RFID TAGS: een onderzoek bij bevoorrechte getuigen · maar jammer genoeg niet bereid waren om mee...

I

UNIVERSITEIT GENT

FACULTEIT ECONOMIE EN BEDRIJFSKUNDE

ACADEMIEJAAR 2008 – 2009

RFID TAGS: een onderzoek bij

bevoorrechte getuigen

Masterproef voorgedragen tot het bekomen van de graad van

Master in de Toegepaste Economische Wetenschappen: Handelsingenieur

Maxime Bernaert

onder leiding van

Prof. dr. Patrick Van Kenhove

III

UNIVERSITEIT GENT

FACULTEIT ECONOMIE EN BEDRIJFSKUNDE

ACADEMIEJAAR 2008 – 2009

RFID TAGS: een onderzoek bij

bevoorrechte getuigen

Masterproef voorgedragen tot het bekomen van de graad van

Master in de Toegepaste Economische Wetenschappen: Handelsingenieur

Maxime Bernaert

onder leiding van

Prof. dr. Patrick Van Kenhove

IV

Permission

Ondergetekende verklaart dat de inhoud van deze masterproef mag geraadpleegd en/of

gereproduceerd worden, mits bronvermelding.

Maxime Bernaert

I

1 Woord vooraf

Ik zou graag enkele mensen willen bedanken die mij geholpen hebben bij het realiseren van deze

masterproef.

Eerst en vooral bedank ik Professor Patrick Van Kenhove, mijn promotor en raadsman tijdens deze

masterproef. Hij heeft me steeds bijgestaan, goede tips gegeven, bijgestuurd en opmerkingen

gegeven waar nodig.

Vervolgens bedank ik alle organisaties en personen die tijd hebben gemaakt voor een interview:

• Colruyt

• Unilever

• Metro Group

• RFID Innovation Center

• EPC Competence Center

• Professor Walter Van Dyck

Ook wens ik de organisaties te bedanken die gereageerd hebben op mijn vraag tot een interview,

maar jammer genoeg niet bereid waren om mee te werken:

• Wal-Mart

• Carrefour

• Delhaize

Tot slot bedank ik mijn ouders, broer en zus, Jeannine en William De Cock en andere vrienden voor

de steun die ze mij gaven tijdens het werk en voor het nalezen van de finale versie.

II

2 Inhoudsopgave

1 Woord vooraf ..................................................................................................................................... I

2 Inhoudsopgave ................................................................................................................................. II

3 Lijst van figuren ................................................................................................................................. V

4 Inleiding ............................................................................................................................................ 1

5 Literatuuronderzoek .......................................................................................................................... 3

5.1 Basisbegrippen van RFID ......................................................................................................... 5

5.1.1 RFID technologie ................................................................................................................. 5

5.1.2 RFID systemen .................................................................................................................... 5

5.1.3 RFID tags ............................................................................................................................. 6

5.1.4 RFID poeder ........................................................................................................................ 8

5.1.5 EPCglobal ........................................................................................................................... 9

5.1.5.1 EPCglobal Class 1/Generation 2 ............................................................................... 10

5.1.6 GS1 .................................................................................................................................... 10

5.1.7 Serial Shipping Container Code (SSCC) ........................................................................... 10

5.1.8 Uniforme standaarden ....................................................................................................... 10

5.1.9 Electronic Product Code (EPC) ......................................................................................... 11

5.1.10 RFID tags op verschillende verpakkingsniveaus ........................................................... 12

5.1.11 Open en gesloten systemen .......................................................................................... 12

5.1.12 Near Field Communication (NFC).................................................................................. 13

5.1.13 Steun van de overheid ................................................................................................... 13

5.2 Voordelen van RFID binnen de retail sector ........................................................................... 14

5.2.1 Voordelen voor de consumenten ....................................................................................... 14

5.2.2 Voordelen voor de retailers ................................................................................................ 14

5.2.3 Stabiliteit in de planning van de supply chain .................................................................... 15

5.3 RFID vanuit het standpunt van de experts .............................................................................. 16

5.4 RFID vanuit het standpunt van de producenten ...................................................................... 17

5.4.1 Procter & Gamble............................................................................................................... 17

5.4.2 Kraft Foods ......................................................................................................................... 17

5.5 RFID vanuit het standpunt van de retailers ............................................................................. 18

5.5.1 Wal-Mart ............................................................................................................................. 19

5.5.2 C1000 supermarkten ......................................................................................................... 20

5.6 RFID vanuit het standpunt van de consumenten .................................................................... 21

5.7 Onderzoeksvragen .................................................................................................................. 24

5.7.1 Factoren die de adoptie van RFID beïnvloeden ................................................................ 24

5.7.1.1 Technologische factoren ............................................................................................ 24

5.7.1.2 Organisatorische factoren .......................................................................................... 25

5.7.1.3 Omgevingsfactoren .................................................................................................... 26

5.8 Onderzoeksmethodologie ....................................................................................................... 27

III

6 Interviews ........................................................................................................................................ 28

6.1 De Colruyt groep ..................................................................................................................... 28

6.1.1 Algemeen ........................................................................................................................... 28

6.1.2 Hoe en wanneer is de belangstelling voor scanning bij Colruyt ontstaan? ....................... 28

6.1.3 Ingangscontrole en voorraadbeheer bij Colruyt ................................................................. 29

6.1.4 Voordelen van scanning bij Colruyt ................................................................................... 30

6.1.5 Het interview ...................................................................................................................... 30

6.1.6 Waarom zijn de testen toch niet positief uitgedraaid binnen Colruyt? ............................... 38

6.2 Unilever ................................................................................................................................... 40

6.3 Metro Group ............................................................................................................................ 45

6.3.1 Metro Group Real; Future Store ........................................................................................ 45

6.3.1.1 Algemeen ................................................................................................................... 45

6.3.1.2 De nieuwe Real; Future Store .................................................................................... 45

6.3.1.3 Innovaties in de Real; Future Store ........................................................................... 46

6.3.1.3.1 RFID in de slagerij ................................................................................................. 46

6.3.1.3.2 RFID bij de checkout ............................................................................................. 48

6.3.2 RFID in Metro Group .......................................................................................................... 49

6.3.2.1 RFID voor binnenkomende goederen ........................................................................ 49

6.3.2.2 RFID in andere afdelingen van Metro Group ............................................................. 50

6.3.3 Een blik op de toekomst van RFID binnen Metro Group ................................................... 53

6.3.3.1 Beschikbaarheid en versheid ..................................................................................... 53

6.3.3.2 Gedetailleerd voorraadbeheer ................................................................................... 53

6.3.3.3 Informatie en dienstverlening ..................................................................................... 54

6.3.3.4 Internationale goederenstroom .................................................................................. 54

6.3.4 Verantwoord gebruik van RFID binnen Metro Group ........................................................ 56

6.3.5 Metro Group RFID Innovation Center ................................................................................ 58

6.3.5.1 Samenwerking met partners ...................................................................................... 58

6.3.5.2 Waarom RFID? .......................................................................................................... 60

6.3.5.2.1 RFID in order picking ............................................................................................. 60

6.3.5.2.2 RFID in warehouse management ......................................................................... 61

6.3.5.2.3 RFID in warenhuizen ............................................................................................. 64

6.3.5.2.4 RFID in winkels van de toekomst .......................................................................... 66

6.3.5.2.5 RFID voor thuisgebruik .......................................................................................... 70

6.3.5.3 Starter Kits ................................................................................................................. 72

6.3.5.3.1 Starter Kit A ........................................................................................................... 72

6.3.5.3.2 Starter Kit B ........................................................................................................... 73

6.3.5.3.3 Starter Kit C ........................................................................................................... 74

6.3.5.4 RFID ontwikkeling staat niet stil ................................................................................. 74

6.3.6 Technische studie .............................................................................................................. 75

6.3.6.1 De technische analyse ............................................................................................... 76

IV

6.3.6.2 Resultaten van het pilootproject ................................................................................. 80

6.3.6.3 Accumulatie-effect ..................................................................................................... 80

6.3.6.4 95+X procent actieplan .............................................................................................. 81

6.3.6.4.1 Analyse .................................................................................................................. 81

6.3.6.4.2 Documentatie van fouten ...................................................................................... 82

6.3.6.4.3 Testen .................................................................................................................... 84

6.3.6.5 Conclusie van het pilootproject .................................................................................. 86

6.3.6.5.1 Keuze van de RFID tag en type antennes ............................................................ 86

6.3.6.5.2 Opbouw van de lezers ........................................................................................... 86

6.3.6.5.3 Bouw van de poorten voor binnenkomende en uitgaande goederen ................... 86

6.3.6.6 Algemene besluiten uit de technische studie ............................................................. 87

7 Conclusie ........................................................................................................................................ 88

8 Besluit ............................................................................................................................................. 94

9 Bijlagen .............................................................................................................................................. I

9.1 Bijlage 1: Gebruikte frequenties van RFID systemen in verschillende landen .......................... I

9.2 Bijlage 2: Technische uitdieping van de µ-chip .......................................................................... I

9.2.1 Specificaties van de µ-chip ................................................................................................... I

9.2.2 Werking van de µ-chip .......................................................................................................... I

9.2.3 Mogelijke applicaties van de µ-chip ..................................................................................... II

9.3 Bijlage 3: Innovaties van de Real; Future Store ......................................................................... I

9.3.1 Mobiel winkelen (Mobile Shopping) ..................................................................................... II

9.3.2 Sportafdeling (Sports Department) ..................................................................................... III

9.3.3 Verse voeding en kant-en-klaar-maaltijden (Fresh Food & Convenience) en groenten en

fruit (Fruit & Vegetables) .................................................................................................................. IV

9.3.4 Vismarkt (Fish Market) ......................................................................................................... V

9.3.5 De slagerij (The Master Butcher) ........................................................................................ VI

9.3.6 Schoonheid en verzorging (Beauty & More) ..................................................................... VIII

9.3.7 Wijnen en dranken (Wines & Spirits World) ........................................................................ IX

9.3.8 Checkout (Checkout Area) ................................................................................................... X

10 Lijst van de geraadpleegde werken ............................................................................................... I

10.1 Wetenschappelijk .................................................................................................................. I

10.2 Internet ............................................................................................................................... VII

V

3 Lijst van figuren

Figuur 1: Werking van RFID .................................................................................................................... 3

Figuur 2: RFID bekeken vanuit vier verschillende standpunten .............................................................. 4

Figuur 3: Een typisch RFID systeem ....................................................................................................... 6

Figuur 4: Energie- en gegevensoverdracht in een RFID systeem........................................................... 7

Figuur 5: toepassingsvoorbeeld: een geschenkbon ................................................................................ 8

Figuur 6: Afmeting vergeleken met een menselijke vingertop ................................................................. 8

Figuur 7: de µ-chip ................................................................................................................................... 9

Figuur 8: Decimaal voorbeeld van de EPC ............................................................................................ 12

Figuur 9: De verwachte groei van RFID in Europa tot 2022 .................................................................. 18

Figuur 10: Voorbeeld van een ponskaart ............................................................................................... 29

Figuur 11: Structuur van Colruyt ............................................................................................................ 31

Figuur 12: 3D model van de RFID poort ................................................................................................ 31

Figuur 13: RFID poort ............................................................................................................................ 32

Figuur 14: RFID tag geïntegreerd in een sticker ................................................................................... 32

Figuur 15: De flag tag ............................................................................................................................ 33

Figuur 16: Innovatietheorie van Rogers ................................................................................................. 34

Figuur 17: Kans op leesbaarheid van RFID tags op een pallet ............................................................. 35

Figuur 18: Leesbaarheid van de tags .................................................................................................... 35

Figuur 19: Het Europoolsysteem ........................................................................................................... 36

Figuur 20: Het Trailer Portal systeem van Microlise .............................................................................. 37

Figuur 21: Logo Unilever........................................................................................................................ 40

Figuur 22: Integratie van RFID in het systeem ...................................................................................... 42

Figuur 23: Een RFID label van Marks & Spencer .................................................................................. 43

Figuur 24: Het visitor center van de Metro Group Real; Future Store in Tönisvorst ............................. 45

Figuur 25: De Real; Future Store in Tönisvorst ..................................................................................... 46

Figuur 26: Een RFID tag op een schotel vlees ...................................................................................... 47

Figuur 27: Aanduiding van het gebruik van RFID tags .......................................................................... 47

Figuur 28: Betaling via Near Field Communication ............................................................................... 48

Figuur 29: RFID voor binnenkomende goederen .................................................................................. 49

Figuur 30: De Smart Dressing Room in Galeria Kaufhof in Essen ........................................................ 51

Figuur 31: De Smart Shelf en Smart Mirror in Galeria Kaufhof in Essen .............................................. 51

Figuur 32: De vorklift heeft een lezer die de RFID tags van elke pallet registreert ............................... 52

Figuur 33: Uitgaande goederen in Fat Kee Stevedores Limited in Hong Kong..................................... 54

Figuur 34: Binnenkomende goederen in het Metro Group Distribution Center in Unna ........................ 55

Figuur 35: Vermelding van de aanwezigheid van een RFID tag ........................................................... 56

Figuur 36: De De-Activator .................................................................................................................... 57

Figuur 37: RFID wordt in heel de supply chain toegepast ..................................................................... 58

Figuur 38: Grondplan van het Metro Group RFID Innovation Center .................................................... 59

VI

Figuur 39: Het Metro Group RFID Innovation Center en European EPC Competence Center ............ 59

Figuur 40: Het Pick-by-light System ...................................................................................................... 61

Figuur 41: Het Hanger-goods Sorter System ........................................................................................ 61

Figuur 42: RFID poort ............................................................................................................................ 62

Figuur 43: RFID handheld lezers ........................................................................................................... 62

Figuur 44: Vorkliften uitgerust met RFID lezers ..................................................................................... 63

Figuur 45: het Pick by Voice systeem .................................................................................................... 63

Figuur 46: Een krimpfolie verpakkingsmachine met geïntegreerde RFID lezer .................................... 64

Figuur 47: De Smart Mirror .................................................................................................................... 65

Figuur 48: De Smart Shelf met monitor ................................................................................................. 65

Figuur 49: De self checkout ................................................................................................................... 66

Figuur 50: Een Smart Shelf met monitor voor reclameboodschappen .................................................. 66

Figuur 51: De Smart Trolley, voorzien van een Personal Shopping Assistant ...................................... 67

Figuur 52: Informatieterminal voor wijnen met Everywhere Display...................................................... 67

Figuur 53: Een RFID armband ............................................................................................................... 68

Figuur 54: Een automaat voor leeggoed ............................................................................................... 68

Figuur 55: Checkout balie met geïntegreerde RFID lezer, barcode scanner en De-Activator .............. 69

Figuur 56: De Smart Checkout .............................................................................................................. 69

Figuur 57: De Smart Fridge ................................................................................................................... 70

Figuur 58: De Smart Wine Cooling Cabinet........................................................................................... 71

Figuur 59: De Smart Washing Machine ................................................................................................. 71

Figuur 60: Internet Protocol telefoon ..................................................................................................... 72

Figuur 61: Het verschil tussen startpakket A en B ................................................................................. 73

Figuur 62: Startpakket C ........................................................................................................................ 74

Figuur 63: De supply chain van het centraal distributiecentrum tot de winkel....................................... 76

Figuur 64: Het EPCglobal Architecture Framework gebruikt tijdens het pilootproject ........................... 77

Figuur 65: De poorten voor binnenkomende en uitgaande goederen, uitgerust met RFID lezers ........ 78

Figuur 66: Componenten van een RFID poort ...................................................................................... 79

Figuur 67: Analyse van de read rates via de RFID Web Analyzer ........................................................ 81

Figuur 68: Een poster met aanwijzingen voor de bevestiging van RFID tags uit het distributiecentrum

in Essen .......................................................................................................................................... 83

Figuur 69: De oorzaken van foute lezingen na de genomen maatregelen ............................................ 84

Figuur 70: De echovrije kamer ............................................................................................................... 85

Figuur 71: RFID tag aangepast voor Tetra Paks ................................................................................... 85

Figuur 72: Het Innovator’s Dilemma van Christensen ........................................................................... 93

Figuur 73: een blokdiagram van de µ-chip ............................................................................................... I

Figuur 74: Diagram van de werking van een RFID systeem met een µ-chip .......................................... II

Figuur 75: De µ-chip in ID management .................................................................................................. II

Figuur 76: De µ-chip in life cycle management ...................................................................................... III

Figuur 77: Robot Ally ................................................................................................................................ I

VII

Figuur 78: Sitemap van de Real; Future Store in Tönisvorst................................................................... II

Figuur 79: De Mobile Shopping Assistant ................................................................................................ II

Figuur 80: De sportafdeling..................................................................................................................... III

Figuur 81: Geluidsdouche ....................................................................................................................... III

Figuur 82: Real; Quality kant-en-klaar-maaltijden .................................................................................. IV

Figuur 83: De presentatie van de verse voeding .................................................................................... IV

Figuur 84: De bistro vóór en na ............................................................................................................... V

Figuur 85: Optische productherkenning ................................................................................................... V

Figuur 86: De vismarkt ............................................................................................................................ VI

Figuur 87: De interactieve vloer en het systeem erachter ...................................................................... VI

Figuur 88: De slagerij ............................................................................................................................. VII

Figuur 89: Een RFID tag op een schotel vlees ...................................................................................... VII

Figuur 90: Aanduiding van het gebruik van RFID tags ......................................................................... VIII

Figuur 91: De informatieterminal voor huidverzorging .......................................................................... VIII

Figuur 92: De schoonheidsterminal ........................................................................................................ IX

Figuur 93: De wijnproefbar...................................................................................................................... IX

Figuur 94: Betalen met behulp van de vingerafdruk ................................................................................ X

Figuur 95: De betalingsautomaat ............................................................................................................. X

Figuur 96: Express self checkout ............................................................................................................ XI

Figuur 97: Betaling via Near Field Communication ................................................................................ XI

1

4 Inleiding

Nadat ze een sms ontvangen heeft van een kledingzaak enkele meters verderop om haar te zeggen

dat haar favoriete kledingmerk in voorraad is, wandelt een vrouw de winkel binnen en neemt drie

kledingstukken mee naar het pashokje. Als ze zich omkleedt, verschijnen drie regels tekst op de

spiegel die haar vertellen dat ze een zomerkleedje, een rok en een blouse heeft genomen. Terwijl ze

naar zichzelf kijkt als ze het zomerkleedje aanheeft, begint de spiegel accessoires aan te bevelen die

er goed bij zouden passen. De vrouw is niet van plan om kledingstukken te stelen, maar als ze het wel

was, zou ze het al niet meer gedurfd hebben aangezien het pashokje goed blijkt te weten wat ze van

de winkelvloer genomen heeft.

Op hetzelfde moment krijgt de winkelverantwoordelijke de informatie dat de combinatie van rok en

blouse die de vrouw gekozen heeft reeds voor de vijfde keer die dag is genomen en dat de rok bijna

niet meer in voorraad is. De winkelverantwoordelijke besluit om een paspop aan te kleden met de

combinatie van rok en blouse. Automatisch worden ook een aantal exemplaren van de rok bijbesteld.

De vrouw in het pashokje heeft de rok en de blouse nu aan. Ze ziet de kledingstukken graag en stapt

uit het pashokje om te betalen. Terwijl ze naar de self checkout wandelt, passeert ze een groot tv-

scherm dat haar zegt dat sommige accessoires goed passen met de kledingstukken en dat hierop een

korting van 25 procent is. Ze wandelt naar de accessoires, neemt wat ze wilt en wandelt naar de

checkout waar ze haar klantenkaart inleest om te zien of er nog andere speciale kortingen voor haar

zijn. Uiteindelijk betaalt ze haar aankopen.1

Dit lijkt misschien een verhaal van ver in de toekomst, maar technisch zijn alle componenten aanwezig

om dit scenario vandaag te realiseren (bijvoorbeeld Galeria Kaufhof2). De kledingstukken zijn uitgerust

met RFID tags die automatisch geïdentificeerd worden door RFID lezers in de rekken en pashokjes.

De intelligentie van het systeem komt van software die gelijkaardig is aan diegene die in online

winkels gebruikt wordt, zoals bij amazon.com3.

RFID wordt reeds toegepast in een waaier van toepassingen. Een uitgebreid overzicht hiervan is terug

te vinden in een brochure van het Metro Group RFID Innovation Center4, waarin meer dan 80 huidige

applicaties van RFID worden beschreven. In de retail sector blijft het taggen op item niveau echter bij

een aantal grote pilootprojecten, maar de echte adoptie blijft uit.

1 Kroon et al., 2007 2 Galeria Kaufhof: infra, pg. 50 3 Kroon et al., 2007 4 Metro Group, 2008, Spektrum RFID, URL: <http://www.future-store.org/fsi-

internet/get/documents/FSI/multimedia/pdfs/broschueren/WISSB_Publikationen_Broschueren_SpektrumRFID.pdf>.

(07/07/2009).

2

RFID staat voor Radio Frequency Identification. Het is een radio technologie die de gebruiker in staat

stelt producten ondubbelzinnig te identificeren zonder visueel contact. De basis van RFID is een smart

chip, een minuscule computerchip met een geïntegreerde antenne. Deze chip kan ingebouwd worden

in een productverpakking ofwel geïntegreerd worden in een label dat aan palletten, dozen en

individuele items bevestigd kan worden.

De chip wordt gebruikt om een aantal cijfers op te slaan, beter bekend als de Electronic Product Code

(EPC5). Net als de welbekende barcode verwijst de EPC naar producten procesgerelateerde

informatie, zoals de producent, het land van oorsprong, het producttype en de houdbaarheidsdatum.

Bovendien bevat de EPC een uniek serienummer dat elke smart chip, en dus tevens het product

waarop de smart chip bevestigd is, uniek identificeerbaar maakt. Elke EPC komt precies overeen met

een item in een speciale database die enkel toegankelijk is voor bevoegde gebruikers.

Aangezien in het begin van de 21ste eeuw RFID een enorme hype was en ook in de retail sector een

grote toekomst bleek weggelegd te zijn voor RFID als opvolger en vervanger van de barcode, is het

verwonderlijk dat de grote doorbraak tot op heden nog steeds uitgebleven is.

