Ruggenmerg en spinale zenuwenkellebeek.net/afy/hoofdstukken/H.4.4 Romp.pdf · 239 4 Ruggenmerg en...

239 4Ruggenmerg en spinale zenuwen

Ruggenmerg

4.78 Ruggenmerg en bouw van de spinale zenuwen. [79]

4.79a–c Dwarsdoorsnede van het ruggenmerg (medulla spinalis). [54]

a Halsmerg (pars cervicalis)b Borstmerg (pars thoracica)c Lendenmerg (pars lumbalis)a,b Kleuring ter scheiding van het merg c Zilverimpregnatie volgens Bielschowsky

Radices posteriores

Ganglion spinale

Radices anteriores

N. spinalis

Ramus posterior = dorsalis

Ramus anterior = ventralis

Ramus meningeus

Ramus communicans albus

Ramus communicans griseus

Verbinding met detruncus sympathicus

Sulcus medianus posterior

Sulcus intermedius posterior

Funiculus posteriorSulcus posterolateralis

Columna posterior

Columna lateralis

Funiculus lateralis

Columna anterior

Fissura medianaanterior

Funiculus anterior

Sulcusanterolateralis

Funiculus anteriorFuniculus lateralis

Fasciculus gracilis= goll-bundel

Fasciculus cuneatus= bundel van Burdach

Funiculusposterior

Septum medianum posterius

Septum cervicale intermedium


Sulcus medianusposterior

Sulcus posterolateralis

Radix posterior

Cornu posterius

Cornu laterale

Cornu anterius

Sulcus anterolateralis


Radices posteriores

Arachnoidea materspinalis

Cornu posterius

Pia mater spinalisCanalis centralis

Cornu anterius Spatiumsubarachnoideum

Radices anteriores

a b

c

Weergave van de kolommen (columnae) van de grijze substantie en de bundels (funiculi) van de witte substantie.

Ä Bij een totale dwarslaesie vallen onder de plek van de laesie de motoriek (slappe parese in de spinaleshockfase, gevolgd door spastische parese), alle sensi-biliteitsfuncties en vegetatieve functies uit. Een laesie van de laterale helft van het ruggen-merg (brown-séquardsyndroom) leidt onder de laesie zowel tot spastische parese als tot gedisso-cieerde sensibiliteitsstoornis met uitval van de dieptesensibiliteit (achterstreng) van de getroffen zijde en uitval van het pijn- en temperatuurgevoel (zijstreng) van de niet getroffen zijde.

Uit: Bernhard N. Tillmann - Springer Anatomische Atlas© Springer Uitgeverij 2007

Afb. 4.78

4 Romp

Inhoud

Ruggenmerg en spinale zenuwen 14.78 Ruggenmerg en bouw van de spinale zenuwen. [79]

>


Ruggenmerg




Radices posteriores

Ganglion spinale

Radices anteriores

N. spinalis



Ramus meningeus







Columna posterior

Columna lateralis

Funiculus lateralis

Columna anterior


Funiculus anterior





Funiculusposterior






Radix posterior

Cornu posterius

Cornu laterale

Cornu anterius



Radices posteriores


Cornu posterius



Radices anteriores

a b

c




Ruggenmerg




Radices posteriores

Ganglion spinale

Radices anteriores

N. spinalis



Ramus meningeus







Columna posterior

Columna lateralis

Funiculus lateralis

Columna anterior


Funiculus anterior





Funiculusposterior






Radix posterior

Cornu posterius

Cornu laterale

Cornu anterius



Radices posteriores


Cornu posterius



Radices anteriores

a b

c




Afb. 4.79 a-c

4 Romp

Inhoud

Ruggenmerg en spinale zenuwen 24.79a–c Dwarsdoorsnede van het ruggenmerg (medulla spinalis). [54]

< >

240

1

2

3

4

5

6

7

A

Ruggenmerg en spinale zenuwen4.80a,b a Ruggenmerg, spinalezenuwwortels en spinale ganglia; b Ruggenmerg met gesepareerde voorste wortel. [6]

4.81 Mediaan-sagittale doorsnede van het wervelkanaal en van het ruggenmerg met de uittredende spinale zenuwen, schematische weergave. [15]

