Samen werken Colofon aan Lettele · 1.2 Samen werken aan Lettele De Dorpsvisie Lettele legt de...

36
www.deventer.nl/dorpsvisie Samen werken aan Lettele Dorpsvisie Lettele 2.0 mei 2012

Transcript of Samen werken Colofon aan Lettele · 1.2 Samen werken aan Lettele De Dorpsvisie Lettele legt de...

Page 1: Samen werken Colofon aan Lettele · 1.2 Samen werken aan Lettele De Dorpsvisie Lettele legt de basis voor een nieuwe samenwerkingsrelatie. Een samenwer-kingsrelatie tussen dorp, maatschappelijke

www.deventer.nl/dorpsvisie

Samen werken aan Lettele

Dorpsvisie Lettele 2.0

mei 2012

www.deventer.nl/dorpsvisie

Productie : Team Communicatie, gemeente Deventer

Datum : mei 2012

Colofon

Page 2: Samen werken Colofon aan Lettele · 1.2 Samen werken aan Lettele De Dorpsvisie Lettele legt de basis voor een nieuwe samenwerkingsrelatie. Een samenwer-kingsrelatie tussen dorp, maatschappelijke

Dorpsvisie

2 | Dorpsvisie Lettele 2.0 - Samen werken aan Lettele

Page 3: Samen werken Colofon aan Lettele · 1.2 Samen werken aan Lettele De Dorpsvisie Lettele legt de basis voor een nieuwe samenwerkingsrelatie. Een samenwer-kingsrelatie tussen dorp, maatschappelijke

www.deventer.nl/dorpsvisie | 3

Lettele

InhoudsopgaveSamenvatting .................................... 4Beeld van Lettele .................................. 4Trends en ontwikkelingen ..................... 4Streefbeeld Lettele in 2025 .................. 4Uitwerking streefbeeld ......................... 4Het vervolg ........................................... 5

1. Context ........................................ 7 1.1 Coalitieakkoord ........................ 7 1.3 Afbakening ............................... 8 1.2 Samen werken aan Lettele ....... 8 1.4 Proces Dorpsvisie ..................... 10 1.5 Opstellen visie .......................... 11

2. Beeld van Lettele ......................... 13

3. Trends en ontwikkelingen ............ 15 3.1 Algemene trends ...................... 15

3.2 Van autonoom dorp naar woondorp ................................. 15 3.3 Bevolkingsontwikkeling ............ 16 3.4 Woonbehoefte .......................... 18 3.5 Maatschappelijke ontwikkelingen 19

4. Streefbeeld - Lettele in 2025 ........ 21

5. Uitwerking streefbeeld ................ 23 5.1 Wonen en zorg .......................... 23 5.2 Ontmoeten en Onderwijs ......... 25 5.3 Economische vitaliteit .............. 27 5.4 Ruimtelijke kwaliteit ................. 29

6. Het vervolg .................................. 31 6.1 Veranderende rollen – ‘kernenergie’ ............................ 31 6.2 Dorpsagenda ............................ 33

Page 4: Samen werken Colofon aan Lettele · 1.2 Samen werken aan Lettele De Dorpsvisie Lettele legt de basis voor een nieuwe samenwerkingsrelatie. Een samenwer-kingsrelatie tussen dorp, maatschappelijke

Dorpsvisie

4 | Dorpsvisie Lettele 2.0 - Samen werken aan Lettele

SamenvattingBeeld van LetteleLettele is een klein dorp in het Sallandse landschap met circa 600 inwoners in de kern. Tot de dorpsgemeenschap behoren daarnaast nog circa 900 bewoners van het omringen-de buitengebied. In Lettele zijn diverse voorzieningen aanwezig, waaronder de kerk, de ba-sisschool, enkele winkels, horecavoorzieningen, en sportaccommodaties. Er wordt zowel gewoond als gewerkt maar het merendeel van de inwoners verdient zijn brood buiten het dorp. De sociale cohesie in Lettele is groot. De inwoners van Lettele kennen elkaar en er is een grote bereidheid om zich in te zetten voor activiteiten en de leefbaarheid in het dorp.

Trends en ontwikkelingenDe bevolking van Lettele zal in de toekomst veranderen. Van krimp lijkt voorlopig geen sprake, maar de samenstelling verandert wel. De bevolkingsprognose laat zien dat de leef-tijdsgroep 64 en ouder in aandeel zal stijgen. De leeftijdsgroep 0-19 jarigen zal de komen-de 15 jaar kleiner worden. De groep 20-64 jarigen blijft tot 2020 nog stabiel, maar laat juist daarna een daling zien.

Een aantal landelijke trends gaat ook aan Lettele niet voorbij. Het gaat dan om toegenomen mobiliteit en schaalvergroting van voorzieningen, individualisering en veranderende ver-houdingen tussen burger en overheid.

Streefbeeld Lettele in 2025Het gewenste toekomstbeeld voor Lettele voor 2025 is dat het prettig wonen, leven en wer-ken is voor alle leeftijden. Kinderen kunnen in Lettele naar school en veilig opgroeien. Voor mensen met een zorg- of hulpvraag is de zorg in het dorp beschikbaar of is de bereikbaar-heid ervan geregeld. Hierdoor kunnen mensen zo lang mogelijk in Lettele blijven wonen.Er wordt gewerkt vanuit huis en vanuit de bedrijven die in Lettele gehuisvest zijn. Er zijn di-verse voorzieningen in het dorp en nog altijd een rijk verenigingsleven. De sociale cohesie is groot en samen met instellingen, organisaties en de gemeente spannen de inwoners zich in voor de leefbaarheid van het dorp.

Uitwerking streefbeeldUit het woonbehoefteonderzoek blijkt dat er na de nieuwbouw aan de Bathmenseweg, weinig behoefte meer is aan extra woningen. In kwalitatieve zin is gebleken dat de wo-ningen die in de toekomst vrijkomen, niet altijd passen bij de wensen van de (toekomsti-ge) bewoners. Om leegstand te voorkomen, moet de aandacht allereerst uitgaan naar het

Page 5: Samen werken Colofon aan Lettele · 1.2 Samen werken aan Lettele De Dorpsvisie Lettele legt de basis voor een nieuwe samenwerkingsrelatie. Een samenwer-kingsrelatie tussen dorp, maatschappelijke

www.deventer.nl/dorpsvisie | 5

Lettele

bestaande vastgoed. Hier moet de ruimte gezocht worden voor de toekomstige woonbe-hoefte. Gekeken moet worden of vrijkomende woningen die niet voldoen aan de kwalitatie-ve vraag, geschikt gemaakt kunnen worden.

Mensen met een zorg- of hulpvraag, moeten zo lang mogelijk in hun eigen omgeving kun-nen wonen. Zorg en diensten zijn in huis, aan huis of dichtbij huis te krijgen. Lettele is aan-gewezen als een Woonservicezone. Dit betekent dat een diensten- en voorzieningenpakket wordt samengesteld, afgestemd op de vraag in Lettele. In de toekomst zal een groter be-roep worden gedaan op mantelzorgers. Het is belangrijk dat vraag en aanbod op een goe-de manier bij elkaar worden gebracht zodat de gemeenschap zoveel mogelijk zelfredzaam blijft. Intramurale zorg is in Lettele niet aanwezig. Hiervoor is het dorp aangewezen op voorzieningen in de omgeving.

Voor de leefbaarheid en sociale cohesie in het dorp is het van wezenlijk belang dat bewo-ners elkaar kunnen ontmoeten. Voorzieningen en het verenigingsleven hebben hier een be-langrijke rol in. De gemeente heeft de ambitie dat in alle dorpen een voorzieningenclus-ter, al dan niet in de vorm van een Cultuurhuis, gerealiseerd wordt. Het oprichten van het Cultuurhuis is primair een opgave voor het dorp.Voor kinderen tot 13 jaar beschikt Lettele over een basisschool en wordt een kindcentrum opgezet.

In en rond Lettele is een groot aantal bedrijven gehuisvest. Ondernemers maken deel uit van de gemeenschap en zijn van groot belang voor de leefbaarheid van het dorp. Een snel-le internetverbinding heeft een belangrijke plek gekregen voor veel ondernemers – maar ook in het privéleven van veel mensen. De gemeente heeft de ambitie de gehele gemeen-te te voorzien van glasvezel.