Het doel van deze masterproef is om te onderzoeken of er duidelijke redenen zijn waarom RFID nog

niet actief gebruikt wordt in de retail sector op item niveau, waar het wel reeds wordt toegepast binnen

de retail sector en hoe partijen uit de supply chain van de retail sector en experts tegenover RFID

staan. Dit wordt in de conclusie bekeken vanuit een adoptiestandpunt van nieuwe technologieën. Het

is niet de bedoeling van deze masterproef om een significant grote steekproef een vragenlijst voor te

leggen, maar wel om via exploratief onderzoek aan de hand van interviews bij bevoorrechte getuigen

een idee te krijgen van de concrete pijnpunten en een eindconclusie te trekken met eventuele

aanbevelingen voor verder uitgebreid onderzoek.

5 Electronic Product Code: infra, pg. 11

3

5 Literatuuronderzoek

Sinds eind 2003 is RFID een afkorting die meer en meer op de voorgrond treedt. RFID, Radio

Frequentie IDentificatie, is een technologie die ervoor zorgt dat objecten via radiofrequenties-

transmissies (Global Commerce Initiative, 2003)6 geïdentificeerd kunnen worden. Daardoor wordt het

bijvoorbeeld mogelijk om een aantal objecten, voorzien van een RFID tag, van op afstand te

identificeren zonder menselijke handeling. RFID tags zijn kleine chips gecombineerd met een antenne

die een radiosignaal kunnen opwekken met daarin een identificatiecode. Overbodig te vermelden dat

er ontzettend veel toepassingsmogelijkheden te bedenken zijn.

Figuur 1: Werking van RFID7

RFID wordt dikwijls getipt als de opvolger van de barcode. Nochtans zijn er ook heel wat knelpunten

die de wereldwijde adoptie van RFID verhinderen. Het is bizar te ontdekken dat een technologie met

zo veel potentie, toch nog steeds geen grote doorbraak kent binnen de retail sector.

Deze literatuurstudie is gebaseerd op zo recent mogelijke artikels, aangezien de evolutie van RFID in

een stroomversnelling zit. Bij de bespreking van deze literatuurstudie wordt reeds een eerste kader

geschetst van de huidige situatie. Aangevuld met de resultaten van de interviews bij bevoorrechte

getuigen moet het mogelijk zijn een redelijk gedetailleerd beeld te schetsen rond RFID in de retail

sector.

6 Global Commerce Initiative/IBM, Global Commerce Initiative EPC Roadmap, November 2003 7 http://www.dekkermorsink.nl/RFID.bmp

4

De literatuurstudie is ingedeeld in een aantal topics, die typerend zijn voor de beschikbare

hoeveelheid artikels. Eerst en vooral zullen de basisbegrippen van RFID uitgelegd worden, om de

lezer van de nodige bagage te voorzien. Daarna wordt RFID respectievelijk bekeken vanuit het

standpunt van de experts (RFID technologie), de producenten, de retailers (Wal-Mart, enz.) en ten

slotte van de consumenten (privacy aspecten, enz.).

Figuur 2: RFID bekeken vanuit vier verschillende standpunten

Experts

Consumenten

Retailers

Producenten

RFID

5

5.1 Basisbegrippen van RFID

Vooraleer er gesproken kan worden over RFID, dienen een aantal kernbegrippen uitgelegd te worden.

Dit helpt om de belangrijkste basisconcepten te verduidelijken.

5.1.1 RFID technologie

RFID is het identificeren van objecten via radiofrequenties-transmissies8. Dit maakt het mogelijk om

meerdere objecten zonder menselijke handeling op afstand te identificeren. Een voorbeeld hiervan is

het automatisch draadloos identificeren van een pallet dozen, voorzien van een RFID tag, bij

ontvangst van de goederen in het magazijn.

RFID is geen volledig nieuwe technologie9. Reeds sinds de jaren ’70 wordt deze technologie gebruikt

in verschillende commerciële sectoren, zoals de luchtvaart en het verschepen van containers. De

laatste jaren zijn er enorme ontwikkelingen gebeurd wat betreft RFID. Zo zijn bijvoorbeeld

verscheidene applicaties ontwikkeld die de kwaliteit van de producten verhogen10.

5.1.2 RFID systemen11

RFID systemen bestaan uit drie onderdelen12: een antenne, een zendontvanger (met decoder) en een

RFID tag (transponder), elektronisch geprogrammeerd met unieke informatie. Wanneer de antenne

radiosignalen uitzendt, wordt de tag geactiveerd en kunnen de gegevens op de tag gelezen en

geschreven worden. Antennes zorgen voor de communicatie tussen de tag en de zendontvanger. De

zendontvanger is verantwoordelijk voor de gegevensverzameling. Als de zendontvanger samen met

de antenne en decoder gebundeld is, spreekt men over een lezer. De lezer kan zowel een

handbediend als een vast gemonteerd toestel zijn. De lezer zendt radiogolven uit, die kunnen variëren

naargelang zijn stroom output en radiofrequentie. Als er zich een RFID tag bevindt in het

elektromagnetisch veld dat door de antenne geproduceerd wordt, detecteert deze tag het

activeringssignaal van de lezer. De lezer decodeert de gegevens die in het geïntegreerd circuit van de

tag gecodeerd zitten en deze gegevens kunnen overgebracht worden naar een computersysteem

voor verdere verwerking.

8 Global Commerce Initiative/IBM, Global Commerce Initiative EPC Roadmap, November 2003 9 Metro Group, 2008, Metro Group and RFID, URL: <http://www.future-store.org/fsi-

internet/get/documents/FSI/multimedia/pdfs/broschueren/RFID%20und%20MG-E-271108-Internet.pdf>. (07/07/2009). 10 The Master Butcher: infra, pg. VI 11 Domdouzis, 2007 12 Domdouzis, 2007

6

Figuur 3: Een typisch RFID systeem13

De gegevens kunnen gelezen worden van op een afstand van enkele centimeters tot verschillende

meters, afhankelijk van de frequentie en het ontwerp van de tags. De radiogolven uitgezonden door

de RFID lezer zijn gelijkaardig in sterkte als diegene uitgezonden door een gsm.

5.1.3 RFID tags

RFID tags, ook wel eens smart chips genoemd, bestaan uit twee elementen: een geïntegreerd circuit

en een antenne. Het geïntegreerd circuit bestaat uit een microprocessor en een geheugen. De

antenne bepaalt het leesbereik van de tag. Vroeger werd voor de antennes vooral koper gebruikt,

maar tegenwoordig is men overgestapt op metaalinkt14, wat het mogelijk maakt om de antenne heel

klein te maken. In de retail industrie worden deze tags bevestigd aan logistieke eenheden, retail units

of individuele producten, bijvoorbeeld door het gebruik van een klevende sticker. Deze RFID tags

bevatten een speciaal nummer, de Electronic Product Code (EPC15).

RFID tags kunnen onderverdeeld worden in verschillende categorieën: alleen-lezen en lezen/schrijven

tags, actieve en passieve tags, verschillende frequenties, enz.

De meeste alleen-lezen tags hebben geen gegevensopslag capaciteit, maar bevatten enkel een

unieke ID code die verwijst naar een database die informatie bevat over het object waar de tag aan

bevestigd is. Lezen/schrijven tags hebben een gegevensopslag capaciteit, die naargelang het type

eenmalig (write once, read many; WORM)16 tot meerdere malen beschreven kunnen worden.

13 S. Tedjini, T.-P. Vuong, V. Beroulle, ‘Antennas for RFID tags’,

Proceedings of the sOc-EUSAI conference, Grenoble 2005 <http://

www.soc-eusai2005.org/proceedings/articles_pagines/87.pdf/> 14 Hutchinson et al., 2003 15 Electronic Product Code: infra, pg. 11 16 van Trier & Rietdijk, 2004

7

Passieve tags gebruiken het elektromagnetisch veld opgewekt door de RFID lezer om geactiveerd te

worden. Het elektromagnetisch veld, gegenereerd tussen de antenne van de lezer (primaire spoel) en

de antenne van de tag (secundaire spoel), brengt energie over van de lezer naar de tag en gegevens

in beide richtingen.17

Figuur 4: Energie- en gegevensoverdracht in een RFID systeem18

Actieve tags hebben ingebouwde batterijen. Aangezien deze tags het elektromagnetisch veld van de

RFID lezer niet nodig hebben om geactiveerd te worden, verhoogt de leesafstand van het systeem

significant.

De frequenties die gebruikt worden in RFID systemen variëren van 125 kHz tot 5,875 GHz. Niet alle

frequenties worden in alle landen gebruikt19. Er zijn al vele pogingen geweest om de frequenties die

internationaal gebruikt worden te harmoniseren. Zo heeft de Federal Communications Commission

(FCC20) zijn regels voor het gebruik van RFID aangepast met het oog op een overeenstemming met

het European Telecommunications Standards Institute (ETSI21).

17 Jabbar, 2008 18 Jabbar, 2008 19 Bijlage 1: infra, pg. I 20 http://www.fcc.gov/ 21 http://www.etsi.org/

8

5.1.4 RFID poeder22

23

Op de Expo 2005 Wereldbeurs in Aichi, Japan, geraakte niemand binnen met een namaakticket.

Figuur 5: toepassingsvoorbeeld: een geschenkbon24

De tickets waren namelijk uitgerust met een minuscule RFID chip met een zijde van slechts 0,4

millimeter en een dikte van 0,06 millimeter, die een uniek identificatienummer via radiogolven naar een

lezer aan de poorten stuurde.

Figuur 6: Afmeting vergeleken met een menselijke vingertop25

Deze chip staat bekend als de µ-chip. De µ-chip is Hitachi’s reactie om bepaalde struikelblokken in

verband met de conventionele RFID technologie op te lossen. Met een 128-bit ROM (read-only

memory) geheugen kunnen vele miljarden (1038) objecten26 uniek geïdentificeerd worden. Het ROM

geheugen zorgt er tevens voor dat de opgeslagen informatie onveranderbaar is, wat nuttig kan zijn

voor beveiligde applicaties. Zijn kleine afmetingen maken het ook mogelijk om aan minuscule objecten

bevestigd te worden en zelfs in papier verwerkt te worden.

De maximale leesafstand voor Hitachi’s commerciële µ-chips is momenteel dertig centimeter. Dit is

kort, maar aanvaardbaar voor de meeste applicaties in verband met geld en veiligheid. Als men deze

chips wil gebruiken om verpakkingen te sorteren, is dit echter onvoldoende.

22 Hornyak, 2008 23 Bijlage 2: infra, pg. I 24 http://www.hitachi.co.jp/Prod/mu-chip/ 25 http://www.hitachi.co.jp/Prod/mu-chip/ 26 Hornyak, 2008

9

Hoewel het een logische applicatie is om de µ-chips in geld te integreren, kan deze toepassing wel

bepaalde privacy bekommernissen opwekken rond het gebruik van RFID technologie. Zo zou men het

gevoel kunnen opwekken dat eender wie de inhoud van iemand anders’ portefeuille zou kunnen

scannen van op een afstand. Zowel de korte leesafstand als het feit dat men toegang tot de juiste

server en database moet hebben om betekenisvolle informatie te kunnen verkrijgen, vermindert de

kans op misbruiken.

Figuur 7: de µ-chip27

5.1.5 EPCglobal28

29

EPCglobal30 is een joint venture tussen de standaardisatieorganisaties GS131 en GS1 US32.

EPCglobal is opgericht in 2003 om verder te bouwen op het onderzoek dat het Auto-ID Lab33 van het

Massachusetts Institute of Technology (MIT34) heeft uitgevoerd op het vlak van RFID technologie. Het

doel is om de Electronic Product Code (EPC35) te optimaliseren en een globale standaard te bereiken

in de consumentengoederenindustrie.

27 http://www.hitachi-eu.com/mu/ 28 Metro Group, 2007, METRO Group RFID Innovation Center: An information and development platform for the future of

commerce, URL: <http://www.future-store.org/fsi-

internet/get/documents/FSI/multimedia/pdfs/broschueren/WISSB_Publikationen_Broschueren_RFID-Innovation-Center_E.pdf>.

(07/07/2009). 29 Hutchinson et al., 2003 30 http://www.epcglobalinc.org/ 31 http://www.gs1.org/ 32 http://www.gs1us.org/ 33 http://autoid.mit.edu/cs/ 34 http://web.mit.edu/ 35 Electronic Product Code: infra, pg. 11

10

5.1.5.1 EPCglobal Class 1/Generation 236

EPCglobal Class 1/Generation 237 is een internationale standaard voor RFID tags waarin richtlijnen

staan over de structuur en het uitzicht van de Electronic Product Code (EPC) en technische

beschrijvingen voor gegevensuitwisseling met RFID lezers. Sinds april 2006 gebruikt Metro Group38

uitsluitend Gen 2 tags op palletten en dozen.

5.1.6 GS139

GS1 is een alliantie van de Europese standaardisatieorganisatie EAN International40 en de

Amerikaanse Uniform Code Council (UCC)41. De alliantie moet zorgen voor internationaal geldende,

cross-sector standaarden en diensten die nodig zijn omwille van de groeiende globalisering van

supply chains en gegevensuitwisseling tussen bedrijven. GS1 heeft momenteel 108 organisaties als

leden en een belangrijke verdienste is de introductie geweest van het Global Trade Item Number

(GTIN)42, die de tot nu toe gebruikte EAN code43 vervangt.

5.1.7 Serial Shipping Container Code (SSCC)44

De Serial Shipping Container Code is een internationaal aanvaard nummer voor logistieke eenheden

zoals palletten, dozen, kledinghangers, enz. Het dient om goederen doorheen de supply chain

eenduidig te identificeren. De Serial Shipping Container Code45 wordt als een barcode genoteerd.

5.1.8 Uniforme standaarden

Gestandaardiseerde internationale specificaties zijn noodzakelijk voor een succesvolle implementatie

van RFID technologie. Enkel dan kunnen goederen, gegevens en diensten tussen verschillende

organisaties en landen vlot uitgewisseld worden. De bedrijven die internationaal aanvaarde

standaarden gebruiken, zijn in staat om hun bedrijfsprocessen te versnellen en zo tijd en kosten te

36 Metro Group, 2007, METRO Group RFID Innovation Center: An information and development platform for the future of



(07/07/2009). 37 http://www.epcglobalinc.org/standards/uhfc1g2 38 Metro Group: infra, pg. 45 39 Metro Group, 2007, METRO Group RFID Innovation Center: An information and development platform for the future of



(07/07/2009). 40 http://www.eaninternational.com/ 41 http://www.uc-council.org/ 42 http://www.gtin.info/ 43 http://www.gs1.org/ 44 Metro Group, 2007, METRO Group RFID Innovation Center: An information and development platform for the future of



(07/07/2009). 45 http://www.gs1.org/barcodes/technical/idkeys/sscc

11

besparen. Daarom werken de retailers samen met de producenten om uniforme regelgevingen te

ontwikkelen. Standaardisatieorganisaties zoals EPCglobal46 bieden hiervoor een ideaal

ontwikkelingsplatform.

EPCglobal werd in 2003 opgericht en heeft wereldwijd heel wat belangrijke leden, onder andere Metro

Group47. Grote bedrijven werken samen met internationale RFID experts om technologische en

commerciële standaarden voor RFID te ontwikkelen die ervoor zorgen dat de hardware en software

van verschillende leveranciers perfect compatibel zijn met elkaar. Deze standaarden hebben ook nog

andere voordelen, zoals het zorgen voor optimale leesresultaten.

5.1.9 Electronic Product Code (EPC)48

De Electronic Product Code is een belangrijke wereldstandaard die oorspronkelijk is ontwikkeld door

het Auto-ID Centre van het beroemde Massachusetts Institute of Technology (MIT). Het is een code

die op een RFID tag opgeslagen wordt en elk individueel object uniek identificeert. Dit wil zeggen dat

niet de hele productsoort dezelfde code krijgt, maar bijvoorbeeld elke individuele doos melk een

unieke code krijgt.

De EPC is er in een 64- en een 96-bits variant. Met de 96-bits variant kunnen 268 miljoen bedrijven,

ieder 16 miljoen klassen met daarbinnen 68 miljard objecten uniek identificeren. De 64-bits variant

heeft een kleinere capaciteit. Doch hebben beiden opmerkelijk meer combinaties dan de EAN-

artikelcode die voor barcodes gebruikt wordt. Deze biedt ruimte aan 100 miljard bedrijven om ieder

1000 klassen te coderen, zonder mogelijkheid om elk object uniek te identificeren.

De EPC neemt dus het numeriek systeem dat gebruikt wordt in de EAN-artikelcode voor barcodes en

voegt een uniek serienummer toe. De binaire structuur maakt het bijgevolg mogelijk om elk product

een individuele code toe te kennen. De EPC wordt verdeeld in stukken van verschillende lengte die de

volgende informatie bevatten:

• Header: welke EPC versie wordt gebruikt?

• Filter value: is het een pallet, doos, pak of een item?

• Partition: op welk punt worden de company prefix en de item reference gescheiden van

elkaar?

• Company prefix: welk bedrijf produceert het product?

• Item reference: welk soort product is het?

• Serial number: welk individueel object binnen de item reference wordt bedoeld?

46 http://www.epcglobalinc.org/ 47 Metro Group: infra, pg. 45 48 van Trier & Rietdijk, 2004

12

Figuur 8: Decimaal voorbeeld van de EPC49

De EPC is gelinkt aan informatie in een database, zoals de producent, de verschepingsdatum, de

prijs, het gewicht, de houdbaarheidsdatum, enz. Deze gegevens kunnen door een bevoegde persoon

opgevraagd worden via een speciale software applicatie. Vanaf het moment dat een leestoestel de

EPC scant, wordt de code ingevuld in het management systeem, dat dan automatisch geüpdatet

wordt. Dit maakt het mogelijk om op elk moment de exacte locatie van de goederen, voorzien van een

RFID tag, te weten te komen.

5.1.10 RFID tags op verschillende verpakkingsniveaus50

De producten kunnen op verschillende verpakkingsniveaus voorzien worden van een RFID tag:

• Consumenteneenheidsniveau: verpakkingen zoals die aan consumenten worden verkocht.

In deze masterproef wordt dit dikwijls item niveau genoemd.

• Omverpakkingsniveau: bijvoorbeeld dozen of bakken met meerdere consumenteneenheden

als inhoud.

• Transportniveau: pallets, rolcontainers of containers. Het gaat hier zowel om de dragers als

de combinatie van de drager met de producten die er op staan.

Aangezien deze masterproef de relatie van RFID met de consument bestudeert, worden hoofdzakelijk

RFID tags op consumenteneenheidsniveau besproken.

5.1.11 Open en gesloten systemen51

Bij een gesloten systeem heeft het bedrijf zelf zijn eigen standaarden ontwikkeld voor de identificatie

van de RFID tags, ze hebben met andere woorden een eigen ‘Product Code’ ontwikkeld. Dit kan

handig zijn als enkel het bedrijf van deze tags gebruik maakt.

Indien ook andere bedrijven gebruik maken van dezelfde RFID tags, is het beter om een

gemeenschappelijke standaard te gebruiken. Indien een bedrijf gebruik maakt van een internationale

standaard (bijvoorbeeld EPC), spreekt men van een open systeem.

49 Metro Group, 2008, Metro Group and RFID, URL: <http://www.future-store.org/fsi-

internet/get/documents/FSI/multimedia/pdfs/broschueren/RFID%20und%20MG-E-271108-Internet.pdf>. (07/07/2009). 50 van Trier & Rietdijk, 2004 51 van Trier & Rietdijk, 2004

13

Uiteraard zullen de bedrijven in de retail sector voor RFID tags op consumenteneenheidsniveau

gebruik moeten maken van een open systeem, zodat de hele supply chain de producten kan

identificeren en voordeel kan halen uit het gebruik van RFID.

5.1.12 Near Field Communication (NFC)52

Near Field Communication is een nieuwe technologie die aan mobiele telefonie kan worden

toegevoegd. Philips, Nokia en Sony werkten samen om deze technologie te ontwikkelen. Deze

technologie combineert RFID, smartcards en telefoons en maakt het onder andere mogelijk om

betalingen met de gsm te doen. Bij RFID gaat het primair om opslag en verzenden van informatie in

één richting, terwijl NFC communiceert in twee richtingen en ontvangen signalen ook zelf kan

verwerken.

5.1.13 Steun van de overheid

De overheid erkent het economisch belang van RFID technologie en heeft daarom een aantal

maatregelen goedgekeurd om de ontwikkeling te steunen. Op Europees niveau wordt er bijvoorbeeld

steun aangeboden, waarnaast er ook ruimte is voor de landen om zelf extra middelen vrij te maken.

Het zevende EU Framework Program for Research and Technological Development heeft ongeveer

negen miljard euro beschikbaar gesteld om informatie- en communicatietechnologie te promoten.

52 van Trier & Rietdijk, 2004

14

5.2 Voordelen van RFID binnen de retail sector53

Grotere efficiëntie van processen en unieke identificatie van items zijn voordelen van RFID die in tal

van sectoren in de industrie kunnen helpen, bijvoorbeeld in productiemanagement, gezondheidszorg,

luchtvaart, enz. RFID maakt het binnen de retail sector in het bijzonder mogelijk om de efficiëntie van

tal van processen te verbeteren en klanten diensten aan te bieden die beter aangepast zijn aan hun

behoeften. Als RFID technologie succesvol wordt geïmplementeerd, zijn er voordelen voor zowel de

consumenten, de retailers, als de producenten.

Een lijstje van voordelen54:

• Snelle en nauwkeurige controle van binnenkomende en uitgaande goederen.

• Efficiënt voorraadbeheer en warehouse management.

• Lage stockagekosten.

• Voortdurende voorraadcontrole.

• Verbeterde beschikbaarheid van goederen.

• Vereenvoudigde kwaliteitsgarantie.

• Beveiliging tegen diefstal.

5.2.1 Voordelen voor de consumenten

Dankzij RFID weten de consumenten dat de producten waar ze naar op zoek zijn vaker in voorraad

zullen zijn dan vroeger. De technologie zorgt ervoor dat de schappen in de winkels voortdurend

aangevuld worden. Als de voorraad van een product afneemt, genereert het IT systeem van de retailer

een waarschuwing, waardoor de winkelverantwoordelijke op tijd nieuwe producten kan bestellen.

