I N D I AI N D I A

S R IS R I

L A N K AL A N K A

Foto: Peter Hinze

De Tempel van de Tand • Relaxen onder de palmenBedevaart naar Adam’s Peak

met actuele reistipsNIEUWm

et ex

tra

HOTELLI

JST

en ta

lrijke

DETAILK

AARTEN

Sri LankaNE

LLES

GIDS

Nelles Verlag

2

LIJST VAN KAARTEN

LIJST VAN KAARTEN

Colombo . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 52/53

Centrale westkust. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 60

Negombo . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 66/67

Zuidwestkust . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 82

Hikkaduwa . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 90

Galle, Fort . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 92

Zuidkust. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 102/103

Zuidoostkust . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 111

Centrale provincie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 124/125

Kandy . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 127

Bergland . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 142/143

District Ratnapura . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 160/161

Centraal-noordelijke provincie . . . . . . . . . . . . . . . . 170/171

Mihintale . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 174

Anuradhapura . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 176

Polonnaruwa, Archeologisch gebied . . . . . . . . . . . . . . . . 195

Polonnaruwa, De Heilige Vierhoek . . . . . . . . . . . . . . . . . 195

Sri Lanka's oosten. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 207

Omgeving van Trincomalee . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 214

Het noorden van de Tamils . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 223

Jaffna . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 226

3

SRI LANKA

127

142

82

92

161

171

111

207

195

214

223

124

90

60

66

52

103

176174

226

Xx

E01

18

4

2

17

2

8

1

25

4

5

5

3

6

6

2810

15

12

14

32

9

44

46

12

11

27

26

26

5

7

16

G U L F

O F

M A N N A R

DDDeeeddduuurrruuu OOOyyyaaa

Uda WalaweTank

Senanayake Samudra

I N D I A N

O C E A N

MMMaaahhh

aaawww

eeellliii

GGGaaannn

gggaaa

Maduru Oya Reservoir

P a l k

B a y

SSSooouuuttthhheeerrrnnn EEExxxpppwwwyyy...

u. constr.u. constr.u. constr.

DELFT

PAMBAN ISLAND

S R IS R IS R I

L A N K AL A N K AL A N K A

I N D I AI N D I AI N D I A

Knuckles1863

1386

678

Adam’sPeak2243

2524

MANNARADAM’S B R I D G E

Maveliturai

Punkudutivu

Kayts

PoonerynParantan

Elephant Pass

Vellankulam

Mankulam

Karawanella

NittambuwaNittambuwaNittambuwa

DhanushkodiTalaimananannar

Mantai

Paraiyan-lankulam

Silavatturai

Pulmoddai

Mullaittivu

Kebitigollewa

HorowupotanaMedawachchiya

Pomparippu

PerianagavilluMaragahawewa

Kalpitiya

Mihintale

Tambuttegama Maradan-kadawala

HabaranaNegama

MahaOya

Nalanda

Ibbagamuwa

Galewela

Galgamuwa

Maho

Kuliyapitiya

WariyapolaWariyapolaWariyapola

Giriulla

Polgahawewewela

Waraaraarakapola

MadugodaMahiyangana

Padiyatalawa

Bibile

Passara

KarativuKarativuKarativu

Siyamba-landuwa

PottuvilPottuvilPottuvil

Panama

Monaragala

Buttala

Okanda

Kumana

Kirinda

Kataragama

Tissamaharama

HaputaleWellawayaWellawayaWellawaya

TanamalwilaTanamalwilaTanamalwila

WirawilaWirawilaWirawila

WalasmullaAkuressa

Hikkaduwa

Agalawatta MadampePelmadulla

Balangoda

PitigalaPitigalaPitigala

Kalametiya

Thimbolketiya

Chavakachcheri

Point PedroValvedditturaiValvedditturaiValvedditturaiKankesanturai

KondavilPandattarippu

Kilinochchi

WadduwaWadduwaWadduwa

Gampaha

Mannar

Vavuniya

KinniyaiMutur

Kantale

Hingurakgoda

PolonnaruwaPolonnaruwaPolonnaruwa

Eravur

Kattankudi

KegallaKegallaKegalla

Gampola

Hatton-Dikoya

Nuwara Eliya

Kalmunai

Sammanturai

Ampara

Hambantota

Ambalantota

TangalleWeligamaWeligamaWeligamaAhangama

AmbalangodaBalapitiya

Matugama

Bentota

HoranaHoranaHorana

Elpitiya

Avissawella

KatunayakeJa-Ela

Rameswaram

HomagamaHomagamaHomagama

BeruwalaBeruwalaBeruwala

KalutaraKalutaraKalutara

Panadura

TrincomaleeTrincomaleeTrincomalee

AnuradhapuraAnuradhapuraAnuradhapura

Puttalam

MataleKurunegegegala

Chilaw

Badulla

Matara

Ratnapura

Negombo

KotikawattaKotikawattaKotikawatta

Maharagama

Batticaloa

Galle

SRI JAYEWARDENEPURASRI JAYEWARDENEPURASRI JAYEWARDENEPURA

JAFFNA

DEHIWALA-MOUNTDEHIWALA-MOUNTDEHIWALA-MOUNTLAVINIALAVINIALAVINIA MORATUWAMORATUWAMORATUWA

KANDYKANDYKANDY

(KOTT(KOTT(KOTTE)COLOMBO

0 25 50 km

© Nelles Verlag GmbH, München

4

COLOFON / LEGENDA

p

ssssss

Xx

)(

A2 E01

13

b

hl P

UuaIo

Yy<8

<8

<8<8

InterchangeInterchangeInterchangeAlu Vihara

Doi That

1802

Bulutota872

Beruwala (plaats)

LEGENDA

(bezienswaardigheid)

Expressway

grote verkeersweg

verharde hoofdweg

secundaire weg,(gedeeltelijkverharde weg)

secundaire weg,rijweg, weg

spoor

district grens

afstand in kilometers

wegnummer

bushalte, parkeerplaats

de geel gemarkeerde namenworden in de tekst vermeld

internationale luchthaven,nationale luchthaven

bergtop(hoogte in meters)

pas(hoogte in meters)

nationaal park, strand

UNESCO werelderfgoed

hindoe tempel,boeddhistische tempel

kerk, moskee

informatiecentrum

historisch plaatsen, grot

vesting, vuurtoren

topattractie (op de kaart) (in de tekst)bezienswaardigheid (op de kaart) (in de tekst)oriëntatienummer intekst en op kaartoriëntatienummer intekst en op plattegrondoriëntatienummer intekst en op planopenbaar /belangrijk gebouwhotel, pensionambassade, restauranthospitaal, post

winkelcentrum, markt

COLOFON: Nelles Gids: Sri LankaAll rights reserved© Nelles® Verlag GmbH, 81379 München, Machtlfinger Str. 11Info@Nelles.com, www.Nelles.comDruk 2013ISBN 978-3-86574-409-8

