Maandblad voor de Nederlandse Radioamateur

September 2019 | jaargang 74

• Special calls rond 75 jaar Market Garden• Medische aspecten radio-amateurs• QRP HF CW-transciever NR.

9

RedactieBastiaan Mooijman PA3BAS hoofdredacteurRuud Hooijenga PF1F redacteurDick van den Berg PA2DTA redacteurJan Oudelaar PA0JOU redacteurDick van Vulpen PA0DVV redacteur

Redactiesecretaris Anneke van Gool PA3DGFe-mail: electron@veron.nl

ServiceadressenBezorging Electron, adreswijzigingen, lidmaatschapVERON, Centraal Bureau, Postbus 1166, 6801 BD ArnhemTelefoon PER 1 JUNI 2019: 06 – 3966 83 09e-mail: veroncb@veron.nlIBAN: NL11INGB0000365900BIC: INGBNL2Aten name van: VERON ArnhemN.B. Bij onjuiste adressering of tenaamstelling graag de oudeadressticker met wijzigingen meesturen.Reacties betreffende het blad Electron kunt u sturen naarelectron@veron.nl

Website ElectronEen overzicht van de inhoud van Electron staat op de website van de VERON: www.veron.nl/electronLinks uit Electron: www.veron.nl/electronlinks

Wie helpt mij eraan/eraf?U kunt als lid van de VERON gratis een korte niet-commerciële advertentie plaatsen in Electron. Stuur uw tekst naar advert@veron.nl

Vaste medewerkers (techniek)Pieter-Tjerk de Boer PA3FWM techniekJoop Lauer PA0JCL tekenwerk

RubrieksredacteurenRuud Hooijenga PF1F, Janneke de Jong PA3BFA, Thieu Mandos NL199Jan Oudelaar PA0JOU, Hans Remeeus PA0Q, Koos Sportel PA3BJV

Eindredactie:LM tekst met zorg

Opmaak: Ontwerpstudio G.O.

VERONVereniging voor Experimenteel Radio Onderzoek in Nederland.Opgericht 21 oktober 1945. In de VERON werden de oudeamateurradioverenigingen NVVR, NVIR en VUKA opgenomen.De VERON is de Nederlandse sectie van de International Amateur RadioUnion (IARU). Website: www.veron.nl

ContributieDe contributie is met inbegrip van het verenigingsorgaan Electron ende bijdrage aan de plaatselijke afdeling voor het jaar 2019: gewoonlid € 49,00. jeugdige leden (18 t/m 23 jaar) € 24,50 (in dit bedrag iseen bijdrage van € 15,00 door het Wetenschappelijk Radiofonds Vederverwerkt). Juniorleden (tot 18 jaar): € 19,00; gezinslid (zonder Electron)€ 19,00. In verband met de zeer hoge portokosten betalen leden binnen het CEPT-gebied (met uitzondering van België en Nederland) en buiten het CEPT-gebied € 77,00 of met Electron als pdf € 49,00.Voor leden UBA € 43,00.Contributiebetaling graag pas na ontvangst van de factuur. Opzegging van het lidmaatschap uitsluitend schriftelijk en voor 1 december bij het Centraal Bureau van de VERON. De statuten staan op www.veron.nlU kunt ze ook gratis opvragen bij de afdelingssecretaris of hetCentraal Bureau van de VERON.

UitgaveVERON

Druk Vellendrukkerij BDU - Barneveld

Advertenties Om bedrijfsmatig te adverteren in Electron kunt u contact opnemen met Peter Mooijman media oplossingen.

tel.: 06 - 53 17 11 45 e-mail: mmp@s4all.nl of adsales@veron.nl

Inhoud

QCX Single band QRP CW-transceiver 376

Seinen en opnemen: morse leren 380

NL-post 384

Forten On the Air 387

VHF en hoger 388

Vossenjager 392

41e Ballonvossenjacht 393

NOTA Finland 2019 394

Winter YOTA 2019 396

HF-rubriek 397

59e dag van de RadioAmateur 403

Special calls rond 75 jaar Market Garden 404

100 jaar radio-omroep 408

Uitgelicht 409

In memoriam 410

Drie korte FT4-contesten 412

Medische aspecten radio-amateurs 413

Morseschool in Nederland! 415

Komt u ook? 416

VERON Servicebureau 419

Foto cover: Single band QRP CW-transceiver375

376 380 387 394 409

376

CW-transciever

Het kon niet uitblijven natuurlijk. Na alle artikelen over CW-projecten met een Arduino microcontroller kwamen toch de kriebels om weer iets ‘echt’ met CW te bouwen. Dus ga je op zoek naar iets. Wat vind je dan? Veel knutsels die niet goed of maar half werken of die nergens volledig beschreven staan.

Ontwerpen in Amerikaanse boeken, waarin onderdelen worden gebruikt die je hier nergens kunt vinden. Dat schiet allemaal niet op. Maar als je dan eens rondvraagt op een VERON-verenigings-avond, dan zijn er toch meer geïnteres-seerden op dit gebied en zelfs mede-amateurs die al eens zoiets gebouwd hebben. En zo kwam ik aan dit mooie HF CW transceiver-bouwkit-project.

HF CW-transciever bouwkitproject

Cor Struyk, PA0GTB pa0gtb@veron.nl

Rotary Encoder. Aan de RX-zijde zit een200 Hz CW-filter en aan de TX-zijde eenklasse-E-eindtrap met een drietal eind-transistoren. Die worden ook bij vol ge-bruik niet warm. Dat alles onder be-sturing van een ‘oude bekende’: de ATmega328p microcontroller.

De bouwkitDe bouwkit bestaat uit een mooie dub-belzijdige printplaat, een LCD-display en verder alle benodigde onderdelen. De printplaat is dubbelzijdig en door-gemetalliseerd. De print is ongeveer 100 x 80 mm groot en al voorzien van de twee SMD-Ic’s. De componenten-opdruk is duidelijk.Alle andere componenten zijn gewone ‘Thru-Hole’ onderdelen dus er zijn geen montageproblemen te verwachten.

De QCXDe firma QRP-Labs, www.qrp-labs.com, verkoopt een complete bouwkit van een 5W HF CW transceiver, de QCX. Er zijn er al meer dan 6500 succesvol nagebouwd. Voor mij een reden om niet verder te zoeken en deze bouw-kit eens te bekijken. De QCX is een 5W single-band CW transceiver-bouwkit met ingebouwde afregel-, test- en controletools. Hij is verkrijgbaar voor de 80, 60, 40, 30, 20 en de 17 meterband. Ook is deze QRP-transciever standaard voorzien is van een ‘mini straight-key’, een volwaardige Iambic keyer en een CW-decoder!

Het ontwerp van de QCX is innovatief en bestaat uit een moderne detector en een Si5351A Synthesized VFO met

Printplaat

Via de website kun je een zeer gedetail-leerde bouwbeschrijving van ruim 140 pagina’s downloaden. Daarin wordt stapvoor stap de opbouw en het monteren van de componenten in woord en beelduitgelegd. Deze bouwbeschrijving iszelfs in zes verschillende talen be-schikbaar. Ik heb zelden zo’n mooie bouwbeschrijving gezien.

Het pakjeIk bestelde de 40 meter QCX bouwkit. Ik had al gehoord dat het wel eens een paar weken kon duren omdat de kits regelmatig op zijn. Mijn verbazing was groot toen al na zeven dagen de post-bode aanbelde met een pakje voor mij.

In een klein pakje van 16 x 12 cm, dus net wat groter dan een standaard QSL-kaart, zat al dat moois. Alle onderdelen netjes verpakt, het display goed in een ‘luchtbellen’- verpakking en de speci-fieke 40 meter-componenten in een apart zakje. Nou dat heb ik wel eens anders meegemaakt.

Ik kon haast niet wachten om eraan te beginnen. Maar ik heb eerst contact op-genomen met Hans Summers G0UPL van QRP-Labs. Ik wilde toestemming om foto’s van de website te gebruiken en dit artikel voor Electron schrijven.Hans was gelijk enthousiast en boodgelijk aan om foto’s’ van goede kwali-teit naar mij te sturen. Hij wees mij ookop de downloadpagina’s maar ik verteldehem dat de handleiding al geprint bij mij thuis lag.

De voorbereidingenControleer voor je begint of alle onder-delen aanwezig zijn aan de hand van de ‘assembly manual’, de bouwbe-schrijving dus. Niets is zo vervelendals er halverwege achter te komen dat er iets ontbreekt. Het is wel handig om een ‘tooltje’ te hebben zodat je snel de waarde van een onderdeel kunt meten gezien het grote aantal weerstanden en conden-satoren.Een temperatuurgeregelde soldeer-bout, dunne soldeertin van 0.6 mm dikte of zo, wat desoldeer-zuig-litze(je weet maar nooit) en passend mon-tagegereedschap is vanzelfsprekend.

Het bouwenVolg nauwkeurig de instructies, stap voor stap, dan kan het gewoon niet mis gaan, alles is perfect beschreven. Een component dat je moet plaatsen wordt in rood aangegeven. Op de volgende bladzijden is het geplaatste onderdeel dan met grijs aangegeven.

De enige onderdelen die wat extra aandacht vragen, zijn de spoelen op de verschillende ringkernen. Je moet

377

Bouwkit

Onderdelenpakket

378

de geëmailleerde lak aan de spoeluit-einden zorgvuldig verwijderen en de uiteinden goed vertinnen. Dan kun je ze straks goed solderen.Transformator T1 heeft bijzondere aan-dacht nodig. Deze ringkerntrafo heeft vier verschillende wikkelingen die opeen bepaalde manier gewikkeld moetenworden. Voor 40 meter zit deze ring-kern met vier wikkelingen helemaal vol.De handleiding besteedt veel aandacht aan deze trafo maar blijkbaar ontstaan hiermee in de praktijk toch de meeste problemen. Goed lezen is dan ookhet credo!

De afregelingAls je alle componenten hebt gemon-teerd, kun je met afregelen beginnen. Sluit de voedingsspanning aan en het eerste instellingsmenu verschijnt op het scherm (als alles goed is).

De ‘assembly manual’ beschrijft de af-regeling uitvoerig en duidelijk. De werk-wijze is, net als bij de montage, stap voorstap: eerst instellen, dan controleren en dan de volgende stap.

In het ontwerp zit ook een aantal in-gebouwde afregeltools die je kunt selecteren met de Rotary-Encoder.Die kun je gebruiken om je voorkeurin te stellen.

Het displayHet display gebruik je zowel bij de af-regeling als bij het normale gebruik van de transceiver. Het LCD-display heeft twee regels met elk 16 tekens. Het lijkt weining, maar het blijkt inde praktijk toch voldoende te zijn.

Alle instellingen zitten in meerdere menu’s. Je kunt preset frequenties, instellingen voor de decoder, S-meter, noiseblanker, side-tone en CW QSK-instellingen vastleggen. Je hebt ook de mogelijkheid een WSPR Beacon inte stellen. Het gaat nu te ver om hier dieper op in te gaan.Als alles is ingesteld, kun je deze instel-lingen vastleggen in het EEPROM-ge-heugen van de Atmel microcontroller.

De praktijkAls de set goed gebouwd en afge-regeld is, haal je bij een voedings-spanning van 13,8 V een HF- uitgangs-vermogen van 5 watt. Het hangt wel sterk af van de nauwkeurigheid bij het wikkelen van de verschillende spoelen van het low-pass-filter.De stabiliteit en nauwkeurigheid is meerdan voldoende. Het CW-filter heeft eenbandbreedte van 200 Hz en is gebaseerd op het Hi-Permite CW-filter-ontwerp vanDavid Cripe NM0S. Het filter voldoet in de praktijk perfect.

Display

Behuizing

Afgebouwd

379

Blockschema

Harde stations kunnen erg luid door-komen doordat een AGC (automatic gaincontrol) regeling ontbreekt. Dit is on-prettig als je een hoofdtelefoon of oor-dopjes gebruikt. Wees daarop bedacht als je de volumeregelaar bedient. Op internet zijn wel enkele toevoegingen te vinden voor een (audio) AGC.De standaard aanwezige ‘mini straight-key’is na wat oefenen goed bruikbaar.Let op dat de zender altijd een belastingheeft: een (afgestemde) antenne of een dummyload. De eindtrap kan anders sneuvelen.

De behuizingHet kastje is altijd een punt van aan-dacht maar wordt vaak aan de bouwer

Verkoop van nieuwe & gebruikte zendapparatuur.Uw reparateur voor o.a. Icom, Yaesu & Kenwood.

www.rys.nlRYS Electronics • Postbus 150 • 1740 AD Schagen • Tel: 0251-311934 of 0639406849 • email: info@rys.nl • Afhalen na afspraak.

PI4AA

Wij zenden elke eerste vrijdag van de maand uit om 21.00 uur. Als proef zenden wij ook uit op 80m op 3,605 MHz plus/minus QRM. 40m-band: 7073 kHz plus/minus QRM, in LSB. 2m-band: 145,325 MHz. 70cm-band: via PI2NOS op 430,125MHz

Na elke uitzending wordt er op de 40m- en 70cm-band uitgeluisterd voor inmelders. Ook uw luister-rapporten worden zeer gewaardeerd. Uw QSL-kaarten worden uiteraard beantwoord met een PI4AA QSL-kaart.

Neem contact op viawww.veron.nl/contactopnemen/Bestuur VERON afdeling 't Gooi

website rond te kijken. Bekijk dan ookal die andere mooie bouwprojectendie men heeft.Ik vond het een leuk project om weereens iets op radiogebied zelf te bouwen.En het helpt mij om mijn CW-vaardig-heid weer op peil te brengen.Wil je meer weten?Ga naar www.qrp-labs.com voor alle antwoorden op je vragen.Ik wens je veel bouwplezier toe.

overgelaten. Zelf houd ik ervan om, als iets klaar is, het ook in een net kastje te monteren.Welnu, daar is ook aandacht aan ge-geven. QRP-Labs heeft tot januari 2019 een mooi passend kastje aangeboden. Nu is de bestelling en levering daarvan weer ondergebracht bij de firma BaMa Tech Precision Engineering (DL6YYM). Het is alleen jammer dat de behuizing bijna net zo duur is als de hele bouwkit bij elkaar.

ResumeBen je op zoek naar een leuk CW-trans-ceiver bouwproject, kijk dan eens naar de QCX transceiver van QRP-Labs. Het is de moeite waard om eens op hun

380

ExamensEr worden bij de UBA twee examens afgenomen. Eén met de snelheid van 5/12 en aansluitend een met de snelheid 12/18. Het is voor de training van belang te weten dat bij het afleggen van dit UBA-examen, de seinsnelheid 5 woorden respectievelijk 12 woorden per minuut bedraagt met een teken-snelheid van 12 of 18 woorden per minuut! De morsetekens worden snel weergegeven, maar detussenruimte tussen de tekens afzonderlijk wordt ietsgroter gehouden.

In de morsecode wordt standaard gerekend dat een woord uit vijf tekens bestaat. Dit houdt in dat bij twaalf woorden per minuut gedurende één minuut 60 tekens worden verzonden. Maar wel bij een morsetekensnelheid van 18 woorden per minuut. De ervaring leert dat als men deze snelheid in het leren opnemen van de morsetekens aanhoudt, er later goede QSO’s op de amateurband gemaakt kunnen worden.

Bij de lage UBA-snelheid van vijf woorden per minuut met een seinsnelheid van 12 tekens worden in de praktijk nauwelijks QSO’s gemaakt. Ik noem dit gekscherend ook wel een ‘cos-metische’ snelheid. Deze seinsnelheid wordt overigens wel door het AT gehonoreerd met de bijschrijving ‘CW-included’ op de machtiging. Overigens, tussen ‘gelijkgeschoolden’ is metdeze lage snelheid natuurlijk ook een QSO te maken. Door veel in de praktijk te oefenen gaat men vanzelf naar een hogere snelheid.

StartBij de start van de training, houden we de snelheid van de afzonderlijke tekens op 12 woorden per minuut. De woord-snelheid wordt ingesteld op 5 woorden per minuut. Hiermee kan de ‘toonherkenning’ van de tekens, door iedere cursist worden aangeleerd. Let wel, afhankelijk van aanleg is deze ‘toonherkenning’ nietbij iedereen hetzelfde. Simpel gezegd, bij de een duurt het langer dan bij de ander.

Het opslaan in het geheugen van de toon, die hoort bij een teken, ligt voor iedereen verschillend. Je hebt snelle en mindersnelle leerlingen en het verschil zit ‘m in de souplesse van de ‘grijze massa’ in onze bovenkamer. En die opslag heeft tijd nodig om z’n juiste plekje te vinden!

Seinen en opnemen

Om de aantekening ‘CW-included’ te bemachtigen moet de cursist een voor het Agentschap Telecom erkend examen met goed gevolg afleggen. Dit erkende examen wordt afgenomen in België.

De examencommissie bestaat uit door het BIPT, (Belgisch In-stituut voor Postdiensten en Telecommunicatie) aangestelde leden van de Koninklijke Unie van Belgische Zendamateurs, UBA genaamd. Hierdoor kunnen wij de zo gewenste CW-aantekening via het AT aanvragen. Voor de radiozendamateurs, die zich deze unieke communicatie-taal eigen willen maken en willen afreizen naar Diest voor hetafleggen van het examen, heb ik voor het aanleren van de morse-code een aantal tips.

Voorne-PuttenBij de VERON-afdeling 42, Voorne-Putten en omstreken, wordtal vanaf 2013 wekelijks een morsecursus gegeven. Vanaf 2016hebben we die cursus een eigen naam gegeven: ‘In itinere ad Alphabetum Immortale’. Dit is de vertaling in het Latijn van ‘Op weg naar het onsterfelijk alfabet’. Geïnspireerd door het boek van Bart v.d. Klaauw en Klaas Houtkoper ‘Het Onsterfelijk Alfabet’ dat de geschiedenis van de KLM-telegrafisten verhaalt.

Sinds 2013 volgen tussen de vijf en tien radiozendamateurs deze training. Elke maandagavond verzamelen zich gemo-tiveerde CW-amateurs in het verenigingsgebouw. De meeste hebben in hun beginjaren de morsecode al eens aangeleerd, maar er na het examen geen aandacht meer aan besteed. Zij willen nu hun kennis weer opfrissen. En er zijn amateurs, die vanaf de basis deze unieke communicatietaal willen aanleren.

Hans van der Pennen PA3GXB

PA3GXB@hotmail.com

De weg naar het ‘onsterfelijk alfabet’: morse

Seinoefeningen

Cursisten

381

verschijnsel, is dat sommige cursisten moeite hebben met schrijven. Er is na de ‘toonherkenning’, die plaatsvindt in het brein, ook nog de koppeling tussen het brein en het fysieke handelen om de tekens op te schrijven. Dit opschrijven vindt plaats door middel van een vloeiend schrijvende ballpoint of een aanslag op een toetsenbord.

Mij is gebleken dat veel mensen wel denken te kunnen schrijven,maar dit in de praktijk niet meer zo goed beheersen. Door al dan niet zwaar fysieke arbeid of dagelijkse werkzaamheden achter een toetsenbord, is men het ‘schoonschrijven’ vaak ver-leerd. De cursist wil wel, maar de handen en vingers zijn vaak niet meer in staat om dit in de gewenste snelheid te volbrengen.

Het is daarom interessant voor de cursusleider om te weten wat voor werk de cursist dagelijks doet. In enkele gevallen heb ik cursisten geadviseerd (met name bij stramme en dikke vingers, nauwelijks in staat om een ballpoint vast te houden) om gebruik te gaan maken van een computer-toetsenbord.En met goed resultaat.

Ook voor de cursist, die door deze oefening meer bekendheid krijgt van de letter- en cijferposities op het toetsenbord! Als hij voldoende bekend is met het opnemen via een toetsenbord,is het eenvoudiger terugschakelen naar een met de hand-geschreven tekst. En pas op…. handgeschreven tekst is een ‘must’ bij het afleggenvan het UBA-examen.

Korte oefentijdenHet herkennen van het teken en neerschrijven van dit teken, waarbij tevens geluisterd moet worden naar het volgende

Voor jonge leerlingen kost het relatief weinig tijd om de op-slag en ‘toonherkenning’ te bereiken. Hoe ouder men is, hoe langer het zal duren voordat er een ‘toonherkenning’ is. Ditis voor de oudere cursist heel spijtig te ervaren. Het is vaak de oorzaak dat oudere cursisten vroegtijdig afhaken. En datis absoluut niet nodig, men moet gewoon geduld hebben.Het is aan de inventiviteit van de cursusleider om daarmee om te gaan!‘Je kunt niet falen, tenzij je opgeeft’.

Tekensnelheid verhogenAls men alle tekens herkent, wordt het tijd om de tekensnel-heid stap voor stap te verhogen van 12 naar 16 woorden per minuut. Deze hogere tekensnelheid wordt door de cursistenals prettig ervaren. De woordsnelheid houden we nog even op vijf woorden per minuut, maar wordt ook langzaam op-geschroefd naar acht woorden per minuut.

Een snel geseind teken, met langere tussenposen om de toonte herkennen en de ‘grijze-massa’ de tijd te geven om het tevertalen en dit teken ‘leesbaar’ neer te schrijven. Daaruit bestaat de training. Als hier voldoende ervaring mee is opgedaan, en men gewend is aan het snel neerschrijven van de ontvangen tekens, gaan we naar de gewenste woordsnelheid van 12 woorden per minuut maar behouden we de tekensnelheid van 16 woorden per minuut. Afhankelijk van het ‘opneemniveau’ van de cursisten gaanwe over naar de examensnelheid van 12/18.

SchrijvenEen tweede, niet te onderschatten maar veel voorkomend

Morse schrijver en demodulator opstelling

382

nemen tekst. Officieel seinen behoefde hij al niet meer te doen, want de examinatoren hoorde hem foutloos seinen, terwijl hij voor deze proef zich aan het voorbereiden was! Deze gemeenteambtenaar was zijn vijftigste levensjaar al ruim gepasseerd.

SeinsleutelTijdens die ‘opneem’-cursus, wordt na het bereiken van de kennis van alle tekens, ook overgegaan op het seinen zelf. Per-soonlijk sein ik met een standaard handkey, zoals de bekende ‘Junker’ of een Marconi seinsleutel.Ik adviseer de cursisten die nog geen seinsleutel hebben,te gaan trainen met de zogenaamde paddle of iAmbic-key.Een bewegend instelbaar mechanisme, waarbij links of rechts van de beweegbare klepel, een streepsignaal of puntsignaal wordt gegeven.

Door gebruik te maken van een standaard amateur-commu-nicatieset waarin de ‘paddle’ (iAmbic key) -aansluiting zit,

teken, is voor velen een complexe opgaaf. Door veel te oefenenis dit aan te leren.

Korte oefentijden, van 3 tot 4 minuten achtereen intensief luisteren en opschrijven. Let wel… her leesbaar en netjes opschrijven! Met nadruk op netjes, want men moet zijn op-genomen tekst wel kunnen teurglezen! En ook de examina-tor moet het kunnen lezen, zonder dat hij eerst een cursus ‘Hiëroglief-ontcijferen’ moet volgen!

Om al deze handelingen, die wij ‘Seinen en Opnemen’ noemen,te trainen is tijd nodig. Veel tijd. Het is van uiterst belang dat de cursist dagelijks oefent. Dagelijks zijn ‘opneem’-oefeningen met behulp van één van de morse-programma’s oefent. (Wij oefenen sinds aanvang van de morsecursus met Just Learn Morse Code, een gratis te downloaden programma.) Dus bij voorkeur dagelijks, in de ochtend en in de avond één kwartiertje nemen. En dat elke dag!