Bovendien maakt het gebruik van RFID tags vele andere innovatieve toepassingen mogelijk. Klanten

kunnen nu bijvoorbeeld bijkomende informatie opvragen over een product55. Bij een voedingsproduct

kunnen bijvoorbeeld de plaats van afkomst, de houdbaarheidsdatum en de ingrediënten opgevraagd

worden, wat erg handig kan zijn voor mensen met allergieën of speciale voedingsvereisten.

5.2.2 Voordelen voor de retailers

RFID maakt het mogelijk om de weg die goederen hebben afgelegd doorheen de supply chain op te

slagen. Tevens is het mogelijk om de huidige locatie van goederen op elk ogenblik te bepalen. De

retailer weet precies wanneer een lading goederen het magazijn van de producent verlaat en wanneer

het aankomt in de winkel. Manuele controles zijn overbodig aangezien de binnenkomende en

uitgaande goederen snel en efficiënt geregistreerd worden dankzij de draadloze gegevenstransmissie.

53 Metro Group RFID Innovation Center: infra, pg. 58 54 Metro Group, 2007, METRO Group RFID Innovation Center: An information and development platform for the future of



(07/07/2009). 55 Galeria Kaufhof: infra, pg. 50

15

Het is ook eenvoudiger om de voorraad in de opslagplaats in het oog te houden en te regelen.

Arbeidsintensieve manuele telling van de voorraad is verleden tijd nu de voorraad door een druk op

een knop geteld kan worden. Deze voorraad is ook tot op de seconde exact, waardoor de capaciteit

van de opslagplaats een pak efficiënter benut kan worden en out-of-stock situaties vermeden kunnen

worden. Deze verhoogde beschikbaarheid van producten zorgt voor hogere verkopen en leidt op de

lange termijn tot een groter marktaandeel.

Het gebruik van RFID tags bij consumentengoederen opent een waaier van mogelijkheden. Zo zijn

bijvoorbeeld producten die van een RFID tag voorzien zijn beveiligd tegen diefstal, is het heel

makkelijk om na te gaan of getagde producten hun houdbaarheidsdatum overschreden hebben56, enz.

5.2.3 Stabiliteit in de planning van de supply chain

Wanneer een artikel uitverkocht is, schakelen klanten dikwijls over op een product van de

concurrentie. Dankzij RFID kunnen producenten van consumentengoederen bepaalde bottlenecks in

de toelevering vermijden, hun capaciteit efficiënter regelen en het aantal fouten in leveringen

verminderen. Als de voorraad van een product in een winkelmagazijn beneden een bepaalde grens

daalt, worden de retailers geïnformeerd via het IT systeem. Zij kunnen dan bijkomende producten

bestellen bij hun leveranciers, die op hun beurt op vraag kunnen produceren, waarbij ze besparen op

voorraadkosten.

RFID is ook enorm handig als het aankomt op het controleren van het transport. Zo kunnen

bijvoorbeeld de leveranciers automatisch de lading van een transport vergelijken met de bestelbon

van de klant alvorens ze het transport laten vertrekken. Dit betekent dat het niet meer noodzakelijk is

om de goederen in het transport manueel te tellen.

Elke logistieke eenheid (pallet, doos, product) die getagd is, heeft een unieke identiteit toegewezen

gekregen. Dit is enorm belangrijk in het geval van een product recall. RFID maakt het mogelijk om een

transport of batches van foute producten zonder vertraging te identificeren en efficiënt uit de

winkelrekken te verwijderen. In de toekomst zal men met deze technologie ook de namaakindustrie

kunnen bestrijden. Een getagd product is immers helemaal traceerbaar tot bij zijn originele producent.

56 The Master Butcher: infra, pg. VI

16

5.3 RFID vanuit het standpunt van de experts

Er bestaat geen twijfel dat RFID een grote toekomst heeft in het optimaliseren van supply chains. Er

zijn vele succesvolle RFID pilootprojecten. Als men echter de projecten op werkelijke schaal overheen

de bedrijven gaat toepassen, lopen deze bedrijven het risico overspoeld te worden door het grote

volume aan informatie dat ze moeten verwerken. Middleware57 is essentieel om bedrijfsprocessen, die

gebaseerd zijn op informatie verzonden door RFID tags, te automatiseren. Zo kan bijvoorbeeld een

RFID tag het systeem op de hoogte brengen dat een pallet op het punt staat getransporteerd te

worden naar de verkeerde bestemming. Het is duidelijk dat dit alarm ook veranderingen in het

transport teweegbrengt en de klant op de hoogte moet brengen van een mogelijke vertraging.

Verschillende systemen moeten dus communiceren om een alarm gegenereerd door een RFID tag te

behandelen.

Hieruit kan geconcludeerd worden dat naast een goed werkend RFID systeem ook goede middleware

nodig is en dat een goede integratie van RFID in het hele bedrijf, zelfs in de hele supply chain,

essentieel is.

Producten lokaliseren in een fabriek is dikwijls heel tijdrovend. Een oplossing kan zijn om gebruik te

maken van Automated Material Handling Systems (AMHS), waarbij de producten automatisch op een

locatie geplaatst worden, deze locatie in een systeem bewaard wordt en de producten nadien

automatisch teruggehaald kunnen worden. Het nadeel aan deze systemen is echter dat ze niet overal

toepasbaar zijn en meestal enorm kostelijk zijn.

Een goed alternatief voor deze kostelijke systemen kan geboden worden door RFID. RFID is heel wat

goedkoper dan een AMHS en kan op de meeste producten toegepast worden, maar lost enkel het

lokaliseringsprobleem op, terwijl een AMHS zowel het lokaliseringsprobleem als het automatische

materialentransport oplost. Zo heeft bijvoorbeeld Freescale58 in 2007 in zijn opslagplaats in Austin,

Texas, een RFID systeem geïmplementeerd dat minder dan 1,5 miljoen dollar kostte, een 20 maal

kostenvoordeel ten opzichte van de implementatie van een AMHS, wat meer dan 30 miljoen dollar zou

kosten. RFID bestrijkt ook de hele fabriek, terwijl de implementatie van een AMHS slechts kleinere

procesgebieden zou bestrijken.

57 Garner, 2005 58 Anon, 2007

17

5.4 RFID vanuit het standpunt van de producenten

5.4.1 Procter & Gamble59

Volgens Tom Torre van Procter & Gamble ziet het bedrijf RFID als een oplossing voor twee grote

problemen, namelijk diefstal en namaak, en als een opportuniteit. Diefstal is een wereldwijd probleem

van 53 miljard dollar in de consumentengoederenindustrie, terwijl namaak een probleem is van 500

miljard dollar. Aangezien men via de EPC elk product uniek kan identificeren en RFID tags geen

visueel contact met een lezer nodig hebben, ziet Procter & Gamble toekomst in RFID technologie.

Procter & Gamble is wel voorstander van een wereldwijde standaard, aangezien er eind 2003

wereldwijd ongeveer 122 RFID protocols bestonden, die elk afzonderlijk werkten, maar slechts

weinigen met elkaar werkten.

5.4.2 Kraft Foods60

Doug Naal van Kraft Foods verduidelijkt dat het bedrijf start met een business case. Iedereen probeert

redenen, voordelen en opportuniteiten te vinden, tot er genoeg kritische massa is om een business

case rond het gebruik van RFID te maken. Kraft Foods kijkt naar de voordelen van de hele supply

chain, aangezien medewerking vereist is van alle partners, zodat de goederen in de hele supply chain

zichtbaar zijn.

Kraft Foods ziet nog een aantal uitdagingen die opgelost moeten worden, zoals de kost van de RFID

tags, de kost voor het opzetten van de juiste infrastructuur61 en het ontwikkelen van

gegevensstandaarden. Kraft Foods ziet RFID nog niet als een volwaardige vervanger van de barcode,

aangezien nog veel klanten van het bedrijf geïnteresseerd zijn in barcodes. De enorme hoeveelheid

gegevens die verwerkt zullen moeten worden, vormen nog steeds een enorme barrière voor het

bedrijf62. Tevens zijn de fysieke beperkingen van RFID tags, waardoor er geen honderd procent

leesbaarheid mogelijk is, een nadeel.

59 Hutchinson et al., 2003 60 Hutchinson et al., 2003 61 Unilever: infra, pg. 40 62 Unilever: infra, pg. 40

18

5.5 RFID vanuit het standpunt van de retailers

Vandaag de dag is RFID reeds ingeburgerd in vele sectoren. Zowel bedrijven in de retail, logistieke

bedrijven, bedrijven actief in de consumentengoederenindustrie als bedrijven uit de automobielsector

hebben de voordelen van draadloze gegevenstransmissie ontdekt. Nochtans wordt het potentieel van

deze technologie momenteel nog niet volledig benut. Experts voorspellen dat de wereldwijde

marktomzet van RFID met een vijfvoud zal stijgen de komende tien jaar, van ongeveer 3,3 miljard

euro in 2008 tot ongeveer 16,5 miljard euro in 201863.

Dit groot marktpotentieel voor RFID wordt ook teruggevonden in de groei van het aantal zenders en

lezers die gebruikt worden. Experts64 voorspellen dat ongeveer zes miljoen RFID lezers zullen

gebruikt worden op ongeveer 450.000 plaatsen in Europa tegen 2022, terwijl er dan ongeveer 86

miljard zenders verkocht zullen zijn. Tegen dan zal ongeveer een kwart van alle niet-voedingsartikelen

in de retail voorzien zijn van een RFID tag, tegenover vijf procent van alle voedingsartikelen in de

retail.

Figuur 9: De verwachte groei van RFID in Europa tot 202265

Een van de cruciale elementen in de wereldwijde adoptie van RFID is de prijs van de RFID tags. De

prijzen variëren naargelang het design, de technische vernuftigheid en het geproduceerde volume66.

Passieve RFID tags die in loten van ongeveer 10.000 geproduceerd worden en aan speciale wensen

moeten voldoen, kunnen momenteel een halve euro tot een euro kosten per stuk. Als men een

volume aankoopt van ongeveer een miljoen RFID tags, varieert de prijs van vijf tot tien eurocent67.

63 IDTechEx: RFID Forecasts, Players & Opportunities 2008-2018 64 BRIDGE (Building Radio frequency IDentification solutions for the Global Environment): European Passive RFID Market

Sizing 2007-2022 65 BRIDGE (Building Radio frequency IDentification solutions for the Global Environment): European Passive RFID Market

Sizing 2007-2022 66 Colruyt: infra, pg. 28 67 Metro Group RFID Innovation Center: infra, pg. 58

19

Uit een kwantitatieve studie68 is gebleken dat de implementatie van RFID op item niveau in de retail

sector momenteel nog niet winstgevend is voor alle partijen. Nochtans is de implementatie van RFID

op pallet niveau zowel in een niet-geïntegreerd als in een wel geïntegreerd scenario winstgevend voor

alle partijen van de supply chain.

In de toekomst zal RFID ervoor kunnen zorgen dat in de retail sector een “intranet van goederen”69

ontstaat, waarbij er gedocumenteerd wordt welke route de goederen hebben afgelegd. In dit gesloten

netwerk tussen de bedrijven, kunnen de deelnemende partijen een veilige verbinding gebruiken om

producten procesgerelateerde informatie op te vragen over de goederen die voorzien zijn van een

RFID tag. Telkens een levering wordt geregistreerd door een RFID lezer op eender welke plaats in de

supply chain, wordt de database automatisch geüpdatet. Dit stelt de gebruikers in staat om op elk

moment te weten waar de goederen zich bevinden, welke voorraad aanwezig is en welke producten

reeds verkocht zijn. Deze kennis kan gebruikt worden om hun processen beter te optimaliseren.

5.5.1 Wal-Mart

Wal-Mart heeft in juni 200370 aan zijn top honderd leveranciers een deadline opgelegd om de

producten van RFID tags te voorzien71. Deze leveranciers moesten tegen januari 2005 alle

verzendingen op item en pallet niveau voorzien van RFID tags. Het idee was om ook bepaalde

producten op item niveau van een RFID tag te voorzien, maar dit programma werd echter afgelast,

aangezien de met RFID uitgeruste scheermesjes van Gillette in een proefproject in Massachusetts

door de klanten slecht werden onthaald. Een aantal consumentengroeperingen hadden grote

bezwaren in verband met de privacy.

De plannen om RFID op item niveau te introduceren zijn op de lange baan geschoven en de retailer

zal zich beperken tot het nagaan van voorraden in magazijnen en distributiecentra via RFID. Wal-Mart

ziet het enkel mogelijk om RFID ook in de winkel te introduceren als ze de aanwezigheid van de

technologie kunnen linken aan tastbare voordelen voor de consument72. Om te slagen zullen de

noden van de consument onderzocht moeten worden en gekeken moeten worden hoe de technologie

op een innovatieve manier gebruikt kan worden.

Wal-Mart zag twee grote voordelen in het toepassen van RFID op pallet niveau.73 Ten eerste verbetert

het in-stock level. Wal-Mart had een in-stock level van meer dan 99 procent, maar het verschil tussen

dat en 100 procent kan ongeveer een miljard dollar in verkoopsomzet schelen. Ten tweede verbetert

het nagaan en het controleren van de voorraad, want RFID maakt het op elk moment mogelijk om te

weten waar het product zich bevindt.

68 Ngai, 2008 a 69 Metro Group RFID Innovation Center: infra, pg. 58 70 Witt, 2003 71 Hutchinson et al., 2003 72 Eckfeldt, 2005 73 Quilter, 2003

20

5.5.2 C1000 supermarkten74

Schuitema75 levert goederen en diensten aan 450 C1000 supermarkten76 in Nederland. In 2005 nam

Schuitema het initiatief om een RFID pilootproject op te starten, wat Vers Schakel werd genoemd. Het

doel van het pilootproject was om na te gaan wat de productiedatum en de houdbaarheidsdatum van

de goederen in de kisten is, of de temperatuur constant optimaal is en welke kist het laatst

geregistreerd is op welke locatie. Vers Schakel gebruikte hiervoor standaard UHF RFID tags van de

tweede generatie, EPCglobal UHF Gen277.

Uit het pilootproject is gebleken dat RFID technologie handig is om de transparantie, de efficiëntie en

de accuraatheid van de supply chain te verhogen. Hierdoor kon het aantal bedorven producten

verminderd worden en versere producten, resulterend in gelukkigere klanten, aangeboden worden.

Het pilootproject toonde leesresultaten van 99 tot 100 procent, onafhankelijk van de inhoud van de

kisten.

74 Kroon et al., 2007 75 http://www.schuitema.nl/ 76 http://www.c1000.nl/ 77 EPCglobal Class 1/Generation 2: infra, pg. 10

21

5.6 RFID vanuit het standpunt van de consumenten

De krant “The Guardian” in Londen heeft uitgebreid verslag gebracht over de business case waarbij

supermarktketen Tesco testen uitvoerde om Gillette scheermesjes uit te rusten met RFID tags. Als

iemand probeerde om de mesjes te stelen, werd een verborgen camera geactiveerd.78 De camera

werd echter telkens geactiveerd wanneer scheermesjes uit het rek genomen werden, wat er toe leidde

dat er veel protest kwam van consumenten rond de privacy aspecten van RFID. Alhoewel de privacy

verdedigers de voordelen van RFID in de distributie en de supply chain erkennen, willen ze de tags

kunnen verwijderen of afzetten eens het item gekocht is79.

RFID tags verwerken in alledaagse producten heeft een debat teweeggebracht over de privacy van de

mensen. In december 2007 heeft een onderzoek80 plaatsgevonden bij 642 deelnemers, die een

introductiefilm over RFID te zien kregen en vervolgens de technologie en mogelijke privacy

beschermingsmechanismen evalueerden. Uit deze studie bleek dat de mensen matig gevoelig zijn

voor hun privacy en dat de gevoeligheid voor privacy omgekeerd evenredig is tot hun aanvaarding van

een dienst. Opvallend uit deze studie was het feit dat een groep “extreme rejecters” (15 procent)

geïdentificeerd werden, die een heel negatieve houding ten opzichte van RFID hadden en het

groepsgemiddelde significant beïnvloedden.

Privacyrechtenorganisaties en onderzoekers waarschuwen dat producten die een communicerende

chip bevatten, makkelijk kunnen leiden tot privacy problemen. Met RFID technologie neemt het aantal

gegevens die door een persoon vergaard kunnen worden toe in hoeveelheid en kwaliteit81. Iemands

eigendom kan van op een afstand gescand worden, een persoon kan gevolgd worden en sociale

netwerken kunnen opgebouwd worden. Door de unieke eigenschappen van de Electronic Product

Code82 kan de link gelegd worden tussen producten en hun eigenaar, waardoor verantwoordelijkheid

voor goederen kan aangehaald worden83.

Er stelt zich dus een dilemma voor de retailers. RFID zorgt enerzijds voor een vermindering van het

aankooprisico voor de consument door verbeterde productinformatie en een verhoogde winkelervaring

en promoot dus potentieel het winkelgedrag. Anderzijds kunnen angst voor de privacy van de

consumenten en potentiële inbreuken een negatief effect hebben op de reputatie van de retailer bij de

consument84.

78 Hornyak, 2008 79 De-Activator: infra, pg. 56 80 Rothensee & Spiekermann, 2008 81 Ackerman, 2004 82 Electronic Product Code: infra, pg. 11 83 Spiekermann & Ziekow, 2006 84 Fusaro, 2004

22

Er zijn twee soorten maatregelen die retailers kunnen nemen om de privacy problemen op te lossen.

De eerste groep zijn technische oplossingen (Privacy Enhancing Technologies, PETs85) die de

mogelijkheid om RFID tags te lezen via een paswoordbescherming86 of via een neutraliserend

signaal87 (bijvoorbeeld de De-Activator van Metro Group88) beperken. De tweede groep zijn

zelfopgelegde privacy richtlijnen die door retailers gebruikt kunnen worden om te tonen dat ze zich

houden aan de privacy principes, bijvoorbeeld via het verschaffen van voldoende informatie aan de

consument. Daarnaast kunnen wetgevingen ontwikkeld worden rond RFID technologie in de retail

sector. Er bestond tot de aanvang van de studie eind 200789 echter weinig inzicht in de evaluatie van

de mensen omtrent deze maatregelen. Bijgevolg werden deze maatregelen in dit onderzoek getest.

Deze studie kwam tot het resultaat dat de mensen een verschillende sensitiviteit hebben in privacy

aspecten omtrent profielgegevens en omtrent persoonlijke gegevens. Bij beide overtredingen van de

privacy treedt er echter een verhoogd bewustzijn van de privacy op bij de mensen, wat de introductie

van RFID moeilijker maakt. De studie toont dus duidelijk aan dat privacybescherming een essentieel

element moet zijn tijdens de implementatie van RFID. Ook moeten de mensen er regelmatig aan

herinnerd worden dat hun privacy beschermd is.

De “extreme rejecters” buiten beschouwing gelaten, onthulde de studie dat de mensen de wettelijke

regelingen omtrent RFID voldoende vinden voor de privacybescherming. Ook waren de mensen

minder pessimistisch omtrent RFID als ze informatie kregen over het informatiebeleid van de retailer,

dan wanneer ze geïnformeerd werden over de paswoordbescherming van RFID. Technische

oplossingen worden enkel aanvaard, als ze gemakkelijk te verstaan zijn90 en worden over het

algemeen sowieso minder aanvaard. Heel belangrijk is dat het in acht nemen van privacybescherming

de potentiële negatieve attitude van de mensen vermijdt in plaats van positieve te creëren (privacy =

demotivator91). Pas daarna kan een positieve attitude gecreëerd worden door andere maatregelen,

bijvoorbeeld door de verhoogde nuttigheid te benadrukken (= motivator92).

De studie beveelt een combinatie van wettelijke, organisatorische en technische oplossingen aan als

beste strategie om de privacy te beschermen in een wereld met RFID. De klanten zullen RFID

aanvaarden als ten eerste hun privacy beschermd wordt en ten tweede ze een significant voordeel

ondervinden door het gebruik van RFID93, bijvoorbeeld meer gemak tijdens het winkelen, lagere

prijzen, een snellere checkout, enz.

85 Rothensee & Spiekermann, 2008 86 Spiekermann & Berthold, 2004 87 Chai, 2003 88 De-Activator: infra, pg. 56 89 Rothensee & Spiekermann, 2008 90 Rogers, 2003 91 Herzberg, 1964 92 Herzberg, 1964 93 Eckfeldt, 2005

23

Tesco94 beweert dat er echter weinig reden is om bezorgd te zijn over de privacy, aangezien de RFID

tags enkel geactiveerd kunnen worden als ze in contact komen met een lezer. Aangezien de meeste

RFID tags een klein leesbereik hebben, bevinden ze zich snel buiten het bereik van een lezer95.

94 http://www.tesco.com/ 95 Quilter, 2003

24

5.7 Onderzoeksvragen

Aangezien er onderzocht wordt of een adoptie van RFID in de retail sector mogelijk is, wordt er

gekeken naar de factoren die de adoptie van RFID beïnvloeden en vloeien de onderzoeksvragen

hieruit voort.

5.7.1 Factoren die de adoptie van RFID beïnvloeden96

Tornatzky & Fleischer (1990)97 groepeerden de factoren die de adoptie beïnvloeden in drie

hoofdcategorieën: technologische factoren, organisatorische factoren en omgevingsfactoren.

Hieronder worden de componenten van elk van deze factoren besproken.

5.7.1.1 Technologische factoren

De technologische factoren bestaan uit het relatief voordeel van de technologie, de compatibiliteit, de

complexiteit en de kost.98

Het relatief voordeel van RFID technologie is bijvoorbeeld diefstalpreventie, grotere visibiliteit van de

supply chain, tijdsbesparingen, vermindering van de arbeidskost, verhoogde procesefficiëntie99, de

mogelijkheid om de tags te lezen zonder visueel contact, de mogelijkheid om de tags te gebruiken in

vuile omgevingen, de mogelijkheid om de tags te overschrijven, de mogelijkheid om de producten

automatisch te traceren, enz.100

Onderzoeksvraag 1: Het relatief voordeel van RFID technologie heeft een positieve invloed op de

adoptie van RFID.

