Sporttechnische bijdrage voor medewerkers Editie 1/2015

Samenstelling: Sera Van SplunterBijlage tijdschrift Sportief van de Gezinssportfederatie vzw, Troonstraat 125, 1050 Brussel – voor medewerkers

In dit nummer

De GIZI-zweminstuif Een speelse omloop in het zwembad voor kleuters

Begin juli 2007 dienden twee sportclubs van de Gezinssportfederatie vzw (GSF), Huldenberg en Overijse, een projectaan-

vraag in bij vzw ‘de Rand’ met als onderwerp “Spelenderwijs Nederlands leren in de sportclub”. Deze projectaanvraag en

de nauwe samenwerking tussen de GSF enerzijds en haar aangesloten sportclubs uit Huldenberg en Overijse anderzijds,

resulteerde in de publicatie van twee kijk- en leesboekjes voor kleuters.

De hoofdfiguur in deze boekjes is het meisje Gizi.

In het boekje ‘Gizi kijk, ik zwem’ trekt Gizi, samen met haar vriendjes naar het zwembad en leert ze al spelend wennen

aan het water. In het boekje ‘Gizi kijk, ik sport’ ontdekt Gizi de sportclub. Ze leert lopen, springen, rollen,…

De boekjes zijn samengesteld uit kleurrijke beelden en prenten. Bij de prenten staan verschillende woordjes die in spor-

tieve context regelmatig gebruikt worden. De kleuter leert op die manier, samen met de ouders, Nederlandse woordjes.

Dit stimuleert enerzijds de taalontwikkeling van de kleuters en verhoogt anderzijds de betrokkenheid van de ouders.

Wie en wat is GIZI

Na de kijk- en leesboekjes bracht GSF bovendien twee mappen met didactische kijkwijzers uit, enerzijds ter onder-

steuning van de lessen watergewenning, anderzijds voor de lessen bewegingsopvoeding. De kijkwijzers bieden lesgevers

een handig, didactisch en visueel hulpmiddel. Op elke kijkwijzer staat er aan de voorzijde een kleurrijke plaat van een

bepaalde oefening. Aan de achterzijde vind je tekst en uitleg en de Nederlandse woordjes die de kleuter tijdens de

oefening kan leren.

Doelgroep en maatschappelijke relevantie Het Gizi-project legt de focus op 4-6 jarigen. Het accent ligt hierbij op kinderen uit steden en gemeenten met taalach-

terstand Nederlands en de Vlaamse Rand. Er zijn immers heel wat kinderen in Vlaanderen, voornamelijk in grootsteden

en in de Vlaamse Rand, die het Nederlands niet beheersen. Gegevens uit 2011 leren ons dat 23,8% van alle kinderen,

geboren in het Vlaamse Gewest, het Nederlands niet als moedertaal heeft.

Kleuters spelen graag. Tijdens het spel werkt de kleuter aan sociale vaardigheden, worden fantasie en het denken uit-

gedaagd, leert hij zichzelf en zijn mogelijkheden kennen en krijgt hij verschillende ontwikkelingskansen.

Spel- en bewegingsvormen kunnen een aanleiding zijn in het aanleren en oefenen van de taal. Hierdoor kunnen kinderen

(en volwassenen) met elkaar communiceren. Dit alles heeft een positieve invloed op de omgang met elkaar in het dage-

lijkse leven. Vanuit de idee dat taalontwikkeling al op jonge leeftijd via sport kan gestimuleerd worden, zijn we ervan

overtuigd dat de boekjes en kijkwijzers een meerwaarde kunnen betekenen voor alle lokale sportdiensten, sportclubs,

sociale organisaties, taalorganisaties of scholen die met deze doelgroep werken.

Ondanks het feit dat lichaamsbeweging belangrijk is voor elke leeftijd, wordt er nog steeds te weinig aandacht aan

besteed, ook bij de beoogde doelgroep. Via dit project willen we voor deze leeftijdsgroep ons aanbod uitbreiden en zo

nieuwe kansen creëren om fysiek actief te zijn. Bovendien willen we onze concepten delen met lokale actoren zoals

sportclubs, scholen en sportdiensten.