Het opnemen van de tekens doen we op basis van ‘code’-teksten. Als de cursist voldoende kennis heeft van het nemen van alle tekens, wordt er ook getraind in het nemen van ‘verstaanbare’ taal. En ook dit geeft zijn specifieke beginners-problemen.

Het bekende fenomeen ‘meelezen’ van de tekst komt hier om de hoek kijken. Door het ‘meelezen’ verzint de cursist vaak tekens in het vooruit, wat onherroepelijk fouten oplevert alsde tekst niet overeenstemt met wat hij verwacht te gaan nemen.Ook hier is het langdurig dagelijks oefenen van belang.Teken voor teken nemen en leren zich afsluiten voor wat er komen gaat.

Het is uiteindelijk de bedoeling dat de cursist alle tekens, zoalsdeze door de UBA zijn verplicht gesteld door elkaar herkent. Ook de noodzakelijke leestekens zijn van belang. Niet dat alle tekens zo belangrijk zijn, maar of je nu zesentwintig alfa-numerieke tekens leert, plus de tien cijfers en daarnaast ook nog extra een aantal noodzakelijke leestekens, maakt in het leren van ‘toonherkenning’ niet veel uit. Als een en ander in de ‘grijze-massa’ is opgenomen en zijn plek heeft gevonden,is het neerschrijven daarvan slechts de uitvoering van watje hoort.

TrainenEn hoelang is de cursist bezig dit alles eigen te maken? Neem van mij aan…lang…heel erg lang! De volgende vraag wordt dan…. Wat is heel erg lang…?? Dat is afhankelijk van de persoon, de leeftijd van die persoon, de motivatie van die persoon, de mogelijkheid om dagelijks te trainen van die persoon… Kortom, het is een persoonlijke kwestie.

Jonge mensen, vanaf de leeftijd dat zij het alfabet beheersen en kunnen schrijven, leren snel. Ze moeten er wel zin in hebben,maar pakken het zeer snel op. Ik denk aan scoutingorganisaties,die het aanleren van de morsecode zouden kunnen enthousias-meren.

In de leeftijd van 20 tot 40 jaar, is het zeker goed te doen, maarmoet men zeker een jaar rekenen voordat de ‘toonherkenning’gaat ‘indalen’. En het houdt in dat men echt elke dag oefent! Boven de veertig wordt het lastiger om de ‘toonherkenning’ te beheersen, maar het is met voldoende motivatie en disci-pline zeer goed te doen.

Twee jaar geleden slaagde een ambtenaar van de gemeente Rotterdam, nadat hij zich twee en een half jaar volledig had gestort op het beheersen van de morse-taal. En hij slaagde uiteindelijk op basis van 12/18 met maar één fout in de te

Hi-Mound MK-706 paddle

Marconi seinsleutel

SL-3 junker seinsleutel

383

geven. Afhankelijk van het aantal deelnemers en hun start-niveau beginnen we rond zeven uur. De cursus duurt tot eind juni 2020.

Naschrift:Heel interessant te lezen was een door mij recent verworven boekje uit 1939 met de titel ‘Nieuwe methoden voor opleiding van radiotelegrafisten en telegrafisten’. Geschreven door mej. Dr.R.A.Biegel, psychotechnisch adviseur der P.T.T. privaat docent voor de psychotechniek aan de Tech-nische Hoogeschool te Delft. Hierin gaat Dr.Biegel uitgebreid in op het ‘opnemen op gehoor’maar ook …..Seinen met den morsesleutel.

In plaats van de ‘tel-methode’ wordt een automatische sein-sleutel geadviseerd, waarop een aangebracht relais wordt aangestuurd door een creedzender. Deze wordt op zijn beurt geactiveerd door een ponsband voorzien van perforatie om de morsetekens op de juiste wijze het relais te activeren.Zo stelde zij voor om klassikaal het ritme van het seinschrift meteen handsleutel aan te leren. Mej.Dr.R.A.Biegel is in1943 overleden.

Het boekje geeft ook aan waar deze Automatische Seinsleutelskunnen worden gekocht.Fa. Ridderhof & Van Dijk, Radio-apparaten & Instrumenten-fabriek, de La Reylaan 37/39 Zeist. Tot op heden is mij het nog niet gelukt om zo’n seinsleutelte bemachtigen. Ook foto’s of aanvullende informaties ont-breken. Ik stel alle informaties met betrekking tot de genoemde ‘automatische seinsleutel‘ zeer op prijs.

kan deze worden ingesteld op de gewenste snelheid en kan de cursist het ‘sleutelen’ aanleren. De seinsnelheid adviseer ik altijd op 16 woorden in te stellen. Op basis van deze seinsnel-heid is 90% van de QSO’s te maken.

Waarom geen handsleutel zult u zich afvragen? Het antwoord is heel eenvoudig. Om met een handsleutel reproduceerbaar juiste tekens te seinen is de zogenaamde ‘tel’- opleiding te adviseren. Een training die geruime tijd vraagt om aan te leren.

Om 8 tot 12 woorden per minuut netjes en met regelmaat teseinen is een opleiding van circa een jaar nodig. De cursistmoet zich realiseren dat de verhouding tussen punt en streepvrij nauw vastligt. De juiste streeplengte, versus de puntlengte.De afstand tussen de letters afzonderlijk. De afstand tussen de woorden afzonderlijk… enfin…. het behelst een langdurige en intensieve training. Bij mijn training in afdeling-42 geef ik uitleg hoe die verhoudingen allemaal liggen.

Met de paddle, waar ik voor de cursisten een geprogram-meerde Arduino-keyer-chip kan leveren die vast ingesteld staat op 16 woorden/minuut, is het aanleren van het seinen van de morsecode een piece of cake. Als men alle tekens be-heerst, sta je versteld van de snelheid waarmee het seinen, bij gebruik maken van de paddle, wordt aangeleerd.

Tijdens onze morsecursus maken we bij het trainen gebruik van de paddle, met een aangesloten 16 woorden morsegene-rator en een demodulator om de uitgezonden tekens te con-troleren op juistheid. Ook wordt een regelmatige wijze van seinen daarmee aangeleerd.

Resumé: Het aanleren van de morsecode tot op een niveau, zodat bij de UBA succesvol examen afgelegd kan worden en standaard QSO’s op de band kunnen worden gemaakt, is voor iedereen mogelijk. Afhankelijk van leeftijd duurt het een jaar tot twee jaar, voordat de cursist de code voldoende onder de knie heeft.

Er zijn cursisten die de volledige cursus binnen een half jaar aanleren en examenrijp zijn! Maar dat zijn uitzonderingen en merendeels zeer gemotiveerde jonge mensen. Accepteer wel dat je regelmatig en dagelijks moet oefenen. En houd altijd in gedachten…’Je kunt niet falen, tenzij je opgeeft’.

Naar alle waarschijnlijkheid start er in november dit jaarweer een morse-cursus bij de afdeling 42 Voorne-Putten enOmstreken. Op 17 oktober geven we een introductie-avond ‘Seinen en opnemen’ in ons clubgebouw aan het Achterdorp-1in Hellevoetsluis-Nieuwenhoorn. U kunt zich dan ook aan-melden voor de cursus. De inschrijfkosten bedragen éénmalig€42,50. Het idee is om deze cursus op maandagavond te

Morse generator - demodulator

Historische QSL-kaartenverzameling

Ik neem graag uw collectie QSL-kaarten over wanneer u er op uitgekeken bent. Gooi geen QSL-kaarten meer weg, hoe

ouder hoe beter!

Ook foto's met zendamateuractiviteiten zijn welkom.Dit om een stukje historie van het Nederlandsezendamateurisme te bewaren voor de toekomst.

Neem eerst even contact op om detailafspraken te maken. Eventuele onkosten kunnen vergoed worden.

Gerard Nieboer PA0U | pa0u@veron.nl06 43 53 18 02

Marconi seinrelais 1905

384

NL-postNL-postredacteur | secretariaat: M.C.P. Mandos

NL-199 | e-mail: NL199@veron.nl

ter en speciale modellen die voor zendontvangertjes hadden kunnen doorgaan, ware het niet dat de TX er alvast was uitge-haald om de overal nijvere opsporingsambtenaren elk mogelijk verbaal of erger al bij voorbaat uit handen te nemen.

Toch ben ik door diverse varianten van de gendarmerie nog wel eens aan de tand gevoeld als ze in de tent of caravan een verdachte draad volgend een overtreding van een of andere telecom- of inlichtingenwet vermoedden. Intussen zijn alle berichten met RNWO verdwenen, net als de zeer prijzige wereldontvangers en radio’s van toen. Toch zijn er nog leuke ontvangertjes op de markt.

Een radiootje voor MG en FM heb je bij discounters voor de prijs van de batterijen die erin moeten. Meestal is het qua ontvangst niet best en bruikbare onderdelen hou je aan zo’nimpulsaankoop meestal ook niet over. Op de MG kun je er soms in bepaalde uithoeken van Nederland nog wel een illegale zender meer uitpeilen, een oefening in het vossenjagen. Maar er zijn voor iets meer geld ook heel goed voor de amateur bruikbare ontvangertjes te koop. Zoals vaak moet er eersteen kwartje vallen voor je iets dergelijks aanschaft.

Ik wilde, om wat antennes met elkaar te vergelijken, een soort veldsterktemetertje gebruiken. Op zich eenvoudig te maken. Een afgestemde kring, een oppikantenne, een diode en een metertje. Eventueel met wat toeters en bellen er omheen.Het geeft je een relatieve meting. Ik wilde wel meten op een behoorlijke afstand van de antennes om uit het nabijveld van mijn te vergelijken antennes te blijven.

De zender moest het signaal leveren via een eventueel nodige tuner en andere zaken zoals baluns. Op deze manier kon ik de overall efficiëntie globaal bepalen. Het was makkelijker gezegd dan gedaan. Snel te ongevoelig of afhankelijk van de omge-ving. Ik wilde ook geen al te ingewikkeld meetinstrumentje in elkaar knutselen. Je kunt anders ook wel een hele reserve transceiver in de auto meenemen.

Wat ik eigenlijk zocht was een redelijk goed, draagbaar en niet te duur ontvangertje waarmee ik toch wat serieus vergelijkend kon meten. Ik was het eigenlijk alweer vergeten tot op tachtig meter iemand iets vertelde over een mini-ontvangertje dat zou kunnen voldoen. Dan ga je eens wat kijken op internet, onder andere op eHamreviews.

Het gevalletje in kwestie was (uiteraard) Chinees en het draagt de naam Tecsun. Het typenummer PL365. Voor iets minder dan €90 krijg je het ding in een doos met tasje, stereo-oortelefoon, een draadantenne, een buitenboord ferrietantenne en een mini-handboekje. Je moet er drie AA batterijen in doen. Dan werkt het eigenlijk ook meteen.

Ik ben meestal nogal sceptisch ondanks de vaak lovende ver-halen. Deugt er anderzijds niks aan, dan betwijfel ik dat vaak ook. Wie koopt er nu als luisteraar eigenlijk nog een modern soort wereldontvanger? Als je iets voor de vroegere prijs van zo’n apparaat zoekt, koop je tegenwoordig liever maar een leuke tweedehands amateurtransceiver. Toch raakte ik wel enthousiast omdat de Tecsun ook voor huisgenoten zonder amateurneigingen wel wat is.

Analoog versus digitaalRadio en hoogfrequent worden vooral als analoge techniek ge-zien. De signalen nemen immers alle waarden aan en schakelenniet tussen 1 en 0. Toch gaat het luisteren naar radio steeds meermet behulp van digitale techniek. SDR, DAB, DMR, DDS, FPGA en nog veel meer van die kreten verdringen de oude bekende kreten als AM, SSB, mixer en middenfrequent. In het blokschemabij het volgende artikel zien we hoe de analoge signalen ver-werkt worden in tal van digitale blokken.

Voor het luisteren en de eigenschappen van de ontvangers iser hierdoor ook veel veranderd. Was je een paar decennia geledentrots op het digitale display voor de frequentieaflezing en een paar geheugens, tegenwoordig krijgen we een computerschermvoor ons met alles wat maar instelbaar is in de ontvanger. Per-soonlijk vind ik de overgang naar SDR-ontvangers een grote stapvoorwaarts, al was het wel even wennen. Er wordt afgerekend met spiegelfrequenties, instabiliteit en kostbare filters en je krijgter heel wat functies erbij.

Het begrip “oversturing” heeft een heel andere dimensie gekre-gen. Is voor een ontvangers met analoge techniek oversturingde bepalende kwaliteitsfactor, bij volledig digitale ontvangers zijn weer andere factoren bepalend. Natuurlijk is een SDR ook te oversturen maar dan moet je of heel dicht bij een andere amateur wonen of te enthousiast zijn met het gebruik van de versterkers.

Veel gemener is de invloed van oscillator-ruis. Als de die te sterkis, dan worden stations nabij de frequentie die je beluistert als extra ruis hoorbaar. Dat kun je goed merken door te luisteren nabij een sterk morsestation, zodat je de ruis als morsesignaal hoort schakelen. De mooie filters en ruisonderdrukking die jebij een luxe SDR-ontvanger krijgt lossen de problemen die daar-door ontstaan niet op. Ook digitale techniek is niet onfeilbaar.

Een heel andere invloed van digitalisering zijn de digitale modes.Op VHF en UHF hoor je al heel wat minder FM-signalen, omdat veel amateurs daar overschakelen op digitale modes. Op de kortegolf zijn veel stations actief met FT8-mode. Het voordeel hier-van is dat zwakke signalen nog te loggen zijn, ook voor wie een wat eenvoudiger station heeft. Nadeel is dat de verbindingenveel minder interessant zijn om te beluisteren en als je geen FT8beluistert mis je veel. Zo lijkt het alsof iedereen op de 6 meter-band verhuisd is naar deze mode, zelfs de fervente morse-actievelingen klagen hierover.

Het lijkt er op dat we als luisteramateur er niet aan ontkomen om met digitale ontvangertechniek te gaan luisteren naar digi-tale modes. Ben jij daar ook al aan begonnen? We lezen graag jouw ervaringen hiermee. Thieu, NL-199

WereldontvangerWie vroeger op reis ging hield graag contact met thuis. De ANWBzond familieberichten voor noodgevallen uit en Pelleboer waseen bekende weerman. Radio Nederland Wereldomroep zondhet allemaal uit. Ver weg had je wel een goede radio nodig. De commercie had daarvoor iets speciaals: de wereldontvanger.Voor radioamateurs kwamen er al snel meer aan hun wensen aangepaste modellen. Die wilden immers ook amateurbanden en SSB ontvangen. Je zag wereldontvangers model gettoblas-

385

allemaal voorzien van druktoetsen en een microprocessor. Vaak is alleen de FM en MG goed bruikbaar. Hoelang daar nog ana-loge uitzendingen zullen zijn? In elk geval heb je op de meeste exemplaren een zeer beperkte omroep KG en zeker geen SSB. De prijs is maar al te vaak ook nog eens hoger. Dan ben je met deze Tecsun dus beter af.

Om te vergelijken heb ik overigens ook nog zijn grote broer dePL880 aangeschaft. Veel duurder en maar een beetje beter. Maar: beide apparaten zijn best de moeite waard ook voor op reis, zoals vroeger de wereldontvangers werden gebruikt, maar dan nu met meer en beter.

Dick van den Berg PA2DTA NL671

Je kunt alles wat het ontvangertje kan zelf vinden. Kennelijk zijn allerlei chips om een DSP-ontvangertje te maken goed-koop, want het is geen traditioneel supertje. Het hart van dePL365 is een Si4735. Met nog wat er omheen krijg je een ont-vangertje van 150 kHz t/m 107 Mhz en alle modes, plus nog wat extra’s.

Uiteindelijk heb je 125 gram ontvanger. Het werkt op een telescoopantenne van nog geen 50 cm. (en een ingebouwde of externe ferrietantenne). Geloof het of niet, maar daar ontvang je de hele lange-, midden- en korte golf plus FM-omroep op. Bij mij in huis is het kennelijk behoorlijk HF-schoon want ik ontvang er - echt waar - de meeste amateurs op die ik met een buitenantenne en een SDR hoor. Hooguit is de laagfrequent-kwaliteit door het kleine mini-speakertje wat minder. Soms gaat er op de KG wel wat mis en hoor ik toch iets wat er niet hoort te zijn als interferentie. Met de clip-on draadantennevan een aantal meters hoor je net nog wat meer.

Omroep gaat feilloos. Sommige reviews vonden SSB en CW vanmindere kwaliteit, maar ik kan met de BFO prima afstemmen en de ontvangst is stabiel. In het display is de sterkte aangegeven als dBu (en ook de S/R verhouding). Daarvoor wilde ik het RX-je gaan gebruiken. De makers van de 4735 hebben erneem ik aan over nagedacht, zodat de sterktemeter ook een beetje hout snijdt, in elk geval relatieve aanwijzingen kan geven.

In de stand SSB werkt het (jammer) niet. De gevoeligheid vande chip is trouwens beter dan de fabrikant zelf opgeeft. Voor-lopig het enige minpunt vind ik de werking van de AVC op te-legrafie en SSB. De tijdsconstante is te klein: je hoort dat bij het inzetten van een signaal de zaak wat staat te pompen, met als gevolg dat het begin van een teken wat te sterk is en vervormdwordt. In de loop van het bestaan van deze RX heeft de fabri-kant er ondanks suggesties in die richting niks aan gedaan. Misschien kan het met de chip ook wel niet. Maar er zijn al heel wat verborgen instellingen gevonden, dat wie weet.

Al met al ben ik blij verrast door dit ontvangertje. Je hebt ook diverse “omroep portables” van allerlei allooi. Tegenwoordig

Ook in een eenvoudige wereldontvanger draait alles om digitale signaalverwerking zoals het blokschema toont

Een eenvoudige maar toch heel complete “wereldontvanger” voor wie nog wat wil experimenteren op vakantie

386

Andere wedstrijden voor luisteramateursHet is maar goed dat we in september een SLP-contest hebben gepland, want andere radiowedstrijden met ook een deelname-categorie ‘SWL’ zijn er bijna niet. De liefhebbers van RTTY komennog het beste aan hun trekken. Zo is er op de eerste zaterdag van de deze maand de Russian WW RTTY Contest die het hele etmaal duurt. Verder, buiten de ‘marathons’ alleen wat kleinere wedstrijden.

Voor informatie over al deze contesten kun je terecht op de websites van de organisatoren. De betreffende websites kun je makkelijk vinden via de contestkalender van PG7V:www.contestkalender.nl. Natuurlijk kun je voor verdere uitleg, zoals de reglementen, ook bij mij terecht: Ruud Ivens, NL290, email NL290@veron.nl.

Veel succes gewenst!Ruud NL290

De NLC-LuisterwedstrijdenDeze keer is er nog geen uitslag van een SLP-contest te melden.SLP nummer vijf was in het weekend van 13 en 14 juli en op het moment dat ik dit schrijf is de inzendtermijn voor de logs nog niet eens verstreken. De uitslag komt pas in de volgende NL-post, dus in oktober. Zoals gebruikelijk hebben de deelne-mers zelf inmiddels wel al persoonlijk bericht gekregen met betrekking tot de uitslag.

De volgende SLP-contest is in het tweede volle weekend van deze maand, op 14 en 15 september. Die valt samen met de WAE DX Contest en dat garandeert in elk geval veel activiteit op de amateurbanden. Hopelijk zijn dan ook de 15 en 10 meterbanden weer eens open, zodat ook op die banden watte loggen valt. Maar dat blijft onzeker, dus afwachten maar!

Voor de volledigheid herhaal ik in deze NL-post nog wel detussenstand in de SLP-competitie. Zie daarvoor de tabel.

Deze keer ook weer eens de tussenstand van de SWL Honor Roll. Ten opzichte van de vorige stand, drie maanden geleden, zijn er maar een paar wijzigingen. De enige nieuwe opgaven zijn van Henk NL8272, André NL10156 en Ruud NL13759.

Ruud heeft daarbij een forse sprong gemaakt en heeft daar-mee de laatste plaats in de rangschikking verlaten. Zoals ieder die zich bezighoudt met DX natuurlijk allang weet, gaat het scoren van nieuwe DX doorgaans maar met kleine stapjes enis het vooral een zaak van veel geduld. Dat is zeker in de huidigetijd het geval met de slechte propagatieomstandigheden.

De gelogde uurblokken die de top 3 van de deelnemers beluisterde in de septemberSLP-contesten van 2007 t/m 2018

NB: geen contestverkeer in de WARC banden (30, 17 en 12m)

Contestagenda voor de luisteramateur sept. 2019

datum contest band mode periode1 UBA Internation-

ale Prefix Jachtalle HF Alle Tot 31/12

1 VRZA Marathon HF t.e.m. SHF

Alle Tot 14/12

7 Russian “Radio” WW RTTY

80 t.e.m. 10m

RTTY 00-24 UTC

7 AGCW Handtas-ten Party

40m CW 13-16 UTC

10 Nederlandse Locator Contest

6m, VHF-SHF

Alle 18-21 UTC

14-15 SLP6 80 t.e.m. 10m

SSB 00-24 UTC

23 DIG-PA Contest 80m CW/SSB

17-18 UTC

SWL Honor Roll: stand per 1 juli 2019

SWL DXCC 160m 80m 40m 30m 20m 17m 15m 12m 10m 6m TotaalPA1555 339 272 325 338 333 339 338 337 326 329 18 2955NL8272 322 80 170 208 0 290 3 277 0 232 0 1260

NL11553 270 7 42 34 1 196 25 188 5 146 0 644NL6280 228 16 77 100 42 150 32 133 13 127 2 692

NL13566 176 25 54 84 3 116 27 118 3 101 6 537NL6904 163 2 36 32 0 95 7 107 3 42 0 324

NL10156 101 2 15 104 0 147 45 14 4 28 0 359NL13601 72 0 4 16 3 57 0 52 0 15 0 147NL13759 45 13 17 38 11 28 12 2 0 1 1 123

NL535 44 0 24 12 1 11 1 2 0 3 0 54

Tussenstand SLP Competitie 2019

SWL-ID SLP1 SLP2 SLP3 SLP4 totaalUS-Q-73 3465 3325 13923 5406 26119

NL294 3200 2784 10220 3480 19684NL9723 2665 3800 4410 1950 12825

UA3182SWL 703 667 7176 2964 11510NL13759 527 2550 2970 2176 8223DE2HUG 1440 528 4230 1242 7440F-80248 1700 286 4029 0 6015

US-Q-2115 0 0 3948 2016 5964UB50734221 805 0 240 1 1046

OK2-36545 0 0 414 0 414OK2-36544 0 0 108 0 108

BH8PHG 0 0 50 0 50OK2-36514 0 0 35 0 35

387

torisch erfgoed in de lucht brengen. De open monumentendag 2018 was voor ons eigenlijk de eerste ‘forten en waterlinies On The Air’ Dit is natuurlijkgoede promotie van het historisch erfgoed en radio-amateurisme in Nederland.

De meeste forten zijn tijdens de open monumentendagen (14 en 15 sep-tember 2019) te bezichtigen. Voor ons als radiozendamateurs snijdt het mes aan twee kanten. Men kan het fort be-zichtigen en kennismaken met de radio-hobby. Voor de zendamateur is er dan natuurlijk ook de mogelijkheid QSL-kaarten van de forten te verzamelen of zich binnen te laten praten op de diverse locaties.