Licentieovereenkomst: Onderwerp van de gebruikersovereenkomst zijn de door Nelles Verlag GmbH gepubliceerdedigitale reisgidsen “Nelles Gids”. Nelles Verlag GmbH verleent alleen aan eindklanten toestemming voor het gebruikvan de “Nelles Gids”. Nelles Verlag GmbH verleent de gebruiker een niet-exclusief en beperkt recht op het gebruik vande “Nelles Gids”. De gebruikers hebben het recht om een digitale kopie van de gewenste reisgids te downloaden, eenelektronische kopie daarvan als back-up op te slaan en, voor zover door Nelles Verlag GmbH ter beschikking gesteld,een exemplaar daarvan uit te printen en daarvan twee kopieën te maken. Elk ander gebruik is slechts toegestaan metschriftelijke toestemming van Nelles Verlag GmbH. Indien de gebruiker in strijd handelt met deze licentieovereenkomst,is hij verplicht om, ongeacht de aanspraak op eventuele verdere schadevergoeding, een contractuele boete te betalenvoor elke opzettelijke schending van deze overeenkomst. De gebruiker wordt erover geïnformeerd dat het bedrijf NellesVerlag GmbH ter bescherming van de “Nelles Gids” technische maatregelen heeft genomen. De gebruiker is niet ge-rechtigd de technische beschermingsmaatregelen te omzeilen zonder de toestemming van Nelles Verlag GmbH. Dedoor Nelles Verlag GmbH toegevoegde auteursrechtvermeldingen, referenties en merknamen mogen door de gebrui-ker niet worden gewijzigd noch mogen zij worden verwijderd.Disclaimer: Alle informatie in de “Nelles Gids” wordt door het team van Nelles Verlag GmbH zorgvuldig onderzocht engeactualiseerd en, waar mogelijk, gecontroleerd op nauwkeurigheid. Ondanks zorgvuldig onderzoek is het mogelijk datde informatie in de “Nelles Gids” niet of niet meer relevant is. Nelles Verlag GmbH kan dus evenmin als het team van de“Nelles Gids” aansprakelijk worden gesteld voor de volledigheid en juistheid van de in de “Nelles Gids” aangeboden in-formatie. Nelles Verlag GmbH en het team van de “Nelles Gids” kunnen in het bijzonder niet aansprakelijk worden ge-steld voor schade, ongemak of tekortkomingen, letsel of andere gevolgen, voortvloeiend uit de informatie in de “NellesGids”. Deze disclaimer geldt echter niet voor schade die voortvloeit uit schade aan leven, lichaam of gezondheid, geba-seerd op een nalatig plichtsverzuim door Nelles Verlag GmbH of een opzettelijk of nalatig plichtsverzuim door een wet-telijke vertegenwoordiger of agent van Nelles Verlag GmbH. Op dezelfde wijze geldt deze disclaimer niet voor andereschade die voortvloeit uit een grof nalatig plichtsverzuim door Nelles Verlag GmbH of een opzettelijk of grof nalatigplichtsverzuim door een wettelijke vertegenwoordiger of agent van Nelles GmbH.Nelles Verlag GmbH is niet verantwoordelijk voor de beschikbaarheid van haar diensten.Bij de hyperlinks en advertenties gaat het om inhoud die afkomstig is uit externe bronnen, waarvoor geen aansprakelijk-heid is verschuldigd. Nelles Verlag GmbH distantieert zich uitdrukkelijk van de inhoud van de gelinkte websites. In geengeval is Nelles Verlag GmbH aansprakelijk voor enige directe, indirecte, bijzondere of andere schade die voortvloeit uithet gebruik van een gelinkte website. - N17 -

5

INHOUDSOPGAVE

Lijst van kaarten . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 2Colofon / Legenda / Voorbehoud. . . . . . . . . . . . . . . 4

É LAND EN VOLKHoogtepunten / Sfeerbeeld . . . . . . . . . . . . . . . 12-13Historisch overzicht . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 14Geografie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 17Geschiedenis . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 25Religie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 41

Ê CENTRALE WESTKUSTColombo . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 51Mount Lavinia - Galapatha . . . . . . . . . . . . . . . . . 58Kotte . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 59Sitavaka . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 62Kelaniya . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 63Negombo . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 66Dambadeniya . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 72WEGWIJZER: Restaurants, bezienswaardigheden . . . 75-77

Ë DE ZUIDWESTKUSTKalutara . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 81Beruwela . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 83Bentota . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 85Ambalangoda. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 87Hikkaduwa . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 89Galle . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 90WEGWIJZER: Restaurants, bezienswaardigheden . . . 93-95

Ì HET ZUIDENUnawatuna . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 99Weligama . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 99Matara . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 100Dondra . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 101Tangalle . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 103WEGWIJZER: Restaurants, bezienswaardigheden . . . . 105

Í HET ZUIDOOSTENHambantota . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 109Nationaal park Bundala . . . . . . . . . . . . . . . . . . 111Nationaal park Yala . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 112Tissamaharama . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 116Kataragama . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 117WEGWIJZER: Restaurants, bezienswaardigheden . . . . 119

6

INHOUDSOPGAVE

Î KANDYVan Colombo naar Kandy . . . . . . . . . . . . . . . . . 123Het koninkrijk Kandy . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 124Kandy . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 126De Mahaweli Ganga . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 132Matale . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 135Kurunegala . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 136WEGWIJZER: Restaurants, bezienswaardigheden. . 136-137

Ï IN HET BERGLANDVeranderingen in het bergland . . . . . . . . . . . . . . 141Adam’s Peak. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 143Horton Plains . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 145Nuwara Eliya . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 148Kotmale . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 151Badulla . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 152WEGWIJZER: Restaurants, bezienswaardigheden. . 154-155

Ð RATNAPURARatnapura . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 159Sinharaja Forest . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 160Nationaal park Uda Walawe . . . . . . . . . . . . . . . . 163Samanalawewa . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 164WEGWIJZER: Restaurants, bezienswaardigheden . . . . 165

Ñ RAJARATARajarata / Mihintale . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 169Anuradhapura. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 175Aukana . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 186Yapahuwa . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 188Sigiriya . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 189Dambulla. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 191Polonnaruwa . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 193WEGWIJZER: Restaurants, bezienswaardigheden. . 200-201

Ò HET OOSTENButtala . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 205Lahugala . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 207Pottuvil. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 208Arugam Bay . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 209Nationaal park Gal Oya . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 210Batticaloa . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 211Trincomalee . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 213WEGWIJZER: Restaurants, bezienswaardigheden. . 216-217

7

INHOUDSOPGAVE

Ó HET NOORDEN VAN DE TAMILSVavuniya . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 221Padawiya. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 221Kokkilai / Chundikkulam . . . . . . . . . . . . . . . . . . 222Mantai / Mannar . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 223Schiereiland Jaffna . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 224Jaffna . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 227WEGWIJZER: Restaurants, bezienswaardigheden . . . . 229

Ô THEMA’SThee voor de wereld . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 232Kaneel, kardemom en curry . . . . . . . . . . . . . . . . 234Ayurveda . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 236Huwelijksadvertenties . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 238

Õ PRAKTISCHE TIPSVoorbereidingen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 240

Aankomst en vertrek / Visum . . . . . . . . . . . . . . . 240Geld / Gezondheid . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 240Klimaat en reistijd / Kleding . . . . . . . . . . . . . . . . 241Sri Lanka: de cijfers . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 242

Reizen naar Sri Lanka . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 242Met het vliegtuig . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 242Met de boot. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 242

Reizen in Sri Lanka . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 243Met het vliegtuig / de trein / de bus / Riksja’s . . . . . . . 243Met de taxi / Huurauto’s en motoren . . . . . . . . . . . 244Het wegennet / Afgesloten zones / veiligheid . . . . . . 244Gevolgen van de tsunami . . . . . . . . . . . . . . . . . 244