Om een succesvolle RFID adoptie en implementatie te bereiken, moet de technologie compatibel zijn.

De organisaties moeten over een flexibele IT infrastructuur beschikken om RFID systemen aan te

kunnen101 en RFID hardware, software en gegevensopslag ter beschikking hebben102.

Onderzoeksvraag 2: De compatibiliteit van RFID heeft een positieve invloed op de adoptie van RFID.

RFID is vanzelfsprekend complexer om te implementeren dan barcodes103.

Onderzoeksvraag 3: De complexiteit van RFID heeft een negatieve invloed op de adoptie van RFID.

96 Brown, 2007 97 Brown, 2007 98 Ranganathan & Jha, 2005; Sharma & Citurs, 2005 99 Kinsella, 2003; Loebbecke & Palmer, 2006 100 Jones et al., 2005 101 Janz et al., 2005 102 Janz et al., 2005; Loebbecke & Palmer, 2006 103 Asif & Mandviwalla, 2005; Fitzek, 2003

25

Organisaties willen dat de opbrengsten van een nieuwe innovatie de kosten overschrijden en RFID is

hier uiteraard geen uitzondering op104. De kosten van RFID zijn de kost van de RFID tag, de kost om

de tag op de producten te bevestigen, de kost om RFID lezers te kopen en te installeren, de kost om

de systemen te integreren, de kost om mensen te trainen en reorganisaties door te voeren en de kost

om toepassingsdomeinen te ontwikkelen105.

Onderzoeksvraag 4: De kosten van RFID hebben een negatieve invloed op de adoptie van RFID.

5.7.1.2 Organisatorische factoren

De organisatorische factoren bestaan uit de steun van het top management, IT expertise, grootte van

de organisatie en bereidwilligheid van de organisatie.106

De steun van het top management is belangrijk voor een succesvolle implementatie van RFID.107

Onderzoeksvraag 5: De steun van het top management ten opzichte van RFID heeft een positieve

invloed op de adoptie van RFID.

Om een RFID project te doen slagen, is er voldoende IT kennis nodig108, zoals kennis over project

management en het ontwikkelen van software.

Onderzoeksvraag 6: IT expertise heeft een positieve invloed op de adoptie van RFID.

Grotere organisaties hebben meestal meer middelen om te experimenteren met, en pilootprojecten te

voeren rond een nieuwe technologie.109 Grotere organisaties kunnen ook meer druk uitoefenen op

partners om nieuwe technologieën en standaarden toe te passen.110

Onderzoeksvraag 7: De grootte van een organisatie heeft een positieve invloed op de adoptie van

RFID.

104 Premkumar & Roberts, 1999 105 Smith & Konsynski, 2003 106 Premkumar & Roberts, 1999; Ranganathan & Jha, 2005; Sharma & Citurs, 2005 107 Loebbecke & Palmer, 2006 108 Ranganathan & Jha, 2005; Sharma & Citurs, 2005 109 Premkumar & Roberts, 1999 110 Jones et al., 2005; Ranganathan & Jha, 2005

26

Organisaties moeten bereid zijn om hun processen aan te passen en andere nodige aanpassingen te

doen om de voordelen van RFID te plukken.111

Onderzoeksvraag 8: De bereidwilligheid van een organisatie heeft een positieve invloed op de

adoptie van RFID.

5.7.1.3 Omgevingsfactoren

Omgevingsfactoren zijn uiteraard niet te verwaarlozen als er over adoptie van een nieuwe technologie

gesproken wordt. Zowel competitieve druk, externe hulp en voortrekkers zijn belangrijke

omgevingsfactoren.

Nieuwe technologie kan zorgen voor een competitief voordeel. Daardoor blijven de meeste

concurrenten goed op de hoogte van de technologische ontwikkelingen bij de concurrentie en voelen

ze soms competitieve druk om mee te stappen in een nieuwe technologie.

Onderzoeksvraag 9: Competitieve druk heeft een positieve invloed op de adoptie van RFID.

Vele retailers, vooral de kleinere spelers, hebben niet de nodige IT kennis om RFID projecten op te

starten. Daarom zijn zij gedwongen om te berusten op de kennis van externe organisaties.

Onderzoeksvraag 10: Externe hulp heeft een positieve invloed op de adoptie van RFID.

Voortrekkers van een technologie kunnen verkopers van de technologie zijn, overheidsinstellingen of

groeperingen binnen de industrie.112 Ook standaardisatieorganisaties zijn belangrijk voor de adoptie

van een technologie.113

Onderzoeksvraag 11: Externe voortrekkers hebben een positieve invloed op de adoptie van RFID.

111 Loebbecke & Palmer, 2006 112 Teo et al., 2004 113 Barker & Mahadevan, 2004; Curtin et al., 2007

27

5.8 Onderzoeksmethodologie

Er is een exploratief onderzoek gebeurd aan de hand van een aantal prominente partijen die

pilootprojecten gevoerd hebben, of nog steeds voeren, rond RFID. De bedoeling was om de partijen

zoveel mogelijk aan het woord te laten en hun bevindingen rond RFID te weten te komen. De

probleemstelling is dat hoewel RFID technologie een veelbelovende technologie is en in het begin van

de 21ste eeuw veel interesse opwekte binnen de retail sector, de grote doorbraak tot op heden nog

steeds uitgebleven is. Een verklaring hiervoor werd onderzocht aan de hand van de

onderzoeksvragen in deel 5.7: Onderzoeksvragen.

Eerst en vooral werd de verantwoordelijke rond het RFID pilootproject bij Colruyt geïnterviewd. Van

alle retailers in de Belgische markt heeft Colruyt steeds een voortrekkersrol gehad als het op de

introductie van nieuwe technologieën en systemen aankomt. Ook rond RFID hebben zij als eerste

retailer in België onderzoek gevoerd en de andere retailers, zoals Carrefour en Delhaize, ingelicht

over de resultaten van hun pilootproject.

Een tweede partij die geïnterviewd is geweest, is Unilever. Unilever heeft als wereldwijde leverancier

van fast moving consumer goods de haalbaarheid van RFID in de supply chain moeten testen en is

ook in contact geweest met de eis van Wal-Mart om RFID te implementeren.

De Real; Future Store van Metro Group was de derde partij die gesproken geweest is. In deze winkel

worden meerdere nieuwe innovaties getest op hun haalbaarheid en Metro Group is al van in het begin

een enorme voorstander van de RFID technologie. Ook werd gesproken over andere projecten die

Metro Group voert omtrent RFID, zoals in Galeria Kaufhof en in het project Advanced Logistics Asia.

In het Metro Group RFID Innovation Center en het EPC Competence Center, de vierde halte, waar de

kennis rond RFID gecentraliseerd wordt en Metro Group samen met meer dan 90 partijen werkt aan

de ontwikkeling van RFID applicaties, werd de nuttigste informatie gevonden. Hier wordt immers

wereldwijde kennis, en in het bijzonder kennis vanuit Europa, over RFID samengebracht en allerlei

testen gedaan om de technologie te optimaliseren. Het feit dat zoveel verschillende partijen

samenwerken, zorgt ervoor dat hier heel veel nuttige kennis ontwikkeld wordt.

Ten slotte werd een specialist op het gebied van adoptiegedrag van innovaties, Professor Walter Van

Dyck, geïnterviewd om een kritische visie te ontwikkelen op de toekomstmogelijkheden van RFID

binnen de retail sector, vanuit het standpunt van het adoptiegedrag.

28

6 Interviews

6.1 De Colruyt groep114

6.1.1 Algemeen

Colruyt begon in 1925 als klein familiebedrijf met groothandel in koloniale waren. In de loop der jaren

is dat kleine bedrijf uitgegroeid tot een firma met meer dan 16.000 medewerkers, actief in

verschillende bedrijfstakken.

Reeds begin jaren ‘80 kon Colruyt uitpakken met een informaticasysteem dat enig was in de Europese

distributie. In 1987 introduceerde Colruyt, als eerste distributiebedrijf in België, de zogenaamde ‘full

scanning’.

Colruyt heeft gekozen voor een discountaanpak: sobere winkels waarin de klant snel en efficiënt zijn

boodschappen kan doen tegen de laagste prijzen. Om die prijzen dag in, dag uit te kunnen realiseren,

moet Colruyt zijn kosten tot een minimum beperken en onnodige kosten weren. Zo werd onder meer

gekozen voor levering aan de centrale distributiecentra (bijvoorbeeld het distributiecentrum in Halle)

en niet rechtstreeks aan de winkels.

Sinds 1994 werd de Colruyt groep regelmatig uitgebreid met nieuwe vestigingen. Zo was dit het geval

voor de winkels Dreamland, Okay, Bio-Planet, DreamBaby en werden activiteiten opgestart in

Frankrijk (Pro à Pro distribution). In 2003 nam Colruyt de Spar-formule in België over en sindsdien

worden ook de zelfstandige Alvo supermarkten aangeleverd.

6.1.2 Hoe en wanneer is de belangstelling voor scanning bij Colruyt ontstaan?

Het invoeren van full-scanning bij Colruyt in 1987 was het logische gevolg van een twintigjarig gevoerd

informaticabeleid. Vanaf de start van haar distributieactiviteiten heeft Colruyt de fysieke

goederendistributie steeds gekoppeld aan een volledig geïntegreerde en geautomatiseerde

administratie. Al die jaren heeft Colruyt de ponskaart gebruikt als identificatiedrager. In 1987 werd de

ponskaart vervangen door de barcode.

114 http://www.gs1belu.org/nl/colruytbedrijfsefficientie-met-de-gs1-standaarden

29

Figuur 10: Voorbeeld van een ponskaart115

Ponskaart of barcode, voor de software betekende dit alleen een andere manier van gegevensinput.

Maar de barcode biedt natuurlijk voordelen ten opzichte van de ponskaart: de barcode wordt door de

leverancier op de verpakking aangebracht en dit overeenkomstig een internationale standaard. De

scanning aan de kassa verloopt sneller en efficiënter en de foutmarge ligt duidelijk lager.

6.1.3 Ingangscontrole en voorraadbeheer bij Colruyt

Wanneer een inkoper een bestelling plaatst via de computer, wordt deze bestelling automatisch in de

database opgenomen. Dan vertrekt ook automatisch een fax naar de betrokken leverancier. Deze fax

bevat alle modaliteiten in verband met productinformatie, leveringsdatum, factuurvoorwaarden, enz.

Ook de logistieke afdeling kan al deze gegevens dadelijk consulteren.

Wanneer de goederen aan de receptie aankomen, worden ze gescand op productniveau. Daarnaast

worden andere controles uitgevoerd zoals een visuele controle (eventuele beschadiging aan

producten en verpakkingen), controle van de houdbaarheidsdatum (wordt tevens getoetst aan de

houdbaarheidsdatum van vorige leveringen), controle van de temperatuur (in het bijzonder voor verse

producten), controle van de hoeveelheden, enz. Met de barcode als sleutel kunnen in de database

een hele reeks gegevens over het product opgeroepen worden.

Wanneer de ontvangst goedgekeurd en aanvaard wordt, krijgt elke pallet een eigen (interne) barcode

en wordt een adres in de opslagplaats toegewezen. Vanaf dan is elke pallet online naspeurbaar, met

zijn samenstelling, zijn houdbaarheidsdatum, enz. Bovendien kan voor elke pallet achterhaald worden

uit welke receptiekaai ze afkomstig is, welke bediende ze heeft gereceptionneerd, wanneer ze is

binnengekomen en wanneer ze naar welke winkel is vertrokken. Deze gegevens zijn uiterst belangrijk

om een snelle en efficiënte tracering te garanderen.

115 http://nl.wikipedia.org/wiki/Bestand:Lochkarte02.jpg

30

Wanneer ’s nachts de verkoopgegevens van de verschillende winkels naar de centrale computer

worden doorgestuurd, maakt die automatisch een rondhaalborderel op. Zo kunnen de goederen

worden opgehaald en worden de winkels nog dezelfde dag bevoorraad met eigen vrachtwagens. Op

die manier heeft Colruyt een perfecte controle op de in- en uitgaande goederenstroom.

6.1.4 Voordelen van scanning bij Colruyt

De grootste voordelen van scanningtoepassingen bij Colruyt zijn eerder in de “softsavings” dan wel in

de “hardsavings” terug te vinden. Hardsavings bevinden zich in het domein van de kostenbesparing,

werkvereenvoudiging en productiviteitsverhoging. Softsavings betreffen nieuwe beheersinformatie

(onder de vorm van analyses, vergelijkingen en simulaties) die het mogelijk maken op opportuniteiten

en nieuwe marketingbenaderingen in te spelen.

Scanning ontketent een massa gegevens die kunnen omgezet worden in bruikbare

beleidsinstrumenten voor de verschillende afdelingen. Inkoop, centrale opslagplaats en verkoop

spelen dus optimaal op elkaar in door het gebruik van de barcode. Dit garandeert een snelle en

efficiënte goederenstroom van fabrikant naar verbruiker.

6.1.5 Het interview

Colruyt heeft een paar jaar geleden een proof of concept (POC)116 gedaan met RFID voor het

receptioneren van goederen van enkele externe leveranciers. Frank Waegeman was toen betrokken

partij bij de kant IT. Vandaag gebruikt Colruyt reeds RFID voor een aantal toepassingen, onder andere

voor het project vleesversnijding te Vlevico, inkombadges voor de beveiliging, enz.

Rudi Willemans, proces analist, gaf het interview in het distributiecentrum van Colruyt in Halle. Zestig

procent van de goederen van Colruyt vertrekt hier (vooral diepvries, vers, enz.). Colruyt bestaat uit

drie grote afdelingen, namelijk verkoop, aankoop en logistiek. Rudi Willemans bevindt zich net onder

de directeur logistiek.

116 http://en.wikipedia.org/wiki/Proof_of_concept

31

Figuur 11: Structuur van Colruyt

De testen rond RFID zijn in november 2005 gestart, toen er een grote hype woedde rond RFID. De

testen die Colruyt heeft gevoerd, bestonden uit het testen van binnenkomende bestellingen waarvan

de palletten waren voorzien van een RFID tag. Er werden producten besteld door Colruyt, die door de

leveranciers in vrachtwagens werden geladen en getransporteerd werden tot in Halle, waar de

palletten met goederen doorheen een poort (Figuur 12) gingen die de tags scande. Tegelijkertijd

werden de producten ook manueel gecontroleerd.

Figuur 12: 3D model van de RFID poort117

117 Presentatie van Colruyt

COLRUYT

VERKOOP AANKOOP LOGISTIEK

RUDI WILLEMANS

32

Figuur 13: RFID poort118

Om zich zo goed mogelijk te laten begeleiden tijdens de testen, huurde Colruyt een consultant in die

in de jaren ’90 bij Chep119 werkte, een bekende palletleverancier, en samen met de MIT120

(Massachusetts Institute of Technology) een van de eerste projecten rond RFID uitgevoerd heeft.

Op de chip van de RFID tags werd via de Electronic Product Code standaard121 de SSCC code

geschreven. De SSCC code (Serial Shipping Container Code) is een gestandaardiseerde

internationale verzendcode, die toeleveranciers in de vorm van een barcode of RFID tag kunnen

aanbrengen op hun logistieke eenheden. De code is van nut bij het tracking & tracing proces in de

logistieke keten.122

Figuur 14: RFID tag geïntegreerd in een sticker123

De conclusie die Colruyt uit de testen kon trekken, was dat de technologie nog niet op punt staat. De

leesgraad bij de testen was 98 procent, onvoldoende als men bedenkt dat er dagelijks gemiddeld

16.000 palletten binnenkomen in het distributiecentrum in Halle.

118 Presentatie van Colruyt 119 http://www.chep.com/ 120 http://web.mit.edu/ 121 Electronic Product Code: infra, pg. 11 122 http://nl.wikipedia.org/wiki/Serial_Shipping_Container_Code 123 Presentatie van Colruyt

33

Colruyt heeft tags van verschillende leveranciers gebruikt, onder andere UPM Rafsec124, Sokymat125,

In2Connect126 (lucht achter tag: 4,5 euro), Confidex127, X-ident128, Avery Dennison129, Alien

Technology130, enz. Elke leverancier had zijn specialiteit. Zo gebruikte Colruyt de tags van

In2Connect, omdat er zich een luchtlaag achter de tag bevond, wat de leesresultaten significant kan

verbeteren. De tags van Confidex werden dan weer gebruikt omdat ze zeer stevig waren. De flag tag,

waarbij de tag zich in een flapje aan de sticker bevindt, kan een oplossing zijn om betere

leesresultaten te behalen, maar Colruyt is hier geen voorstander van vanwege de fragiliteit. De

meeste tags overleven het transport niet.

Figuur 15: De flag tag131

De gemiddelde kost van de tags bedroeg op dat moment 0,5 euro, hoewel er ook duurdere tags

gebruikt werden (Metro Group RFID Innovation Center132: huidige kost is 0,05 tot 0,15 euro per tag).

Op de vraag of Colruyt de kost van de tags door de leveranciers zou laten betalen, werd geantwoord

dat de kost dan sowieso teruggerekend wordt aan Colruyt. Het is dus belangrijk dat de kosten

proportioneel gedragen worden door de hele supply chain, naargelang de opbrengsten die elk van de

partijen ontvangt. De implementatie van RFID technologie moet bekeken worden overheen de hele

supply chain, waarbij de totale opbrengsten de totale kosten moeten overtreffen.

De leesresultaten van de tags hingen af van de producten die de leverancier leverde aan Colruyt.

InBev133 gebruikt bijvoorbeeld een automatische labelapplicator die de labels automatisch op de

bakken bier kleeft. Colruyt behaalde goede leesresultaten met deze producten (98 procent, waarvan 1

procent reeds slecht vertrok vanuit de fabriek), omdat het water zich ver van de tags bevond. Bij het

124 http://www.rafsec.com/ 125 http://www.sokymat.com/ 126 http://www.in2connect.net/ 127 http://www.confidex.fi/ 128 http://www.x-ident.com/ 129 http://www.rfid.averydennison.com/ 130 http://www.alientechnology.com/ 131 http://www.idtechex.com/research/articles/what_goes_around_comes_around_00000183.ja.asp 132 Metro Group RFID Innovation Center: infra, pg. 58 133 http://www.inbev.be/

34

scheerschuim en de scheermesjes van Gillette134 behaalde Colruyt slechte leesresultaten omwille van

de aanwezigheid van metaal, wat de leesresultaten van RFID tags sterk vermindert. De RFID tags op

de verse pizza’s en lasagnes van Ter Beke135 waren dan weer beter te lezen, aangezien er zich

genoeg lucht tussen het karton en de metalen bevond. Ten slotte behaalde Colruyt ontgoochelende

leesresultaten van 50 procent op de producten van Campina136, omdat er zich zowel vocht als

aluminiumfolie (metaal) bevond in de dozen137.

Colruyt kijkt met veel belangstelling uit naar nieuwe technologieën, en zo ook naar RFID. Ten opzichte

van de barcode biedt de RFID tag een aantal belangrijke voordelen. Zo moet de tag niet in het

gezichtsveld van de gebruiker staan, kunnen een grote hoeveelheid tags simultaan gelezen worden

en weerstaan zij beter aan moeilijke omgevingsfactoren. Colruyt wil in Europa bij de eerste groep

retailers zijn die RFID toepassen, maar wil daarom niet de pionier zijn. Colruyt wil dus bij de Early

Majority zijn volgens Rogers’ innovatietheorie138. Colruyt beweert steeds voortrekker te zijn van RFID

en heeft destijds ook heel transparant samengewerkt met leveranciers en andere retailers omdat ze

geloven dat er slechts een doorbraak in RFID kan komen, als alle krachten gebundeld worden.

Figuur 16: Innovatietheorie van Rogers139

Colruyt heeft testen gedaan waarbij een RFID tag in of op een pallet werd bevestigd waarop goederen

stonden. De palletten werden bij de leveranciers geladen in vrachtwagens, waarna ze in het

distributiecentrum in Halle tijdens het legen van de vrachtwagen door een poort werden vervoerd,

waarbij de tag werd gelezen. De leesresultaten toonden aan dat er 100 procent kans was op een

correcte lezing, als de tag zich langs de zijkant van de pallet bevond. Tags die zich aan de voor- of

achterkant van de palletten bevonden, hadden slechts een kans op een correcte lezing van 30 tot 40

procent, omdat de tag dan moeilijker energie kon opnemen.

134 http://www.gillette.com/ 135 http://www.terbeke.be/ 136 http://www.campina.be/ 137 Tetra Paks: infra, pg. 82 138 Rogers, 2003 139 http://nl.wikipedia.org/wiki/Innovatietheorie_van_Rogers

35

Figuur 17: Kans op leesbaarheid van RFID tags op een pallet140

Aangezien men de palletlading niet onder controle krijgt, moeten er dus noodgedwongen meerdere

tags op een pallet bevestigd worden, wat de kost van de tags en het bevestigen weer verhoogt.

Figuur 18: Leesbaarheid van de tags141

Het grootste nadeel dat Colruyt ontdekte tijdens de test, waren de technische constraints verbonden

met het gebruik van RFID tags. De tags zijn moeilijk te lezen in de nabijheid van metalen en water.

Metaal reflecteert RFID en water absorbeert de energie, waardoor er in nabijheid van beide stoffen

leesfouten optreden. Ook gebeuren er leesfouten als twee tags zich tegen elkaar bevinden, aangezien

ze elkaar neutraliseren.

140 http://www.transfix.be/ 141 Presentatie van Colruyt

remorque

30%

95% 95%

10%

30%

95% 95%

10%

ANTENNAS

100% KANS

OP LEZING

30 À 40%

KANS OP

LEZING

36

Ook de duurzaamheid van tags laat te wensen over. Het Europoolsysteem142, waarbij de RFID tags in

plastic bakken voor versproducten gesmolten zijn (in-mold labelling), geeft bij de start een

leesbaarheid van 98 procent. Deze bakken worden in Colruyt bijvoorbeeld gebruikt voor het

transporteren van groenten en fruit. Als men echter de bakken regelmatig gebruikt en ook wast, zijn na

zes à zeven maand ongeveer 50 procent van de tags niet meer leesbaar.