Of de gehele Hollandse Waterlinie te werken is zal afhankelijk zijn van het animo van de diverse zendama-teurs op de andere locaties om een en ander te bemannen en natuurlijk de geboden mogelijkheden van de

Forten On the Air

In april 2017 heeft de contestgroep CG1884 meegewerkt aan de regionale opening van het fortenseizoen. Naar aanleiding hiervan en een praatje metdiverse radioamateurs heeft de contest-groep tijdens de open monumentendag2018 geprobeerd om diverse forten en waterlinies te activeren. Mogelijk zijn er nog meer radiozendamateurs die een fort tijdelijk privé of met de afdeling willen of kunnen activeren.

Wij waren zelf als contestgroep CG1884actief op andere fort “Buitensluis” tij-dens de open monumentendag 2018. Ook tijdens plaatselijke open dagen zijnwe daar actief. De bezoekers komen graag even kijken in onze bunker en daarmee ook bij de radiohobby.

Wij merken dat dit na verloop van tijdtoch begrip, interesse en vooral nieuws-gierigheid opwekt. We hebben jaarlijkseen wereldwijd Lighthouse-weekend, een molenweekend en nog wel meer van dit soort evenementen die het his-

Gerard SpeksnijderPD2GSP

pd2gsp@gmail.com

beheerders. Het zal allemaal moe-ten groeien.

Onze ervaring van de afgelopen jaren was in ieder geval dat bezoekers een rondje door het fort en onze bunker heel leuk vonden. Ook was er meer dan genoeg belangstelling voor onze shack. Veel verbindingen hadden wevorig jaar niet gemaakt, maar we hadden wel een hele leuke dag en lieten een positieve indruk achterbij bezoekers en beheerders.

Meer informatie over een fort, bunker of vesting bij u in de buurt is te vinden op http://forten.nl . Namens contestgroep CG1884 Fort Buitensluis Numansdorp

Anne-Sophie NL13789, Evert PA3FXY, Jan PA2JCB, GerardPD2GSP en Paul PD2PKM

Open monumentendagen 14 en 15 september 2019

ATVPA3AOK 90 jaar!Het gebeurt niet iedere dag dat een ATV-amateur deze respectabele leeftijd be-reikt. Rudi PA3AOK is ondanks zijn hogeleeftijd nog steeds actief met amateur-televisie, en dat al bijna veertig jaar. Hij is ook nog steeds geïnteresseerd in nieuwe ontwikkelingen, zoals ‘spelen’ met de Es’Hail 2-satelliet met zijn nieuwe mogelijkheden.

Het groepje om hem heen zag in deze heugelijke gebeurtenis reden voor eentaart! De XYL van Harry PA1AS heeft eenmooie ATV-taart gebakken, en deze werdRudi aangeboden namens PA3HH, PA1EBM, PA1AS en Rein. Ik spreek hier-bij, ook namens zijn vriendengroep, de wens uit dat hij nog lang mag genieten van deze zo fantastische hobby.Proficiat Rudi, en nog vele jaren!

Renny de Leeuw PE1ASH

388

horen zijn. Vaak blijkt een gepubli-ceerde frequentie in de ruimte iets anders uit te vallen. En dan blijken er ook satellieten geplaatst te worden die op dezelfde frequentie werken. Eén getalletje in de telemetrie blijkt dan het verschil uit te maken.

Je kunt er tegenwoordig een complete hobby van maken om de nieuwe satel-lieten vlak na de lancering te volgen. De moeilijkheid is daarbij dat de baan-parameters nog niet goed vastgesteld zijn. Het bepalen daarvan is dan ookeen hele kunst. Dat wordt onder anderedoor het Amerikaanse leger gedaan. Die publiceren een keplerset en gevende betreffende satelliet een identi-ficatienummer. Maar vaak komt dat nummer niet overeen met de bijbe-horende frequentie.

Het echte jagen begint door te achter-halen welke satelliet bij de genoemde identificatiecode hoort. En kloppen de baanparameters dan ook? Op bekende websites als Celestrak.com, DK3WN.info en N2YO.com zijn nieuwe lance-ringen meestal wel te vinden als je kijkt naar de nieuwste Norad-nummers. Maar dan begint de sport.

Zet de antenne in de te verwachten richting en laat de satelliet daardoor-heen vliegen. Gebruik voor de ont-vangst een RTL-dongle met water-valweergave en probeer een schuin lopende lijn te ontdekken. De lijn moét schuin lopen, van een hogere naar een lagere frequentie. Want dat geeft aan dat er dopplerverschuiving is. Succes met de jacht! Er zijn op deze manier vele nieuwe satellieten in de 2m- en 70cm-band te ontdekken. De volgende opgave is het decoderen van de telemetriesignalen. Vooral bij DK3WN is veel software te vinden waarmee dit mogelijk wordt.

Bertus Hüsken PE1KEH

AmateursatellietenFO-29De Japanse FO-29 is sinds 9 of 10 juli niet meer actief. Uit de laatst ontvangentelemetrie is niet op te maken wat er aande hand is. Mogelijk is het een gevolg van de baan waarin de satelliet zit. Die zit gedurende lange perioden in de schaduw van de aarde. De zonnepanelenontvangen relatief weinig energie, waar-door de reserve in de accu’s terugloopt. Een dergelijke situatie is enkele jaren ge-leden ook voorgekomen. De tijd zal lerenof alles weer normaal gaat werken als de satelliet langer in de zon komt.

AO-85AO-85 werkt op zich uitstekend. De signalen zijn prima zolang de satelliet voldoende zonlicht ontvangt. Maar zodra hij in de schaduw van de aarde komt ‘stort hij in’. De batterij lijkt nog maar weinig energie te kunnen le-veren. Daarom wordt iedereen dring-end verzocht de satelliet met rust te laten zolang deze in de schaduw zit.

Apollo 11De herdenking van de eerste mens opde maan, nu ruim 50 jaar geleden, heeftnaast veel aandacht op radio en tv ook geresulteerd in verscheidene websites die hieraan aandacht besteden. De web-site apolloinrealtime.org/11 is hier een bijzondere. Hier is de hele ruimtereis opnieuw te beleven, compleet met ori-ginele beelden en geluidsopnames dieNASA heeft vrijgegeven. Je kunt er elk willekeurig tijdstip van de gehele missiekiezen op de tijdlijn en zo horen wat er gebeurd is.

Vossenjagen, maar dan andersEr worden tegenwoordig zoveel nieuwe,veelal kleine, satellieten gelanceerd, dathet moeilijk wordt bij te houden waar zezich allemaal bevinden. Van de meeste satellieten worden de frequenties van detelemetriebakens wel vermeld, maar datbetekent niet dat ze daar dan ook te

VHF en hoger

Correspondenten

Website http://www.vhfenhoger.veron.nl https://vhf-uhf.veron.nlCommissiezaken vacature VHF-en-hoger@veron.nlFrequentiemanagement John Weijers PH3UNX Frequentie-manager@veron.nlATV Renny de Leeuw PE1ASH ATV-rubriek@veron.nlWeak Signals vacature weak-signals@veron.nlQuality Modes John Weijers PH3UNX (a.i.) Quality-Modes@veron.nlContesten Rob Hardenberg PE1ITR VHF-contest@veron.nlSatellieten Bertus Hüsken PE1KEH Satelliet-rubriek@veron.nlActiviteitenkalender Hans Weis PA0WYS vhf-activiteiten@veron.nl

Rudi PA3AOK 90 jaar!

ATV-taart

389

Andere tijdschriftenEen 10W-linear voor 23 cm (vervolg)In FUNKAMATEUR van juli 2019 staat het tweede deel over deze 23cm-eindtrap. Het beschrijft hoe de linearin bedrijf wordt gesteld en bevat prak-tische tips voor de instelling van de ruststroom en de optimale afregeling op maximaal uitgangsvermogen. Auteur Harald Arnold DL2EWN heeft een print ontwikkeld, verkrijgbaar viade FA-lezerservice.

RuststroomHet artikel beveelt aan, voor de inbouw van de LDMOSFET de gate-voorspan-ning te controleren. Daartoe wordt op de +12V/TX-ingang een spanning van 11 à 14 V gezet. De gatespanning moet dan met R2 tussen 0 en 5,4 V regelbaar zijn. Stel hem in op 2,5V en monteer de LDMOSFET. Zet dan 12 V op aansluiting +Ub en meet de spanning op de drain aansluiting. Wanneer die ook 12 V is, is alles in orde. De HF-ingang en -uitgang van de eindtrap voorzien we van 50Ω SMA-afsluitweerstanden.

De voeding voor de eindtrap moet om te beginnen op een stroombegrenzing van 1 A ingesteld worden. Sluiten we 13,6 V aan, dan moet er eerst ongeveer 10 mA ruststroom lopen. Met R2 wordtdan de ruststroom op 350 mA ingesteld.Daarna kunnen de afsluitweerstanden weer verwijderd worden.

HF-afregelingDe uitgang van de eindtrap wordt afge-sloten met een 50Ω-dummy, belastbaartot minstens 10 w en geschikt voor 1,3 GHz. Desnoods kan ook een 23cm-antenne met enkele meters kabel ge-bruikt worden. De stroombegrenzing van de voeding wordt op 3 A ingesteld.

Sluit nu een 23cm-signaalbron van 0,3à 0,5 w aan op de ingang. Dat kan een transverter zijn of bijvoorbeeld een DJ-G7E portofoon. De stroom moet nu groter dan de ruststroom zijn. Regel nu trimmer C15 af op maximale drainstroom. Het optimale instelbereik is vrij klein. De drainstroom moet op-lopen tot 2 à 2,5 A. Daarbij is dan een uitgangsvermogen van maximaal 16W haalbaar. Het lineaire uitgangsvermo-gen ligt echter tussen 10W en 12W PEP.

Het artikel gaat verder uitvoerig in opdiverse metingen aan de eindtrap, waar-

onder die van de intermodulatieafstand.De afbeelding toont het uiteindelijk be-reikte IM-spectrum.

Ombouwen van een twin-LNB voor QO-100 ontvangstIn FUNKAMATEUR van juli 2019 be-schrijft Siegfried Palme DH8AG hoe je een LNB kunt ombouwen voor ont-vangst van de Es’hail 2-satelliet. Hier-aan is in onze rubriek al eerder aan-dacht besteed, maar dit artikel be-schrijft alles in detail. Er wordt vooral aandacht besteed aan oscillatorsta-biliteit en het aanpassen van het resulterende MF-signaal aan een 70cm-achterzet-ontvanger. Uitgangspunt is een Megasat Twin LNBDiavolo. Deze LNB bevat twee connec-tors, zodat op een daarvan eenvoudig een stabiel oscillatorsignaal kan worden geïnjecteerd.

De ombouw bestaat uit een paarstappen: • verwijderen van het 25MHz-kristal of kristaloscillator

• omschakelen van de tweede LNB- aansluiting op een zeer stabiel 25MHz-signaal. Bij de auteur wordt dat geleverd door een GPS-gestuurde oscillator (GPSDO).

Om te beginnen moet de kunststof behuizing van de LNB onbeschadigd geopend worden. Met een scalpel bepaalde DH8AG de posities van de klemmen om ze daarna met een dunne schroevendraaier te kunnen wegduwen,zodat de behuizing in twee delen werd geopend. Dan komt ook het metalen binnenwerk in beeld met daarin de LNB-printplaat.

De afdekplaat is met zes schroeven vast-gezet en moet losgemaakt worden. Vervolgens moet de 25MHz-kristalos-cillator los gesoldeerd worden, evenals de condensator ernaast. Daarna kan het externe oscillatorsignaal van de F-connector op een van de vrijgekomen soldeervlakjes worden aangesloten.

Kies dan een geschikte middenfre-quentie. We hebben te maken met de ingangsfrequentie fE, middenfrequen-tie fZF, oscillatorfrequentie fOSZ en local-oscillatorfrequentie fLO.

In de oorspronkelijke opzet vermenig-vuldigt de LNB het 25MHz-signaal met 390, waardoor een fOSZ van 9750 MHz ontstaat. De middenfrequentie wordt dan fZF = fE − 9750. Bij QO-100 ligt het Narrow Band-gebied, voor CW, SSB en digitale modes, tussen 10 489,550 MHz (CW-baken) en 10 489,800 MHz (BPSK-baken). Je komt dan uit op een

Ruud Hooijenga, PF1Fpf1f@veron.nl

Megasat Twin LNB Diavolo

Spectrum van het uitgangssignaal bij 10W

390

middenfrequent van 739,550 tot 739,800 MHz. Omdat DH8AG geen ontvanger voor dit gebied had, probeerde hij de middenfrequent door het veranderen van de LO-frequentie naar een andere amateurband om te zetten. Dat lukte hem alleen bij de 70cm-band.

Voor een gemakkelijke frequentieaflez-ing werd gezocht naar een LO-frequen-tie die op de achterzet dezelfde laatste cijfers oplevert als de oorspronkelijke frequentie. 10 489,800 MHz wordt dan bijvoorbeeld ontvangen als 432,800 MHz. De LO zou daarvoor (10 489,800 −432,800) / 390 = 25,787 179 49… MHz moeten zijn. De GPSDO die DH8AG gebruikt kan in stappen van 1 Hz wordeningesteld, dus na ‘179’ moeten we afron-den. Het signaal komt dan 190 Hz hogerin de achterzet. (Door een andere frequentiekeuze zoudat beter kunnen: door niet naar 432, maar naar 437 MHz te mengen, is deafwijking nog maar 10 Hz. De LO fre-quentie is dan 25,774 359 MHz.)

DH8AG vergeleek de signaalsterkte vanhet MF-signaal op 432 MHz met die opde originele 739 MHz. Daartoe richttehij via een kleine logper-antene eensignaal op de bakenfrequentie10 489,800MHz op de LNB. Dit re-sulteerde op 432,800 in een 6 tot 7 dB kleinere signaalsterkte dan op 739,800 MHz.

In de praktijk gaf de S-meter op de 70cm-ontvanger zonder ontvangst-signaal al een paar S-punten aan. Dat werd met verzwakkers in de MF-kabel tot S0 à S1 gereduceerd. Het satelliet-baken levert nu bij vrij zicht een zeer acceptabel signaal van S6 op.

Supersimpele SDR-transcie-ver voor 50 MHzInleidingIn QST van maart 2019 beschrijft James Forkin WA3TFS hoe je met kant-en-klaremodules een complete software-definedtransceiver bouwt. Aanleiding was de nieuwe 6m-repeater die in zijn regio beschikbaar kwam, maar waar hij geen apparatuur voor had.

OntwerpVoor de ontvanger wordt een RTL2832-dongle gebruikt. Deze geeft in combi-natie met de vrij beschikbare HDSDR-software goede resultaten als de HF-ingang van een laagdoorlaatfilter wordt voorzien. Voor het zendgedeelte wordt een goed-kope AD9850 DDS module gebruikt, geprogrammeerd met een Arduino Nano. Voer via het terminalprogramma TERMITE de gewenste frequentie in. De

sterkermodules, ontworpen voor tv-toepassingen. James vond er eentje op eBay, aangeduid als een ‘RF LNA’ met 30 dB versterking van 10 kHz tot 2 GHz, voor een voedingsspanning van 9 tot 15 V. Deze bufferversterker versterkt de DDS output naar +7 dBm. Dat kan al teveel zijn voor je eindversterker, dus even-tueel moet er nog een verzwakker aan de ingang van de bufferversterker.

Enig zoekwerk op internet leverde een paar eindversterkers die zo’n 2 tot 3W output geven tussen 1 tot 700 MHz, bij een stuurvermogen van +1 dBm tot +7 dBm. Deze modules moet je zien als ‘zwarte doos’-modules met ingang,uitgang en voedingsspanning. Er zijngeen afregelzaken, zorg wel voor vol-doende koeling. Een laagdoorlaatfilter aan de uitgangis vereist om harmonischen te onder-drukken. James heeft een filter ontworp-en met Tonne software, ook bedoeld voor ontvangen.

Gemakkelijk na te bouwenJames ontwierp een print om de ver-schillende modules te kunnen plaat-sen. Om de transceiver te voltooien volstaat het de microfoonversterker, het laagdoorlaatfilter en het zend-ontvangrelais te plaatsen en te verbin-

DDS werkt direct in de 6m-band, het besturingsprogramma is aangepast omde DDS in frequentie te moduleren, in-clusief CTCSS toontjes. De standaard-toon is 72 Hz, maar kan in de software aangepast worden.

De overige benodigde componenten zijn een microfoonversterker verbondenmet een A/D-ingang van de Nano, eneen bufferversterker, gevolgd door een (laag-)vermogensversterker, voor het zendsignaal. Deze modules worden danonderling verbonden zoals aangegevenin de afbeelding. Hetzelfde ontwerp is (met een ander laagdoorlaatfilter en aangepaste soft-ware) ook toepasbaar voor de 10m-band.

De audioversterker werkt met een LM386. Een RC-filter zorgt voor preëm-phase om de hoge tonen op te halen. Een goedkope dynamische microfoon werkt prima. James knoopte de Nano, DDS en LM386 aan elkaar en kreeg na wat aanpassingen in de software een goed klinkend FM-signaal. Het output-niveau van de DDS is ongeveer −20 dBmbij 51 MHz, dus extra versterking is wel noodzakelijk.

HF-versterkersEr bestaan verschillende MMIC-ver-

50MHz SDR-transceiver: schema

391

den. Een PNP-transistor schakelt het relais. De DDS en de Nano worden ingeprikt op headers. De bufferver-sterker wordt op twee afstandhoudersgemonteerd. De PA met koelblok komtnaast de print in verband met de afme-tingen. De 12V-voeding is alleen voor de zender en de indicatorleds. De Ar-duino, de DDS en de ontvanger krijgen hun spanning via de usb-poort.

De gemonteerde print met erachter de PA

digheden op het gebied van solderen en montage. Naast een ontvanger is verder geen testapparatuur nodig om de zendsoftware op de juiste frequen-tie in te stellen.

Om het project af te ronden zijn ver-schillende behuizingen geschikt. Op het frontpaneel heb je alleen maar een aan-uitschakelaar en indien gewenst een paar indicatieleds. Op de achter-kant twee usb-connectors, een voed-ingsplug, een microfoonaansluitingen een HF-connector.

Hans Weis PA0WYS

SoftwareDe besturingsoftware TFS_ 6FM_SDR_R1_0.ino is beschikbaar op de bijbe- horende QST in Depth-webpagina.Verder is alle andere benodigde soft-ware, zoals HDSDR, TERMITE en de Arduino ontwikkelomgeving te vinden op de diverse software webpagina’s.

De auteur beschrijft in twaalf stappen hoe de transceiver wordt samenge-bouwd, welke software wanneer ge-laden moet worden, en wanneer de 12 V mag worden aangesloten. Op de bijbehorende QST-webpagina staat een pdf met uitvoerige instructies.

TenslotteHet zendvermogen is voldoende voor repeaterwerk en lokale verbindingen of om een externe eindtrap aan te sturen. Het voordeel van het werken met kant-en-klare modules is dat er niet tot in detail getest en afgeregeld hoeft te worden. Dit maakt het project geschikt voor iedereen met basisvaar-

Activiteitenkalender september 2019

6 sept. - 8 sept. Weinheimer UKW-Tagung7 sept. 14:00 - 8 sept. 14:00 VERON/IARU Region 1 VHF-contest 144 MHz8 sept. 11:00 - 15:00 RSGB 144 MHz backpackers #5

14 sept. 12:00 - 15 sept. 18:00 VERON ATV-contest21 sept. 00:00 - 22 sept. 24:00 ARRL EME-contest 2,3 GHz en hoger28 sept. 14:00 - 17:00 DL AGCW 144 MHz CW-contest28 sept. 17:00 - 18:00 DL AGCW 432 MHz CW-contest

Alle tijden in UTC

Hans Weis PA0WYS Info voor deze kalender graag aanvhf-activiteiten@veron.nl

392

Vossenjagen

richting Camperduin (N502) (*) Bij de volgende rotonde driekwart richting Camperduin.Bij rotonde rechtdoor richting Hargen aan Zee: parkeerplaats.Start in de hoek nabij de bosingang zuidoosten op de parking.Komende uit richting Den Helder:N9 richting Alkmaar voor Burgervlotbrug rotonde rechts richting Camperduin (N502)Verder als onder de voorgaande beschrijving vanaf (*)

Parkeren kost maximaal zes euro voor de hele dag.(Yellowbrick is te gebruiken)Tip: vergeet geen klein geld mee te nemen voor de parkeer-automaat en probeer zoveel mogelijk samen rijden in verband met parkeerkosten

Björn Dinse PA4BWD en Cees Rens PD2HFE

NOORDELIJKE 80M-TROFEE-JACHTOp zondag 29 september organiseert de VERON afdeling A11, zuidoost-Drenthe voor de 38e keer in Schoonloo de ‘Noorde 80m trofee-jacht.’Inschrijven kan vanaf 12:00 uur en starten vanaf 13:00 uur.Kaart is bij de start verkrijgbaar. Voor de loopkaart zal een bijdrage van €1,00 worden gevraagd.ARDF-jagers moeten vijf vossen binnen 2,5 uur gevonden hebben. Er wordt gewerkt met SPORTident.

Info: Berend Kuiper PD1BK@VERON.NL

Aankondiging Hargen ARDF CUP op zaterdag 21 en zondag 22 september 2019In dit weekend vindt het in juni afgelaste Noordzee-weekend alsnog plaats. Voor de tweede keer een weekend foxOring / ARDF nl: de Noordzee-trofee (foxOring), voorheen verzorgd door Edwin PE5EDW (sk.) en de Hargen Cup 80m en 2m ARDF.Er zijn geen leeftijdscategorieën maar wel zes bekers te winnen.

Voor de foxOring zijn drie bekers beschikbaar en volgende dagwinnen diegenen die de snelste tijd maken op 80m en 2m (de gezamenlijke tijd is bepalend) de volgende drie bekers. Bij alle jachten vindt de registratie met SPORTident plaats. Er is geen catering aanwezig, wel zullen we water beschikbaar hebben. Ook wordt voor leenontvangers gezorgd.

Overnachten voor een normale prijs is mogelijk bij campinghet Ananas, een boerencamping, Ruigeweg 103,1751 HH Schagerbrug. Telefoon: 0224-571216. Mobiel: 06-30107348. E-mailadres: info@hetananas.nl. Info: www.hetananas.nl.Even verderop op nummer 111 is nog een kleine camping: Hoeve Boszicht lydiabuik@kpnmail.nl tel: 0224-571398 of 06-42833756. Hier is ook een trekkershut. Wel van te voren reserveren.

Verder zijn er hotels en campings in Schoorl waar je tegen een hogere prijs terecht kunt.Start zaterdag 13:00 uur: FoxOring 12 km-wedstrijd 180 minuten looptijd.Start zondag 11:00 uur: 80m ARDF / 14:00 2m ARDF met Sport Ident.

