SOCIALE VEILIGHEID BINNEN DE SCHOOLCULTUUR

Iliass El Hadioui, MSc.| 20-03-2014MBO Congres Sociale Veiligheid

Masterclass 1: Hoe de straat de school binnendringt

1 Veiligheid als natuurlijke behoefte 2 Dimensies van sociale veiligheid binnen de schoolcultuur 3 De pedagogische mis-match en het probleem van ‘thuis voelen’ binnen de

schoolcultuur4 Hoe nu verder?

1 Veiligheid als natuurlijke behoefte (Maslow)

2 Dimensies van sociale veiligheid binnen de schoolcultuur

1. Sociale veiligheid als emotionele geborgenheid (‘thuis voelen’)2. Sociale veiligheid als fysieke realiteit in het schoolgebouw (het plein, de gang en het

klaslokaal)3. Sociale veiligheid als de bescherming van de lichamelijke integriteit en persoonlijke

waardigheid4. Sociale veiligheid als het educatieve klimaat in het klaslokaal 5. Sociale veiligheid als een professionele cultuur onder onderwijsprofessionals

3 De pedagogische ‘mis-match’ en het probleem van ‘thuis voelen’ in de schoolcultuur

Thuiscultuur (traditioneel) (volks) (matrifocaal) (modern)

Schoolcultuur (‘feminien’)

Straatcultuur (‘masculien’)

Linguïstische ‘mis-match’

Thuistaal

SchooltaalStraattaal

Codes of Street

• Etnisch inclusief, bindend en overstijgend• Sociaal exclusief en vervlochten met sociale problemen• Masculien ‘Macho’: bescherming ‘eer’ en ‘respect’• ‘Spel’: vernederen, geen gezichtsverlies, geweld geoorloofd bij dreigend

gezichtsverlies • Vrouw als lustobject of gebruiksvoorwerp • Hedonistisch: genotsmiddelen, ‘chillen’, Fast Food• Geld als middel en doel, merkkleding, uiterlijk vertoon• Muziek: gangsta-rap als code• Sport: vechtsporten, straatvoetbal • Straattaal• Flexibiliteit, strategisch vernuft, creativiteit, overleven in economisch opzicht

Mis-match op een dieper niveau

• Nadruk op ‘feminiene’, op het individu gerichte codes binnen veel schoolculturen:

Zelfexpressie, zelfstandigheid, individuele zelfontplooiing, zelfreflectie en zelfevaluatie

• Mis-match met de ‘masculiene’ straatcodes binnen groepsdynamische processen:

‘Eer’, ‘respect’, ‘gezichtsverlies’, ‘hiërarchie’, ‘belediging’ et cetera

• ‘Schoolstrijd’ vooral uitgevochten op VMBO en MBO locaties in de steden • Straatcodes zijn zelfdestructief binnen de statusladder van het onderwijs:

disfunctioneel• Later afstotingsmechanismen arbeidsmarkt, onbewuste (zelf)uitsluiting uit

mainstream instituties: ‘verkeerde’ vocabulaire, houding en kledingstijl!

Welke ladder wordt het?

Straatladder

Schoolladder

Hoe de straat de school binnendringt

Overlastgevend gedrag op school:• Een grote mond en een groot ego: beledigen en snel beledigd zijn• Pesten, klieren en irriteren: veel bewegen, opmerkingen maken, geluiden• Vandalisme: beschadigen van directe omgeving• Voortdurende verstoring van de orde in de klas (Jungbluth, 1998; Pels,

2002): blokkeren les, irrelevante vragen aan docent, aandacht afleiden van medeleerlingen, ontkennen fout gedrag, bewust af laten gaan van de smart Phone et cetera

• Machogedrag jegens vrouwen: zowel meiden als docenten

• Door internalisering straat-masculiene codes en het niet weten aan te nemen van een houding: de school als uitwedstrijd

Welke ladder wordt het nu?

