatenlijdenvandaag.Weetjewelhoeikmevoel?Jewilthetnietweten?Oh,jewilthettochweten?Dangaikjenuvertellenhoeikmevoel.Jewilthetnietweten.Alseenautozonderversnellingsbak,Grosskost,zovoelikme.Eenautozonderversnellingsbak,zetzachterdietv,Lebranc.Watdoejijjearmeploegleidernietaan,zachterLebranc,zachterdatding.Nee,nietalseenautozonderversnellingsbak,alseenautozonderwielen,zovoelikme.Jewilthetnietweten.’

Ikbleefinmijnsoeproeren.Watkonikzeggen?

Thiboudgingopmijnbedzitten.Hijleekopeenkrekel.Zijnmagerearmenondersteundenzijnmiezerigehoofd.Hijleekechtopeeninsect.

‘Mamamia,MoedervanGodvolvangenade,heberbarmenmetmijenmetditzonderlingetalent.Watvandaagvertoondis,isnognooitvertoond.Watstajedaaralseenschaapindesoepteroeren,Grosskost?Zetdatdinguit,Lebranc.Zitereenoplossingindiesoepmisschien?Ziejemisschieneenoplossingindie

draaikolkinjemok?Nognooitvertoond,hoorjedat?Nognooitvertoond.Jamais.Twintigjaarachterhetstuur.Nognooitwerdikzogestraft.Wiedenkteraanmij?’Hijkreundealsofhijgepletwerd.

‘Jamais.Jamais,jamais,jamais,jamais.’

Thiboudstondopenliepnaarhettelevisietoestel.Hijgafereenklapop.

‘Merde.’

Hettoestelbleefschreeuwen.Hijsloegernogeenpaarkeerop.

‘Hierdieafstandsbediening.’HijgristehetdinguitdehandenvanLebranc.Hetduurdeeenpoosjevoordathijdejuisteknophadgevondenomdetvhetzwijgenopteleggen.Toenwerdhetstil.Eenheletijdbleefhijzwijgendnaarhetmelkachtigeschermkijken.

Ditwasnietheteindevandescène,datwistik.Ikwistookwatzouvolgen.Zometeenzouhijeenbijnamenselijketoonaanslaan.Hijzounaarmetoekomeneneenarmommijnschoudersleggen.Thiboudkendemijnprobleem.Hijzoueenplanontvouwen.Oh,dieplannenvanThiboud.AlseenwespzouThiboudzichstortenopmijnprobleem.Vadereneunuchverenigdineenenkellichaam,datwasThiboud.

‘Watindekrantenstaat,Grosskost,datklopt.Nooiteerderbezatditschijtlandeenbegenadigderwielertalent.Jeklimtalseeneekhoornenjerijdttegenhetuurwerkalseentgv.Ancquetilzouverblekenalszehemnaastjezoudenzetten,althans,alsdienogmetonswas,deHeerzijdiehoerenlopergenadig.MaarGrosskost,jijzultnooiteenTourwinnen,laatstaanvijfopeenrij,alsjejeprobleemnietoplost.Ikzweerhetje,wijzullenhetoplossen,wijgaanhetoplossen,samen.ZowaarmijnnaamFrédéricThiboudis,DeNeusvooringewijden.’

Thiboudheeftinderdaadeenbijnaam:DeNeus.Thiboudheefteenneusvoortalent.Vandaar.

‘Ikkapermee’,zeiik.‘IkvoelnognietdeminsteaandrangomooitnogeenTourterijden.NeusofgeenNeus,c’estfini.’

‘Oh,wegaaneenbeetjespottenmetDeNeus?DankenjijDeNeusnogniet.

WatDeNeusinzijnkopheeft,datheefthijnietinzijnkont.AlmoetikCharlyGrosskostvastketenenaanzijnfiets,hijzalmenietontglippen.Enbovendien,stoppen,metwat,alweer?’

Daarkwamzijnarm.

‘Wathebjemelatenafzien,Charly.VijfminutenvoorsprongopdetopvandeJouxPlane,vijfminutenachterstandbenedeninMorzine.Jedaaltalseenziekehoutduif,lummel,deetappezatinjezak,deDauphinézatinjezak.Waarstajenu?Jeschijtalzevenkleurenbaggeralsjeeentrottoirafmoet,Charly.WeetjewatDeNeusdoormaaktinzijnauto,achtereencoureurdieineenafdalingconsequentmetzijnklotevingersaanzijnkloteremmenzit?Diemeteenvoetaandegronddoordebochten…die…enfin,wegaanhetoplossen,Charly,wegaandiedaalangstvanjoueruitsnijden.Meteenroestigbajonetdesnoods.’

Thiboudiseendoorzetter.Langsvijf,zespsychologenhadhijmeinhetverledenalgestuurd.Enfin.Mijndaalangstzatdiep.Dieperdandemessenenbajonettenvandepsychologenlang.

‘Charly’,zeiThiboud,‘ikkeniemand,ja,ikkeniemand,topoffthebill,hethalveFormule1-pelotonschijntbijhemdedeurplattelopen.Ha,weetjewatikdenk,Charly,ikdenkdatikhetalweet,ha,ikkendewinnaarvandeTournual.Ikdenkdatikiemandvoorjeweet.Ikganubellen,Charly,nu,numeteen.’

‘Alshetmaarnietdezoveelstestrohalmis’,zeiik.

DeDauphinéLibéréreedikuiteindelijkuitopeenroemlozezestiendeplek.EenhalveweeklaterliepikdoordeRuePaoloLarousseinParijs.Ikzagdemensenkijken.Ikwistwatzetegenelkaarzeiden:daarlooptCharlyGrosskost,deblondereusuitNoyon,zoonvandeberoemdeletselschadeadvocaatGuyGrosskost,hetgoudhaantjedathetinzichheeftomdeherinneringaanAncquetiltedoenvervagen,warehetnietdatdemanworsteltmeteentragischprobleem.

IkbeldeaanopRuePaoloLarousse32.

Mijnervaringwasdateendrukopeenvoordeurbelminstenseenbesmuiktdingdongindedieptevaneenhuisteweegbracht,datweergevolgdwerddoorgestommelennaderbijkomendevoetstappen:deinwonendemensverklaartzichbereiddedrukopdevoordeurbeltebeantwoorden.Maarergebeurdeniets.Eenmooieochtendzonvielopdegevel,datwel.

Ikdruktenogeenkeer.Hoezeerikookmijnorenspitste,ervielnoggeenechovanmijnactietebeluisteren.Welhadikhetgevoeldatikdoordevissenooglensindevoordeurwerdaangestaard.Wasikwelgoed?Iklasnogeenkeerdelettersopdekoperennaamplaat:CasVermaut,Hypnose,etautres.Hetlaatstestondtussenhaakjes.

Ikdruktenogeenkeer,datwilzeggen,ikstondophetpuntomereenlaatste,desperatepogingaantewagentoendedeuropenzwaaide.Eenarmkwamnaarbuiten.

‘Cas’,zeideman,ofzijnarmzeidat.Ikkondearmnietgoedonderscheidenvanderest.Dereststondnoginhetdonker.

‘WelkomGrosskost,deeerisgeheelaanmij.’

Ikgafdearmeenhand.

‘Volgmij.’

Casgingmevoor.

‘Ikhebjebestudeerd’,zeiCas.‘Infeite,ikbestudeerjealheellang.Interessantgeval.Dusnogmaalswelkom,Grosskost.’

Inhethuiswarenallegordijnengesloten.Hetwaszogoedalsdonker.IkvolgdeCas,hijwistdeweg.Minstensdrievertrekkenstakenwedoor.ToenopendeCaseendeur.Ikzagweerdaglicht.Wewareninzoietsalseenserreaanbeland.

‘Ditisdepraktijkruimte’,zeiCas.‘Hiergaathetgebeuren.’

Cashadgezorgdvoorveelglas.Desondankshadhijdeinkijkwetenteminimaliseren.Hijhadeenheelstukvanzijntuinopgeofferdaanzijnberoepspraktijk.Watoverwasvandetuinkonomschrevenwordenalsnaaldbos.

‘Ruikjehetharsal?’vroegCas.

Cashadheelkorthaarenhijdroegzo’nmodernbrilletjemeteensmalmontuur.Nuerweerlichtwas,konikmijnstrohalmgoedbekijken.

Eerlijkgezegdrookikgeenhars,maarverfverdunner,watgeenwonderwas.In

deserrestondvreemdgenoegeenschildersezelmetdaaropeendoekdatglomalsofernogmaarnetaanwasgewerkt.Ikkeeknaardelichteendonkereinelkaarvloeiendevlekken.Mijnoogvondnergenshouvast.

‘Ja,schilderendoeikook’,zeiCas.‘Eendoekperochtend.Elkeochtendschilderikmijntuin,datwilzeggen,ikschilderdeessentievanmijntuin.Begrijpjewatikbedoelalsikzeg:essentievanmijntuin?’

Ikknikte.WaarhadThiboudmenuweernaartoegestuurd?

‘En’savondstekenikkarikaturen.Politicimeestal,haha.Allesdraaitomessentie,jongen.’

Casgingvoorzijndoekstaan.

‘Essentie154heetditdoek.Zieje,ikbedoelmaar.’

Hijpakteeentubetjeverfenkneeprechtstreeksuitdetubewatverfophetdoek.

‘Kunjemevolgen?Mijndoekenvindengretigaftrek,haha.Alswarmebroodjesgaanze.Erschuiltkrachtinditwerk.Essentie.Watikzei.Wieeendoekvanmijaandemuurheeftgehad,isverkocht.Maarwegaanaandeslag,Grosskost.Natuurlijkhebjeindegatendatwealaandeslagzijn.’

Ikknikteweer.

‘Daalangstdus.Hoepakkenwedataan?Datlegikuit.Wegaanermeteenbochtomheen.Wepasserendeangstalshetware.Passerenenterplekkelaten.Demarrerenominjouwjargonteblijven,haha.Demarreren,datisdeessentievanhetleven.Datziejealopmijndoek,nietwaar.Watjezietiseendemarrage,dedemarragevaneenessentie.Goedideetrouwens,iknoemhetdoek:DemarrageVanEenEssentie.Ganumaarliggen.’

Ikvleidemenietzonderreserveneeropeenbruinedivan.

‘Alsjeeenswistwatikopdezedivanhebgehad.Ravages.Ikzalgeennamennoemen.Completewrakken.Zwevendemensen.Geenessenties.Geenhouvast.Mensenmetgroteverantwoordelijkheden,begrijpmenietverkeerd.Hulpbe-hoevenden.Uiteindelijkkomenzebijmijterecht.Kanikooknogderavagevandehulpverleningopruimen.Daalangstdus,ikhebergergehad.’

Caskneepnogwatverfuitophetdoek.

‘Vergisjeniet.Grotenamen.Hetzaljoubenieuwenwieikallemaalopdezedivanhebgehad.Maarwegaanaandeslag.Ikhebjebestudeerd,Grosskost.Ikbestudeerjeallangerdanvandaag.Ikzei:diekomtbijmijterecht,watikjebrom.’

Casgafmedeopdrachtommijnogentesluiten.

‘Ontspanje’,zeiCas.Hijhadopeenseenveeldieperestem.‘Ontspanjeenvolgmijnstem,volgvoorlopigalleenmaarmijnstem.Ontspanje,jebentzoluialseenwoudindezomernacht,zoluialseenwoudindezomernacht,jemagjeschoenenerbijuitdoenalsjewilt,zoluialseenwoudindezomernacht.’

Iktrokmijnknieënopenmaaktedeveterslos.IkzagdatCasnogvoorzijndoekstondenhetaandachtigbekeek.

‘Ganuingedachtennaareenplekwaarjejeprettigvoelt.’Cas’stemklonkalsofhijzelfzichopeenplekbevondwaarhijzichergprettigvoelde.

Deschoenenhadikintussenuit.Mijnsokkenrokennietfris.Casscheenzichernietsvanaantetrekken.

‘Benjealopdeplekwaarjejeprettigvoelt?’

‘Bijna.’

‘Opdezeplekgaanweietsgeksdoen.Opdezeplekgaanweonszelfverlaten.Westappenuitonszelf,wewordenalshetwareeentoeschouwervanonszelf.’

Dieschoenenmoetenweeraan,dachtik.Ikbenwelschoonvanmezelf,maarmijnvoetenruikensnel.

‘Kom,ikneemjebijdehand,kommaar,jehoeftnietbangtezijn.Ikneemjemee,ikleidjemeteengroteboogomjeangstenheen,kommaar.’

IkkeekstiekemnaarCasdieweermeteentubetjeverfindeweerwas.

‘Ontspanje,ontspanje,ontspanje.’

Ikdeedmijnbest.Ikprobeerdemeteontspannen.IkwildeThiboudnietteleurstellen,ikwildeCasnietteleurstellen.Uitallemachtprobeerdeikmeteontspannen.Ikdachtaandeverlorenwedstrijdenenaandeverlorenminuten.IkdachtaandetreetjesvandehuldigingspodiawaaropCharlyGrosskost,hetgrootstewielertalentdatooitinFrankrijkwasopgestaan,hadontbroken.AandevedettenstatuswaarGrosskostaltijdeenfractievanverwijderdwasgebleven.Aanmijnvaderdachtik,diemijnwielerambitieshadverafschuwd.Mijnvaderdieinmijeenopvolgervoorzijnadvocatenpraktijkhadgezien.Wiel-rennenstondvoorhemopdezelfdehoogtealsachterlijkheid.Hoevaakhadiknieteenverschrikkelijkewraakactievoorbereidindevormvaneenklinkendeoverwinning?Ikprobeerdemeookteontspannen.Maardaaropdedivanindepraktijkruimtec.q.hetschildersateliervanCasVermaut,Hypnose(etautres),reesvoormijhetspookbeeldopvandezekerheiddatikditpandstraksnietzouverlatenzonderhetdoorCasgenereusaanmijgeschonkenDemarrageVanEenEssentieinmijnhanden.

Foto?Geenfoto!

AukeKok

ZómaakteMarcovanBastenin1988zijndoelpuntvandeeeuw.Enwaaromdesportfotograafmetkunstzinnigepretenties,GuusDubbelman,toenevennietoplette.

Defotograafisalwekenuitzijnhumeur.HetNederlandselftalmaghetlanddaninextasehebbengebracht–defotograaf,hoezalhijhetzeggen,hetiszijntoernooiniet.GuusDubbelmanwilwerkenonderandereomstandighedendandeze.Hijwildichtbijhetdoelzittenomdespannendetaferelenzoveelmogelijkvanonderaftekunnenvastleggen.Treffersenblunders,eenduikendekeeper,eenwirwarvanspelers:vanuiteenlaagperspectiefkanallesopeenkunstzinnigemanierwordenvereeuwigd,metgevoelvoorkalklijnen,palenenlat,voordegloriedievoelbaardichtbijis.Metjekontophetgras,datisjeware.

Datkanhijditkeervergeten.ZoalsGuusDubbelmanhetvakheeftgeleerd,zozalhijhetnooitmeerkunnenuitoefenen.Althansnietopgroteinternationaletoernooien.Hetisdeschuldvandereclameborden.Tweejaartevoren,tijdensdewereldkampioenschappenin1986,haddendereclamebordenachterhetdoelnietverdergereiktdandeplekwaardezijlijnvanhetstrafschopgebieddeachterlijnraakt.Ooknietideaal–jewasnogminstenszestienmetervanhetdoelverwijderd–maartoch,inMexicohadDubbelmanzijntalentnogkunnenbotvieren.

EenwonderschonegoalvanDiegoMaradonavondplaatslinksvanhem.MaradonahadzijnsuprematieoverBelgischeverdedigersbekroondmeteendoelpunt,endaarnawashijvoorlangsGuusDubbelmangelopen.NettoenMaradonazijnkortearmpjesinhemelseblijdschapophief,zijnrugnummer10mooiinhetmiddenvandelens,klaptedespiegelindecameravanDubbelman.Eveneenzwartmoment,vanverlorencontactmetdebuitenwereld,maarhetinstinctvandefotograafhadzijnwerkgedaan.DubbelmanhaddekleinegroteArgentijnsekampioenvan1986opeenvanzijnmooistemomentengevangen,opwegnaarroem.EenhoogtepuntinDubbelmansenMaradona’soeuvre.

Hoeisdatnu,ophetEuropeeskampioenschapvan1988?Sneldecamerameteenlangelenswegleggeninhetgrasenhaarvervangendooreencamerameteenkortelensisuitgesloten.Dubbelmanzalaltijdzo’nbeetjehalfmoetenstaan,wathetsnelwisselenvancamera’sbemoeilijkt,endeideale,lagehoekishem

onmogelijkgemaakt.Alszoveelstebuigingvoordebelangenvandetelevisiestaandereclamebordennutotaandecornervlag.Zelfsdeminstinteressantehoekjesvanhetveldzijnditkeerinteressantgenoegomtevullenmetcommerciëleboodschappen.Dubbelmanwordtweggedrukt,zovoelthijdat.Vanafdestartop10juniheefthijmetzichzelfgeworsteld,enopdedagvandefinaletussenNederlandendeSovjet-Unie,zaterdag25juni,gaathetworstelengewoondoor.

