schetste een beeld
30
Vooruitzichten voor de bouw in Nederland en Europa Taco van Hoek Directeur EIB Nieuwjaarsreceptie NRK Nieuwjaarsreceptie NRK Nieuwjaarsreceptie NRK Nieuwjaarsreceptie NRK - - - De Meern, 14 januari 2016 De Meern, 14 januari 2016 De Meern, 14 januari 2016 De Meern, 14 januari 2016 1 1 1
Transcript of schetste een beeld
Vooruitzichten voor de bouw in Nederland en Europa
Taco van Hoek
Directeur EIB
Nieuwjaarsreceptie NRK Nieuwjaarsreceptie NRK Nieuwjaarsreceptie NRK Nieuwjaarsreceptie NRK ---- De Meern, 14 januari 2016De Meern, 14 januari 2016De Meern, 14 januari 2016De Meern, 14 januari 2016 1111
Drie vragen
• Wat was het beeld tijdens de crisisjaren?
• Wat zijn de meest recente ontwikkelingen?
• Wat zijn de vooruitzichten voor de bouw?
Nieuwjaarsreceptie NRK Nieuwjaarsreceptie NRK Nieuwjaarsreceptie NRK Nieuwjaarsreceptie NRK ---- De Meern, 14 januari 2016De Meern, 14 januari 2016De Meern, 14 januari 2016De Meern, 14 januari 2016 2222
Inhoud
Bouwproductie 2008-2020
Nieuwjaarsreceptie NRK Nieuwjaarsreceptie NRK Nieuwjaarsreceptie NRK Nieuwjaarsreceptie NRK ---- De Meern, 14 januari 2016De Meern, 14 januari 2016De Meern, 14 januari 2016De Meern, 14 januari 2016 3333
Ontwikkeling crisisjaren
45
50
55
60
65
70
75
2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014
Miljard €, prijzen 2014
Woningbouwinvesteringen ingestort
Nieuwjaarsreceptie NRK Nieuwjaarsreceptie NRK Nieuwjaarsreceptie NRK Nieuwjaarsreceptie NRK ---- De Meern, 14 januari 2016De Meern, 14 januari 2016De Meern, 14 januari 2016De Meern, 14 januari 2016 4444
70
75
80
85
90
95
100
105
110
115
120
2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014
Index, 2008=100
GE
BE
UK
FR
NL
Ontwikkeling crisisjaren
Huizenprijsontwikkeling wijkt sterk af
Nieuwjaarsreceptie NRK Nieuwjaarsreceptie NRK Nieuwjaarsreceptie NRK Nieuwjaarsreceptie NRK ---- De Meern, 14 januari 2016De Meern, 14 januari 2016De Meern, 14 januari 2016De Meern, 14 januari 2016 5555
75
80
85
90
95
100
105
110
115
120
I II III IV I II III IV I II III IV I II III IV I II III IV I II III IV I II
2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014
Index, 2008.I =100
GE
BE
UK
FR
NL
Ontwikkeling crisisjaren
Beeld tijdens de crisis
Nieuwjaarsreceptie NRK Nieuwjaarsreceptie NRK Nieuwjaarsreceptie NRK Nieuwjaarsreceptie NRK ---- De Meern, 14 januari 2016De Meern, 14 januari 2016De Meern, 14 januari 2016De Meern, 14 januari 2016 6666
• Enorme terugval woningbouwinvesteringen
• Nederland presteert opvallend slecht in internationaal perspectief
• Sterk afwijkend overheidsbeleid in Nederland is de voornaamste verklaring
Ontwikkeling crisisjaren
Regulering: systematisch beperken van loan to income
7777
Huishoudens-inkomen
2010 2011 2012 2013 2014 2015
25.000 131.000 125.500 123.500 115.000 108.500 87.500
30.000 157.500 150.500 148.500 140.500 135.500 133.000
40.000 210.000 202.500 201.000 187.500 180.500 177.000
50.000 279.500 269.000 264.000 238.500 226.000 221.500
Nieuwjaarsreceptie NRK Nieuwjaarsreceptie NRK Nieuwjaarsreceptie NRK Nieuwjaarsreceptie NRK ---- De Meern, 14 januari 2016De Meern, 14 januari 2016De Meern, 14 januari 2016De Meern, 14 januari 2016
Ontwikkeling crisisjaren
Woningvoorraad en huishoudensgroei
Nieuwjaarsreceptie NRK Nieuwjaarsreceptie NRK Nieuwjaarsreceptie NRK Nieuwjaarsreceptie NRK ---- De Meern, 14 januari 2016De Meern, 14 januari 2016De Meern, 14 januari 2016De Meern, 14 januari 2016 8888
0
10.000
20.000
30.000
40.000
50.000
60.000
70.000
2010 2011 2012 2013 2014 2015 2016/20