Routebeschrijving:GPS: 52° 42' 46" NB / 004° 38' 42" OLKomende uit richting Alkmaar: N9 richting Den Helder na Burgervlotbrug rotonde driekwart

Janneke de Jong, PA3BFAardf@veron.nl

Kalender

datum plaats type band tijdZa. 21-09-2019 Hargen aan Zee Noordzee trofee 80mZo. 22-09-2019 Hargen aan Zee Hargencup 80m / 2mZo. 29-09-2019 Schoonloo ARDF 80m 13:00Zo. 13-10-2019 Groesbeekse bos ARDF 80m / 2m 10:00 / 13:00

Om op de hoogte te blijven van de laatste mededelingen kunt u zich vrijblijvend abonneren op de wekelijkse "vossenjacht Info 2m/80m nieuwsbrief" door een email te sturen naar ardf@veron.nl.Aanvullingen naar: ardf@veron.nl

(Mobiele) shack

Wilt u met uw (mobiele) shack ook in Electron in de rubriek 'de shack van'? Ook (winter)vakantielocaties en bijzonderelocaties zijn van harte welkom!

Stuur een mail naar electron@veron.nl

393

41e Ballonvossenjacht

Vorig jaar leidde dit tot bijna 600 unieke registraties met de club callsign van Radio Club ‘t Gooi: PI4RCG.

Meedoen!Meedoen met de ballonvossenjacht kan op veel verschillende manieren. In eerste instantie kun je natuurlijk meedoen met de peiljacht. We zeggen het nog maar een keertje: hiervoor zijn echt geen gecompliceerde doppler peilers of andere complexe constructies nodig. De beste resultaten worden vaak behaald met een doodgewone ‘peildoos’, een landkaart, uiteraard een goed team en een klein beetje geluk.

Vanaf de zijlijn kun je ook deelnemen aan dit leuke evenement.Via internet en de verschillende radiofrequenties kun je dejacht volgen en natuurlijk een QSO maken met de organisatie. De ballonvossenjacht is er dus voor iedereen. Of je nu fanatiekradiopeiler bent, er een gezinsuitje van maakt of vanuit je luie stoel de reeks van activiteiten volgt en rapporteert.

In de afgelopen zes jaar hebben we mede dankzij de nieuwe organisatiestructuur het evenement tot een nieuwe hoogte weten te brengen. Met ieder jaar meer deelnemers, meer websitebezoekers én meer radioverbindingen. We zetten deze traditie graag voort!

Uitgebreide informatie vind je op de website ballonvossen-jacht.nl. Je vindt hier alle interessante frequenties, live up-dates en daarnaast zijn de laatste nieuwtjes eveneens te vindenop onze Facebook-pagina en Twitter stream.

Tot zondag 15 september 2019!

De links zijn rechtstreeks aanklikbaar op www.veron.nl/electronlinks

Vrijwel iedere radio-geïnteresseerde heeft wel van de Ballonvossenjacht gehoord. In haar inmiddels 40-jarige bestaan hebben héél wat radiozendamateurs en andere peilers aan dit bekende evenement deelgenomen. Dit jaarvindt de Ballonvossenjacht alweer voor de 41e keer plaats.Dit keer op zondag 15 september 2019, dat is dus opnieuwop de zondag van het tweede volle weekend in september.

Als de weergoden ons goed gezind zijn wordt om 13.00 uur de sonde opgelaten aan een stratosfeerballon die meestal een hoogte van 30+ kilometer bereikt. De sonde blijft normaal gesproken zo’n anderhalf tot twee uur in de lucht, waarbij vele actieve peilers tot het uiterste gaan om de dalende sonde als eerste te bereiken.

De organisatie zal de ballon ook dit jaar vanaf een geheime plekin Nederland oplaten. Daardoor is het niet meer mogelijk om opbasis van computerberekeningen de landingsplaats vooraf tebepalen, zodat het weer een écht peilevenement gaat worden.Het blijft wel de bedoeling van de organisatie om de ballon inNederland te laten landen. Vorig jaar bleek dit te voldoen aan deverwachtingen van de deelnemers, dat een nieuw record bereikte. Liefst 53 equipes bereikten de landingsplaats.

De ballonvossenjacht gaat ieder jaar gepaard met verschillendemultimediale activiteiten die ervoor zorgen dat zowel de actievedeelnemers (de jagers) alsook de passieve deelnemers (devolgers thuis) de ballonvossenjacht maximaal kunnen beleven.Zo is het oplaten van de ballon altijd het spannende startschotdie live verslagen wordt via de relaisstations PI2NOS en PI3UTR.

Daarnaast verwachten we de beelden te zien van de ATV-zender in de sonde, maar ook die van het begeleidingscentrum.En, niet in de laatste plaats, van de volg-equipe. Zodra de sondegeland en gevonden is kunnen de binnenkomende equipes viadeze stream gevolgd worden en de prijsuitreiking ter plaatse live bekijken via internet

TelevisiebeeldenDe organisatie staat voor verschillende uitdagingen om het grote scala aan activiteiten in goede banen te leiden. De ballonis te volgen via de (stream van) ATV-repeaters PI6HVS en PI6ATV. Maar natuurlijk kun je de beelden ook zelf proberen te ontvangen. De ballon zendt videobeelden uit op 1252 MHz.

Ballon moet afslankenOm de ballon zelfstandig op te laten was het nodig dat hij ge-wicht verloor. Hierdoor is de bakenzender op 145.4500 MHz. komen te vervallen om zo stroom te besparen en gewicht te verliezen. Deelnemers zullen dus moeten peilen op de uitgang van de transponder op 145.4750 MHz. of moeten peilen op de uitgang van de ATV-zender op 1252 MHz.

Veel werk verzetZoals u leest is er weer héél wat werk dat verzet moet worden om de Ballonvossenjacht weer een gedenkwaardige dag te laten zijn. Daarom wordt het algehele evenement weer geor-ganiseerd en begeleid door een team van meer dan 30 vrijwil-ligers. Dankzij hen is het mogelijk om de Ballonvossenjacht plaats te laten vinden en via HF, VHF en UHF-verbindingen.

394

ingericht, waar op diverse banden despecial event call OH2YOTA werd ge-activeerd. Deze call wordt ook in de de-cember YOTA-maand gebruikt. In deshack stonden twee Elekraft K3-stations,die voor alle modes waren voorbereid. Het stond onder supervisie open voor alle deelnemers, waar gretig gebruik van werd gemaakt tot in de vroege uren.

ARDFWe kregen een introductie over ARDF, Amateur Radio Direction Finding. Ik waswel bekend met vossenjacht, voorna-melijk op 2 meter, en dacht te weten watARDF was. Maar dat ARDF een heuse sport is waarbij deelnemers met pijl-ontvangers al rennende 80-meterbakenszoeken, was mij onbekend.

De Zweedse jongens gingen vol voor de winst en waren volgens mij binnen ongeveer 15 minuten al terug na hetvinden van de bakens. Elín en ik hebbenhet rennen achterwege gelaten, we hebben ook alle bakens gevonden, maar dan in meer dan een uur, wat door het Finse berglandschap nog

NOTA Finland 2019Van een snelle ARDF-jacht, sein-sleutels maken van appels en banan-en, tot een offline contest. Het kwam allemaal aan bod tijdens het NOTA(Nordics on the Air)-kamp van 19 t/m22 april 2019 in Finland. Lennart deVries PA3L en Elín Sigurðardóttir TF2EQ namen deel aan dit kamp van YOTA (Youngster on the Air), de groep jonge radio-amateurs binnen IARU Region 1. Finse tradities zoals de sauna en daarna een avondsnack, speelden een belangrijke rol. Lennartdoet verslag.

Het kampterrein lag ver van de grote steden, midden tussen de bossen aan een meer dat bij aankomst schitterde in de zon. Het terrein bestond uit eentoiletgebouw, slaapgebouw, half open gebouw (voor koken, eten en andere activiteiten). Het belangrijkste gebouwwas de sauna, met in datzelfde gebouwde radio-shack en de douches.

OH2YOTAIn het saunagebouw was speciaal voor dit weekend een goed uitgeruste shack

Lennart de Vries, PA3L

best een uitdaging is als je ineensaan de rand van een afgrond staat.

Off-Air Contest?Ik had nooit gehoord van een Off-Air Contest. Ik was reuze benieuwd hoe dit zou gaan toen ik het programma onder ogen kreeg.

De uitleg:• Er staan drie banken, die allemaal een frequentie-band voorstellen.• De helft van de groep zit op een van de banken, de andere helft staat.• Iemand die staat maakt een QSO met iemand die zit, daarna wisselen die twee van plaats en kan de persoon die nu staat ergens anders een QSO maken.• Je kunt met ieder persoon 1 QSO hebben per band.• Zoals gebruikelijk noteer je: Callsigns, Rapport Tx & Rapport Rx (59+ Volgnummer).• De contest duurt tien minuten.

Simpel toch? Nou nee dus! Toen het startsignaal werd gegeven, barstte de

Voor het weekend was er al een chat-groep op Telegram, waar je al voorpret hebt met mensen die je soms niet kent.Na het weekend is die chatgroep ineenseen groep vrienden. Het is gaaf om tezien dat er zo veel 'youngsters' actief zijnen actief willen worden op de banden. Tijdens zo’n weekend krijgen namen in een chat en stemmen in een QSO een gezicht. Via de internationale YOTA-Chatgroep waar ruim 200 Yougsters in zitten, houdt iedereen contact. Er worden regelmatig Skets afgesproken.

Elin en ik willen naast alle deelnemersen SRAL vooral het organisatie-teamonder leiding van Kati OH2FKX hartelijkbedanken voor deze bijzondere ervaring.

Kijk op www.HAM-YOTA.com voor meerinformatie, ook over de volgende NOTA!De link is aanklikbaar via www.veron.nl/electronlinks

395

als contragewicht en bugs (links streep/rechts punt) tot een team wat een ba-naan helemaal in tape had gewikkeld en hiermee op het plankje tikte. De ap-pel- & banaancreaties zijn gebruikt omverbindingen te maken met een ander station in Finland, waarbij ook veel deel-nemers zonder morse-ervaring een CW-verbinding hebben gemaakt!

PresentatiesElin en ik gaven ook presentaties over de samenwerking met scouting in de diverse landen, voornamelijk tijdens de JOTA-JOTI. In sommige landen gaat ditlang niet zo georganiseerd als in Nederland, maar waar wel hard aan wordt gewerkt door de betrokken zendamateurs.

Er gebeurt tijdens zo’n weekend zo veel, Wat neem je mee?Deelnemers werden vrienden. Ik was nog nooit op een YOTA-kamp geweest, en wist niet wat ik mocht verwachten tussen zoveel Nordics. Gelukkig sprak iedereen Engels en was het een ervar-ing die ik niet had willen missen.

organisatoren los met QRM van pannendie tegen elkaar aan werden geslagen, en fluitjes en roepen! Ineens was het nietmeer zo rustig op dat idyllische plekje in het bos aan het meer, maar ondanks de chaos wisten de beste deelnemers toch bijna 20 QSO’s te maken.

Naderhand werden alle logs verwerkt, waarbij zelfs de nauwkeurigheid werd gecontroleerd. Met trots mag ik vertellendat ik de hoogste nauwkeurigheid haden een plaats in de top drie heb ver-overd. Dit is een ‘spel’ wat ik voor de toekomst zeker ga onthouden!

Appels en bananenOp het programma stond ook ‘Keywi & Bugnana’, waar zelfs Google translate niets van kon maken.Het bleek te gaan om een gezonde uit-daging, namelijk: maak met een plankje,wat spijkers, een appel of banaan en aluminium tape een morse-seinsleutel.

Er waren volgens de deelnemers veel creatieve ontwerpen, van simpele op-en-neer seinsleutels met een halve appel

De locatie bevindt zich midden in de natuur, we zullen actief zijn met spellen in het bos.

De maand december staat in het tekenvan YOTA-maand. Dit houdt in dat de hele maand jongeren roepnamen met YOTA in suffix zullen activeren. Hier doen wij aan mee, met de roepnaam PA6YOTA.

Naast het programma zorgen we voorontbijt, lunch en avondeten en daar-buiten zullen we vooral veel plezier met elkaar hebben. Mocht het weer het toelaten, dan staat er sowieso een winter-kampvuuravond op het programma.

Kosten?Het grootste deel van het evenement wordt gesponsord door IARU R1 en het VERON-fonds. We vragen aan alle deelnemers een bijdrage van €25. Hiermee wordt de accommodatie,drie maaltijden per dag en alle activitei-ten vergoed.

WINTER YOTA 2019 Sub-regionaal kamp van IARU R1 Youngsters On the Air Programma in Brabant van de jeugd en jongeren.

Dit jaar, van 12 tot 15 december, is het tijd voor Winter-YOTA. Een lang weekendvoor jongeren in het teken van amateur-radio. Wil je meer leren over radiozend-amateurisme? Heb je net je radiolicentiegehaald of ben je nog aan het leren? Of ben je al een aantal jaar actief? Dan ben je van harte welkom om deel tenemen aan dit unieke evenement datvol staat met radio activiteiten en voor-al veel plezier!

Wie?Ben je tussen de 16 en 25 jaar en geïnteresseerd in amateurradio? Dan ben jij de deelnemer die we zoeken.

Je hoeft niet in het bezit te zijn van een radiolicentie om deel te nemen. We vragen wel dat je lid bent van een IARU-vereniging. In Nederland is ditde VERON.

Wanneer?Aankomst: donderdag 12 decemberna 15:00 uur

Vertrek: zondag 15 december na het ontbijt

Mocht het niet lukken om alle dagen aanwezig te zijn vanwege school, dan is dit geen probleem. Wij hebben liever dat je een gedeelte van het programmameedoet, dan dat je helemaal niet komt.

Mocht je niet volledig kunnen deelne-men, stuur dan tijdens opgave een emailnaar winteryota@ham-yota.com Heb je een bewijs van opgave nodig om hier-voor vrij te krijgen van school, stuur een email, wij helpen je graag verder.

Waar?In het bosgebied bij Oosterhout (Noord-Brabant), staat het Schiedams Schoolbuitenhuis. In dit kampgebouw hebben we slaapplaatsen voor alle deel-nemers en zullen de activiteiten plaats-vinden.

Winter YOTA ProgrammaOp het moment wordt er nog hard gewerkt aan de invulling van het pro-gramma. We kunnen al wel verklappen dat het hele evenement in het teken staat van workshops en activiteiten rond amateurradio.

Aanmelden Je kunt je aanmelden opwww.veron.nl/winteryota.Er is een limiet aan het aantal plaatsen.Wanneer we de deelnemers vastleggen,krijg je een email met de informatie of je wel of niet kunt deelnemen aan dit evenement.

Wanneer je je registreert schrijf je je automatisch in voor de nieuwsbrief.De links in dit artikel zijn rechtstreeks aanklikbaar opwww.veron.nl/electronlinks

397

HF-rubriekHans Remeeus, PA50Q

pa0q@veron.nl

Toelichting:

CPRS CW, PSK63, RTTY en SSB

CQ-zone Voor PA: 14Kl KlasseLft LeeftijdLoc Locator (eerste 4 karakters)MIX CW en SSBNL Naam - LeeftijdNm NaamNr VolgnummerNrNr* Volgnummer plus volgnummer vorig tegenstationSNR Signal/Noise Ratio

Activiteitenkalende september 2019

datum contest tijden (UTC) mode banden rapport31 aug - 1 sept WW Digi DX Contest (48 uur) 00:00-24:00 FT4/FT8 80-10 Loc+SNR31 aug - 1 sept UK/EI DX Contest 12:00-12:00 SSB 80-10 RS+Nr7 sept CW ops CW open (deel 1) 00:00-03:59 CW 160-10 Nr+Nm7 sept CW ops CW open (deel 2) 12:00-15:59 CW 160-10 Nr+Nm7 sept CW ops CW open (deel 3) 20:00-23:59 CW 160-10 Nr+Nm7 - 8 sept All Asian DX Contest (48 uur) 00:00-24:00 SSB 80-10 RS+Lft7 sept Russian “Radio” WW RTTY Contest 00:00-24:00 RTTY 80-10 RST+CQ-zone7 sept LZ Open SES Contest 08:00-12:00 CW 20 NrNr*7 sept AGCW Handtasten Party 13:00-16:00 CW 40 RST+Nr+Kl+Nm+Lft7 - 8 sept Velddag Contest (zie deze HF rubriek en die van mei 2019) 13:00-12:59 SSB 160-10 RS+Nr9 sept RSGB Autumn Contest Series 19:00-20:30 SSB 80 RS+Nr14 sept FOC QSO Party 00:00-23:59 CW 160-10 RST+Nm14 - 15 sept WAE-DX Contest (48 uur) 00:00-23:59 SSB 80-10 RS+Nr14 sept HF Dag Apeldoorn (zie deze HF rubriek)18 sept RSGB Autumn Contest Series 19:00-20:30 CW 80 RST+nr21 - 22 sept Scandinavian Activity Contest 12:00-12:00 CW 80-10 RST+nr22 sept BARTG Sprint 75 Contest 17:00-21:00 RTTY 80-10 Nr23 sept DIG-PA Contest 19:00-20:00 MIX 80 RS(T)26 sept RSGB Autumn Contest Series 19:00-20:30 DATA 80 RST+Nr28 - 29 sept CQ WW DX Contest (48 uur) 00:00-24:00 RTTY 80-10 RST+CQ-zone

Deze agenda wordt ongeveer zes weken voor publicatie opgemaakt; eventuele wijzigingen zijn daarom voorbehouden! Voordat u deelneemt aan een contest raadpleeg dan bijvoorbeeld de contestkalender van PG7V en de internetsite van de betreffende contestorganisatie.

Deze maand in de HF-rubriek:• Velddag contest (SSB) 2019, door Jan Visser PG2AA• Uitnodiging en programma HF-dag 2019, door Jan Stadman PA1TT• PA6HQ 2019, een verslag van dit contestweekeinde• Digitale modes: WSPR-TX Mini, door Erwin Serlé PE3ES• DX Nieuws, door Nico PA0MIR• VERON Afdelingscompetitie, Theo PA1TK

Velddag Contest (SSB) 2019 Datum en tijdZaterdag 7 september 2019, vanaf 13:00 UTC, tot zondag 8 september 2019 12:59 UTC.

DoelAls velddagstation maken van zoveel mogelijk verbindingen

op de 160 tot en met 10 meter band, met uitzondering van contest verbindingen op de WARC banden. Men mag dus voor het experimenteren best normale verbindingen op de WARC banden maken, maar deze niet in het contestlog verwerken. Verbindingen met velddagstations leveren meer punten op.

CategoriëenA (MOMT) Multi operator, multi transmitterB (MOST): Multi operator, single transmitterC (SO): Single operator, single transmitterD (SOQ QRP): QRP single operator, single transmitter(QRP = maximaal 5 Watt uitgangsvermogen)Werkt men single band? Dit is geen afzonderlijke klasse, maar wordt wel als opmerking mee genomen in de uitslag.

Punten en puntentellingIeder tegenstation mag één keer gewerkt worden op iedere

Het e-mailadres is de call van de genoemde persoon gevolgd door @veron.nl

Correspondenten HF Traffic Bureau

Website https://trafficbureau.veron.nl/Traffic Manager Sjoerd Ypma PA0SHYAfdelingscompetitie Theo Köhler PA1TKAwards en DXCC Theo Koning PA1CWDigimodes Erwin Serlé PE3ESDX Honor Roll Wino Paas PA0ABMDX Nieuws Nico van der Bijl PA0MIRHF Dag Jan Stadman PA1TTHF Rubriek Hans Remeeus PA0QIntruderwatch Ruud Ivens PG1RPA Beker contest Peter Damen PC7TPACC Contest digimodes Wil van der Laken PA0BWLPACC Contest SSB/CW Marcel Bos PA9MQSL Manager special calls Peter Pape PA3CALVelddagen contest Jan Visser PG2AAVHSC Din Hoogma PA0DINYoung Lady Club Mariette Engelbarts PA1ENG

398

Verder worden foto’s en belevenissen op prijs gesteld. Papieren logs met minder dan 30 verbindingen zijn toegestaan. Logs die niet aan de criteria van het reglement voldoen, of onvolledig zijn, worden als checklog beschouwd.

CertificatenVoor de nummers 1, 2 en 3 in alle categorieën is een certificaat tebehalen. Dit certificaat wordt via de post toegezonden. Indien er geen adres van de first operator of contactpersoon bij het inzenden van het log aanwezig is, dan betekent dit dat het cer-tificaat niet wordt verzonden!

UitslagenInzending van het log betekent dat de deelnemer akkoord gaat met publicatie van zijn resultaat in Electron en/of op de website, of berichten per mail zoals een certificaat. Het resultaat van de contest wordt zo spoedig mogelijk in Electron bekend gemaakt. Bij geschillen is de beslissing van de organi-sator definitief. Men kan het reglement ook downloaden als document van de HF velddag website, te vinden op de site van het Traffic Bureau http://trafficbureau.veron.nl/ onder de knop contesten velddag.

Inzendtermijn De inzendtermijn van de logs (alleen HF contestbanden!) is 30 september 2019.Digitale logs via het volgende e-mail adres: velddag@veron.nl. Papieren logs kunnen toegezonden worden naar Jan Visser, Weth. In ’t Velddstraat 28, 1107BJ Amsterdam.

Tot slotHet VERON velddagweekend is traditioneel een zeer geslaagd en vooral gezellig evenement. Voor jong en oud, van HF tot VHF en hoger; voor elk wat wils. Bedenk dat u alleen, of met uw groep, met eenvoudige middelen wel eens heel succesvol zou kunnen zijn. Veel succes!

Jan Visser PG2AAVelddag contest manager

Programma van de 39ste HF-dag opzaterdag 21 september 2019 te ApeldoornEen zeldzaamheid op de HF dag, lezingen over Antartica en het Duitse Alfred-Wegener-Instituur voor Pool- en Zee onderzoek. Felix Riess DL5XL komt ons meer vertellen. Om hiervan te ge-nieten kunt u op zaterdag 21 september naar de HF-dag in Apeldoorn komen. Deze dag is bedoeld voor VERON leden, neem daarom uw VERON lidmaatschapskaart mee.

Ook niet-VERON leden zijn welkom. Zij worden dan wel verzochteen bijdrage te betalen van 10 euro, voor onder andere de lunchen de drankjes. Deze bijdrage kan worden voldaan bij de or-

DP1POL op Antarctica

band. Per verbinding geldt: met vast station binnen Europa twee punten; met vast station buiten Europa drie punten; met portable/mobiel station binnen Europa vier punten; met port-able/mobiel station buiten Europa zes punten.

Het stationHet velddagstation moet vanaf één en dezelfde plaats werken waarbij de zend/ontvangers en antennes zich binnen een straal van 500 meter moeten bevinden. Tijdens de contest mag geen gebruik gemaakt worden van permanente gebouwen en vaste elektriciteitsnetten. Het gebruik van steunpunten aan perma-nente gebouwen en structuren ten behoeve van antennes is niet toegestaan. Bomen e.d. mogen wel gebruikt worden. De opbouw van het velddagstation mag niet eerder dan 24 uur voor aanvang van de contest beginnen.

FrequentiesHet contestverkeer speelt zich af op de 160, 80, 40, 20, 15 en 10 meterband, waarbij de volgende contestvrije segmenten vermeden moeten worden: 80 meter: 3650 - 3700 kHz 20 meter: 14300 - 14350 kHz

UitwisselenVelddag station: RS en volgnummer, te beginnen bij 001.Alleen in de categorie A (multi-multi) moet voor elke band aparte volgnummers gebruikt worden. Niet-velddagstatons die punten weggeven: RS en volgnummer, te beginnen met 001.

MultiplierElke DXCC-entiteit levert per band één multiplier op.

EindcoreDe som van het aantal punten op alle banden, vermenigvuldigdmet de som van het aantal multipliers.