C1

C8

Th1

Th12

L1

L5

S1

S5

Co1

Radices spinales = pars spinalis van de nervus accessorius

Ganglion spinale

Radices posteriores= fila radicularia


Ramus posterior= dorsalis

N. spinalis

Conus medullaris

Cauda equina

Filum terminale

C2

Med

ulla

spin

alis

Medullaoblongata

Intumescentiacervicalis

Intumescentialumbosacralis


Radices anteriores= fila radicularia

Conus medullaris

Filum terminale(pars pialis)

a Dorsaal aanzicht b Vooraanzicht

Th1

Th12

L1

S1

C0

Pars cervicalis

Pars thoracica

1e halswervel

7e halswervel1e borstwervel

1e lendenwervel

5e lendenwervel

1e heiligbeenwervel

stuitbeenwervel

5e heiligbeen-wervel

12e borstwervel

Pars lumbalis

Pars sacralis en

pars coccygea

Ä Een conussyndroom (bescha-diging van het ruggenmerg-segment S3 – Co) en een cauda-syndroom (laesie van de wortels van de spinale zenuwen in het gebied van de cauda equina) kunnen ontstaan door tumoren of door een mediale prolaps van de tussenwervelschijf. Kenmer-kende symptomen zijn slappe parese, sensibiliteitsstoornissen in het zg. rijbroekgebied (A Afb. 4.72), incontinentie van blaas en endeldarm en impotentie. < >


Afb. 4.80 a,b

4 Romp

Inhoud

Ruggenmerg en spinale zenuwen 34.80a,b a Ruggenmerg, spinalezenuwwortels en spinale ganglia;

b Ruggenmerg met gesepareerde voorste wortel. [6]

240

1

2

3

4

5

6

7

A

Ruggenmerg en spinale zenuwen4.80a,b a Ruggenmerg, spinalezenuwwortels en spinale ganglia; b Ruggenmerg met gesepareerde voorste wortel. [6]

4.81 Mediaan-sagittale doorsnede van het wervelkanaal en van het ruggenmerg met de uittredende spinale zenuwen, schematische weergave. [15]

C1

C8

Th1

Th12

L1

L5

S1

S5

Co1

Radices spinales = pars spinalis van de nervus accessorius

Ganglion spinale

Radices posteriores= fila radicularia


Ramus posterior= dorsalis

N. spinalis

Conus medullaris

Cauda equina

Filum terminale

C2

Med

ulla

spin

alis

Medullaoblongata

Intumescentiacervicalis

Intumescentialumbosacralis


Radices anteriores= fila radicularia

Conus medullaris

Filum terminale(pars pialis)

a Dorsaal aanzicht b Vooraanzicht

Th1

Th12

L1

S1

C0

Pars cervicalis

Pars thoracica

1e halswervel

7e halswervel1e borstwervel

1e lendenwervel

5e lendenwervel

1e heiligbeenwervel

stuitbeenwervel

5e heiligbeen-wervel

12e borstwervel

Pars lumbalis

Pars sacralis en

pars coccygea

Ä Een conussyndroom (bescha-diging van het ruggenmerg-segment S3 – Co) en een cauda-syndroom (laesie van de wortels van de spinale zenuwen in het gebied van de cauda equina) kunnen ontstaan door tumoren of door een mediale prolaps van de tussenwervelschijf. Kenmer-kende symptomen zijn slappe parese, sensibiliteitsstoornissen in het zg. rijbroekgebied (A Afb. 4.72), incontinentie van blaas en endeldarm en impotentie.

<


Afb. 4.81

4 Romp

Inhoud

Ruggenmerg en spinale zenuwen 44.81 Mediaan-sagittale doorsnede van het wervelkanaal en van het ruggenmerg

met de uittredende spinale zenuwen, schematische weergave. [15]

241 4Ruggenmerg

Ruggenmerg

4.82 Ruggenmerg (situs medullae spinalis), dorsaal aanzicht. [8]

Om het ruggenmerg, de spinalezenuwwortels, het ruggenmergvlies en de epidurale en subarachnoïdale ruimten weer te gevenis het wervelkanaal geopend onder de vijfde borstwervel en is de canalis sacralis van dorsaal geopend.

