Stalen damwanden

Stalen damwanden bij

hoogwaterkeringen en

kanaaldijken

Stalen damwanden – efficiënte oplossingen voor deaanleg van nieuwe dijken, voor dijkverbetering envoor aanleg en onderhoud van kanalen

Er zijn vele mogelijkheden om stalen damwanden toe te passen bij hoogwater-keringen bij aanleg en onderhoud van kanalen. Terwijl ze in nieuwe dijkeneen afdichtende of een belastingspreidende of stabiliserende functie kunnenhebben, worden ze ook gebruikt om bestaande dijken te versterken. Bijruimteproblemen, bijvoorbeeld in havengebieden, kan een enkele stalendamwand bovendien een op zichzelf staande hoogwaterkering vormen.

De volgende voorbeelden zijn geenszinseen volledige opsomming van alletoepassingsmogelijkheden van stalendamwanden. Ze moeten eerder gezienworden als creatieve voorstellen vooropdrachtgevers en ingenieurs.

• In dijken kan een damwand wordentoegepast als afdichtingswand. Bijhet op diepte brengen van de dam-wandelementen raken de sloten veel-al gevuld met materiaal uit de onder-grond. Dit materiaal vormt in beperk-te mate een garantie voor de nood-zakelijke dichtheid van de wand. Dedoorlatendheid van de wand kan nogverder verminderd worden doorbetrouwbare en goed afsluitendeafdichtingssystemen. Een afdichtings-wand van damwandplanken heeftniet alleen als effect dat hij afdichtendwerkt, maar ook dat hij de algehelestabiliteit van de dijk verbetert.De wand stabiliseert zowel het buiten-talud als de dijkskruin, aangeziende damwand het voor de stabiliteitmaatgevende afschuifvlak onder-breekt. Het binnentalud van de dijkwordt gestabiliseerd doordat degrondwaterstand lager komt teliggen. Dankzij ondoorlatende

afdichtingen kan het lekdebiet (= de hoeveelheid water die door de damwandsloten stroomt) wordengeminimaliseerd. Aangezien eenstalen damwand bovendien ondoor-dringbaar is voor holen- en gangen-gravende dieren en boomwortels,voorkomt hij het gevaar van piping(= intern zandtransport door te grotestroomsnelheden van grondwater)(figuur 1)

2 Stalen damwanden

Inhoudsopgave

2 Stalen damwanden – efficiënte oplossingen voorde aanleg van nieuwe dijken, voor dijkverbeteringen voor aanleg en onderhoud van kanalen

4 Bouwen met stalen damwand– een bouwwijze met voordelen

6 Damwandtechniek– de juiste keuze

8 Damwand en landschapsinrichting– creatief omgaan met vormgeven aan de natuur

10 Stalen damwanden in de praktijk– Merwededijk Sleeuwijk

11 Stalen damwanden in de praktijk– Dijkverbetering Driel-Kesteren

Figuur 1: afdichtende wand

Figuur 4: maatregelen tegen verzakking

Figuur 3b: stabilisatie van de taludhellingaan de landzijde

Figuur 3a: stabilisatie van talud/ bescherming tegen erosie aan de waterzijde

damwand

verankering

afdekklei

damwand

bekleding van metselwerk

afdekklei

dijklichaamdijklichaam

damwandd ondergrondvan de dijk

gdijkdevan

g

tiedrainageconstructt

dijklichaam

damwandondergrond van de dijk

afdekklei

dijklichaam

damwand

ondergrondvan de dijk

afdekklei

Figuur 5: hoogwaterkeringswand

Figuur 2: verhoging van de ontwerp(hoog).waterstand

dijklichaam

damwand

ondergrond van de dijk

drainageconstructie

afdekklei

Figuur 3c: stabilisatie van de taludhelling aan delandzijde m.b.v. een korte damwand