Praktische Tips . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 245Actieve vakantie / Alcoholische dranken . . . . . . . . . 245Alleenreizende vrouwen / Ayurveda . . . . . . . . . . . 245Bedelen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 246Diefstal / Drinken / Elektriciteit . . . . . . . . . . . . . . 246Entree / Eten . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 246Feestdagen, feesten, bedevaartsoorden / Fooi . . . . . 247Fotograferen / Gedragsregels / Noodgevallen . . . . . . 248Openingstijden / Prijsniveau / Runners . . . . . . . . . 248Telefoneren en internet / Winkelen . . . . . . . . . . . . 249

Adressen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 249Ambassades en consulaten in Colombo . . . . . . . . . 249Bureaus voor vreemdelingenverkeer . . . . . . . . . . . 249

Taalgids . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 249Auteurs . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 251Fotografen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 251Register . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 252Accommodatie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 257

8

9

10

11

HOOGTEPUNTEN

xxColombo (p. 51), levendigehoofdstad aan zee, fascinerende menge-ling van moderne flats en koloniaal erf-goed – zichtbaar aan hotels als xGalleFace en xMt. Lavinia (p. 58) –, daarbijbont samenraapsel van kerken, moskee-en, hindoe-kovils en boeddhistischetempels zoals in xKelaniya (p. 63).

xGalle (p. 90), belangrijkste plaatsaan de zuidkust; het koloniale xxFortGalle is Unesco-werelderfgoed.

xxKandy (p. 126), tot 1815 konings-stad van de Singalezen, is Unesco-werelderfgoed. Hier ligt de Tempel vande Tand, de xDalada Maligawa (p.126), een nationaal heiligdom. Exotischis de jaarlijkse processie xxKandyPerahera (p. 129). De xbotanischetuin van Peradeniya (p. 131) genietwereldfaam.

xxAdam's Peak (p. 143), de heiligsteberg van Sri Lanka is 2243 m hoog eneen bedevaartsoord voor aanhangersvan alle religies.

xxAnuradhapura (p. 175), vol metarcheologische schatten, is Unesco-werelderfgoed met de heilige boomxSri Maha Bodhi (p. 175) en de ruim2000 jaar oude reliekschrijnen xRu-vanveliseya Dagoba en xThuparamaVatadage.

xxSigiriya (p. 189), luxe rotspaleisvan vadermoordenaar Kassapa I., is eenvan de bijzonderste objecten op deUnesco-werelderfgoedlijst. Ook opdeze lijst en op gezichtsafstand: derotsgrotten van het ruim 2000 jaar oudexKlooster van Dambulla (p. 191).

xxPolonnaruwa (p. 193) is Unesco-werelderfgoed met kostbare stenengebouwen in de xCitadel (p. 195) of dexHeilige Vierhoek (p. 196), evenalsmet de hoge boeddhabeelden van hetklooster xxGal Vihara (p. 198).

xNegombo (p. 66) is een veelzijdigvakantieoord: kilometers lang zand-strand, echte vissersdorpsfeer, niet vervan de hoofdstad en de luchthaven.

De paradijselijke zuidelijke westkustheeft de meeste strandplaatsen, bv.xKalutara (p. 81) met de tempelxGangatilaka Vihara, xBentota (p.85), prachtig gelegen tussen de rivier ende zee, xAmbalangoda (p. 87) met hetberoemde xMaskermuseum, xHikka-duwa (p. 89) met koraalrif, het grootstehotelaanbod en pittoresk achterland.

Rustige, schitterende stranden enwalvissen spotten biedt de zuidkust, bv.in xUnawatuna (p. 99) of xTangalle(p. 103) met overwegend kleine hotels.

xHambantota (p. 109), met binnen-kort moderne haven en vliegveld, biedttoegang tot fantastische natuur zoals inhet xnationaal park Yala (p.112).

xTissamaharama (p. 116) fascine-rend door mooie stuwmeren en oudetempels niet ver van het belangrijkebedevaartsoord xKataragama (p. 117).

xNationaal park Horton Plains (p.145) is deel van het Unesco-wereld-natuurerfgoed het centrale bergland bijde hoogste stad xNuwara Eliya (p.148).

xRatnapura (p. 159) aan de voet vanhet bergland is het centrum van de edel-steenbranche. xSinharaja Forest (p.160): inheemse fauna en flora, Unesco-wereldnatuurerfgoed.

De heilige plaatsen van xBuduruva-gala (p. 153) en de reusachtige xBoed-dha van Maligawila (p. 206) verheffenzich tussen sawa’s en het oerwoud.

xMihintale (p. 169): het bergheilig-dom markeert het begin van het boed-dhisme in Sri Lanka ruim 2200 jaargeleden.

Midden in oeroude sawa's staan dereusachtige xBoeddha van Aukana (p.186) en de xBoeddha van Sasseruwa.

Parels aan de oostkust zijn hetsurfparadijs xArugam Bay (p. 209),xPassikudah Beach (p. 212) bij Batti-caloa en de havenstad xTrincomalee(p. 213) met fantastische stranden.

12

HOOGTEPUNTEN

Vorige pagina’s: Ruim 2000 jaar boeddhis-me heeft het beeld van Sri Lanka bepaald.Zonsondergang aan een palmenstrand.Rechts: Olifanten-weeshuis in Pinnawela.

SFEERBEELD

De branding van de Indische Oceaanstuit in Sri Lanka op koraalriffen, in-tieme baaien en tropische zandstrandenmet palmen. Het eiland ten zuidoostenvan India heeft 1330 km kustlijn. Wierust zoekt komt net zo goed aan zijntrekken als liefhebbers van watersport –van kitesurfers tot duikers, zeilers enhengelaars. Sommige mensen komenvoor de strandparty's, anderen genietenbij een zacht briesje van een sfeervoldiner met visgerechten aan zee.

Schatten van de zee, exotische vruch-ten, pittige kruiden – vers uit de natuur,verfijnd in de keuken: zo komen SriLankaanse gerechten op tafel. Maarhier, op het eeuwenoude kruispunt vande culturen van Oost en West, wordenook voortreffelijke gerechten uit anderewereldregio’s geserveerd.

Alleen al de ruim 2000 jaar oudecultuurschatten en veelzijdige boed-dhistische en hindoeïstische traditiesvan het land maken de reis meer dan demoeite waard. Bezoekers bewonderenverbazingwekkend grote ruïnesteden,

bekijken fascinerende tempels en zijntelkens weer getuige van kleurrijkefeesten. Veel illustere reizigers hebbenhet land al bezocht. Het aanbod aanonderkomens is enorm en varieert vanchique, luxueuze hotels tot eenvoudigestrandhutten met een dak van palm-bladeren.

Het binnenland is indrukwekkend, ja,overweldigend. In de tropische, parti-culiere tuintjes groeit en bloeit vanalles, verfrissend is de aanblik van desawa’s, en wat verwarrend genoeg aan-geduid wordt als ‘droge zone’, is al he-lemaal verrassend: oeroud bouwlandwordt afgewisseld met bos, meren, wil-de olifantenkuddes en een geweldigevogelwereld. Het ruim 2000 m hogebergland vormt de bekroning: wegenmet haarspeldbochten kronkelen eerstdoor woekerend oerwoud, dan doorperfect onderhouden theeplantages.

In dit bovenaards mooie landschapheeft de eeuwenoude medische kennisvan de ayurveda een heel bijzondereffect. Als gast voelt men zich in ditland vanaf de welkomstgroet ‘Ayubo-wan’ omringd met de beste zorgen.