Straatladder

Schoolladder

Botsende codes: emoties en gedragingen‘Acting white syndroom’ in de klassensituatie:

Complimenten geven = Teken van onvoldoende mannelijkheid

Sorry zeggen = Onderdanig zijn, verliezer zijnEigen fout erkennen = Afgaan voor de groep,

gezichtsverlies Je best doen in de klas = Slijmen, doen alsof je beter bent Netjes en vriendelijk spreken = Een wit voetje halen bij de

docentEen frontale correctie = Aantasting van de eigen eerEen frontale correctie laten gaan = Verliezen van je mannelijkheid

Het woord nemen in de klas = De show stelen, flitsenVan onderwerp veranderen = SchitterenHard praten, confronteren, dreigen = De eigen mannelijkheid

bevestigenAnderen corrigeren = De controle hebben, baas zijn

4 Hoe nu verder?

Cultural change (A. Muhammed, 2009;2012)

Algemene misvattingen over technische veranderingen in de structuur van een school:

•Het veranderen van de structuur leidt tot hogere niveaus van productiviteit •Technische veranderingen compenseren menselijke tekortkomingen zoals een gebrekkige instructie of van onprofessioneel gedrag•Technische veranderingen zullen leerlingen of scholen die gebroken zijn ‘fixen’ (kledingregels etc.)

“Structural change that is not supported by cultural change will eventually be overwhelmed by the culture, for it is in the culture that any organization finds

meaning and stability.”(Schlechty, 2001: 52)

Hoe nu verder?

•Sociale veiligheid ontstaat niet vanzelf: een gedragen normatief kader onder de medewerkers is essentieel. Het gaat om het grondig vormen van condities waarbinnen het sociale gedrag op school kan plaatsvinden. Bij een vrijblijvendheid rondom deze condities krijgen nieuwe generaties studenten steeds de kans codes van de straat te introduceren.•Vrijheid in handelen is vereist maar vrijblijvendheid in handelen is destructief •Hervormingen in de structuur moeten altijd simultaan aan hervormingen in de cultuur plaatsvinden•Het gaat niet alleen om de ‘skill’ maar ook om de ‘will’ bij de medewerkers •De vijf dimensies van sociale veiligheid hangen direct met elkaar samen: een schoolcultuur in een opwaartse spiraal beïnvloedt alle dimensies in positieve zin (en andersom)

Pedagogische stijlen: van grondhouding naar handelen

Permissief Transformatief Restrictief

Gedragsruimte creëren als inherente neiging Gedragsregulering als

inherente neiging

Identificatie van de potentie en impotentie bij de student met een inherente neiging om disfunctioneel gedrag te transformeren naar functioneel gedrag

Thomas van Dijk (2014)

Bouwstenen van een gezagspositie- en verhouding

Bovenaan de schoolladder1.Jezelf ‘serieus nemen’ waardoor je ‘serieus wordt genomen’ (ethisch handelen)2.Grijp als docent nooit naar beneden maar zorg ervoor dat de student naar boven grijpt (professioneel handelen)

‘Distinctie door distantie, door distantie distinctie’ (Bourdieu)

3. Duidelijke grenzen in ‘vredestijd’, consequente toepassing in ‘oorlogstijd’4. ‘Emotionele bluetooth’

De ‘dramaturgie’ van de schoolse organisatie (vgl Goffman)

Publiek

Foyer Podium

Coulissen

Kleedkamer

Kenmerken van een sociale (des)organisatietendens

Algemene kenmerken van een sociale organisatietendens binnen de schoolcultuur:

•Een relatief laag demotivatieprobleem onder studenten en professionele motivatie onder docenten op het podium (en relatief lage verzuimcijfers) •Een hoge mate van professionele kritiek (feedback + feedforward) in de ‘coulissen’ •Een hoge mate van morele steun in de ‘kleedkamers’

Algemene kenmerken van een sociale desorganisatietendens binnen de schoolcultuur:

•Een hoge mate van deviant gedrag en een demotivatieprobleem onder studenten en professionele demotivatie onder docenten op het podium (en relatief hoge verzuimcijfers) •Een hoge mate van sociaal-wenselijke antwoorden in de ‘coulissen’ •Een hoge mate van roddel en groepsvorming in de ‘kleedkamers’

Cultural change (A. Muhammed, 2009;2012)

“Healthy School Culture “Educators have an unwavering belief in the ability of all their students to achieve success, and they pass that belief on to others in overt and covert ways. Educators

create policies and procedures and adopt practices that support their belief in the ability of every student.”

“Toxic” School Culture“Educators believe that student success is based upon students’ level of concern,

attentiveness, prior knowledge, and willingness to comply with the demands of the school, and they articulate that belief in overt and covert ways. Educators create policies

and procedures and adopt practices that support their belief in the impossibility of universal achievement.”

(Peterson, 2002)

Contact: Eelhadioui@citade.nl