HetweerinMünchenisvolmaakt.Twintiggraden,nauwelijkswind,zonlichtdatwordtgefilterddoorlichtenevel.Beiersweer–vrijwelhetzelfdealstijdensdefinalediedaarveertienjaareerderisgespeeld,tussenhetNederlandvanJohanCruijffenhetWest-DuitslandvanFranzBecken-bauer.

HetweerverschaftfotografischewaardendieDubbelmaninstaatstellenrazendsnelintedrukken–desluitertijdzalminimaalzijn.Maardaarisookallesmeegezegd.Hijneemtplaatslinksachtereenvandedoelen,enverwachterweinigvan.

RechttegenoverdegemoedsgesteldheidvanDubbelmanstaatdievandevoetballeropwiehijinzoomt.AdrivanTiggelenvoeltzichprima.HetisietsnahalfvijfindemiddagenNederlandstaatmet1-0voor.NetalsDubbelmanisVanTiggelen31jaarengewendomhardtewerkenvoorzijnbrood,maarvoorderestzalhetVanTiggelenallemaalworstzijn.Hijisgeenkunstenaar,hijiseromcreativiteitteneutraliseren–dievanzijntegenstanders.VanTiggeleniseenverdediger,eenmandekkerdiedebalmoetveroverenomhemzosnelmogelijkinteleverenbijeenteamgenootdieovereenbeterevoorwaartsepassbeschiktdanhij.DatisprecieswatAdrivanTiggelenopdatmoment,zevenminutennaderust,doet.

VlakvoorhemstaatIgorBelanov,degevreesdeRussischeaanvallerdiehijmoetuitschakelen.BeidenkijkennaardebaldievanuitdeSovjetverdedigingnaarBelanovzalwordengetrapt.Zoalshethoortinzulkegevallenhebbentrapperenontvangeroogcontact.EnVanTiggelen,ervarendoorhonderdennationaleeninternationalecompetitie-duels,sindsenkelejarenvastekrachtinOranje,observeertzijntweetegenstandersenconstateertdatzeelkaarverkeerdbegrijpen.BelanovzetzichschrapombijVanTiggelenwegtesprinten,indeveronderstellingdathijdebal‘diep’aangespeeldzalkrijgen;dekalendeSovjetverdedigerVagisTsjidijatoelinwildebalzotezienjuistrechtopBelanovafschieten.DebalisnognietonderwegofVanTiggelenspringtnaarvoren.In

voetbaljargonheetdat‘voorjemanuitkomen’:eenspecialiteitvanDeSpijker,zoalsdeinderdaadspijkerharde,maarsmalleVanTiggelenwordtge-noemd,endezekeermetverveuitgevoerd.

Doorzijn400mmlenszietGuusDubbelmandatBelanovachterovertuimeltendatAdrivanTiggelenongehinderdmetdebalaandevoetdemiddenlijnkanoversteken.Dubbelman,bijhetRussischedoel,ziethetspelopzichafkomen,maarkliktnogniet.Methagelschietenlaathijaananderenover.Namenszijnopdrachtgever,deVolkskrant,maakthijbetrekkelijkweinigfoto’sperwedstrijd,hijgenietvanhetloeren,wachtenenloeren,netzolangtothetvolmaaktebeeldzichaandient.DubbelmanbeschouwtzichzelfalsdePietKeizervandesportfotografie.IndejarenzestigwasPietKeizereenonvoorspelbaarvirtuozelinksbuitengeweest,dieveelrisico’snam.SomsleiddendehandelingenvanKeizertotniets,somstotalles.IndeoptiekvanDubbelmanzijndezegrillenonlosmakelijkverbondenmetdekunstzinnigheiddiehijambieert.

AdrivanTiggelenvervolgtzijnweginhetOlympiastadionopdespeelhelftvandeSovjets.RechtsvanhemsprintRuudGullitnaarvoren.Logisch–dankzijhetkordateoptredenvanDeSpijkerbehoorteenkansrijketegenaanvaltotdemogelijkheden.DeNederlandsetactiekisgrotendeelsgebaseerdophetzogeheten‘trekkenensleuren’vanaanvoerderGullit.ZodradezoonvaneenSurinaamsevadereneenNederlandsemoederzijnatletischelichaamenzwierigedreadlocksinbewegingzet,richtendetegenstanderszichophemenkunnenzijnteamgenotengebruikmakenvandespeelruimtediedaardoorontstaat.Datgebeurtooknu.VanTiggelenlaatGullitlopenentraptdebaldeanderekantop,naardemandielinksvanhemmeenaarvorenloopt.

Naardeman,kunjezeggen,dienietandersverwacht.HetspelvanOranjeheeftzichtijdensdevorigewedstrijdengestroomlijnd:iedereendoetwathijkanen,belangrijkernog,laatnawathijnietkan.VanTiggelenisgeenbriljantetrapper,ArnoldMührenisdatwel.Mührenbeschiktovereenverfijndbalgevoelenhetruimtelijkinzichtvaneenlandschapsarchitect.Maarhijisoud.NiemandhadverwachtdatMührenopzijn37ejaarnogaanhetEKzoumeedoen,hijzelfnoghetminst.Hettoernooiisdetoegiftopzijnloopbaan,enhijgenietvanzijnrolalsbalvaste,‘controlerende’middenvelderineenOranjeteamdatwordtgeachtpasovertweejaarinvollebloeitestaan.

Denuchtereenbescheidenmiddenvelderkrijgtdebalaangespeeld,enopdatzelfdemomentziethijdat‘goalgetter’MarcovanBastentientallenmeters

verderopinbewegingkomt–inderichtingvanhetRussischedoel.IntuïtiefneemtArnoldMühreneeninstantbeslissingdiedeaanzetzalvormentoteenvandemeestgedenkwaardigemomentenuitdevaderlandsevoetbalgeschiedenis:debalnieteersttotbedarenbrengen,maarhemslechtséénkeerrakenenmeteennaarVanBastentrappen.Evendetijdnemenomdebal‘dood’teleggen,zoudeRussischeverdedigersdemogelijkheidhebbengebodenhetgattussenhemenVanBastentedichten.DietijdgunthijdeRussenniet.

TweemetervoorhetdichtstbijzijndepuntvanhetstrafschopgebiedverlaatdebaldevoetvanArnoldMühren,entrekteenmerkwaardighogeenlangeboogdoordeneveligeluchtvanMünchen.

SchuinachterMührenzittrainerRinusMichels.Eencoachdiesituatiesalsdezedankzijhetaandachtigbekijkenenuitvlooienvanhonderdentopwedstrijdenmoeitelooskaninschatten.BijhemopdebankzitspelersbegeleiderCarelAkemann.DezehoortMichelsroepen:‘O!Watdoejenou?’

Inderdaad,watdoetMührennou?Dieistehard,denktMühren.Debalhadbijdeverstepaalmoetenlanden.Hijlandteenstukverder.Eenbaldieeffectvolvanhetdoelwegdraaiendbijdeverstepaalneerkomt,kandoordespitsbetrekkelijkeenvoudigwordenbinnengekoptof-getrapt.DatkanVanBastennuvergeten.

Terwijldebaldoordeluchttolt,zietGuusDubbelmanzichgenoodzaakttotsnelhandelen.Bijfinaleszijngebeurtenissenvoorhetdoelnogbelangrijkerdananders.Goalsinfinaleszijnalsplaatjesingeschiedenisboeken,zeverjarennooit.Scherpteisgeboden.Dubbelmanlegtzijncamerametde400mmlensvoorzichtigopdegrond,paktdiemetde200mmlensenstelthaarscherpopMarcovanBasten.

Debalnadertderechtervoetdiealweeranderhalfjaarlangeenmedischprobleemis.IneenuitwedstrijdtegenFCGroningen,december1986,hadVanBastenzichnamensAjaxvreselijkopgewondenenuitfrustratiehadhijdebalmeteendermatewoestetackleveroverddathijkreunendvandepijnophetGroningsegraswasblijvenliggen.Endelinkerenkelisookalnietzobestmeer.Alsgevolgvanenkelblessureswashetseizoen1987-1988eendramageworden,slechtstwaalfwedstrijdenhadVanBastentijdenszijneerstejaarbijACMilankunnenmeedoen.BijOranjehebbenzehemindieperiodevanzelfsprekendmaarmondjesmaatmogenbegroeten.DaardoorisVanBastendeeersteontmoetingvandezeeindrondevanhetEK(ookaltegendeSovjet-Unie)als

reservebegonnen;vervolgensishijtegenEngeland,IerlandenWest-Duitslanduitgegroeidtotdestervanhettoernooimetbetoverendmooiegoals.

OphetmomentdatVanBastendebalontvangt,heeftDubbelmanhemmooiinhetvizier.DespitsvanOranjestaatloodrechtvoordefotograaf,alsofzehethebbenaf-gesproken.TochkliktDubbelmannogsteedsniet.Welbe-schouwdziethijweinigbijzonders:eenspitsdieaandezijkantvanhetstrafschopgebiedenzondermedespelersindebuurteenbalontvangt.Opwindendisanders.VanBastenheeftgedurendedittoernooisowiesonogmaarweinigbruikbaarmateriaalopgeleverd.VoorDubbelmaneenbewijsdatVanBasten,losvanzijnfraaiedoelpunten,tengevolgevaneengebrekaanconditieenvormeigenlijknietzogoedheeftgespeeld.Entijdensdezefinalezijnzomogelijknogmindervanzijnactiesgeslaagddaninvoorgaandeontmoetingen.

DubbelmanverwachtdatVanBastendebalzalcontroleren,wachtendophulpvan,bijvoorbeeld,deaanstormendeGullit.Iedereenverwachtdat.Allespelersophetveld,MichelsenAkemannopdereservebank,de35.000Oranje-fansopdetribunes,deoverige37.000toeschouwersinhetstadionenverderpraktischalleéénmiljardtelevisiekijkersin105landenoverdehelewereldverwachtendat.NiemandhoudtserieusrekeningmetdemogelijkheiddatVanBastenzaldoenwathijophetpuntstaattedoen.

Washetdigitaletijdperkalaangebroken,wellichthadDubbelmanmetbehulpvaneenautofocussneleenseriefoto’sgemaakt.Inhetdigitaletijdperkkunjefoto’smakentotjescheelziet,jebekijktwatjehebtvastgelegdengooitwegwatjenietaanstaat.MaardecameravanDubbelmanheefteenspiegelreflex,endePietKeizervandesportfotografieisnueenmaalverknochtaanhetspanningsveldtussenkunsteneffectiviteit.Hijkaneralsgeenanderinopgaan.DeballandtopderechterschoenvanMarcovanBastenendefotograafdenkt:nee,datkanmooier.

Eenonmogelijkgeachtdoelpuntvolgt.VanBastenspositieop5,5metervandeachterlijnmaaktdehoektenopzichtevanhetdoelzoklein,datde7meteren32centimetertussendetweepalenisteruggebrachttotongeveereenmetertachtig.Indiekleineruimtebevindtzichdebestekeeperterwereld.Vanzo’nzeventienmeterafstandvolleerdMarcovanBastendelangeenhogebalvanArnoldMührennaardatdoeltjevannoggeentweemeterbreed:alsRinatDassajevdedaadvanVanBastenhadvoorzien,hadhijdebaleenvoudigoverdelatkunnen

tikken.MaarRinatDassajevverkeertindezelfdeveronderstellingalsdemiljardkijkersopenrondhetveldenthuisvoordebuis:alleeneengekdoetzoiets.Dassajevheeftzichopeenvoorzetgeprepareerdenhersteltzich–begrijpelijk–netietstelaat.Hangendindeluchtkijkthijachteromenziethoedebaltegendebinnenkantvanhetzijnetploft.

‘Oóóó,wateengoal!’roeptdedoorgaansonderkoeldetelevisiecommentatorTheoReitsma.‘Wateengoal!Wateengoal!Wateenschitterenddoelpunt,zeg.Niettegelovenzoals-iedebaluitdeluchtoppakt,indiehoekdaar.Niettegeloven.Wateenweergaloosdoelpunt.Tjongejonge,wateendoelpunt,zeg.Onvoorstelbaaringeknald.’

Onvoorstelbaaringeknald:zodenktVanBastenerookover.Laterzalhijzijnkunststukjenogweleensproberen:deballengaanhoogoverhetdoel.

NederlandwerdEuropeeskampioenmeteentweedegoaldieookvoordemakernietmeerisdaneencombinatievantalententoeval.Vanheelveeltalentenheelveeltoeval.BovendienhadVanBastendemazzeldatdedichtstbijzijndeRussischeverdedigergeenechteverdedigerwas;deaanvallendemiddenvelderVasiliRatsprobeerdeophetlaatstemomentdevolleyteblokkerenzoalseengeoefendebackdatnooitzoudoen:meteengekromderug.

DiemazzelhadVanBastenophetmeestillustereogenblikinzijnloopbaan.Hijzouereindeloosvaakaanherinnerdworden.

DiemazzelhadGuusDubbelmanniet.Eindeloosvaakzouhijoverdatmomentblijvendenken:hadikmaarafgedrukt.

LazyLex

ChristopheVekeman

LazyLexwerddiedagwakkermeteenronduitgeweldigidee:vooreenkeertjezouhijnueensnietnogureninbedblijvenliggen,maarmeteenopstaanenzichaankleden.Hijwistzelfookniethoehijdaarnujuistbijkwam.Somshadeenmensblijkbaardegeksteinvallen.

Hijdeedzijnogenopen,roldezichopzijnbuik,richttezichvervolgenshalfop,druktezijnellebogeninhetmatrasenstuttezijnkinmetzijnvuisten,zodathijinstaatwasdoorhetraamtekijkenbovenhethoofdeindevanzijnbed.Hetweerzagervrijgoeduit,inelkgevalregendehetniet.Misschienkonhijeenwandelingmaken.Tenslottewashetampermiddag,endedagwasbijgevolgnogjong:wanneerhijnuopstond,danhadhijtijdteoveromdestadeensintegaan.

LazyLexgingweeropzijnrugliggen,enstaardenaarhetplafond.Dedonsdekenwaaronderhijlag,scheenhemopeensontzettendzwaartoe,terwijlhijtegelijkertijdconstateerdedathijzichietwatslapjesvoelde.Hijhooptemaardatdezeslaptegeenvoortekenwasvandeeenofanderegriep.LazyLexhadeenhekelaanziekzijn.Doorgaansmaakteziekteimmersdathijzichgedwongenwistomnaarbuitentegaan,washetnietnaardedokter,danminstenstochnaardeapotheek.Wateengedoewasdattochsteeds!Anderzijds,nuhijtochalvanplanwasomvandaageenwandelingtemaken,kwamzo’ngriepjemisschienwelvanpas:danzouhijtenminsteeendoelhebbenomzijnschredenopterichten…Wantwandelen,compleetzonderdoel,louteromdetijdteverdrijven,wasdateigenlijkgeenergabsurde,zelfsstompzinnigebezigheid?Inderdaadja,beslootLex–enzekeralsjejenietaltelekkervoelde…

EenhalfuurverstreekgeruisloosterwijlLazyLextrachtteteachterhalenhoeslechthijernueigenlijkaantoewas.Washijziekgenoegommedicijnennodigtehebben,ofkonhijeigenlijkbestzonder?Tenslottehaktehijdeknoopdoor.Hijhadgeengriep,nee,hetwasallemaalalleenmaarinbeelding.Weliswaarverkeerdehijnietindebestevorm,maarhijwashoedanookgezond,ennietsstondhemdusindewegomoptestaanennaarbuitentegaan.‘Hopsakee’,mompeldehij,terwijlhijroerloosbleefliggen.Waarkonhijimmersheen?Nietnaardeapotheekdus,dathadweinigzin.Maarwaarheendanwel?

OpnieuweenhalfuurlaterlagLazyLextotaalinzakenas.Zogoedalsdedagdanbegonnenmochtzijn,vanietsalseenstijgendelijnwashoegenaamdgeen

enkelesprake,enzogeweldigalshetideedathembijhetontwakentoegewaaidwasdanookgenoemdkonworden,hetwasduidelijknietdeopmaatgeweestvaneenhelereeksgoedeideeën.Hijhadzelfsgeenénkelideemeer,geengoeddus,maarookgeenslecht.Datmoesthemweeroverkomen.Zoudenanderemensenhetbestaanookzovermoeiendvinden?Nee,diehaddenwellichtnietdeminsteweetvandevermoeienissenvanhetleven.Diewerktenenzwoegdenermaaroplosomtochmaarzekerniettehoevenvoelenhoeontzettendmoezijinfeiteweldegelijkwaren.Allemaalzelfbedriegers,vondLazyLex.Maargoed,hijdiendedusaanzichzelftedenken.Watzouhijvandaagkunnenuitvoeren,nadathijzometeenzouzijnopgestaan?