dijklichaamdijklichaadijklichaamdamwand

slappe, slechtdoorlatende

Holocene laag

doorlatende Pleistocene zandlaag

afdekklei

ondergrondvan de dijk

gdijkdevan

g

tiedrainageconstructt ctiedrainageconstrucc

• Met behulp van een stalen damwandkan een dijk niet alleen ondoorlatendworden gemaakt, maar ook, metweinig ruimtebeslag, worden aange-past aan een verhoging van deontwerpwaterstand. Men laat hier-bij eenvoudigweg de damplanken totde gewenste hoogte boven debestaande kruinhoogte uitsteken.Men spaart hierbij aanzienlijk veelruimte ten opzichte van een normaledijkverhoging met een grondcon-structie. Stalen damwanden kunnenop grond van hun sterkte en stijfheidde in het dijklichaam voorkomendewaterdruk zonder problemen opvan-gen. Verder stabiliseert de stalendamwand ook bij een ophoging vande dijk het buitentalud en de dijks-kruin. Door het aanbrengen van dedamwand komt het freatische vlakter plaatse van het binnentalud lagerte liggen. (figuur 2)

• De stalen damwand is van bijzonderebetekenis voor het stabiliseren vaneen talud. De damwand brengt alshet ware de gronddruk vanuit hettalud naar de ondergrond over. Dedamwand kan daarvoor eenvoudigin de ondergrond worden aange-bracht. Als er sprake is van eenhoogteverschil van meer dan drie àvier meter, dan is het raadzaam dedamwand aan de kop te verankeren.De ankerkrachten kunnen naar deondergrond van de dijk overgebrachtworden, afhankelijk van de situatieen de bodemgesteldheid ter plaatse,door middel van bijvoorbeeld eenankerwand, injectie-ankers of anker-palen. Een taludhelling, die op dezewijze gestabiliseerd is, kan steilerworden opgezet dan het geval zouzijn zonder toepassing van de dam-wand. Duidelijk bijkomend voordeelis een stuk ruimtebesparing. Als descheepvaartweg verbreed moet wor-den, dan kan dankzij de damwandovergegaan worden van een trapezi-umvormig profiel naar een rechthoe-kig profiel. (figuur 3a + 3b)

Een nieuwe ontwikkeling inNederland bij het stabiliseren vanhet talud aan de landzijde van dedijk is de toepassing van een kortedamwand. In West-Nederlandbestaat de grondopbouw meestal uiteen lichte, ondoorlatende Holocenelaag, gelegen op een relatief doorla-tende Pleistocene zandlaag. Bij dezemethode verdwijnt de korte dam-wand in zijn geheel onder maaivelden wordt geplaatst ter hoogte van delaagscheiding. Zonder korte dam-wand ontstaat een diep “opdrijf”-glijvlak, met korte damwand eenondiep “Bishop”-glijvlak. Het doelvan de korte damwand is het ver-plaatsen van het maatgevende glij-vlak. Het nut van de korte damwandis afhankelijk van het verschil inveiligheid tussen de twee bezwijk-mechanismen. (figuur 3c)

• De stalen damwand kan ook fungerenals voorziening ter voorkoming vanverzakkingen. In dat geval wordt dedamwand binnendijks aangebrachten vormt een barriëre tussen de dijken nabijgelegen bouwwerken. Dedamwand voorkomt spanningsverho-ging vanuit de dijk ter plaatse van degebouwen. Hierdoor kunnen zowelverzakkingen van gebouwen als vande dijk zelf worden vermeden.(figuur 4)

• Een stalen damwand als hoogwa-terkering kan volledig en volwaardigeen dijk vervangen. Deze variant ismet name interessant in havens ofop plaatsen waar weinig ruimtebeschikbaar is. Maar ook als bescher-ming van alleenstaande gebouwen ofcomplexen van gebouwen kan dezevariant gebruikt worden. Bovendienkan een hoogwaterkeringswandbestaand uit stalen damplankenzonder problemen worden aangeslo-ten op een gronddijk. (figuur 5)

Stalen damwanden 3

Placentia, New Foundland

Greifswald-Ryck, Duitsland

Het bouwen met stalen damwand – een bouwwijze met voordelen

In de vakgebieden hoogwaterkeringen aanleg en onderhoud van kanalenlaten stalen damwanden hunspecifieke voordelen duidelijk zien.