Aan bestaande bedrijven worden nieuwe ‘dorpseconomieën’ gevoegd. Dit zijn initiatie-ven waarbij nieuwe inkomsten worden gegenereerd voor de leefbaarheid van het dorp. Plaatselijk Belang Lettele, Stichting IJssellandschap en LTO werken een initiatief uit om energie op te wekken voor lokale voorzieningen. De gemeente juicht dergelijke initiatieven toe en wil deze waar mogelijk faciliteren. Het vervolgHet proces van de Dorpsvisie heeft in beeld gebracht dat Lettele een dorp is waar gewoond en gewerkt wordt, maar waar mensen niet meer – zoals van oudsher – afhankelijk zijn van de lokale beschikbaarheid van voorzieningen en werkgelegenheid. Voor deze inwoners zijn het met name het prettige wonen en de grote sociale cohesie die een belangrijke bijdrage leveren aan de leefbaarheid van het dorp.

Page 6: Samen werken Colofon aan Lettele · 1.2 Samen werken aan Lettele De Dorpsvisie Lettele legt de basis voor een nieuwe samenwerkingsrelatie. Een samenwer-kingsrelatie tussen dorp, maatschappelijke

Dorpsvisie

6 | Dorpsvisie Lettele 2.0 - Samen werken aan Lettele

Behoud van de grote sociale cohesie in Lettele is voor de toekomst van het dorp essentieel. De gemeente wil daarom met Lettele een nieuwe manier van samenwerken aangaan.De rollen tussen overheid en burgers veranderen. De overheid treedt steeds verder terug en er wordt een steeds groter beroep gedaan op de burgers. Burgers, overheid, instellin-gen en organisaties werken naast elkaar samen aan de leefbaarheid van het dorp. Steeds vaker zal het dorp, al dan niet samen met andere partners initiatieven oppakken. De ge-meente wil dit stimuleren en hiervoor ruimte bieden. Dit vraagt om een andere rol en hou-ding van gemeente en dorp. We gaan met Lettele het gesprek aan, hoe dit de komende ja-ren vorm te geven.

Daarnaast stelt de gemeente voor om met alle betrokken partijen een gezamenlij-ke Dorpsagenda op te stellen. Iedere partij levert vanuit zijn eigen verantwoordelijk-heid een eigen bijdrage aan de toekomst van Lettele. Aan de hand van een gezamenlijke Dorpsagenda kunnen gezamenlijke doelen worden nagestreefd en nieuwe samenwerkings-verbanden worden aangegaan. Om de agenda actueel te houden en uit te voeren, stelt de gemeente voor elkaar structureel te ontmoeten.

Page 7: Samen werken Colofon aan Lettele · 1.2 Samen werken aan Lettele De Dorpsvisie Lettele legt de basis voor een nieuwe samenwerkingsrelatie. Een samenwer-kingsrelatie tussen dorp, maatschappelijke

www.deventer.nl/dorpsvisie | 7

Lettele

1. ContextVerschillende trends en ontwikkelingen ondermeer op het gebied van demografie zorgen voor veranderende verhoudingen in de samenleving. Sommige daarvan zijn nu al merk-baar, andere zullen hun weerslag pas over enkele jaren krijgen. Ook op het platteland en in de dorpen zijn deze ontwikkelingen gaande. Het gaat dan om demografische veranderin-gen als ontgroening en vergrijzing, het onder druk komen staan van de economische vitali-teit en de algemene individualisering. Deze ontwikkelingen leiden tot veel initiatieven van de bewoners zelf. De dorpsontwikke-lingsplannen (DOP’s) die door de bewoners zelf zijn opgesteld, spelen daar een goede rol in. De ontwikkelingen vragen ook om een visie van de gemeente, vanuit haar verantwoorde-lijkheid voor het algemeen belang. Daarbij gaat het om het toekomstperspectief voor lange termijn. De gemeente Deventer streeft ernaar de dorpen vitaal te houden. Om zo goed mo-gelijk in te spelen op bovengenoemde ontwikkelingen, maakt de gemeente per dorp een vi-sie voor de langere termijn (10-20 jaar).

Dit document is de Dorpsvisie voor Lettele. De dorpsvisie geeft richting aan de beleidsinzet en maatregelen van de gemeente en van partners.

1.1 Coalitieakkoord ‘Het platteland moet op eigen kracht kunnen functioneren en de dorpskernen moeten vi-taal blijven. Dit vraagt om een passend woningaanbod en ruimte voor innovatieve ideeën, die passen en ondergeschikt zijn aan de overwegend agrarische functie van het buitenge-bied. We maken daartoe per dorp een visie op het gebied van wonen, ondernemen en wer-ken.’

‘Deventer is een gemeente met een sterke sociale structuur. Waar mensen in hun eigen om-geving en in hun eigen netwerken zaken kunnen op- en aanpakken is de rol van de gemeen-te terughoudend: ruimte bieden, stimuleren en aanmoedigen en alleen waar nodig kaders meegeven. Waar netwerken ontbreken of tekortschieten kan de gemeente initiëren en ver-sterken. Deze aanpak vraagt om actieve burgers en een overheid die in staat is los te laten. Voor de gemeente betekent dit zelf veranderen en tegelijkertijd de inwoners van Deventer meer de ruimte geven hun rol te pakken.’

Page 8: Samen werken Colofon aan Lettele · 1.2 Samen werken aan Lettele De Dorpsvisie Lettele legt de basis voor een nieuwe samenwerkingsrelatie. Een samenwer-kingsrelatie tussen dorp, maatschappelijke

Dorpsvisie

8 | Dorpsvisie Lettele 2.0 - Samen werken aan Lettele

DOP(door dorp zelf)

Dorpsvisie(door gemeente)

Relatie DOP - Dorpsvisie - Dorpsagenda

Dorpsagenda(gezamenlijk)

1.2 Samen werken aan LetteleDe Dorpsvisie Lettele legt de basis voor een nieuwe samenwerkingsrelatie. Een samenwer-kingsrelatie tussen dorp, maatschappelijke partijen en de gemeente. Het is de bedoeling dat het DOP en de Dorpsvisie uiteindelijk leiden tot een gezamenlijke dorpsagenda aan de hand waarvan partijen in de toekomst de samenwerking aan gaan

1.3 AfbakeningDe Dorpsvisie Lettele gaat over de kern Lettele. In deze dorpsvisie wordt geen beleid ge-maakt voor het buitengebied. Het buitengebied is wel onderdeel van de dorpsgemeenschap en ontwikkelingen in het buitengebied hebben hun weerslag in Lettele. Daar waar in deze visie gesproken wordt over de dorpsgemeenschap Lettele, wordt ook het omliggend bui-tengebied bedoeld.

Page 9: Samen werken Colofon aan Lettele · 1.2 Samen werken aan Lettele De Dorpsvisie Lettele legt de basis voor een nieuwe samenwerkingsrelatie. Een samenwer-kingsrelatie tussen dorp, maatschappelijke

www.deventer.nl/dorpsvisie | 9

Lettele

GGZ

HOLTERWEG

A1 E30

A1E10

25 Bathmen

P

N344

N344

P

‘t Ruiterkamp

De Flierweide

Ikkinkshof

Schipbeek

LINDE

Schipbeek

BATHMEN

Ove

rijss

els K

anaal

Ove

rijss

els

Kana

al

Alfrinkshoek DE HOGE WEGEN

Linderveld

De Schaarsen

OKKENBROEK

LETTELE

Hemmekensmars

‘t Oostermaet

Zandwetering

OUDE MOLEN

GooierveldDe Lettelerenk

Koerkampshoek

Lettelerleide

Lettelerleide

Soestwetering

Soestwetering

Soestwetering

APENHUIZEN

GooiermarsTraasterbos

Vennemanshoek

Borgelinkshoek

OXE

Essenerenk

Molenbeek

DORTHERHOEK

ZUIDLOO

Langenbergerveld

Oude Dor therbeek

Zaalbee

k

Daggenvoorde

Linderenk

Hoogeland

DeBannink

KleinKiekenbelt

Schipbeek

HOLTERWEG

HOLTERWEG

N S E WEG

GORSSEL SEWEG

GORS

SELS

EWEG

BRAAKMANSTEEG

BRAAKMANSTEEG

O U D E M

OLEN

WEG

A RDSD I JK

SPANJAARDSD I JK

SPAN

JAAR

DSD I

JK

SPAN

J

SCHIPBEEKSWEG

SCHIPBEEKSWEG

L O O W E G

KOEKENDIJK

MARSD I JK

KOERSENSWEG

GORSSEL S EWEG

ENKLAAN

ENKLAAN

DEVE N T E R W E G

MARSD I J K

B AARHORST ERD I JK

SP I TDIJK

DEVENTERWEG

De Uutvlog

SportparkDe Looënk

Dorps-huisBraakhekke

Woon- en Zorgcentrum‘t Dijkhuis

Tennis

Gem.Servicepunt

TennishalNieuweBegr. plts.