Bijnaeenuurgingvruchteloosvoorbij,enLexlagnogaltijdonderzijndeken.Erwaseenzekerewanhoopinhem,maarhijtroosttezichmetdegedachtedatalshijdaarnet,vlaknadathijontwaaktwas,blindelingsaanzijnimpulsomoptestaanendoelloostegaanwandelengevolghadgegeven,hijondertussenallangweerthuiszouzijn,enookdeuitputtingnabij.Nuhadhijtenminstenogenergie,diehijaaneenbeterezaakzoukunnenbesteden.Haastonmerkbaarschuddehijzijnhoofdophetkussen.Zogeweldigwasdatideebijnaderinziendustochookweernietgeweest…

Opeensechterzaghijingedachtenzichzelfdolenthousiastovereindverenenzijngebaldevuistentriomfantelijkdehoogteinsteken.Hijhadhet!Hijwisthet!Hijhadhetgevonden!VanpureblijdschapkneepLazyLexzijnbeideogenstijfdichtendacht:deeenvoudigsteplannenzijndikwijlsdebeste,datziejealtijdweer.Hoeishetinfeitemogelijkdatikernieteerderopbengekomen?Ikmoetgewoonnogeenseenkeertjebijmijnoudersopbezoekgaan!Gewooneensbinnenwippen,onaangekondigdenopgoedgeluk…Hoelangisdatalweergeleden,enhoeblijzullenzijwelnietzijnmijeindelijkweereenstezien!Datmoetikdoen,ja,datzalikdoen!Ronddemiddagishetbestemoment.Morgenronddemiddag…

Eenwelhaastgeniaalplanwasdat,vondLazyLextevreden.Maardanmoesthijwelzien,uiteraard,dathijmorgenoptijdopstond,enbovendiengoeduitgeslapenwas:zijnouderszoudenmaarschrikkenwanneerhijplotselingdodelijkvermoeidvoorhundeurstondmetdonkerewallenonderzijnogen…Daarmoesthijzekerrekeningmeehouden.LazyLexglimlachtedromerig.

‘Vanavondvroegnaarbed’,dachthijhardop.

Schoonmakenopzaal

JoostZwagerman

IkhadbollengepeldinEgmond,bordengewasseninrestaurantRueduBoisinAlkmaar,krantenrondgebrachtindewijkHoefplanenijsverkochtineenstrandpaviljoeninBergenaanZee,maarmetschoonmakenineenziekenhuishadikgeenervaring.Tochwerdikaangenomenominde‘avondploeg’vloerenteboenenensanitairtepoetseninhetMedischCentrumAlkmaar.Eenmoedervaneenschoolvriendinnetjehadmegeattendeerdophetschoonmaakbaantje.DiemoederwerktealshygiënisteophetBacteriologischLaboratoriuminhetmcaenzijhadeengoedwoordjevoormegedaanbijhetafdelingshoofdvandeschoonmaakploeg.

Ikwaszestienjaarenvoorheteerstvanmijnlevenhadikeenbijbaantjewaarikechteenwerkuniformaanmoest.Nouja,uniform.Hetwaseenbeigekleurigoverhemdmetkortemouwenenmetborstzakkendieikwelstoervond.HetoverhemdleekindevertewelwatopdebeigekleurigelegershirtsdiejebijdedumpstoreaandeKanaalkadekonkopen.Uitdiekortemouwenstakenmijnbroodmagereonderarmen,eencontrastmetdevlezigeenmassievearmenvandedrievrouwenvanwieikvermoedde–ikdurfdehetniettevragen–datzealjarendeziekenhuisgangenen-zalenschoonhielden.

Opeenmeisjemeteensierlijkbeugeltjena,wasikdeenigescholierindeavondploeg.Deofficieuzeleidervandeavondploegwaseenzonnebankbruinemanvaneenjaarofdertigdiezijnhaarblondeerdemetwaterstofperoxide.Henriheettehij,endeafdelingschefverteldemijdathijmijn‘partner’zouzijnindeavondploeg.DatbetekendedatHenrimijmoestinwerken,endatinwerkenhieldweerindatHenrizelfdegangenmopte,terwijlikmetmopendweilkarretjemetsopdeziekenhuiszaleninmoest.

Gangenmoppenwasmakkelijkerdanzalenmoppen.Opzaal,zeiHenri,werdjealtijdopgehoudendoorpatiëntendiedachtendatjeeenhulpverplegerwas,althans,datbleekuitdelastigevragendiezejesomsstelden.Ofjeeenhanddoekvoorzewildehalen.OfjebenedenindeziekenhuiskioskdeLibelleofMargrietwildekopen.Alsjeneezei,begonzo’npatiënttemokken.Maarjemoestwelneezeggen,wantvoorhetmoppenvandekamersenzalenstonddriekwartier,enindiedriekwartiermoestjeerwelachtofnegendoen.Eigenlijkwasdatgeendoen,verteldeHenri.Dathijdaaromzelfmaardegangenvoorzijnrekeningnam,zeihijernietbij,maarvuldeikzelfstilzwijgendvoorhemin.

Henrienikkregendeafdelingpsychiatrietoegewezen.Niemandhadmeverteldwatikdaaropzaalkonverwachten,behalvedatermensenlagendie‘indewarwaren’.Ja,zoveelkonikzelfooknogwelbedenken.Indeeerstezaallagentweeouderemannenvanwieerééndiepinslaapwas,terwijldeanderonverstoorbaarlagtemurmelentegeneenbosnarcissendieschuinnaastzijnbedstond.Indetweedezaallageenjongendienietveelouderwasdanikzelf.Hijzeinietstoenikhemaarzelendgroette,maarvolgdemetdonkereogendedweilbewegingendieikmaakte.Zwijgenddeedikmijnwerkentoeniknatienminutendedeurachtermedichtdeed,begonhijmethogeuithalentelachen.Dathieldhijmaarheelkortvol,wantdelachgingoverineendrogehoest.

Inzaalnummerdrielageenvrouwmetragdun,verwilderdhaar.Zezatrechtopinhaarbedenstakeenklaagzangtegenmeafophetmomentdatikdemopindeemmermetsopduwde.Waaromikhaaralleenhadgelaten.Waarofikhetlefvandaanhaaldehaarindesteektelaten.Datzehetmenooitzouvergeven.Enzogingzenogeenpoosjedoor.

OpeenzekermomentstaakteikhetdweilenenliepnaarHenri.‘Dievrouwdaarindiekamerverderopdenktdatzemekent’,zeiik.‘Zezitdeheletijdtegenmetepratenals-of…’Ikzochtevennaarwoorden.

‘Alsof?’vroegHenri,enzijnzonnebankbruinegezichtklaardeop.

‘Alsofikhaareh,manbenofzo.’

‘Fout’,zeiHenriglunderend.‘Zeligthieraleentijdje.Ikweetwiejebedoelt.Zedenktdatjehaarvaderbent.’

‘Oja?’

Henrivondhetzoteziengeweldigamusant.

‘Zegnietstegenhaarterug’,raaddehijaan,‘wantdandenktzehetnietlanger,danweetzehetzeker,endangaatzeechtschelden’.

‘O.’

Ikbegoneentikjeheimweetekrijgennaarbollenpellen,krantenbezorgen,ijsverkopen.

‘Wiljijdieenekamernietmetmijsamendoen?’vroegik.

‘Helptniets’,zeiHenri.‘Dandenktzedatwijallebeihaarvaderzijn.’

Inmijneentjekeerdeikterug,enprobeerdegeenaandachttebestedenaandeverwijtendiedevrouwdirectweerovermebegonuittestrooien.

Alleavondenmaakteikschoonopdeafdelingpsychiatrie.NadrieavondenbeslootikomHenri’sadviestenegerenengafhaarantwoord.Ikzeihaarwieikwasenwatikinhaarkamerkwamdoen.Devrouwbleefevenstil,enpaktetoenresoluuteenAmerikaansepocketdiezeophettafeltjenaasthaarbedhadliggen.

‘Jaja,schoonmaken’,zeize.‘Jedenkttochzekernietdatikdatserieusneem?Jemagweleenswatvoormemeenemen.Waaromkwetsjemezo?’

‘Watmoetikdanmeenemen?’vroegik.

Dievraagsorteerdeenigeffect.Zelegdedepocketterugophettafeltje.

‘Nou,dropofzo.’Zezeihetaarzelend;deverwijtendetoonwasverdwenen.

DevolgendeavondhadikeenrolletjeTopdropindelinkerborstzakvanmijnbeigeschoonmaakoverhemd.Voordatzekonbeginnenaanhaarlitanievanverwijten,legdeikhetrolletjezwijgendophettafeltje.Zekeekernaaralsofhetietsobsceenswas.Evendachtikdatzenaardedrukknopvoordeverplegingzougrijpen.Maarzewreefalleenmaardoorhaarverwilderdehaar.Toenbegonzeweer,alsiedereavond,teklagendatikhaarindesteekhadgelaten.Maarhaarstemklonkminderschrilentegenheteindevanmijntienminutenschoonmaakwerkwaszezowaardoorhaarrepertoireheenenzatzemealleenmaaraantekijken.Vlakvoordatikwildeweggaan,vroegze:‘Ishetvoormij?’Zekniktenaaropzij,waaroptafelhetonaangeroerderolletjedroplag.

‘Ja’,zeiik.‘Ikhoopdatjehetlekkervindt.’

Daarmoestzeomlachen.Ikhadhaarnieteerderzienlachen.Doordielachverloorhaargezichtopslagveelvandeverwilderingdieergewoonlijkaanaftelezenviel.

‘Jedenkttochzekernietdatikdiegaopeten,zeg’,zeizetoen.‘Komnou.Diebewaarik.’

‘O.Kanook.’Ikhaaldemijnschoudersop.

Devrouwlachteweernaarme.

‘Evengoedbedankt’,zeize.‘Danhebiktenminsteietsaantebiedenalsmijnvaderkomt.’

Banganegem

WilfrieddeJong

Hetzweetheeftnauwelijkstijdomlangsdeslapentelopen.MetveertiggradenCelsiusverdamptlichaamsvochtzodrahetdeporiënverlaat.EntochisditeenheelgewonedaginCórdoba,debraadpanvanEuropa.

Hetvolkzoektbeschuttingtegendehitteineendonkerehoekbinnenshuis,terwijltoeristenmetallerhandekleppettenenhoedjesindeoudestadrondwaren.Dedeurvanhetmuseumvandestierenvechtersisgesloten.Nederlanderskunnenmaarnietwennenaandesiësta.Hierstaaternogeen,hijtuurtnaardeopeningstijdenenvoeltzichonbegrepen.Mettegenzinligikeenkwartierlaterophetbedvanmijnhotelkamer,ergensineenzijstraatvandejudería,devoormaligejodenwijkvanCórdoba.

Lustelooslaatikdeafstandsbedieninghetwerkdoen.HetbeeldblijftstekenbijeenSpaanssportkanaal.DetrainervanBetisSevillakijktnaarderondoaandeoverkantvanhetveldenmeentaandepasseerbewegingvanFinidiGeorgeaftekunnenlezendathijhierinSpanjeeenmooiseizoengaatspelen.Jaja,oud-AjaciedendoenhetgoedinSpanje.Navierrondjeszappengeefikhetop.Nee,deuitslagvanhetoefenduelBarendrecht-FeyenoordzalikmorgenuiteenverdaagdeNederlandsekrantmoetenhalen.

Deventilatorbovenmijnhoofddraaitinhetrond.Liggendontdoeikmevanhetlaatstekledingstuk.Ditisrust:verzengendehitte,hetgeluidvaneenpropellerentweehandengevouwentussenjebovenbenendiejeomhoogtrektnaarjeborst,infoetushoudingtijdensdesiësta.Detelevisieisnietmeertezien,alleennogtehoren.Herhalingenvanstierengevechtenvandedagervoor,indearenavanSevilla,waarikooithoofdschuddendindecatacombenstond,middenineenmoderngeoutilleerdeoperatiekamer.IkhadnogaandeEngelssprekendegidswillenvragenofdiesnijtafelsteviggenoegwasvoordetoro.

Sommigevoetballerskunnenstaanalsstieren.Zelfsmethetbloedopdeschenenvechtenzedoor.Keeropkeerlopenzerechtopdetegenstanderaf,metdebalalsrodelap.EigenlijkzienzedieinRotterdamhetliefst.Gebloktejongensmetdurf;hard,venijnig,eerlijkengemeentegelijk.

Ikzieeengrotekopvoorme,metdieeeuwigefronsonderdoorlopendewenkbrauwen.

Meteendrogestrotloopikdoordejudería.Smallestratenvolkinderhoofdjesleidentotnietsofsteedsweernaarhetzelfdeplein.Ikgeefmeover,laatdeonleesbareplattegrondvoorwathijisenvolgdeloop.

Ikstabinnenindekoeltevaneencafé,ondereengewelfmetvierliggendehoutenvaten.MeteenkrijtjestaanerdataenSpaansewoordenop.Nahetwijzenvolgteenvingerindelucht.Deeigenaarvandeviervatenbegrijpthetenkomtmeteenglaswijnaandatnaarsherrysmaakt.

Hetkleinedrinklokaalisbevolktmetviermannen:debarman,eenknappejongen,eenoudemanmetgroevenenik,detoerist.Eénvatperpersoon,rekeniksimpeluit.Datwordtdoordrinken.

DedrieSpaansemannenhebbenelkaarnietveeltemelden.Iknipaanmijnglasenkijkrondindebar.Erhangenfoto’saandemuurvanstierenvechtersmeteenpaarwoordenerbijgekrabbeld,dieikopdieafstandnietweetteontcijferen.Ineenlijstjeachterglasglimteenplaatvaneenvoetbalelftal,zoteziengekniptuiteentijdschriftenaleenpaarjaaroud.

Netalsikdefotowatbeterbekijk,komtdejongenopmeaf.Onsympathieksnorretje,donkerekop.

‘Whereyoufrom?’

‘Holland.’

‘Ah,Holland.Amsterdam?’

‘No,Rotterdam.’

‘Amsterdam!’

‘No,Rot-ter-dam!’

‘AmsterdamAjaxKroeiff.’

EenRotterdammermoetveeluitleggenopvakantie.EenAmsterdammerkrijgteenschouderklopjealshijinzijnpaspoortdegeboorteplaatsaanwijst.Enaltijdweerdatrijtje:AmsterdamAjaxKroeiff.Watmoetikzeggennahetwoord‘Rotterdam’uitgesprokentehebben.Wereldhaven?Euro-mast,Kuip?

Ikknikvriendelijkenloopnaardebar.Rondje.Uitmijnvat.

DejongenheeftzijnEngelsevocabulaireuitgespeeldengaatoveropSpaans.Ikverstanauwelijksietsenweetalhelemaalnietsterugtezeggen.Desfeerisgeanimeerd,alsineenvoetbalkantinenaeenonterechtestrafschop.

Deoudemanstaatalsindsmijnbinnenkomst–ongeveereenhalfuurgeleden–bijnauitdrukkingsloostedrinken.Metdattempomoetzijnvatinmiddelsbijgevuldzijn.Hijonttrektzichaanheteenrichtingsgesprek.Afentoemeenikbekendevoetbalnamentehoren.

‘Romario.’

Ja,diehadnogbijBarcelonaonderKroeiffgespeeld.

‘Maradona,eh,Sevilla’,opperik.

Dejongentoost.Klopt.Dathadikgoedgezien,volgenshem.MaradonaspeeldebijSevilla.Ooit.DetrotsejongenuitAndalusiëwilcontactengaatnutegenmijopafgemetensteenkolenspaansover.Hethelptniet,ikverstaalleenhierendaareennaam.

‘AntonioBanderas.’

Kennelijkishijvangespreksonderwerpgewisseld,zowordtmenaeniggesticulerenduidelijk.Hetgaatovervrouwenversieren.Iklachmaarmeeenvoeldrukopmijnvoorhoofd.Nogmaarmeerwijn,vinoblanco,sherry–geenideewatikdrink–ikwijsweernaarhethoutenvatenprikeenschaaltjemettomaatenuileeg.

Dejongenstaptopenrijdtopeenscooterdoordesmallestratenweg.Debarmanstaatachterdetoogenherschiktdebakjesmettapas.Ikbestelnogeenkeertomaatenuiopeenschaaltje.

Viermannenstappenbinnen,inwerkkledingvollichtevlekken.Ikschatindathetstraatschilderszijn,deverfzitaanhunhanden.ZekalkeninCórdobaallebuitenmurenwit.Zenemeneenglasenpratengeanimeerd.Mijnhoofddraaitenikbenmetebewustdatiksta,waardoorikafentoeeenongecoördineerdepaszijwaartsmaak.IkbenblijdatikvandieAndalusischeAjaciedafben.

Amsterdam,Ajax,Cruijff.Jeontkomternietaan.Hetduiktoveralopindewereld.AanhetmeervanTiberias,opheteilandMljet,opStromboli,onderdeWilliamsburgBridge,bijCheckpointCharlie,indedancingsvanAntiparos.Altijdweerdatkloterijtje.

Deoudemanisnaastmekomenstaan.Ikmaakeenbewegingmetmijnhoofdtentekenvanbegroeting.Rooddoorlopenogenkijkentreurigindemijne.Hijbastineenruigsoorttaal,kennelijkheeftdestreekeendialect.Dehoekigezinneneindigenmeteenvragendetoon.Demankijktmeaan.Ikbeweegmijnhandennaarmijnoren.Hijruiktnaardedrank,ikvermoedelijknietminder.