• Ten eerste onderscheiden ze zichdoor de goede prijs/prestatiever-houding, die vooral het gevolg isvan het snelle bouwproces.Bovendien zijn de hoge graad vanprefabricage en de gegarandeerdekwaliteit af-fabriek als voordelenvan de stalen damwanden tebeschouwen. Deze voordelenvertalen zich voor opdrachtgeversin directe tijdwinst. Doordat op hetbouwterrein maar beperkte voorzie-ningen nodig zijn, kan de bouw alna een zeer korte voorbereidingstijdbeginnen. Ook het feit dat éénenkel constructieonderdeel afdich-tende en dragende functies kancombineren, maakt het mogelijksnel en economisch te bouwen.

• Er bestaan nu hoogfrequente tril-blokken met variabel moment; hierbijis ook tijdens het aan- en uitzettengeen sprake van ontoelaatbare tril-lingsniveaus. Damwanden kunnenderhalve met relatief weinig beïn-vloeding van de omgeving wordeningebracht. In bijzonder trillings-gevoelige situaties kunnen de plan-ken volledig zonder trillingen opdiepte worden gebracht doormiddel van drukken. Tijdens hetaanbrengen van de damwand kaner zowel vanaf de waterzijde alsvanaf de landzijde worden gewerkt.

• Damwanden in hoogwaterkeringenmaken tot op zekere hoogte eenregulering van de hoeveelheid kweldóór de waterkering mogelijk. Alsde damwand een afdichtendewerking moet hebben, dan kunnende damwandsloten met eenvulmiddel worden afgedicht.

• In situaties waar ruimtegebrek eenwezenlijke beperking vormt voorhet ontwerp en de constructie vande hoogwaterkering, is de stalendamwand als plaatsbesparendelement ongeëvenaard. Hij kanrelatief onopvallend in het landschapworden geïntegreerd en kan daar-bij voldoen aan hoge esthetischeeisen.

• De gevaarlijke situaties die doorholen- en gangengravende dierenontstaan, met mogelijk piping totgevolg, kunnen door het gebruikvan stalen damwanden wordenuitgebannen. Hetzelfde geldt vooraantasting van het waterkerendevermogen van de dijk door uit-gebreide wortelstelsels. Met eenstalen damwand kan, in tegenstel-ling tot andere systemen, hetgeperforeerd raken van afdichtendelagen en de daaruit ontstanekwelwegen worden voorkomen.Een afdichtende wand van stalendamwandplanken biedt voor eengronddijk totaal nieuwe vorm-gevingsmogelijkheden, omdat dedamplanken ondoordringbaar zijnen omdat derhalve beplanting vande hellingen van de dijk kanworden overwogen. De beplantingmag uiteraard geen beperkingvormen voor de inspectie van dedijk.

4 Damwandtechniek

bekleding van metselwerk

damwand

Dijkverhoging Zons – speciale “schotbalken” voor tijdelijke ophoging van de permanente hoogwaterkering

klemring

afsluitplaten

neopreenplaat

bodemplaat

Doorvoer leidingkruising met damwand

Dijkverhoging Zons – tijdelijke afsluitingvan openingen in permanentehoogwaterkering

• Staal is koud vervormbaar (ductiel).In relatie tot een damwandcon-structie betekent dat het volgende:voordat de damwand bezwijkt, iser een toenemende vervorming vande wand. Daardoor is er sprakevan een waarschuwings- of reactie-periode waarin de ontstane onre-gelmatigheden in de dijkconstructiekunnen worden herkend en herstelddoor middel van geëigende maat-regelen.