Uitbreiding woningvooraad Uitbreiding huishoudens
Ontwikkeling crisisjaren
Vergunningen nieuwbouwwoningen
Nieuwjaarsreceptie NRK Nieuwjaarsreceptie NRK Nieuwjaarsreceptie NRK Nieuwjaarsreceptie NRK ---- De Meern, 14 januari 2016De Meern, 14 januari 2016De Meern, 14 januari 2016De Meern, 14 januari 2016 9999
Recente ontwikkelingen
0
2.000
4.000
6.000
8.000
10.000
12.000
14.000
16.000
I II III IV I II III IV I II
2013 2014 2015
Woningcorporaties Overige partijen
Orderportefeuilles bouw
Nieuwjaarsreceptie NRK Nieuwjaarsreceptie NRK Nieuwjaarsreceptie NRK Nieuwjaarsreceptie NRK ---- De Meern, 14 januari 2016De Meern, 14 januari 2016De Meern, 14 januari 2016De Meern, 14 januari 2016 10101010
Recente ontwikkelingen
5,0
5,5
6,0
6,5
7,0
7,5
8,0
8,5
2013 2014 2015
Woningbouw Utiliteitsbouw Grond-, water- en wegenbouw
Totale bouwproductie, Nederland
Nieuwjaarsreceptie NRK Nieuwjaarsreceptie NRK Nieuwjaarsreceptie NRK Nieuwjaarsreceptie NRK ---- De Meern, 14 januari 2016De Meern, 14 januari 2016De Meern, 14 januari 2016De Meern, 14 januari 2016
2015 2015 2016 2017 2021
Mld € Volumemutatie in %
Woningbouw 21,8 15½ 6½ 7½ 3½
Utiliteitsbouw 18,5 1½ 3½ 3½ 3
Gww 15,7 2½ 2 2 2
Totaal 57,9 7 4½ 5 3
Vooruitzichten
11111111
Woningbouw, internationaal
Nieuwjaarsreceptie NRK Nieuwjaarsreceptie NRK Nieuwjaarsreceptie NRK Nieuwjaarsreceptie NRK ---- De Meern, 14 januari 2016De Meern, 14 januari 2016De Meern, 14 januari 2016De Meern, 14 januari 2016
2008 2014 2015 2016 2017
Mld € Volumemutatie in %
Duitsland 143,3 160,8 2,0 2,3 1,4
Frankrijk 114,7 98,2 -0,3 1,9 2,6
Verenigd Koninkrijk 72,0 79,2 2,2 2,7 2,3
Spanje 132,5 31,9 3,2 7,0 4,6
België 17,5 18,5 2,8 -3,1 1,5
Vooruitzichten
12121212
Utiliteitsbouw, internationaal
Nieuwjaarsreceptie NRK Nieuwjaarsreceptie NRK Nieuwjaarsreceptie NRK Nieuwjaarsreceptie NRK ---- De Meern, 14 januari 2016De Meern, 14 januari 2016De Meern, 14 januari 2016De Meern, 14 januari 2016
2008 2014 2015 2016 2017
Mld € Volumemutatie in %
Duitsland 79,7 79,7 -1,8 1,2 0,7
Frankrijk 73,3 60,2 -0,9 3,2 1,6
Verenigd Koninkrijk 99,9 81,0 -1,0 4,5 3,4
Spanje 61,2 26,4 -1,1 3,3 4,1
België 14,9 14,6 -1,4 5,5 1,5
Vooruitzichten
13131313
Infrastructuur, internationaal
Nieuwjaarsreceptie NRK Nieuwjaarsreceptie NRK Nieuwjaarsreceptie NRK Nieuwjaarsreceptie NRK ---- De Meern, 14 januari 2016De Meern, 14 januari 2016De Meern, 14 januari 2016De Meern, 14 januari 2016
2008 2014 2015 2016 2017
Mld € Volumemutatie in %
Duitsland 51,0 52,0 -1,2 2,1 0,7
Frankrijk 53,2 47,1 -2,8 -0,6 2,3
Verenigd Koninkrijk 28,9 35,3 18,1 4,1 10,6
Spanje 74,2 20,0 6,0 1,6 2,7
België 5,7 6,8 -3,2 -2,5 -0,3
Vooruitzichten
14141414
Conclusies
Nieuwjaarsreceptie NRK Nieuwjaarsreceptie NRK Nieuwjaarsreceptie NRK Nieuwjaarsreceptie NRK ---- De Meern, 14 januari 2016De Meern, 14 januari 2016De Meern, 14 januari 2016De Meern, 14 januari 2016 15151515
• Nederlandse bouwsector ongekend hard getroffen tijdens crisis
• Terugval is goeddeels incidenteel van aard geweest, stevige onderliggende vraag is aanwezig
• Bouwproductie neemt komende jaren fors toe; woningbouw is de motor
• Nederlandse groeicijfers behoren tot de hoogste in Europa
Conclusies
Vooruitzichten voor de bouw in Nederland en Europa
Taco van Hoek
Directeur EIB
Nieuwjaarsreceptie NRK Nieuwjaarsreceptie NRK Nieuwjaarsreceptie NRK Nieuwjaarsreceptie NRK ---- De Meern, 14 januari 2016De Meern, 14 januari 2016De Meern, 14 januari 2016De Meern, 14 januari 2016 1111
Drie vragen
• Wat was het beeld tijdens de crisisjaren?