Figuur 19: Het Europoolsysteem143

Wat de kost betreft is niet zozeer de kost van een tag (op pallet niveau betekent de kost van een

SSCC sticker met een geïntegreerde RFID tag 5 tot 15 cent per pallet), maar vooral de kostprijs van

het aanbrengen van de tag en het omringende label belangrijk. Deze kosten waren echter niet de

belangrijkste kopzorg van Colruyt, aangezien het bedrijf eerst de bruikbaarheid van RFID wilde testen

via het pilootproject. De focus van de testen lag dus totaal nog niet op het kostenaspect.

Microlise144, een bedrijf gespecialiseerd in transport management, plaatst de RFID poorten in de

vrachtwagens zelf. Dit systeem zou handig kunnen zijn voor de zelfstandige winkelketen van Colruyt,

Spar. Colruyt heeft 600 van deze winkels, waarvoor het bedrijf een vloot van 100 vrachtwagens ter

beschikking heeft. De distributie van de goederen bestemd voor deze winkels, gebeurt vanuit het

distributiecentrum te Heist-op-den-Berg. Als RFID op punt staat, kan er een toekomst zijn in het

plaatsen van RFID poorten in de vrachtwagens voor de Spar keten, aangezien deze winkels

zelfstandig zijn en het dus noodzakelijk is de juiste soort en hoeveelheid goederen af te leveren.

142 http://www.europoolsystem.com/belgian/ 143 http://www.europoolsystem.com/belgian/ 144 http://www.microlise.com/

37

Figuur 20: Het Trailer Portal systeem van Microlise145

De tags die getest werden op pallet niveau, werden op verschillende manieren bevestigd aan de

pallet. Er is geprobeerd om de tags rond het middelste blok van de pallet vast te nieten, maar dan was

de tag geen lang leven beschoren omwille van de beschadiging door vorkliften. Een andere manier

was om de tag in een boorholte in een blok van het pallet te steken, maar aangezien hout vocht

opslorpt, waren de leesresultaten onvoldoende.

Doordat de leveranciers van RFID tags de technologie in een laboratorium testen en Colruyt de

technologie op de site kan testen, is dit een win-win situatie voor beide partijen.

Eenmaal RFID volledig op punt zal staan (hetgeen zoveel wil zeggen als wanneer 100 procent

leesbaarheid bereikt zal worden), biedt de technologie heel wat mogelijkheden. Op logistiek vlak wordt

verwacht dat de winsten beperkt blijven. Implementatie van RFID op colliniveau149 (met beheer van de

lotnummers) zou een perfecte traceerbaarheid van de colli garanderen, terwijl tracering vandaag

slechts op pallet niveau mogelijk is. De opvolging van de verzendingen naar de winkels zou op deze

manier verfijnd kunnen worden.

De mogelijkheden van RFID voor de winkel zijn evenwel revolutionair, denk bijvoorbeeld aan het

uitlezen van een volledige winkelkar zonder uitladen van de goederen, smart shelf management,

diefstalbeheer, enz.

145 http://www.microlise.com/Trailer_Portal.aspx

38

6.1.6 Waarom zijn de testen toch niet positief uitgedraaid binnen Colruyt?

Eerst en vooral kan Colruyt zich in het distributiecentrum in Halle slechts tevreden stellen met een

leesfout van 1 op 1.000, wat met 16.000 palletten per dag nog steeds neerkomt op 16 fouten per dag.

De testen toonden echter aan dat er maximum een leesbaarheid van 98 procent mogelijk was, wat

neerkomt op 20 fouten op 1.000, ofwel 320 fouten per dag. Er zijn teveel parameters die de

leesresultaten kunnen beïnvloeden: het product dat op de pallet staat, de kwaliteit van de tag, de

positie in de vrachtwagen, hoe de tag is aangebracht (bijvoorbeeld door wie), enz.

Ten tweede wordt er door Colruyt steeds open gekeken naar een nieuwe technologie, zo ook naar

RFID. De publieke opinie is echter steeds iets voorzichtiger met het aanvaarden van vernieuwingen

(Resistance to change146). Colruyt vraagt zich af of ze zich kunnen permitteren om RFID te

implementeren in de klantenomgeving, aangezien waarschijnlijk een aantal klanten zullen afhaken.

Alhoewel men kill tags, tags die men kan vernietigen na gebruik, kan gebruiken, blijft RFID volgens

Colruyt bij de klanten hetzelfde effect hebben als kernenergie: er zullen steeds tegenstanders blijven.

Ten derde ziet Colruyt ook geen voordelen in RFID bij automatische storage. Met barcode kan men

immers ook veel. Zo kan men automatisch de barcode lezen als men de sticker op een vooraf

bepaalde plaats bevestigt. InBev147 in Hoegaarden werkt met dit systeem.

Ten vierde ziet Colruyt niet echte directe opbrengsten in het gebruik van RFID voor het legen van

vrachtwagens, aangezien de transporteurs momenteel helpen om de vrachtwagen uit te legen en ook

bijvoorbeeld ineens een barcode kunnen scannen.

Tot slot is het transportsysteem in Amerika (Wal-Mart148) anders dan in Europa. Aangezien de

afstanden die vrachtwagens met goederen moeten afleggen in Amerika een pak groter zijn dan in

Europa, gebruiken ze in Amerika geen palletten, omdat dit leidt tot ruimteverlies. Het transport weegt

dus relatief zwaarder door, waardoor de vrachtwagens tot het dak vol worden gestapeld met dozen

met producten in, om zo het ruimteverlies tot een minimum te beperken. Als men op deze dozen RFID

tags bevestigt en bij het legen de pakjes (colli: de individuele verpakkingseenheden waaruit de lading

bestaat. Zij zijn de kleinste verpakkingseenheden van een zending goederen149) via een transportband

stuurt, bereikt men veel betere leesresultaten dan wanneer men de goederen op palletten laat staan.

146 Rogers, 2003 147 http://www.inbev.be/ 148 http://www.walmart.com/ 149 http://www.timocom.nl/sec/900110/?lexicon=802201345266631%7Ccolli%7Chet-transportlexicon

39

Hieronder staan de besluiten die Colruyt uit de testen met RFID kon trekken150:

• RFID is een veelbelovende technologie.

• RFID zorgt dat er extra over de keten nagedacht wordt.

• Op pallet niveau met slap ‘n ship is er bij Colruyt geen case (read rate niet hoog genoeg).

• Er zijn specifieke domeinen waar het wel interessant is:

– Bijvoorbeeld vleesverwerking (in bak HF).

• Verdere testen met hardware zijn noodzakelijk.

• Verder werken op het integreren van de tag in de pallet.

• Opvolgen van de evolutie van RFID.

150 Presentatie van Colruyt

40

6.2 Unilever

Het interview met Unilever verliep via de telefoon, aangezien het gesprek werd gevoerd met Ian Lilley,

Global Customer Service Excellence Manager bij Port Sunlight in Wirral, UK. Hij is nauw betrokken

geweest bij de testen die Unilever heeft gevoerd omtrent RFID en kon de meest nauwkeurige uitleg

geven. Hij was van 2005 tot 2008 de verantwoordelijke voor het onderzoek naar de mogelijkheden

van RFID binnen Unilever.

Figuur 21: Logo Unilever151

Unilever gelooft dat er eerst goed naar de klantenvereisten gekeken moet worden en nagedacht moet

worden of RFID hierin een toegevoegde waarde kan betekenen. Momenteel is Unilever ervan

overtuigd dat zolang de klanten zelf de tags niet kunnen lezen (bijvoorbeeld intelligente koelkasten152,

intelligente wasmachines, enz.), er ook geen toegevoegde waarde bestaat voor hen en dus ook niet

voor Unilever. Pas als ook zij in de mogelijkheid zijn om RFID tags te lezen, zullen er klantenvereisten

ontstaan rond RFID.

De grootste reden om RFID toe te passen, is om de visibiliteit overheen de supply chain te verbeteren

en de producten op te volgen op item of pallet niveau van het distributiecentrum tot in de winkel. Dan

moeten er verschillende punten zijn waar de producten gescand worden. Het initiatief moet vanuit het

niveau van de industrie komen, niet zozeer vanuit de retailers zelf of vanuit een klant-leverancier

verhouding. Volgens Lilley wordt er best gekeken naar de problemen die opgelost moeten worden en

worden best geen problemen gezocht voor een oplossing die voorhanden is (RFID). Vele problemen

kunnen een pak goedkoper en simpeler opgelost worden zonder het gebruik van RFID.

Unilever stelt zelfs dat ze geen RFID nodig hebben voor het verschepen van goederen in hun interne

supply chain, omdat ze een heel goed gelinkt systeem hebben tussen hun producenten en

distributiecentra voor de bevoorrading en weten welke producten hoe lang waar hebben gestaan en

wanneer ze verscheept worden. Daarvoor gebruiken ze interne verschepingsberichten, barcode

scanning systemen, enz.

151 http://www.unilever.com/ 152 Metro Group Real; Future Store: infra, pg. 45

41

De klantenvereisten omtrent RFID moeten zeer goed begrepen worden, alvorens een RFID systeem

ontplooid kan worden. Anders wordt er een systeem ontplooid dat veel kan, maar slechts voor een

aantal items gebruikt wordt. RFID zal ook enkel werken als er een aantal grote retailers zijn, die niet

alleen RFID actief ontplooien, maar actief de informatie delen die ze hebben.

Ian Lilley is ook reeds in de Real; Future Store153 in Duitsland geweest en vindt dat ze daar een aantal

prachtige dingen doen. Maar ook Metro Group heeft beperkte visibiliteit van hun producten op item of

pallet niveau. Als men kijkt naar Unilever, een bedrijf dat niet enkel in Europa werkt, maar wereldwijd

in ongeveer 300 à 400 landen werkt, vertegenwoordigt Duitsland slechts een klein deel van hun omzet

en Metro Group slechts een deel van Duitsland. Unilever kan zich niet permitteren om heel de supply

chain aan te passen voor een aantal regionale spelers. De onkosten zouden te groot zijn.

Er zijn momenteel echter nog heel wat technische barrières die overwonnen moeten worden, om een

voldoende leesbaarheid te garanderen. Zo is er onder andere het probleem dat water veroorzaakt in

de nabijheid van een RFID tag. De energie die het water absorbeert kan de leesbaarheid van

naburige RFID tags verstoren. Ook de regionale gebruiken spelen een invloed. In Amerika (Wal-

Mart154) worden de producten in kartonnen dozen in de vrachtwagens gestapeld, waar ze kunnen

voorzien worden van een RFID tag per kartonnen doos en de leesresultaten aanvaardbaar zijn. Het

distributiesysteem is anders georganiseerd dan in Europa (Tesco155, Metro Group156, Ahold157,

Carrefour158), waar men vooral op pallet niveau werkt (de palletten worden in de vrachtwagens

geladen), wat de leesresultaten van de tags negatief beïnvloedt. Wal-Mart verliest tijdens het transport

ook een deel van de lading (beschadiging door het laden of lossen, enz.), wat door het gebruik van

RFID snel geregistreerd kan worden. Dit vermindert de hoeveelheid out-of-stock en heeft een

positieve invloed op de verkoop. Wal-Mart heeft dus wel degelijk een probleem dat ze met RFID

kunnen oplossen, als alle producten goed gelezen worden zoals in een ideale wereld.

Wat betreft de kost had Unilever een zeer interessante opsplitsing gemaakt. Eerst en vooral is er de

kost van een RFID tag (ongeveer 3 tot 7 eurocent volgens Lilley). Uiteraard komt hierbij ook de kost

om de tag te bevestigen (afhankelijk van de personeelskost en de efficiëntie van het aanbrengen) en

de kost om de tag op te sporen (kost van de systemen om tags te lezen). In elk distributiecentrum

zouden dus aan elke in- en uitgang poorten geplaatst moeten worden om de tags te lezen. De kost is

duur en zeker een struikelblok als men miljoenen producten produceert.

153 Metro Group Real; Future Store: infra, pg. 45 154 Colruyt: infra, pg. 28 155 http://www.tesco.com/ 156 http://www.metrogroup.de/ 157 http://www.ahold.com/ 158 http://www.carrefour.com/

42

De belangrijkste kost is echter het aanpassen van alle systemen om met de gegevens van de RFID

tags te kunnen werken. Dit lijkt een formaliteit, maar aangezien de EPC159 elk product uniek

identificeert (en niet de productklasse, zoals de EAN code160), ontstaat er een explosie aan gegevens.

Unilever werkt momenteel met een registratie van producten op pallet niveau. Maak even de

bedenking dat als er één miljoen stuks van een product geproduceerd worden, elk individueel product

een andere code heeft bij RFID. Er zullen dus één miljoen keer zoveel codes zijn bij de EPC van de

RFID tag, dan bij de EAN code van de barcode, waarbij al deze producten dezelfde code hebben. De

systemen zullen hieraan aangepast moeten worden, wat een uitbreiding van de database inhoudt, een

aanpassing van de server capaciteit, een grotere processorsnelheid, snellere verbindingen, enz. Dit

alles zorgt voor een immense vaste kost en houdt tevens het risico in dat de overgang naar het

nieuwe systeem niet vlekkeloos verloopt. Niet alleen de systemen zullen aangepast moeten worden,

maar ook de manier waarop gewerkt wordt. RFID heeft een verandering nodig in de manier waarop

gewerkt wordt om de volledige voordelen te kunnen benutten. Een goede overschakeling op het

gebruik van RFID heeft dus goede begeleiding nodig (consulting), wat ook een kost met zich

meebrengt.

Figuur 22: Integratie van RFID in het systeem161

Als momenteel al deze kosten ten opzichte van de voordelen geplaatst worden, besluit Unilever dat tot

op heden de voordelen de kosten niet overstijgen. Ook zijn de technologie en de systemen binnen

Unilever nog niet in staat en nog niet robuust genoeg om met de gegevens van RFID overweg te

kunnen. Zo ontstaan er problemen als alle cases op een pallet gescand moeten worden en er zich

een significante hoeveelheid aan metaal en/of vloeistof bevindt162. Ten slotte zou de hele supply chain

159 Electronic Product Code: infra, pg. 11 160 EAN code: infra, pg. 11 161 http://www.wisys.co.uk/solutionsRFID.htm 162 Colruyt: infra, pg. 28

43

informatie met elkaar moeten delen om ten volle de voordelen van RFID te kunnen benutten.

Momenteel is de realiteit echter nog een heel eind van deze ideale situatie verwijderd.

Unilever is zich zeer bewust van het feit dat RFID een technologie van de toekomst is, maar

momenteel proberen ze vooral te kijken of ze de problemen met accurate technologie kunnen

oplossen of te kijken naar de hele range van alternatieve oplossingen. Volgens Lilley heeft RFID

eerder een oplossing nodig, dan dat het een oplossing is. Als er door de retailers niet voldoende

ontplooiing is voor RFID, zullen de voordelen ook nooit groot genoeg zijn.

De enige klant van Unilever die groot genoeg is om RFID tagging te stimuleren, is Wal-Mart. Wal-

Mart’s omzet bij Unilever is drie keer zo groot als Carrefour en vier tot vijf keer zo groot als Metro

Group. Unilever moet dus reageren als Wal-Mart plannen heeft rond RFID. Volgens Unilever is ook

Wal-Mart zich ervan bewust geworden dat RFID een technologie van de toekomst is en is het bedrijf

momenteel bezig met een downscale van zijn RFID programma.

Volgens de persoonlijke mening van Lilley is er zeker een toekomst voor RFID, maar niet in de fast

moving consumer goods industrie. Binnen de supply chain gelooft Lilley in de voordelen van RFID,

maar in de retail sector is er volgens hem enkel toekomst in de high value goods. RFID wordt

bijvoorbeeld al toegepast binnen de elektronica (nakijken welke producten er zich in de doos

bevinden), de bandenproductie, cd’s, kleding, enz. Deze producten hebben een hoge waarde en de

industrie kan zich dus veroorloven om te investeren in deze technologie. Een ander domein waar

Lilley een toekomst voor RFID ziet, is wanneer er zich veel stock keeping units in een relatief kleine

ruimte bevinden (bijvoorbeeld kleding en cd’s). RFID zou hier het manueel checken overbodig maken

en zo een enorme personeelskost uitsparen en manuele fouten uitsluiten.

Figuur 23: Een RFID label van Marks & Spencer163

163 http://p10.hostingprod.com/@spyblog.org.uk/blog/2003/10/

44

Marks & Spencer164 is hier volgens Lilley een prachtig voorbeeld van. Begin 2007 heeft Marks &

Spencer wegens succes besloten het RFID pilootproject, waarbij kledingstukken werden voorzien van

een RFID tag, uit te breiden van 42 naar 120 winkels. Het betrof hier alleen de grootste filialen in het

Verenigd Koninkrijk. Volgens Marks & Spencer zorgt RFID op de kleding voor merkbaar meer

schapbeschikbaarheid. Naast RFID op kleding plaatste Marks & Spencer ook RFID tags op

voedingsartikelen. Veel van hun voedingswaren zijn maar drie tot vijf dagen houdbaar en via RFID

kunnen ze daardoor voorkomen dat ze onnodig veel producten moeten weggooien. De Britse retailer

heeft nu zeven depots live met RFID technologie en meer dan honderd leveranciers die hun

producten van tags voorzien. Daarnaast zijn tags geplaatst op vijf miljoen bakjes en een half miljoen

karren.

Om te concluderen kan worden gesteld dat Unilever het risico nog niet wil nemen om een immense

verandering in de infrastructuur door te voeren, als de opbrengsten van het RFID project nog onzeker

zijn.

164 http://www.marksandspencer.com/

45

6.3 Metro Group

6.3.1 Metro Group Real; Future Store

6.3.1.1 Algemeen

Bij het bezoek aan het visitor center van de Metro Group Real; Future Store in Tönisvorst, Duitsland,

werd een volledige rondleiding aangeboden in de winkel. De contactpersoon ter plaatse was Laura

Mueller, verantwoordelijke van het visitor center.

Figuur 24: Het visitor center van de Metro Group Real; Future Store in Tönisvorst165

Metro Group probeert met de Real; Future Store het innovatieproces binnen de retail sector te

stimuleren. Sommige van de applicaties die in deze winkel getest werden, worden al toegepast in een

aantal winkels van Metro Group. Zo worden onder andere RFID166, self checkouts167 en intelligente

weegschalen168 op grotere schaal toegepast.

De geschiedenis van de Real; Future Store gaat terug tot in 2002, toen Metro Group samen met 20

partners het Metro Group Future Store Initiatief lanceerde. Het initiatief moet zorgen voor de promotie

van modernisering binnen de retail industrie. De eerste Future Store opende zijn deuren op 28 april

2003 in Rheinberg, Duitsland. Meer dan 90 bedrijven werkten hieraan mee. Minder dan een jaar later

verwelkomde de Future Store reeds zijn duizendste bezoekersgroep. Na vier jaar kwamen ruim

31.000 mensen uit 63 landen op bezoek. Vier jaar lang had de Future Store zijn thuisbasis in

Rheinberg.

6.3.1.2 De nieuwe Real; Future Store

De winkel ‘Super Magazin’ opende voor het eerste zijn deuren in 1962. 33 jaar later kocht Real; de

winkel in Tönisvorst. In 2005 werd hij volledig opgefrist en drie jaar later, op 28 mei 2008, werd hij

omgebouwd tot de nieuwe Real; Future Store met een winkeloppervlakte van 8.600 m². Deze winkel in

Tönisvorst werd de opvolger van de oorspronkelijke Future Store in Rheinberg. De nieuwe Real; 165 Eigen foto 166 The Master Butcher: infra, pg. VI 167 Self checkout: infra, pg. X 168 Intelligente weegschaal: infra, pg. IV

46

Future Store combineert hypermoderne technologie, zoals RFID, met innovatieve retailconcepten,

zoals bijvoorbeeld een ultramoderne slagerij, de Master Butcher169.

Figuur 25: De Real; Future Store in Tönisvorst170

Deze innovatieve supermarkt biedt een ruim assortiment voedingswaren aan op een

verkoopsoppervlakte van 4.400 m². Een bijkomende 4.200 m² is ter beschikking voor de verkoop van

niet-voedingswaren, zoals fitness uitrusting, kleding, gezondheids- en schoonheidsproducten, enz. In

de winkel werken 190 personeelsleden. Om af te rekenen kunnen de klanten kiezen uit twaalf

conventionele checkouts, vier self checkouts en vier express self checkouts.

6.3.1.3 Innovaties in de Real; Future Store

Een korte bespreking van de belangrijkste innovaties is te vinden in de bijlage171. In de slagerij en de

checkout wordt RFID gebruikt.

6.3.1.3.1 RFID in de slagerij172

Elk product in de intelligente koeler is voorzien van een RFID tag die een unieke code bevat (EPC173).

Het doel is om de productie van vers vlees in de winkel zo exact mogelijk te plannen en zo een betere

kwaliteit te garanderen. Individuele producten kunnen op basis van de productinformatie opgeslagen

in de RFID database geïdentificeerd worden via de EPC, bijvoorbeeld als ze hun houdbaarheidsdatum

naderen. Werknemers kunnen dan overgaan tot actie en een specifiek product op het gepaste

moment uit de intelligente koeler verwijderen. Daarbovenop kan de voorraad op item niveau

gecontroleerd worden. In de intelligente koeler zitten RFID lezers die registreren als een item

verwijderd wordt. De voorraad in de database wordt dan automatisch aangepast. Als de hoeveelheid

van een bepaald product in voorraad beneden een bepaald niveau daalt, kan de slager nieuwe

producten maken en de koeler bevoorraden. De klanten zullen dus steeds de gewenste

vleesproducten aan de beste kwaliteit en in voldoende hoeveelheid terugvinden. De slager zal ook

niet meer manueel moeten controleren of er bepaalde producten nodig zijn in de vriezer.

169 The Master Butcher: infra, pg. VI 170 http://www.future-store.org/fsi-internet/html/en/17059/index.html 171 Bijlage 3: infra, pg. I 172 The Master Butcher: infra, pg. VI 173 Electronic Product Code: infra, pg. 11

47

Figuur 26: Een RFID tag op een schotel vlees174

Een belangrijke maatregel die de Future Store genomen heeft, is de mogelijkheid voor de klanten om

de RFID tags bij het buitengaan te deactiveren. Zo biedt Metro Group een oplossing voor de kritiek op

de privacy-inbreuk die RFID kan veroorzaken.