Wedrinkensameneenglaszonderookmaaréénkeerietstezeggen.Hijzitmetzijnvingerstepluizenaanzijnlippenenprobeertzijngedachtensamenteballeninrakewoorden.Hijgaatdichterbijmestaan.Hijwijstopzijnborst.‘Paco.’

Iknoemmijnnaam.

Hetisweerstil,demandenkt.Dangaathijrechttegenovermestaanenwijstnaarme.‘Rotterdam?!Mm?’

Ikknik.

‘Fey-oe-nor!’

Ikschrik.

‘Banganegem!’

Ikomhels.

Secondenlanghoudenweelkaarbeet.Ikkijktegendebruingewordenboordvanzijnoverhemd,grijzeharenlopenvanzijnnekdoortotoverzijnrug.Deoude,maarsterkearmenzittenrondmijnmiddelenlatenmaarnietlos.Hetisgoedzo.

Wedrinkennusamen,zeggendoenwenietveelmeer.Ikbetaaldedrankenwilgaan.

‘Casa?’

Ach,waaromniet.Demansloftvoormeuitdoordejudería,afentoetaxeerthij

alseenslechtziendedeafstandtotdewitgekalktemuren.Westappenbinneninzijnhuis.Dedranktoltinmijnhoofd.

Wezijngaanzitten,aaneenhoutentafel,datweetiknog.Deoudemankwammetplakboekenenhadverhalenbijiederefoto,hetmeisjeinbeeldleekmezijndochter.Mooizwarthaar.Eenvrouwinhuiswaserniet.

Hijleekmealleen.Daaromwasikmethem.

Ikweetooknoghoeiknaarhettoiletzwalkteoverdestenenvloer.Meteengelukzaliggevoelenslappelachinmijnbovenlijfkotsteikstralenwijnmetsliertjestomaattegenhetemail.Roodwittekleuren,watkanonsgebeuren,BanganegeminCórdoba.

Inhethotelopenikmijnogen.Hetlijktwelofmijnwenkbrauwendoorlopen,zozwaardruktdekateropmijnhoofd.Opdetelevisiebetredendepicadorshetzandindearenaenstekendestierachterzijnkop.Ikwroetinmijnhersensenherinnermedekalewoordenvandenamiddag.

Dehandenglijdenweertussenmijndijbenen,weerinfoetushoudingprevelik,bijnagelovig,mijnnieuwerijtje.

Rotterdam.Feyenoord.Banganegem.

Bijnamenindesport

MaartenSpanjer

Dehistorievanhetvaderlandsevoetbalkentillusterebijnamen.Iknoemeenpaarvandemooiste:DeGoddelijkeKale,DeLeeuwvanDeventer,RinusdeRots,TheodeTank,HetKanon,DeKnoest,DeKromme,ElSalvador,enniettevergetenDeGeneraal.Zo’nnaammoestjeverdienen.Meestalschoolachterdezebijnameneenmarkantepersoonlijkheiddieuitblonkinzijnsportofinelkgevaltotdeverbeeldingsprakvandemassa.DemooistebijnaamvondikDeZwartePantervoorkeeperFransdeMunck.MaardatkwamomdatikhemalsachtjarigenaafloopvandewedstrijdAjax-dosdehandhebmogendrukken.AldagenvoordewedstrijdsprakendemensenoverdewedstrijdvanAjaxtegenDeZwartePanter.NietAjax-dos,maarAjaxversusDeZwartePanter.Hetverhaalgingdathijnaelkespectaculairereddingeenkammetjeuitzijnvoetbalbroektevoorschijnhaaldeomzijnzwarteboshaarweerinmodeltebrengen.Ikstondaandehandvanmijnbroeropdejongenstribuneenkontussenderegenjassendoorslechtsafentoeeenglimpvandelegendarischedoelmanopvangen.Maardelanggerektekreetvanteleurstellingdiedoorhetstadiongingalshijmetsuccesnaardebaldook,bezorgdemijkippenvel.

MijnheerDeMunckwasinwerkelijkheidnogimposanterdanikmijhadvoorgesteld.Hijwasgekleedineendikkewinterjasmetzwartwitvisgraatmotief,waardoorhijmeervaneenzebradanvaneenzwartepanterweghad.Tochkonmijndagnietmeerstuk.EenpootvanDeZwartePanter,wiekondatnavertellen.

Bijnamenomjevingersbijaftelikkenzieiknietzogauwmeerverschijnen.RuudGullitwerdnogwelDeZwarteTulpgenoemdenRoyMakaayHetFantoom,maarDeFilosoofvoorClarenceSeedorfenLexGoudsmitvoorWinstonBogardeteliknieteensmeermee.Op31januari2009kondenweeenklinkendebijnaamindeboekenbijschrijven.DezenaamwerdopdebestevoetballernaCruijffgeplakt.DriekeerwerdhijverkozentotEuropeesvoetballervanhetjaareneenmaaltot’swereldsbeste.ACMilaanschonkhemdeeretitelSanMarco.

InmiddelswasdestervoetballertrainervanAjaxgeworden.

NadethuisnederlaagtegenHeerenveenverlaathijhetveldenspoedtzichdetrappenafnaardekleedkamers.Bovenzijnhoofdopdetribunemaaktzicheen

uitzinnigeAjax-supporteruitdemenigtelos.Marcovoeltonheil,maarweetnognietuitwelkerichting.DepersoondraagtrugnummerdertienopzijnAjax-shirt.Dedoorgaansstoïcijnsetrainergrijptnaarzijnneusenveegteendenkbeeldigedruppelweg.

‘Hé,Marco,bedankthè’,schreeuwtdejongeman.InzijnafdalingnaardecatacombensteektMarcoonverschilligzijnlinkerhandindelucht.Danrolthetdrielettergrepigewoordspontaanoverdetribune.

‘Pannenkoek!’

HadVanBasteneenchiquecameljasgedragen,danwasdeschademisschienbeperktgebleven,maardepannenkoekboordezichalseengiftigepijldwarsdoorzijngesponsorderegenjackheen.

Alsdeman‘vuiletyfuslijer’hadgeroepenof‘kankerlul’danwasMarcogewoondoorgelopen.Scheldendoetgeenpijn,watjezegtbenjezelf–datwerk.

DenuchtereUtrechtenaarinhemmoetnubliksemsneleenbalansopmaken.Tochwelaardiggevonden:‘pannenkoek’.Beterdan‘snijboon’of‘gehaktbal’,alweethijooknietzosnelwaarom.Opzichispannenkoekeenmooioud-Hollandswoord–nietechtkwetsend–wantwieisernietmetpannenkoekengrootgebracht.Weljammervandiemodieuze‘n’inhetmidden,maardiehoorjetochniet.Aandeanderekantishij,deongrijpbare,deondoorgrondelijke,doordeeerstedebestedoorgedraaideidiootgedevalueerdtoteenonschuldigepannenkoek.Metofzondersuikerofstroop.Hijbesluittoteenreactieendraaitzijnhoofdom.Betrouwbarebronnenverteldenmijdathijzouhebbenteruggeroependathijzelfwelbepaaldewathijthuiseet.Nietheelsterk,maarhijisperslotgeenFreekdeJonge.

Hetnoodlotwasnietmeeraftewenden.EenwedstrijdlateralwerdenerpannenkoekenophetveldgegooidenlagerzelfseenopdeAjax-dug-out.

Jekongeenkrantmeeropenslaanoferwerdergensindenlandegewaggemaaktvaneenofanderpannenkoeken-evenement.InhetAmstelhotelwerdonlangsnogvoorkindereneenspecialeMarcovanBasten-daggeorganiseerd,waarvandeopbrengstnaarJantjeBetonzougaan.Kinderenkregeneenrondleidingdoorhethotel,waaropeenetiquette-lesvolgdeenpannenkoekenwerdengebakken.Hordeshuisvrouwenstaanindetoekomst,alsAjaxspeelt,voormanliefindekeukenpannenkoekentebakken.‘Schat,hoeveelhebjeervandaagnodig.Denk

jedatjehetredtmeteenstukoftien?’Suppoostenwordengeïnstrueerdomnietalleenopslag-ofstootwapenstecontroleren,maarvooralookoppannenkoeken.

Alsgeenanderweetikwateenpannenkoekmeteenmenskandoen.DeambitieuzeVanBastenzalnogmaanden,zonietjarenmetditwoordopzijnlippenwakkerschieten.Hetwasbeginjarentachtig.IkhadneteenvandehoofdrollenindefilmSpettersgespeeld,vandeopbrengsteeneigenhuisgekochtendewereldlagaanmijnvoeten.Ineendiscotheekwerdikdooreendonkerharigeschoneversierd.Hetmeisjehaddequasi-intelligenteblikvaniemanddieweetdatzedoorhetmannelijkgeslachtuitsluitendophaaruiterlijkwordtgetaxeerd.Inhaarautoopwegnaarmijnnieuwewoningnamikmijvooromnietmeteen,dezelfdeavondal,toeteslaan.Zekongoedrijden,nietzobenauwd,enafentoegluurdeikomlaagommeteverlekkerenaandespiertussenhaarrechterkuit-enscheenbeen,diezichtelkensaanspandewanneerzehetgas-ofrempedaalberoerde.Enwatkeekzemajestueusmetdievollelippentusseningezogenwangenoverhetstuurdewereldin.Ditmeisjewasmeerdaneenavontuurtjewaard.Dezejongenzouweleenslatenziendathijzichkonbeheersen.Nee,algingzeophaarprachtigehoofdjestaan.

Mijngeslachtsdeelkloptedriftigtegendeknopenvanmijngulpaan.Voormijnhuisbegonzeonverwachtmetlange,lenigevingersinmijnnektekriebelen.Nukonikmenietmeerinhoudenendruktemijnmondopdievanhaar.Wathadiknoumetmezelfafgesproken?Nietallemannenwarenmaaropeendinguit.Voorzichtigduwdeikhaarvanmijaf.

‘Ikbeljenogwel’,zeiiknonchalantenstaptealseenongenaakbaregeneraaluithaarauto.Eeneenzamenachtbrakerstondindelegestraatoverzijnfietsgeleund.Hetportiervanhaarautostondnogopen.

‘Datwordtweertrekkenvannacht,pannenkoek’,zeihijenkeekmijonbewogenaan.

Methetmeisjeenmijishetnooitmeerwatgeworden.Valsestart.EnmetAjaxenVanBastenishetnuookslechtafgelopen.IkwisthetalnadiewedstrijdtegenHeerenveen.

LeTigre

AdriaanvanDis

Mijnwerksterheefteenwereldvoormegeopend–eenwerelddiezezelfmaaramperkende.DejunglevanLeTigre.Eentijdlangsloophijelkeweekbijmenaarbinnen,tijdensonskoffiekwartiertje,onuitgenodigd.LeTigreishaarzoon,eenzoondiehaarzorgenbaarde.DoordeweekheettehijgewoonLakshman–eenalledaagsenaamopSriLanka.MaarinhetweekendveranderdehijineentijgerendookhijonderineenParijsdateenfatsoenlijkmensnietgeachtwerdtekennen.Enhetwastochzo’naardigejongen,diezoon.Goedopgevoed,echtwaar.Maarhijgingmetslechtemensenom.Hijbokste.Nietzomaar,nee,hijbokstevoorgeld!O,hoevaakhadzijnmoederhemnietmeteenverbandomzijnhoofdthuisaangetroffen–bontenblauwgeslagen.Hijspeeldemetzijnleven.Enwatzouzijnkindstraksvanhemdenken?Eenvadermoesttocheenvoorbeeldgeven.Z’nvrouwvondhetookniks.Maarja,hijverdiendeergeldmee...EnhetwasvooreenTamilnietmakkelijkomwerktevinden.

VorigewinterstondhaarLakshmanineensvoormijndeur,hijkwamz’nmoederafhalen.Wateenschrielventje!Noemdedatzichbokser?Ikkonmijnverbazingnietonderdrukkenenvroeghemmeteenhethemdvanhetlijf.Waarhijvochtenhoeenofikeensnaareenwedstrijdmochtkomenkijken.Hijlietmezijnspierballenzien,indekeuken,ondereensnellekoffie,metz’njammerendemoederernaast.Lenigwashij,eninderdaadgespierd,enslim.Hijnodigdememeteenuitvooreenmatch.Deweekdaaropnamz’nmoedereenflyermee.LeTigreineensatijnenshort,zijnbruinebovenlijfglimmendvandeolieendegespierdemaaghalfbedektdooreenbredeceintuurvolmedailles.Metdecomplimentenvanhaarzoonenwanneerikeenkeermeeging.

Meerflyersvolgden,maarhetkwamernietvan.Zijnmoederhieldaan.Zebleekzelfzobenieuwd,vrouwenwarennietwelkombijdiewedstrijdenenalsiknouging,konikhaarerallesoververtellen.Dekomendeweekzouereenbelangrijkewedstrijdzijn.

Wemaakteneenafspraak,Lakshmanenik,tweedagenvoorhetgrotegevecht,ineencaféopdemarktvanChâteauRouge.Erlageenstapeltjeversgedrukteflyersoptafel.LeTigrezoutegenLeLégionnairevechten.Ungrandnom.Vroeger.

Lakshmanvondhetzondezijnnieuweflyersbuitenopteplakken,daarwerden

zebinneneendagverwijderd.‘Depolitieverbiedtmijnding…Montruc.’MaarhijhingwelindecafésvanBellevilleenBarbèsenindeIndiaserestaurantsachterhetGareduNord.‘Daarziethetzwartvanmijnding.’Ja,hijwaseengeborenwinnaar.Eenprijsvechter!Zijnhandelzatinzijnvuisten.Hijkoneropgewondenoverpraten,influistertoon:‘IkvechtindeparkeergaragesachterClignancourt,eninouwefabriekshallen,afbraakpanden.’Enovermorgenmoestikbeslistmeekomen…hetwerdheelbijzonder.

Ikaarzelde.Wasiknietteoudenhoordeikdaarwelthuis.‘Ikkanslechttegenbloed.’

‘Webloedenniet’,steldehijmegerust:‘Wevechtenzonderhandschoenen.Vleesopvlees.’Heus,ikzouergeenspijtvankrijgen.Hij,LeTigre,wasintopvorm.Hijkeekmesmekendaan:‘Ikvechtzaterdagopvijandigterrein,alsikmeteenmeneeralsukom,eenkeurigeEuropeaan,danvoelikmeveiliger.’

Oké.Zaterdag,2uur,voordeingangvanhetGareduNord.

Ikrookeenverhaal.Hetleveniseenreportage.

Lakshmanhadeendagvantevorennoggebelddatikmenietspeciaalvoordewedstrijdmoestverkleden.‘KomgewoonalsEuropeaan.’Blanke,bedoeldehijdaarmee,dathadikaleerderbegrepen.Maarwatikalsblankegeachtwerdaantetrekken,wasmenietduidelijk.Iniedergevalgeenpetjemetdeklepinmijnnek.Ikkoosvoormijnlangewinterjas–vooroorlogsesnit,zeergedistingeerd.

Lakshmangrijnsdeinstemmendtoenhijmeaanzagkomenlopen.Zelfdroeghijeenfoeilelijktrainingspak.Wedronkennogevenkoffieindestationshalenikvoerdemijnkoekjeaaneenduifmeteenstompepoot.

Lakshmanroerdezenuwachtiginzijnkoffie.Nee,hijwounietzeggenwaarweheengingen:‘Delocatiewordtpasophetallerlaatstemomentbekendgemaakt,depolitieisveeltenieuwsgierig’.

‘Maarhoeweethetpubliekhetdan?’

‘LePatronstuurtwelduizendsms’en.’LePatronwaseenSenegalees,eenmanvoorwieLakshmanvoorheteerstgingvechten–eenhandelaarinsmokkelsigaretten.Hijslootookdeweddenschappenaf.

Ikslikteeven…‘Moetikopjewedden?’

‘Nee,vanmiddagbenjemijnzwager.Jeweetalles,dusvraagniets.’Hijtutoyeerdeme.

‘Maar…hoekandat?JevrouwisnetalsjijTamil.’

‘Wieweetdat?Alszedenkendatikeenwittevrouwheb,denktLePatrondatikpapierenheb…Enwiepapierenheeftisnietchantabel.’

Mijnmondvielopen.Had-iegeencarted’identité?Enzijnmoederookniet?Dathadzenooitverteld.‘Ikworddusgebruikt!’zeiikquasiverontwaardigd.

‘Respect,zwager.’Lakshmanlachteontwapenend.

Ikvroegmaarniethoezijnfamiliezichstaandehieldzonderpapieren.‘Watvindjevrouwervandatjevecht?’

‘Zijisbangdatikwataanm’nhoofdkrijg,eenhersenbeschadiging…datishetergstewateris.Maarikbengoedenscherp,mijgebeurtniks.’

Hijgromde.

Wenamenderer,eenvandeondergrondselijnennaardeoostelijkebuitenwijken.Deverwarmingstondidioothoog,hetrookernaarzwavelenarmemensen.HetnieuweEuropazatindetrein.Tientallentalenhoordenwe:Afrikaanse,Arabische–inallevarianten–maarookRussischenPools,Spaans,Portugees,Hindi.Lakshmanmaakteeenverlorenindruktussenaldievreemdetongen.HijwaszwarterdanmenigAfrikaan,maarmetsluikhaarendunnelippenfijnergebouwddandegroveRussenenPolen.‘KomenerookTamils?’vroegik.