• Dankzij relatief eenvoudige verwer-kingsmogelijkheden kan stalendamwand uitstekend worden aan-gepast aan bijna elke geometriedie zich voordoet. Met weinigmoeite kan stalen damwand aan-gesloten worden op andere dijk-systemen door middel van conven-tionele verbindingstechnieken,waarbij meteen maximale afdich-ting wordt verkregen. Bovendienbestaat de mogelijkheid om de dijkin extreme gevallen vanaf de dek-sloof op de damwand te verhogendoor ophoging met verplaatsbareelementen. Ook is het mogelijkopeningen uit te sparen in dehoogwaterkering, die in geval vannood eveneens door mobiele ele-menten – zoals bijvoorbeeld schot-balken – kunnen worden gesloten.Ook bij het doorvoeren van leidin-gen – altijd kritische plaatsen indijken die zijn ontworpen als hoog-waterkering – biedt stalen dam-wand de mogelijkheid om op eeneenvoudige manier ontoelaatbarekwel langs de buizen te vermijden.Hiernaast is een constructievoor-beeld te zien van een leidingdoor-voer. Het afgebeelde constructie-detail is bovendien ongevoeligvoor verzakking.

• In tegenstelling tot andere bouw-stoffen kan stalen damwand vrijwelaltijd weer worden verwijderd. Ditis bijzonder interessant voor hoog-waterkeringen die slechts voor eenbeperkte tijd bescherming moetenbieden. Gebruikte damplankenzijn, nadat ze zijn getrokken, voor100 % recyclebaar en daarombijzonder milieuvriendelijk.

Damwandtechniek 5

Figuur 2: belastingsgeval laagwaterFiguur 1: belastingsgeval hoogwater

La Divatte, Frankrijk

Damwandtechniek – de juiste keuze

Bij de keuze van damwandprofielen moet rekening worden gehouden met criteria die zowel betrekking hebbenop de berekende ontwerpsituaties – theorie – als op de methode van inbrengen (heien/trillen/drukken) – prak-tijk. Als de damwandplanken alleen maar een afdichtende functie hebben en er geen verticale of horizontalebelastingen op worden overgedragen, dan wordt de profielkeuze uitsluitend bepaald door aanbreng- en dicht-heidscriteria. Als de damwand dient om belastingen op te nemen, dan wordt de profielkeuze in eerste instantiebepaald door de vereiste sterkte- en stijfheidswaarden die samenhangen met de berekende belastingsituaties.Daarnaast moet de ingenieur zich bij het ontwerpen ervan bewust zijn, dat er – afhankelijk van de eigenschap-pen van de ondergrond en de methode van aanbrengen – grenzen zijn, waarbinnen een bepaalde damwand-lengte zonder problemen kan worden aangebracht. Met andere woorden: de uitvoeringssituatie vereist somseen zwaarder profiel dan volgens de damwandberekeningen benodigd is.

Berekeningssituaties/belastingsgevallen

Zowel het dwarsprofiel van de dijk alshet toe te passen damwandprofielkunnen van geval tot geval aanzienlijkverschillen. Aan de ene kant hangt dataf van de soort uit te voeren werk-zaamheden, bijvoorbeeld in het kadervan aanleg en onderhoud van eenkanaal of van een hoogwaterkering,

aan de andere kant van plaatselijkefactoren. Door al die verschillendefactoren is het niet zinvol om hieralgemeen geldende ontwerp- ofdimensioneringsmethoden te benoe-men. Er wordt volstaan met het aan deorde stellen van een aantal fundamen-tele uitgangspunten, die de ontwer-pende ingenieur zeker in beschouwingzou moeten nemen.

De belastingen op een damwandbestaan in het algemeen uit gronddruken waterdruk. Wat de waterdruk betreft,is het berekenen van alleen een situatiemet invoer van de ontwerp(hoog)-waterstand (figuur 1) meestal onvol-doende. Vaak blijkt dat het maatgeven-de belastingsgeval voor stabiliteit endraagvermogen wordt gevormd doorde situatie waarin – na een lange perio-de met hoogwater – de zogenaamde“snelle val” is opgetreden. Met namebij het belastingsgeval “na snelle val”(figuur 2) kan het gevaar van hydrauli-sche grondbreuk bepalend zijn voor deinheidiepte van de damwand. Wat degronddruk betreft, mag er aan depassieve zijde geen materiaal wordenmeegerekend, dat in een extreme situatiekan wegspoelen (figuren 3 t/m 5).