Figuur 27: Aanduiding van het gebruik van RFID tags175

174 http://www.future-store.org/fsi-internet/html/en/17059/index.html 175 Eigen foto

48

6.3.1.3.2 RFID bij de checkout176

Bij de checkout kan men cash betalen, via kaart of via vingerafdruk. Tevens is er sinds kort de

mogelijkheid om te betalen met de mobiele telefoon, via de Near Field Communication (NFC)

technologie177. De mobiele telefoon wordt dan gelinkt met de bankkaart en bij betaling wordt de

mobiele telefoon in de buurt van de lezer gehouden en moet de klant een pincode intikken.

Figuur 28: Betaling via Near Field Communication178

176 Checkout: infra, pg. X 177 Near Field Communication: infra, pg. 13 178 Eigen foto

49

6.3.2 RFID in Metro Group

RFID past volledig in het plaatje van de innovaties die in de Future Store worden teruggevonden.

Metro Group heeft echter binnen de retail een toonaangevende rol verworven wat betreft het gebruik

van RFID. Daarom ook volgt er nu een wat uitgebreidere uitleg over RFID binnen Metro Group.

Duitse bedrijven, zoals Metro Group, maken een groot deel uit van de RFID gebruikers en velen onder

hen zijn ook belangrijke leveranciers van deze technologie. Vooral de middelgrote bedrijven spelen

een belangrijke rol in het leveren van technologisch hoogstaande oplossingen. Het aanbod van

goederen en diensten betreffende RFID gaat van labels om producten te taggen tot

softwarecomponenten en volledige systemen. Volgens een onderzoek179 zou de verkoopsomzet van

de RFID industrie in Duitsland kunnen groeien tot ongeveer 1,4 miljard euro in 2010.

6.3.2.1 RFID voor binnenkomende goederen180

In de Future Store worden RFID tags ook getest op logistieke eenheden. Werknemers van het

distributiecenter nemen de goederen die besteld zijn en voorzien ze van een RFID tag alvorens ze op

palletten te plaatsen. Vanaf het moment dat de palletten door een poort voor uitgaande goederen

passeren, wordt hun inhoud gelezen door RFID lezers en vergeleken met de bestelling. Het IT

systeem zendt vervolgens een melding van het transport. Bij aankomst in het magazijn van de Future

Store gaan de palletten door een poort voor binnenkomende goederen en wordt hun inhoud

geregistreerd door RFID lezers. De producten worden vervolgens in het systeem van de winkel

geboekt. Dit maakt het voor de winkelmanager mogelijk om te allen tijde een volledig overzicht van de

huidige voorraad te verkrijgen.

Figuur 29: RFID voor binnenkomende goederen181

179 Federal Ministry of Economics and Technology (BMWi): RFID: Prospectives for Germany 180 Partners: Avery Dennison, Checkpoint Systems, IBM, Logopak Systeme, Nofilis, Sirit, UPM Raflatac 181 Metro Group, 2008, A journey into the future of retail, URL: <http://www.future-store.org/fsi-

internet/get/documents/FSI/multimedia/pdfs/broschueren/WISSB_Publikationen_Broschueren_Welcome-to-

realFutureStore.pdf>. (07/07/2009).

50

6.3.2.2 RFID in andere afdelingen van Metro Group182

Metro Group startte in 2004 met het implementeren van RFID overheen zijn supply chain als een van

’s werelds eerste grote retailer. Deze implementatie gebeurde stap voor stap, gaande van het

introduceren van RFID bij de productievestigingen van de leveranciers tot het plaatsen van

leespoorten voor binnenkomende goederen in de winkels.

Metro Group en zijn verschillende merken Metro Cash & Carry183, Real;184 en Galeria Kaufhof185

maken momenteel gebruik van RFID doorheen heel het bedrijf om logistieke processen en warehouse

management efficiënter dan ooit te maken. Tegen het einde van 2008 had Metro Group RFID reeds

geïntroduceerd op ongeveer 400 plaatsen in Europa, waaronder al zijn Duitse Metro Cash & Carry

groothandelwinkels, negen distributiecentra behorende tot Metro Group’s logistieke afdeling MGL

Metro Group Logistics186 en het merendeel van de Real; hypermarkten. In de herfst van 2008 is Metro

Group ook begonnen met de implementatie van RFID in heel Frankrijk, waar zijn 89 Metro Cash &

Carry groothandelwinkels nu ongeveer 1,3 miljoen palletten per jaar verwerken, gebruik makend van

deze technologie. Metro Group werkt hierbij nauw samen met het logistieke bedrijf DHL, die alle

palletten voor Metro Group in Frankrijk voorziet van een RFID tag.

De palletten van meer dan 180 verschillende leveranciers van consumentengoederen worden

voorzien van RFID tags. Bij de leveranciers gaan de palletten door een leespoort voor uitgaande

goederen die de producten registreert. Als de levering overeenkomt met de door Metro Group

geplaatste bestelling, worden de goederen voor verzending goedgekeurd en stuurt de leverancier een

elektronische bevestiging naar Metro Group. Vrachtwagens transporteren de lading dan naar een van

de centrale distributiecentra. Hier worden de goederen door een leespoort voor binnenkomende

goederen geregistreerd. Werknemers van het distributiecentrum sorteren de goederen voor de

verschillende winkels van Metro Group en laden hen weer in verschillende vrachtwagens in. De

informatie en de leveringsdatum worden elektronisch naar de winkels gestuurd. Aangekomen bij een

winkel van Metro Group wordt de vrachtwagen geleegd en RFID lezers vergelijken de geleverde

goederen automatisch met de bestelling. De binnenkomende goederen worden automatisch in de

database ingevuld. Dit betekent dat de winkelverantwoordelijken altijd exact weten welke goederen ze

moeten bijbestellen en wanneer.

182 Partners: Checkpoint Systems, IBM, Intermec, Sirit, Reva Systems 183 http://www.metro-cc.com/ 184 http://www.real-hypermarket.com/ 185 http://www.galeria-kaufhof.de/ 186 http://www.metrogroup.de/servlet/PB/menu/1000098/index.html

51

Door gebruik te maken van RFID kan Metro Group exact nagaan welke weg de producten hebben

afgelegd van bij de producent tot de winkel en zo warehouse management en logistiek optimaliseren.

In het Metro Group RFID Innovation Center in Neuss, Duitsland, werken bedrijven, leveranciers en IT

partners samen om de ontwikkeling van RFID te stimuleren. Dit project is uniek in Europa. Later

hierover meer187.

In Galeria Kaufhof in Essen, Duitsland, loopt een pilootproject waarbij ongeveer 80.000

kledingstukken voorzien zijn van een RFID tag. Hierdoor is de winkelmanager in staat om met een

druk op de knop de voorraad te tellen. De kledingstukken in de mannenafdeling zijn sinds de start van

het pilootproject, in september 2007, voorzien van een RFID tag. Het doel is om de artikelen erg snel

beschikbaar te maken en het gemak op de verkoopsvloer te verbeteren. Werknemers weten binnen

enkele seconden tijd de voorraad op de schappen en kunnen onmiddellijk de door de klant gevraagde

maten en kleuren lokaliseren. Ook verschillende applicaties die gebruik maken van RFID zijn

aanwezig. In de intelligente kleedkamer (Smart Dressing Room) kan men informatie verkrijgen over

nog beschikbare maten en kleuren, kledingcombinaties die mogelijk zijn met dat bepaalde kledingstuk,

prijzen, accessoires, enz.

Figuur 30: De Smart Dressing Room in Galeria Kaufhof in Essen188

Daarnaast zorgen intelligente schappen (Smart Shelves) en intelligente spiegels (Smart Mirrors) ook

voor bijkomende informatie.

Figuur 31: De Smart Shelf en Smart Mirror in Galeria Kaufhof in Essen189

187 Metro Group RFID Innovation Center: infra, pg. 58 188 http://www.future-store.org/fsi-internet/html/en/14906/index.html

52

Metro Group voert ook testen on the field uit naar de betrouwbaarheid van RFID tags. In de koelcellen

van Duitsland’s grootste diepvries opslagplaats, MGL Metro Group Logistics’ distributiecentrum in

Hamm, worden de tags en lezers bijvoorbeeld getest op extreme koude. Hier worden RFID lezers niet

enkel geïnstalleerd in de poorten voor binnenkomende goederen, maar ook op de vorkliften. De

11.000 opslagplaatsen zijn ook voorzien van een RFID tag, wat betekent dat ze elk een unieke code

hebben. Werknemers van het distributiecentrum voorzien de binnenkomende palletten van een RFID

tag. Het warehouse management system (WMS190) wijst automatisch een opslagplaats toe aan alle

goederen.

Figuur 32: De vorklift heeft een lezer die de RFID tags van elke pallet registreert191

RFID is ook een groot gemak voor de vorkliftbestuurder, aangezien het hem helpt te controleren of hij

de juiste pallet heeft genomen. Als hij de juiste opslagplaats bereikt heeft, verbindt het systeem de

goederen automatisch met die opslagplaats en het laat de bestuurder weten of hij de goederen op de

juiste plaats zet. Dit systeem maakt het voor de werknemers mogelijk om 15.000 palletten per maand

te ontvangen, op de juiste plaats te zetten, de gegevens ervan te verwerken en te documenteren. In

Hamm heeft Metro Group met deze testen kunnen aantonen dat RFID zelfs betrouwbare resultaten

oplevert bij zeer lage temperaturen (tot -24° Celsius).

Metro Group’s ervaring met RFID toont aan dat bedrijven de efficiëntie van hun processen kunnen

verhogen en de kosten kunnen verlagen met de hulp van RFID. De voordelen bij Metro Group zijn

vooral te vinden in het domein van de binnenkomende goederen, waar arbeidsintensieve manuele

controles niet meer nodig zijn. Om het volledige potentieel van RFID te kunnen benutten, heeft Metro

Group plannen om de technologie in zijn logistieke en warehouse management operaties nog meer te

benutten en de technologie ook op meer plaatsen te installeren. Het uiteindelijke doel is om de

voordelen van RFID op een heel brede basis op alle operationele plaatsen in het bedrijf te benutten.

189 http://www.future-store.org/fsi-internet/html/en/14906/index.html 190 http://en.wikipedia.org/wiki/Warehouse_management_system 191 Metro Group, 2008, Metro Group and RFID, URL: <http://www.future-store.org/fsi-

internet/get/documents/FSI/multimedia/pdfs/broschueren/RFID%20und%20MG-E-271108-Internet.pdf>. (07/07/2009).

53

6.3.3 Een blik op de toekomst van RFID binnen Metro Group

Metro Group heeft een heleboel pilootprojecten opgestart om het potentieel van RFID doorheen de

hele supply chain te onderzoeken. Binnen het kader van het Future Store Initiatief192 test Metro Group

nieuwe RFID toepassingen die de klanten een betere dienstverlening en comfort aanbieden en

tegelijkertijd de efficiëntie van de retail verhogen. Meer dan 90 bedrijven uit de retail-, IT- en

dienstensector en uit de academische wereld nemen deel aan het project. Zij ontwikkelen nieuwe

technologieën en concepten, nemen deel aan beurzen en congressen en zijn actief betrokken in

comités over internationale standaardisatie.

6.3.3.1 Beschikbaarheid en versheid

Zoals reeds uitgebreid besproken, is een van de pilaren van het Metro Group Future Store Initiatief de

Real; Future Store in Tönisvorst. In deze hypermarkt van de toekomst testen de partners verschillende

innovaties193 onder echte omstandigheden, waaronder de op RFID gebaseerde Smart Quality

Assurance194. De werknemers van de Future Store gebruiken verpakkingsmachines om alle

vleesschotels geproduceerd in de winkel te voorzien van een RFID tag. In de intelligente vriezer195

worden de Electronic Product Codes van de producten constant gecontroleerd. Telkens een klant een

vleesschotel verwijdert, wordt dit automatisch geregistreerd in de centrale database van de winkel.

Voordat de voorraad te laag wordt, krijgen de werknemers een verwittiging en kunnen ze de vriezer

met nieuwe vleesschotels bevoorraden.

De klanten vinden zodoende altijd de producten die ze zoeken in voldoende hoeveelheid. RFID biedt

tevens het voordeel dat de productie beter op de echte vraag afgestemd kan worden. Bovendien biedt

dit systeem het voordeel dat de houdbaarheidsdata voortdurend in het oog gehouden worden.

Telkens een product bijna zijn houdbaarheidsdatum nadert, krijgen de werknemers een waarschuwing

dat ze het product uit de vriezer mogen verwijderen.

6.3.3.2 Gedetailleerd voorraadbeheer

Metro Group voert ook op lange termijn testen uit door RFID tags te bevestigen op logistieke

eenheden in de Real; Future Store. In de poort voor binnenkomende goederen worden de leveringen

automatisch vergeleken met de bestellingen door het gebruik van RFID. Deze testen gebeuren niet

enkel op pallet niveau, maar ook op verpakkingsniveau. Dit geeft de winkelverantwoordelijke een

gedetailleerd overzicht van de huidige voorraad. Een ander doel van deze testen is om de optimale

positie te bepalen om RFID tags te bevestigen op verschillende soorten producten196. Dit zal Metro

Group helpen om de leesresultaten in de toekomst nog te verbeteren.

192 Metro Group Real; Future Store: infra, pg. 45 193 Metro Group Real; Future Store: infra, pg. 45 194 The Master Butcher: infra, pg. VI 195 The Master Butcher: infra, pg. VI 196 Colruyt: infra, pg. 28 & RFID Innovation Center: infra, pg. 75

54

6.3.3.3 Informatie en dienstverlening

In de winkel Galeria Kaufhof in Essen onderzoekt Metro Group welke diensten RFID kan vervullen

voor de klanten. Alle kledingstukken uit de mannenafdeling zijn getagd. Geïntegreerde RFID lezers

zorgen ervoor dat het winkelen een nieuwe en opwindende ervaring wordt. Intelligente kleedkamers,

schappen en spiegels197 geven bijkomende informatie aan de klanten over de kledingstukken die ze

uitgekozen hebben, zoals bijvoorbeeld de gebruikte materialen en de wasvoorschriften. Als de klant

dit wil, kan de intelligente kleedkamer zelfs kledingsuggesties geven, zoals bijpassende accessoires

en combinaties met andere kledingstukken.

6.3.3.4 Internationale goederenstroom

Een ander pilootproject dat het Metro Group Future Store Initiatief uitvoert en nog niet eerder

besproken is, is het Advanced Logistics Asia (ALA198) initiatief, waarbij RFID geïmplementeerd wordt

in een internationale supply chain. Van bij de start van het project in 2006, gebruikt Metro Group de

RFID technologie om goederenvrachten en containers te volgen op hun reis van Zuid-Oost Azië tot

Europa. In het distributiecentrum in Unna, Duitsland, gebruikt Metro Group RFID om na te gaan of de

bestelde goederen geleverd zijn.

Een subproject van ALA, “Tag it easy”, is bedoeld voor de producenten van China, Vietnam en India

die niet de benodigde technologische vereisten hebben voor een volledige implementatie van RFID.

Deze bedrijven krijgen de benodigde RFID tags met reeds de correcte informatie op geschreven. Zij

moeten deze tags enkel nog bevestigen op de juiste goederen.

Figuur 33: Uitgaande goederen in Fat Kee Stevedores Limited in Hong Kong199

197 Galeria Kaufhof: infra, pg. 50 198 http://www.future-store.org/fsi-internet/html/en/1592/index.html 199 http://www.future-store.org/fsi-internet/html/en/14799/index.html

55

Een ander project is “Cross border Visibility”. In dit project werken de divisies MGI Metro Group

Information Technology, MGBI Metro Group Buying International en MGL Metro Group Logistics

samen met partners zoals Intel200, de logistieke dienstenverlener Fat Kee Stevedores Limited201 en de

standaardisatieorganisatie GS1 Hong Kong202. Fat Kee Stevedores Limited verzamelt producten van

verschillende producenten, bereidt ze voor voor verzending en voorziet ze van een RFID tag. Een

RFID lezer in de poort voor uitgaande goederen van de uitvoerder registreert de verzending en kijkt

automatisch na of alles compleet is. Daarna vervoert MGBI Metro Group Buying International de

verzending naar Duitsland via verschillende havens. Eens de goederen in het distributiecentrum in

Unna zijn aangekomen, worden ze opnieuw nagekeken met behulp van RFID. Een lezer in de poort

voor binnenkomende goederen kijkt na of alle goederen die besteld zijn ook aangekomen zijn. Nadien

kunnen alle goederen verder gedistribueerd worden naar de winkels van Metro Group.

Figuur 34: Binnenkomende goederen in het Metro Group Distribution Center in Unna203

200 http://www.intel.com/ 201 http://www.fkstev.com/ 202 http://www.gs1hk.org/ 203 http://www.future-store.org/fsi-internet/html/en/14799/index.html

56

6.3.4 Verantwoord gebruik van RFID binnen Metro Group

Als lid van de Internationale Standaardisatie Organisatie EPCglobal heeft Metro Group zich vrijwillig

geëngageerd om verantwoordelijk om te springen met RFID. Metro Group heeft er voor gekozen om

een aantal maatregelen te nemen die er voor zorgen dat er zo weinig mogelijk negatieve gevoelens

kunnen ontstaan rond het gebruik van RFID binnen Metro Group. Deze maatregelen gaan verder dan

hetgeen wettelijk vereist is.

Eerst en vooral wordt er enorm veel aandacht besteed aan het voldoende verstrekken van informatie

rond de ontwikkelingen van de RFID technologie binnen Metro Group. Als er bepaalde informatie nog

niet op het internet204 te vinden is, is er steeds de mogelijkheid om een e-mail205 te sturen of te bellen

naar de hotline206. Regelmatig verschijnt er een Metro Group RFID nieuwsbrief207, waar meer up to

date informatie te vinden is dan in de brochures208. Bovendien staat Metro Group voortdurend in open

dialoog met belangengroepen en experts, bijvoorbeeld door middel van lidmaatschap in de vereniging

van het RFID Information Forum.

Daarnaast wordt de klant voldoende ingelicht omtrent het gebruik van RFID. Op verschillende

plaatsen in de winkels wordt informatie getoond over waar en hoe RFID gebruikt wordt, bijvoorbeeld

aan de hand van posters. Alle producten die voorzien zijn van RFID tags worden gelabeld met het

EPC logo en bijkomende geschreven informatie. De plaatsen waar de RFID lezers zich bevinden

worden duidelijk aangeduid. Ook wordt de klant ingelicht over de voordelen van de technologie.

Figuur 35: Vermelding van de aanwezigheid van een RFID tag209

204 www.metrogroup.de & www.future-store.org 205 [email protected] 206 +49 (0)2 11.68 86-20 04 207 http://www.future-store.org/fsi-internet/html/en/2366/index.html 208 http://www.future-store.org/fsi-internet/html/en/2949/index.html 209 http://www.future-store.org/fsi-internet/html/en/14799/index.html

57

Na de aankoop kunnen de klanten, zoals reeds vermeld210, de RFID tags permanent onbruikbaar

maken en eventueel van hun producten verwijderen. Metro Group is bijvoorbeeld betrokken in de

ontwikkeling van nieuwe technologieën om de tags te deactiveren. Aan de uitgang van de Future

Store hebben de klanten de mogelijkheid om de De-Activator te gebruiken, die de code op de smart

chip overschrijft met nullen. Deze De-Activator is een wereldpremière die ontwikkeld is door Metro

Group en voor de eerste keer in de Future Store gebruikt wordt.

Figuur 36: De De-Activator211

De De-Activator maakt RFID tags permanent inactief. Na de-activatie kan de chip niet meer gelezen of

beschreven worden. De chip wordt ook niet meer herkend door eender welke RFID lezer in de buurt.

Klanten kunnen echter, als ze dit wensen, aan het personeel vragen om de RFID tags van hun

aankopen te verwijderen.

Ten slotte wordt steeds rekening gehouden met de Duitse Federale Data Beschermings Wet

(BDSG212) tijdens de implementatie van de EPC binnen Metro Group. De EPC verwijst enkel naar

producten procesgerelateerde informatie. Geen enkele vorm van persoonlijke informatie wordt

opgeslagen. Metro Group gebruikt enkel RFID tags die voldoen aan de EPC standaard. Er bestaat

ook geen enkele relatie tussen de EPC en persoonlijke gegevens. Dit kan in regel enkel gebeuren

mits toestemming van de klant. Als men echter contant betaalt, wordt steeds volledige anonimiteit

gegarandeerd.

210 The Master Butcher: infra, pg. VI 211 Eigen foto 212 http://www.gesetze-im-internet.de/bdsg_1990/

58

6.3.5 Metro Group RFID Innovation Center

6.3.5.1 Samenwerking met partners

Leveranciers die RFID willen introduceren, kunnen steeds rekenen op een aantal ondersteunende

maatregelen van Metro Group. Succesvolle implementatie van RFID vereist een nauwe samenwerking

en teamwerk van iedereen die er bij betrokken is. Daarom steunt Metro Group de bedrijven die RFID

willen gebruiken, door hen dienstverlening aan te bieden die steunt op de jarenlange ervaring van

Metro Group in het gebruik van RFID.

Figuur 37: RFID wordt in heel de supply chain toegepast213

In 2004 opende Metro Group het Metro Group RFID Innovation Center in Neuss, Duitsland. Dit

centrum is een informatie- en ontwikkelingsplatform voor RFID dat uniek is in Europa. Partners uit de

industrie en IT en vertegenwoordigers van merken krijgen hier de kans om de technologie onder

realistische omstandigheden te testen. Gelokaliseerd in een deel van een speciaal omgebouwd

magazijn van Galeria Kaufhof, bevindt het centrum zich op een oppervlakte van 2000 m². Er zijn alles

samen meer dan veertig systemen beschikbaar, die in vijf verschillende toepassingsdomeinen

onderverdeeld zijn: RFID in order picking, RFID in warehouse management, RFID in warenhuizen,

RFID in winkels van de toekomst en RFID voor thuisgebruik.




(07/07/2009).