• Wat zijn de meest recente ontwikkelingen?
• Wat zijn de vooruitzichten voor de bouw?
Nieuwjaarsreceptie NRK Nieuwjaarsreceptie NRK Nieuwjaarsreceptie NRK Nieuwjaarsreceptie NRK ---- De Meern, 14 januari 2016De Meern, 14 januari 2016De Meern, 14 januari 2016De Meern, 14 januari 2016 2222
Inhoud
Bouwproductie 2008-2020
Nieuwjaarsreceptie NRK Nieuwjaarsreceptie NRK Nieuwjaarsreceptie NRK Nieuwjaarsreceptie NRK ---- De Meern, 14 januari 2016De Meern, 14 januari 2016De Meern, 14 januari 2016De Meern, 14 januari 2016 3333
Ontwikkeling crisisjaren
45
50
55
60
65
70
75
2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014
Miljard €, prijzen 2014
Woningbouwinvesteringen ingestort
Nieuwjaarsreceptie NRK Nieuwjaarsreceptie NRK Nieuwjaarsreceptie NRK Nieuwjaarsreceptie NRK ---- De Meern, 14 januari 2016De Meern, 14 januari 2016De Meern, 14 januari 2016De Meern, 14 januari 2016 4444
70
75
80
85
90
95
100
105
110
115
120
2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014
Index, 2008=100
GE
BE
UK
FR
NL
Ontwikkeling crisisjaren
Huizenprijsontwikkeling wijkt sterk af
Nieuwjaarsreceptie NRK Nieuwjaarsreceptie NRK Nieuwjaarsreceptie NRK Nieuwjaarsreceptie NRK ---- De Meern, 14 januari 2016De Meern, 14 januari 2016De Meern, 14 januari 2016De Meern, 14 januari 2016 5555
75
80
85
90
95
100
105
110
115
120
I II III IV I II III IV I II III IV I II III IV I II III IV I II III IV I II
2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014
Index, 2008.I =100
GE
BE
UK
FR
NL
Ontwikkeling crisisjaren
Beeld tijdens de crisis
Nieuwjaarsreceptie NRK Nieuwjaarsreceptie NRK Nieuwjaarsreceptie NRK Nieuwjaarsreceptie NRK ---- De Meern, 14 januari 2016De Meern, 14 januari 2016De Meern, 14 januari 2016De Meern, 14 januari 2016 6666
• Enorme terugval woningbouwinvesteringen
• Nederland presteert opvallend slecht in internationaal perspectief
• Sterk afwijkend overheidsbeleid in Nederland is de voornaamste verklaring
Ontwikkeling crisisjaren
Regulering: systematisch beperken van loan to income
7777
Huishoudens-inkomen
2010 2011 2012 2013 2014 2015
25.000 131.000 125.500 123.500 115.000 108.500 87.500
30.000 157.500 150.500 148.500 140.500 135.500 133.000
40.000 210.000 202.500 201.000 187.500 180.500 177.000
50.000 279.500 269.000 264.000 238.500 226.000 221.500
Nieuwjaarsreceptie NRK Nieuwjaarsreceptie NRK Nieuwjaarsreceptie NRK Nieuwjaarsreceptie NRK ---- De Meern, 14 januari 2016De Meern, 14 januari 2016De Meern, 14 januari 2016De Meern, 14 januari 2016
Ontwikkeling crisisjaren
Woningvoorraad en huishoudensgroei
Nieuwjaarsreceptie NRK Nieuwjaarsreceptie NRK Nieuwjaarsreceptie NRK Nieuwjaarsreceptie NRK ---- De Meern, 14 januari 2016De Meern, 14 januari 2016De Meern, 14 januari 2016De Meern, 14 januari 2016 8888
0
10.000
20.000
30.000
40.000
50.000
60.000
70.000
2010 2011 2012 2013 2014 2015 2016/20
Uitbreiding woningvooraad Uitbreiding huishoudens
Ontwikkeling crisisjaren
Vergunningen nieuwbouwwoningen
