‘De rol van de catalogus, nu en in de toekomst’ Een discussiestuk

Voorbereidingsgroep: Guus van den Brekel, Henk Ellermann, Jan-Arjen Mondria, Marjolein Nieboer (vz)Versie19 mei 2009 (laatste bewerking GB, toevoeging 4de hoofdvraag)

Samenvatting

Hoofdvragen1) Voldoet onze huidige catalogus aan de eisen die onze gebruikers eraan stellen

(nu en in de toekomst)?2) Voldoet onze huidige catalogus aan de eisen die wij als bibliotheek eraan

stellen als beheersinstrument (nu en in de toekomst)?3) Hoe zou onze catalogus er idealiter uit moeten (gaan) zien om voor gebruikers

en bibliotheek een nuttig instrument te blijven?4) Willen we dat de gebruiker de catalogus kan aanpassen aan eigen

wensen/zoekmanier? (toegevoegd 19 mei 2009)

Discussievragen1) Is de catalogus uitsluitend bedoeld voor known-item search of ook voor

searching-and-browsing?2) Wat is ‘eigen bezit’ van de RUG en op welk niveau nemen we dit op?3) Welke formele en welke inhoudelijke metadata nemen we in de catalogus op?4) Welke functies bieden we aan in de primaire en secundaire catalogus?5) Hoe leggen we vanuit onze catalogus de link met (welke?) andere

literatuurzoeksystemen en moeten de primaire en de secundaire catalogus elk een eigen interface hebben, of is het beter om ze geïntereerd via één interface aan te bieden?

6) Hoe gaan we ervoor zorgen dat acquisitiegegevens, catalogiseergegevens en inhoudelijke metadata zo snel en efficiënt mogelijk via de (werk)catalogus zichtbaar worden?

7) Welke nieuwe mogelijkheden gaan we aanbieden, naast de mogelijkheden die de huidige catalogus geeft?

Uitgangspunt

Het bezit van de bibliotheken van de Rijksuniversiteit Groningen is tegenwoordig niet meer uitsluitend vindbaar via de catalogus, maar in toenemende mate ook – geheel of gedeeltelijk – via andere zoeksystemen (PiCarta, WorldCat, Google Scholar, e.d.), waardoor het belang van de catalogus in het zoekproces van de gebruikers is afgenomen. De catalogus blijft echter nodig als beheersinstrument voor de bibliotheek enerzijds en voor het publiek anderzijds.

Dit discussiestuk probeert de belangrijkste aspecten van de rol van de catalogus te belichten vanuit de huidige theorie en praktijk en biedt vragen aan als uitgangspunt voor de discussie.

Hoofdvragen1) Voldoet onze huidige catalogus aan de eisen die onze gebruikers eraan stellen (nu en

in de toekomst)?

1/4

2) Voldoet onze huidige catalogus aan de eisen die wij als bibliotheek eraan stellen als beheersinstrument (nu en in de toekomst)?

3) Hoe zou onze catalogus er idealiter uit moeten (gaan) zien om voor gebruikers en bibliotheek een nuttig instrument te blijven?

Discussievragen

1. ‘Known-item search’ versus ‘searching-and-browsing’

Is de catalogus uitsluitend bedoeld voor known-item search of ook voor searching-and-browsing? Wat is het doel en het gebruik van de catalogus?

Voor de discussie is het nuttig om twee typen catalogi te onderscheiden:1) De ‘primaire’ catalogus (de traditionele catalogus), die vooral bedoeld is voor een

known-item search in de eigen collectie, gekoppeld aan een reeks leenfuncties. In deze catalogus zijn identificatie, locatie, leenfuncties, documentleverantie en toegang tot digitale fulltext tijdschriften en boeken het belangrijkste.

2) De ‘secundaire’ catalogus (een ‘literatuurzoekmachine’), die naast de functies van de primaire catalogus extra mogelijkheden biedt voor ‘searching-and-browsing’.

Wanneer we het hierna hebben over ‘de catalogus’, dan bedoelen we daarmee steeds de primaire catalogus, tenzij anders aangegeven.