13

SFEERBEELD

1H

oogt

epun

ten

/Sfe

erbe

eld

5000 v.C. en vroeger leven in het stenen tijd-perk mensen op het eiland. Of zij de voor-ouders zijn van de Wedda’s, die als de oer-bevolking gezien worden, is niet bewezen.5de-6de eeuw v.C. Groepen Singalezen uitNoord-India emigreren naar Sri Lanka envoeren in de droge zone, eerst in het noorden(Rajarata), later in het zuidwesten (Ruhuna),irrigatiecultuur in.Vanaf 4de eeuw v.C. Anuradhapura wordt hetmachtscentrum in het noordelijke deel van heteiland. Ook steeds meer Zuid-Indiase mensenvestigen zich op Sri Lanka. De relatie tussenSri Lanka en de Indiase buren is afwisselendvriendschappelijk en vijandelijk.250-210 v.C. De zoon van de Indiase keizerAshoka bekeert koning Devanampiya Tissa tothet boeddhisme, die deze godsdienst totstaatsreligie maakt; het eerste boeddhistischeklooster wordt Mahavihara in Anuradhapura.161-137 v.C. Koning Dutthagamani, uitRuhuna, verslaat de in Rajarata regerendeZuid-Indiër Elara en verenigt voor de eerstekeer de regio’ s van Sri Lanka.1e eeuw v.C. Religieuze scheuring tussen hettraditionele Theravada- en het meer volkseMahayana-boeddhisme dat Goden vereert.89 v.C. Onder koning Vattagamani Abhayastichten aanhangers van het Mahayana-boeddhisme het Abhayagiri-klooster in Anu-radhapura.274-301 Koning Mahasena laat talrijke grotewaterreservoirs aanleggen; vele daarvan zijnnu weer deel van het irrigatiesysteem.301-328 Tijdens de regeerperiode van koningSirimeghavannas komt de tandrelikwie vanBoeddha uit India naar Sri Lanka. Het wordthet symbool van Sri Lankaanse, koninklijkeheerschappij. De relikwie wordt in Tempelsvan de Tand bewaard.455-473 Koning Dhatusena geldt als een vande bevrijders van de Zuid-Indiase heerschap-pij. Hij laat grote irrigatiereservoirs aanleggen.473-491 Kassapa trekt de koninklijke machtnaar zich toe en regeert niet in Anuradhapura,maar laat voor zijn hof op verkwistende wijzede rotsburcht Sigiriya inrichten.491-508 Mogellana, de rechtmatige troonop-volger en Kassapa’ s halfbroer, krijgt met hulpvan Tamil-soldaten de macht terug; Anuradha-pura wordt weer de regeringsresidentie. ‘Toe-

risten’ van toen bewonderen nog lange tijd hetdeels verwoeste Sigiriya.6de-10de eeuw Zuid-Indiërs verwoesten di-verse keren Anuradhapura. Ook de Sri Lanka-nen zetten af en toe in Zuid-India militairen in.Vanaf 7de eeuw Net als in India, vestigen zichook in Sri Lanka islamitische zeevaarders enhandelaren uit het Nabije Oosten.985-1055 De Zuid-Indiase Chola’s grijpen demacht in Sri Lanka, verwoesten in 993 Anurad-hapura en verbannen koning Mahinda V naarIndia, waar hij in ballingschap sterft. Ze heer-

sen vanuit hun nieuwe hoofdstad Polonnaru-wa over Sri Lanka.1055-1110 Vijayabahu I ver erovert Sri Lankavanuit Ruhuna en verdrijft de Chola’s. Hijhoudt Polonnaruwa aan als hoofdstad.1153-1186 Parakramabahu I laat de vernietig-de irrigatiewerken vernieuwen en bouwwerkenoprichten. Een concilie herenigt de clerus.1187-1196 Ook koning Nissanka Malla ver-eeuwigt zich met gebouwen, en met inscrip-ties. Zijn korte heerschappij luidt de ondergangin van de irrigatiecultuur in de droge zone.

14

HISTORISCH OVERZICHT

Koning Kassapa I liet zijn rotsburcht Sigiriyamet ‘wolkenmeisjes’ decoreren.

13de-15de eeuw Vijandelijke overvallen uitZuid-India vernietigen het irrigatienet definitief.Oorlogen en ziektes decimeren de bevolking.De rest vlucht voor de oorlogstroepen naar hetbergland. De koningen verleggen hun hoofd-steden steeds meer de bergen in.14de-15de eeuw Concurrerende Singalesekoninkrijken strijden om de hoogste macht.16de eeuw De Portugezen koloniseren hetCeilão genoemde eiland, kerstenen de weste-lijke kuststrook en brengen de koning vanKotte (bij Colombo) onder hun heerschappij.

1593 Koning Vimaladharmasuriya maakt hetvrije Kandy tot Singalese hoofdstad.1658 Koning Rajasinha II. sluit met de Hol-landse VOC een pact tegen de Portugezen; deHollanders houden de koloniale macht over dekuststrook.Vanaf 1796 Terwijl alleen nog het bergland inhanden van de Singalese koning is, krijgtGroot-Brittannië de macht over het hele kust-gebied van het Ceylon genoemde eiland.1815 Britse militairen beëindigen het konink-rijk; integratie van Ceylon in de British Empire.

Tot 1948 De Britten veranderen Ceylon tegende zin van de bewoners in een kolonie metkoffie- en later theeplantages; als arbeidershaalt men Tamils uit Zuid-India. Ceylon geldtals voorbeeldland met een goede infrastruc-tuur zoals straten, scholen, bestuur, kiesrecht.4-2-1948 Ceylon wordt onafhankelijk.1948-1956 Liberaal-democratische UNP-pre-sidenten als Senanayake steunen de boeren.1956 Met nationalisme (pro boeddhistischeSingalezen, contra hindoeïstische Tamils –kiem v.d. latere burgeroorlog) wint de Singa-lees-boeddhistische Sri Lanka Freedom Party(SLFP) onder S.W.R.D Bandaranaike de ver-kiezingen; in ’ 59 schiet een monnik hem dood.1960-1977 Zijn weduwe Sirimavo Bandaranai-ke kiest voor een socialistische koers, onder-broken door vijf jaar UNP-regering.Sinds 1972 heet Ceylon Sri Lanka (‘Eer-waardig Eiland’); Singalees is de officiële taal.1977-1994 De UNP onder J.R. Jayewardenewint de verkiezingen. Nationalisaties wordenteruggedraaid, de economie profiteert van vrij-handelszones en buitenlandse investeringen.Vanaf 1983 Na een taalstrijd en Singalezeoverheersing leiden in het hele land overvallenop Tamils tot een burgeroolog. De guerilla vande Bevrijdingstijgers van Tamil Eelam (LTTE)is noch militair noch diplomatiek te beteugelen,voert terroristische aanslagen uit (o.a. in 1991moord op Rajiv Ghandi in India; 1987-90 wa-ren Indiase vredestroepen op het eiland actiefgeweest) en splitst in het noorden eenautonoom gebied af.1993 De LTTE doodt president Premadasa.1994-20054 Chandrika Bandaranaike Kuma-ratunga (SLFP) treedt als presidente in devoetsporen van haar ouders. De SLFP vaarteen hardere koers tegen de LTTE – waarmeepremier Ranil Wickremesinghe (UNP) in 2002een wapenstillstand sluit.2004 Een tsunami eist 35.000 dodelijke slacht-offers, 500.000 mensen worden dakloos.2009 De burgeroorlog wordt militair beëindigd(80.000 slachtoffers sinds 1983); presidentMahinda Rajapakse (SLFP) spaart daarbij deTamil-burgerbevolking niet.2011 Rajapakse, in 2010 herkozen, opent 96km van de Southern Expressway.2012 Sri Lanka verliest de finale van het WKcricket van het team van West-India.