Behalve een directe invloed van eendamwand op de stabiliteit van een dijkvolgens de evenwichtsleer kan een

damwand ook indirect een gunstigeffect op de stabiliteit van de dijkhebben:

• Doordat het freatische vlak aan delandzijde lager komt te liggen,wordt de stabiliteit van het binnen-talud vergroot. Daardoor kan dehelling van het binnentalud steilerworden opgezet en/of kan deovergang van steil naar mindersteil taludgedeelte op een lagerniveau worden gelegd.

• Door verlenging van de kwelwegwordt de veiligheid ten aanzienvan piping vergroot. Bovendienwordt het gevaar van piping,veroorzaakt door holen- en gan-gengravende dieren verminderd.

• Als het dijklichaam boven maaiveldis aangelegd waardoor de water-stand hoger is dan het grondwaterkan bij een lek in de bodemafdich-ting van een kanaal een damwandin de kern van de kanaaldijk voor-komen dat er materiaaltransport inde ondergrond plaatsvindt en zopiping voorkomen.

Vooral als de damwand wordt aange-bracht tot in een laag die geen waterdoorlaat, worden deze extra positieveeffecten bereikt.

6 Damwandtechniek

Figuur 3: hoogwater: deel van taludaan landzijde weggespoeld door overstromend water

Figuur 4: hoogwater: verzadigde taludaan landzijde gedeeltelijk afgeschoven

Figuur 5: laagwater: deel van talud aanwaterzijde weggespoeld door sterkerestroming gedurende hoogwaterperiode

In de berekeningen niet meegerekend In de berekeningen niet meegerekend In de berekeningen niet meegerekend

Waterdoorlatendheid

De waterdoorlatendheid van een stalendamwand kan sterk verschillen, alnaargelang het al of niet toepassenvan een afdichtingssysteem voor dedamwandsloten en de aard van hetsysteem. Verdere toelichting hierovervindt u in de Engelstalige ProfilARBED-brochures “The Impervious Steel SheetPile Wall”, deel 1 en 2, bestelnummers2-1-03-1-E, 2-2-03-1-E.

Als de damwand alleen een dragendefunctie heeft, dan kunnen ontwate-ringssleuven voor de doorstromingworden voorgeschreven waarbij gelijk-tijdig een uitdroging van het talud aande grondkerende zijde wordt voorko-men (zie hiervoor EAU 1996, E 51).

In EN 12063, bijlage E, wordt deberekening van de hoeveelheid waterdie door een damwand lekt, nadertoegelicht. Als de damwand niet tot ineen voor water ondoordringbare laagaangebracht wordt, dan kunnen delekdebieten en het stroomlijnenpatroonalleen door een numerieke berekeningprecies worden bepaald.

Duurzaamheid

Normaal is de afname van de wand-dikte van stalen damwand ten gevolgevan corrosie in de bodem bijna nul.Ook in zoet water zijn er nauwelijksproblemen te verwachten. Om estheti-sche redenen echter worden zichtbare,niet beklede damwanden vaak van eenafwerklaag (bekleding) voorzien. Bij dekeuze van de kleur moet erop geletworden, dat donkere tinten langzamervuil worden dan lichte. In de ”AlgemeneCatalogus Stalen Damwanden, hoofd-stuk Duurzaamheid” worden voorstellenvoor afwerkings- en bekledingssystemenvermeld, bestelnummer 1-1-04-1-NL.

Wijze van aanbrengen

Bij dijken kan het optreden van zettingengevaar opleveren; trillingen kunnenzettingen veroorzaken. Er bestaan nuhoogfrequente trilblokken met variabelmoment; hierbij is ook tijdens het aan-en uitzetten geen sprake van ontoelaat-bare trillingsniveaus. Dankzij dezeblokken kunnen stalen damwandentoch relatief trillingsarm wordeningebracht.In twijfelgevallen kan men zijntoevlucht nemen tot een trillings-moni-toring-systeem, dat een waarschu-wingssignaal geeft zodra een bepaaldtrillingsniveau wordt overschreden. Alsdit het geval is, moet er voorgeboord,gedrukt of geheid worden.In de meeste gevallen kan bij het heieneen wat ongunstiger trillingsniveauworden toegelaten. Drukken daarente-gen is volkomen trillingsvrij. Als dewand een afdichtende functie heeft,dan moet men met nog meer zorgvul-digheid te werk gaan teneinde destalen damwand niet te beschadigen.