59

Figuur 38: Grondplan van het Metro Group RFID Innovation Center214

Het Metro Group RFID Innovation Center is sinds eind 2005 ook de thuisbasis van het European EPC

Competence Center (EECC215), een samenwerkingsverband van Metro Group, DHL216, GS1

Germany217 en Karstadt218. Het centrum geeft alle gebruikers, leveranciers en dienstverleners de kans

om de performantie van RFID tags te testen door gebruik te maken van een aantal

gestandaardiseerde procedures. Het centrum is het eerste van zijn soort in Europa en heeft daardoor

de titel “EPCglobal Performance Test Center” gekregen. Men heeft hier ook een trainingsprogramma

ontwikkeld voor beginners, geavanceerden en experts en organiseert regelmatig informatiesessies

over RFID en over de Electronic Product Code.

Figuur 39: Het Metro Group RFID Innovation Center en European EPC Competence Center219




(07/07/2009). 215 http://www.eecc.info/ 216 http://www.dhl.com/ 217 http://www.gs1-germany.de/ 218 http://www.karstadt.de/ 219 Metro Group, 2008, Metro Group and RFID, URL: <http://www.future-store.org/fsi-

internet/get/documents/FSI/multimedia/pdfs/broschueren/RFID%20und%20MG-E-271108-Internet.pdf>. (07/07/2009).

60

Tevens biedt Metro Group een hotline220 aan, waar alle vragen omtrent RFID en het Metro Group

RFID Innovation Center beantwoord kunnen worden. Op de website www.future-store.org kunnen de

partners ook een schat aan informatie vinden over RFID. Bedrijven die reeds RFID gebruiken, kunnen

het portaal bekijken om de status van hun goederen te zien. Op geregelde tijdstippen organiseert

Metro Group het Metro Group RFID Congress, waar alle leveranciers van het bedrijf meer te weten

kunnen komen over hoe Metro Group RFID toepast en wat de voordelen hiervan kunnen zijn. Tijdens

het event worden ook tips en suggesties gegeven over hoe de leveranciers RFID kunnen gebruiken in

hun bedrijf.

6.3.5.2 Waarom RFID?

In warenhuizen van de 21ste eeuw heeft de klant het voor het zeggen. De nood aan een individuele

winkelervaring, een productaanbod op maat van de klant en persoonlijke dienstverlening zijn

kernbegrippen in nieuwe retailconcepten. Uiteraard is moderne technologie onmisbaar om processen

en procedures te verbeteren en om zo de klant meer comfort te kunnen aanbieden. Aangezien RFID

de efficiëntie van bepaalde processen enorm kan verbeteren en ook kan zorgen voor een hogere

klantentevredenheid, is het zinvol om deze technologie beter te bestuderen. Dit gebeurt in het Metro

Group RFID Innovation Center op vijf domeinen.

6.3.5.2.1 RFID in order picking

Tot op vandaag moesten werknemers van producenten of distributiecentra elke verpakking individueel

scannen wanneer ze de palletten voor verzending klaarmaken. Dan werd het corresponderende label

geprint voor de uitgaande goederen, voorzien van de Serial Shipping Container Code221 (SSCC), dit

label werd op de palletten bevestigd en de gegevens werden opnieuw manueel ingescand. RFID

technologie maakt het mogelijk om meerdere processen automatisch en tegelijkertijd uit te voeren. De

benodigde tijd om een order te picken wordt enorm verkort.

Bakken waarvan de inhoud verzonden moet worden, kunnen voorzien zijn van een RFID tag. Deze

bakken bewegen zich voort op een lopende band en passeren RFID lezers waar de werknemers

staan. Lichtsignalen op de schappen tonen de werknemers welke producten in de bak geplaatst

moeten worden. Door automatisch de gegevens met de database te vergelijken, weet het systeem

voor welke winkel of welk magazijn de bak bestemd is. Dit helpt om foute leveringen te voorkomen. Dit

systeem noemt Metro Group het Pick-by-light System222.

220 +49 (0)2 11.68 86-20 04, [email protected] 221 Colruyt: infra, pg. 28 222 Partner: Siemens Business Services

61

Figuur 40: Het Pick-by-light System223

Een ander systeem, het Hanger-goods Sorter System224, sorteert automatisch kledingstukken op

kapstokken die voorzien zijn van een RFID tag. Het merchandise management systeem leest de

Electronic Product Codes en wijst de kledingstukken automatisch toe aan de juiste bestelling. Via een

ingenieus systeem van transportbanden en poorten gaan de kapstokken automatisch naar de juiste

plaats, soms zelfs volledig tot in de vrachtwagen die voor het kledingstuk bestemd is.

Figuur 41: Het Hanger-goods Sorter System225

6.3.5.2.2 RFID in warehouse management

Voor een vlotte goederenstroom van de producent tot de winkel is een efficiënt warehouse

management noodzakelijk. Dit systeem zorgt ervoor dat de goederen evenredig volgens de vraag van

de magazijnen van de producenten, de groothandelaars, de supermarkten en de distributiecentra

verdeeld worden. Door het gebruik van RFID kunnen warehouse management processen veel

efficiënter gemaakt worden. Zo werden binnenkomende goederen bijvoorbeeld tot nu toe een per een

vergeleken met de bestelling en dan manueel in de computer ingevoerd. Door RFID kan dit allemaal

tegelijkertijd en automatisch gebeuren. Ook later in het proces zorgt RFID voor een eenvoudigere

sortering van de palletten in het magazijn en voor een versnelde order picking voor de winkels.

223 http://www.future-store.org/fsi-internet/html/en/14942/index.html 224 Partner: Siemens Business Services 225 http://www.future-store.org/fsi-internet/html/en/14942/index.html

62

Poorten226 voor binnenkomende en uitgaande goederen, die voorzien zijn van RFID lezers, registreren

de goederen die in en uit het magazijn gevoerd worden aan de hand van de RFID tags die op de

palletten en dozen bevestigd zijn. De gegevens worden automatisch naar het juiste management

systeem gestuurd en foute leveringen worden onmiddellijk herkend.

Figuur 42: RFID poort227

In het RFID Innovation Center test men ook software om bedrijfsprocessen in de gaten te houden en

in kaart te brengen. Deze systemen, ook Business Activity Monitoring (BAM228) systemen genoemd,

documenteren de transportprocessen in ware tijd. Online monitors en automatische

waarschuwingssystemen zorgen voor minimale voorraden en houden de houdbaarheidsdata in het

oog.

Ultrahoge frequentie handheld lezers229 zijn in staat om RFID tags van op afstand te lezen en stellen

de werknemers in staat om individuele palletten en dozen op elk moment mobiel te inspecteren in het

magazijn. In het RFID Innovation Center worden deze handheld lezers uitgebreid getest.

Figuur 43: RFID handheld lezers230

226 Partners: Intermec, Oracle 227 http://www.future-store.org/fsi-internet/html/en/14942/index.html 228 Partners: Checkpoint Systems, Oracle 229 Partner: Intermec 230 http://www.future-store.org/fsi-internet/html/en/14942/index.html

63

Een vorklift met een of meerdere geïntegreerde RFID lezers231 herkent de palletten die voorzien zijn

van RFID tags. Deze vorklift wijst dan de juiste opslaglocatie aan aan de vorkliftbestuurder, die de

palletten dan op de juiste plaats in de rekken kan plaatsen. Het systeem geeft een bevestiging als de

goederen op de juiste plaats geplaatst worden. Dit helpt te vermijden dat goederen op de verkeerde

locatie gezet worden. Dit systeem wordt niet enkel in het RFID Innovation Center getest, maar wordt

ook al in de praktijk toegepast binnen Metro Group in het distributiecentrum in Hamm232.

Figuur 44: Vorkliften uitgerust met RFID lezers233

Naast de handheld lezers en de vorkliften uitgerust met RFID lezers, worden ook testen uitgevoerd

met het stemgestuurde Pick by Voice systeem234. Dit systeem versnelt het verzamelen van aankopen

in het magazijn. Het personeel communiceert met het merchandise management systeem via een

headset. Als ze een product nemen, detecteert een speciale handschoen met geïntegreerde RFID

lezer welk product ze vasthebben. Als ze het verkeerde product uit het rek nemen, worden ze via de

headset gewaarschuwd. Als de bestelling volledig is, vertelt de werknemer dit via de headset aan het

systeem. Dit systeem kan handig zijn voor het bijeenzoeken van bestellingen van een klant,

bijvoorbeeld bij Collivery235, enz.

Figuur 45: het Pick by Voice systeem236

231 Partners: Chep, Intermec 232 Distributiecentrum in Hamm: infra, pg. 52 233 http://www.future-store.org/fsi-internet/html/en/14942/index.html 234 Partner: Deister Electronic 235 http://www.collivery.be/ 236 http://www.future-store.org/fsi-internet/html/en/14942/index.html

64

Een veel gemaakte opmerking door bedrijven, is dat hun processen zo op elkaar afgestemd zijn, dat

een toevoeging van een extra taak, in dit geval het bevestigen van een RFID tag en het lezen van de

tags, voor heel wat problemen kan zorgen. In het RFID Innovation Center test men echter de

mogelijkheid om het bevestigen van een RFID tag gelijktijdig met een ander proces te laten gebeuren.

Een werknemer uit het magazijn krijgt de opdracht om een bestelling samen te stellen. Hij neemt een

pallet en plaatst de juiste goederen op de pallet. Via speciale software wordt de juiste Serial Shipping

Container Code (SSCC) toegekend aan de pallet en wordt een etiket afgeprint, waarin een RFID tag

verwerkt zit met de corresponderende Electronic Product Code. Hierdoor is het bevestigen van een

RFID tag geen extra taak meer. Tijdens het inpakken van de pallet met krimpfolie leest een

geïntegreerde RFID lezer237 de RFID tags van de bestelling, waardoor ook deze stap geen extra tijd in

beslag neemt. Het integreren van deze stappen in bestaande processen, bleek een veel gevraagde

vereiste van verschillende bedrijven.

Figuur 46: Een krimpfolie verpakkingsmachine met geïntegreerde RFID lezer238

6.3.5.2.3 RFID in warenhuizen

Een geïntegreerde RFID lezer in een intelligente kleedkamer (Smart Dressing Room) en intelligente

spiegel (Smart Mirror)239, herkent de RFID tags die aan de kledingstukken bevestigd zijn en kan extra

informatie over elk kledingstuk geven, zoals de beschikbare maten en waar deze in de winkel te

vinden zijn. De intelligente spiegel bevat ook een knop die de klant kan gebruiken om een

personeelslid een kledingstuk in een andere kleur of maat te laten brengen.

237 Partners: Checkpoint Systems, DHL Exel Supply Chain, SATO, Sirit 238 Metro Group, 2007, METRO Group RFID Innovation Center: An information and development platform for the future of



(07/07/2009). 239 Partners: Checkpoint Systems, Paxar

65

Figuur 47: De Smart Mirror240

Intelligente schappen (Smart Shelf) en intelligente kledingrekken (Smart Clothes Rack)241 registreren

wanneer de klant een kledingstuk voorzien van een RFID tag vastneemt en toont op een scherm

relevante informatie, zoals de prijs en de beschikbare maten, maar ook reclamespots. Tevens wordt

het personeel verwittigd als de voorraad van een bepaald kledingstuk te laag wordt, zodat ze de

rekken kunnen aanvullen of kunnen bijbestellen.

Figuur 48: De Smart Shelf met monitor242

Aan de checkout243 worden alle RFID tags van de kledingstukken simultaan gelezen in plaats van

individueel gescand te moeten worden, zoals bij de barcode het geval is. RFID hard tags, de

welbekende ronde beveiligingstags met daarin een smart chip geïntegreerd, kunnen enkel verwijderd

worden nadat de kleding betaald is. Het antidiefstal systeem244 registreert of de antidiefstal labels

verwijderd of gedeactiveerd zijn. Als dit niet het geval is, gaat het alarm af. Met het nieuwe systeem,

waarbij RFID hard tags gebruikt worden, is het mogelijk om een self checkout245 te voorzien, waarbij

een RFID lezer automatisch de RFID tag leest als de antidiefstal tag verwijderd wordt. Als alle tags

verwijderd zijn, kan de klant enkel vertrekken als de rekening betaald is.




(07/07/2009). 241 Partners: Vue Technology, Impinj 242 http://www.future-store.org/fsi-internet/html/en/14906/index.html 243 Partners: Checkpoint Systems, Impinj 244 Partner: ADT 245 Partner: ADT

66

Figuur 49: De self checkout246

Door de goede resultaten in het Metro Group RFID Innovation Center, heeft Metro Group besloten om

deze systemen ook in realiteit te testen als pilootproject in Galeria Kaufhof247.

6.3.5.2.4 RFID in winkels van de toekomst

Ontgoochelde klanten voor lege winkelrekken, lange rijen aan de checkout en verwarde klanten bij de

weegschaal voor groenten en fruit zijn verleden tijd in de supermarkt van de toekomst. Metro Group

heeft voor de winkel van de toekomst een aantal toepassingen ontwikkeld die in het Metro Group

RFID Innovation Center getest worden.

Intelligente schappen (Smart Shelves248) helpen het personeel om de voorraad in het oog te houden.

Vanaf het moment dat de voorraad van een product te laag wordt, krijgt het personeel een verwittiging

en kan men de schappen op tijd bijvullen. Het systeem, waarbij elk schap een RFID lezer bevat en de

producten, voorzien van een RFID tag, kan registreren, weet op elk moment exact de voorraad van elk

product en kan relevante reclameboodschappen tonen op een monitor, telkens een bepaald product

uit het rek genomen wordt.

Figuur 50: Een Smart Shelf met monitor voor reclameboodschappen249




(07/07/2009). 247 Galeria Kaufhof: infra, pg. 50 248 Partner: Procter & Gamble 249 Metro Group, 2007, METRO Group RFID Innovation Center: An information and development platform for the future of



(07/07/2009).

67

Een draagbare minicomputer die gemonteerd is op het handvat van de winkelkar, de zogenoemde

Personal Shopping Assistant die deel uitmaakt van de Smart Trolley250, houdt de aankopen bij door de

producten te registreren die in de winkelkar liggen. In tegenstelling tot huidige systemen, moeten de

producten niet meer manueel gescand worden, maar leest een lezer alle RFID tags in de winkelkar.

De klant kan ook steeds een saldo zien van de tot dan toe aangekochte goederen, het toestel vertelt

waar producten te vinden zijn in de winkel, geeft informatie over speciale acties en geeft toegang tot

een zelfgemaakte Electronic Shopping List, die van thuis uit via internet verzonden is naar de winkel.

Aan de checkout moet de klant niet langer alle producten op de band leggen, maar gewoon de

Personal Shopping Assistant overhandigen aan de werknemer, die dan de betalingsprocedure in gang

zet.

Figuur 51: De Smart Trolley, voorzien van een Personal Shopping Assistant251

Verschillende informatiepunten kunnen door de klanten bekeken worden. De informatieterminal

“Supply Chain”252 geeft gedetailleerde informatie over de herkomst van producten, de

voedingswaarde, enz. De producten worden automatisch herkend door hun RFID tag. Een ander

proefproject is de informatieterminal voor wijnen met Everywhere Display253. Deze informatieterminal

geeft achtergrondinformatie over de druifsoorten, de regio waar de druiven geteeld worden, speciale

acties die lopen, enz. Als de klant een wijn selecteert op de informatieterminal, wordt een pijl op de

vloer geprojecteerd via een combinatie van een projector en een camera. De pijl duidt de plaats in het

winkelrek aan waar de wijn staat.

Figuur 52: Informatieterminal voor wijnen met Everywhere Display254

250 Partners: AlgoTec, Fujitsu Siemens Computers, Loyalty Partner GmbH, Pironet NDH, Wincor Nixdorf, Wanzl 251 http://www.future-store.org/fsi-internet/html/en/14942/index.html 252 Partner: Pironet NDH 253 Partner: Pironet NDH 254 http://www.future-store.org/fsi-internet/html/en/14942/index.html

68

De intelligente weegschalen (Smart Scales)255, die reeds in de winkels van Metro Group gebruikt

worden256, zullen in de toekomst stickers afdrukken met geïntegreerde smart chip, zodat ook groenten

en fruit van een RFID tag voorzien zijn. Als werknemers weegschalen en kassa’s gebruiken, dragen

ze speciale RFID armbanden257 die toelaten te registreren welke werknemer de verkoop uitvoert.

Figuur 53: Een RFID armband258

Het binnenbrengen van leeggoed zal in de toekomst heel wat vergemakkelijken, als RFID lezers in

een automaat259 automatisch herkennen welke flessen teruggebracht worden, aan de hand van de

RFID tag. Momenteel werkt het systeem met een camera die herkent welke soort leeggoed

(wegwerpflessen, herbruikbare flessen, brik, flessen met statiegeld, enz.) binnengebracht wordt.

Figuur 54: Een automaat voor leeggoed260

De self checkout261 en express self checkout262 in de Real; Future Store zijn reeds zeer geavanceerd.

Ook de door Metro Group ontwikkelde De-Activator263 is een zeer geavanceerd technologisch

255 Partner: Mettler Toledo 256 RFID in Metro Group: infra, pg. 49 257 Partner: Bizerba 258 Metro Group, 2007, METRO Group RFID Innovation Center: An information and development platform for the future of



(07/07/2009). 259 Partner: Tomra 260 Metro Group, 2007, METRO Group RFID Innovation Center: An information and development platform for the future of



(07/07/2009). 261 Self checkout: infra, pg. X

69

hoogstandje. In de toekomst zal het mogelijk zijn om zowel de De-Activator als een RFID lezer te

integreren in de checkout balie264. De RFID lezer leest de EPC van de RFID tags, terwijl producten

zonder RFID tag met een barcodescanner geregistreerd zullen worden. Eens een product betaald is,

zal de RFID tag permanent onbruikbaar gemaakt worden door de De-Activator en is ook het

antidiefstal systeem gedeactiveerd.

Figuur 55: Checkout balie met geïntegreerde RFID lezer, barcode scanner en De-Activator265

Nog handiger is de intelligente checkout (Smart Checkout)266, waarbij klanten hun mandjes of zakken

met aankopen op een balie plaatsen met geïntegreerde RFID lezer. Alle producten worden met een

druk op de knop geregistreerd, waarna men kan betalen. Op een display heeft men tevens de optie

om te selecteren welke RFID tags gedeactiveerd moeten worden.

Figuur 56: De Smart Checkout267

262 Express self checkout: infra, pg. X 263 De-Activator: infra, pg. 56 264 Partner: ADT 265 Metro Group, 2007, METRO Group RFID Innovation Center: An information and development platform for the future of



(07/07/2009). 266 Partners: Impinj, Checkpoint Systems 267 http://www.future-store.org/fsi-internet/html/en/14942/index.html

70

6.3.5.2.5 RFID voor thuisgebruik

Moderne technologieën zullen met enige vertraging ook tot in de huizen doordringen. In het huis van

de toekomst zullen bijna alle elektrische toestellen via draadloze communicatie met elkaar gelinkt zijn.

Uiteraard is het volledig gelinkte huis, gebaseerd op RFID technologie, vandaag de dag nog steeds

een toekomstvisie. De toepassing van RFID tags op item niveau zal volgens het Metro Group RFID

Innovation Center hoogstens nog tien tot vijftien jaar duren. Eens alle producten echter voorzien zijn

van een RFID tag, zal het huishouden veel efficiënter en transparanter geleid kunnen worden. Vele

toestellen zullen gebruik kunnen maken van RFID, het plannen van aankopen en winkelen zal veel

gemakkelijker worden dankzij elektronisch voorraadbeheer voor het huishouden, enz.

In het Metro Group RFID Innovation Center voert men een aantal testen uit met intelligente toestellen.

Intelligente koelkasten (Smart Fridge) en intelligente diepvriezers (Smart Freezer)268 herkennen aan

de hand van RFID tags welke producten in voorraad zijn en wanneer bepaalde producten bijbesteld

moeten worden. De man/vrouw des huizes moet uiteraard een selectie producten ingeven met hun

minimum voorraadniveau. Het systeem detecteert ook, net zoals in de Real; Future Store269, wanneer

bepaalde producten hun houdbaarheidsdatum overschrijden. Het systeem stuurt de informatie

automatisch door naar de Electronic Shopping List van de eigenaar.

Figuur 57: De Smart Fridge270

De intelligente wijnkoeler (Smart Wine Cooling Cabinet)271 bewaart wijnen op verschillende

temperatuur. Als de wijnflessen voorzien zijn van een RFID tag, kan de intelligente wijnkoeler

informatie verstrekken over de ideale bewaartemperatuur, het wijnjaar, recepten waarbij de wijn past,

het voorraadniveau van bepaalde wijnen, enz. Net als bij de intelligente koelkast en diepvriezer, kan

de eigenaar ook een minimum voorraadniveau ingeven.

268 Partner: Liebherr 269 The Master Butcher: infra, pg. VI 270 http://www.future-store.org/fsi-internet/html/en/14942/index.html 271 Partner: Liebherr

71

Figuur 58: De Smart Wine Cooling Cabinet272

Een intelligente wasmachine (Smart Washing Machine)273 is uitgerust met een RFID lezer die

automatisch detecteert welke kledingstukken de gebruiker in zijn wastrommel steekt. Op het scherm

verschijnt het ideale wasprogramma en eventueel een waarschuwing wanneer bepaalde

kledingstukken apart gewassen dienen te worden. Ideaal voor de nieuwe man.

Figuur 59: De Smart Washing Machine274

De voorgaande systemen worden in het Metro Group RFID Innovation Center gecombineerd met een

Internet Protocol telefoon275. Deze telefoon maakt het mogelijk om de gegevens van de verschillende

intelligente toestellen op het scherm te tonen en deze te controleren. Uiteraard zijn er naast deze

toestellen, die in het Metro Group RFID Innovation Center getest worden, nog vele andere intelligente

toestellen te bedenken. Welke toestellen een toekomst hebben en welke een droombeeld zijn, hangt

af van de creativiteit van de producenten en van de wensen van de klant.