‘Diemoetenwerken.’Lakshmanlachteongemakkelijk,hetzweetstondopzijnvoorhoofd…‘Ismaarbeterook.’

Hoezo?

LeLégionnairewaseenheldvandeEuropeanen.

Lesblancs?

Oui,desracistes.

Daarkonikhetmeedoen.Steedsmeerpassagiersperstenzichsamen.Ikvervloektemijnveeltewarmejas–ouderwetsvansnit,opdemarktgekocht.Ikrookineensdevorigeeigenaar.

Detreinreedalsnelbovengronds,langsnegentiende-eeuwsehuizenenoudedorpendieooitwelvarendwarengeweest,dooronbestemdemodernewijken,omzoomddoorkaleparkenengetemdgroen–goedbedoeldepogingentotnatuur.Weslingerdenenhieldenonsvastaaneenklammestang.‘Kijk,daarhebikgevochten’,Lakshmanstoottemeaanenkniktenaareenloodsmetingegooideramen.

Naeenkokenderitwerdenwemethonderdentegelijkopeengeblakerdperronuitgespogen.Deuitstappersharnastenzichvoordebovenwereld–windenwerveldendaar.Weliependoorbetonnengangen,vollittekensvanverveling.

Lakshmanbereiddezichmentaalvooropz’nwedstrijd.Ikliepnaasthemenwaandemezijnzwijgendesecondant.

‘Ikvechtnietalleenomhetgeld’,zeiLakshmantoenweeindelijkbuitenstonden.‘Voorgeldalleenkanikhetniet.Ikdoehetvoorhetwinnen…Envoormijnzoontje,hijisnubijnatweejaaroud,maarstraksmoethijtrotskunnenzijnopzijnvader.’

Hetwasdrukopstraat.EengoedtekenvolgensLakshman:‘Zaterdagmiddagisdebestedag,dankomthetmeestevolk,dusmeerinlegenmeergeld.’Hijfantaseerdehardopwathijkonverdienen…vier-,vijfduizendmisschien.Maarsteldathetmeerwas?HijkendeeenMarokkaandieopéénavondeenMercedesbijelkaarhadgevochten.Alshíjzoveelwon,zouhijereenhuisvoorkopenofeenrestaurantbeginnen…Ja,meteenbeetjegelukginghijvanavondmeteenmooibedragnaarhuis.

‘Endeverliezer?’

‘Diemagblijzijnalshijbijhetdichtstbijzijndeziekenhuiswordtafgeleverd:Sorry,vandetrapgevallen.’Lakshmanschaterdehetuit…

Westakeneenpleinover.Lakshmanverstuurdeallopendeensmsennamdelaatsteberichtendoor.WemoestennaareenbushalteachterdeMcDonald’s,zei

hij.Wewarennietdeenigendienaardebushalteliepen.Pastoenwedaaraankwamen,vielhetmeopdateralleenmaarmannenstonden.Vanhetgrofgeknedesoort–zwart,bruin,blank.Mannendieelkaarlekentekennen.Eenreusmettatoeagesinzijnnekbotstetegenmeop.Expres.EenpaarbierbuikeninlerenjassenmaaktengrappenoverLeTigre…zemiauwden.Lakshmandraaidezichom–meteenhooghartigeglimlach.Debierbuikenverscholenzichachterinderij.‘Lafaards’,sisteLakshman.

Ikwasbang.MaarwieAzegt…‘Straksnemenweeentaxiterug’,zeiikferm.

‘Enalsikwin,eenlimousine.’

Debusreedvoor.Dehelftvandepassagiersmoeststaan.Wijook.Waarredenweingodsnaamheen?Overenonderbruggen,langsafbraakflatsmetdichtgespijkerderamen,kapotgeslagenbushokjes…Westaptenuitopeenwinderige,opgespotenvlakte,aandevoetvaneenwijkinaanbouw.Gespierdemannenmetwalkietalkiesverwezenonsnaareenoudehangarverborgenachterbouwketen.Vliegtuigenvlogenover.CharlesdeGaulle?LeBourget?Tochlatereensopdekaartkijken.

Ikwildeomhetgebouwheenlopenomtekijkenhoeenwaarikerweersneluitkon,maarikwerdonmiddellijkdoordewalkietalkiesteruggeroepen.

Lakshmankeekwanhopigomzichheen.LeTigreliepmetz’nstaarttussenz’nbenen.

Binnenhingdegeurvanbier.Mannen,nogmeermannen.Bierblikindehand,intrainingspakoflerenjasje.Veelgoudenkettingen,duimringen,piercings,tatoeages.

Ikvielbeslistop.Verkeerdejas,totaalverkeerdejas.

Lakshmankniktenaareengrotezwartemanmetgebreiderastamuts.‘LePatron’,zeihij,‘blijfbijmestaan’.LePatrongafeenhighfive.Vuisttegenvuist.ZijngoudenringentegendekaleknokkelsvanLakshman.Stoerewoordenwisseldenzeuit.

WasLeTigreinvorm?LeLégionnairewaszichalaanhetopwarmen.Lakshmanklaptenonchalantzijntelefoonopen,controleerdedelaatsteberichten:‘Ah,eensmsvanmijnvrouw…Groetenvanjezus’.

Hijwasiniedergevaleengoedeacteur.Nouhetboksennog…

Lakshmanstondstrakvandezenuwen.Watdedenaldiemannenomhemheen?Zekeurdenhemalsof-ieeenpaardwas,wildenvannabijzienwaarzehungeldopverwedden.Zeknepennognetnietinzijnarmenenkuiten.Enwaaromkekendiebreedgeschouderdemannenmetbaseballknuppelszogemeen?

‘Datzijndestoppers,blijfdaarachter.Laatjestraksnietnaarvorenduwen.’

LePatronnamLakshmanbijdearm.‘Zuljevoormejuichen,zwager,’zeiLakshmanmeteenhesestem.

Zeverdwenenachtereenslordiggespannengordijn.

Telefoonsrinkelden.Mannenlegdeninschreeuwerigegesprekkenderoutenaardehangaruit.Ofzekondenelkaarnietvinden.Bellerszwaaidennaarbellers.Destopperstradennaarvoren.Zeverzameldenzichindebuurtvaneengroepjekaalkoppeninglimmendelumberjacks,detricoloreophunmouwgeborduurd.Ikzochteenplaatsaandezijkantuit,tegeneenwandvangebarstengewapendglas.

Muziek.Eenstompendedreunomindestemmingtekomen.

Dekaalkoppenschuddenmetbierblikjesenspotenelkaaronderhetschuim.Zeschreeuwdenhunslapenroodnogvoordewedstrijdbegonnenwas.Bierblikjesvlogenoverenweer.Ikzochteenveiligerplaatsop,dichterbijdeuitgang.Mijnjasplakteopmijnrug.LePatronkwamachterhetgordijnvandaan.Destoppers–hunbaseballknuppelsketsendindekomvaneenhand–drevendekaalkoppenaaneenkant.

Eenblikkenstemschaldedoordehangar:eenlaatsteoproepvoordegokkers.Biljettengingenvanhandtothand.LePatronnoteerde,incasseerde.Hetpodiumwerdhaastigschoongeveegd–duivenstrontstoofop.Dekaalkoppeneistendeboksersindering.Omdatikzoverafstond,moestikopmijntenenstaanomtevolgenwatervooraangebeurde…Waarbleefdetegenstander?Tochnietdiereusdaar,incamouflagebroekmettweegetatoeëerdedrakenopzijnborst,bepotelddooreenkringvanboevenmethanddoeken?Ja…hijklomhetpodiumop.Hetpubliekscandeerdezijnnaam:Légionnaire.Légionnaire.

HoekonLakshmandaartegenop?Dieventwasweltweekoppengroter.Le

Légionnairesnoerdedevetersvanzijnkuithogegymschoenenaan.Hetgordijnbewoog…LeTigre!Ookhijwerdtoegejuicht–minderdanzijntegenstander.Lakshmanhadzichingesmeerdenglomvandeolie.Dewijdeboksbroekmaaktehemschrielerdanhijalwas.Dekaalkoppenjouwdenhemuit.Hadikhetgoedgezien?Ja,verdomd,detijgerliepopblotevoeten.

Bierblikjeszeildendoordelucht.Lakshmankonerneteenontwijken.Destoppersgrepenin,hetbierdroopvanhunruggen.

‘Tuelui,tuelui’,riependekaalkoppen.Dehangarrooknaarbloed.LePatronvlagdemeteenhanddoek:hetgevechtkonbeginnen.

Geenregels.Geenscheidsrechter.

LeLégionnairegrijnsde.Lakshmandansteomhemheen.Mijnvoetendanstenmethemmee.LeLégionnairedeedeenstapnaarvorenenreikteLakshmandehand.Lakshmanmaaktehetzelfdegebaar,maarzijnhandwerdgepaktenLeLégionnairestoottezijnknieinLakshmanskruis.‘Au’,riepik.Eenvetneknaastmekeekmevolverachtingaan.Eenkaakslag,ennogeen.Lakshmangingkreunendonderuit.Detoeschouwersloeiden.Zekendendezetruc.Dedendebewegingenvertraagdna.

Destoppersdraaidenzichdreigendomenzwaaidenmethunbaseballknuppels.LePatronklomophetpodiumenkeekbezorgdtoe.Lakshmanlagvoorapegapenineenhoek,LeLégionnaireboogzichoverhemheen…grijnsde.Hijwaandezichwinnaar.MaarLakshmansprongop,onverwachts…LeTigre,hijwerdeindelijkeentijger…HijsloopopLeLégionnaireaf.Lietzijntandenzienenbeetheminzijnnek.

Ikjuichte.

Lakshmanvloerdezijntegenstanderengingmeeinzijnval.Zeroldenoverdevloer,toenLakshmanweerbovenkwam,sloeghijeroplos,vuistplatopdeneusvanLeLégionnaire.Hetbloedspatteop.Gejuich.Zevochtenmetrodevuisten.Ikkonernietlangernaarkijken.Dekaalkoppenwarennietmeertehoudenendrongennaarvoren.Destoppersdeeldenklappenuit.Erontstondengevechtenbenedenvoorhetpodium.ToenikweeropkeekdookLakshmannetkreunendineen…LeLégionnairetrapteinzijnmaag.Hard.Schofterighard.Tuelui!Tuelui!MaarLakshmangreepdebruutbijzijnhiel,trokhemopdevloerenstomptehemgenadeloosopzijnslaap.

LeLégionnairebewoognietmeer.Hetstompengingdoor.Vuistnavuist.Inblindedrift.LePatronstaptenaarvoren,probeerdetussenbeidetekomen.Mort!Mort!DeAfrikanenenMarokkanenroerdenzich.DevriendenvanLeLégionnairewildenhetpodiumopklimmen.Maardestopperssloegenmethunknuppelsopdeplanken.Lakshmanwistvangeenophouden…Hijramdemaardoor.Wasdatdelievejongenvanmijnwerkster,diemoordenaar?Ikliepongemerktnaardeuitgang.

Destopperssprongenophetpodium,trokkenLakshmanvanLeLégionnaireaf.Eenpaarkaalkoppenzagenhunkansvrijenpaktenelkekerelmeteenkleurdiezemaarpakkenkonden.Bruintrapteterug.Lakshmanlietzichversuftachterhetgordijnduwen.LeLégionnairewerddoorzijnvriendennaareenhoekgesleept.

Buitenrookhetnaarkerosine.Hetwasdonkergeworden,hetasfaltglomindemotregenendevoorstadgloeideindeverte.Ervloogeenvliegtuiglaagover.Wegmoestik.Strakswerddehelezooiopgepakt.Eenanderebinnenstemgeboodmetewachten.

Hetpubliekstroomdenaarbuiten,verspreiddezichsnel.Verzadigd,alsofzemassaalwarenklaargekomen.Dehangarwasineenmumvantijdleeg.Ikliepweernaarbinnen.Lakshmanhadzichalomgekleed.Deolievlektedoorzijntrainingspak.Hijdrukteeentissuetegenzijnneus.LePatronlegdevaderlijkeenhandopzijnschouders.Top.Ja,LeTigrehadgewonnen.Lakshmanwasinvormgeweest…absoluut.Maarhijhadslechtnieuws.Hetzattegenmetdeweddenschappen.Erwasnauwelijksophemingezet:150euroendanronddehijhetleukaf.

TedelenmetLePatron.Vijfenzeventigdeman.

Lakshmanbeetopzijnlippen.Hijhinkte.LeTigrehadineenspijkergetrapt.

‘Kom’,zeiikboos,‘wegaan’.Maarikwasvooralboosopmezelf,datikmedoorsensatiegedreveninditavontuurhadgestort.Lakshmankeekmeintenstreurigaan.‘Weesnietbang’,zeiik,‘ikzalhetjemoedernietvertellen’.

VoorwedehangarverlietennamLePatronnammenogeventerzijde:‘Ubentfamiliebegrijpik?…Koopeenpaarbehoorlijkesportschoenenvoordiejongen’.

Onderhaarhuid

SusanSmit

‘Allelustwileeuwigheid’,beweerdeNietzsche.Datkandielustdanwelwillen,maardatgaathelaasnietlukken.Lustleeftindeveronderstellingdatzenietgeblustkanworden,anderszouzeeennietszeggendsmeulendvuurtjezijninplaatsvaneenuitslaandebrand,maarzelegthetuiteindelijkaftegendeverstikkendedekensvandebevrediging.Weherhalenhetritueelkeeropkeer–indeherhalingziteenbezwering,dehoopdathetdezekeeranderszalzijn–entochveranderterniets:erisdelustvolleverwachting,debelofte,hetinlossenvandebelofteendebegeertediescheurt,barst,inelkaarzakt,sterfteneenverwarrendeleegteachterlaat.

AandiedingendachtFabian,terwijlhijinhetdonkervoortsjokte.HijliepdeFalckensteinstraßeaftotwaarhijonwillekeurigsnellerliependeportefeuilleinzijnzakomklemde.Hetwaseengoedgevuldeportemonnee,zoalsjediemaarbeterkonhebbenindezestad.Berlijnisgeenstadomplatzaktezijn.Geldmaakthetverschiltussenmeebuigenmetdedeprimerendevuiligheid,dearmoedigeuitzichtloosheidvandezeplekofdeelnemenaandeopge-wektevernieuwingsdrang,deartistiekebroeiplaatsen,hethedonisme.Hijstaptenuflinkdoorenpasseerdemetrechterugdegroepjeskrakersenverslaafden.IndeplassenopstraatzaghijdelichtgevendelettersvanclubVinylweerspiegelen.

HetwasaldederdeavondoprijdatFabiandezetentbezocht.Zelfsgisterenwashijgegaan,ookalwisthijdathetniethaarvasteavondwas.Vanavond,dezaterdagavond,danstezedoorgaanswel.Toenhijdeschaarsverlichteclubbinnenkwam,begonzijnhartwildtekloppen.Snelnu.Hijzouhaarheelsnelzien.

Aandebarbesteldehijeengin-tonic,bleefervoordevormnogevenhangen,maarkonzichtoennietlangerbedwingenenliepnaardedansvloer,waardedanseressenophuneilandjesdedansendemassaonderzichopzweepten.Zijnogenschotenvandansernaardanser.Zewasernietbij.Deteleurstellingvloeidealszware,tragestroopdoorzijnaderen,toenzeineensopdook.Zelosteeenmeisjemeteenrodepruikeneenenormewaaieraf,datvermoeidendankbaarhetpodiumafstapte.

Vanafdatmomentwasderestvandewereldnietmeerdanruisopdeachtergrond.Alzijngedachtenwerdendoorhaaropgezogen.Erbestondniets

meerbuitendezevrouwmethaarhoogblondgeverfdeharenenhaartengere,bijnakinderlijkevormen.Meteentrotse,verwaandeblikkeekzeoverdehoofdenvandebezoekersterwijlhaarlichaamlangzaamopdemuziekbegontebewegen.Zedroeggebreidekattenoortjesdiemeteentouwtjeonderhaarkinwarenvastgebonden.Haarzwartebikinileekookvanwoltezijn.Daarbijdroegzenetkousen,torenhogerijglaarsjesenzwartelerenhandschoenentotaandeelleboog.Zewassexyopeenbuitenissige,tegendraadsemanier,zoalsalleenBerlijnsemeisjesdatkunnen:frivool,nietvulgair.

Endanhaarlichaam,jezus,haarlichaam,waarhetlichtalseensluieroverheenviel.Dekleineborsten,derondebillen,derankedijen.Routineuschecktehijhetlittekenophaarbovenarmendemoedervlekophaarheup.Zewarenernogendatsteldehemopeenvreemdemaniergerust.Hetlandschapvanhaarlichaamkennenbetekendehaarkennen.Haarnaaktheidmochtdanafstandelijkenprofessioneelzijn;dezekleineonvolkomenhedenmaaktehetpersoonlijkenintiem.