Pars pialis van hetfilum terminale

Vertebrathoracica V

Arcusvertebrae (res.)

Ganglionspinale

Plexus venosus vertebralisinternus posterior en bindweefsel van het spatium epidurale= extradurale

N. spinalis

A. intercostalis posterior

Ramus anterior = ventralis = n. intercostalis



Ramuslateralis Ramus posterior

= dorsalisRamusmedialis

Ligamentumintertransversarium

A. radicularis posterior

Radix posterior enganglion spinale

Radix anterior

Intredeplaats van de radicesposterior en anteriorin de duraschede

Intumescentia lumbosacralis

Conus medullaris

Caudaequina

Radices anteriores

Radices posteriores

Mm. intertransversariithoracis

M. intercostalis externus

Mm. levatores costarumlongus en brevis

Dura materspinalis

Rami articulares

Arachnoideamater spinalis

Spatiumsubarachnoideum

Ligamentumdenticulatum

Aa. spinalesposteriores

M. intertransversariuslateralis lumborum

M. intertransversariusmedialis lumborum


Afb. 4.82

4 Romp

Inhoud

Ruggenmerg 14.82 Ruggenmerg (situs medullae spinalis), dorsaal aanzicht. [8]

>

242

1

2

3

4

5

6

7

A

Ruggenmerg4.83 Ruggenmerg in het halsgebied, bovenaanzicht. [6]

4.84 Lumbale wervelkanaal en sacrale kanaal, van dorsaal geopend. [15]

Vv. vertebrales

Plexus venosus vertebralisinternus anterior

A. vertebralis

Ganglion spinale

Radix anterior

A. spinalis anterior

Radix posterior

A. spinalis posterior

Spatium subarachnoideum

Spatium epidurale= peridurale

Plexus venosus vertebralisinternus posterior envetrijk bindweefsel

Truncus sympathicus

Ramus communicans



N. spinalis

Pia mater spinalis

Ligamentum denticulatum

Substantia grisea

Substantia alba

Arachnoidea mater spinalis

Dura mater spinalis

Septum arachnoideum

Ligamentum flavum en periost

Ganglion spinale lumbale I

Snijrand van dedura mater spinalis

Snijrand van dearachnoidea mater spinalis

Rami posteriores= dorsales van delumbale zenuwen

Rami anteriores = ventrales van de lumbale zenuwen

Ganglion spinale lumbale V

Foramen intervertebraletussen de tweede en derde sacrale wervel

Filum terminale(pars duralis)

Rami posteriores= dorsales van denn. sacrales

Plexus venosusvertebralis internus

posterior

M. intertransversarius

Radices posteriores en anteriores van de cauda equina

Processuscostarius III

M. quadratuslumborum

Arcus vertebraelumbalis V

Ligamentumiliolumbale

Ganglion spinalesacrale II

Canalis sacralis

N. coccygeus

De cauda equina is zichtbaar gemaakt door de dura mater spinalis en arachnoidea mater spinalis gedeeltelijk te verwijderen.

Ä Een vernauwing van het wervelkanaal (verbiestsyndroom), als gevolg van extra-medullaire tumoren, mediale prolaps van de tussenwervelschijf (in het gebied van de halswervelkolom) of dorsale spondylo-fyten, kan leiden tot compressie van het ruggenmerg.

Ä Lumbaalpuncties worden verricht in de subarachnoïdale ruimte tussen de vierde en vijfde of tussen de derde en vierde lenden-wervel. Diezelfde plaatsen worden gebruikt voor de intrathecale toepassing van lokale spinale anesthesie. Bij epidurale anesthesie wordt het anestheticum in de epidurale ruimte geïnjecteerd.

I Het eind van de durazak (liquorruimte) ligt ter hoogte van de tweede sacrale wervel. In het caudale (extrathecale) segment verenigen zich de door de duraschede omhulde spinalezenuw-wortels nog binnen het sacrale kanaal tot de sacrale en coccygeale zenuwen.