15

HISTORISCH OVERZICHT

1H

isto

risc

hov

erzi

cht

Theeplantages in Sri Lanka ontstondentijdens de Britse koloniale tijd.

16

GEOGRAFIE

GEOGRAFIE

Een wit strand onder groene kokos-palmen aan de rand van een blauwe zee,het toppunt van een tropisch paradijs –dat is voor velen het beeld dat het eilandSri Lanka met zijn 1330 km lange kustoproept. Inderdaad ligt er rondom bijnahet hele eiland een schitterende stran-dengordel, maar in het groene binnen-land met zijn bergen en vlaktes, metweelderige flora en zeldzame fauna,wachten nog veel meer tropische land-schappen op de bezoekers.

Sri Lanka, dichter bij de evenaar danIndia, ligt als een reusachtig, druppel-vormig juweel slechts 30 km ten zuid-oosten van zijn grote Zuid-Aziatischebuur en vormt een compacte landmassavan 65.000 km2. Dat is iets kleiner danNederland en België samen. Van hetnoordelijke puntje tot aan het zuidelijkeuiteinde is het 430 km, en 225 km vanoost naar west. De evenaar ligt 650 kmzuidelijker in de Indische Oceaan endaarna is er alleen nog maar de zee totaan Antarctica.

Ruim 1500 km verwijderd lag deoorsprong van een zeebeving die leiddetot de tsunami die op 26 december 2004over de Indische Oceaan rolde envlakke kustgebieden in het oosten enzuiden van Sri Lanka kortstondigoverstroomde – een voor het eilandbijzonder zeldzaam natuurverschijnsel(zie over de gevolgen p. 244).

Zoals de wind waait

Twee winden bepalen in Sri Lanka dejaargetijden: de zuidwestmoesson, dietussen mei en september met grotekracht ongehinderd over de IndischeOceaan blaast, terwijl de noordoost-moesson van november tot maart hetdoor landmassa’s begrensde waterop-pervlak van de Golf van Bengalen be-roert. Als de moesson begint, valt er opde naar de windzijde toegekeerde kant

van het eiland aanvankelijk, gedurendeongeveer een maand, flink wat regen,die na verloop van tijd afneemt. De zu-idwestmoesson duurt langer dan denoordoostmoesson en brengt meerneerslag. Betrekkelijk rustig is het alsde windrichting in maart/april en in ok-tober/november verandert.

Zoals boeren en vissers afhankelijkzijn van de seizoenen, richt ook het toe-risme zich naar de moesson: hethoofdseizoen aan de zuid- en westkustis de kalme periode tussen november enapril, aan de oostkust tussen maart enoktober. Maar sommige toeristen ko-men ook graag buiten het seizoen enniet alleen vanwege de lagere prijzen:warm is het er voortdurend en vervelen-de, langdurige regenval is er onbekend.Tussen de zeer heftige buien doorschijnt steeds weer de zon. De bedektehemel houdt de hitte binnen de perkenen van de mistige zonnestralen wordt utoch bruin. Alleen is de zee tijdens demoessons meestal te ruw om te zwem-men. Maar daar hebben de grote hotelsal iets tegen ondernomen: in het eigenzwembad merkt u niets van de sterkegolfslag aan de andere kant van de zee-wering.

In het zuidwesten liggen de badstran-den in een halve boog langs het eiland:van het schiereiland Kalpitiya halver-wege de westkust tot aan Hambantotahalverwege de zuidkust. Als een bonteketen rijgen honderden hotels zich tus-sen deze twee punten aaneen, van een-voudige strandpensions tot hotels vande vijfsterrencategorie. Vooral aan dewest- en zuidkust staan veel strand-hotels. Centra als Negombo, Beruwela,Bentota en Hikkaduwa zijn minder dandrie uur verwijderd van de voor alsnogenige internationale luchthaven, Katu-nayake. In de andere badplaatsen staande hotels in kleine groepjes bij elkaar ofapart, vooral in het zuiden, waar de kustdoor de vele rotspartijen en baaienafwisselend van vorm is. Dankzij de in2011 geopende Southern Express Wayzijn ook deze plaatsen snel bereikbaar.

17

GEOGRAFIE

Links: Duikers in een onderwaterparadijs.

1G

eogr

afie

In het zuidwestelijke deel van SriLanka regent het het meest, niet alleenomdat de zuidwestmoesson hier over-vloedig regen brengt, maar omdat buienhier ook buiten de moessontijd voorneerslag zorgen in het door de zonenigszins uitgedroogde land. Vandaardat juist hier de overdadige tropischeplantengroei is aan te treffen. Zo’n 500jaar geleden vonden de Portugezen indit vochtige en hete oerwoud de wildekaneelboom. Tegenwoordig is dit ge-bied daarentegen bebouwd met kokos-,rubber- en kaneelbomen, terwijl elkvlak stukje grond in de laagvlakte wordtingenomen door rijstvelden waaroptweemaal per jaar wordt geoogst. Demaha, het ‘grote’, natte seizoen, levertde grootste oogst op, terwijl de yala, detweede oogst van het jaar, meestal min-der opbrengt. In deze zuidwestelijkehoek van het land leeft de meerderheidvan de ca. 21 miljoen inwoners.

Nieuwe hoop voor de oostkust

Ook het oostelijke deel van Sri Lankais bedekt met rijstvelden. Ze zijn hier endaar veel uitgestrekter dan in het wes-ten. Maar in dit gedeelte van het land isde rijstbouw aangewezen op irrigatie.Alle grote waterreservoirs in het oostenontstonden pas in de tweede helft vande 20ste eeuw en boden duizenden fa-milies die hierheen waren getrokkeneen nieuw middel van bestaan.

Vanaf november heerst aan de oost-kust weliswaar de noordoostmoesson,maar al vanaf het begin van het jaar kanmen hier in zee zwemmen. De lucht iser minder vochtig. Het kustgebied isvaak begroeid met palmen, maar hiertreft men vaker de palmyra-palm aan,die van droogte houdt en waaier-vormige bladeren heeft. Aan de vochtighete zuid- en westkust is de kokospalmjuist de karakteristieke palm.

Aan de dunbevolkte oostkust levenveel Tamils en islamieten. Guerrilla-activiteiten van LTTE-separatisten ter-roriseerden de plaatselijke bevolking enbrachten het toerisme tijdens de burger-

18

Boven: Tropische stortbuien zijn kort maarhevig.Rechts: Het strand van Weligama metTaprobane Island en het kleine luxehotel uit1925.

GEOGRAFIE

oorlog van 1983 tot 2009 bijna denekslag toe. Maar ook voor die tijdwaren er slechts weinig badplaatsen inhet oosten. Drie populaire strandregio’swedijverden om de vakantiegangers: destranden ten noorden van Trincomaleeen Batticaloa evenals de paradijselijkeArugam Bay bij Pottuvil.

Nu leven de stranden aan de oostkustweer op, dankzij de aanleg van hoofd-wegen en de bouw van talrijke, meestalkleine hotels. In het tijdens de burger-oorlog volledig verwoeste strandgebiedvan Passikudah werd in 2011 het eerstehotel geopend.