Damwandtechniek 7

Damwand en landschapsinrichting – creatief omgaan met vormgeven aan de natuur

Het toepassen van stalen damwand bij oevers maakt een min of meer natuurlijke vormgeving mogelijk, dievoldoet aan zowel economische als ecologische en esthetische eisen. Om damwanden voor een hoogwaterkeringof bij aanleg of onderhoud van kanalen harmonieus in het landschap of stadsbeeld te integreren, kunnenze worden voorzien van een verflaag in verschillende kleuren. Ook kunnen ze met hout, baksteen of natuursteenworden bekleed of met beplanting worden verfraaid. Beplanting stimuleert tegelijkertijd het herstel van ecosystemen,die door het ingrijpen in de natuur zijn veranderd.

In stedelijke gebieden komt baksteenof natuursteen vaak in aanmerking omstalen damwand visueel “op eenhoger plan te brengen”. Stalenwanden die helemaal niet bekleedzijn, voldoen in het algemeen niet aanesthetische eisen. Daarom zijn zemeestal te vinden bij toepassingen inindustriegebieden en bedrijventerreinen,zoals voor havens of kadeconstructies.De bekleding met baksteen of natuur-steen maakt een veelvoud aan variantenin vormgeving mogelijk. In vele geval-len kan ze met extra beplanting wordenaangevuld en een stuk minder somberworden gemaakt. Door het gebruikvan prefab elementen kan het aan-brengen van de bekleding aanzienlijkworden versneld. De keuze van het

materiaal zou altijd zoveel mogelijkmoeten geschieden in harmonie metde plaatselijke situatie. Aan hoogwater-keringswanden in stedelijke gebiedenwordt soms de eis gesteld dat men hetuitzicht op het water behoudt. Hierbijis het mogelijk de wand van grote uit-gespaarde openingen te voorzien, diein geval van nood met speciale aan-gepaste schotbalken worden gesloten.Bij een doorzichtige hoogwaterkeringwordt hiervoor een alternatief geboden.Dit bestaat uit een damwandconstructietot op ooghoogte; hier bovenop is totde vereiste hoogte gepantserd glasaangebracht.

Geliefd in stedelijke gebieden: stenen bekledingen vol variatie

8 Landschapsinrichting

teruggezette bovengrond

laag stortsteen 10/100 kg, dikte 50 cm

ankerwand

anker

damwand

bekleding van natuursteen

betonnen plaat

afdekking met natuursteenvoetpad

teruggezette bovengrond, dikte 50 cm: juten net

laag stortsteen 10/100 kgg g

Een oever waarin een damwand ver-werkt is, laat zich van zijn mooiste enmeest natuurlijke kant zien wanneer opdie oever beplanting aanwezig is. Hetgroen verhoogt de waarde van hetlandschap en zorgt voor een verhoogdekwaliteit van leven, temeer omdat deoevers van onze waterwegen over hetalgemeen zeer in trek zijn voor dag-recreatie. De maatregelen voor degroenvoorziening moeten aangepastworden aan eisen van specifieke land-schappelijke en ecologische aard. Hetsucces van de beplanting hangt in hogemate af van de gekozen (combinatiesvan) beplantingselementen.

Een natuurlijk ecosysteem wordt idealiterzo weinig mogelijk veranderd en eerderslechts gericht aangevuld. Het gebruikvan damwanden in dijken maaktgedeeltelijke beplanting van de talud-hellingen mogelijk. Men hoeft namelijkniet meer te vrezen voor aantasting vande lagen in de dijk die het water tegen-houden, door bijvoorbeeld wortels dieer doorheen breken. Bij kanaaldijkenkrijgt de scheepvaart door de beplan-ting een zekere beschutting tegen dewind. De beplanting mag echter nooiteen belemmering vormen voor inspectievan de dijk.