GIZI komt naar je toe: een praktische conceptenbundelIn 2013 ontwikkelde GSF de conceptenbundel ‘Gizi komt naar je toe’ met allerhande praktische bewegingsactiviteiten

voor kleuters. In samenwerking met socio-culturele organisaties, scholen en sportdiensten organiseerde GSF in 2014 een

tiental pilootprojecten met als doel de Nederlandse taal bij kleuters te stimuleren via een beweeg- en sportaanbod.

Uit ervaring leren we dat

• de deelnemers een aangename tijd beleven tijdens de beweegactiviteiten.

• de begeleiders het belang in zien van beweging bij kleuters en zelf een verdere werking wensen uit te bouwen.

• de deelnemers via de pilootprojecten gestimuleerd worden in de ontwikkeling van beweging en taal.

• de deelnemers via scholen, sportclubs en de sportdienst geïntegreerd geraken in de ruimere

samenleving.

In deze conceptenbundel met leuke ideeën en ondersteunend materiaal, kan je zelf creatief

met Gizi aan de slag, zowel op het vlak van beweging als taal. Deze conceptenbundel omvat

volgende onderdelen waaruit je een keuze kan maken: De Gizi Spelen, Met Gizi op avontuur,

Bewegingstussendoortjes, Het Gizi-ganzenbord, Gizi-week ‘Taal en beweging’ op school en

Bewegingsopvoeding met Gizi.

We focussen op de leeftijdsgroep 4-6-jarigen en gaan verder aan de slag met de bestaande

Gizi-kijkwijzers ‘Gizi, Kijk, ik sport!’. Deze map bestaat uit didactische fiches met aan de voorzijde een kijkplaat voor

kleuters: dit is een voorstelling van de oefening aan de hand van een tekening. Aan de achterzijde kan men oefenstof

en taaltips voor de lesgever vinden. De fiches zijn gegroepeerd in vijf bewegingsfamilies.

3

4

De GIZI-zweminstuif: De Gizi-zweminstuif is een variant op De Gizi-Spelen. Er wordt gebruik gemaakt van de Didactische kijkwijzers ‘Gizi, kijk ik zwem’. De zweminstuif (duur: 20 à 50 minuten) wordt op gang getrapt

met een leuke openingsceremonie (gezamenlijke opwarming op een gekend kleuterlied). Nadien

zijn er doorschuifposten met oefeningen aan de hand van de Gizi-fiches. De kinderen komen hier-

bij te weten wat ze moeten doen (geholpen door een begeleider die gebruik kan maken van de

steekwoorden aan de rugzijde van de fiche). Het geheel wordt afgesloten met een slotceremonie

waarna iedere kleuter een diploma krijgt.

Afdelingen van de Gezinsbond, GSF-clubs, scholen en sportdiensten kunnen dit concept aanvragen

via onze website www.gsf.be/gizi.

DOELGROEP

4 tot 6-jarige kleuters (school, kleutersportkamp, zwemvereniging met een afdeling ‘watergewenning voor kleuters’,

sportdienst, …).

BASISMATERIAAL

De didactische kijkwijzers Gizi ‘Kijk, ik zwem’ (www.gsf.be/webshop)

Uitwerking van de GIZI-zweminstuifHET ZWEMBAD

Vooraf ga je best na of het zwembad geschikt is om er een zweminstuif voor kleuters te organiseren.

(variërend van ondiep naar diep ongeveer tussen 40 cm en 80 cm).

Een zwembad vastleggen gebeurt best lang genoeg op voorhand door de drukke bezettingsgraad van de meeste baden.

Indien mogelijk huur je best het kleine bad af. Tijdens publieke uren is het organiseren van een gestructureerde

zweminstuif geen sinecure!

Vaak kan het materiaal van het zwembad zelf gebruikt worden zoals plankjes en flexiebeams. Vraag dit zeker op voorhand

na. De Gezinssportfederatie beschikt bovendien over zwembadmateriaal dat gehuurd kan worden.

Info op www.gsf.be/huur-je-sportmateriaal-bij-gsf.