DorpshuisOns Centrum

Huize Dorth

Bannink

Militair Terrein

R.K.

De Spil

TennisparkDe Negenhoek

De Leeuw

De Hoge Moat

De Bosbaan

ProtestanteBegraafplaats

De Bannink

Page 10: Samen werken Colofon aan Lettele · 1.2 Samen werken aan Lettele De Dorpsvisie Lettele legt de basis voor een nieuwe samenwerkingsrelatie. Een samenwer-kingsrelatie tussen dorp, maatschappelijke

Dorpsvisie

10 | Dorpsvisie Lettele 2.0 - Samen werken aan Lettele

1.4 Proces DorpsvisieDe Dorpsvisie Lettele is tot stand gekomen aan de hand van een aantal stappen.

OriëntatieIn de oriëntatiefase is kennis gemaakt met vertegenwoordigers van Plaatselijk Belang Lettele, Linde, Oude Molen (hierna te noemen Plaatselijk Belang) en is gesproken over het proces hoe te komen tot de Dorpsvisie. Met Plaatselijk Belang is afgesproken dat zij het eer-ste aanspreekpunt zijn voor de gemeente bij de totstandkoming van de Dorpsvisie aange-zien het dorp zelf net het Dorpontwikkelingsplan heeft opgesteld.In deze fase is ook gesproken met vertegenwoordigers van de bij het dorp betrokken ande-re partijen zoals woningcorporatie De Marken, de gebiedscoördinator, provincie Overijssel, de basisschool, de Taakgroep Cultuurhuis Lettele, de ondernemersvereniging en anderen. In de gesprekken is gesproken over de betrokkenheid van de partijen bij het dorp, hun be-langen en de ontwikkelingen die de partijen in de toekomst op het dorp af zien komen. Naast de oriënterende gesprekken is aan de hand van bureauonderzoek een inventarisatie gemaakt van de ruimtelijke en functionele aspecten van Lettele en zijn trends en ontwik-kelingen in beeld gebracht.

Page 11: Samen werken Colofon aan Lettele · 1.2 Samen werken aan Lettele De Dorpsvisie Lettele legt de basis voor een nieuwe samenwerkingsrelatie. Een samenwer-kingsrelatie tussen dorp, maatschappelijke

www.deventer.nl/dorpsvisie | 11

Lettele

ConferentieDe oriëntatiefase is op 21 september 2011 afgesloten met een dorpsconferentie waarbij alle gesprekspartners waren uitgenodigd. De aanwezigen presenteerden aan elkaar hun vraag voor de toekomst van Lettele. Daarnaast werd gesproken over wat de partijen het dorp te bieden hebben.Tijdens de dorpsconferentie kwam een drietal vraagstukken voor Lettele duidelijk naar vo-ren. n Vraag en aanbod Op diverse terreinen is er behoefte aan het bijeen brengen van vraag en aanbod. Op dit

terrein is gesproken over het versterken van samenwerking en het benutten van talent uit het dorp. Het bijeen brengen van vraag en aanbod is de basis voor samenwerking. Gezocht moet worden naar een manier waarop vraag en aanbod nog beter bij elkaar kunnen worden gebracht.

n Wonen en zorg Hoe zorgen we voor een passend woningaanbod en op welke manier kunnen mensen

met een hulp- of zorgvraag in hun eigen omgeving blijven wonen? Hier draait het om in het thema ‘wonen en zorg’. Vragen die daaruit voortvloeien zijn welke ruimtebehoefte er is, welke mogelijkheden vrijkomende ruimte biedt en op welke manier de hulp- en zorgvraag ingevuld kan worden.

n Energie en omgeving Welke rol speelt de omgeving voor het dorp? Op welke manier kan de omgeving een

nieuwe inkomensbron vormen voor het dorp? Dit zijn vragen die bij de uitwerking van het thema ‘energie en omgeving’ van belang zijn.

Deze thema’s vormen samen met de ontwikkelingen en trends de basis voor de dorpsvisie.

1.5 Opstellen visieOp basis van voorgaande fasen is het einddocument opgesteld en is al een begin gemaakt met de uitwerking van een aantal vraagstukken.

Page 12: Samen werken Colofon aan Lettele · 1.2 Samen werken aan Lettele De Dorpsvisie Lettele legt de basis voor een nieuwe samenwerkingsrelatie. Een samenwer-kingsrelatie tussen dorp, maatschappelijke

Dorpsvisie

12 | Dorpsvisie Lettele 2.0 - Samen werken aan Lettele

Page 13: Samen werken Colofon aan Lettele · 1.2 Samen werken aan Lettele De Dorpsvisie Lettele legt de basis voor een nieuwe samenwerkingsrelatie. Een samenwer-kingsrelatie tussen dorp, maatschappelijke

www.deventer.nl/dorpsvisie | 13

Lettele

2. Beeld van Lettele Lettele is een klein dorp in het Sallandse landschap, ontstaan rond de kruising van de Oerdijk met de Bathmenseweg. Dit gebied, met kerk, school, pastorie en begraafplaats, vormt nog altijd het middelpunt van het dorp.In Lettele wonen circa 600 mensen. Tot de dorpsgemeenschap behoren daarnaast nog on-geveer 900 mensen die in het omringende buitengebied wonen. In de kern Lettele staan ruim 220 woningen. Vanuit het buitengebied kunnen nog circa 300 woningen tot Lettele gerekend worden.

Lettele is een dorp waar niet alleen gewoond, maar ook gewerkt wordt. In het dorp en om-ringend buitengebied zijn volgens het handelsregister van de Kamer van Koophandel circa 150 bedrijven gevestigd. Deze variëren van de van oudsher in het gebied aanwezige land-bouwbedrijven, circa een derde, tot bedrijven die via een website hun producten aanbie-den. In de kern ligt een bedrijventerrein voor lokale ondernemers.Daarnaast zijn in het dorp diverse voorzieningen te vinden, waaronder de school, enkele winkels en horecavoorzieningen, sportaccommodaties en gemeenschapshuis De Spil.

Page 14: Samen werken Colofon aan Lettele · 1.2 Samen werken aan Lettele De Dorpsvisie Lettele legt de basis voor een nieuwe samenwerkingsrelatie. Een samenwer-kingsrelatie tussen dorp, maatschappelijke

Dorpsvisie

14 | Dorpsvisie Lettele 2.0 - Samen werken aan Lettele

Lettele is vanuit de vier windrichtingen goed bereikbaar voor zowel auto- als fietsverkeer. Autoverkeer gebruikt met name de Bathmenseweg en de Oerdijk richting Deventer en A1. De wegen zijn voorzien van vrijliggende fietspaden. Het doorgaand vrachtverkeer tussen Spanjaardsdijk en N344 door de dorpskern van Lettele wordt als knelpunt ervaren.De buurtbus tussen Lettele/Okkenbroek/Nieuw Heeten en Deventer, bestuurd door vrijwil-ligers, bedient op werkdagen en zaterdagen enkele malen per dag de kernen Lettele en Okkenbroek.

Rondom Lettele ligt een groot aantal recreatieve fiets- en wandelroutes. Aan de routes zijn diverse rustpunten gelegen. Verspreid in het buitengebied rond Lettele liggen verschillen-de overnachtingsgelegenheden.

Wat Lettele echt bijzonder maakt, is de grote sociale cohesie. De inwoners van Lettele ken-nen elkaar. Het merendeel van de mensen woont er al jaren en de aanwezige voorzieningen en activiteiten in het dorp maken het mogelijk elkaar te ontmoeten.Er is een grote bereidheid bij de inwoners en bedrijven om zich in te zetten voor het dorp. Zo getuige de veelheid van verenigingen die met vrijwilligers draaiende worden gehouden, de mate van zelfwerkzaamheid, maar ook de vele lokale sponsoren die de activiteiten en verenigingen steunen.De Lettelnaar blijkt bereid zich in te zetten voor de leefbaarheid van het dorp. Zo heeft het dorp in het verleden meegewerkt aan het Werkboek Lettele, Dorp met Karakter, recente-lijk het Dorpontwikkelingsplan Lettele opgesteld, het predikaat ‘Kern met Pit’ in de wacht gesleept en is een plan opgesteld en ingezonden in het kader van de prijsvraag Duurzaam Dorp Overijssel.