Deverveeldeuitdrukkingophaargezichtenhetsensueledraaienvanhaarheupenwarenstrijdigmetelkaarendatmengselvanterughoudendheid,ongenaakbaarheid,extaseenovergavewerktealseenafrodisiacum.Zeloktedebegeertevandekijkendemannenuit,maarverbondzichernietmee.Haarlokroepwasvals.Juistdatongerijmdeprikkeldehem.Erbleefietsoveromtewinnen,omvoortewerken.Eenkloofomteoverbruggen.

TijdenshetdansenslootzehaarogenevenenFabianvroegzichafwaterinhaaromging.Washetopwinding,onverschilligheid,zelfverlaging?Hijhooptevurigdathetdatlaatstenietwas.Inzijnogenwaszenietdiepgezonken,maarververhevenbovengoedenkwaad,behoorlijkenonbehoorlijk.

Urenlater,toenhijinmiddelsveelteveelgedronkenhad,stondhijbijdeuitgangvandeclubophaartewachten.Datdeedhijwelvaker,metwisselendresultaat.Somsgundezehemgeenblikwaardig,meestalglimlachtezeflauwtjesalsblijkvanherkenningeneenenkelekeermaaktezeeenpraatjemethem.Hijhadhaarvervloekt.Hijhadzijnwaardigheidaanhaarvoetengelegdenzijnamnieteensdemoeiteomhemopterapen.Eigenlijkvervloektehijopdiemomentenzichzelf:waarommoesthijjuistdezeonkuisestraatmeiduitkiezen,dezesimulantediezichuitkleeddevooranderen,dieschaamtelooswas,diemetzijngevoelensspeelde?Erwarenduizendenvrouwendiemooierwarendanzij,zinnelijkerzelfs,maarzekondenhemnietbekoren,zekondennaardebliksem

lopen,wantzijwasdekostbaarste,demeestbijzonderevanallemaal.

Vanavondwashetanders.Datzaghijaanhaarblik.Toenzedeartiestenuitganguitkwam,keekzehemrechtaan.Zewaszichbewustvanzijnaanwezigheid,vanzijnbestaanendatalleenalvoeldealseengenoegdoening.Daarnavroegzehemofhijhaarwildemeenemennaareenplekwaarzeietskondeneten.Zewachttezijnantwoordnietaf,keekevenomzichheen,vermoedelijkomzichervanteverzekerendathaarcollega’snietzagendatzemeteenklantwegging,enstaptedenachtin.Zeliephard,metdestevige,zelfbewustepassenvaneendanseres,enhijhadmoeitehaarbijtehouden.Hijnamhaarhelemaalnergensmeenaartoe;zijsleeptehemmee.

Uiteindelijkgingze,zondertekijkenofhijhaarvolgde,eendinerbinnenenplofteaanheteerstehetbestetafeltjeneer.Fabiangingtegenoverhaarzitten.Nu,inhetvollelicht,zaghijpashoezwaarzewasopgemaakt.Haarmake-upwasalseenmasker,metonnatuurlijkeschaduwen,eenkunstmatigeblosopdewangeneneenlaagpoederdiehaartrekkenineendoodsematheidverzonk.Haarogenschotenonrustigheenenweer.Zezageruitalseenopgejaagddiertje.Zehadgesnoven,steldehijsombervast.

Deedzeditvaker,’snachtsbezoekersmeenemen?Hijvroeghetniet,omdathijdieobligatevraagnietwildestellenenomdathijhetantwoordnietwildeweten.Welvroeghijnaarhaarnaam,dieNikoletta–Nickyvoorintimi–bleektezijn.Haarachternaamwildezenietprijsgeven.Datvoeldealseenpersoonlijkeafwijzing,meernogdanwanneerzijnkusonbeantwoordzoublijven.Zevertrouwdehemniet.

Zedronken,Nickypraatte.BinneneenhalfuurwisthijdatzewasopgegroeidinOost-Berlijn,dathaarvaderwasoverledentoenzeachtjaarwasendathaarmoedervanafdatmomenthetgezinmetschoonmaakwerkinlevenhield.HaarbroerwasinmiddelsgetrouwdmeteenFransevrouwenstuurdehaarvanuitParijselkemaandcadeautjes.Zijwasbegonnenalsbarmeisjeendanstenueenjaarofvierindebestenachtclubsvandestad.Maareigenlijkwaszekunstenares.Opdezebeweringlietzeeentriomfantelijkestiltevolgen.Overeenpaarmaandenzouzehaarschilderijenvoorheteerstexposerenineenhippegalerie.

Fabianluisterde,kniktezoafentoe,maarrealiseerdezichbijelkwoorddathetallemaalverzonnenkonzijn.Zeamuseerdezichmetzijnaandacht,zoalszezich

eerderdieavondmetdewellustvanmannenhadgeamuseerd.

Toenhetetenwerdgeserveerd,stortteNickyzichophaarsteakmetgebakkenaardappelen–zehaddeenehapnognietdoorgesliktofproptedevolgendealinhaarmond.Fabianhadnognooiteerdereenvrouwzovolovergavezieneten.Toenhaarbordzogoedalsleegwas,slootzevergenoegdhaarogenenbegonweertepraten,ditkeermeteenonverwachte,flirterigeopenhartigheid.Haarschunnighedenenpikanterieënwondenhemnietop.Hijhadervanverschoondwillenblijven,wantzetroffenhemnietalstoenaderingspoging,maaralseenmiddelomhemopafstandtehouden.Ditwasdeversievanzichzelfdiezeaanhonderdenmannenhadgetoond.Haarverzinselswarengeraffineerd,maarnietgeraffineerdgenoegvoorhem,demandiehaardoorzag.Diegedachtedeedhemdeugd.

Zemoesthebbengemerktdathaarkoketterieëngeeneffecthadden,wantzehieldermeeopenbooghaarhoofd.Fabianzagdedonkereuitgroeivanhaargeblondeerdehaar.Meteenvermoeidgebaarkneeddezehaarhals.Datstukjehuidhadhijnieteerderuitdagendgevonden,maarnuzehetaanraakte,kwamhethemplotselingverleidelijkvoor.

Hijvondhaarprachtigzo.Eengevallenengel.Hijstakzijnhanduitenraaktezachtjeshaargezichtaan.Toenhijvoeldedatzeverkrampte,trokhijsnelzijnhandterug.Nietdeboelverpestennu.Fabiandeedalsofhijnietgekwetstwasdoorhaarreactie,Nickydeedalsofzeslechtswasgeschrokkenomdatzezijnhandniethadverwachtenglimlachtealweer.Dezaakwasondercontrole.

HetkwamnietinFabianopdathaarschriknietuitafkeervoortkwam,maaruithetgevoeldatzijnzachteaanrakinginhaarhadlosgemaakt.Hijhadzijnhandnietophaarbeengelegdalseenuitnodigingvoorseks,maartederophaarwanggelegd.Zonderbegeerteofhaast.

Fabianvroegwaaromzehaarharenhadgeblondeerd.EigenlijkwildehijvragenwaaromzeervoorhadgekozenditlosbandigeleventeleidenendatbegreepNickyheelgoed.Zegafeenantwoorddatbijiederanderafhankelijkendweepzuchtigoverzoukomen,maarnietuithaarmond,nietopdieuitdagende,zelfverzekerdetoon.Omdatmannendatgeilvinden.Datzeize.

Haarnetvankilleberekeningslootzichweer.Ikhebjulliemannendoor,verbeeldjemaarniets,wildezeermeezeggen,enikgebruikhetinmijn

voordeel.Fabianvoeldeweerzin,maaruitdieweerzingroeideevengoedzijnverlangen.

Hijwenstedatzezichverlegenvoelde,onbehaaglijkzelfs.Hijwildehaareenonzichtbaregrenslatenoverschrijden.Vrouwenuithetnormaleleventoondenzichalopgelatenalsjezeuitvroeg,alsjetelangnaarhunbenenkeek.Datwashemtegemakkelijk.Mooieenfatsoenlijkevrouwenwarenergenoeg,maarzijwareneenvoudigtelezen,teimponeren,vanhunstuktebrengen.BijNickyzochthij,meteenbezetenheiddiehemzelfverraste,naarhetkwetsbareinhetgepantserde,hetpureinhetonechte,hetbloteinhaarnaaktheid.Hijwildeconfronteren,ophetonbehoorlijkeaf.Hijwildehaarnaarintiemevrouwenzakenvragen,haarzienplassenenhaarzienbegereninplaatsvanzichbegeerdteweten.

ZestondalweeropenkeekonbewogentoehoeFabianhaastigeenpaarbiljettenoptafellegde.Weerliepenzedoordestad,opnieuwzwijgendeninraptempo,maarnudichtbijelkaar.Hijvroegzichnietsaf,genootervanzovanzelfsprekendnaasthaartelopen.Ineensstondzestil.Hierwoonik,zeizeopgewekt.

Zijn‘o’klonklagerdanhijhadgewild;nuklonkereenzeurderigeteleurstellingindoordiehemergerde.Hijnamaandatzeafscheidvanhemnam,maartoenzehemernstigbleefaankijkendronghettothemdoordatzewildedathijmeenaarbovengingendathijdatvoorstelde,wanthetaanbiedenzouhaareertenazijn.Dusvroeghijofhijeenborrelbijhaarmochtdrinken.

Hijliepachterhaaraandetrapop–hetwaseensmerigeenplakkerigetrap,maaralleswathijzagwarendebillendievoorhemwiegde,deslankekuiten,dehogehakken.Toenzehaarkleineappartementbereikten,excuseerdeNickyzichenverdweenindebadkamer.Omdetijdtedodenenzijnaandachtvanzijnkloppendegeslachtafteleiden,keekhijhethuisrond.Nergenszaghijschilderijen,kunstboekenofietswateenpassievoorschilderkunstverraadde.Misschienhadzeeldersindestadeenatelier,misschienhadzegelogen.Wellagenerstapelstijdschriften,voorhetmerendeelbuitenlandseVogues.Hijgingzittenindeenigefauteuildiedekamerrijkwasenwachtte.

Toenzeweerverscheen,hadzeeenkatoenenjurkjeensokkenaangetrokkenenwashaargezichtschoongepoetst.Hijherkendehaaramper.Zezageruitalshaareigenjongerezusje.Devermoeidheidwasvanhaargezichtgegledenenhaar

bewegingenwarenvaniedereuitdaginggespeend.Hijvondhaaromoptevreten.

Zeboogzichoverhemheen.Haararmensloegzeomzijnnek,haarkinrustteopzijnkruinentoenzezoeentijdjeroerloosbleefstaan,durfdehijmetzijnhoofdtegenhaarborstteleunen.Hijhoordehetgeluidvanhaarhartonderhaarborsten,hijkwammetiedereslagdichterbij,hijgingdathartbinnen,wachtteafindestiltetussendeslagen.

Haarmondzakteafnaardezijneenzekusten,zonderwildheid,onderzoekend.Zescheenzichophaargemaktevoelen.Hijtastteonderhaarjurkjeenzijstrektehaararmenhoogbovenzichalseenkinddatzichlaatuitkledendoorhaarmoeder.Ineenvloeiendebewegingtrokhijhetjurkjeoverhaarhoofduitenstrooptedaarnazijneigenklerenaf.Vrijmoedig,ongeremd,wikkeldezehaarlichaamomhemheenenliethemtoeinhaarbinnenste.

Allespanningwasuithemweggevloeid,eenrustkeerdeweerinzijnwezenenhijvoeldezichalsofhijnaeenlangenachtslapenverkwiktwakkerwasgeworden.

Nickylagopgeroldnaasthem,meegevoerddoordeslaap,zezweefdeoverdeBrandenburgerTor,deBebelplatz,verbovenhetinschaamtegebogenhoofdvanhaarmoeder,deeeltophaarhanden,debroerdienooithadgeantwoordophaarbrieven,verwegvandatalles,opwegnaardestijlvollemodellenuithaartijdschriften,naardemandiehaarzoumeenemennaarvernissages,galerieën,exposities,demandiehaardewereldzoulatenzien.

Zewaskalmenjongennaakt.Mooi,onschuldigenklein.Eenmeisje.Maarhijkeeknietmeer.

Snel,metbehoedzamebewegingenomhaarnietwakkertemaken,schoothijzijnklerenaan.Methernieuwdekrachtginghijdestraatop,snoofzijnlongenvolfrisselucht.Hetschemerdeopeenmanierdieeenzonnigedagbeloofde.Hijkeekomhoogenzaglichtdatnoggeenlichtwas.Zoietswashemnognooiteerderopgevallen.

Groeneservetjes

TjitskeJansen

Ikwastwaalfjaar,zatindebrugklasendachtdattekenenietswaswaarjebestbijkonpraten.Tochkreegikstrafvanmijntekenleraar:ikmoestdetuindiewijthuishadden,tekenenzoalsikhemvanuitmijnslaapkamerraamzag.

IkhebeenA4’tjegroengemaaktenbijhemingeleverd;ikhadookdetegelsvanmijndoordeweeksetuinerbijkunnentekenen,ofdestruiken,ofeenstuklucht,ofhetraamkozijn,ofhetprulletjedatinmijnvensterbanklag,ofdetegelséndestruikenéneenstukluchténhetraamkozijnénhetprulletjedatinmijnvensterbanklag,maarikheballeenhetgrasgetekend.

Dewereldwasnooitverwegindatgras,nooitverderwegdaneenpaarmeter.Ikkonerzoinrennen,opdebielzenzittenmetYuana,Amy,NettyenJolanda,poëzieplaatjesruilen,sinaasappelseten,zelfbedachteliedjeszingen,mascarauitproberen(dieYuanavanhaarouderenichtjehadgekregen),heelmooilopenovereenbalk(Jolandazatopballet),‘Anna,Maria,koekoek’spelen,ofoorlogje,springenopdespiralenvaneenoudbed,broodentaartjesbakkenvoormijnbroerenLesleyenGertjedie,naaanvankelijkedankbaarheidvooronzebakselsdezandbakannexeerden,kanalengroevenenwegenaanlegden.Dewereldwasnooitverwegindetuinvanhethuiswaarikgeborenben,nooitverderwegdaneenpaarmeter.

Ikvolgdeermetmijnvingersdemieren,ikzochterklavertjesvier,ikatermijntussen-de-middag-boterhammen,iklageropeenmiddaginmijnrodebikiniineenwitplastictuinstoelendachtaandedood.Ikwasbijnatienjaar.Datwassnelgegaan.Ikwasduseigenlijkalbijnatwintig,dertig,veertig,vijftig,zestig,zeventig,tachtig.Alsiktachtigzouworden,zouikalleennogmaarachtkeerkrijgenwatikalhadgehad,goedbeschouwdwasiknietvervandetachtig.Ikwasernogmaarnetenikwasalbijnadood.Nee,ikkomnietspelen,ikdenknaoverdedoodendatwilikblijvendoen,enookwilikmetmijnheupen,dieiknietheb,zoindezestoelliggenwaardoorhetlijktofikzewelheb–eenbezigheiddieikgoedvondpassenbijhetdenkenaandedood.TegenYuana,Amy,NettyenJolandaverteldeikmijngedachtenniet,ikzeigewoondatikgeenzinhadomtespelen,maarmijnmoederklopteophetraam,ikmoestdiestoeleensuitenvort.Ikvroegmeafwatzegezienhad,ofzegezienhadhoedonkermijngedachtenwaren.Gaanspelen.Datwasdeoplossing.Dewereldwasnooitverweg.Ikkonerzonaartoe.

Hethuiswaarikindeweekendenwas,hadookeentuin.Deweekendtuinwasbereikbaarviaeengrindpad.Alsjenaeenmeterofzevendebochtomging,kwamjeophetbinnenplaatsjemetdewaterputenbijdeachterdeurdieiknietalsachterdeurbeschouwde,omdathetdeenigedeurwasdiewegebruikten.Maaralsjeophetgrindpadrechtdoorgingendebochtnegeerde,passeerdejedeschuurvanomeFrank,waarhetverbodenterreinwas,enkwamjeuitbijdeappelboomendekippen-enkonijnenhokken.Viadezedonkerepoortbereiktejedegroentetuin–deenigeplekwaarhetlichtwas.Indezetuin,waardewereldverwegwas,zatikachtervlindersaan,probeerdeikkippentetemmen,ontdekteikdatkonijnengeenpreilusten,daterindeappelboomrodemierenwoonden,datjevingerszuurgaanruikenalsjediedooddrukt,datkippenhetnetzolekkervindenomtewordenaangehaaldalskatten(eenkipgaaternietvanknorren,maarsluiterwelvaakhaarogenbij)endatdeogenvankippenpreciesandersomdicht-enopengaandandeogenvanmensenenkatten(watnatuurlijklogischis:omdatzeopengaanvanbovennaarbenedenkunnenzeextragoednaardegrondkijken).Indeappelboomhadikoverdehegheenzichtopdestraat,enkeeknaardemensendiemijnietkendenendienietwistendatiknaarzekeek.

Inhethuisvanmijnweekendtuinwoondemijnvadervroegermetdriebroersenvierzusters(zozeimijnvaderdat),tweeouderseneenfoxterriër.Nuwoondehijerweer,metmijnomaenmijntante.Mijnvader,omaentantekwamennooitindetuin.