Het gebruik van collectieve kleedkamers wordt aangeraden bij vaste groepen (scholen, verenigingen,…). Individuele

kleedcabines zijn meer geschikt voor gezinnen en bij een vrije zweminstuif.

Het ondiep en dieper gedeelte van het klein bad zijn geschikt. De maximum aanvangsdiepte bedraagt 40 cm. De maxi-

mumdiepte is niet hoger dan de schouders van het kleinste deelnemend kind. Een combinatie van ondiep en dieper

water is aangewezen om voldoende variatie in de opdrachten te kunnen geven en verschillende vaardigheden aan bod

te kunnen laten komen.

DE GROEPSINDELING

De groepsindeling gebeurt best op voorhand. De kleuters worden volgens hun vaardigheden ingedeeld wat het rendement

en de veiligheid voor de kleuter in het water verhoogt. Tevens is er heel wat tijdswinst door op voorhand de groepen

homogeen te verdelen.

Een zeer eenvoudige indeling volgens vaardigheden kan zijn:

• Kleuters die zich vlot door het water bewegen (horizontaal en verticaal) en geen angst hebben bij kopje onder gaan

• Kleuters die nog watervrees hebben (watergewenning beginners).

Tips bij de groepsindeling

De verschillende niveaugroepen kunnen elk een bepaalde kleur badmuts dragen. Dit is handig om

het overzicht over de verschillende groepen te bewaren en veiliger doordat duidelijk is bij welke

niveaugroep een kind hoort.

De Gezinssportfederatie beschikt over 4 verschillende kleuren stoffen badmutsen

die hiervoor geschikt zijn.

Je kan de badmutsen aankopen op www.gsf.be/webshop.

• Hoe groter het zwembad des te meer posten er geplaatst kunnen worden en

hoe meer groepen er kunnen deelnemen aan de zweminstuif.

Het aantal kleuters per groep bedraagt een 6-tal kinderen. Een groep met kinderen

die zich vlot in en onder het water bewegen, kan tot 8 deelnemers per begeleider

gaan.

De groep ‘watergewenning beginners’ bestaat best uit niet meer dan vijf. Dit om elk kind vol-

doende aan bod te laten komen op een rustiger tempo en om de veiligheid te bewaren. Je hebt

als begeleider een beter overzicht over de groep en je kan de kinderen gemakkelijker binnen

handbereik houden.

ORGANISATIE:

Een zweminstuif is erg leuk tijdens een laatste les van een lessenreeks watergewenning en/of

kleuterzwemmen of op het einde van een schooljaar met de klas.

Voor de opstelling van een omloop voor de Gizi-zweminstuif maken we gebruik van de Gizi-fiches (de kijkplaten uit de

map ‘didactische kijkwijzers ‘Gizi, Kijk ik zwem’). De fiches worden best op voor hand geselecteerd op basis van gekende

vaardigheden van de kinderen en de beschikbare plaats in het zwembad. Zo kan ook het verzamelen van het benodigde

materiaal best vooraf gebeuren.

De fiches zijn geplastificeerd en kunnen dus tegen water. Handig voor het plaatsen van de omloop: 2 plankjes worden

aan de rand van het zwembad met de bovenzijde tegen elkaar geplaatst. De natte fiche kan dan aan de kant van het

water tegen het plankje gedrukt worden zodat de fiche gedurende de instuif duidelijk zichtbaar is voor de kinderen en

hun begeleider.

5

Elke groep heeft zijn eigen begeleider die tijdens de duur van de

instuif met zijn/haar groep mee doorschuift van post naar post.

Spreek op voorhand met elke begeleider af aan welke post hij/zij

met de groep start en wat de volgorde van de te doorlopen posten is.

Elke begeleider past de opdracht aan volgens de vaardigheden van de groep

of van het kind en biedt een eenvoudiger of moeilijkere variant aan indien

nodig of als er tijd over is.

Bij de Gezinssportfederatie kan voor elk kind een Gizi-diploma en een Gizi-sticker bekomen worden bij aanvraag van één

van de Gizi-concepten uit de bundel ‘Gizi, komt naar je toe’. Zowel de sticker als het diploma zijn leuke Gizi-gadgets

die aan het einde van de activiteit of tijdens de slotceremonie als beloning kunnen worden meegegeven.