Page 15: Samen werken Colofon aan Lettele · 1.2 Samen werken aan Lettele De Dorpsvisie Lettele legt de basis voor een nieuwe samenwerkingsrelatie. Een samenwer-kingsrelatie tussen dorp, maatschappelijke

www.deventer.nl/dorpsvisie | 15

Lettele

3. Trends en ontwikkelingen 3.1 Algemene trendsEen aantal landelijke trends, gaat ook aan Lettele niet voorbij. Voorheen speelden de dage-lijkse activiteiten van dorpsbewoners zich af in het dorp. Dit relatieve isolement is verdwe-nen. Door onder meer de toegenomen mobiliteit en schaalvergroting van voorzieningen, zijn dorpsbewoners in staat en gedwongen grotere afstanden af te leggen voor voorzienin-gen, opleiding en vrije tijdsbesteding. Ook voor werk is de dorpsbewoner niet meer aange-wezen op de lokale werkgelegenheid. Hoewel er in Lettele nog behoorlijk wat werkgelegen-heid is, werkt het merendeel van de beroepsbevolking buiten het dorp. De trend tot individualisering laat ook zien dat mensen de behoefte hebben en in staat zijn hun leven op hun eigen manier in te richten. De bereikbaarheid van voorzieningen is daar-mee belangrijker geworden, dan de lokale beschikbaarheid.

Een andere landelijke trend die van belang is voor de Dorpsvisie, is de trend van de terug-tredende overheid en het toenemend beroep op de zelfredzaamheid van de burger. Onder het motto ‘centraal wat moet, decentraal wat kan’ worden taken en bevoegdheden van overheid, burgers en maatschappelijke partners kritisch onder de loep genomen. Er ont-staat een andere verhouding tussen overheid en burgers. Burgers worden in toenemende mate zelf verantwoordelijk voor de leefbaarheid in hun wijk of dorp. Tegelijkertijd leidt de dynamiek in dorpen en op het platteland, in samenhang met de grote betrokkenheid van haar bewoners, al tot vele uiteenlopende initiatieven.

Tenslotte gaat de schaalvergroting in de landbouw voorlopig nog door. De verwachting is dat het aantal boerenerven in 2020 nog slechts de helft is, van het aantal in 2010. Het zijn met name de grote bedrijven die blijven bestaan en die kunnen groeien met het ver-krijgen van de gronden van de middelgrote en kleine bedrijven die stoppen. Het meren-deel van de blijvende boeren zoekt naar een efficiëntere en kapitaalintensievere bedrijfs-voering en is genoodzaakt naar kostenbesparing te zoeken (bron: Ruimte voor boeren, J. Hoekstra, 2010). De vrijkomende boerderijen zullen veelal door burgers worden bewoond waarmee het aan-tal burgerwoningen in het buitengebied verder toe gaat nemen.

3.2 Van autonoom dorp naar woondorpVan oudsher leefde de bevolking in dorpen in relatief isolement. Bewoners waren er ge-boren en getogen. Het leven speelde zich grotendeels af binnen de grenzen van het dorp. Inwoners werkten er en de meeste voorzieningen waren aanwezig. Ook in hun vrije tijd

Page 16: Samen werken Colofon aan Lettele · 1.2 Samen werken aan Lettele De Dorpsvisie Lettele legt de basis voor een nieuwe samenwerkingsrelatie. Een samenwer-kingsrelatie tussen dorp, maatschappelijke

Dorpsvisie

16 | Dorpsvisie Lettele 2.0 - Samen werken aan Lettele

kwamen dorpsbewoners nauwelijks buiten het dorp. Dorpen waren autonoom.Dit beeld is de afgelopen 50 jaar, als gevolg van onder meer de onder 3.1 genoemde trends, sterk veranderd. Inwoners van dorpen verdienen hun brood vaak niet meer in het dorp en ook voor het sociale leven leggen inwoners grotere afstanden af. Voorzieningen zijn niet al-tijd meer in het dorp zelf aanwezig, autonome dorpen blijken woondorpen geworden. Er zijn diverse onderzoeken gedaan naar de ontwikkeling van dorpen in Nederland. De waardering van woondorpen blijkt steeds vaker in de kwaliteit van de directe woonomge-ving te liggen, niet meer in de lokale aanwezigheid van een diversiteit aan voorzieningen. De sociale cohesie blijkt een belangrijk aspect in de beoordeling van de leefbaarheid in de-ze dorpen. Waar de sociale cohesie groot is, leiden gemeenschapsinitiatieven tot een nog aantrekkelijker woondorp.

3.3 BevolkingsontwikkelingHet aantal inwoners van de kern Lettele is de afgelopen 10 jaar licht gestegen, van 540 in 2001 naar circa 600 in 2011. De verwachting is dat het aantal inwoners in de periode tot 2040 niet verder zal groeien. Mogelijk zal een lichte daling van het aantal inwoners te zien zijn.

De samenstelling van de bevolking in Lettele verandert wel. De afgelopen 10 jaar is de jong-ste leeftijdsgroep (0-19) in Lettele licht afgenomen. Op basis van de gemeentelijke bevol-kingsprognose, is de verwachting dat het aandeel jongeren de komende jaren verder af zal nemen van 28% in 2011tot ca 24% in 2025, waarna dit aandeel relatief stabiel blijft.

Anders is dit voor het aandeel ouderen (65 en ouder) en de categorie 20-64 jarigen. Het aandeel ouderen is de afgelopen 10 jaar licht gestegen naar 13% in 2011. De verwach-ting is dat het aandeel ouderen in de periode tot 2040 zal stijgen naar circa 23%. Het aandeel 20-64 jarigen blijft tot 2023 nagenoeg stabiel, waarna in de periode tot 2040 een daling te zien is.

Page 17: Samen werken Colofon aan Lettele · 1.2 Samen werken aan Lettele De Dorpsvisie Lettele legt de basis voor een nieuwe samenwerkingsrelatie. Een samenwer-kingsrelatie tussen dorp, maatschappelijke

www.deventer.nl/dorpsvisie | 17

Lettele

In onderstaande grafiek is de ontwikkeling van de bevolkingssamenstelling in de periode 2011–2040 weergegeven. De verwachtingen tot 2040 zijn gebaseerd op de gemeentelijke bevolkingsprognose.

Ontwikkeling bevolkingssamenstelling 2011-2040

Ontwikkelingen aandeel per leeftijdsgroepLettele/Okkenbroek

0 t/m 19 jarigen 20 t/m 64 jarigen 65 jaar en ouder

Op basis van de gegevens uit de bevolkingsprognose kan geconcludeerd worden dat:- Het aantal inwoners van Lettele in de periode tot 2040 licht zal afnemen; - Lettele tot 2020 te maken heeft met ontgroening, waarna het aandeel 0-19 jarigen relatief stabiel blijft;- in de periode tot 2040 sprake is van vergrijzing;- het aandeel 20-64 jarigen vanaf 2020 afneemt (van 58% naar circa 53% in 2040);- de bevolkingssamenstelling vanaf 2040 relatief stabiel is.

Page 18: Samen werken Colofon aan Lettele · 1.2 Samen werken aan Lettele De Dorpsvisie Lettele legt de basis voor een nieuwe samenwerkingsrelatie. Een samenwer-kingsrelatie tussen dorp, maatschappelijke

Dorpsvisie

18 | Dorpsvisie Lettele 2.0 - Samen werken aan Lettele

3.4 WoonbehoefteOm te bepalen hoe bewoners in en rond de kernen Bathmen, Lettele, Loo en Okkenbroek wonen, hoe ze hun woonsituatie waarderen en wat hun woonwensen zijn, is in maart en april 2011 het ‘Woonbehoefteonderzoek kleine kernen’ uitgevoerd. Het onderzoek was een verfijning van het in 2010 uitgevoerde Regionale Woonbehoefteondezoek Stedendriehoek.

Uitgangspunt voor de toekomstige woonbehoefte in Lettele is het voorzien in de behoefte van de lokale bevolking plus de overloop uit het aangrenzende buitengebied. Uit het woonbehoefteonderzoek kunnen voor Lettele de volgende conclusies getrokken worden.- In Lettele is een (klein) tekort aan woningen;- Het tekort is vooral gelegen in goedkopere koopwoningen, kleinere woningen en oude-

renwoningen;- Er dreigt een overschot aan duurdere en grote koopwoningen (> € 250.000,- en 5 kamers

of meer).