Afb. 4.83

4 Romp

Inhoud

Ruggenmerg 24.83 Ruggenmerg in het halsgebied, bovenaanzicht. [6]

< >

242

1

2

3

4

5

6

7

A

Ruggenmerg4.83 Ruggenmerg in het halsgebied, bovenaanzicht. [6]

4.84 Lumbale wervelkanaal en sacrale kanaal, van dorsaal geopend. [15]

Vv. vertebrales

Plexus venosus vertebralisinternus anterior

A. vertebralis

Ganglion spinale

Radix anterior


Radix posterior


Spatium subarachnoideum


Plexus venosus vertebralisinternus posterior envetrijk bindweefsel

Truncus sympathicus

Ramus communicans



N. spinalis

Pia mater spinalis

Ligamentum denticulatum

Substantia grisea

Substantia alba

Arachnoidea mater spinalis

Dura mater spinalis

Septum arachnoideum

Ligamentum flavum en periost

Ganglion spinale lumbale I

Snijrand van dedura mater spinalis

Snijrand van dearachnoidea mater spinalis

Rami posteriores= dorsales van delumbale zenuwen

Rami anteriores = ventrales van de lumbale zenuwen

Ganglion spinale lumbale V

Foramen intervertebraletussen de tweede en derde sacrale wervel

Filum terminale(pars duralis)

Rami posteriores= dorsales van denn. sacrales

Plexus venosusvertebralis internus

posterior

M. intertransversarius

Radices posteriores en anteriores van de cauda equina

Processuscostarius III

M. quadratuslumborum

Arcus vertebraelumbalis V

Ligamentumiliolumbale

Ganglion spinalesacrale II

Canalis sacralis

N. coccygeus

De cauda equina is zichtbaar gemaakt door de dura mater spinalis en arachnoidea mater spinalis gedeeltelijk te verwijderen.

Ä Een vernauwing van het wervelkanaal (verbiestsyndroom), als gevolg van extra-medullaire tumoren, mediale prolaps van de tussenwervelschijf (in het gebied van de halswervelkolom) of dorsale spondylo-fyten, kan leiden tot compressie van het ruggenmerg.

Ä Lumbaalpuncties worden verricht in de subarachnoïdale ruimte tussen de vierde en vijfde of tussen de derde en vierde lenden-wervel. Diezelfde plaatsen worden gebruikt voor de intrathecale toepassing van lokale spinale anesthesie. Bij epidurale anesthesie wordt het anestheticum in de epidurale ruimte geïnjecteerd.

I Het eind van de durazak (liquorruimte) ligt ter hoogte van de tweede sacrale wervel. In het caudale (extrathecale) segment verenigen zich de door de duraschede omhulde spinalezenuw-wortels nog binnen het sacrale kanaal tot de sacrale en coccygeale zenuwen.


Afb. 4.84

4 Romp

Inhoud

Ruggenmerg 34.84 Lumbale wervelkanaal en sacrale kanaal, van dorsaal geopend. [15]

<

243 4Ruggenmerg: bloedvoorziening

Ruggenmerg

a Arteriële verzorging: aa. spinales posteriores (posterolaterales), a. spinalis anterior, aa. radiculares anteriores en posteriores uit de aa. vertebralis, cervicalis ascendens, cervicalis profunda, intercostalis suprema, intercostales posteriores en lumbales b Veneuze drainage c Dwarsdoorsnede van het ruggen-merg. Op de rechter zijde de arteriële verzorging, op de linker zijde de veneuze drainage

A. radicularis (anterior) magna= arterie van Adamkiewicz

Ramus spinalis (radicularis) van de a. cervicalis profunda

Rami spinales (radiculares) van de a. vertebralis

Ramus spinalis (radicularis) van de a. cervicalis ascendens

V. spinalis anterior

V. cervicalis profunda

V. hemiazygos accessoria

V. hemiazygos

V. lumbalis ascendens

A. basilaris


A. vertebralis

A. cervicalis ascendens

A. cervicalis profunda

A. subclavia sinistra

Pars thoracia aortae

A. intercostalisposterior X

Arteriën voor de verzorging van de cauda equina

Pars abdominalis aortae

Aa. lumbales

Aa. intercostalesposteriores

Arcus aortae

a Vooraanzicht b Vooraanzicht

c

V. vertebralis

V. subclavia

V. jugularis interna (res.)

V. cavasuperior

V. azygos

A. radicularis anterior




Ramus spinalis

Ramus spinalis


V. spinalis posterior

Vasocorona medullaris

4.85a–c Bloedvoorziening van het ruggenmerg, halfschematische weergave. [79, 63]