VERLOOP:

Na de verdeling in groepen en het douchen verzamelen de groepen met hun begelei-

der(-ster) op de kant aan het klein bad. Als alle groepen er zijn en na de laatste

instructies neemt elke begeleider met zijn/haar groep plaats in het ondiepe

gedeelte van het klein bad.

Tijdens de openingsceremonie wordt een gezamenlijke opwarming gege-

ven door een lesgever die op de kant staat. We maken hierbij gebruik

van een bekend kleuterlied (naar keuze). Denk eraan dat de akoestiek

in het zwembad minder goed is en voorzie een geluidsinstallatie met

voldoende bastoon.

Na de gezamenlijk opwarming nemen de groepen plaats bij de vooraf

afgesproken post van de omloop.

Je kan als start en doorschuifsignaal een kort stukje

van het lied laten horen. Doorschuiven kan tot de

muziek stopt. Dat is tevens de start aan de nieuwe

post van de omloop.

De duur per uitvoering van een opdracht hangt deels af van

het aantal te doorlopen posten en de beschikbare tijd.

Per opdracht is er een minimumtijd van 5 minuten nodig.

Voor scholen die beschikken over 20 minuten effectieve tijd om een omloop te doen, kunnen

meerdere groepen aan eenzelfde post de opdracht afwerken en dan ook samen doorschuiven naar

de volgende opdracht. Er wordt dan extra materiaal voorzien dat voldoende is om meerdere groepen

tegelijk eenzelfde opdracht te kunnen laten uitvoeren.

6

Na het beëindigen van de omloop wordt een gezamenlijk moment voorzien in het ondiepe deel van het klein bad. Het

kan gaan om bijvoorbeeld een groepsfoto, maar evengoed een cool down moment waar een rustige activiteit ter plaatse

wordt uitgevoerd.

Een voorbeeld van een cool down kan zijn: Groep 1 staat in kring met handen vast en schouders onder water. Groepen 2

en 3 staan rond groep 1 met handen vast en schouders onder water. Groepen 4, 5, 6 en 7 staan rond de andere groepen

op dezelfde manier. Tijdens deze afsluiter blijven de handen vast. Op rustige muziek en met rustige stem geeft een

begeleider op de kant aan wat de deelnemers moeten doen (in vertelvorm bijvoorbeeld): de ogen van deelnemers zijn

gesloten; zachtjes stappen naar het midden van de kring en terug naar achter; met één oor op het water; dan wisselen

en met het ander oor op het water; zachtjes stappen en de kring laten draaien; idem en wisselen van richting; de ogen

openen maar de schouders blijven onder water; de buitenste kringen komen zo dicht mogelijk bij de middelste kring;

eindigen met een knuffelmoment ‘ik vond het heel fijn vandaag samen met Gizi en samen met mijn vriendjes!’

Een andere manier om de Gizi-zweminstuif aan te bieden: In een zweminstuif waar er heel wat kleurrijk materiaal wordt aangeboden en waar naar hartenlust gespeeld kan worden

kan er ook een omloop worden aangeboden die op elk zelf gekozen moment kan uitgevoerd worden. Deze zweminstuif

gaat door tussen bepaalde uren. Men bepaalt zelf wanneer men binnenkomt en vertrekt. Er is geen vaste structuur: de

deelnemer kiest zelf wat hij/zij wil doen. Er dient wel een begeleider aanwezig te zijn aan de omloop om uitleg te geven

over de uitvoering en om het materiaal bij de verschillende posten terug te plaatsen.

Ook deze vorm van een zweminstuif is zeer geschikt voor bijvoorbeeld een laatste les. Verenigingen, afdelingen van de

Gezinsbond, GSF-clubs, enz. …, kunnen er dan bijvoorbeeld een familie zweminstuif van maken waar gezinsbeleving

voorop staat.

7

GSF wenst jullie een sportief zwembadfeest waar

dolle waterpret met megacoole kijkplaten van Gizi ervoor zorgen

dat iederen met volle teugen geniet en zich geweldig

amuseert!