1

PATRIMONIUM.MK Spisanie za kulturnoto nasledstvo

- spomenici, restavracija, muzei -Година 2, бroj 3-4, 5-6 / 2008-2009

PATRIMONIUM.MKPeriodical for cultural Heritage

- MonuMents, restoration, MuseuMs -Year 2, N° 3-4, 5-6 / 2008-2009

2

UrednikDarko Nikolovski

Редакциски одбор:d-r Elizabeta Dimitrova

d-r Ivan K. Zarov

d-r Marula NikolovskaMirjana M. Ma{ni}

m-r Jovan Petrovm-r Robert Petkovski

EditorDarko Nikolovski

Editorial board:d-r Elizabeta Dimitrovad-r Ivan K. Zarovd-r Marula NikolovskaMirjana M. Ma{ni}m-r Jovan Petrovm-r Robert Petkovski

Izdavaweto na ova spisanie go pomogna Ministerstvoto za kultura na R. Makedonija

The publishing was supported by The Ministry of Culture of the Republic of Macedonia

3

Skopje 2009

PATRIMONIUM.MKPATRIMONIUM.MK

Spisanie za kulturnoto nasledstvo - spomenici, restavracija, muzei -

Година 2, бroj 3-4, 5-6 / 2008-2009

Periodical for cultural Heritage

- MonuMents, restoration, MuseuMs -Year 2, N° 3-4, 5-6 / 2008-2009

Skopje 2009

Centar za kulturno i duhovno nasledstvo &KALAMUS

Center for Cultural and Spiritual Heritage &CALAMUS

4

5

Ovoj broj na spisanietoP A T R I M O N I U M. MK

VO ^EST NA

MIRJANA M. MA[NI]istori~ar na umetnosta

konzervator sovetnik

Re~isi tri decenii profesionalno posvetena na spomenicite

od postvizantiskiot period. Za tie mali remek dela napi{ala

pove}e studii. Neumoren istra`uva~ i ~uvstvitelen za{titnik

na srednovekovnite vrednosti. Svojot nemir od sostojbite na

spomeni~koto nasledstvo go prenela na po{irokiot auditorium

preku brojnite napisi.

Od Redakcijata

6

СОДРЖИНА

Гоце НаумовСАДОТ КАКО ЧОВЕЧКО ТЕЛО

[15]

Nade ProevaIKONOgRAfIJA NA TOKITE zA

REMENI OD DASARETIJA I OD SEvERNOILIRSKITE ObLASTI

[33]

robert PetkovskiDvA NOvI SPOMENIKA OD ANTI^KOTO

KULTURNO bOgATSTvO NA MAKEDONIJA[45]

stev~e toDorovskiLukovi^esti fibuLi

od bitoLa i bitoLsko[51]

ivan k. ZarovPORTRETI I NATPISI vO

OLTARSKIOT PROSTOR I NAOSOT NA Sv. bOgORODICA PERIvLEPTA vO OHRID

[55]

elizabeta DimitrovaDIMENSIo SACRA:

zA PROSTORNITE vREDNOSTI NA KOMPOzICIJATA vO SLIKANITE

ANSAMbLI NA TEORIJANOvOTO ATELJE[83]

Смиљка ГабелићСЛиКАрСТВО XIV ВЕКА у СВ. СпАСу

(црКВи ВАзнЕСЕњА) у ШТипу[97]

Dejan \or\ievskiKULTOT NA SvETI HRISTOfOR

vO R. MAKEDONIJA[117]

Mirjana M. Ma[ni]CRKVATA SVETI NIKOLA VO

SELO TRNOVO KAJ KRIVA PALANKA[127]

Darko NikoLovskiCARSKITE DvERI OD CRKvATA

Sv. NIKOLA vO S. zRzE - PRILEP[139]

Nevenka VEli^kOVSkAKONZERVATORSKO-RESTAVRATORSKITE

RABOTI NA CARSKITE DVERI OD CRKVATA SV. NIKOLA, s. ZRZE, PRILEPSKO

[151]

Mirjana M. Ma[ni]TRI PRIMEROCI NA CARSKI DVERI

OD KRATOVSKO - KuMANOVSKIOT KRAJ[155]

CONTeNTs

Goce NAUMOVTHE VESSEL AS A HUMAN BoDY[21]

Nade PROEVADES PLAqUES DE CEINTURES PRoVENANT DES CoNTRéES ILLYRIENNES ET DE DASSARéTIE

[44]

Robert PETKOVsKITWo NEW MoNUMENTS FRoM THE ANCIENT CULTURAL TREASURES oF MACEDoNIA[50]

Stev~e TodorovSkiCRoSSBoW FIBULAS FRoM BIToLA AND ITS VICINITY[53]

Ivan K. ZAROVPoRTRAITS AND INSCRIPTIoNS UPoN LITURGICAL SCRoLLS IN THE SANCTUARY AND THE NAoS oF THEoToKoS PERIBLEPToS CHURCH IN oHRID[81]

Elizabeta DIMITROVADIMENSIo SACRA: THE SPATIAL qUALITIES oF THE CoMPoSITIoN IN THE FRESCo ENSEMBLES oF THE THEoRIANoS’ ATELIER[95]

smiljka GAbElI]THE 14th CENTURY PAINTING IN THE CHURCH oF THE HoLY SAVIoUR (THE ASCENSIoN) IN SHTIP[115]

dejan GorGievSkiTHE CULT oF SAINT CHRISToPHER IN THE REPUBLIC oF MACEDoNIA[125]