Zoals huizen worden versierd met bloem-bakken, zo kan een damwand verfraaidworden met een biotoopaquarium. Zijverschillen in bouwmateriaal, vormen,kleur en inrichting en kunnen naarbelieven met elkaar worden gecombi-neerd.

De biotoopaquaria worden ofwel terhoogte van de waterspiegel aange-bracht, ofwel onder het wateroppervlak,al naargelang ze bedoeld zijn voormoerasplanten of zuivere onderwater-planten.Als alternatief voor het biotoopaqua-rium kan men kiezen voor een systeemdat ingebouwd is in de U- vormige kasvan de damwand.

Aspecten bij de vormgeving van de oever

Bij de bekleding en/of beplanting waarbij een damwand is toegepast moetrekening worden gehouden met een aantal aspecten:

• Als drager van de steenbekleding kan een aangelast staalprofiel of eenbetonnen fundament dienen.

• Bij het dimensioneren van de bekleding moet rekening worden gehouden meteventuele stootbelastingen – zowel aan de waterzijde als aan de landzijde.

• Eventueel moeten kleine holle ruimten achter de damwand worden opge-vuld, opdat de stootbelastingen direct overgedragen worden op de stalenwand. Een ophoping van water in deze holle ruimtes moet in ieder gevalworden vermeden. Een dergelijke waterophoping kan namelijk leiden totvorstschade en plaatselijke corrosie.

• Als metalen constructie-onderdelen ondeskundig aan elkaar wordenbevestigd, kan dit leiden tot contactcorrosie.

• Bij gecoate stalen damwanden waar ook beplanting aanwezig is, moetmen ervoor zorgen dat de coating goed bereikbaar blijft. Anders wordthet onderhoud bemoeilijkt.

• Hout komt in aanmerking als bekledingsmateriaal, indien het de noodza-kelijke duurzaamheid heeft.

Verdere informatie over dit thema vindt u in de Duitstalige brochure vanProfilARBED “Stahlspundwände – Umweltfreundliche und landschaftsgerechteGestaltung von Ufereinfassungen” bestelnummer 28-2-99-1D

Landschapsinrichting 9

Groene oevers

Stalen damwanden in de praktijk – Merwededijk Sleeuwijk (NL)

Hoogwaterbeveiliging

Verbetering van de veiligheid tegenoverstromen bij de Merwededijk nabijSleeuwijk vereiste het verhogen van debestaande waterkering met ongeveer 1meter.

Zoals op de tekening is te zien, zorgteen bestaande dijk voor beschermingbuiten de haven. In het havengebied isechter besloten om een nieuwe kade-constructie te bouwen om de benodigdehoogte te halen en het kadegebied tevergroten.

Een stalen damwand als oeveroplos-sing maakt een gemakkelijke en effec-tieve verbinding met de bestaande dij-ken mogelijk.

Het bovenaanzicht geeft een overzichtvan de gehele damwandconstructie.Ze is samengesteld uit een AZ26hoofdwand en een AZ18 ankerwand.De hoofdwand is voor de bestaandeoeveroplossing gezet en aansluitendgevuld. De ankerwand ligt voorname-lijk binnen het bestaande haventerrein.

De constructie van beide wanden enhet ankersysteem is weergegeven in dedoorsnede.De wand is afgewerkt met een betonnenafdekbalk.

Op dit stuk van de wand zijn de 14meter lange damwandplanken aan-gebracht door middel van drukken.

Door deze inbrengmethode wordenalle trillingen voorkomen. De foto laateen hydraulische drukmachine zien metaan de linkerkant een aanzicht van debestaande kadewand.