LogsStuur het log in met een cabrillo format en vermeld ook de beschrijving van het station met de volgende informatie:1. de energiebron die men gebruikte2. het zendvermogen3. de antennes4. de antennesteunpunten5. de gebruikte apparatuur6. de deelnemers van het station ( vaak meer dan alleen de operators van de set)7. kort ovezicht van de per band gemaakte verbindingen8. de voor- en achternaam, de roepnaam, het e-maill adres en het postadres van de first operator, dit is automatisch de contactpersoon. Indien er geen adres van de first operator of contactpersoon bij het inzenden het log aanwezig is, dan betekent dit dat het certificaat niet wordt verzonden!

399

ganisatie bij binnenkomst. De aanwezigen worden verzocht een badge met call en naam te dragen. Wie eventueel nog kaarten voor het DXCC wil laten controleren, dient dit op tenemen met onze Nederlandse DXCC Card checker Theo PA1CW. In verband met persoonlijke omstandigheden is het voor Theo niet altijd zeker of hij aanwezig kan zijn. Natuurlijk worden er ook dit jaar weer veel prijzen van de VERON Con-testen uitgereikt. De EUDXF zal vertegenwoordigd worden door Jan DJ5AN en Ronald PA3EWP.

De locatie is Wijkcentrum Dok Zuid, 1e Wormenseweg 460, 7333 GZ Apeldoorn. De website is https://accres.nl/wijkcentra/wijkcentra-apeldoorn/dok-zuid

Het programma 10:00 Aankomst10:30 Programma introductie door Jan Stadman PA1TT 10:35 Opening door de VERON Voorzitter Remy Denker PA0AGF (ex PA3AGF) 10:45 IARU en HF zaken door Sjoerd Ypma PA0SHY Traffic Bureau10:50 Presentatie door Felix Riess DL5XL over het werken in Antartica.11:50 DIG 50 door Nico van der Bijl PA0MIR12:15 Lunch13:15 Vergelijk moderne SDR TRX door Hans Remeeus PA0Q14:00 Uitreiking prijzen en uitleg resultaten van de PACC contest door Marcel Bos PA9M, de PA Beker contest door Peter Damen PC7T en de Velddagen door Jan Visser PG2AA14:45 Lezing door Felix Riess DL5XL over hamradio in Antartica15:45 Pauze16:15 Presentatie A35EU door Martin Jonink PA4WM 17:00 Einde programma van de HF-dag18:00 22e VERON DX-dinnerVoor de inwendige mens zijn er weer diverse zaken te vinden.

22e VERON DX-dinnerOok dit jaar is er een DX-dinner na afloop van de HF-dag op zaterdag 21 september aanstaande. Dit jaar zal het DX-dinner plaatsvinden in Dok Zuid zelf, in de vorm van een Chinees buffet. De kosten bedragen 15 euro per persoon exclusief drankjes. Het DX-dinner begint om 18.00 uur en mag uitlopen tot 21.00 uur. Tijd genoeg om elkaar uitgebreid te spreken over uw ervaringen op de HF-banden. U kunt Jan dan ook laten weten of u speciale wensen heeft met betrekking tot het eten, zoals vega. Wanneer u ook eens gezellig aan tafel wilt met andere HF-liefhebbers, DX’ers en contesters, dan is dit een uitgelezen mogelijkheid, van het DX-dinner is op-gave vooraf noodzakelijk. Uw opgave graag vóór 17 september bij Jan PA1TT, via zijn e-mail adres pa1tt@live.nl

PA6HQ 2019Met grote precisie en voortvarenheid coördineerde Mariëtte PA1ENG dit jaar de uitnodigingen en de toewijzingen van de verschillende locaties van PA6HQ en samen met Wino PA0ABN de verwerking van de logs. Eric-Jan Wösten PA0ERC coördi-neerde de verkrijging van de noodzakelijke toestemming bij het Agentschap Telecom, om de speciale call PA6HQ te mogen gebruiken op verschillende locaties. Iedereen bedankt voor de inzet en de hulp!

DP1POL op Antarctica

Het Schoonoord team Bernard PB7Z en André PA3OES

400

PA6HQ QTH Schoonoord, 20 meter CWIn 2018 hebben wij voor het eerst mee gedaan met PA6HQ van-uit Schoonoord, het QTH van Bernard PB7Z. Ook in 2019 werd gevraagd of er deelnemers waren tijdens de IARU Contest die graag onder de call PA6HQ actief wilden zijn. Daarop hebben wij, PB7Z en PA3OES (Andre heeft overigens zijn F gehaald!), ons weer aangemeld. Net als vorig jaar kregen we 20 meter CW toegewezen. Om 12.00 UTC zijn wij begonnen en ervaren wij direct dat de propagatie nog slechter was dan in 2018. Aan-gezien we hier niets aan kunnen veranderen, zijn we vol goedemoed doorgegaan. Zondag om 12.00 UTC stonden er 703 QSO’sin onze log, inclusief dupes. Dit zijn er 50 minder dan in 2018. TRX: Kenwood TS590sAmpl: GS35Ant: Butternut HF5B

73, PB7Z Bernard & PA3OES André

PA6HQ QTH Kampen/Ov, 40 meter SSBNet als in 2018 heb ik Arbo PHØAS samen met Wilko PA8KW namens de VERON het signaal van PA6HQ in phone op 40 metervertegenwoordigd. Met dezelfde apparatuur en operators ex-act even veel ITU zones kunnen werken, echter helaas minderQSO's en iets minder HQ's in het log. Waar wij in 2018 tot twee keer onze goals naar boven hebben bijgesteld gedurende decontest om uiteindelijk op 1050 QSO's uit te komen waren de900 verwachte QSO's dit jaar toch te hoog gegrepen. Het aanbodwas in absolute zin gewoon minder op 40 in phone dit jaar.

Vermoedelijk spelen de meer wisselende condities een rol, maarook het feit dat er vorig jaar de WRTC plaats vond, waardoor erongetwijfeld extra activiteit werd getriggerd. Ondanks het lagereaantal QSO's werden er wel degelijk mooie verbindingengemaakt. Het totale aantal DXCC's bevestigt dat want het waren er 62 en daarmee 2 meer als in 2018. Zo konden wij denodige Noord-Amerikaanse stations loggen, diverse uit het Caribisch gebied en veel Zuid-Amerikaanse stations. Ookwerden we nog aangeroepen door Johannes 5T5PA. Azië en Australië werden wel gehoord maar kende door het beperkte aantal stations uit die regio enorme pile-ups waardoor wij alsrunning station er lastig tussendoor kwamen. Door inzet van het 2e VFO echter toch de nodige leuke Multipliers gewerkt en zo weer het VERON geluid en debijbehorende Multiplier op 40 laten horen. Mariëtte en HF Trafficbureau: bedankt voorde coördinatie!

73, Arbo PH0AS & Wilko PA8KW

De wereld aan de voeten van PA6HQ QTH Kampen/Ov

Antennes van PA6HQ locatie Schoonoord

Shack van PA6HQ locatie Schoonoord, 20 meter CW

PA6HQ team Kampen/Ov: Arbo PH0AS & Wilko PA8KW

PA6HQ team Kampe in volle actie

PA6HQ QTH Zieuwent, 40 meter CWSamen met Ad PA2PCH, OM Michael en Hans PA0Q (alle drie ex-PCH telegrafisten) was Mariëtte mede CW-operator van PA6HQ op 40 meter, vanaf het QTH van PA0Q in Zieuwent.Tijdens de voorbereidingen was het even zweten omdat N1MMde Winkeyer niet wilde herkennen. Na een harde restart van de computer was dit echter snel opgelost. De meeste verbindingenwerden gemaakt met de 21 meter lange vertical. Ook werd ge-bruik gemaakt van de horizontale deltaloop met een omtrek van 160 meter. Het viel op dat de atmosferische ruis op een wathoger niveau lag dan wat wij gewend waren op 40 meter. Desalniettemin was de crew in Zieuwent zeer tevreden over de resultaten, ook over de zeer goede kwaliteit van de Indische “hap”, bereid door de ervaren kok OM Michael.

Digitale modesWSPR-TX Mini

Wat is dat nu weer dacht ik enige maanden geleden toen die titel in een forumartikel op wsprnet.org verscheen. Snel zocht ik contact met de Zweedse radioamateur die zich achter dat ver-haal verborg en een week of zo later dwarrelde er een heel klein pakketje op onze deurmat. Klein maar fijn zoals is gebleken!

ZachTEK, Harry Zachrisson, ontwikkelt en verkoopt een hele serie WSPR-zenders. De WSPR-TX Mini is daarvan de kleinste. In combinatie met de losse LiPo batterij print net geen 45 gram en een oppervlakte van 41 x 56 mm. Ideaal om altijd bij je te hebben, of beter nog, aan een drone, luchtballon of vlieger te hangen.

Het Silicon Labs Si5351 PLL gebaseerde zendertje werkt vanaf 136 kHz tot en met 70 MHz. In de uitgeleverde versie is het nood-zakelijke laagdoorlaatfilter nog niet geinstalleerd. Omdat er eenblokgolf uit komt kun je niet zonder een LPF.

Ik heb er een filter voor de 30 meter band bij ontvangen, dat is voor het testen met mijn beste antenne een logische keuze. Als je er mee gaat vliegeren kun je beter een hogere frequentie kiezen, omdat dan de antenna weer navenant kleiner en lichter zal zijn.

Voor het filter moet je zelf drie spoeltjes wikkelen op een kleine ringkern en ook vier SMD-condensatoren solderen ter vervang-ing van de op het schakelingetje aangebrachte draadje. Zet eerstde SMD-componenten steeds met een klein drupje soldeer aan een kant vast en dan onder lichte druk met een kraspen, pincet of ander klein gereedschap de andere kant. Het is eventueel met behulp van een loep goed te doen.

De firmware is open-source, een Arduino sketch (.ino) en kan dus door de liefhebber worden aangepast. Maar dat hoeft natuurlijk niet. Het systeem is nu al heel werkzaam en stabiel. Voor mijn eerste versie en de updates moest ik de firmware nog zelf compileren maar inmiddels heeft Harry ook de mo-gelijkheid om de geprecompileerde hexfiles op zijn website te laten ophalen. Die kunnen dan met een kleine utility (XLoader) direct in de ATMega328 op het board worden geladen. Daar-voor sluit je de PCB met een USB-kabel aan op je laptop of PC. Als het LiPo board met de bijgevoegde nylon stand-offs is ge-monteerd wordt nu ook meteen de batterij geladen. Daarvoor is ook nog een andere mogelijkheid vanuit een eigen externe voeding. Dan moet je de ook al bijgevoegde 7805 monteren.

Om het WSPR-baken te starten zul je wat zaken moeten confi-gureren, bijvoorbeeld je eigen roepnaam en de bandkeuze. Dat kan met de PC-configuratiesoftware, waarvan ook steeds weer completere versies beschikbaar komen.

401

Het Zieuwent team van PA6HQ, van links naar rechts Ad PA2PCH, OM Michael en Mariëtte

Tussenstand Afdelingscompetitie 2019

rang-nummer

afdelings-nummer

afdelingsnaam aantal punten

aantal QSO's

aantal deelnemers

1 A27 De Kanaalstreek 1199 47150 162 A42 Voorne Putten 904 30348 163 A03 Amersfoort 847 28443 214 A20 Kennemerland 745 25447 135 A40 Twente 659 25440 256 A21 Achterhoekse R.A.C. 552 18467 127 A14 Friesland Noord 512 17858 118 A56 Waterland 487 18916 119 A51 Bergen op Zoom 477 16115 10

10 A05 Apeldoorn 442 14045 811 A07 Breda 406 13471 1612 A31 Mid.-Noord-Limburg 359 14728 913 A47 Zeeuws-Vlaanderen 283 9991 714 A08 Centrum 283 9872 815 A43 Wageningen 262 8553 1116 A52 Hoekse Waard 250 8755 817 A33 N.Z Beveland 248 9230 818 A12 Dordrecht 247 8282 1019 A26 Hoogeveen 202 5760 920 A35 Nijmegen 187 6664 1021 A59 Nieuwe Waterweg 187 6005 622 A13 Eindhoven 182 5871 923 A48 Zutphen 167 5611 724 A49 Zwolle 163 5035 1025 A44 Walcheren 152 4955 626 A17 Gouda 144 5057 1127 A66 Woerden 123 4416 228 A60 Hunsingo 118 4502 229 A10 Deventer 117 4622 430 A45 West-Friesland 111 4478 431 A23 Den Helder 97 4021 132 A63 Friese Wouden 97 3096 1133 A41 Flevoland 87 2766 734 A25 s-Hertogenbosch 76 2890 735 A36 Oss 69 2668 336 A24 Doetinchem 65 2406 337 A37 Rotterdam 65 2210 138 A67 Assen 64 2176 539 A11 Zuidoost-Drenthe 58 2022 640 A04 Amsterdam 55 1880 341 A15 t-Gooi 51 1810 942 A19 Groningen 49 2135 243 A28 Leiden 49 1832 644 A06 Arnhem 43 1289 445 A22 Zuid-Limburg 42 1510 146 A29 Nieuwegein 38 1124 247 A39 Tilburg 37 1589 248 A34 N.O Veluwe 36 1127 449 A02 Amstelveen 22 688 350 A57 Schagen 12 386 551 A30 Eemsmond 7 190 152 A01 Alkmaar 5 189 153 A53 Helmond 1 26 1

Totaal 12140 428117 388

ZachTEK WSPR-Tx Mini

402

Ik gebruik nu de 0.76 unified beta. Die software maakt het ookmogelijk om de zender als meetzender te benutten. Je kiest daneen frequentie voor de signaalgenerator, klikt de startknop en op de SMA-antenne-uitgang verschijnt een nette blokgolf van ongeveer 4 Vtt. Rechts in het scherm worden GPS-gegevens ge-toond, die komen uit de Quectel L80-R on board GPS chip met patch-antenne, wat zelfs in huis een goed signaal oplevert.

De output als WSPR-baken is ongeveer 10-20 mW. Om te zorgendat de batterij het lang blijft volhouden, zijn er diverse zaken in de software geregeld. Bijvoorbeeld om de GPS tussentijds af te schakelen wat weer energie spaart.

Het baken zendt uit op een willekeurige frequentie in de gekozenband. Dit is om te voorkomen dat jouw uitzendingen steeds de-zelfde andere zender in de weg zit. Beter iedereen heel weinig storen dan één andere zender altijd. Ook de Si5351 gaat tussen-door in een slaapstand om energie te sparen. Tijdens de werkingals baken kun je aan de statusled zien wat het systeem aan het doen is. Wachten-GPS signaal vinden-aftellen tot het begin van de even minuut-zenden.

Al met al heb je met de WSPR-Mini TX een compleet systeemin handen voor eigen experimenten. Op basis van de inge-bouwde GPS-ontvanger zit je altijd precies in de voor WSPRzo belangrijke even zendperiode en weet je ook zeker dat je frequentie in het kleine 200 Hz bandje blijft. Dat je daarnaast voor gebruik op je werktafel een handige frequentiegeneratorhebt die met de gebruiksvriendelijke software snel is in te stellenmaakt het nog completer.

Samen met de componenten voor het laagdoorlaatfilter en dekaart met de LiPo-batterij kost het ongeveer 60 euro en een kleinbeetje handigheid. Voeg er een prettig vervoerbare antenne aantoe en je hebt een setje dat je overal mee naar toe kunt nemen.

Aan een boom opgehangen op de camping of even zenden vanaf een uitkijktoren op een wandeling, of op kantoor vanaf het dakterras. Behalve deze kleine zender heeft ZachTEK ook 2 grotere broersbeschikbaar. Die kunnen worden uitgerust met meerdere band-filters en leveren een groter vermogen. Diverse andere handige producten ronden het leveringsprogramma van Harry Zachris-son af.

Erwin Serlé PE3ES, pe3es@veron.nl

DX Nieuws 3D2 – FijiTussen 2 en 9 september en van 23 tot 27 september wil DD0VRin de lucht komen als 3D2VR in SSB op de HF banden.Hierna gaat hij verder met:

3DA – eSwatiniHA5AO wil tussen 15 en 30 september in de lucht komen als 3DA0AO in CW, RTTY en FT8. Een QSL kun je aanvragen via zijn OQRS op de website https://www.ha5ao.com/ .

5W – SamoaVan 9 tot 16 september DD0VR als 5W0VR, en van 16 tot 21 september A35JR, zie verderop.Voor alle activiteiten QSL via eigen call, DARC bureau of direct.

6O – SomalieLA7GIA, die vorig jaar actief was als 6O6O wil in september 14 dagen in de lucht komen als 6O7O, voornamelijk in CW met mogelijk wat SSB en digitaal. QSL weer via het M0OXO systeem en LotW.

9U – BurundiVan 31 augustus tot 17 september wil IV3TMM tijdens zijn va-kantie in de lucht komen uit Bujumbura als 9U3TMM, onder andere op de 60 m band. Hij gebruikt FT8, SSB en RTTY. QSL via LotW of via eigen call. Ook kun je gebruik maken van ClubLog.

A3 – TongaTussen 16 en 21 september wil DD0VR hier activiteit als A35VRin SSB uitoefenen. Zie verder boven bij 5W. Tussen 24 september en 6 oktober A35JT door een groep Au-stralische amateurs op 160 tot 6 m. De QSL via LotW en via het M0OXO systeem, zie https://vk5gr-iota.net/ .

EL – LiberiaEen groot Italiaans team wil met de roepnamen A82X voor CW, SSB en RTTY en A82Z voor FT8 in de lucht komen tussen 28 sep-tember en 8 oktober. QSL via LotW en zie www.i2ysb.com/idt/

FP – St. Pierre en MiquelonVan 24 september tot 8 oktober FP/KV1J vanaf Miquelon in SSB, RTTY en FT8. QSL via KV1J. www.kv1j.com/fp/Sep19.html.

GD – Man EilandVan 21 tot 27 september een Belgische groep als MD/OP2D, met nadruk op de lagere banden. Zie voor verdere info http://users.telenet.be/on4ann/MD/. QSL via het M0URX OQRS, zie http://m0urx.com/oqrs/ ook voor bureau kaarten, stuur dus geen eigen kaart via het bureau, die is niet nodig.

H4 – Solomon eilandenOok dit jaar wil Bernard DL2GAC weer in de lucht komen als H44MS.Voorlopig planning tot 24 september, SSB op 80 tot mogelijk 6 m. QSL via DARC bureau is ok.

ZachTEK Configurator connected

403

HB0 – LiechtensteinTussen 12 en 18 september, gebruik makend van de CEPT machtiging HB0/DJ2AX, HB0/DL5ARG QSL via LotW en DARC en HB0/DL4APJ, QSL direct. Dit is een vakantie operatie dus ze zijn niet continu in de lucht.

SV9 – KretaFrank PH2M wil tussen 20 september en 3 oktober in de lucht komen tijdens zijn vakantie als SV9/PH2M, mogelijk vooral in FT8. Zie informatie op www.qrz.com/db/SV9/PH2M. QSL via LotW of via eigen call, ook bureau is ok.

T8 – PalauVan 14 tot 25 september met verschillende calls een groep van 6 Japanse amateurs, die ieder voor de eigen QSL zorgen.Als je iemand werkt, kijk maar even op qrz.com waar de kaart heen moet.

Met veel dank aan de website www.ng3k.com/Misc/adxo.html waar je veel van deze meldingen verzameld ziet. De links kun je ook vinden op http://pa0mir.joomla.com/.

Good DX!

Nico van der Bijl PA0MIR, pa0mir@veron.nl

VERON Afdelingscompetitie 2019De QSO teller van QSO's gemaakt door de deelnemers aan de afdelingscontest is eind juli opgelopen tot 428.000. Een flink aantal, bijeen gesprokkeld door 388 deelnemers.

Afdeling De Kanaalstreek gaat nog altijd riant aan kop, gevolgd door Afdeling Voorne Putten met bijna 300 punten minder. In het gevecht om plaatsnummer drie, tussen afdeling Amersfoorten Kernnemerland zien wij dat het gemiddelde aantal QSO's perdeelnemer van afd. Kennemerland een beduidend stuk hogerligt dan dat van de Afdeling Amersfoort. 1975 QSO’s per deel-nemer van Kennemerland tegenover 1345 QSO’s per deel-nemer bij Amersfoort.

Vergeet niet dat VHF QSO’s ook meetellen! Het weekend van 7 en 8 september is naast de HF SSB velddag de IARU Region-1 144 MHz contest. Ik zit dan in Frankrijk als operator achter F4VSG/P. Luister maar eens rond 144.335 MHz. Ik maak graag een QSO met jullie!

Het reglement van de afdelingscompetitie is eenvoudig en deel-name is een mooie stimulans om de nodige contest QSO’s temaken. En wellicht kunnen jullie hiermee de DXCC score watverhogen. In contesten is het meestal iets makkelijker een nieuweentiteit te werken dan in de regulaire pile-ups.

Op de website afdelingscompetitie.veron.nl vinden jullie nog meer informatie over de competitie met diverse tips en altijd de actuele tussenstand. Ook het reglement staat op de website vermeld en kan geraadpleegd worden.

Mochten jullie problemen hebben met het invoeren van ge-gevens voor de afdelingscompetitie laat het dan zo spoedig mogelijk weten. Gebruik daarvoor het email adres contest@veron.nl. Er wordt dan zo snel mogelijk actie ondernomen. Hebben jullie deelgenomen aan een contest die niet in de lijst voorkomt, stuur dan een berichtje zodat ik dit kan verbeteren.

Iedereen weer veel succes met het contesten en graag tot de volgende keer.

Theo Köhler PA1TK, contest@veron.nlhttps://afdelingscompetitie.veron.nl

59e Dag voor de RadioAmateur

Aanmelden deelnemers Dag voor de RadioAmateur, zater-dag 2 november, IJsselhallen Zwolle, nog tot 15 september

Deze dag bevat de onderdelen: de AMRATO, VROM (de VERON-onderdelenmarkt), presentatie van diverse com-missies en verenigingen, de zelfbouwtentoonstelling,interessante lezingen en de loterij.

Om u aan te melden als standhouder bij de onderdelen-markt, commercieel standhouder, deelnemer aan de zelf-bouwtentoonstelling, of om te assis-teren op de dag zelf, kunt u zich opgeven bij volgende personen. Zij kunnen u ook informeren over kosten en voorwaarden en zijn ook bereik-baar voor algemene informatie van de DvdRA.Aanmelden sluit op 15 september! VROM (VERON Onderdelen Markt)Aanmelden voor een of meer stands en informatie bij Gerrie de Groot, PA7TT.E-mail: pa7tt@veron.nl

AMRATO (commerciële standhouders) Aanmelden voor een of meer stands en informatie bij Jan van de Westelaken, PE1MQL.E-mail: pe1mql@veron.nl

Zelfbouwtentoonstelling (en demonstraties)Aanmelden en informatie bij Jos Disselhorst, PA3ACJ.E-Mail: pa3ACJ@veron.nl

Medewerkers voor de Dag voor de RadioAmateur 2019We zijn op zoek naar VERON-leden die bereid zijn op de dag zelf te assisteren bij enkele (eenvoudige) werkzaamheden. Als zich voldoende mensen aanmelden bent u volop in de gelegen-heid zelf ook rustig te kunnen rondkijken. Hebt u belangs-telling, geef u dan op bij Roel de Jonge, PA5RJ,E-mail: jongerde06@gmail.com.