Page 19: Samen werken Colofon aan Lettele · 1.2 Samen werken aan Lettele De Dorpsvisie Lettele legt de basis voor een nieuwe samenwerkingsrelatie. Een samenwer-kingsrelatie tussen dorp, maatschappelijke

www.deventer.nl/dorpsvisie | 19

Lettele

3.5 Maatschappelijke ontwikkelingenDe vergrijzing van de bevolking betekent in de toekomst waarschijnlijk een toename van het aantal zorgvragers. De verwachting is echter dat het aantal mantelzorgers in de toe-komst zal afnemen. Enerzijds door het dalend aantal personen in de leeftijdsgroep 20-64. Anderzijds door het feit dat er steeds meer tweeverdieners zijn waardoor er minder tijd is om te zorgen en door de individualisering waardoor mensen minder bereid zijn om zorgta-ken op zich te nemen.Toch zal er wel een groter beroep gedaan worden op mantelzorgers. De zorgvragen zul-len divers zijn en de oplossingen (dus) ook. Het is van belang dat vraag en aanbod op een goede manier bij elkaar gebracht worden zodat de gemeenschap zoveel mogelijk zelfred-zaam is en blijft.

Het beeld van de toename van zorgvragers en de afname van het aantal mantelzorgers moet wel enigszins genuanceerd worden. Steeds meer 65+ -ers zijn en blijven langer vitaal en zullen wellicht minder zorgbehoevend zijn en zelf zorg kunnen verlenen.

Page 20: Samen werken Colofon aan Lettele · 1.2 Samen werken aan Lettele De Dorpsvisie Lettele legt de basis voor een nieuwe samenwerkingsrelatie. Een samenwer-kingsrelatie tussen dorp, maatschappelijke

Dorpsvisie

20 | Dorpsvisie Lettele 2.0 - Samen werken aan Lettele

In 2007 is de Wet maatschappelijke ondersteuning (Wmo) ingevoerd. Uitgangspunt van de-ze wet is dat iedereen mee kan doen in de maatschappij en zelfstandig kan blijven wonen. Wanneer dat niet lukt, kan ondersteuning gevraagd worden. Basis van de wet is gelegen in een drietal principes. Elke burger is primair zelf verantwoor-delijk voor de inrichting van zijn leven. De gemeente neemt algemene maatregelen om be-lemmeringen weg te nemen. Daarnaast ondersteunen burgers elkaar via sociale verban-den. De burger heeft een verantwoordelijkheid om, naar vermogen, beschikbaar te zijn voor mensen in zijn/haar omgeving. Als het nodig is stimuleert en faciliteert de gemeente dit. Tenslotte biedt de gemeente een vangnet als mensen zichzelf niet kunnen redden, on-danks eigen inzet en sociale steun.Dit betekent meer verantwoordelijkheid voor individu en gemeenschap en professionele zorg voor diegenen die het ook echt nodig hebben.

Page 21: Samen werken Colofon aan Lettele · 1.2 Samen werken aan Lettele De Dorpsvisie Lettele legt de basis voor een nieuwe samenwerkingsrelatie. Een samenwer-kingsrelatie tussen dorp, maatschappelijke

www.deventer.nl/dorpsvisie | 21

Lettele

4. Streefbeeld - Lettele in 2025 Het streefbeeld voor Lettele in 2025 ziet er als volgt uit.

In 2025 is Lettele een vitale gemeenschap waar het prettig wonen, leven en werken is voor alle leeftijden. Starters, gezinnen en ouderen kunnen er een geschikte woning vin-den. Kinderen kunnen in Lettele naar school en veilig opgroeien in hun eigen omgeving. Er is een rijk verenigingsleven.

Voor mensen met een hulp- of zorgvraag is de zorg in het dorp beschikbaar danwel is de bereikbaarheid ervan georganiseerd. Hierdoor kunnen mensen zo lang mogelijk in hun ei-gen omgeving blijven wonen. Voor intramurale zorg is de Lettelnaar aangewezen op voorzieningen in omliggende plaat-sen.

Naast de school kent het dorp nog verschillende voorzieningen en er wordt gewerkt vanuit huis, vanuit de bedrijven die in Lettele een plek hebben en in het omringend buitengebied. Het merendeel van de beroepsbevolking verdient zijn brood echter buiten Lettele.De ruimtelijke karakteristiek van Lettele, waaronder het beschermd dorpsgezicht en het omringend landschap, zijn van grote waarde en worden bij ingrepen gerespecteerd en mo-gelijk versterkt.

Page 22: Samen werken Colofon aan Lettele · 1.2 Samen werken aan Lettele De Dorpsvisie Lettele legt de basis voor een nieuwe samenwerkingsrelatie. Een samenwer-kingsrelatie tussen dorp, maatschappelijke

Dorpsvisie

22 | Dorpsvisie Lettele 2.0 - Samen werken aan Lettele

Lettele is vanuit de vier windrichtingen goed bereikbaar voor gemotoriseerd verkeer en, via vrijliggende fietspaden, voor langzaamverkeer.

De grootste kracht van Lettele zit in de grote sociale cohesie. Leefbaarheid staat op een hoog peil. Inwoners ondersteunen elkaar en nemen verantwoordelijkheid voor het sociale en maatschappelijk leven in hun kern. Er is gelegenheid voor de inwoners om elkaar te ont-moeten. Het Cultuurhuis van waaruit activiteiten voor diverse leeftijdsgroepen worden ge-organiseerd, vervult hierin een belangrijk rol.

Er is een nieuwe duurzame samenwerkingsrelatie ontstaan tussen de bewoners van Lettele, ondernemers, partijen die een rol hebben in het dorp en de gemeente. Zij bepalen in ge-zamenlijkheid de agenda voor het dorp. Elke partij neemt daarin zijn eigen verantwoorde-lijkheid. Bijdragen aan de leefbaarheid van Lettele is daarbij een belangrijk motief. Er is regelmatig contact en in dit kader wordt steeds gezocht naar nieuwe kansrijke samenwer-kingsverbanden.

Page 23: Samen werken Colofon aan Lettele · 1.2 Samen werken aan Lettele De Dorpsvisie Lettele legt de basis voor een nieuwe samenwerkingsrelatie. Een samenwer-kingsrelatie tussen dorp, maatschappelijke

www.deventer.nl/dorpsvisie | 23

Lettele

5. Uitwerking streefbeeldWat is er nodig voor het streefbeeld? Het streefbeeld wordt in de volgende paragrafen uit-gewerkt waarbij een onderverdeling is gemaakt in ‘wonen en zorg’, ‘ontmoeten en onder-wijs’, ‘economische vitaliteit’ en ‘ruimtelijke kwaliteit’.

5.1 Wonen en zorgUitgangspunt van het woonbeleid voor de kleine kernen in Deventer is voorzien in de be-hoefte van de lokale bevolking. Doel is de kernen vitaal te houden door een gezonde mix van bewoners.

Uit het woonbehoefteonderzoek (voorjaar 2011) blijkt voor Lettele dat:- een overschot ontstaat aan huurwoningen (9) en een tekort aan koopwoningen (23);- het tekort vooral kleinere woningen (3-4 kamers) en ouderenwoningen betreft, overwe-

gend in het goedkopere en middeldure segment;- er een overschot aan grotere woningen (5 kamers of meer) ontstaat, vooral in het duur-

dere segment.Met de nieuwbouw aan de Bathmenseweg, Kapelweide worden 24 tot 28 woningen aan de voorraad toegevoegd. Uit de uitkomsten van het woonbehoefteonderzoek blijkt dat er na deze nieuwbouw in kwantitatieve zin weinig behoefte meer is.

Page 24: Samen werken Colofon aan Lettele · 1.2 Samen werken aan Lettele De Dorpsvisie Lettele legt de basis voor een nieuwe samenwerkingsrelatie. Een samenwer-kingsrelatie tussen dorp, maatschappelijke

Dorpsvisie

24 | Dorpsvisie Lettele 2.0 - Samen werken aan Lettele

Eventuele toekomstige tekorten moeten vooral binnen de huidige woningvoorraad opge-lost worden. Voorkomen moet worden dat leegstand ontstaat. Dit is van belang voor de leefbaarheid van het dorp en voor het waardebehoud van de woningen. Dit betekent een forse verandering van benadering. Waar voorheen de aandacht vooral uitging naar nieuw-bouw van woningen, zal de aandacht in de toekomst meer komen te liggen op het benut-ten van de bestaande voorraad.