De zee rondom Sri Lanka

Sri Lanka en India liggen op hetzelf-de continentale plat. Het hoogstens 70m diepe zeeplateau omgeeft het eilandtot maximaal 19 kilometer uit de kust.Het zet zich, als een soort verlengstukvan het eiland Mannar, voort in de rich-ting van India via de reeks koraal-eilanden, die een barrière vormen voorgrote zeeschepen. Rondom Sri Lankaliggen nog veel meer koraalbanken, ei-

landjes en scheepswrakken, die popu-lair zijn bij duikers, voor wie de relatiefwindstille perioden tussen de moessonszijn aan te bevelen. Tijdens de moes-sons sluiten veel duikscholen of ver-leggen ze hun basis naar de rustigerekant van het eiland. Bekende duikcentrazijn Hikkaduwa en Weligama.

Nog niet erg toeristisch, maar aan-trekkelijk voor individuele reizigers, isde eilandenwereld van Kalpitiya. Deriffen van Pigeon Island voor de oost-kust en Hikkaduwa in het westen zijnals nationaal zeepark beschermd en zijnpolaire bestemmingen voor duikers.

Voor de Sri Lanka's zuidkust wordenregelmatig blauwe vinvissen en pot-vissen gespot. Dolfijnen en diversewalvissoorten kunnen voor de kust vanKalpitiya beobserveerd worden.

Vissers opereren, voor zover de windhet toelaat, rondom het eiland, overwe-gend dicht onder de kust. Boomstam-kano's met uitleggers of kattamarans,smalle drijvers worden nog gebruikt,maar steeds meer boten zijn modern enzeewaardig.

De rijkste visgronden liggen op het

19

GEOGRAFIE

1G

eogr

afie

continentale plat tussen Sri Lanka enIndia. Soms kunt u nog zien hoeveel in-spanning het kost om de sleepnettenmet veel helpers het strand op tetrekken. Werpnetten worden gebruikt inde ondiepe kustwateren en in lagunes.‘Steltvissers’, die gezeten op palen inde branding van de zuidkust hun hen-gels uitwerpen, doen dit tegenwoordigvoornamelijk voor de fotograferendetoeristen.

Grote gebieden direct achter de kustbestaan uit lagunes die zijn begroeidmet mangroven. Heel indrukwekkendzijn de moerasgebieden, waar duizen-den en duizenden trekvogels tijdenshun winterrust hun voedsel zoeken.Beroemd zijn de vogelreservaten vanChundikkulam en Kokkilai aan denoordoostkust en Kumana, Bundala enWiraketiya aan de zuidoost- en zuid-kust.

De groene, droge zone

Zeer misleidend is de gangbareaanduiding ‘droge zone’ voor het drie-kwart deel van Sri Lanka dat in hetnoorden, oosten en zuidoosten ligt,rondom het centrale bergland en devochtige zone in het zuidwesten. Bij ditzeer gevarieerd landschap moet u zichgeen woestijn voorstellen. Het betekentalleen dat het in dit grootste deel van hetland niet het hele jaar regent, waardoormin of meer lange, droge perioden denatuurlijke plantengroei bepalen. Dievarieert van dichte, veelsoortige bossen(jungle, moessonwoud), waarin eenpaar bomen tijdens de droge tijd hunbladeren verliezen, tot streken met lagedoornstruiken, vooral op zeer drogeplekken (doornstruiksavanne).

De droogste gebieden van het eilandliggen aan de zuidoostkust (nationaalpark Yala), de noordwestkust (nationaalpark Wilpattu), op het eiland Mannar enop het schiereiland Jaffna.

In de ‘droge zone’ ligt een groot aan-tal meren van verschillende grootte envorm. Het landschap is nagenoeg vlak,

20

Boven: Regenarme zone bij Mihintale – vanoudsher irrigeren kunstmatige meren delaagvlaktes van het oerwoud. Rechts: Destuwdam van Randenigala zet de oudetraditie van de tanks voort.

GEOGRAFIE

hoogstens een beetje glooiend, vaakniet meer dan 100 m hoog. Op een paarplekken rijzen steile rotsen tot meer dan700 m tamelijk plotseling in de vlakteop. Dat zijn de harde overblijfselen vaneen zeer oude continentale vlakte diedoorloopt tot in India, maar die hiervoor het grootste deel is geërodeerd.

Irrigatie – vroeger en nu

De vlakte, die wordt doorsneden doorrivieren, was vermoedelijk overwegendbebost toen de Singalezen haar tweeën-halfduizend jaar geleden begonnen teontginnen. Ze bouwden dammen in derivieren, veranderden dalen in wewas(Eng. tanks, reservoirs) en legden, doorkanalen te graven en handig gebruik temaken van de loop van de rivieren, eenuitgebreid irrigatiesysteem aan. Hier-door werd het mogelijk ook tijdens dedroge periode in de dorre streken opsawa’s rijst te verbouwen, die tweemaalper jaar kon worden geoogst. Oorlogenen de verwoesting van de irrigatie-systemen dwongen de bevolking zichna de 12de eeuw terug te trekken in het

zuidwestelijke, toen nog zeer ondoor-dringbare deel van het land. Het eens zowelvarende rijstgebied viel ten prooiaan het oerwoud, de tanks werden aanhun lot overgelaten, vele slibden dicht,de grote en diepe reservoirs gingen opnatuurlijke meren lijken. De idyllische,dunbevolkte jungle werd een vrijplaatsvoor een rijke dierenwereld.

In de 19de eeuw zag men pas dewaarde in van dit vroegere cultuurland-schap en ondernam men de eerste po-gingen het naar oud voorbeeld te ont-ginnen. Het aantal inwoners nam in de20ste eeuw sterk toe, zodat de regeringvan de jonge staat het als haar belang-rijkste opdracht zag akkerland onder debevolking te verdelen.

In de dunbevolkte droge zone haaktemen met moderne middelen in op demeer dan duizend jaar oude irrigatietra-ditie: in het oosten ontstond het stuw-meer Senanayake Samudra in het zui-den o.m. het Uda Walawe Reservoir.Voor het kerngebied van de oude Sing-alese cultuur in het noordelijke deel vanhet eiland bedacht men een ingewikkel-de ontwikkelingsstrategie, waarin de

21

GEOGRAFIE

1G

eogr

afie

langste rivier van het land, de MahaweliGanga, en bruikbare oude en nieuwaangelegde tanks, kanalen en andere ri-vieren werden betrokken: het MahaweliProgram. De verwerkelijking van ditplan wordt in de 21ste eeuw voortgezet.

Dankzij de grote belangstelling vande Sri Lankanen voor de beschermingvan de natuur, liggen in de droge zonede meeste van de 16 nationale parken envele andere natuurreservaten. Op detussenliggende vlakten liggen achter dedammen van de tanks, net als 700 jaargeleden, weer uitgestrekte rijstland-schappen. Daarbij horen dorpen metweelderige tuintjes rondom de huizen.

In de landstreken die niet worden ge-irrigeerd, hanteren kleine boeren nog dechena-methode, het voor bebouwinggeschikt maken van de grond door hetafbranden van het onkruid. Daar komthet vaak tot een botsing met de wildedieren, die immers niet weten waar de

mensen de grenzen van hun natuurge-bieden hebben getrokken. Niet zeldenkomt u ook buiten de reservaten olifan-ten en andere wilde dieren tegen. Eenovervloed aan vogels treft u overal aan.De droge zone is een eldorado voor na-tuurliefhebbers. Bovendien zijn hier dekoningssteden, kloosters, kluizenaars-verblijven en irrigatiewerken uit de dui-zenden jaren oude Singalese cultuur,deels blootgelegd, deels nog overwoe-kerd door het oerwoud. Hier staan dehotels (vaak omgeven door groenewoud- en parklandschappen) meestal inde buurt van een tank.