Eigenaar: Hoogheemraadschap Almen BiesboschAdviesbureau: ARCADIS HeidemijAdvies, ’s-HertogenboschAannemer: ACZ van OordUitvoeringsperiode: 1996

10 Praktijk

BOVEN MERWEDE

Hoogwaterkering

Bovenaanzicht

Hoofdwand AZ26

Aanvulling

Ankerwand AZ18Bestaande wand

15500 (15700)

AZ 18

AZ 26

Horizontaledoorsnede

Sleeuwijk

De uitvoering De dijk na voltooiing van het project

Praktijk 11

De Rijnbandijk was hoog genoeg maar nietvoldoende stabiel en de kans dat piping op-trad was eveneens te groot. Voor het grootstedeel is de verbetering uitgevoerd door hetgrondlichaam breder te maken. Ter plaatsevan bebouwing is dit echter niet mogelijk. Indie gevallen is ervoor gekozen om de stabi-liteit te verhogen door een stalen damwand-scherm aan te brengen. De damwand op defoto vervangt het talud van de dijk aan delandzijde en verhoogt de stabiliteit. Omdathet scherm ook een functie heeft als kwel-scherm tegen piping is het inheiniveau dieperdan vanuit constructief oogpunt nodig zouzijn.

Er is geen verankering aangebracht. Dit zouook nauwelijks mogelijk zijn omdat hetgrondlichaam van de dijk daar niet voldoen-

de breed voor is. Het betekent wel dat in deontwerpsituatie, met een extreem hoge water-stand op de rivier en een afgeschovenbinnentalud, een relatief grote vervormingvan de damwand op kan treden. De dam-wand blijft echter wel zijn functie vervullen.De grote vervorming, met mogelijk schadeaan het wegdek tot gevolg, is acceptabelomdat de kans dat dit optreedt zeer gering is.

De damwand is ingebracht middels drukken.Andere methoden zouden veel overlast enwaarschijnlijk ook schade hebben veroorzaaktaan de zeer nabij gelegen woning. Wel bleekhet nodig om op sommige locaties de grondter plaatse van de sloten voor te boren.

Omdat de hoogte van de dijk voldoet aan deeisen, was het aanbrengen van de damwand

de enige noodzakelijke maatregel. Nadat dedamwand was aangebracht, is het wegdekhersteld. Hierdoor is in de uiteindelijkesituatie de damwand niet meer zichtbaar.

In verband met de vereiste lengte van dedamwand als kwelscherm in relatie tot demethode van inbrengen is een relatief zwaarprofiel gekozen. In de diverse strekkingen zijnprofielen AZ18 of AZ26 gekozen, bij lengtesvariërend van 9 tot 17 m.

Eigenaar en opdrachtgever:Waterschap RivierenlandAdviesbureau: ARCADIS, ApeldoornAannemer: Aannemerscombinatie Postma BV& Ploegam BVUitvoeringsperiode: 11/2001 – 3/2002

Rijnbandijk Opheusden

Stalen damwanden in de praktijk – Dijkverbetering Driel · Kesteren (NL)

ImpressumUitgever, hoofdredactieArcelor RPS/ProfilARBED4221 Esch/Alzette, LuxemburgTel.: (+352) 5313-3105Fax: (+352) 5313-3290E-mail: sheet-piling@arcelor.comhttp://www.sheet-piling.arcelor.com

Redactie / Opzet en vormgevingTrimedia Reporter CommunicationsDeutschland GmbH40237 Düsseldorf, Duitsland

in samenwerking meti-dentität,42657 Solingen, Duitsland

Bronnen beeldmateriaalArcelor RPS/ProfilARBED,Schulze Ingenieur GmbH,Krupp GfT, Ingenieursbureau ARCADIS,WSA Freiburg, Duitsland.

ARBED Damwand Nederland B.V.Vlasweg 9, 4782 PW MoerdijkPostbus 24, 4780 AA MoerdijkTelefoon 0168 - 385 885,T 885,385-0168elefoonT Fax 0168 - 385 888E-mail: info@arcelorprojects.nlhttp://www.arcelorprojects.nl

ARBED Damwand België N.V.

Telefoon 011 - 800 890,T 890,800-011elefoonT Fax 011 - 800 895E-mail: info@arcelorprojects.behttp://www.arcelorprojects.be

Stalen Damwanden

66, rue de LuxembourgL - 4221 Esch-sur-Alzette (Luxembourg)

Tel.: (+352) 5313 3105Fax: (+352) 5313 3290

E-mail: stalen.damwanden@arcelor.comInternet: sheet-piling.arcelor.com