Nieuwjaarsreceptie NRK Nieuwjaarsreceptie NRK Nieuwjaarsreceptie NRK Nieuwjaarsreceptie NRK ---- De Meern, 14 januari 2016De Meern, 14 januari 2016De Meern, 14 januari 2016De Meern, 14 januari 2016 9999
Recente ontwikkelingen
0
2.000
4.000
6.000
8.000
10.000
12.000
14.000
16.000
I II III IV I II III IV I II
2013 2014 2015
Woningcorporaties Overige partijen
Orderportefeuilles bouw
Nieuwjaarsreceptie NRK Nieuwjaarsreceptie NRK Nieuwjaarsreceptie NRK Nieuwjaarsreceptie NRK ---- De Meern, 14 januari 2016De Meern, 14 januari 2016De Meern, 14 januari 2016De Meern, 14 januari 2016 10101010
Recente ontwikkelingen
5,0
5,5
6,0
6,5
7,0
7,5
8,0
8,5
2013 2014 2015
Woningbouw Utiliteitsbouw Grond-, water- en wegenbouw
Totale bouwproductie, Nederland
Nieuwjaarsreceptie NRK Nieuwjaarsreceptie NRK Nieuwjaarsreceptie NRK Nieuwjaarsreceptie NRK ---- De Meern, 14 januari 2016De Meern, 14 januari 2016De Meern, 14 januari 2016De Meern, 14 januari 2016
2015 2015 2016 2017 2021
Mld € Volumemutatie in %
Woningbouw 21,8 15½ 6½ 7½ 3½
Utiliteitsbouw 18,5 1½ 3½ 3½ 3
Gww 15,7 2½ 2 2 2
Totaal 57,9 7 4½ 5 3
Vooruitzichten
11111111
Woningbouw, internationaal
Nieuwjaarsreceptie NRK Nieuwjaarsreceptie NRK Nieuwjaarsreceptie NRK Nieuwjaarsreceptie NRK ---- De Meern, 14 januari 2016De Meern, 14 januari 2016De Meern, 14 januari 2016De Meern, 14 januari 2016
2008 2014 2015 2016 2017
Mld € Volumemutatie in %
Duitsland 143,3 160,8 2,0 2,3 1,4
Frankrijk 114,7 98,2 -0,3 1,9 2,6
Verenigd Koninkrijk 72,0 79,2 2,2 2,7 2,3
Spanje 132,5 31,9 3,2 7,0 4,6
België 17,5 18,5 2,8 -3,1 1,5
Vooruitzichten
12121212
Utiliteitsbouw, internationaal
Nieuwjaarsreceptie NRK Nieuwjaarsreceptie NRK Nieuwjaarsreceptie NRK Nieuwjaarsreceptie NRK ---- De Meern, 14 januari 2016De Meern, 14 januari 2016De Meern, 14 januari 2016De Meern, 14 januari 2016
2008 2014 2015 2016 2017
Mld € Volumemutatie in %
Duitsland 79,7 79,7 -1,8 1,2 0,7
Frankrijk 73,3 60,2 -0,9 3,2 1,6
Verenigd Koninkrijk 99,9 81,0 -1,0 4,5 3,4
Spanje 61,2 26,4 -1,1 3,3 4,1
België 14,9 14,6 -1,4 5,5 1,5
Vooruitzichten
13131313
Infrastructuur, internationaal
Nieuwjaarsreceptie NRK Nieuwjaarsreceptie NRK Nieuwjaarsreceptie NRK Nieuwjaarsreceptie NRK ---- De Meern, 14 januari 2016De Meern, 14 januari 2016De Meern, 14 januari 2016De Meern, 14 januari 2016
2008 2014 2015 2016 2017
Mld € Volumemutatie in %
Duitsland 51,0 52,0 -1,2 2,1 0,7
Frankrijk 53,2 47,1 -2,8 -0,6 2,3
Verenigd Koninkrijk 28,9 35,3 18,1 4,1 10,6
Spanje 74,2 20,0 6,0 1,6 2,7
België 5,7 6,8 -3,2 -2,5 -0,3
Vooruitzichten
14141414
Conclusies
Nieuwjaarsreceptie NRK Nieuwjaarsreceptie NRK Nieuwjaarsreceptie NRK Nieuwjaarsreceptie NRK ---- De Meern, 14 januari 2016De Meern, 14 januari 2016De Meern, 14 januari 2016De Meern, 14 januari 2016 15151515
• Nederlandse bouwsector ongekend hard getroffen tijdens crisis
• Terugval is goeddeels incidenteel van aard geweest, stevige onderliggende vraag is aanwezig
• Bouwproductie neemt komende jaren fors toe; woningbouw is de motor
• Nederlandse groeicijfers behoren tot de hoogste in Europa
Conclusies