In kwalitatieve zin blijken de woningen die in de toekomst vrij komen voor een deel niet aan te sluiten op de vraag. De vrijkomende woningen zijn veelal grotere woningen in het duurdere segment, terwijl juist kleinere woningen in het goedkopere en middeldure seg-ment gevraagd worden.Onderzocht moet worden in hoeverre de bestaande woningvoorraad omgevormd kan wor-den om deze geschikt te maken voor de toekomstige woningbehoefte van Lettele. Gedacht kan worden aan omvorming of splitsing van woningen of het vormen van kangoeroewonin-gen. Daarnaast kunnen overige vrijkomende gebouwen, zoals boerderijen of maatschappe-lijk vastgoed mogelijk een rol spelen in het realiseren van woonruimte. Het behoud van de identiteit en ruimtelijke kwaliteit van het dorp, is daarbij een belangrijke voorwaarde.

Op het gebied van wonen en zorg is de ambitie van de gemeente dat kwetsbare ouderen, jongeren en mensen met een beperking de gelegenheid krijgen zo lang mogelijk zelfstan-dig te blijven wonen, bij voorkeur in hun vertrouwde omgeving. Flexibele woonvormen zo-als bijvoorbeeld een kangoeroewoning of voorzieningen als thuistechnologie kunnen bij-dragen aan het verwezenlijken van de ambitie.De ondersteuningsvraag die mensen via de Wmo bij de gemeente neerleggen, vult de ge-meente volgens de Wmo-gedachte in. Die gedachte is eerst de eigen kracht van mensen be-nutten, mensen zelfredzamer maken, vrijwilligers inzetten en ondersteunen, collectieve voorzieningen creëren en uiteindelijk compenseren als er geen andere mogelijkheden zijn. In beleidsplan ‘Meedoen’ zijn de visie en doelstellingen van de gemeente ten aanzien van participeren in de samenleving vastgelegd.

De gemeente streeft ernaar dat zorg en diensten in huis, aan huis of dichtbij huis te krijgen zijn. Hiervoor worden in de gemeente Deventer 14 woonservicezones ingericht waarbinnen een op de vraag afgestemd en samenhangend pakket aan voorzieningen en diensten be-schikbaar wordt gesteld. Voorzieningen zullen niet altijd in het dorp beschikbaar zijn. In dat geval vraagt de bereikbaarheid van de voorzieningen specifieke aandacht.

Lettele is aangewezen als één van de 14 woonservicezones in Deventer. Dit betekent dat een diensten- en voorzieningenpakket wordt samengesteld, afgestemd op de vraag in Lettele. Woningbouwcorporatie De Marken werkt als kwartiermaker de woonservicezone Lettele,

Page 25: Samen werken Colofon aan Lettele · 1.2 Samen werken aan Lettele De Dorpsvisie Lettele legt de basis voor een nieuwe samenwerkingsrelatie. Een samenwer-kingsrelatie tussen dorp, maatschappelijke

www.deventer.nl/dorpsvisie | 25

Lettele

samen met andere maatschappelijke instellingen op het terrein van wonen, welzijn en zorg en de gemeente nader uit.

Via vrijwilligers en mantelzorgers wordt een belangrijke bijdrage geleverd in de wens om mensen zo lang mogelijk zelfstandig te laten wonen. De gemeente vraagt organisaties hier-over na te denken en op welke manier zij het zelforganiserend vermogen in gebieden kun-nen versterken. De gemeente biedt ook ruimte voor innovatie op het gebied van samenwer-king tussen bevolking en professionele organisaties.Het Steunpunt Mantelzorg kan ondersteuning bieden aan mantelzorgers.

Intramurale zorg is in Lettele niet aanwezig. De Lettelnaar is hiervoor aangewezen op voor-zieningen in de omgeving.

5.2 Ontmoeten en Onderwijs Voor de leefbaarheid in dorpen en de sociale cohesie is het van wezenlijk belang dat be-woners elkaar kunnen ontmoeten. Voorzieningen en verenigingen spelen daarin een be-langrijke rol. De gemeente heeft de ambitie dat aan het eind van de huidige collegepe-riode in alle dorpen een voorzieningencluster is gerealiseerd, al dan niet in de vorm van een Kultuurhus. Vanuit Lettele bestaat een grote behoefte aan het realiseren van een Cultuurhuis. In het Dorpontwikkelingsplan is aangegeven dat een Cultuurhuis de grootste prioriteit heeft vanuit het dorp.

Page 26: Samen werken Colofon aan Lettele · 1.2 Samen werken aan Lettele De Dorpsvisie Lettele legt de basis voor een nieuwe samenwerkingsrelatie. Een samenwer-kingsrelatie tussen dorp, maatschappelijke

Dorpsvisie

26 | Dorpsvisie Lettele 2.0 - Samen werken aan Lettele

Het oprichten van het Cultuurhuis is primair een opgave voor het dorp. De gemeente doet geen bijdrage in de realisatie en exploitatie van een Cultuurhuis. In Lettele is een taakgroep opgericht die al enige tijd werkt aan een Cultuurhuis. Een toekomstbestendige exploitatie van het Cultuurhuis is een belangrijk aandachtspunt.

Daarnaast zorgt het rijke verenigingsleven in Lettele ervoor dat er al vele mogelijkheden zijn voor de inwoners om elkaar te ontmoeten. De organisatie van het verenigingsleven ziet de gemeente als taak voor het dorp. Ditzelfde geldt voor het beheer en onderhoud van de sportaccommodaties zoals de Pannakooi, Omniveld en het zwembad. Wel biedt de gemeen-te financiële ondersteuning aan verenigingen en vrijwilligers in de vorm van onder meer jeugdsportsubsidie en subsidie voor jeugd/kinderwerk.

Page 27: Samen werken Colofon aan Lettele · 1.2 Samen werken aan Lettele De Dorpsvisie Lettele legt de basis voor een nieuwe samenwerkingsrelatie. Een samenwer-kingsrelatie tussen dorp, maatschappelijke

www.deventer.nl/dorpsvisie | 27

Lettele

De gemeente vindt de maatschappelijke betrokkenheid en participatie van inwoners be-langrijk en wil vrijwilligerswerk stimuleren en faciliteren. De Vrijwilligerscentrale Deventer is beschikbaar om verenigingen en vrijwilligers te ondersteunen en/of te adviseren over de organisatie van vrijwillligerswerk.

Voor kinderen in de leeftijd tot 13 jaar heeft de gemeente de ambitie in Lettele een kind-centrum op te zetten. Een kindcentrum is een voorziening waarin het kind centraal staat en op basis waarvan het kind zich kan ontwikkelen. De voorziening bestaat uit een meng-vorm van kinderdagopvang, voorschoolse voorziening, basisonderwijs, zorgstructuur van 0 tot 13 jaar en informatie en advies aan ouders. Organisaties uit kinderopvang, peuterspeel-zaalwerk, primair onderwijs en consultatiebureaus vormen samen een kindcentrum. De ge-meente neemt in het ontwikkelen van kindcentra de regierol en faciliteert de ontwikkeling met ontwikkel- en projectsubsidie.Na de zomervakantie van 2011 is Raster in Lettele gestart met een kindcentrum, waarin de voormalige peuterspeelzaal Ukkepuk is opgegaan.

5.3 Economische vitaliteitIn en rond Lettele is een groot aantal bedrijven gehuisvest. Toch verdient het merendeel van de bevolking haar brood niet meer in Lettele en is een groot aantal bedrijven voor haar inkomsten niet meer afhankelijk van Lettele en de Lettelnaar.

Wel zijn de ondernemers van groot belang voor de leefbaarheid van het dorp. De onder-nemers bieden bijvoorbeeld ondersteuning bij de vele activiteiten in het dorp. Evenals bij agrarische bedrijven, is het van belang dat ondernemers onderdeel blijven uitmaken van de samenleving.De gemeente vindt de economische vitaliteit van de dorpen belangrijk. Steun aan individu-ele ondernemers past niet bij de rol van de gemeentelijke overheid. Wel kan de gemeente een rol spelen bij het scheppen van voorwaarden voor ondernemerschap. Lettele beschikt over een klein bedrijventerrein waarop nog enige ruimte is voor nieuwe, lokale bedrijvig-heid. Daarnaast zijn in het bestemmingsplan bij alle woonbestemmingen bedrijven en be-roepen aan huis mogelijk gemaakt. Dit onder bepaalde voorwaarden om met name het woonklimaat in de woongebieden te borgen.