Voor wat koelte naar de bergen

Het bergland biedt een geheel andereaanblik. Als een kompasroos ligt hetmidden op het eiland, loopt aan de zuid-kant als een groen woud van meer dan2000 m hoogte steil naar beneden, engaat naar het noorden toe via langgerek-te heuvelruggen geleidelijk over in hetbos- en rijstgebied van de droge zone.Ten zuidwesten van de hoogste bergenligt het lage bergland van Sabaraga-muwa, dat altijd nog meer dan 1300 mhoog is. De bergen vangen de regen op.Dikwijls zijn de hoogste toppen gehuldin wolken. Weer zijn het de moessonsdie bepalen wanneer en waar het regent.De krachtige zuidwestmoesson zorgtvan april tot september voor regen in hetgebied van Sabaragamuwa en op de zui-delijke en westelijke hellingen van hetbergland. De noordoostmoesson zorgtvanaf november voor neerslag aan deoostelijke zijde van het bergland. In hetdeel van het bergland waar het in dedesbetreffende periode niet regent, ge-niet u van meestal heldere, zonnige da-gen. Dat deze regel in zekere zin op-gaat, blijkt bijvoorbeeld al uit de perio-de waarin de bedevaartstochten wordengehouden naar de heilige berg Adam’sPeak (2243 m), die oprijst in het zui-dwestelijke deel van het bergland: diebegint tijdens de volle maan van decem-ber/januari en duurt tot en met april.

22

Boven: Rijstterrassen met zaaibedden in hetbergland rond Kandy. Rechts: Rododendronen restanten van een oerwoud op de HortonPlains.

GEOGRAFIE

In de bergen ontspringen verscheide-ne grote rivieren die vandaar stervormignaar zee stromen. Daarom zijn ze ookmaar kort. Alleen de Mahaweli Gangamaakt een paar bochten door het berg-land: hij begint in het zuidwesten, in debuurt van Adam’s Peak, en mondt in hetnoordoosten uit in de Golf van Ben-galen. Hij is met zijn 335 km de langsterivier van het land en de belangrijkstebron voor irrigatie en hydro-energie.

Nadat de Singalezen de vlakten in dedroge zone tijdens de 12de eeuw had-den moeten verlaten, legden ze hunvaak kleine rijstvelden terrasgewijs aanin de diepe en afgelegen dalen van hetnoordelijke en oostelijke bergland. Hetondoordringbare, dichtbeboste berg-land gebruikten ze echter nauwelijksvoor hun landbouw. Het was er koud (inde hoogst gelegen gebieden vriest het afen toe), zeer vochtig en er leefden wildedieren zoals luipaarden en olifanten.

In de 19de eeuw vond er in dit gebiedbinnen enkele tientallen jaren een radi-cale verandering plaats, toen de Engel-sen er het plantagebedrijf introduceer-den, eerst koffie, later thee. De thee-

plantages drukken nu hun stempel ophet bergland. Waar ooit de tropischebergjungle overheerste, is nu een inten-sief bebouwd cultuurlandschap ont-staan. Prachtige rijen theestruiken do-mineren de adembenemende steile hel-lingen en door de schoonheid daarvanvergeet men bijna de meedogenlozevernietiging van de oorspronkelijke na-tuur. Van dit landschap kunt u genietentijdens een autorit door het bergland,vanuit de trein, tijdens kano- ofmountainbiketochten of te voet.

Enkele restanten van het oorspron-kelijke boslandschap zijn bewaard ge-bleven en als Unesco-werelderfgoedbeschermd. Daartoe behoren het goedtoegankelijke nationale park HortonPlains, de natuurgebieden Hakgala,Adam's Peak, Peak Wilderness en hetdichte oerwoud van The Knucklesevenals Sinharaja Forest.

Wie onder de vochtige hitte van hetlaagland heeft geleden, zal het relatiefkoele bergland een verademing vinden.Plaatsen als Nuwara Eliya, Bandarawe-la en Ella zijn bekende recreatiecentraen bieden talrijke accommodaties.

23

GEOGRAFIE

1G

eogr

afie

24

GESCHIEDENIS

GESCHIEDENIS

Drie keer doet het personeel van denationale luchtvaartmaatschappij AirLanka zijn aankondigingen: in hetSingalees, in het Tamil en in het Engels.Het zijn de drie voertalen in Sri Lanka,en op aanwijzingsborden en formulie-ren is te zien dat daarbij ook drie ver-schillende schriften horen. Tijdens hetverloop van zijn verdere reis zal hij totzijn opluchting ontdekken dat hij zichmet het Engels verstaanbaar kan ma-ken, hoewel dit maar voor een minder-heid de moedertaal is. Ofschoon hetvoor het merendeel van de toeristen nietnoodzakelijk is zich veel gelegen te la-ten liggen aan het Singalees en Tamil,geeft een nadere kijk op de geschiede-nis en de eigenaardigheden van dezetalen toch een verhelderend inzicht inde cultuur van het land.

Moeder van de Indiase schriften

De verschillende lettertekens van detwee talen – het Singalees rond enkrullerig, het Tamil vooral slank en steil– hebben een gemeenschappelijke oor-sprong: het Brahmi-schrift. Men neemtaan dat het zijn oorsprong heeft inMesopotamië en sinds de 5de eeuw v.C.in India wordt gebruikt, maar de oudsteaanwijsbare afbeeldingen zijn pas deberoemde pilaarverordeningen vankeizer Ashoka (ong. 273-227 v.C.).Toen hij het boeddhisme in Sri Lankaliet verbreiden, kwam hier ook hetBrahmi-schrift in zwang. Bij talrijkegrotten die voor kluizenaars werdeningericht, staan in de rotsen de namenvan de schenkers gekrast.

Uit de ietwat hoekige, runeachtigetekens van het Brahmi ontwikkeldenzich in Sri Lanka de gecompliceerde,ronde letters van het Singalees. Alsschrijfpapier gebruikte men de gepre-pareerde bladeren van de talippotpalm

(Corypha umbraculifera), waarin menmet puntige metalen griffels makke-lijker ronde vormen kon krassen danhoekige. Ook het schrift van het Tamil,dat al meer dan 2000 jaar in Zuid-Indiawordt gesproken, stamt uit het Brahmi,net als vele andere talen van het Indiasesubcontinent.

Twee taalfamilies, twee soortenliteratuur

Weliswaar is het schrift van zowel hetTamil als het Singalees afgeleid van hetBrahmi, toch is de herkomst van detalen verschillend. Het Tamil behoortmet nog enkele andere Zuid-Indiasetalen tot de familie van de Dravidischetalen, waarvan wordt gezegd dat zeverwant zijn aan de Turkse talen.Singalees wordt gerekend tot de Indo-Europese talen. Aan eka-deka-tuna – 1-2-3 – kan men een verre verwantschapherkennen met Europese talen.

Na het Sanskriet geldt het Tamil alsde oudste literaire taal van de Zuid-Azi-atische cultuurkring. Ook al zijn er geengeschriften voorhanden, men geloofttoch dat er al vóór het begin van onzejaartelling in Zuid-India Tamilliteratuuris geschreven. Sinds de 3de eeuw zijnopmerkelijke literaire geschriften in hetTamil bewaard gebleven, waarin over-eenkomstig de religieuze ontwikkeling-en vanaf de 7de eeuw vooral hindoeïsti-sche thema’s worden behandeld.