Mirjana M. MAšNIćTHE CHURCH oF ST. NICHoLAS IN THE VILLAGE oF TRNoVo NEAR KRIVA PALANKA[137]

Darko NIKOlOVsKITHE RoYAL DooRS FRoM THE CHURCH oF ST. NICHoLAS IN THE VILLAGE ZRZE- PRILEP[150]

Nevenka VELI^KoVSKATHE CoNSERVATIoN - RESToRATIoN WoRKS oN THE RoYAL DooRS FRoM THE CHURCH oF ST. NICHoLAS IN THE VILLAGE ZRZE, PRILEP[154]

Mirjana M. MAšNIćTHREE EXAMPLES oF RoYAL DooRS FRoMTHE KRAToVo - KUMANoVo REGIoN[169]

Vera Gavrovska Boj~evskaBIBLIOgRAfIJA NA MIRJANA M. MA[NI]

[9-13]

7

angelina PoPovskaIDENTIfIKACIJA NA NESTRU^NITE

INTERvENCII I KONzERvATORSKI TRETMAN NA CARSKITE DvERI

OD [OPSKO RUDARE[171]

Роберт михајловСки БиТОЛСКАТА ЈЕни џАмиЈА

ВО СВЕТЛинАТА нА нАЈнОВиТЕ АрхЕОЛОШКи ОТКриТиЈА

[183]

Jelena svetievaSvETITELSKITE KULTOvI vO

MAKEDONSKITE ERMINII OD XIX vEK I NIvNATA KONCIPIRANOST SPORED

bAKROREzNITE PREDLO[KI OD STEMATOgRAfIJATA NA

HRISTOfOR @EfAROvI^[189]

Goce aNGeLi^iN @UraPRETSTAvI NA LOKALNI SvETITELI

vO MOSKOPOLSKITE CRKvI"Sv. NIKOLA" I "Sv. ATANASIJ"

[201]

Vera GAVROVSkA-BOj^EVSkA BELE[KI ZA VREDNOSTITE NA

CRKVATA SV. ATANASIJ VO s. gORNA RAJ^ICA

[207]

Nevenka Veli^koVskaNekoi soGLeduvaWa Na

PRi^iNiteLite Za Lo[ata sostoJbata Na dve ikoNi od RaJ^iCa

[215]

Jasmina ^okrevska- FiLiPPRObIvOT NA TEMATA

"PRAvEDNO I gRE[NO ISPOvEDAWE" vO SLIKARSTvOTO vO MAKEDONIJA

[219]

L. Robeva ^ukovska / Z. GeoRGiev / B. BoevIstra@uvawa na

ranohrIstIjanskata IntarzIja od arheolo[kIot lokalItet stobI

[233]

Lidija kova^evavERUvAWE vO @IvOTINSKIOT gOvOR

KAKO PREDzNAK NA SMRTTA KAJ STARITE gRCI I vO MAKEDONSKATA

NARODNA TRADICIJA[239]

Angelina POPOVsKAIDENTIFICATIoN oF THE UNPRoFESSIoNAL INTERVENTIoNS AND CoNSERVATIoNTREATMENT oN THE RoYAL DooRS FRoMSHoPSKo RUDARE[182]

Robert MIhAjlOVsKITHE YENI MoSqUE IN BIToLA IN THE LIGHT oF THE MoST RECENT ARCHAEoLoGICAL INFoRMATIoN[188]

jelena sVETIEVATHE SAINT CULTS IN THE 19th CENTURY MACEDoNIAN HERMENEIAS WITH CoNCEPT REFERENCES To CHRISToFoR ZHEFARVoVICH’S STEMAToGRAHY ETCHINGS[200]

Goce ANGElIcIN - ZURA PRESENTATIoN oF THE LoCAL SAINTS IN THE CHURCHES oF MoSKoPoLE “ ST. NICHoLAS” AND “ ST. ATANASIJ”[206]

Vera GAVROVsKA - bOj^EVsKANoTES oN THE VALUES oF THE CHURCH oF ST. ATHANASIUS IN THE VILLAGE oF GoRNA RAJCHICA[214]

Nevenka VElI^KOVsKAoBSERVATIoNS REGARDING THE CAUSES FoR THE BAD CoNDITIoN oF THE TWo ICoNS FRoM RAJCHICA[218]

jasmina chOKREVsKA - FIlIP THE EMERGE oF THE ICoNoGRAPHIC THEME “JUST AND WRoNGFUL CoNFESSIoN” IN MACEDoNIAN PAINTING[232]

l. Robeva chUKOVsKA / Z. GEORGjIEV / b. bOEV RESEARCH oN THE EARLY CHRISTIAN INLAY WoRK FRoM THE ARCHAEoLoGICAL SITE SToBI[238]

lidija KOVAchEVATHE BELIEF IN ANIMAL SPEECH AS A PREFIGURE AMoNG THE ANCIENT GREEKS AND IN MACEDoNIAN FoLK TRADITIoN [248]

Vera GaVroVska-Boj^eVskaprikaz na kniga

Mirjana M. MA[NI]MANASTIROT OREOEC

[249-251]

8