2. Inhoud van de catalogus (in termen van objecten)De catalogus zou in principe alleen het eigen (RUG-)bezit moeten beschrijven, al maken techniek en het Internet het mogelijk om een enorme digitale collectie – die strikt genomen geen RUG-bezit is - eveneens vindbaar te maken.

a. Wat is ‘eigen bezit’ van de RUG?- Boeken, tijdschriften, brieven, online bronnen, artikelen, bladmuziek, geluid, audiovisueel materiaal, illustratief materiaal, software, cartografisch materiaal? (Lijstje van materiaal ontleend aan PiCarta)- Uitgaven waarvoor betaald is? (Maar dat zou betekenen dat de papieren versie van het ‘Groene Boekje’ wel in de catalogus wordt opgenomen, maar de elektronische versie niet omdat die gratis is...)- Materiaal uit de repository’s? (Dissertaties, rapporten, datasets, patenten, …)- Scripties?- Onderwijsmateriaal?- …

b. Op welk niveau nemen we het eigen bezit van de RUG op?- Artikelen? (Met name de repository’s bevatten veel artikelen…)- Hoofdstukken uit boeken (‘Book articles’)?- …

3. Inhoud van de catalogus (in termen van metadata)Met gebruikmaking van bijvoorbeeld WorldCat selection kunnen formele en inhoudelijke metadata van leveranciers rechtstreeks ingelezen worden in onze (werk)catalogus. Hoever willen we hierin gaan?

a. Welke formele metadata nemen we in de catalogus op? Voor alle objecten – ongeacht materiaalsoort - een aantal verplichte velden (bijv. auteur, titel, jaar), aangevuld met facultatieve velden?- Voor elke materiaalsoort een aantal verplichte velden, aangevuld met facultatieve velden?- Identifiers voor auteurs en instellingen, naast die voor publicaties?

2/4

- …

b. Welke inhoudelijke metadata nemen we in de catalogus op?- Basisclassificatiecodes (NBC)?, - GOO-trefwoorden?, - LOC?, - Dewey?, - …

4. Functies

Welke functies bieden we aan in de primaire en secundaire catalogus? Wat willen we met de catalogus kunnen?- lokaliseren (is het object in bezit van de RUG en waar bevindt het zich?), - lenen, - reserveren, - verlengen, - laten bezorgen, - laten kopiëren, - toegang tot online publicaties, - via IBL lenen, - via IBL laten kopiëren, - downloaden, - aanschaffen, - …Voor de secundaire catalogus:- selecteren van resultaten, - opslaan van resultaten, - personalisatietools, - …

5. Relaties met andere literatuurzoeksystemenDe bibliotheken bieden een grote hoeveelheid van databases aan waarin eigenlijk nooit vanuit een bestand verwezen kan worden naar andere beschikbare, mogelijk relevante bestanden, ook RUGLinks (onze linkresolver SFX) laat geen relaties zien met andere zoeksystemen. Willen we dit veranderen?

a. Hoe leggen we vanuit onze catalogus de link met (welke?) andere (literatuur) zoeksystemen?- PiCarta, - WorldCat, - PurpleSearch, - Google, - Google Scholar, - Google Books, - …

b. Moeten de primaire en de secundaire catalogus elk een eigen interface hebben, of is het beter om ze geïntegreerd via één interface aan te bieden?

6. Efficiënte documentverwerking

Een efficiënte(re) workflow bij de documentverwerking kan bijdragen aan uitbreiding van de functionaliteit van de catalogus. Hoe gaan we ervoor zorgen dat acquisitiegegevens, catalogiseergegevens en inhoudelijke metadata zo snel en efficiënt mogelijk via de (werk)catalogus zichtbaar worden?- Tijdens het acquisitieproces, waar dit kan, zoveel mogelijk data geautomatiseerd overnemen- Acquisitiegegevens dan ook meteen laten zien in de catalogus?- …

7. Vernieuwende vormen van dienstverlening

Welke nieuwe mogelijkheden gaan we aanbieden, naast de mogelijkheden die de huidige catalogus geeft? Waar kiezen we voor?- Flexibiliteit voor de bibliotheek, zowel inhoudelijk als qua uiterlijk (bij voorkeur onafhankelijk van externe partijen/leveranciers)?- Flexibiliteit voor de gebruiker, d.w.z. aanpasbaar aan zijn/haar zoekstijl?- Een open systeem met gestandaardiseerde uitwisselingsformaten om verbindingen met externe informatiesets mogelijk te maken?- Meer mogelijkheden tot overname van gegevens in Nestor?- …

Literatuur1. Calhoun, Karen (2009). Online catalogs: what users and librarians want. ISBN

1556534116 http://www.oclc.org/us/en/reports/onlinecatalogs/default.htm

3/4

2. Calhoun, Karen (2006). The changing nature of the catalog and its integration with other discovery tools. www.loc.gov/catdir/*calhoun*-report-final.pdf <http://www.loc.gov/catdir/ calhoun-report-final.pdf>

3. Dempsey, Lorcan (2006). Lifting out the catalog experience.4. http://orweblog.oclc.org/archives/001021.html 5. http://www.nla.gov.au/nla/staffpaper/2007/documents/Dellit-Fitch-

Rethinkingthecatalogue.pdf6. http://webcat.acpl.lib.in.us/uhtbin/cgisirsi/x/0/0/49

4/4