Ä Beschadiging van de a. radicularis magna leidt tot gebrekkige door-bloeding en functieverlies van de ruggenmergsegmenten die door deze arterie verzorgd worden. Een arteria-spinalis-anteriorsyn-droom, bv. bij trombose van de arterie, leidt onder de laesie tot parese ter hoogte van het betref-fende ruggenmergsegment, tot spasticiteit en tot gedissocieerde sensibiliteitsstoornissen (de pijn- en temperatuurbeleving is gestoord, de dieptesensibiliteit blijft behouden).

I De verzorgingsgebieden vanuit de a. spinalis anterior en de a. spinalis posterior zijn hier weergegeven.

243 4Ruggenmerg: bloedvoorziening

Ruggenmerg

a Arteriële verzorging: aa. spinales posteriores (posterolaterales), a. spinalis anterior, aa. radiculares anteriores en posteriores uit de aa. vertebralis, cervicalis ascendens, cervicalis profunda, intercostalis suprema, intercostales posteriores en lumbales b Veneuze drainage c Dwarsdoorsnede van het ruggen-merg. Op de rechter zijde de arteriële verzorging, op de linker zijde de veneuze drainage

A. radicularis (anterior) magna= arterie van Adamkiewicz

Ramus spinalis (radicularis) van de a. cervicalis profunda

Rami spinales (radiculares) van de a. vertebralis

Ramus spinalis (radicularis) van de a. cervicalis ascendens


V. cervicalis profunda

V. hemiazygos accessoria

V. hemiazygos

V. lumbalis ascendens

A. basilaris


A. vertebralis

A. cervicalis ascendens

A. cervicalis profunda

A. subclavia sinistra

Pars thoracia aortae

A. intercostalisposterior X

Arteriën voor de verzorging van de cauda equina

Pars abdominalis aortae

Aa. lumbales

Aa. intercostalesposteriores

Arcus aortae

a Vooraanzicht b Vooraanzicht

c

V. vertebralis

V. subclavia

V. jugularis interna (res.)

V. cavasuperior

V. azygos

A. radicularis anterior




Ramus spinalis

Ramus spinalis


V. spinalis posterior

Vasocorona medullaris

4.85a–c Bloedvoorziening van het ruggenmerg, halfschematische weergave. [79, 63]

Ä Beschadiging van de a. radicularis magna leidt tot gebrekkige door-bloeding en functieverlies van de ruggenmergsegmenten die door deze arterie verzorgd worden. Een arteria-spinalis-anteriorsyn-droom, bv. bij trombose van de arterie, leidt onder de laesie tot parese ter hoogte van het betref-fende ruggenmergsegment, tot spasticiteit en tot gedissocieerde sensibiliteitsstoornissen (de pijn- en temperatuurbeleving is gestoord, de dieptesensibiliteit blijft behouden).

I De verzorgingsgebieden vanuit de a. spinalis anterior en de a. spinalis posterior zijn hier weergegeven.


Afb. 4.85 a-c

4 Romp

Inhoud

Ruggenmerg: bloedvoorziening4.85a–c Bloedvoorziening van het ruggenmerg, halfschematische weergave. [79, 63]

244

1

2

3

4

5

6

7

A

Wervelkolom en wervelkanaal: venen4.86a–c Venen van wervelkolom en wervelkanaal. [a–c 58, 59; c 13]

a Plexus venosus vertebralis externus b Plexus venosus vertebralis externus en plexus venosus vertebralis internus in het gebied van de borstwervelkolomc Mediaan-sagittale doorsnede van de wervelkolom, plexus venosus vertebralis internus A Afb. 4.51b