Nadere informatie, voorwaarden en aanmeldformulieren kunt u ook vinden op de VERON-website, www.veron.nl, onder Dag voor de Radioamateur 2019.

RadioAmateur

404

Dat mislukte. Een bataljon Britse para-chutisten onder leiding van John Frost bereikte de brug wel, maar de rest vande geallieerden kwam uiteindelijk inOosterbeek, vlakbij Arnhem, vast te zitten. Bovendien waren er tijdens delandingen zelf al zware gevechten rondde ‘drop zones’ in en om Ede. Er vielen dus bij de start al doden en gewonden.

Bijkomend probleem was dat de radio-communicatie met de andere troepen niet of nauwelijks op gang kwam. Gelande troepen konden elkaar amper bereiken en ook contact met het batal-jon van John Frost op de Arnhemse brugwas niet mogelijk. Ook het contact met de grondtroepen kwam niet tot stand.

Als uiterste maatregel werden nogPoolse troepen gedropt aan de zuid-kant van de Arnhemse brug. Maar ookzij kregen de brug niet in handen.Ze leden bij de dropping zelf alzware verliezen.

Na negen dagen zware strijd, vooral in een gebied rond hotel restaurant Hartenstein in Oosterbeek, dat steeds verder kromp, zat er niets anders op dan te ontsnappen. Ze deden dat over de Rijn in de nacht in kleine bootjes die de grondtroepen hadden weten te regelen. De para’s lieten heel veel doden en gewonden achter. Operatie Market Garden kostte meer levens dan D-Day, de landing in Normandië.

75 jaar | Market Garden

De Slag om Arnhem;Operatie Market GardenDe derde week van september staat de regio Arnhem-Nijmegen en wijde omtrek bol van de herdenkingen van de Slag om Arnhem, Operatie Market Garden. 2019 is een jubileumjaar om-dat het 75 jaar geleden is dat de slag plaatsvond. Er zijn extra veel activitei-ten, waaronder veel special calls.

Operatie Market Garden, een van de grootste geallieerde operaties uit deTweede Wereldoorlog, begon op 17 september 1944. In totaal waren 41.628 voornamelijk Britse, Ameri-kaanse en Poolse luchtlandingstroepenen drie divisies grondtroepen bij de operatie betrokken.

Market GardenOperatie Market was de codenaam voor het grote luchtoffensief. Op-eratie Garden was de naam voorhet offensief over land. Geallieerde strijdkrachten startten zowel op de grond als vanuit de lucht tegelijk om een eind aan de oorlog te maken.Belangrijke bruggen over de Maas, Waalen Rijn moesten zo snel mogelijkin geallieerde handen komen. De be-doeling was om op die manier een omtrekkende beweging te maken om de nog steeds sterke Siegfriedlinie en zo snel Berlijn te bereiken.

Het grondleger startte in Belgiëen moest in twee dagen tijd de para-chutisten, die waren gedropt bij onderandere Eindhoven, Groesbeek, Nijmegenen Arnhem, ontzetten. De grondtroepenkregen echter te maken met zowel veeltegenstand als tegenslag.

Eindhoven, Grave en Groesbeek werdenbevrijd en Nijmegen ter nauwer nood. De troepen moesten uiteindelijk halt houden aan de zuidoever van de Rijn tegenover Arnhem.

ArnhemRuim vijftien kilometer van Arnhem, op de hei bij Renkum en de Ginkelse Heide bij Ede, werden op 17 en 18 september parachutisten en zweef-vliegtuigen gedropt. Van daaruit moesten deze ‘Airborne-troepen’ zo snel mogelijk naar Arnhem om daar de brug op de Duitse bezetters te heroveren.

Bastiaan MooijmanPA3BAS

pa3bas@veron.nl

special calls actief rond de 75-jarige herdening van de Slag om Arnhem

405

Rondom de 75-jarige herdenking van de Operatie Market Garden, ofwel de Slag om Arnhem, komt deze maand eenaantal special calls in de lucht. Radio-zendamateurs herdenken de slag onder andere met speciale roepletters PA75OMG en PA75AIRBORNE.

De special call PA75AIRBORNE is actiefvan 26 augustus tot en met 30 septem-ber 2019 op de meeste amateurbanden.Elke radiozendamateur die een ver-binding maakt met PA75AIRBORNE heeft de mogelijkheid een speciale QSL-kaart te ontvangen.

PA75PARA komt in de lucht gedurende de hele maand september, met nadruk op de periode van 17-26 september,de dagen dat de slag plaatsvond. PA-75PARA zal opereren vanuit Arnhem-Noord. De activiteiten zullen voor-namelijk op HF plaatsvinden en uit-sluitend in SSB.

De call komt uit op 10 tot 80m, al zal het gezien de zonnecyclus qua condi-ties vermoedelijk eerder 20-40-80m worden. Op verzoek kan FM of SSB op 4m (horizontaal/verticaal gepolari-seerd) en 2m/70cm (alleen verticaal) ook. Als alles meezit is de call ook via de OQ-100-satelliet (Es'hail 2) bereikbaar.

Ook de call PA75BTF (Bridge To Far) is gedurende deze periode actief en waarschijnlijk vanaf 21 september ook PA75MG (Market Garden). Vanaf 21 september komt als alles goed gaateen heel speciaal veldstation te staan op een van de belangrijkste drop zones,de Ginkelse Heide bij Ede, ook wel bekend als ‘Drop Zone Y’. De coördi-naten zijn ongeveer 52°01'53.5"N en 5°44'21.1"E.

Op deze dag vinden overal in het ge-bied herdenkingen en festiviteiten plaats. Op de Ginkelse Hei zelf zijnde hele dag luchtshows en worden parachutisten gedropt uit oude leger-vliegtuigen. Beelden hiervan zijn te zienop de ATV-repeater PI6ANH. Ook te be-reiken via Echolink of DMR TG 20443.

PA75LIMBURG – 75 Years Libera-tion Limburg.Voorafgaand aan operatie Market Garden begon op 12 september 1944 begon de bevrijding van Limburg. Om

dit te herdenken brengt een groep radioamateurs deze call in de lucht.

De links zijn rechtstreeks aanklikbaar via www.veron.nl/electronlinks

Special calls rond herdenkingen in Arnhem

406

Voorbereidende activiteiten en frequentiebanden Voordat PA75OMG in de lucht gebrachtkan worden is een Nijmeegse amateur-groep bezig om het benodigde materiaal(radiozendontvangers, antennes en toe-behoren) te verzamelen. Er komt eenbandplan waar vermeld wordt op welketijdstippen zal worden uitgezonden en geluisterd, en op welke radiobanden datzal zijn. PA75OMG komt in de lucht opalle gangbare ‘amateurbanden’, op dekortegolf voor internationale verbin-dingen en op de VHF- en UHF-band voorverbindingen binnen vooral Neder-land, Duitsland en België. Geïnteresseerd in de activiteiten van PA75OMG? Ook als u niet over radio(zend)appa-ratuur beschikt kunt u ons evenement volgen. We nodigen u uit om ons radio-station te bezoeken. Van 12 tot en met 22 september bevinden wij ons op camping Klein America Groesbeek. Ook kunt u lid worden van de groep PA75OMG op Facebook Meer informatie vindt u op onze web-site: www.pa75omg.nl

Nijmegen herdenkt

Van 12 tot en met 22 september 2019herdenken Nijmeegse radiozend-amateurs ‘Operation Market Garden’.Ter ere daarvan brengen ze een bij-zonder amateurradiostation in delucht. Binnen de toenmalige ‘drop-zone N’ van parachutisten in Groes-beek, maken zij onder de speciale roepletters PA75OMG (Papa Alpha 75 Operatie Market Garden) radio-verbindingen over de hele wereld om vijfenzeventig jaar vrijheidte herdenken. Als onderdeel van het geallieerden-offensief Operation Market Garden landden op 17 september 1944 para-chutisten in de regio rond Groesbeek. We hoopten toen dat het ‘Rijk van Nijmegen’ spoedig bevrijd zou worden van de Duitse bezetters. Een deel werd bevrijd, maar voor een ander deel lietdie bevrijding nog even op zich wachten,maar inmiddels genieten we alweer vijf-enzeventig jaar van onze vrijheid.

Onderlinge contacten, ook via de ether, versterken de band tussen mensen enzorgen voor een beter begrip van el-kaars culturen en activiteiten. Nog dage-lijks leggen vele duizenden radiozend-amateurs via de ether (internationaal) contact met elkaar, vooral via de kor-tegolf. Daar is sinds de opkomst van het internet niet veel aan veranderd.

Oorlogsmuseum OverloonKijkje op tentoonstelling geallieerdeelektronica en communicatie-middelen

Op zaterdag 25 mei 2019 organiseer-de de VERON afdeling A31 een bijzon-dere, momenteel unieke, excursie naar het Oorlogsmuseum in Overloon. Het museum is uitgebreid met een grote verzameling geallieerde elektronica encommunicatiemiddelen uit de Tweede Wereldoorlog.

Het gaat hier over honderden origineleradio's, zenders, radar, meetapparaten,generators en toebehoren van Army, Airforce en Navy. Alles geallieerd en uitsluitend WWII.Natuurlijk heel interessant voor ons radioamateurs en een bijzonder kans, zeer zeker ook NU, terwijl er overal herdenkingen zijn. Echter tijdens ons bezoek was de tentoonstelling (nog) niet openbaar.

Paul Bodifee PE1NGZ, eigenaar van deze verzameling, was bereid om ons de collectie exclusief te laten zien entoe te lichten. Hij heeft zeer veel info over de achtergronden en de techniek.En bijna alle vragen wist hij zeer onder-bouwd, professioneel, te beantwoorden.

Beginnende met de postduif en ein-digend met radar, leidde hij de groep, waaronder ook ex-verbindingsmensen,door het vele ‘groene spul’. Maar er wasook veel luchtmacht- en zeemacht-apparatuur te zien. Een ode aan de verzamelaar(s), dat dit historisch erfgoed kan blijven bestaan in een omgeving tezamen met veel ander oorlogsmateriaal. Het doet de slagzin van het Overloon Museum ‘OORLOG hoort in het MUSEUM’ eer aan.

Ger Bos PD0RSW

Nijmeegse radio-amateurs herdenken Operatie Market Garden met Special Call PA75OMG

407

operaties zoals ‘Mallard’ bij de Sloedamgeholpen door inzet van amateur-radio-zendinstallaties. Het is dus juist voor de zendamateurs een goed moment om daarbij stil te staan.

Er zal een kamp opgezet worden metdiverse legertenten. Verder is er eentent waar met radioapparatuur vandestijds verbindingen gemaakt wordenmet andere amateurs in binnen- en buitenland. Vanuit een andere tent zullen ze met modernere apparatuur laten zien hoe dat tegenwoordig gaat.

Er is ook een doorlopende demonstratievan de Enigma, de legendarische Duitsecoderingsmachine die de Engelsen wisten te doorgronden. Berichten die luisterstations aan de Engelse kust konden opvangen van de Duitsers werden vervolgens gedecodeerd doormedewerkers in ‘Bletchley Park’. Het kunnen manipuleren van de commu-nicatie op deze wijze heeft tot een aan-merkelijke bekorting van de oorlog geleid. Vele levens werden hierdoor gespaard.De Enigma werd vooral bekend door de film “The imitation game” uit 2014 waarin Alan Turing en zijn team de on-breekbare code toch weten te kraken.

Dit jaar herdenken we dat het 75 jaar geleden is dat Nederland deels is be-vrijd. In Terneuzen vindt de nationale herdenking plaats op 31 augustus 2019met een groot evenement. Er is gekozenvoor aandacht voor de Slag om de Schelde, omdat die altijd onterecht in de schaduw stond van de mislukte operatie Market Garden.Het evenement vindt plaats aan de groene Boulevard ter hoogte van de Oranje Molen in Vlissingen.

Hoewel Vlissingen pas op 1 november 1944 is bevrijd, willen zendamateursdie dag ook meedoen door een radio-veldstation te activeren op Uncle Beach,waar onder andere de Schotten zijn geland. Ze zullen de tenten opslaan bij de Oranjemolen en de Duitse waarne-mingsbunker aan de groene boulevard in Vlissingen.

De inzet van marconisten (morse) en radiogroepen binnen het verzet speel-de een grote rol bij het beëindigenvan de Tweede Wereldoorlog. Het Nederlandse verzet, waarvoor ook in Zeeland de Binnenlandse Ordedienst actief was, verstrekte informatie aan Bletchley Park (de codebrekers van de Britse inlichtingendienst) in Londen via radiocommunicatie (de groep ‘Albrecht’). Ook werden geallieerde

Zendamateurs herdenken 75 jaar Slag omde Schelde

408

14.00 uur, entree €8,-) en op zondag is er een radiorepara-tiedag (gratis toegankelijk).Met zijn eerste radio-omroep programma op 6 november 1919is ‘Hanso’ Idzerda een pionier op dit mediagebied. Daarnaastwas hij ook de eerste radiofabrikant in Nederland. Zijntoestellen, op de tentoonstelling te zien, zijn voorbeeldenvan prachtig instrumentmakerswerk.

Idzerda was een veelzijdig man. Allereerst een creatief technicus, die zijn belangrijkste uitvindingen in octrooien vastlegde. Daarnaast wist hij als ondernemer zijn vindingen op de markt te brengen. In samenwerking met Philips bracht hij bijvoorbeeld de Philips-Ideezet radiolamp aan de man. Deze samenwerking vormde tevens de start voor Philips als producent van radiolampen.

Verschillende thema’s uit het leven van Hanso Idzerda krijgen op de tentoonstelling de aandacht. Diverse zeldzame Idzerda-producten, voor deze gelegenheid speciaal samengebracht uit collecties van musea en particulieren, zijn op de tentoon-stelling te zien, waaronder een originele zender van Idzerda waarmee hij destijds zijn uitzendingen de ether in stuurde. Gedurende de beide tentoonstellingsdagen zal ‘live’ muziek worden uitgezonden via een replica van een Idzerda- om-roepzender. Zo kan elke bezoeker horen hoe radio ongeveer 100 jaar geleden klonk.

Bij de tentoonstelling wordt ook het boek Hanso Idzerda, 100 jaar radio-omroep gepresenteerd. In dit door Gidi Verheijen geschreven boek worden de thema’s van de tentoonstelling uitgebreid behandeld en bovendien zijn veel foto’s opgenom-en van door Idzerda vervaardigde radio’s en aanverwante zaken.

Op de radiobeurs kunt u radio’s, grammofoons, bandrecord-ers en allerlei andere geluidstechnische oudheden en onder-delen aanschaffen en bekijken. Op de radioreparatiedag kunt u terecht voor reparatie van uw oude radio en grammofoon. Alleen de kostprijs van eventueel vervangende onderdelen wordt in rekening gebracht.

100 jaar radio-omroep

Dit jaar is het 100 jaar geleden dat Hans Henricus Schotanus à Steringa Idzerda (1885-1944) de eerste omroepuitzending in ons land verzorgde. De Nederlandse Vereniging voor de Historie van de Radio gedenkt dit feit met een tentoonstelling op 14 en 15 september met medewerking van het Nederlands Instituut voor Beeld en Geluid. De tentoonstelling vindt plaats in het Health Center Hoenderdaal in Driebergen.

Gelijktijdig met de gratis toegankelijke tentoonstelling is in het zelfde gebouw op zaterdag een radiobeurs (10.00 tot

Tim de Wolf

14 en 15 september 2019: tentoonstelling Idzerda – 100 jaar radio-omroep

Omslag 100 jaar radio-omroep

Deka

Het eerste radio-omroep programma ter wereld werd uitgezonden vanuit de Beuk-straat 8-10 in Den HaagDeka de Luxe

Uitgelicht

De werkgroep N-herijking geeft vier adviezen waarvan het AT er drie overneemt.1. Vrijgeven van de volledige 20-meterband (14,00 – 14,35 MHz) (overgenomen)2. Vrijgeven van de volledige 40-meterband (7,00 – 7,20 MHz) (overgenomen)3. Vrijgeven van de volledige 80-meterband (3,50 – 3,80 MHz) (niet overgenomen)4. Verhogen toegestane vermogen van 25 naar 100 watt PEP voor de frequentiebanden onder de 30MHz. (overgenomen)

Het voorstel om een deel van de 23cm-band beschikbaar testellen aan Novice-amateurs voor ATV-experimenten is gaande-weg het traject gesneuveld. Agentschap Telecom geeft namelijkduidelijk aan dat vrijgeven van secundaire banden geen optie is. De primaire gebruiker gaf namelijk geen toestemming.

De link in dit artikel is direct aanklikbaar op www.veron.nl/electronlinks

Deze zomer publiceerde het Agentschap Telecom de conclusiesrondom de herijking van de N- (Novice) registratie. Het rapport,waaraan ook de VERON en VRZA hun medewerking verleenden,stelt dat harmonisatie in Europees verband (CEPT) nagestreefd moet worden . Verder zou de Novice-registratie, naast een op-stap naar F (Full), een volwaardige amateurregistratie moeten zijn. Agentschap Telecom (AT) onderschrijft deze conclusies. In de loop van volgend jaar gaan de nieuwe regels gelden.

Enkele conclusies:• Vrijgeven van de volledige amateurfrequentiebanden 14,00 – 14,35 MHz (20 meter) en 7,0 – 7,2 MHz (40 meter).• Het verhogen van het toegestane zendvermogen van 25 naar 100 watt PEP voor de Novice frequentiebanden onder de 30 MHz.

Overnemen van deze aanbevelingen kost tijd en is volgens het AT afhankelijk van instemming door het Ministerie van Econo-mische Zaken en Klimaat. De bedoeling is dat de nieuwe richt-lijnen in de loop van 2020 gaan gelden. Tot die tijd verandert er niets en is het Novice-amateurs niet toegestaan om mogelijke nieuwe banddelen of hogere zendvermogens te gebruiken. Dit wordt ook niet gedoogd.

VoorgeschiedenisTijdens de verenigingsraad bij de VERON en algemene leden-vergadering van de VRZA is een aantal voorstellen gedaan voor uitbreiding van de mogelijkheden voor de N-geregis-treerden. Zo kennen we het voorstel voor uitbreiding van de 40-meterband, toegestane vermogen naar 100 watt PEP en uit-breiding op de 23cm-band voor het doen van ATV-experimenten.

Als reactie op deze voorstellen stuurt Agentschap Telecom op9 maart 2017 met een brief met een verzoek aan VERON en VRZA.Het verzoek behelst dat beide verenigingen samen met Agent-schap Telecom ‘de mogelijkheden voor N-amateurs te herijken en daarbij een voortrekkersrol te vervullen’.

In de brief van Agentschap Telecom wordt gevraagd om ‘een pak-ket samen te stellen dat breed gedragen wordt binnen de ama-teurgemeenschap, zowel door Full- als door Novice-amateurs’. Dit houdt in dat de leden om advies gevraagd moet worden.

Wachten op een VR of ALV zou het N-herijkingsproces ernstig vertragen. Uiteindelijk is samen met de VRZA besloten een enquête te houden onder de leden van beide verenigingen. Dat bleek nog niet zo eenvoudig. Vanuit de vragen mag bij-voorbeeld geen sturing uitgaan. Vragen als ‘Vindt u ook dat…’ mogen absoluut niet voorkomen.

Op 6 juli 2017 is het dan zover: de resultaten zijn binnen en samengevat in 74 grafieken. Ruim 90% van de ondervraagden steunt het verzoek van AT om gezamenlijk met de verenigingente komen tot een herijking van de N-registratie. Nog eens ruim 80% heeft ook vertrouwen in de uitkomst.

Na een langzame start werken Remy PA0AGF (VERON), Ron PB0ANL (VRZA) en Johan PA3JEM (VERON) aan een concept-rapport. Op 25 april dit jaar werd het conceptrapport N-herij-king aangeboden aan de voorzitter van het AmateurOverleg.

Herijking N-registratie radiozendamateurs

409

410

In memoriam

Op 19 juni 2019 is op 86-jarige leeftijd overleden ons zeer gewaardeerde lid

OM STEEF KOENEN PA0IB

Steef heeft een lange en rijke historie binnen de gemeen-schap van zendamateurs, waarin hij graag zijn kennis enervaring deelde. Niet voor niets was hij drager van de Gouden Speld van de VERON!

Steef heeft een belangrijke rol gespeeld in het tot stand komen van het station PI4ZA, dat vele jaren op de TU/e was gevestigd en de laatste jaren op de Fontys Hogeschool in Eindhoven. Mede door zijn inzet zijn veel studenten in aanraking gekomen met radiotechniek.

Ook heeft Steef zich ingezet voor het museum Jan Corver in Budel. Zijn QRL-ervaring met het samenstellen van elek-tronicabouwdozen kwam daar goed van pas!

Als echte doorzetter was hij binnen de afdeling Eindhoven nog altijd heel actief in het realiseren van projecten en het geven van lezingen. Zo hebben velen van ons sinds vorig jaar een actieve loop-antenne in de tuin staan, gebaseerd op het ontwerp en het bouwpakket van Steef.

In de A13-radioronde van 23 juni 2019 is stilgestaan bij het feit dat PA0IB nu silent key is, en is een condoleanceregister opgesteld. Op 25 juni 2019 hebben familie, vrienden en bekenden afscheid genomen van Steef, waaronder veel zendamateurs en een vertegenwoordiging van de VERON.

Wij wensen de familie veel sterkte toe.

Namens leden en bestuur VERON afdeling Eindhoven, Ralph Bosmeier PA1RB

Op 12 juli 2019 is overleden

OM JAN TISSINK PA3BKZ

Begin juni voelde Jan zich niet zo lekker en na een kort ziekbed is hij overleden in de leeftijd van 74 jaar.

Sinds eind jaren zeventig was Jan lid van de afdeling Wal-cheren van de VERON, en vanaf de oprichting van de VRZA afdeling Zuid West Nederland in 1992 was hij ook daar lid. In beide afdelingen is Jan zeer actief in het bestuur geweest,en hij bezocht tot de laatste maand zeer trouw altijd beide afdelingsavonden.

Jan was lange tijd de redacteur, samen met zijn XYL Nel, PA3FIA, voor ons blad De Rondstraler (toen nog gemaakt op de Commodore 64). Gedurende zeventien jaar was Jan de QSL-manager voor R44.

Jan was ook meer dan dertig jaar de grote motor achter de jaarlijkse activering van Schouwen Duiveland EU-146 als IOTA-weekend, later overgegaan in COTA (Camping on the Air). Ook bij de laatste COTA in maart 2019 was Jan nog steeds actief. Het aantal velddagen die hij organiseerde en het aantal JOTA’s waaraan hij zijn medewerking gaf zijn niet op één hand te tellen.

Ook deed Jan trouw mee aan de maandelijkse vossenjachtenop tachtig meter. Overigens ontwierp Jan de beide vossen-jachtzenders en verzorgde hij in 1982 een serie vossenjacht-ontvangers. Beiden worden nog maandelijks gebruikt, wat ook aangeeft hij secuur hij bouwde. Zelfbouw was zijn pas-sie, en zijn motto was: het moet niet alleen werken, maar er ook aan de binnenkant netjes uitzien.

Sinds 2004 was Jan de drager van de Gouden Speld van deVERON als dank voor zijn grote inzet. In november 2017 ver-toonde Jan een mooie foto-terugblik van 25 jaar VRZA-ZWN,en op zijn programma stond nog in november een foto-grafische terugblik te geven op 40 jaar VERON Walcheren. Helaas heeft hij dat laatste niet meer kunnen uitvoeren.