In India en Sri Lanka diende hetschrift aanvankelijk een bepaald doel:kooplieden noteerden bijzonderhedenover hun handel en gelovige leken degoede daden die ze tijdens hun levenhadden verricht. De aantekeningen overzijn daden werden hardop voorgelezenaan de stervende, zodat hij zich diegoed zou herinneren als hij voor Yama,de god van de dood, zou treden om zehem voor te leggen: zodoende verzeker-de men zich van een gunstige reïncarna-tie.

Bijzonder waardevolle teksten, zoalsbv. de Oud-Indiase heldendichten of de

25

GESCHIEDENIS

Links: Wat zou de toekomst brengen?Jonge Singalese uit Colombo.

1G

esch

iede

nis

leerstellingen van Boeddha, werdenaanvankelijk helemaal niet schriftelijkvastgelegd, maar mondeling overgele-verd. Vanaf de 4de eeuw schreef men inSri Lanka de historische kronieken inhet Singalees, later hebben monnikenze in het Pali opgeschreven, de toenma-lige taal van de geleerden. Daarmee zet-ten de boeddhistische geleerden in SriLanka zich af tegen de hindoeïstischebrahmanen in India, die nog altijd hetSanskriet gebruiken.

De Sri Lankaanse kronieken zijn hieren daar weliswaar tegenstrijdig, maarde enige historische bronnen van hetland. In de Mahavamsa, de Grote Kro-niek, en in het vervolg daarop, de Cula-vamsa (Kleine Kroniek), wordt de ge-schiedenis van het Singalese volk ver-teld, in het bijzonder van de koningen,vanaf het legendarische begin van vooronze jaartelling tot aan 1815, toen delaatste koning van Kandy aftrad. Beide

omvatten aldus een tijdperk van eenkleine 2500 jaar. Andere kronieken be-handelen bijzondere thema’s, bv. de ge-schiedenis van de heilige bodhi-boomof de heilige-tandrelikwie vanBoeddha.

Een belangrijk deel van de oudereSingalese literatuur behandelt deboeddhistische overleveringen. Be-roemd is de eerste vastlegging van detripitaka, de ‘driemand’, het fundamen-tele boeddhistische geschrift uit 88 v.C.dat in het klooster Alu-Vihara bij Mata-le werd geschreven. Over het exempla-rische gedrag van de toekomstigeBoeddha wordt verslag gedaan in circa550 legendes, die bekend staan als dejataka. Een ongewone variant van vroe-ge literatuur (7de-12de eeuw) vormende graffiti van bezoekers aan de rots-burcht van Sigiriya, die in de 5de eeuwwerd verlaten.

Twee soorten taal

Hoewel het Tamil en het Singaleesgeheel eigen wegen zijn gegaan, heb-ben ze als overeenkomst dat er in beide

26

Boven: Van palmbladeren wordt schrijfpa-pier gemaakt (1905). Rechts: Drie soortenschrift zijn overal te zien – Singalees, Tamilen het Westerse alfabet.

GESCHIEDENIS

talen een uitgesproken spreektaal eneen daar sterk van afwijkende schrijf-taal of algemeen beschaafde taal be-staan.

Beide varianten van elke taal moetmen beheersen: op de radio, in toespra-ken, ambtelijke brieven, kranten en ineen groot deel van de literatuur wordthet algemeen beschaafd gebruikt. In ge-sprekken, de meeste films en dergelijkegebruikt men de spreektaal. Terwijl deliteratuur vroeger alleen in het alge-meen beschaafd werd geschreven, ge-bruikt men in beide talen sinds kort heelbewust ook de spreektaal.

Wie spreekt wat in Sri Lanka?

Van de circa 18 miljoen inwoners vanSri Lanka heeft ruim 74 procent Sin-galees, 25 procent Tamil en minder dan1 procent Engels als moedertaal.

Terwijl de Singalezen een verhou-dingsgewijs homogene groep vormen,maakt men bij degenen die Tamilspreken het volgende onderscheid:ongeveer de helft van hen, ruim 2,6miljoen, behoort tot de Sri-Lanka-

Tamils, de Tamils die al honderdenjaren, zo niet meer dan duizend jaar ophet eiland wonen. Zij wonen voor-namelijk in het noorden en langs deoostkust, maar ook in Colombo enandere, meestal grote steden.

Iets meer dan een miljoen India-Ta-mils wonen in een gebied dat zichbeperkt tot het bergland. Sinds de twee-de helft van de 19de eeuw zijn zij doorde Britten als plantage-arbeiders uit deZuid-Indiase staat Tamil Nadu overge-bracht, maar na de onafhankelijkheidvan Sri Lanka in 1948 werden zij nietonmiddellijk als Ceylonese staatsbur-gers erkend.

Ook de ruim anderhalf miljoen Mo-ren ten slotte, de nakomelingen vanArabische handelaars die zich vanafhun vroegste vestiging in de 8ste eeuwsterk hebben vermengd met de plaatse-lijke bevolking, spreken Tamil.

Minder dan een procent van de bevol-king noemt zich Burgher. Zij zijn de na-komelingen van Europese immigran-ten, meestal van Portugese of Hollandseafkomst. Zij hebben als voertaal hetEngels.

27

GESCHIEDENIS

1G

esch

iede

nis

De vroege bewoners

Het mozaïek van de culturen in SriLanka begint met de invloeden vanafhet Indiase subcontinent. De eerste le-gendarische vertellingen over het eilandLanka (land) vermelden allen dat er ophet eiland al mensen woonden toen erbezoekers of kolonisten arriveerdenvanaf het Indiase vasteland. Volgens hetIndiase heldendicht Ramayana had hetwilde volk van de demonen met zijn ko-ning Ravana de edelmoedige Sita ont-voerd, de vrouw van de Vishnu-reïncar-natie Rama. Volgens legendes stuit ookBoeddha tijdens zijn drie bezoeken opde krijgshaftige yaksha’s en naga’s, diehij met zijn leer weet te overtuigen. EnVijaya, de Noord-Indiase prins enkleinzoon van een sinha (leeuw), over-wint de vijandige yaksha’s als hij nazijn verbanning uit Noord-India doorzijn vader met zevenhonderd man op

het eiland landt. Speciaal bij Vijaya, dieeen yakkhini, een inheemse vrouw,neemt bij wie hij twee kinderen ver-wekt, wordt duidelijk dat de nieuwko-mers van het vasteland zichzelf supe-rieur achten, ofschoon ze de goede ei-genschappen van sommige bewonersvan Lanka erkennen: Vijaya verstootzijn yakkhini en laat voor zichzelf enzijn belangrijkste edelen een schip volmaagden uit , Zuid-India overkomen;met deze tirannieke ingreep wordt degrondslag gelegd voor de Singalese ko-lonisatie. Het is niet duidelijk of deWedda’s, die tegenwoordig verspreidover het oostelijke deel van Sri Lankawonen, nakomelingen zijn van de ei-landbewoners uit de sagentijd of zelfsafstammelingen van de bevolking diehier, zoals is aangetoond, in het stenentijdperk leefde.

Het koningsland

De historische bronnen zijn niet be-trouwbaar genoeg om vast te kunnenstellen hoe de kolonisatie van het eilanddoor de Noord-Indiase Singalezen zich

28

Boven: Een vaddah – afstammeling van heteilandvolk uit het stenen tijdperk? Rechts:Bij de Sila-rotsen kwam de monnik Mahindavermoedelijk aan land in Sri Lanka.

GESCHIEDENIS