Corpusvertebrae

thoracicae I

Processusspinosusvertebraethoracicae I Plexus venosus

vertebralis internusanterior

Sinustransversus

Plexus venosusvertebralisinternusanterior

Plexus venosusvertebralisinternusposterior

Vv. basi-vertebrales

Sinusoccipitalis

Corpusvertebraelumbalis I

Processusspinosusvertebraelumbalis I

V. jugularisinterna

Paravertebralehalsspieren

V. cervicalisprofunda

Anastomosennaar de

vv. intercostalesposteriores

Plexus venosusvertebralis

externusposterior

Anastomosen naarde vv. lumbales

Anastomosen naarde vv. gluteae

V. azygos

Plexus venosus vertebralis externus

anterior

V. hemiazygos

V. intercostalisposterior

Ligamentumlongitudinale

anterius

Ramusdorsalis

V. inter-vertebralis

Plexus venosusvertebralis internusposterior

a Achteraanzicht

b Aanzicht voor-lateraal

c Mediaal aanzicht van het rechter snijvlak


Afb. 4.86 a-c

4 Romp

Inhoud

Wervelkolom en wervelkanaal: venen4.86a–c Venen van wervelkolom en wervelkanaal. [a–c 58, 59; c 13]

245 4Ruggenmerg en wervelkanaal: beeldvorming

Ruggenmerg

4.87 Mediaan-sagittale doorsnede van het wervelkanaal van een 15-jarige jongen. [60]

4.88 Lumbale myelografie bij een 60-jarige vrouw, voor-achterwaartse opname. [60]

4.89 Axiale CT-scan (transversale doorsnede) ter hoogte van de 4e lendenwervel bij een 60-jarige vrouw. [60]

Postmyelo-CT na inbrengen van röntgencontrastmiddel in de subarachnoïdale ruimte, weergave van de cauda equina.

Radices anteriores enposteriores van decauda equina

Medullaoblongata

Cisternacerebellomedullaris

posterior

Medullaspinalis


= leptomeningeum

Vertebralumbalis I

Conusmedullaris

Einde van desubarachnoïdale ruimte

Nn. sacrales

1e sacrale wervel

Cauda equina

Corpus vertebrae lumbalis IV

Pediculus arcusvertebrae


Articulatiozygapophysialis


MRT-T2 gewogen opname.

I Het traject van het contrastmiddel in de door het perineurium omhulde endoneurale ruimte van de lumbale en sacrale zenuwen (afvoer-kanalen van de liquor cerebrospinalis) is zichtbaar.


Ruggenmerg






Medullaoblongata


posterior

Medullaspinalis


= leptomeningeum

Vertebralumbalis I

Conusmedullaris


Nn. sacrales

1e sacrale wervel

Cauda equina








>


Afb. 4.87

4 Romp

Inhoud

Ruggenmerg en wervelkanaal: beeldvorming 14.87 Mediaan-sagittale doorsnede van het wervelkanaal van een 15-jarige jongen. [60]


Ruggenmerg






Medullaoblongata


posterior

Medullaspinalis


= leptomeningeum

Vertebralumbalis I

Conusmedullaris


Nn. sacrales

1e sacrale wervel

Cauda equina









Afb. 4.88

4 Romp

Inhoud

Ruggenmerg en wervelkanaal: beeldvorming 24.88 Lumbale myelografi e bij een 60-jarige vrouw, voor-achterwaartse opname. [60]

< >


Ruggenmerg






Medullaoblongata


posterior

Medullaspinalis


= leptomeningeum

Vertebralumbalis I

Conusmedullaris


Nn. sacrales

1e sacrale wervel

Cauda equina









Afb. 4.89

4 Romp

Inhoud

Ruggenmerg en wervelkanaal: beeldvorming 34.89 Axiale CT-scan (transversale doorsnede) ter hoogte van de 4e lendenwervel

bij een 60-jarige vrouw. [60]

<

Ruggenmerg en spinale zenuwenkellebeek.net/afy/hoofdstukken/H.4.4 Romp.pdf · 239 4 Ruggenmerg en...

Documents

Transcript of Ruggenmerg en spinale zenuwenkellebeek.net/afy/hoofdstukken/H.4.4 Romp.pdf · 239 4 Ruggenmerg en...