We wensen zijn XYL en QRP's veel sterkte met dit verlies.

Namens de drie samenwerkende afdelingen: VERON afdeling Walcheren, VERON afdeling Vlissingen en VRZA afdeling Zuid-West Nederland,

Karin Mijnders PD0KMVoorzitter afdeling Zuid West Nederland van de VRZA

Dan de Bruijn PA1FZHVoorzitter afdeling Walcheren van de VERON

411

De redactie van Electron heeft met droefenis kennisgenom-en van het overlijden van

OM HARRY ZAAIMAN PA0HAR (EX-I2HZB) (91)

Harry heeft als gedreven radio elektrotechnicus van septem-ber 1962! tot heden regelmatig vele technisch hoogwaardigepublicaties voor Electron verzorgd. Door zijn grote praktischeen theoretische kennis, van het buizentijdperk tot aan heden-daagse halfgeleiderelektronica, was hij tot op hoge leeftijd in staat creatieve oplossingen te bedenken en gaf hij zijn lezers stof tot nadenken. Een mooi voorbeeld daarvan is zijn artikel over zijn onorthodoxe lijn-condensatoraanpassing voor VHF en UHF in Electron van september 2016.

Wij zullen ons hem in de artikelen van zijn hand herinneren als een deskundig schrijver, die zijn kennis graag deelde met andere zendamateurs en altijd bereid was zich in technische problemen van anderen te verdiepen.

Wij wensen zijn familie en radioamateurvrienden veelsterkte toe.

Jan Bosch PA3BME en Peter van Kats PA0RLM

Op dinsdag 16 juli 2019 is te Geertruidenberg na een lang ziekbed overleden

OM JAN-PIETER OELP PA3CLQ

Als zendamateur had Jan-Pieter vele contacten binnen en buiten de vereniging.Het zendamateurschap was zijn roeping en passie. Het hieldhem tijdens zijn ziekte op de been. Vanaf het moment dat hij zijn hobby niet meer kon uit-oefenen is het snel bergafwaarts gegaan.

Hij is vredig, omringd door zijn gezin, heengegaan.

Robbert Oelp

Dinsdag 23 juli 2019 is op 81 jarige leeftijd na een lang ziekbed, thuis in Hooge Mierde, overleden mijn vrienden mentor

OM André Verroen PA0AVN

Echtgenoot van Riet, PD0MYN.

Na een periode bij FUBA in Duitsland is André samen metRiet een elektronicazaak begonnen in Vlijmen waar in dejaren 80 ook zendapparatuur en antennes verkocht werden. André was in die tijd vooral actief op de HF-banden in rondeszoals het “kaaskoppen net” en het “nasiballen net”.

Later verhuisden zij met hun technische dienst naar Hooge Mierde waar André de laatste jaren zowel constructief als elektronisch fraaie dingen maakt op ATV en SHF-gebied evenals de nodige parabool antennes .

Op 30 juli hebben wij op zijn verzoek kleine kring afscheid genomen van André.

Jan Pallada PA3AAN

tot IO91mm). Het aantal punten voor een station binnen de eigen locator bedraagt 50.

Voor een verbinding met een station dat geen locator verstuurt,bedraagt het aantal punten eveneens 50. Stations die zelfgeen locator versturen, ontvangen 50 punten per QSO.QSO’s met G#6XX en G#3DR zijn goed voor 2500 punten.

Een QSO is alleen geldig als er minstens één station uit het VK aan deelneemt. Dubbele verbindingen tellen slechts eenmaal mee. Stations buiten het VK mogen ook deelnemen.

De scores per categorie en per contest worden genormaliseerden bij elkaar opgeteld om zo een totaalscore per categorie voorde serie contesten te berekenen.

LogStuur je logfile op in ADIF-formaat zoals gegenereerd door WSJT-X. Gebruik eventueel het Cabrillo-formaat als alternatief.Logs dienen binnen 24 uur na beëindiging van een contest verstuurd te zijn via de webpagina. Klik om de link op een voor-beeld te zien van het vereiste Cabrillo-formaat.

Indien bij ontvangst van een log in Cabrillo-formaat fouten worden ontdekt, dan wordt het log afgewezen en een fout-melding geproduceerd. Pas vervolgens het log aan. Dat kan met iedere willekeurig teksteditor. Neem bij eventuele pro-blemen voor de deadline contact op met de organisator.

Fouten in het log leveren 50 strafpunten per keer op. Om fouten te voorkomen, wordt het gebruik van de CAT-interface met je tranceiver aanbevolen.

Resultaten en certificatenVoor elk van de twee categorieën zullen aparte tabellen met resultaten worden gepubliceerd. Verder kan elke deelnemer kan een certificaat downloaden met zijn persoonlijke score.

De link naar de contest is rechtstreeks aanklikbaar opwww.veron.nl/electronlinks

Drie korte FT4-contesten

De laatste versie van WSJT-X ondersteunt de nieuwe contest-mode FT4. Om hiermee ervaring op te doen op de 80m-band, organiseert de RSGB (Radio Society of Great Britain) een drietalkorte contesten op 2 september van 19:00 tot 19:59 UTC, 7oktober van 19:00 tot 19:59 UTC en 4 november van 20:00 tot 20:59 UTC. Contesters buiten de VK zijn van harte welkom.

Het is niet toegestaan om binnen de twee minuten voor een contest alvast te beginnen met zenden op de contestfrequen-tie. Ook andere manieren om een frequentie te reserveren zijn niet geoorloofd.

Doel en frequentieDoel van de contest is verzamelen van zoveel mogelijk punten,gebaseerd op de afstand tussen de stations. Daarbij geldt een maximumscore van 1250 punten per QSO.

De geadviseerde standaard basisfrequentie voor FT4 is 3575 kHz. Deelnemers mogen niet gelijktijdig op verschillende fre-quenties binnen de audiodoorlaatband uitzenden. Deelnemersmogen als HOUND optreden in de ‘FOX & HOUND‘-mode. Verder mag je als deelnemer als FOX optreden in de ‘FOX & HOUND‘-mode.

Informatie-uitwisselingWissel rapport en de eerste vier letters van de Maidenhead-locator uit, bijvoorbeeld: JO31. Let wel: een volgnummer is niet noodzakelijk. Er zijn twee deelnamecategorieën: 10 Watten 100 Watt uitgangsvermogen. Deelnemen kan als single-operator en als multi-operator. Deelnemers uit het VK (Enge-land, Isle of Man, Noord-Ierland, Jersey, Schotland, Guernseyen Wales) moeten RSGB-lid zijn.

Alle zenders, ontvangers en antennes van een station moeten zich binnen een straal van 500 meter bevinden. Op afstand bediende ontvangers buiten de straal van 500 meter zijn niet toegestaan. De bediening van een station mag vanaf een an-dere plek gebeuren, zolang de operator zich maar in hetzelfde DXCC-land bevindt.

Een operator mag zijn thuisstation, zoals in zijn licentie ge-noemd, wel vanuit het buitenland bedienen. Een station dat vanaf een andere plek wordt bediend, moet aan alle stations-licenties, operatorlicenties en categorievoorwaarden voldoen. De callsign van het op afstand bediende station moet voldoen aan de voorwaarden die gelden op de plek waar het station zich bevindt. Het station moet ook aan alle bovengenoemde voorwaarden voldoen.

Zowel het adres van de operator als het adres van het station, indien op afstand bediend, moeten op de daarvoor bestemde plaatsen in de logfile (Station Information Page) worden in-gevuld. Het RSGB HF Contest Committee kan besluiten om op afstand bediende stations in een aparte resultaattabel op te nemen.

PuntentellingEén punt per overbrugde kilometer, met een maximum van 1250 punten per QSO. Bereken de afstand steeds vanaf het centrum van een locator square (bijvoorbeeld van IO84mm

op de 80m-band

Evenement?

Heeft u evenementen in de herfst of winterperiode?Geef het op tijd door aan

redactie@veron.nl

Is uw roepnaam gewijzigd?

Heeft u een speciale roepnaam aangevraagd?Geef het door aan de ledenadministratie via

centraalbureau@veron.nl of veroncb@veron.nl

412

413

Medische aspecten

De medische aspecten rondom onze hobby zijn vaak geen direct belangstel-lingsgebied bij radioamateurs. Toch wordt er zowel in de N als de F-cursus een hoofdstuk gewijd aan de mogelijke gezondheidsrisico’s waaraan radioama-teurs worden blootgesteld. Het gaat danvooral over gevaren die kunnen optre-den bij gebruik van elektriciteit. In deexamenstof is aandacht voor een aan-tal veiligheidsaspecten.

Maar mogelijk is er een breder gebied en daar ga ik in deze serie van twee artikelen op in.In het eerste artikel worden geluid,materialen die radioamateurs gebruiken en de effecten van elektriciteit op het lichaam behandeld. In het tweede ar-tikel besteed ik aandacht aan straling, mogelijke effecten op lichaamsbewe-ging en CW.

Het blijkt dat de werking van het mense-lijk lichaam in veel gevallen overeen-komsten vertoont met de werking van een ontvanger. Helemaal toevallig is dit niet, omdat een radio nu eenmaal letterlijk en figuurlijk is afgestemd op de functionaliteit van het menselijk lichaam om bruikbaar te kunnen zijn.

GeluidGeluid is in veel gevallen noodzakelijkom tot communicatie te komen. Bijradioamateurs gebruiken we luid-sprekers en in veel gevallen ook kop-telefoons. Geluid wordt in decibellen, ofwel dB’s, uitgedrukt, maar wordt enigszins anders gedefinieerd danin de elektronica.

Geluid in dB’s heeft betrekking op de geluidsdruk met als eenheid Pa (Pas-cals). Deze eenheid is het best vergelijk-baar met de vermogensverhouding in dB’s bij versterkers of verzwakkers. De gehoordrempel is gemiddeld 2.10-5 Pa of 10-12 watt/m2 ≙ 0 dB. De 0 dB is als zodanig gedefinieerd.

Het is uiteraard een gemiddelde en ligtvoor elk individu verschillend. De pijn-grens, de geluidsdruk die als zeer on-aangenaam of pijnlijk wordt ervarenen directe schade kan veroorzaken,ligt gemiddeld op 200 Pa = 107x ge-hoordrempel(140 dB).

Ter vergelijking: De noise floor van een aantal ontvangers ligt rond de -135 en

-140 dB. Het betreft hier ook de onder-grens van de waarneembaarheid vaninformatie. Het is waarschijnlijk toevalligdat er een soort omgekeerde overeen-komst bestaat tussen deze getallen en bovengenoemde geluidsdefinitie.

Wat betreft de anatomie van het oor is het slakkenhuis een zeer belangrijk deel. Het is een opgerolde trechter die in het midden wordt verdeeld door een tussenschot met daarop trilhaartjes. Deze trilhaartjes zijn verbonden met zenuwuiteinden die de signalen naar de hersenen verzenden waar deze verder worden verwerkt.

Het brede gedeelte verzorgt de ont-vangst van hoge tonen en het smalle gedeelte aan het andere einde van het slakkenhuis is verantwoordelijk voor de ontvangst van lage tonen. Het oor is in staat om frequenties van 20-20.000 hertz waar te nemen en is eigenlijk omde vergelijking aan te houden, een superieure, afgestemde antenne. (zie afbeelding. 1)

Naarmate de leeftijd stijgt neemt het vermogen tot het waarnemen van hogetonen af. Bij mannen is dat meer dan bijvrouwen. Geluidsbelasting gedurende het leven is, afhankelijk van eventuele erfelijke eigenschappen, in belangrijke mate bepalend voor gehoorverlies op latere leeftijd.

Onderzoek bij jongeren toont aan datgeluidsbelasting zoals bij disco’s en hetluisteren naar harde muziek ernstige

gehoorschade kan geven. In een onder-zoek uit 2001 bleek dat bij 450.000 jon-geren minimaal 10 dB verlies aanwezig was. 100.000 van deze groep had een gehoorverlies van 20 dB of meer. Bij 10%van de laatste groep werd zeer ernstige gehoorschade vastgesteld. Een ver-zwakking van 20 dB in de radiowereld stelt niet veel voor, maar een dergelijk verlies in het horen kan ernstige ge-hoorstoornissen tot gevolg hebben.

85 dB is in dit geval de veilige drempel. Bij het gebruik van koptelefoons blijkt dat het geproduceerde geluidsniveau 65-88 dB bedraagt. Dit betekent dat in een aantal gevallen de gehoorbelastingbij gebruik van koptelefoons te hoog ligt. Ook hier is het aantal dB’s en de duur van de blootstelling bepalend voor de gehoorschade.

Peter Kamstra PA4PKpa1pcf@veron.nl

Afb. 1 | Slakkenhuis op doorsnede

Deel 1: Effect van geluid, gebruikte materialen en elektriciteit

Afb. 1 | uitgerold slakkenhuis

414

300-500 mA schade op. Netspanning is dus relatief gevaarlijk, maar dat is eigenlijk geen nieuws. Het is vooral de stroom door het lichaam die schade kan veroorzaken. De hoogte van de spanning bepaalt of er stroom doorhet lichaam gaat lopen.

De weerstand van het lichaam is dus bepalend voor wat betreft het mogelijkerisico op stroom door het lichaam. Deweerstand tegen elektrische stroom door het lichaam wordt met name be-paald door de dikte van de opperhuid. Hierin speelt een aantal aspecten een rol. De huid/opperhuid is niet overal even dik. Op de rug is deze heel diknet als bij de voetzolen.

De voetrug en de handrug hebben een dunne huid. In het algemeen geldt dat de huid aan de buigzijde altijd dikker is dan aan de strekzijde. Dit ligt voor dehand omdat de buigzijde het meest be-laste gedeelte van het lichaam is. Er be-staat een grote variatie in huiddikte bij individuen. Deze is dus niet bij ieder-een hetzelfde.

Naarmate de leeftijd stijgt wordt de opperhuid dunner en neemt het risico dat bij blootstelling aan elektriciteits-stroom door het lichaam gaat lopen toe. Afbeelding 2 is de bovenste laag de opperhuid.

Organen die risico’s lopen bij blootstel-ling aan elektrische stroom zijn met name hart, nieren, spieren, hersenen en bloedvaten. Voor een deel wordtdit door het volgende proces verklaard.

Als bloed wordt blootgesteld aan stroomdan treedt stolling in kleinere vaatjes op, waardoor bepaalde delen van het lichaam niet meer doorbloed worden. Er kan dus schade ontstaan in organen. Dit is een indirect gevolg van bloots-

telling aan stroom en het gevolgvan bloedstolling.

Helaas werkt het lichaam mee als er een-maal stroom gaat lopen. Met name ze-nuwen, waarbij de geleiding afhanke-lijk is van elektrische processen, ge-leiden stromen direct naar lichaams-delen. Het hart en in mindere mate de hersenen, zijn zeer gevoelig voor elektrische stromen. Daarbij is het hart vooral gevoelig voor geleidings- en ritmestoornissen bij ongewenste elek-trische stromen. In de gezondheids-zorg wordt soms gebruik gemaakt van grote spanningen op het hart bij re-animaties, maar dit vindt plaats onder gecontroleerde omstandigheden. Ook AED’s maken gebruik van stroom.

Alle cellen in het lichaam hebben een rustpotentiaal. De spanning bedraagt 0 Volt. Dit is niet verbazingwekkend, omdat we anders bij verschillende spanningen een soort levende batterij zouden zijn. Voor zenuwen ligt het anders. De rustpotentiaal bedraagt hier -70 mV. Deze negatieve spanning is aande binnenzijde van de zenuw aanwezig.Het in stand houden van deze rustpo-tentiaal kost de zenuw-energie.

De buitenkant van de zenuwen is dus positief geladen. Als een signaal door de zenuw loopt openen zich kanalen die de buiten- en binnenzijde van de zenuw verbinden. Door deze kanalenstroomt, door een actief proces, onder andere natrium naar binnen. Dit natriumis positief geladen, waardoor het span-ningsverschil tussen binnen- en buiten afneemt van -70 naar ongeveer -40 tot-35 mV. Dit proces van verplaatsing gaatrazendsnel door de zenuw. De snelle zenuwen in het lichaam bereiken een snelheid van 70-120 m/s wat overeen-komt met een maximale snelheid van

Een advies kan dus zijn dat het volume van koptelefoon enigszins wordt terug-gebracht ter voorkoming van schade aan het gehoor.

Gebruik materialen: solderenBij solderen komt een aantal schadelijkedampen vrij. Lood is tegenwoordig ver-boden in soldeer, maar het komt nog regelmatig voor dat het aanwezig is. Inprincipe komen geen looddampen vrij, omdat het de verdampingstemperatuurvan lood hoger ligt dan de gemiddelde soldeertemperatuur. Wat wel vrijkomt zijn verbrandingsproducten van rosine (pijnhars) en abietinezuur (fenolhars), die toegevoegd worden voor een be-tere verwerkbaarheid van soldeer. Ook komt zoutzuur vrij bij solderen.

Blootstelling aan deze dampen kan irritatie en ontsteking aan de ogen ver-oorzaken, maar ook irritatie van de lucht-wegen. Op lange termijn kan het COPD (aandoeningen van longen en lucht-wegen zoals astma) veroorzaken. Deze afwijking herstelt zich niet meer. Het gebruik van flux voor het solderen van SMD-componenten geeft extra bloots-telling aan deze schadelijke stoffen.

Voor wie veel soldeert is een afzuigings-en filterinstallatie dan ook zeker te over-wegen. Ventilatie is minder gewenst, omdat deze de dampen enkel verspreidten niet afvoert. Het soldeerijzer niet de heet laten worden kan ook bijdragen tot het minder vrijkomen van schade-lijke stoffen.

Een aantal radioamateurs maakt zelf PCB’s .Bij het fabricageproces komen, althans bij industriële verwerking, stof-fen als cadmium, lood en koper vrij. Deze zijn schadelijk voor de gezond-heid. In de hobbysfeer zal dit minder voorkomen.

Het zagen en boren in PCB’s veroorzaaktvrijkomen van zeer kleine deeltjes glas-vezelstof die bij inademing diep in de longen kunnen binnendringen en daar blijvende schade kunnen veroorzaken. COPD kan optreden met onherstelbare schade aan de luchtwegen en longen.Ook hier luidt het advies om goede af-zuiging te gebruiken en/of de ogen ende luchtwegen te beschermen, bij-voorbeeld met een veiligheidsbrilen ventilatiemasker.

Effecten elektriciteit op het lichaamVoordat ik dieper in ga op een aantal fysiologische aspecten die een rol spel-en bij elektrische schokken en stroom door het lichaam en de eventuele schade, eerst een aantal gegevens.Bij wisselspanning van 220 Volt be-tekent 30 mA al risico op lichamelijk letsel. Bij gelijkspanning treedt vanaf

Afb. 2 | jonge huid oude huid

415

grofweg 250-380 km/h. Langzame zenuwen halen 1-2 m/s.

Dit hele proces wordt een actiepoten-tiaal genoemd en het verloop er van(rode lijn) wordt weergegeven in afbeel-ding 3. De actiepotentiaal is verant-woordelijk voor het verplaatsen van signalen door de zenuw.

Uit bovenstaande blijkt dat de zenuw zeer gevoelig is voor elektrische in-vloeden en stromen ook snel en ge-richt door het lichaam kan geleiden. Vooral spieren zijn zeer sterk voorzien van zenuwuiteinden. Dit verklaart ookwaarom bij hogere stromen spieren niet meer kunnen bewegen en ver-kramping kan ontstaan en het slacht-offer de spanningsbron niet meerkan loslaten.

Het waarschijnlijk overbodige advies luidt om vooral voorzichtig zijn met blootstelling aan netspanning. Zeker bij het werken aan buizenradio’s waar hoge spanningen voorkomen is het verstandig om de spanning uitte schakelen.

In een volgend artikel ga ik in op ef-fecten van straling, mogelijke effecten op lichaamsbeweging en CW. Afb. 3 | zenuw gevoelig voor electrische invloeden

Morseschool in Nederland!

kan alleen in België. Dus alles opgeteld: de unieke les-om-geving op het schip, morse leren, aandacht voor PI4HAL: alle ingrediënten voor een morseschool.”

Het bestuur legde het plan voor de school en het Nederlandse morse-examen voor aan de algemene ledenvergadering. Die was vrijwel unaniem akkoord. Inmiddels zijn ook verkenningen geweest met de Stichting Radio Examens. Neef: “We willen ook dat de aantekening CW op de machtiging terugkeert. In het buitenland heb je die soms nodig om de hobby te mogen uit-oefenen. We overleggen met de hele keten over alle denkbare varianten en mogelijkheden.”

Volgens Neef wordt de komende maanden een docententeam samengesteld dat een lesprogramma op meerdere niveaus be-denkt. “We richten ons niet alleen op de morsecode zelf, maar ook komt het radio-amateurisme met zijn geschiedenis aan bod.We hebben al veel enthousiaste reacties gehad.” Geïnteresseerd? Stuur een e-mail naar bestuur@pi4hal.nl.U komt dan op de lijst en wordt op de hoogte gehouden van alle vorderingen.

De Vereniging radiozendamateurs ss Rotterdam (PI4HAL) gaat een morseschool oprichten op het schip. Als alles meezit komt zelfs het morse-examen terug in Nederland.

Edward Neef, voorzitter PI4HAL (HAL is Holland Amerika Lijn) legt uit: “Aan het derde Katendrechtsehoofd ligt de ss Rotterdam(www.ssrotterdam.nl). Tegenwoordig dienstdoend als drijvendWestcordhotel met de allure van weleer. Er zijn enorme restau-raties geweest.”

Het schip beschikte vroeger over een uitgebreide radiokamer voor contact met de wal. Van daaruit werden ook telegrammen door de passagiers verstuurd en ontvangen. Neef: “PI4HAL heeftvlak achter de stuurhut nu een eigen radiohut. Ongeveer 35 leden draaien daar diensten. Toeristen en hotelgasten kunnen een tour over het grote schip doen en gaan dan ook langs deradiokamer. Ze kunnen met ervaren ‘sparks’ (marconisten uit de scheepvaart) hun eigen naam in morse oefenen en een certificaat van bekwaamheid krijgen. Een leuk radiomuseum maakt het plaatje compleet. Morse is nu Immaterieel Cultureel Erfgoed in Nederland. Er zijn wel cursussen, maar examen doen

416

Deze rubriek bevat alleen actuele aankondigingen. Wijzigingen in devaste gegevens en secretariaten door-geven aan de algemeen secretaris. De websites van de afdelingen zijn te bereiken via de VERON-website.

A01 – Alkmaar Op vrijdag 13 september nodigenwij u graag uit op onze maandelijkse verenigingsavond. Aanvang 20.00 uur,hek open om 19.45 uur. Wij hebben noggeen onderwerp. Blijf op de hoogte via onze bekende kanalen, HAM-Flyer c.q. website. Natuurlijk is er ook gelegen-heid om activiteiten van de zomer teevalueren met medeamateurs, die misschien bijzondere verbindingen hebben gemaakt of een projectje in elkaar hebben geknutseld. QSL-manageris aanwezig. Adres: Ko Hartog, De Oude Werf 18, 1851 PW Heiloo. Meer verenig-ingsinfo op www.veronalkmaar.nl

A02 – Amstelveen We starten het nieuwe seizoen met develddag. LET OP: deze is bij de afdeling Leiden van de VERON, kijk op de websitevoor tijden en locatie. Ook starten weweer met de bijeenkomst op de tweededinsdag van de maand in wijkcentrum ‘de Meent’, Orion 3 in Amstelveen Aan-vang 20.00 uur. QSL-manager aanwezig.Kijk voor info op onze nieuwe website.