De gemeente vindt het belangrijk het contact met de ondernemers te onderhouden en ver-bindingen te leggen. Door bijvoorbeeld het organiseren van ‘ondernemerscafés ‘ met on-dernemers en MKB probeert de gemeente gezamenlijk actuele onderwerpen te bespreken en naar ideeën te zoeken.

Page 28: Samen werken Colofon aan Lettele · 1.2 Samen werken aan Lettele De Dorpsvisie Lettele legt de basis voor een nieuwe samenwerkingsrelatie. Een samenwer-kingsrelatie tussen dorp, maatschappelijke

Dorpsvisie

28 | Dorpsvisie Lettele 2.0 - Samen werken aan Lettele

Voor verschillende bedrijven en zelfstandigen is een stabiele en snelle internetverbinding een basisvoorwaarde om goed te kunnen functioneren. Daarnaast heeft internet een steeds belangrijkere plek gekregen in het privéleven van veel mensen. In en om Lettele is een groot aantal bedrijven gehuisvest. De gemeente heeft de ambitie om de gehele gemeen-te (dus zowel de dorpen als ook het landelijk gebied buiten de bebouwde kom) te voorzien van glasvezel. Vanwege financiële beperkingen kan dit niet zo snel uitgevoerd worden als gewenst. De realisering van glasvezel in het buitengebied in Deventer kan worden geken-schetst als een nadeel van de voorhoedepositie van Deventer bij glasvezel (‘de eerste ver-glaasde gemeente van Nederland’). Het belang van glasvezel ook op het platteland wordt sinds kort door Europa en rijk onderschreven. Er zijn zeer onlangs Europese en nationale subsidieregelingen voor glasvezel op platteland van kracht geworden. De gemeente zal on-derzoeken welke kansen dit voor Deventer biedt.

Page 29: Samen werken Colofon aan Lettele · 1.2 Samen werken aan Lettele De Dorpsvisie Lettele legt de basis voor een nieuwe samenwerkingsrelatie. Een samenwer-kingsrelatie tussen dorp, maatschappelijke

www.deventer.nl/dorpsvisie | 29

Lettele

Op het platteland ontstaan steeds meer nieuwe vormen van economie. Het gaat dan om nieuwe ‘dorpseconomieën’. Hieronder vallen initiatieven waarbij nieuwe inkomsten wor-den gegenereerd die ingezet worden voor de leefbaarheid van het dorp. Het initiatief zoals in hoofdstuk 7 wordt genoemd onder ‘energie en omgeving’, waarbij gedacht wordt aan het opwekken van energie voor lokale voorzieningen, is hier een voorbeeld van. Dergelijke ini-tiatieven versterken de leefbaarheid. De gemeente juicht dergelijke initiatieven toe en wil deze waar mogelijk faciliteren.

5.4 Ruimtelijke kwaliteitDe kern Lettele is ontstaan rondom de kruising Oerdijk/Bathemseweg met een kerk, pasto-rie en een herberg. De kern ligt op de overgang van het jonge ontginningslandschap (land-goed Oostermaat), en het oude kampen- en hoevenlandschap. De oorspronkelijke boeren-erven lagen gesitueerd rondom de essen. De Lettelerleide (voormalige Vloedgraven) loopt door de kern. Deze landschappelijke diversiteit maken de kern en het omliggende buiten-gebied bijzonder. De kerk is een baken gelegen aan de rand van de enk.

Page 30: Samen werken Colofon aan Lettele · 1.2 Samen werken aan Lettele De Dorpsvisie Lettele legt de basis voor een nieuwe samenwerkingsrelatie. Een samenwer-kingsrelatie tussen dorp, maatschappelijke

Dorpsvisie

30 | Dorpsvisie Lettele 2.0 - Samen werken aan Lettele

Lettele heeft een groen karakter door de grote tuinen rond woningen, de aanwezige laan-beplanting en de vele agrarische erven. De sfeer rond het kruispunt Bathmenseweg/Oerdijk is bijzonder en cultuurhistorisch waardevol. De bomen op dit kruispunt ondersteunen het historische dorpskarakter en geven het dorp identiteit en herkenbaarheid. Het gebied met kerk, school, pastorie en begraafplaats inclusief de aanwezige beplanting is aangewezen als beschermd dorpsgezicht.

Ruimtelijke kwaliteit heeft in Lettele altijd hoog op de agenda gestaan en staat daar nog steeds. Verschillende initiatieven hebben de afgelopen jaren geleid tot versterking van de ruimtelijke kwaliteit, identiteit en belevingswaarde van het dorp, zoals de projecten Lettele Dorp met Karakter en ‘Dorpsrand Lettele; landschappelijke versterking ruimtelij-ke kwaliteit. Vanuit deze projecten wordt aandacht gevraagd voor bijvoorbeeld zichtbaar-heid Lettelerleide, het beschermd Dorpsgezicht, wandelpaden rond Lettele en de inrichting van het centrum.

Het is de ambitie van de gemeente om de karakteristieke waarden van het dorp bij ingre-pen te respecteren en waar mogelijk te versterken. Voor de bebouwde omgeving zijn hier-voor in de Welstandsnota verschillende criteria vastgelegd. Daarbij is onderscheid gemaakt in criteria voor het beschermd dorpsgezicht, voor de gebieden langs de invalswegen en de overige gebieden. In de toekomst zal de aandacht ook steeds meer uit gaan naar het benutten van vrijkomen-de bebouwing om leegstand en daarmee verpaupering te voorkomen. Het gaat dan om zo-wel vrijkomende woonbebouwing, bedrijfsbebouwing als maatschappelijk vastgoed.

In het verleden is het dorp zelf al meerdere keren betrokken geweest bij plannen om de be-levingswaarde en ruimtelijke kwaliteit van het dorp te versterken. De gemeente juicht de-ze initiatieven toe en wil deze waar mogelijk ondersteunen. Financiële mogelijkheden om dergelijke initiatieven te ondersteunen, zijn uiterst beperkt. Veel meer moet gedacht wor-den aan ondersteuning zoals bijvoorbeeld bij de planvorming voor de dorpskern waarbij voor de uitvoering gezocht wordt naar de mogelijkheden binnen de reguliere onderhouds-werkzaamheden.Bij initiatieven vanuit Lettele zal steeds gezocht moeten worden naar de mogelijkheden voor ondersteuning vanuit de bestaande budgetten, het beleidskader en eventuele provin-ciale regelingen.

Page 31: Samen werken Colofon aan Lettele · 1.2 Samen werken aan Lettele De Dorpsvisie Lettele legt de basis voor een nieuwe samenwerkingsrelatie. Een samenwer-kingsrelatie tussen dorp, maatschappelijke

www.deventer.nl/dorpsvisie | 31

Lettele

6. Het vervolgDe afronding van de Dorpsvisie, betekent de start van een nieuwe samenwerking. In dit hoofdstuk gaat het over de nieuwe relatie die de gemeente met het dorp en betrokken par-tijen zou willen aangaan en de gezamenlijk op te stellen Dorpsagenda.

6.1 Veranderende rollen – ‘kernenergie’Er is sprake van een terugtredende overheid, er wordt een steeds groter beroep gedaan op de zelfredzaamheid van burgers. In de toekomst zullen bewoners, instellingen en bedrijven meer op elkaar zijn aangewezen. Dit geldt op het gebied van zorg en hulpverlening, maar ook op andere terreinen zal een vervlechting van verschillende partijen aan de orde zijn. Daarbij vindt Deventer maatschappelijke betrokkenheid en participatie van inwoners be-langrijk. Wederkerigheid is daarin een sleutelbegrip. We vragen van burgers hun steentje bij te dragen in de maatschappij.Deventer wil de kracht van de samenleving benutten en actief gebruik maken van het ini-tiatief en de energie in Deventer organisaties en burgers. In het netwerk van organisaties, instellingen, burgers en bedrijven is de gemeente slechts één van de spelers. Essentieel is dat partners elkaar weten te vinden zodat vraag en aanbod op een goede ma-nier bij elkaar worden gebracht. Alleen op deze manier kan de gemeenschap zoveel moge-lijk zelfredzaam zijn. Bestaande netwerken worden daarbij optimaal benut. Het is de taak van de gemeente om verbanden te leggen tussen sectoren. Waar netwerken ontbreken of tekortschieten kan de gemeente initiëren of versterken.