Ditwasgeentuinvanwaaruitjezodewereldinkonrennen.Opfoto’shadikgezienhoedithuiseenhuistussenweilandenwasgeweest.Ikhadgezienhoeheteenhuistussenhuizenwasgeworden,maarikwistenvoeldedatditeigenlijknietzowas,zozagheteralleenmaaruit.Inhetechtstondhethuisnogsteedstussendeweilanden.

ToenikmijngroeneA4’tjeinleverdebijmijntekenleraar,keekhijmeoverzijnbrilaan.‘Zietjullietuineréchtzouit?’Ikknikteenzweegoverdetegels,destruiken,delucht,hetraamkozijnenhetprulletjeinmijnvensterbank.Ookzweegikoverdeweekendtuin,diezouteveeltijdhebbengekost.MijntekenleraargreepmijnA4’tjeaanomhetoverMondriaantehebben.Ofwijooknietvondendatzijnwit-met-gele-strepen-schilderijeruitzagalseenservetje,maardatservetjesindetijdvanMondriaanerheelandersuitzagen,endatditsoortschilderijenhetmogelijkhaddengemaaktdatservetjesernuuitzien,zoalsservetjesernuuitzien.Gisterentoenikindesupermarktgroeneservetjeszag

liggen,moestikhieraandenken.

Vierdochters

BenTiggelaar

2005

Vanaf12april,21.16uurbenikvadervanvierdochters.Maria,Isabelle,Emmaennu:Bernice.Alleviergezondenvollevenslust.

Vrijwelallereactiesdieikopdegeboortekrijg,draaienmaaroméénding:watvindjeervandatjenumaarliefstvierdochtershebt?

Demeestemailtjes,briefjesenlosseopmerkingenhebbeneenlichthumoristischeboventoon.Ikvolstadanmetminofmeerspitsvondigeantwoorden:‘PrinsBernhardhadookvier,eh,vijfdochters’.

Eendeelvandereactiesheefteenernstigeondertoon:hadjenietlievereenzoongehad?

Evenserieus:watkaneenmensnoumeerdoendangewoondankbaarzijnvoorwat-iekrijgt?Datisgeenpolitiekecorrectheid,maarietswatikéchtmeen.Opveeldingeninhetlevenhebjetotaalgeengrip.Enalsdiezakendantochinjevoordeeluitpakken,wathebjedanaandevraagwatje‘liever’zouwillen?Ikbendomweggelukkigmetmijndapperedochters.

Erzijnpraktischevoordelen.Mijnvrouwenmijndochterszorgenervoordatmijnietwatsimplistischetestosteronkantnietdeoverhandkrijgt.Vrouwelijkgezelschapmaaktmannentotaangenamerewezens.

Eneenhuisvolvrolijkejongemeidenheefthetmeindeloopvandejarenvrijwelonmogelijkgemaaktomnogcynischestukjesteschrijven.Ikbenervanovertuigddataldiecolumnistendieblijvenhangeninpessimistischediagnosesenzureaanklachtengewoonteweinigdochtershebben.

Gekisweldathetvooralvrouwenwarendiemijindeafgelopenmaandeneenzoontoewensten.Typischvrouwelijkgebrekaanzelfvertrouwen?Lijktmeietsomvolmannelijkedadendrangaantewerkenindeopvoedingvanmijnviermeiden.Naastandereonmisbarecompetentiesalskaartlezenenachteruit

inparkeren.

2006

‘Pap,wijeisenmeerverantwoordelijkheid.’

IsabellevanachtjaarenEmmavanzesjaarzijnbloedserieus.

‘Meerverantwoordelijkheid?’Ikkijkzeaan.‘Hoebedoelje?’

‘Wijwilleneengoudvis’,zegtIsabelle.

IkkijkopzijnaarMaria.Ikverdenkmijnoudstedochterervanhetbreintezijnachterdezestrategie.Iknammedeafgelopen(te)drukkeweekminstenszevenkeerluidkeelsvooromminderverantwoordelijkhedennaarmijzelftoeteharken.Bovendienmaakteikmemeerderekerenboosomonverantwoordgedragvananderen.Dehelftvandieuitbarstingenvondplaatsinhetbijzijnvandekinderen,wateigenlijkookheelonverantwoordis.Hoedanook,hetonderwerpspeeltendaarmakenzegebruikvan.

Volgensmijnkinderenheeftverantwoordelijkheidtemakenmetgoudvissendieaanjezorgzijntoevertrouwd.Datisnognietzodom.Natuurlijkwillenveelmensengraaggeheelzelfstandighunverantwoordelijkhedenbepalen.Maarikgeloofeigenlijkdatallesvanwaardedatjeinditlevenkrijgt,perdefinitieeenverantwoordelijkheidmetzichmeebrengt.

Depaartalentenwaarmeeikgeborenben,deopleidingdieikmochtvolgen,devrouwmetwieikgetrouwdben,dedochtersdiewekregen,hetgelddatikverdien...Iederemogelijkheiddieikkrijgvergrootmijnverantwoordelijkheid.

Aandeanderekant:inmijnwerkwordikvaakgeconfronteerdmetleiderschapzonderechte,gevoeldeverantwoordelijkheid.Eenenormprobleeminveelorganisaties.Zoudatkomenomdatdezemensenvroegergééneigenhuisdierhadden?

‘Pap!?’

Ikkijkmijndochtersweeraan.Zeproevendatiknietmeteenneegazeggenophuneisenpakkenmeteendoor.

‘Weeisenookeenhamster’,zegtIsabelle.

‘Enikwileenmuis’,zegtEmma,‘maardatmagvastniet’.

‘Datlaatsteklopt’,zegik,‘maaroveraldieanderevragenzalikeensgoednadenken’.

2007

‘Papa,ziejealeenreet?’Emmakijktmeernstigaan.Zehoudtdeelleboogwaaropzegevallenisvlakvoormijnneus.Wanneerietsvoormijnietduidelijkis,roepikmeestaldatikergeenreetvansnapofgeenreetvanzie.BlijkbaarheeftEmmaditnuookinhaarvocabulaireopgenomen.Maardanvolgensdeijzerenlogicavaneenzevenjarige.Jezietgéénreetofjezietwéleenreet.

Ikbenlangnietaltijddevrolijkepersoondieikzouwillenzijn.Eenslechterecensie,eenregenbuiofeenlekkebandenikzitalopdegrensvaneenfiksewinterdepressie.Maargelukkighoudenvierdochtersmijnstemmingbinnenaanvaardbaregrenzen.Ikrealiseermesteedsvakerhoenódigikdieviermeidenheb,juistomdatzemijnodighebben.

Netalsikbegintedenkendatniemandindewereldopmijzittewachten,omdateraleenuurgeene-mailisbinnengekomen,heeftBernicevananderhalfeenschoneluierendusmijnodig.Ennetalsikbegintetwijfelenaanmijneigenintelligentie,omdatikaltweeuurbonnetjesvoordebelastingzittesorteren,steltMariavantwaalfdevraagwatongeslachtelijkevoortplantingis.

DochterszijneensoorthomeopatischeProzac.Wasikbaasvaneenzorgverzekeraar,danzouikmannenmetdochterssubietkortinggeven.Zouikministerzijn,danvertaaldeikhetonmiddellijkinbeleid:iedereNederlander,armofrijk,heeftrechtoptenminsteééndochter.

2008

‘Waarzijndevoetberen?Waarzijndevoetberen?’BernicevanbijnadriejaarhelpthaarouderezusIsabelle.Zezoekensamennaarvoetbalkleren.Maardatisbesteenlangwoord.Voetberendus.

Hetismiddenopdedag.Eenwerkdag.Enditisderedenwaaromikhetzoleukvindomaandekeukentafeltewerken.Deafgelopenweekhebikdoorgebrachtinmijnkantoorindeschuur.Geconcentreerdsleutelenaaneengrootseminar,van’smorgenstot’savonds.Maarnudatachterderugis,verhuistdeBVTiggelaarweerterugnaarhaarfavorietestek.

Onzekeukentafelbiedteengeweldiguitzichtopdeontwikkelingvanonzeviermeiden.

‘Pap,waaromzittenereigenlijkruimtewezensopeenauto?’‘Hoebedoelje?’‘Nou.Alshetregentzeggenjulliealtijd:evenderuimtewezensaanzetten.Endandrukjeopzo’nknopje.’

Tijdensdrukkewekenzieikmijnmeidensomsdagenachterelkaarmaarheelkort.’sMorgensalswenogmoeenchagrijnigzijn.En’savondsalsweinmiddelswéérmoezijn.Enikrealiseermedatdithetbeeldmoetzijndatveelvadersenmoedersmeekrijgenvanhunkinderen.

Nieteerlijk.Opdiemanierziejejekinderenopwerkdagenalleenmaaralsjesamenopjeslechtstbent.Alsouderkunjejedaarmisschiennogweleenbeetjeoverheenzetten.Maarkinderendoennognietaanzelfmanagementenpr.Diezijngewoonzichzelf.Vooralalszeeenpesthumeurhebben.

Maaroverdag,aandekeukentafel,maakikmijnmeidenjuistmeeophungekste,druksteenleukstemomenten.

‘Pap,welkemuziekvindjijleuk?’vraagtIsabelle.‘Vanalles’,zegik.‘VindjijDJTostiookzogoed?’vraagtze.‘DJTosti?IkbeneenenormefanvanDJTosti!’

Dezekantvanhetparadijs

RonaldGiphart

Degrotevraagiswieergeheelinstijlvermoordgaatworden.FotograafAlexenikkomenaanophetvliegveldvanVictoriaFalls(Zimbabwe)voorwatdemeestweelderigesnoepreisvanonslevenmoetworden:perluxespoorvertrekkenweovermorgenviaBotswananaarPretoriaenKaapstad.OnsvijfsterrentreinstelstaatbekendalsThePrideofAfrica,ennaarverluidtzoureizenmetdezetreinoriëntaalserzijndandeOriënt-Express,koninklijkerdanhetIndiasePalaceonWheelsencomfortabelerdaneenenkelereisBaarn-Utrecht.Inonzekofferszittensmokingsengestijfdeoverhemden,watmeinmijnkennissenkringnogaljaloersekritiekvoorafopleverdealszouik‘hetechteAfrika’nietgaanzien.

DatechteAfrikazienwealnavijfminuten.Langsdeasfaltwegdoorderoodbruineveldenlopenvrouwenmetgrotezakkenenschalenophunhoofd.OmdatAlexbangisdatditdeenigevrouweninAfrikazijndiemetspullenophunhoofdlangsdewegenzeulen,laathijdetaxichauffeuronmiddellijkstoppenomfoto’stenemen.Devrouwenreagerenbreedlachendenovervriendelijk.Alexwilwetenwaardevrouwennaartoelopen;alsditeendorpjeeenpaarkilometerverderopblijkttezijn,vragenweonzechauffeureenstukomterijden.EnzolopenweeenkwartiernaonzeaankomstinZimbabwealrondineenNovib-kalender.HetdorpjeheetGodgerLodge,wezijngestoptbijeenomheinderfjemetdriehutjes,waareenvrouwmeteenlangstukhoutgraanstaattepletten.Zekerachtkinderenrennenonsuitgelatentegemoet.Alex(1.92m)buigtzichvooroverengeeftzeallemaaleenhand,waarnazealsvolleerdemodellenvoorhemposeren(thátsmileFiona,yes,góód,yes).Iedereenisteaardig!ProbeerinNederlandeensbijiemandaantebellenmetdevraagofjezijnbedofkeukenmagbekijken(zondercamerateamvansbs6dan).Hierlatenzeonsalleszien:hunslaaphuisje,hunkookhuisjemetopenpuntdakvoorderook,enhethutjewaardemannenverpozennahetwerk.

Hetcontrastmetonshotelkonnietgroter.VictoriaFallsHotelstaatbekendalshetmeestdecadentehotelvanAfrika;hetisiniedergevalhetduurstehotelwaarAlexenikooitzullenslapen.Terillustratie:vergelekenmetditgebouwisPaleisSoestdijkeenschuurtjeindetuin;erverblijventweehonderdgasten(allemaalbleek)enerwerkendriehonderdvijfentwintigpersoneelsleden(allemaaldonker,opéénna).Bijnanergensopaardezalereenplektevindenzijnwaarhetkolonialistischeverledenzoschaamteloosherleeftalsindithotel,héérlijk.Ikkaneenlijstgevenmetcopieuzeuitspattingen,maarhetvolstaattenoemendat

erophetterraseenkeuriggekledejongenlooptwiensenigetaakisdeijsklontjesindeglazenvandegastenteverversen(detail:eenglasbierkostmeerdanwathijperdagverdient).

Wiezichalskindooitheeftafgevraagdwaardewolkenwordengemaakt:bijdeVictoriaRegenboog-watervalinZimbabwe.Zonderteoverdrijvenisditdemooisteplekdieweooithebbengezien.DeZambezi-rivierstorthierzo’n400.000literwaterovereenbreedtevanzevenDomtorensenéénDomtorenindediepte,endezeaanblikisdermateoverweldigenddatAlexverzucht:‘Alsikditzie,wilikalleenmaarhierblijven’.Minutenlangstarenwenaardevallenderivier.Hetwaterwordtzohoogopgespatdatwesomsletterlijkineenwolkstaan.Endanhebbenwedewatervalnognieteens’snachtsgezien.HetschijntdaterbijvollemaanaandehemelbovendeFallseenzilverenregenboogstaat,hetmooistenatuurfenomeendenkbaar(afgezienvanhetverschijnselalbinogiraffe).

DevolgendedagneemtEdward(gisterentaxichauffeur,inmiddelsfriend)onsmeenaarzijntownshipShinotimba.KennissenhaddenmevoorspelddatAfrika‘andersrook’endatjedaarbehoorlijkdepressiefvankonraken.InderdaadisdeoverheersendegeurhierzoeterenmufferdaninWest-Europa.AlsenigebleekgezichtenvertoevenAlexenikeenuurtjeineenzogehetenbeergarden,eenschoolpleinannexcafé,waartroebelbiervoorveertigcentinemmersvantweeliterwordtverkochtaanhonderdenZimbabwanen.Eengrappigjongetjedatzichkomtaanbiedenalsmodel,zietdepenneninmijnhemdenvraagtwijzendofhijeréénmaghebben.SoIcanlearntowriteatschool,zegthijleep.Ikstavooreendilemma.MoetikheméénvanmijndureParkerSonnetsgeven,ofonthoudikhemalineenvroegstadiumdekansooiteenNobelprijsbijelkaarteschrijven.LaterlegtEdwarduitdatdepennengebruiktwordenvoortatoeages.

Slenterendoverhetmarktpleintjevandetownshipverbazenweonseralsmaaroverdatiedereenzoaardigis.Iedereenlacht,iedereenzwaait,iedereengeeftjespontaaneenAfricanhandshake(datwilzeggen:eenhanddrukterwijlje‘God’zegt,gevolgddooreenwederzijdseduimgreepbegeleiddoor‘bless’,eindigendmetweereenhanddruken‘Africa’).

Datdemensenhierzoonvoorstelbaaraardigzijn,vindtookdeenigeNederlanderdiewetegenkomenophetterrasvanonshotel.WelkelandgenoothorenNederlanderssteevasttegentekomenduizendenkilometersvanhuis?Inderdaad:deVakantieman.‘Ikbenalinheelveellandengeweest’,zegtFrits

Bomtegenons,ondertussenzijncameramanregisserend,‘maardevriendelijkheidvandezemensenslaatalles’.(Echtgebeurd.)

DieavondmakenAlexenikeenchampagnecruiseoverdeZambezi,enwordenwevreemdgenoegtocheenbeetjelinksenongelukkig.Terwijlhonderdtwintigroodverbrandehomosapienszichopvierbotenvergapenaanéénnijlpaard,tweeneushoorns,deslurfvaneenolifantenveertigduizendzeerzeldzamemalariamuggen,besprekenAlexenikdewurgendetegenstellingarm-rijk(wurgend,hèAlex?Jaheelwurgend,Ronald)envragenweafwatvooreenverschrikkelijkeuitspattingenonsmorgenopdetreintewachtenstaan.AlswenubelovendatwebijdevolgendekamerverkiezingenSocialistischePartijstemmen,besluitenweeenbeetjetipsyvandebubbels,zoudenwedanoprechtervanzoveelweeldekunnengenieten?

Decruisekeertvoortijdigterugnaarhethaventje,omdateenAustralischemeneermoetplassen.