A04 – AmsterdamOp 7 en 8 september worden de PHONEvelddagen georganiseerd door onze afdeling. Deze vinden plaats op het terrein van de Zaanse Golf Club, adres: Zuiderweg 68, 1456 NH Wijdewormer.

Wij beginnen op zaterdag om 10.00 uurmet het opbouwen van het station. Als u een bezoek wilt brengen, gaat u het hek binnen van de golfclub en volg deweg, ook waar aangegeven is dat u erniet door mag rijden. U parkeert op het terrein aan het einde van de weg. Ga hetgrote hek door en u kunt meehelpen met het opbouwen van het station. Uit-eraard bent u ook welkom op andere tijden. Wij willen u erop wijzen dat er ook ruimte is voor het doen van experi-menten. Tot ziens op de velddagen.

Op donderdag 12 september is er weer een bijeenkomst in de conducteurs-ruimte van het Haarlemmermeerstation.De avond begint om 20.00 uur. U kunt

uw QSL-kaarten ophalen en brengen. Er is geen lezing, maar wel onderling QSO. Op deze avond vindt er ook een evaluatie plaats van de velddagen die het weekend daarvoor plaatsvonden. Uiteraard kunt u met al uw technischevragen terecht. Adres: Amstelveense-weg 264, Amsterdam.

A05 – Apeldoorn Bijeenkomst elke derde vrijdagavond van de maand in het clubhuis van dehandbalvereniging C.V.O. aan de Zichtstede 18, 8171 NB Vaassen. Op vrijdag 20 september beginnen wij weer. Er nog geen invulling voor deze avond, maar er zal nog wel het een en ander betreffende de bouwpakketten zijn af te handelen. De aanvang is om 20.00 uur, zaal is open vanaf 19.30 uur. QSL-manager aanwezig. Kijkt u ook naar de vernieuwde website van de VERON http://www.veron.nl. Bij A05 kunt u het afdelingsnieuws lezen en foto’s bekijken van de laatste activiteiten.

A07 – BredaIedere eerste dinsdag van de maand houden wij onze bijeenkomst in Café De Dorpsherberg, Willem Alexander-plein 4, 4847 ALTeteringen. De avond begint om 20.00 uur maar u bent aleerder welkom. Voor de komende maanden staat er een aantal lezingen/presentaties op de rol, maar helaas zijner nog geen bevestigingen van de sprekers. Voor actuele informatie ver-wijzen wij naar onze websitehttps://a07.veron.nl/

A08 – Utrecht Centrum Iedere dinsdagavond ben je welkom op onze clubavond in onze locatie aan de Daalseweg 148 in Utrecht (Zuilen) vanaf 20.00 uur. Elke eerste dinsdag van de maand is er gelegenheid om QSL-kaarten op te halen en af te geven aan onze QSL-manager. Via onze websitewww.pi4utr.nl kun je zien of er kaarten voor je klaar liggen.

Op dinsdag 10 september geeft Bert Kruijswijk PA1B een lezing over de cilinderdipool. Bert is een radiozend-amateur die het experimenteel radio-onderzoek hoog in het vaandel heeft staan. Maar Bert is ook bezig met het maken van radioverbindingen met extreem laag vermogen. Als de S-meter bij Bert omhoog gaat, wanneer de

propagatie beter wordt, dan zal Bert zijn vermogen verlagen. Een uiterst interes-sant verhaal. De lezing begint om 20.00 uur, het clubgebouw is deze avond om 19.30 uur open.

Daarnaast ben je iedere dinsdagavond welkom op de reguliere clubavond. Vanaf 20.00 uur gaat de deur open enaan de bar kun je van gedachten wissel-en met collega-amateurs. In de shack is het mogelijk verbindingen te maken op de banden 160meter t/m 23cm. Ook zijn meetinstrumenten tot 2,3 GHz beschikbaar. Iedere eerste dinsdag vande maand komt de QSL-manager op be-zoek. Ook start er in november weer eennieuwe F-cursus. Kijk voor alle informatieop onze website www.pi4utr.nl.

A11 – Zuidoost DrentheBijeenkomst elke eerste vrijdag van de maand in het clubhuis van de boog-schietvereniging Sagittarius, Oude Roswinkelerweg 112/D, 7814 RT Emmen.De avond begint om 20.00 uur en de zaal is open vanaf 19.30 uur. Op vrijdag 6 september geeft Ronald Stuy een le-zing over DX-pedities naar verre oorden. Met uitzondering van de eerste vrijdag van de maand hebben wij elke vrijdag-avond een knutselavond. Meer info op https://a11.veron.nl

A12 – DordrechtOp zaterdag 7 september wordt de najaars-velddag weer gehouden. Deze keer bij de Slingelandse-plassen in Goudriaan. Een mooi rustig en goed bereikbare locatie om met radio’s en antennes te experimenteren. Kijk op de site voor de exacte locatie. Al dan niet radioactief, het is altijd gezellig! Verder staat het jaarlijkse A12 afdelingsuitje gepand op 21 september. Hou de site in de gaten voor exacte gegevens!

Elke vrijdagavond is ons clubhuis open van 20.00 tot 23.00 uur, altijd gezellig voor een onderling QSO, om kennis te delen of vragen te stellen. Nog geen radioamateur, maar wel belangstellingvoor de hobby? Ook dan ben je van harte welkom. Met de aanwezige club-set kunnen radioverbindingen gemaaktworden. QSL-manager is aanwezig. Het adres: Parallelweg 30 in Hardinxveld-Giessendam. Kijk voor de laatste infor-matie op de site van PI4VAD, of volg ons op Facebook.

Komt u ook? september 2019

A14 – Friesland-noordBijeenkomst maandagavond 9 sep-tember in dorpshuis Ien&Mien, Buorren13a Goutum (bij Leeuwarden). QSL-manager en verkoopbureau met diverseonderdelen aanwezig. Traditioneel is ditde avond om zelfbouw en knutsels meete nemen en met elkaar de zomerse be-levenissen te bespreken. En mocht u deshack willen opruimen dan kunt u spul-letjes verkopen geheel ten bate van uzelf. Het belooft weer een goede en gezellige start van het komende radio-seizoen te worden. Aanvang 20.00 uur.

A15 – Het GooiTot nader order is er een grote hoeveel-heid goederen uitgestald die verkocht worden ten bate van onze clubkas. Alles moet weg, dus grijp je kans! Onzereguliere wekelijkse bijeenkomsten zijnop dinsdagavond, en op de donderdag-avond is er de knutsel/meetavond.Beiden van 20.00 uur tot 23.00 uur. Adres: Fransciscusweg 18, 1216 SK Hil-versum (industriegebied Kerkelanden) De activiteiten gebeuren in VERON/VRZA-verband.

Nieuwsronde via PI4RCG op de tweede en vierde donderdag van de maand, alleen op 145,225 MHz, start om 21.00 uur. Info via www.pi4rcg.nl en op www.facebook.com.RadioClub.Gooi.

A17 – GoudaDe bijeenkomsten vinden plaats in buurthuis De Kade, Jan Luykenstraat 25, 2806 PD Gouda. Alle bijeenkomsten zijn op vrijdagavond, aanvang 20.00 uur.Check onze website http://a17.veron.nl .Voor september staan gepland: 6 sep-tember: onderling QSO en voorbereidenSSB-velddag. Op 7 en 8 september: SSB-velddag en contest. De contest begint zaterdag om 15.00 uur en duurt 24 uur. Op 20 september: laatste afregelavond voor de 2m vossenjachtontvanger. Noteer ook vast: 4 oktober: Vossenjacht-combi 80meter en 2meter.

A18 – Den HaagOok deze maand zijn we weer elke woensdagavond vanaf 19.30 uur open voor onderling QSO, een consumptie aan de bar of gebruik van de meethoek en ons afdelingsstation PI4GV. Op delaatste woensdag van de maand komt de QSL-manager langs. Adres: Catha-rinaland 189, 2591 CK Den Haag. Op

http://www.verongv.nl staat onze afdelings-website.

A20 – Kennemerland Bijeenkomst op vrijdag 6 september in het clubgebouw te IJmuiden aan de Westerduinweg 9. Meer informatie: https://a20.veron.nl/. U bent van harte welkom voor onderling QSO met colle-ga-amateurs om vakantie-ervaringen uit te wisselen of om gebruik te maken van het clubstation met uitgebreid antennepark.

A21 – ARAC Reguliere bijeenkomsten op de laatste dinsdagavond van de maand om 20.00 uur in Kulturhus ’t Stieltjen, Wolinkweg 12, 7273 SL Haarlo. https://a21.veron.nl/ .

A25 – ‘s-HertogenboschBijeenkomsten elke vrijdagavond vanaf20.00 uur in het Sociaal Cultureel Cen-trum De Helftheuvel, Helftheuvelpassage115, 5224 AC ‘s-Hertogenbosch. Zie ookwww.radioclub.nl. De eerste vrijdag van de maand is onze algemene bijeenkomst, met berichten van het bestuur en vaak ook een in-teressante lezing. De andere avonden betreffen onderling QSO en technischeuitwisseling en experimenteren. Geplande lezingen: 4 oktober: Dick PA4VHF over het SOTA-style activeren van FloraFauna-gebieden. En op 1 no-vember: Hans PA0Q over SDR-radio’s.Ook niet-leden zijn van harte welkom!

A24 – DoetinchemOnze clubavonden zijn iedere tweede dinsdag van elke maand. Ze worden gehouden in de kantine van postdui-venvereniging Eureka, op sportpark De Bezelhorst aan de Bezelhorstweg 87, Doetinchem vanaf 19.30 uur. Er is iedere zondagochtend rond 11.00 uur een informele koffieronde op 432,550 MHz. Onze internetsite: www.pi4dtc.nl .U kunt ons afdelingsbestuur bereiken via info@pi4dtc.nl of via a24@veron.nl . A26 – Hoogeveen Bijeenkomsten in café Haverkort, Geert Migchelsweg 5, 7776 RZ Slagharen, elke tweede dinsdag van de maandom 20.00 uur. Bij elke bijeenkomst isde QSL-manager aanwezig.

A28 – LeidenOp dinsdag 24 september (let op: in september op de vierde dinsdag van

de maand!) verwelkomen we oud-afde-lingsgenoot Rick Rabouw PA5NN. Rick is een enthousiast buitenmens en is graag vanuit zijn tentje in de ‘wildernis’ QRV. Rick vertelt ons vanaf 20.00 uur over het hoe en waarmee en laat ons een en ander zien. We komen bijeen in gebouw De Hoystak van de Sassen-heimse scouting, Sportdreef 6, 2171KM Sassenheim, en proberen vanaf 19.30 uur aanwezig te zijn.

A31 – Midden- en Noord LimburgBijeenkomsten worden elke derde vrijdag van de maand gehouden in het trefcentrum Aldenghoor, Kasteellaan 7a, 6081 AN Haelen, aanvang 20.00 uur. Op 20 september geeft Ed PA1EW een lezing plus demo over de Es’hail-satel-liet van Qatar. Ed is hier QRV en heeft een interessant verhaal. Elke zondagochtend vanaf 11.30 uur op 145,600 MHz (via PI3SRT) is er een ronde die onder de call PI4LIM wordt gehouden. Rondeleider Kees PA3FKH of een vervanger heten jullie graag welkom in de uitzendingen.

A34 – Noord-oost VeluweDe bijeenkomsten vinden plaats in het M.F.C. Aperloo, Stadsweg 27, ’t Harde.Op de eerste donderdag is er de hobby-avond en op de derde donderdag is de reguliere bijeenkomst. Dan is ook de QSL-manager aanwezig. De aanvang is 20.00 uur, de zaal is geopend vanaf 19.30 uur.

A37 – Rotterdam Op 26 september zal OM Nico PA0NHC, voorafgaand aan het bouwproject van Bas PH0BAS van de ontvangstloop vanLZ1AQ herontwerp PA0NHC, een lezinggeven over deze loop. Deze is bruikbaarvan ongeveer 25 kHz tot 36 MHz. Het is zeer aan te bevelen als u woont in een omgeving met veel QRM en moeite heeft om amateursignalen te ontvangen.Of om LZ1AQ te citeren: ‘When all otherantennas are useless due to a high man-made noise level, this loop proves to bethe only useable antenna.’ De lezing begint omstreeks 20.15 uur en Nico heeft toegezegd zijn beroemdeprintjes mee te nemen, welke door de gestoorde amateur (hi) met een kort-ing van 10% op deze avond te koop zullen zijn voor € 22,50. Meer info over de ontvangstloop op Nico’s site: www.pa0nhc.nl

417

Jan Oudelaar PA0JOUkomtuook@gmail.com

aanvang 20.00 uur. We beginnen meteendigitaal: Een presentatie over Digitale Radio en DMR in het bijzonder door Foeke Holtrop PA3FNT en Jan de GoedePA3GJX. Beide heren hebben zich al velejaren verdiept in allerlei vormen van digitale radiotechniek en hebben nu de krachten gebundeld om ons deel-genoot te maken van hun kennis. Een ieder van harte welkom! Het adres is: De Kandelaar,J.W. van Lenthestraat 2, ‘s-Heerenbroek.QSL-manager aanwezig.

A51 – Bergen op Zoom Op iedere derde dinsdag van de maandis er een bijeenkomst vanaf 20.00 uurin de Geerhoek, Kloosterstraat 19B, Wouw.Onze webpagina: https://a51.veron.nl/

A53 - HelmondBijeenkomst op dinsdag 3 september.Daarna op 7 en 8 september de veld-dagen, nu op een andere locatie: camping Aldorum in Aarle-Rixtel.De afdelingsavond met vakantiebele-venissen bibliotheek en QSL-bureau is op 17 september. Meer info of eventuele wijzigingen: www.a53.veron.nl of www.pi4hmd.nl

A56 – Waterland Bijeenkomst op maandagavond 2 sep-tember om 20.00 uur in het gebouw van de Hengelsportvereniging aan de Vrouwenzandstraat 157 in Purmerend.PA0MBJ - Mans Jansen, komt een fantas-tische lezing houden over het ontwerp van een actieve HF-antenne en hij neemtvoldoende bouwpakketten mee voor iedereen (te koop, wel te verstaan). Er is koffie en meer, en de QSL-kaarten kun-nen weer opgehaald en ingeleverd. Wekelijkse ronde op 145.350 MHz op vrijdagavond vanaf 21.00 uur.

A57 - SchagenOp vrijdagavond 20 september om20.00 uur houden wij weer een zelfbouw-avond. Tijdens deze verenigingsbijeen-komst laten onze leden zien waar ze het afgelopen jaar aan hebben gewerkt. Onze bijeenkomst vindt plaats in een gebouw van het Regius College: locatie Emmalaan. De route naar deze locatie is op onze website te vinden. Actuele informatie: elke zondagmorgentijdens de KNH-ronde, 11.00 uur, 145,225 MHz en op onze website https://a57.veron.nl

A59 – Nieuwe Waterweg Bijeenkomsten elke eerste en derde din-sdag van de maand. Locatie: tuindersve-reniging dr. Moerman in Vlaarding-en. Meer informatie op de website van de afdeling op www.A59.veron.nl, PI4VNW-ronde op 145,525 MHz, start 11.00 uur.

Het derde weekend van september isPI4VNW actief met het ILLW vanaf het kustverlichtingsmuseum Hoek van Holland.

A62 – Friese MerenOp vrijdag 13 september starten we ons winterseizoen in het Rode Kruisge-bouw in Sneek aan de Selfhelpweg 2, aanvang 20.00 uur. Tijdens deze avond kunnen we wat ervaringen uitwisselen over onze prachtige radiohobby en de zomervakantie.

Verder zal Wil Stilma PE1JRA zijn ervar-ingen vertellen over de Google Home Assistent waarmee hij zijn huis in Balk heeft uitgerust. Zie voor de nieuwste updates ook: www.veronfriesemeren.nl

A66 – Woerden Op donderdag 19 september gaan we gezellig napraten over de afgelopen velddag en natuurlijk over de radioac-tiviteiten tijdens de vakantie. Verder delen we de bestelde mini-whip-bouwkitjes uit en is Mark PA4M erweer met zijn QSL-kaartenkistje.

Plaats van handeling is het FCJV Ontmoetingscentrum ‘De Badkuip’, Boerendijk 32, 3443 AH Woerden.We beginnen om 20.00 uur, maar de zaal is al open om 19.30 uur. Uiteraard zijn ook niet-afdelingsleden van harte welkom! Meer info over de afdeling vind je op www.veron-woerden.nl

A41 – FlevolandElke eerste dinsdag van de maand houden wij onze maandelijkse ve-renigingsavond. Start om 20.00 uur in het Arbeidslokaal van gebouw Hanzeborg, Koningsberg-enweg 201, Lelystad. Op 3 september komt Harold Plooijer om een lezing tegeven over eenvoudige antennes, aan-passing en transmissielijnen in het algemeen en eenvoudige antenne-ontwerpen en ontkrachten van mythes en indianenverhalen in het bijzonder.

A42 – Voorne-Putten en omstrekenBijeenkomsten op de donderdag-avonden van 19.30 uur tot 22.30 uur. Ons afdelingsgebouw ligt aan het Achter-dorp 1 te 3223 BA Nieuwenhoorm(gem. Hellevoetsluis). Op 13 en 14 sep-tember nemen wij deel aan de IARU VHF Velddagen waarschijnlijk vanaf de Hippelseweg in Rockanje. Bezoek voor de laatste informatieonze website https://a42.veron.nl. Voor vragen, opmerkingen of informatie overonze afdeling kan je altijd terecht bij onze afdelingssecretaris via a42@veron.nl

A43 – Wageningen Op dinsdag 10 september komt René Stevens PE1CMO een en ander vertel-len over de Es’hail-2 geostationaire amateursatelliet. De bestemming van de satelliet is een positie op 25.5° oost.Met een S-band en X-band payload voorradioamateur-doeleinden.Hierdoor kunnen amateurs van Brazilië tot Thailand via Es’hail-2 met elkaarcommuniceren.

René zal ons ongetwijfeld grondiginformeren over alle mogelijkhedenvan deze lineaire transponder en watje voor apparatuur in huis moet hebben om er gebruik van te kunnen maken. Op de maandag voorafgaande aan de clubavond is er om 20.30 uur weer de gebruikelijke uitzending van PI4EDE/PI-4WAG in de Vallei-ronde op 145,250 MHz.

A47 – Zeeuws-Vlaanderen We komen iedere vierde donderdag van de maand bijeen in Scoutingge-bouw ‘De Vier Ambachten’, Sportlaan 13 in Axel, om 20.00 uur, deuren open vanaf 19.30 uur.

A48 – ZutphenBijeenkomsten: Op de eerste dinsdag van de maand in dorpscentrum Het Hart, Jolinkweg 2, in Eefde. Aanvang 20.00 uur.Kijk ook op onze homepagewww.PI4ZUT.nl . Berichten kunt u sturen naara48@veron.nl .

A49 – Zwolle Bijeenkomst op dinsdag 24 september,

418

419

ARRL uitgaven219 Radio Amateur Handbook 2019

Six-Volume Boxed Set Uitverkocht

220 Radio Amateur Handbook 2019 Uitverkocht223 Antennabook 23 ed. Uitverkocht

VERON uitgaven Prijsleden

Prijs niet-leden

809 Electron 1997 CD-ROM € 2,00 € 2,50810 Electron 1998 CD-ROM € 6,50 € 8,13812 Electron 1999 CD-ROM € 6,50 € 8,13837 Electron 2010 CD-ROM € 8,50 € 10,63839 Electron 2011 CD-ROM € 10,00 € 12,50840 Electron 2012 CD ROM € 10,00 € 12,50844 Electron 2013 CD ROM € 10,00 € 12,50847 Vademecum 16e druk 2016 € 10,50 € 13,13848 Electron 2016 CD ROM € 7,50 € 9,38849 Electron 2017 CD ROM € 8,00 € 10,00850 Electron 2018 CD ROM € 8,00 € 10,00

VERON uitgaven Prijsleden

Prijs niet-leden

Opleiding480 Handleiding behorende bij

de morsecur.op CD of MP3 € 5,00 € 6,25

481 Morsecursus op CD (1-4)beginners (audio cd-speler) € 15,00 € 18,75

482 Morsecursus op CD (5-8)gevorderden (audio cd) € 15,00 € 18,75

483 Morsecursus op CD (9-12)Oefen (audio cd-speler) € 15,00 € 18,75

525 Cursusboek voor F-Examen € 26,00 € 32,50702 Cursusboek voor N-Examen € 20,50 € 25,63842 Examenopgaven van

N-Examens€ 14,00 € 17,50

824 Morsecursus MP3 (begin.) € 10,00 € 12,50825 Morsecursus MP3 (gev.) € 10,00 € 12,50826 Morsecursus MP3 (oefen) € 10,00 € 12,50

RSGB uitgaven541 Radio Communication

Handbook 12ed € 46,00 € 46,00

542 HF antennes for all loc.Ed. 1993, herdruk 1995, € 36,00 € 36,00

Duitstalig

290 Rothammel Antennenbuch 13ed (Nieuw) € 61,50 € 61,50

Operationele hulpmiddelen

255 Veron: Logboek € 7,00 € 8,75674 World Atlas (DARC) € 13,00 € 13,00836 P en NL QSL kaarten

Ca. 250 stuks € 13,50 € 16,88

VERON ServicebureauVoor meer info: www.veron.nl en dan 'VERON Webshop'.

Alle producten zijn uitsluitend te bestellen en af te rekenen in onze Web-shop. Voor actuele product- en voorraadinformatie: webshop.veron.nl. Bestelde en betaalde artikelen worden op dinsdag verzonden.VERON-leden kunnen gekochte goederen binnen 14 dagen, mits in originele verpakking, ongefrankeerd terugzenden. Niet-leden betalende retourporto. Alle prijzen onder voorbehoud van tussentijdse prijs-wijzigingen en zetfouten.

Verzendkosten bij binnenlandse bestellingen € 6,50 per zending, inclusief BTW. Bij bestelling boven de € 50,- betaalt u geen verzendkosten. Verzendkosten bij buitenlandse bestellingen: in overleg.Tel: 06 396 68309E-Mail: veronsb@veron.nlKantoor: Driepoortenweg 35, 6827 BP Arnhem De Webshop is telefonisch bereikbaar van maandag t/m vrijdag van 8.00 uurtot 12.00 uur. De Webshop is onderdeel van de Stichting Service Bureau VERON.De privacyverklaring op grond van de Algemene Verordening Gegevens-bescherming (AVG) vindt u op de website van de Stichting Service BureauVERON (https://webshop.veron.nl/voorwaarden).

Tot 50% korting,afhankelijk van type.

MAXIMAAL VOORDEEL !Profiteer nu van de unieke R&S pakketaanbiedingen.Uw nieuwe RTH Scope Rider, RTC1000, RTB2000,RTM3000 of RTA4000 oscilloscope in de meest complete uitvoering met hoge korting incl. alle mogelijke opties.

Acties geldig tot 31 dec. 2019.Scan QR voor meer informatie.

Rohde & Schwarz Benelux B.V.Tel: +31 (0)30 600 1789Email: info.bnl@rohde-schwarz.com

Scope_Promo_210x297_nl_050819.indd 1 5-8-2019 10:30:19