KernenergieEen zelfredzame gemeenschap vraagt ook om een andere rol van de overheid. Op welke manier kan de gemeente de zelfredzame gemeenschap tot zijn recht laten komen? De rol van de gemeente zal bij vraagstukken steeds een andere zijn. Te denken is aan het inbren-gen van kennis, financiële ondersteuning, het aansporen of verbinden van partijen. Soms zal de gemeente geen rol hebben, soms juist volledig verantwoordelijk zijn. De rol van de gemeente is op voorhand in deze dorpsvisie niet altijd scherp te definiëren.Het is zaak steeds samen te zoeken naar de mogelijkheden.

Lettele heeft bewezen een krachtige gemeenschap te zijn en over veel ‘kernenergie’ te be-schikken. De gemeente wil deze energie benutten en daarom met Lettele het experiment aangaan om een stap vooruit te maken in de participatiegedachte.

Page 32: Samen werken Colofon aan Lettele · 1.2 Samen werken aan Lettele De Dorpsvisie Lettele legt de basis voor een nieuwe samenwerkingsrelatie. Een samenwer-kingsrelatie tussen dorp, maatschappelijke

Dorpsvisie

32 | Dorpsvisie Lettele 2.0 - Samen werken aan Lettele

Dorp, gemeenten en overige organisaties zijn samenwerkingspartners. Al deze partners opereren vanuit het complexe netwerk van partners in steeds wisselende samenwerkings-verbanden.

Steeds vaker zal het dorp, al dan niet samen met andere partners uit het netwerk, initia-tieven oppakken. Voor de gemeente betekent dit vertrouwen hebben in en ruimte bieden aan de gemeenschap, zonder daarbij verantwoordelijkheid voor de wettelijke regelgeving uit het oog te verliezen. Voor de gemeentelijke organisatie betekent dit dat veel meer gedacht moet worden van-uit waarden en mogelijkheden in plaats van het centraal stellen van normen en problemen.

Page 33: Samen werken Colofon aan Lettele · 1.2 Samen werken aan Lettele De Dorpsvisie Lettele legt de basis voor een nieuwe samenwerkingsrelatie. Een samenwer-kingsrelatie tussen dorp, maatschappelijke

www.deventer.nl/dorpsvisie | 33

Lettele

Waar mensen in hun eigen omgeving zaken oppakken, willen we ruimte bieden en stimule-ren en alleen waar nodig kaders meegeven. De rol van de gemeente zal daarin veelal een ondersteunende of faciliterende zijn.

Een nieuwe manier van met elkaar omgaan vraagt om een andere rol en houding van ge-meente en dorp. Daarbij is het vanuit het al maar groter wordend beroep op zelfwerkzaam-heid ook zaak te zoeken naar een werkwijze die past bij het dorp en behapbaar is voor haar inwoners. We gaan met Lettele het gesprek aan, hoe we dit samen in de komende jaren vorm kunnen geven.

6.2 DorpsagendaMet het afronden van de Dorpsvisie, kan een start worden gemaakt met het opstellen van de gezamenlijke Dorpsagenda. Bij het opstellen van deze Dorpsvisie is er met vele partijen contact geweest, zoals Plaatselijk Belang, woningstichting De Marken, Stichting IJssellandschap, Solis, de basisschool etc. Elke partij levert zijn eigen bijdrage aan de toe-komst van Lettele.Om in de toekomst tot een duurzame samenwerking te komen, stelt de gemeente voor een gezamenlijke Dorpsagenda te formuleren. Op de dorpsagenda worden door de gezamenlijke partijen punten geagendeerd waaraan in de periode die volgt, gewerkt gaat worden. Daarbij worden afspraken gemaakt over de rol-len van partijen, verantwoordelijkheden en benodigde middelen.

De gemeente biedt aan om in eerste instantie het voortouw te nemen bij het opstellen van een gezamenlijke agenda. Duidelijk moet zijn dat de gemeente slechts één van de verant-woordelijke partijen is. De Dorpsagenda is een dynamische agenda. De partijen beheren deze in gezamenlijkheid.Om deze agenda uit te voeren en actueel te houden (permanent herijken) spreken we met alle partijen af elkaar structureel gezamenlijk te ontmoeten. We denken daarbij aan een frequentie van eens per twee jaar. Hierbij kan de ontvangende partij en de voorzittersrol steeds rouleren om op die manier duidelijk te maken dat de dorpsagenda en de uitvoering daarvan een verantwoordelijkheid van allen is.

Naast deze ontmoetingen, zet de gemeente het tweejaarlijks overleg tussen Plaatselijk Belang en de portefeuillehouder platteland voort. Tijdens dit overleg kunnen de voortgang van de agendapunten en overige actuele onderwerpen besproken worden. We spreken el-kaar daarbij aan op onze rollen en verantwoordelijkheden.

Page 34: Samen werken Colofon aan Lettele · 1.2 Samen werken aan Lettele De Dorpsvisie Lettele legt de basis voor een nieuwe samenwerkingsrelatie. Een samenwer-kingsrelatie tussen dorp, maatschappelijke

Dorpsvisie

34 | Dorpsvisie Lettele 2.0 - Samen werken aan Lettele

Twee onderwerpen die zijn voortgekomen uit de dorpsconferentie op 21 september, zijn pa-rallel aan het opstellen van deze Dorpsvisie al opgepakt. Dit is het initiatief ‘energie uit de omgeving’ en het onderzoek hoe de bestaande bebouwing in de toekomst beter kan wor-den benut voor de woonbehoefte.

Energie uit de omgevingDe vanzelfsprekende relatie tussen landbouw en dorp wordt steeds minder hecht. Het is van belang dat de agrarische bedrijven onderdeel blijven uitmaken van de samenleving en dat agrariers en burgers in harmonie kunnen samenleven. Daarvoor is het nodig dat dorp en agrariers zich bij elkaar betrokken blijven voelen. Één van de manieren om dat voor el-kaar te krijgen is het aangaan van samenwerkingsverbanden.

Op het gebied van energie en omgeving bleek tijdens de dorpsconferentie in september dat het dorp, LTO en Stichting IJssellandschap gemeenschappelijke belangen en doelstel-lingen hebben.De LTO heeft aangegeven graag te willen onderzoeken in hoeverre het kansrijk is om sa-menwerkingsverbanden op te richten tussen initiatiefrijke agrariërs en het dorp om ge-zamenlijk te investeren in vormen van duurzame energie. Lettele heeft in het kader van de prijsvraag ‘Duurzaam Dorp Overijssel 2011’ een projectplan opgesteld om het sport- en recreatiecomplex De Spil energieneutraal en zo mogelijk netto-leverancier van duur-zame energie te maken met een spin-off naar andere duurzaamheidsinitiatieven in het dorp. Stichting IJssellandschap is als buur van Lettele en landschapsbeheerder op zoek naar nieuwe vormen van samenwerking met het dorp.

Plaatselijke Belang Lettele, Stichting IJssellandschap en LTO werken het initiatief uit. De gemeente Deventer ondersteunt het initiatief van de drie partijen om tot een gezamenlijk plan te komen.

Onderzoek wonen-vastgoedIn kwantitatieve zin is er in de toekomst nauwelijks behoefte aan woningen.De bestaande woningen moeten de vraag kunnen opvangen. Voorzien wordt echter dat in kwalitatieve zin vraag en aanbod lang niet altijd op elkaar zullen aansluiten. Onderzocht moet worden of en in hoeverre bestaande woningen of vrijkomende gebouwen geschikt ge-maakt kunnen worden voor de toekomstige woonbehoefte.Dit vraagstuk is nu al actueel in Loo en zal in meer kernen actueel worden. Het onderzoek zal worden gestart met als concrete casus Loo. Het onderzoek wordt zodanig opgezet dat het toepasbaar is voor andere kernen.Betrokken bij het onderzoek zijn Saxion, Woningstichting De Marken, Rabobank Salland, gemeente Deventer.

Page 35: Samen werken Colofon aan Lettele · 1.2 Samen werken aan Lettele De Dorpsvisie Lettele legt de basis voor een nieuwe samenwerkingsrelatie. Een samenwer-kingsrelatie tussen dorp, maatschappelijke

www.deventer.nl/dorpsvisie | 35

Lettele

Page 36: Samen werken Colofon aan Lettele · 1.2 Samen werken aan Lettele De Dorpsvisie Lettele legt de basis voor een nieuwe samenwerkingsrelatie. Een samenwer-kingsrelatie tussen dorp, maatschappelijke

www.deventer.nl/dorpsvisie

Samen werken aan Lettele

Dorpsvisie Lettele 2.0

mei 2012

www.deventer.nl/dorpsvisie

Productie : Team Communicatie, gemeente Deventer

Datum : mei 2012

Colofon