DevolgendemiddagdragenbellboysonzekoffersnaarhetstationvanVictoriaFalls–overigensdezelfdebellboysdieAlexbijwijzevanpostmodernegrapgefotografeerdheeftophethemelbedvandeRoyalSuitevanhethotel(thátsmileBernhard,yes,góód,yes).WewordendoorhetpersoneelvanRovosRailontvangenmetkirroyaleeneensmettelozeredcarpet.Indewekenvooronsvertrekhebbenweonstallozemalenafgevraagdwatvoorpubliek‘demeestluxueuzetreinreisterwereld’zoutrekken;opheteerstegezichtlijkenwedezemensentekunnenscharenonderdenoemertheoldandthebeautiful.Alswestaantewachtentotwewegwijswordengemaakt,spreekteentoekomstigereisgenootonsaanmetOxfordiaansetongval(hijzieteruitalseenkruisingtussenAlbertMolenMisterHumphreyuitAreyoubeingserved?).‘Voordeprijsdiewehiervoorbetalen,vindikdatzeonsbestinhangmattennaaronzewagonskunnendragen,vindenjullieniet?’zegthij,mijnarmpakkend.WijknikkenendemansteltzichvooralsKeithHoddle.AlshijonsheeftuitgelegddathijhoorttoteengroepvandertigEngelsendiealeenmaandinAfrika‘kampeert’,komtiemandvanzijngezelschapvragenwieKeithnuweeraandehaakheeftgeslagen.

‘ThesetwoawfullyniceyoungDutchmen,’zegtKeith,endezekeerkrijgtAlexeenkneepjeinzijnarm.

DooronzepersoonlijkebegeleidsterMinniwordenwenaaronscompartiment

gebracht.Zeschuiftdedeurvanonzekameropen,waarnaAlexenikelkaarevenademloosaangapen.DeRovos-treinheefttweecategorieënkamers:deLuxurySuites(drieinééntreinstel)endeRoyalSuites(tweeinééntreinstel).Wijwordenondergebrachtindelaatste,watbetekentdatwenaarhetvoorbijtrekkendAfrikakunnenkijkenvanuitonslits-jumeaux,onzezithoekofonsligbad(ondertussenonzeminibarplunderend).Erstaanbloemen,erliggenhapjesenindekoelerwachteenfleschampagne.Minnilegtonsderegelsaanboorduit:eengeheelgeopendedeurbetekentdatmenroomservicewil,eenhalfgeopendedeurdatmennietopzijnkameris,eneengeslotendeurdatmenligtterusten.Menkanopzijnkamerblijven,maarmenkanooknaardespecialeBarCarofLoungeCar.Hetavondetenwordt,geheelvolgensdemoresvandejarendertig,aangekondigdmeteengong.

AlsMinniwegis,verkennenweonzesuite(donkeregobelins,bruinelambrisering).Onstreinstelwerdin1919gebouwdinEngelandenisdoorRohanVos,deoprichtervanRovos,vollediggerenoveerd.DezeVoswasdezoonvaneenNederlandseartsdieinZuid-Afrikafortuinzocht.Naeensuccesvollezakencarrièrebegonhijalshobbyverlepteoudetreinstellenenlocomotievenoptekopen,diehijgeheelinklassiekestaatterugbracht.AanvankelijkvoorvriendenorganiseerdehijvrolijkereisjesdoorAfrika,watuitliepoptweepermanentelijnendoorZuid-AfrikaenZimbabwe,eneenjaarlijksetripvaneenmaandnaarDar-Es-Salaam.

Eengedenkwaardigmoment:omvijfoverzesfluitdestoomlocomotiefenbegintdetreinterijden.AlexenikhebbeninmiddelsonzeachtschuiframengeopendomVictoriaFallsuittezwaaien.Iedereenophetstationzwaaitterug.Eenhalfuurhangenweuitdetrein,kijkendnaarhetlandschap,demensenendehuisjes,metdewindinonzehareneneenglasinonzehanden.Hetisvervelendwerk,maarhetmoetgebeuren.

Tweeuurlatergaatdegongvoorhetdiner.Metgepoetstetanden,schonevoorhuideneninsmokingbetredenweCoachno.195,eenvandetweeorigineleDiningCarsuit1924(ditisnatuurlijkverrassendoninteressanteinformatie,waarzebijRailsergdolopzijn).HetgezelschapgezelligeBritsearistocratenwachtonsopenwewordenbijKeithaantafelgenood.TerwijleenoberZandvlietChardonnayserveert,vragenweKeithnaarhunreistotnutoe.ErvolgteenlangverhaaloverdevreselijketegenslagendiedeBrittenalhebbenondervondeninhetAfrikaanse.

‘Eergisterenbijvoorbeeld’,verteltKeithmeewarigmetzijnhoofdschuddend,‘werddelunchpasomdrieuur’smid-dagsgeserveerd.O,hetwashorrible.Omdrieuur!’

Alexeniklachenhard,wantwemeneneentypischOscar-Wildeaansunderstatementtebespeuren.Keithgrinniktmetonsmee,maarhetisduidelijkdathijnietvatwaaromwezoluchtigdoenoverzoveelleed.

‘Alsjeomdrieuur’smiddagsnognietgelunchthebt,kunjehelemaalweekworden’,legthijuit.

ErwordtoverCharlesDickensverteltdathijopkerstavondeenpaarzwerversinhuurdedievoorzijnhuis‘Honger!Honger!’moestenroepen,zodatdemaaltijdbetersmaakte.IkmoetaanditverhaaldenkenalswestilstaanbijstationThomsonJunction.Tweeuurwachtenweopeengroensein.TerwijlindeShanganiDiningCarvijfgangenvandemeestverfijndeculinairehoogstandjeswordengeserveerd(bereidineenspecialeKitchenCaruit1938),kijkenbuitentientallenZimbabwanenhoewijonzesmokedTunaFish,gegrildeKingklip,KarooLambCutletsenPecanNutFlanverorberen.Tochishetzekernietongezellig.DeBrittenhoudenmetenkeleAustraliërsenZuid-AfrikanenwedstrijdenwelsprekendheidenKeithhoortonsuitoverhetNederlandsebeleidaangaandedarkroomsenchildabuse.Alsweomelfuurnadecognacendesigarennetinjuistestemmingzijnvoorhardegroepsporno,gaanalleechtparenslapen,datzuljealtijdzien.Laterbegrijpenwewaarom.DetreinwordtinmiddelsweerschokkendenstotenddoorZimbabwegereden,enhetmoetvoordeBritseenAustralischeemeritieengenotzijneensinbedtekunnenliggen,zonderzelftehoevenbewegen.

Bijhetdriegangenontbijtblijktdaterniemandisvermoord,datisweleentegenvaller.WestoppeninBulawesi,waarwemethetgezelschapeenwildedierenasielbezoeken.HetgroepjeEngelsenblijkteenrunninggagtehebben.Eerstbekijkenzebelangstellenddekooienmetempala’s,baboo’s,rino’sofspringbokken.Niceanimal!,roepenzevervolgensbewonderend.Let’skillhim.

Integenstellingtothetdiner,magdelunchinvrijetijdskledingwordenbezocht.Hoewelwenogvolzittenvanavondetenenontbijt,serverendeobersopgewektviergangenkleurrijkevoedselkunst.InmiddelszijndeEngelsenerachterdatwijeenverslagmakenvandezereis,waaropzeonsstukvoorstukvandelaatste

roddelskomenvoorzien(‘haarpruikwasvanmorgenonderhetbedgevallen’).Keithblijftonzevoornaamstebeschermheerenwesprekenafdatwehemnadelunchgaanfotograferen.Hijontvangtonsinzijncabine,gekleedinminibroek,zijdenoverhemdenlangewittesokken.Uitdagendgaathijliggenopzijnbed.‘ZijnmijnnaaktebenenmisschiennietteshockerendvoordeDutchreaders?’vraagthijminzaamglimlachend,maarAlexzietinditschrikbeeldeenprachtigplaatje(thátsmileKeith,yes,góód,yes).WatKeithnietweetisdatweeenhalfuurlaterinonzesuitepersiflagesopzijnposemaken.

NahetavondetenzittenwezwaaraandecognacmetMartin,eengepensioneerdekunsthandelaar.OphetObservationDeck,deopenverandavanhetachterstetreinstel,vergapenweonsaaneenhelderdersterrenhemeldanweooithebbengezien.WevragenwelkgebiedinAfrikaMartinhetmooistvond.Martindenktevenna,enroeptnaarzijnvrouw:‘Peg,welkgebiedvondenweookalweerhetmooist?’

DevolgendedagkomenweaaninPretoria,waarweafscheidnemenvandeEngelsen.WeverblijveneendaginhetberoemdeVictoriaHotel,rechttegenoverhetstation,omdewerkplaatsvanRovostebezoeken.

DegroepwaarmeewevanPretorianaarKaapstadzullenreizenblijktonmiddellijkveelaangenamerdandeietwatverwendeBritten.Bijderedcarpetreceptionspreekteengrappigemanonsaan.‘Youguysarejournalists,Icanseethat,’beginthijhetgesprek,waarnawemogenradenwatzijnberoepis.Hijblijktgeenkunstenaar,parfumier,boomchirurgofchef-kok,maardehuidigebevelhebbervanhetAmerikaanselegerinSaoedi-Arabië,sectorNoordoost.Janis,zijnvrouw,doceertvrouwenstudiesaandeuniversiteitvandeVerenigdeEmiraten.

EenuurnavertrekheeftzichindeLoungeCarronddeKolonelaleenhechtegroepgevormd.GrotegangmakerisKoosMyburgh,eenZuid-Afrikaanseprogressievewijnboerdienadeafschaffingvandeapartheidzijneigenpr-bureauoprichtte(hijbegeleiddeonderandereHermanvanVeeninJohannesburg).KoosreistregelmatigmetRovosenhijkentallemooieverhalen.ZowaserdekeerdateengroepjelieveEngelsenophetachterdekzattegenietenvandehapjes,detheemetmelkenhetuitzicht.Detreinkwamstiltestaanvooreenstationomtewachtenopeensein.AchterdelaatstewagonkwamnogeenanderetreintestaandiegevuldwasmethonderdenledenvandeInkatha-stam(diehettotvoorkortwastoegestaanmetsperenoverstraattegaan).Omdatde

Inkatha-ledenhunoverstapdreigdentemissen,sprongenzeuithuntreinomlangshetspoornaarhetstationterennen.DeEngelsenophetachterdekwistennietwathenoverkwam.Huntheebegonjuistgoedopsmaaktekomen,toenzeplotselingeenhordemannenmetsperenopzichafzagenrennen.Inpaniekzijnzijdaaropnaardegangengevlucht.

EenandereberoemdeRovos-legendespeeldezichaftijdensdeschermutselingendiealtijdplaatsvindenophettrajectKimberley-Matjiesfontein,tussengastenvanRovosenreizigersmetdeBloutrein,demodern-luxestaatstreintussenPretoriaenKaapstad.OpeenkleinstationmoetdeRovosstilhoudenomdeBloutreintelatenpasseren,juistalsindebeidetreinenlunchwordtgeserveerd.Ongeveervijfminutenstaandetreinennaastelkaarstil,genoegvoordegastenvanRovosommethandgebarenenhettonenvanlekkeregerechtenduidelijktemakenhoezeerzedeBloutreinverachten.Tijdenséénreisontstonderonderdegasteneenbeetjemeligesfeer.OmdeBloutrein-reizigersdeeetlustteontnemenknooptenzemassaalhunbroekopen,engavenzehenwatKoosnoemt‘eenbruineknipoog’.

TreinenmetRovosisfantastisch,maareengoedgezelschapmaaktdereisperfect.Hoewelerniemandvermoordwordt,blijkthoegoedwehetdezerithebbengetroffen.Detopkokheefterduidelijkzininenbereidhetenesubliemegerechtnahetandere,deleidingaanboordisinhandenvaneenmandieopcaptainStubingvanLoveBoatlijktendieallesdoetomdefeestvreugdetevergroten.ZozitteninzijnstaftweeNederlandsepleziermakersgenaamdMichael(co-manager)&Knud(barman)diezichmaaromééndingbekommeren:gevuldeglazen.

Delaatsteavondisverrewegdebestevandehelereis.Koos(gekleedineenIndiaasgewaadplusfez)heefteenpaarserverende‘skattebouten’zovergekregendatzijnahetdinerindeLoungeCareenpaarauthentiekZuid-Afrikaanseliederenzingen,metalsgevolgdatalleAustraliërs,Fransen,Duitseobers,Amerikanen,kolonelsenNederlanderswillenlatenziendathuncultuurhiervoornietonderdoet(zozingenwijspeciaalvoorKoosietsvanBabettevanVeen).HetisevenabsurdalsvermakelijkommetdertigmensenvanoverdehelewereldineenZuid-Afrikaanserestauratie-wagenbijdebarteklittenenliederentezingen.Nadeliederenkomendegrappen,dewereldpolitiek,elkaarsge-woontenendeverschillendevormenvanliefde.

Omhalfvier’snachtswaggelenweinoptochtterugnaaronzesuites.HetgeefteengoedgevoelalswebijwijzevanafscheidelkaarallemaaleenAfricanhandshakegeven.InonzekamerontkurktAlexdeallerlaatsteflesNederburgCabernetSauvignonenineengoedbedoeldcontemplatiefmomentoverdenkenwedemeestprodigieuzetripdieweooithebbengemaakt.Wekunnennunatuurlijkenormironischopdezereisgaanzittenafgeven,maardatneemtnietwegdatvooraldezelaatstedagenfantastischwaren.Alsnuiedereendiezichdezereiskanveroorloven,eenzelfdebedragstortophetgironummer67.20.51.435tennamevanRoomtoRead,danzoudattochalheelwatschelen,besluitenwe,waarnaweallebeieentijdlangrozigzwijgenendrinken.Laterzegik:‘Nadezereiszalgeenenkeleluxehethalenbijwatwijhierhebbenmeegemaakt’.Alexknikt.Zijnstriklosknopendverzuchthijsomber:‘Werdenwijmaarvermoordvannacht’.

Dankbetuiging

Dezeuitgaveismogelijkgemaaktdoordebelangelozemedewerkingvandevolgendemensenenbedrijven:

ArcticPaperMunkedalsAB–A.W.BrunaUitgeversB.V.–Bol.com–Brunabv–HermanBrusselmans–CreativeVenue–DaphneDeckers–AdriaanvanDis–RenateDorrestein–RonaldGiphart–KristienHemmerechts–TjitskeJansen–ArthurJapin–WilfrieddeJong–MichielvanKampen–Kluun–HermanKoch–AukeKok–KoninklijkeWöhrmannb.v.–NautaenHaagenbv–RaschaPeper–PrePressMediaGroep–MarcellaRijntjes–Sebes&VanGelderen,literairagentschap–JanSiebelink–SusanSmit–MaartenSpanjer–BonnievanSpankeren–RositaSteenbeek–StudioImago–StudioJandeBoer–BenTiggelaar–ChristopheVekeman–LeonVerdonschot–RobertVuijsje–PeterWinnen–JoostZwagerman.

Verantwoording

HermanBrusselmans,‘Zonden’verscheeneerderinHetLaatsteNieuws(2008).

DaphneDeckers,‘Plakzak’en‘Etenisseks’zijnafkomstiguitManlief(Tirion,2008).

AdriaanvanDis,‘LeTigre’verscheeneerderondereenanderenaamenineenanderevorminEnFrance(zomer2009).

RenateDorrestein,‘Blauwbaardsbruiden’verscheeneerderindebundelZoeterdanhoning(Amber,1993).

RonaldGiphart,‘Dezekantvanhetparadijs’verscheeneerderinPlaneetLiteratuur(Podium,1998).

KristienHemmerechts,‘Linda’werdspeciaalgeschrevenvoorStampvolverhalen.

TjitskeJansen,‘Groeneservetjes’werdspeciaalgeschrevenvoorStampvolverhalen.

ArthurJapin,‘Hoppa!’verscheeneerderindebundelMagonischeVerhalen(DeArbeiderspers,1996).

WilfrieddeJong,‘Banganegem’verscheeneerderinDelinkerbilvanBettini(Podium,2005).

Kluun,‘Deontdekkingvandeliefde’verscheeneerderinBoek.

HermanKoch,‘BriefaanschrijverM.’werdspeciaalgeschrevenvoorStampvolverhalen.

AukeKok,‘Foto?Geenfoto!’verscheeneerderinHollandsDiep.

RaschaPeper,‘Spekkies’verscheeneerderinElegance.

JanSiebelink,‘Mijneersteliefde’verscheeneerderinHartjeZomer(DeBezigeBij,1991).

SusanSmit,‘Onderhaarhuid’verscheeneerderinCarl.

MaartenSpanjer,‘Bijnamenindesport’werdspeciaalgeschrevenvoorStampvolverhalen.

RositaSteenbeek,‘Hogehakken’verscheeneerderinAvantgarde(juli2007).

BenTiggelaar,‘Vierdochters’iseencombinatieenherbewerkingvaneenaantalcolumnsdieeerderverscheneninIntermediair.

ChristopheVekeman,‘Hetvolk’en‘LazyLex’zullenverschijneninSenorita’s.Gedichtenenanderepodiumteksten(DeArbeiderspers,2009).

LeonVerdonschot,‘HetVespertje’iseenbewerktepassageuitDenvis,eenrockroman(ThomasRap,2009).

RobertVuijsje,‘Zogenaamdevrienden’verscheeneerderinSamenwerking100jaar,Verhalenvanschrijvendebewoners.

PeterWinnen,‘AllezCharly’verscheeneerderinDeMuur.

JoostZwagerman,‘Schoonmakenopzaal’verscheeneerderinZorgvanNu,kwartaalcahiervanMedischCentrumAlkmaar.