272 http://www.future-store.org/fsi-internet/html/en/14942/index.html 273 Partner: Metro Group 274 Metro Group, 2007, METRO Group RFID Innovation Center: An information and development platform for the future of



(07/07/2009). 275 Partner: Cisco Systems

72

Figuur 60: Internet Protocol telefoon276

6.3.5.3 Starter Kits

Om de adoptie van RFID zo eenvoudig mogelijk te maken voor de producenten, heeft Metro Group

samen met een aantal IT partners drie op maat gemaakte oplossingen ontwikkeld. Deze

startpakketten (Starter Kits) bestaan uit een combinatie van hardware, software en diensten. Met de

hulp van deze startpakketten worden de bedrijven in de ideale positie geplaatst om de vruchten te

plukken van RFID aan een minimale investeringskost.

6.3.5.3.1 Starter Kit A277

Startpakket A is ontwikkeld voor bedrijven die hun verzendingen van een RFID tag willen voorzien,

maar die de technologie zelf niet in hun bedrijf wensen te gebruiken. Dit startpakket stelt de

werknemers van het magazijn in staat om via een handheld scanner de Serial Shipping Container

Code (SSCC278) van goederen klaar voor verzending te scannen en vervolgens met een RFID printer

een label te printen met de overeenkomstige Electronic Product Code (EPC279). De werknemers

kunnen dit label met geïntegreerde smart chip bevestigen aan de pallet, wat de retailers het voordeel

geeft dat ze de binnenkomende goederen automatisch kunnen registreren via RFID.




(07/07/2009). 277 Partners: ADT, Avery Dennison, Bizerba, Checkpoint Systems, Dokumenta IBM, Intermec, Logopak Systeme, Motorola,

Oracle, Paxar, SATO, Toshiba TEC, T-Systems, Zebra 278 Serial Shipping Container Code: infra, pg. 10 279 Electronic Product Code: infra, pg. 11

73

6.3.5.3.2 Starter Kit B280

Figuur 61: Het verschil tussen startpakket A en B281

Startpakket B is een uitbreiding van startpakket A. Naast de RFID printer zijn er nu ook poorten voor

binnenkomende en uitgaande goederen met geïntegreerde RFID lezers. Bedrijven die voor dit

startpakket kiezen, kunnen hun interne processen automatisch documenteren en de efficiëntie ervan

evalueren. Uitgaande goederenstromen kunnen geautomatiseerd worden. Een elektronisch

verzendingsbericht wordt gegenereerd, waarmee het bedrijf de Serial Shipping Container Code

(SSCC282) naar zijn partners kan sturen. Dus nog vooraleer de goederen uit het magazijn zijn, heeft

het IT systeem van de retailer reeds alle gegevens van de levering ontvangen.

280 Partners: ADT, Avery Dennison, Bizerba, Checkpoint Systems, Dokumenta IBM, Intermec, Logopak Systeme, Motorola,

Oracle, Paxar, SATO, Toshiba TEC, T-Systems, Zebra 281 Metro Group, 2007, METRO Group RFID Innovation Center: An information and development platform for the future of



(07/07/2009). 282 Serial Shipping Container Code: infra, pg. 10

74

6.3.5.3.3 Starter Kit C283

Startpakket C is het meest uitgebreide pakket, dat de volledige omvang van startpakket A en B

combineert. De RFID processen worden nu ook volledig geïntegreerd in het Enterprise Resource

Planning (ERP284) systeem van het bedrijf. Daarnaast zorgt een speciale software oplossing (EPC

Information Services, EPCIS285) voor de gegevensuitwisseling tussen alle industriepartners betrokken

in de supply chain. Door middel van RFID kunnen de partners productgerelateerde informatie

bekijken, uitwisselen en verwerken via speciale gegevensformaten en interfaces. Als alle partners hun

goedkeuring geven, kan de weg die producten van bij de productie tot het winkelrek afleggen op elk

moment nagetrokken worden.

Figuur 62: Startpakket C286

6.3.5.4 RFID ontwikkeling staat niet stil

Om te tonen hoe snel de technologie evolueert, liet men een fles water zien, waarin zich RFID tags

bevonden. Het is tegenwoordig al mogelijk om RFID tags te lezen in een fles water, terwijl men

vroeger heel wat leesfouten verkreeg als de tags zich in de buurt van water bevonden. Hiermee wordt

even verwezen naar de technische problemen die bij het pilootproject bij Colruyt287 voorkwamen,

waarbij een heleboel leesfouten ontstonden door nabijheid van water en metaal.

283 Partners: ADT, Avery Dennison, Bizerba, Checkpoint Systems, Dokumenta IBM, Intermec, Logopak Systeme, Motorola,

Oracle, Paxar, SATO, Toshiba TEC, T-Systems, Zebra 284 http://en.wikipedia.org/wiki/Enterprise_resource_planning 285 http://en.wikipedia.org/wiki/EPCIS 286 Metro Group, 2007, METRO Group RFID Innovation Center: An information and development platform for the future of



(07/07/2009). 287 Colruyt: infra, pg. 28

75

6.3.6 Technische studie

In het komende deel worden de technische resultaten besproken die Metro Group samen met zijn

partners heeft bereikt via testen op RFID tags op item niveau in de logistiek van de retail sector.

RFID wordt vandaag reeds in vele sectoren gebruikt288. Een zeer effectieve toepassing van RFID is in

de logistieke keten, waar het gebruikt wordt om de procesefficiëntie te verbeteren. Metro Group is een

van de eerste retailers in de wereld die stap voor stap RFID in hun supply chain proberen te

implementeren. Sinds 2004 rustten bepaalde leveranciers van Metro Group verzendingen uit met

RFID tags. Mede dankzij het pionierwerk van alle betrokken partners is de RFID technologie verder

ontwikkeld.

Desondanks zijn velen sceptisch rond de haalbaarheid van een wereldwijde toepassing van RFID in

de supply chain. Een van de belangrijkste bezwaren is dat de technologie onvoldoende zou werken

(zie ook het grootste bezwaar van Colruyt289) en daardoor ook op lange termijn onpraktisch zou zijn

vanwege de fysieke begrenzingen. Men vraagt zich zelfs af of het mogelijk is om read rates van RFID

tags op retail units te behalen van meer dan negentig procent.

Sinds juli 2006, na de stopzetting van het pilootproject binnen Colruyt290, is Metro Group gestart om dit

probleem op te lossen met een technische analyse in samenwerking met Intel Solution Services291.

Deze analyse wordt uitgevoerd op verzendingen voor de supply chain van de supermarkt Extra292.

Dozen bestemd voor de Extra winkel in Rheinberg worden voorzien van RFID tags en op gemengde

palletten geladen in het centrale distributiecentrum van MGL Metro Group Logistics in Essen. De

verzendingen worden dan automatisch geregistreerd door RFID lezers tijdens het order picken, door

poorten voor uitgaande goederen voorzien van RFID lezers in het distributiecentrum en door poorten

voor binnenkomende goederen voorzien van RFID lezers in de winkel.

Het doel van dit project was te ontdekken welke technische, infrastructurele en procesvereisten

voldaan moeten zijn om consistent hoge leesresultaten te bereiken. Deze kennis is dan gebruikt om

aanbevelingen te geven hoe RFID in de praktijk best gebruikt wordt. In dit project werden

leesresultaten voor ongeveer 1.100 verschillende producten geanalyseerd.

288 Metro Group, 2008, Spektrum RFID, URL: <http://www.future-store.org/fsi-

internet/get/documents/FSI/multimedia/pdfs/broschueren/WISSB_Publikationen_Broschueren_SpektrumRFID.pdf>.

(07/07/2009). 289 Colruyt: infra, pg. 28 290 Colruyt: infra, pg. 28 291 http://www.intel.com/ 292 http://www.extra.de

76

6.3.6.1 De technische analyse

Supermarkten en grootwarenhuizen worden bevoorraad vanuit een centraal distributiecentrum (zie

ook Colruyt293). De goederen die besteld zijn door het centraal distributiecentrum worden op

gemengde palletten geladen en vervolgens per vrachtwagen naar de winkel gevoerd. Door het

gebruik van RFID kunnen vele taken, zoals het vergelijken van bestellingen met de levering, sneller,

meer kostenefficiënt en ook betrouwbaarder uitgevoerd worden. Uiteraard moeten consistent hoge

leesresultaten behaald worden om de technologie te doen slagen.

Figuur 63: De supply chain van het centraal distributiecentrum tot de winkel294

Het pilootproject van Metro Group is opgebouwd rond een bestaande supply chain van Metro Group,

zoals te zien is in Figuur 63. De Extra supermarkt in Rheinberg bestelt zijn goederen bij het

distributiecentrum van Metro Group Logistics in Essen, waar de goederen op gemengde palletten

worden geladen. In een speciaal verpakkingsstation voorziet het personeel elke verpakking en elke

pallet van een RFID tag. Deze tags bevatten een Electronic Product Code (EPC295). De labels worden

door een speciale RFID printer geprint en eens getagd, wordt elke verpakking op een transportband

geplaatst, die de producten langs een RFID lezer brengt die de goederen automatisch leest en

registreert.

De goederen worden dan op de juiste palletten geplaatst, die ook voorzien worden van een RFID tag.

Eens aangekomen bij de poort voor uitgaande goederen, registreren deze RFID lezers alle tags en

sturen de gegevens door naar een centrale server. Bij de poort voor uitgaande goederen worden de

geregistreerde goederen ook vergeleken met de geregistreerde goederen in het verpakkingsstation,

293 Colruyt: infra, pg. 28 294 Metro Group, 2007, RFID: Ready for Action, URL: <http://www.future-store.org/fsi-

internet/get/documents/FSI/multimedia/pdfs/broschueren/WISSB_Publikationen_Broschueren_RFID-ready-for-action.pdf>.

(07/07/2009). 295 Electronic Product Code: infra, pg. 11

77

waardoor men kan detecteren of er bepaalde goederen ontbreken en of er palletten zijn met een

verkeerde lading.

Bij aankomst in de Extra winkel registreert een poort voor binnenkomende goederen alle RFID tags,

waarna deze informatie naar de centrale server wordt gestuurd om ontbrekende goederen te

detecteren en om andere gegevens op te slaan, zoals bijvoorbeeld de reistijd.

Figuur 64: Het EPCglobal Architecture Framework gebruikt tijdens het pilootproject296

Alle gebruikte systemen zijn gebaseerd op het EPCglobal Architecture Framework297, waarin

standaarden voor software, interfaces en gegevens zijn gedefinieerd. Zoals reeds vermeld worden de

RFID tags (Transponders298) op drie punten in de supply chain (verpakkingsstation, poort voor

uitgaande goederen in Essen en poort voor binnenkomende goederen in Rheinberg299) gelezen. Een

leuke vondst is de koppeling van de lezer met een bewegingssensor, zodat de lezer enkel actief is als

er door de bewegingssensor een beweging wordt gedetecteerd. Een geluidssignaal laat het personeel

weten dat het leesproces correct verlopen is. De RFID lezers (RFID Readers300) zijn verbonden met

RFID middleware (CrossTalk Server301). Deze middleware filtert bepaalde informatie en zendt deze

door naar de centrale database (Central RDBMS System302), waar er informatie over tijd, plaats, enz.

296 Metro Group, 2007, RFID: Ready for Action, URL: <http://www.future-store.org/fsi-


(07/07/2009). 297 EPCglobal: infra, pg. 9 298 Zie Figuur 64: infra, pg. 77 299 Zie Figuur 63: infra, pg. 76 300 Zie Figuur 64: infra, pg. 77 301 Zie Figuur 64: infra, pg. 77 302 Zie Figuur 64: infra, pg. 77

78

wordt toegevoegd aan de gegevens. Deze centrale database wordt later vervangen door het EPC

Information Service (EPCIS303).

Figuur 65: De poorten voor binnenkomende en uitgaande goederen, uitgerust met RFID lezers304

Alle drie de RFID leespunten zijn uitgerust met een aantal componenten. Uiteraard moeten deze

componenten goed interageren om het gewenste resultaat te bereiken. Lezers, antennes, sensoren,

signaallichten, RFID poort controleunit, printers en RFID tags worden gecombineerd om een optimaal

leesresultaat te bereiken.

303 EPCIS: infra, pg. 74 304 Metro Group, 2007, RFID: Ready for Action, URL: <http://www.future-store.org/fsi-


(07/07/2009).

79

Figuur 66: Componenten van een RFID poort305

De lezers (RFID Reader) en antennes (Antennae) zijn in overeenstemming met het European

Telecommunications Standards Institute (ETSI306). In het verpakkingsstation triggert een lichtsensor

het leesproces, terwijl een bewegingssensor (Motion sensor) bij de poorten (Mounting unit) voor

uitgaande en binnenkomende goederen het leesproces daar in gang zet. Signaallichten (Light signal)

bij de poorten voor uitgaande en binnenkomende goederen tonen aan de hand van verschillende

gekleurde lampen de status van de poort. Zo is het licht groen als de poort klaar is om te werken,

oranje als de bewegingssensor het leesproces in gang gezet heeft en rood als de poort niet klaar is

om te werken. De RFID poort controleunit (RFID gate control unit) verwerkt de signalen van de

sensoren en controleert de RFID toestellen via de middleware CrossTalk307. De RFID printers (Printer)

zijn, net als de lezers en antennes, in overeenstemming met het European Telecommunications

Standards Institute (ETSI308) en printen volgens de EPC Class 1/Gen. 2 standaard309. Ook de RFID

tags (Transponders) zijn overeenkomstig deze standaard. Omdat voor het pilootproject een hele

resem verschillende goederen gelezen moesten worden, werden de RFID tags zo ingesteld dat ze

konden gelezen worden door een brede band aan frequenties. Voor het project was het heel

belangrijk dat de RFID tags geschikt waren voor allerlei soorten materiaal en zelfs onder heel



(07/07/2009). 306 http://www.etsi.org/ 307 CrossTalk: infra, pg. 77 308 http://www.etsi.org/ 309 EPCglobal Class 1/Generation 2: infra, pg. 10

80

erbarmelijke omstandigheden gelezen konden worden, zoals wanneer ze afgeschermd werden door

metaal of vloeistoffen.

Men heeft voor het pilootproject speciale software, de RFID Web Analyzer, gebruikt om de exacte

leesresultaten te verkrijgen aan elk van de drie leespunten. Ook zijn er toekomstplannen om samen te

werken met Intel om de systemen stabieler te maken, zoals bijvoorbeeld een applicatie ontwikkelen

die de gegevens buffert als de netwerkverbinding tussen het centrale gegevensverwerkingscentrum

en de distributiecentra (bijvoorbeeld in Essen) en winkels (bijvoorbeeld in Rheinberg) wegvalt.

6.3.6.2 Resultaten van het pilootproject

Vooraleer de resultaten besproken kunnen worden, moeten even een aantal parameters verduidelijkt

worden.

De pallet read rate is de verhouding van het aantal gelezen cases op een pallet tot het totaal aantal

cases op diezelfde pallet, uitgedrukt in procent.

De case read rate is de verhouding van het aantal gelezen cases van een product tot het totaal aantal

verpakte cases van datzelfde product, uitgedrukt in procent.

Bij de start van het project begin juli 2006, bereikte men read rates tussen 72 en 82 procent. Na de

introductie van een nieuwe soort RFID tags in kalenderweek 35, stijgden de read rates tot tussen 79

en 89 procent. Bij de overschakeling naar nieuwe lezers in week 37, had men aanvankelijk iets lagere

read rates, maar deze verbeterden enorm door een aantal maatregelen310 in week 41. Vanaf week 43

bereikte men consistent hoge read rates van meer dan 90 procent en een fluctuatiemarge van 5

procent, door een combinatie van nieuwe technologie en proces optimalisatie.

Hierbij wel de bemerking dat de read rates afhangen van het aantal cases per pallet. Vanaf week 43

bereikte men voor palletten met minder dan 40 cases read rates van gemiddeld 98,5 procent, voor

palletten met 40 tot 80 cases read rates van meer dan 93,5 procent, terwijl men voor palletten met

meer dan 80 cases read rates van net minder dan 90 procent haalde.

6.3.6.3 Accumulatie-effect

Iets wat in rekening genomen moet worden, is het accumulatie-effect. Dit is gebaseerd op het feit dat

als een case succesvol wordt gelezen op een punt in de supply chain, deze case ook moet

gepasseerd zijn op eerdere punten in de supply chain. Als in het pilootproject dus bijvoorbeeld een

case gelezen is door de poort voor binnenkomende goederen in Rheinberg, maar niet door de poort

voor uitgaande goederen in Essen, geldt dit toch als een succesvolle lezing voor beide poorten. Dit

accumulatie-effect leidt tot read rates die een tot twee procent hoger liggen dan de werkelijke waarde

en ook minder schommeling vertonen.

310 Documentatie van fouten: infra, pg. 82

81

6.3.6.4 95+X procent actieplan

Door het pilootproject is Metro Group heel wat te weten gekomen over maatregelen om de

leeskwaliteit te verbeteren. Aan de hand van deze informatie heeft Metro Group het 95+X procent

actieplan ontwikkeld, wat bestaat uit drie stappen: de analyse, de documentatie van fouten en testen.

6.3.6.4.1 Analyse

Via de speciaal ontwikkelde software311 was men in staat om de informatie verkregen door de lezers

te analyseren en te evalueren. Door een aantal vragen te stellen, krijgt men een goed beeld van het

leesgedrag.

Als men kijkt hoeveel cases een pallet bevat en hoeveel hiervan gelezen worden door de poorten voor

uitgaande en binnenkomende goederen, weet men de read rates. Door na te gaan hoe vaak een

RFID tag gelezen wordt door de poorten voor uitgaande en binnenkomende goederen tijdens elk

leesproces, verkrijgt men inzicht in het gedrag van de RFID tag in nabijheid van verschillende

materialen. Als men tenslotte kijkt hoe de leesprocessen gedistribueerd zijn overheen de antennes

van de poorten voor uitgaande en binnenkomende goederen, kan men de switchsequentie312

verbeteren als men het aandeel van elke antenne in de lezingen kent.

Figuur 67: Analyse van de read rates via de RFID Web Analyzer313

311 RFID Web Analyzer: infra, pg. 80 312 Opbouw van de lezers: infra, pg. 86 313 Metro Group, 2007, RFID: Ready for Action, URL: <http://www.future-store.org/fsi-


(07/07/2009).

82

6.3.6.4.2 Documentatie van fouten

Telkens de read rates onder een vooraf vastgestelde grens lagen of wanneer de lezing slechts door

een van de leespunten correct gebeurde, heeft Metro Group de fouten genoteerd. Op deze manier is

men tot de volgende fouten gekomen, met de mogelijke oplossingen:

• De antenne van de RFID tag stond in direct contact met het item. (Oplossing: betere opleiding

van het personeel)

• De antenne van de lezer werd bedekt door objecten die daar niet hadden moeten zijn.

(Oplossing: duidelijke markeringen op de vloer plaatsen die aanduiden waar niets mag liggen)

• Een metalen plaat in de vorklift belemmerde de RFID tag tijdens het lezen. (Oplossing: een

verlengstuk aan de vorklift bevestigen)

• De RFID tags waren fout bevestigd. (Oplossing: de bevestiging van de RFID tags verbeteren)

• De RFID tags werden afgeschermd door omliggende cases. (Oplossing: het inpakken

verbeteren)

• De antenne van de RFID tag was gebogen of de chip was door het transport beschadigd.

(Oplossing: voorzichtiger zijn)

• Het product heeft eigenschappen die sterke frequentievervorming veroorzaken. (Oplossing:

de RFID tag aanpassen)

Een aantal fouten heeft te maken met het gebrek aan ervaring in RFID, zoals waar best de RFID tags

te bevestigen, maar de meeste fouten konden opgelost worden door procesverbeteringen. Zo

bijvoorbeeld scande men de barcodes van de goederen in de nabijheid van de leespoorten, waardoor

de read rates lager lagen omdat de antennes door mensen of producten gehinderd werden. Door de

processen van het lezen van barcodes en het lezen van RFID tags te scheidden, verkreeg men veel

betere read rates.

Om de bevestiging van de RFID tags te verbeteren, werd het personeel beter opgeleid en werden er

duidelijke instructies neergepend. Een groot aantal fouten werd veroorzaakt door RFID tags die naar

de binnenkant van de pallet bevestigd waren en bedekt werden door andere cases. Door het inpakken

te verbeteren, werden echter slechts kleine verbeteringen bereikt. Men denkt bij Metro Group dat

gevoeligere lezers en betere RFID tags een oplossing zouden kunnen bieden.

83

Figuur 68: Een poster met aanwijzingen voor de bevestiging van RFID tags uit het distributiecentrum in

Essen314

Frequentievervorming treedt op wanneer het materiaal van het product of de verpakking de frequentie

vervormt waarmee de RFID tag een antwoord terugzendt. Hierdoor kan de RFID tag niet meer correct

gelezen worden. Voor dit probleem heeft men aangepaste labels ontworpen en bevindt de RFID

technologie zich aan zijn fysieke grenzen. De enige oplossing om nog minder problemen te krijgen, is

het aanpassen van de vorm en het type van verpakking. Nochtans is het probleem niet gigantisch

groot, aangezien frequentievervorming slechts optrad bij een procent van de 1.100 geteste producten

(bijvoorbeeld bij Tetra Paks).

Nadat de verschillende maatregelen getroffen waren, had men een algemene read rate van 93

procent. In Figuur 69 ziet u wat de gevonden oorzaken zijn van de zeven procent niet gelezen cases.



(07/07/2009).

84

93,00%

0,14%

1,61%0,35%

3,01%

0,84%

0,49%

0,56%7,00%

Read rate

Antenne in contact metitemRFID tag afgeschermddoor vorkliftRFID tag fout bevestigd

RFID tag afgeschermd

Frequentievervorming

Andere

Onduidelijke oorzaak

Figuur 69: De oorzaken van foute lezingen na de genomen maatregelen315

6.3.6.4.3 Testen

Een van de belangrijkste voorwaarden voor goede leesresultaten is een correcte plaatsing van de

RFID tags op de producten. Metro Group heeft samen met het European EPC Competence Center316

testen gedaan in een laboratorium om te zien waar de RFID tags het best worden geplaatst op

verschillende producten. Het doel was om algemene regels te ontwikkelen voor het plaatsen van RFID

tags op cases met gelijkaardige vorm en afmetingen. De regels die Metro Group nuttig bevonden heeft

staan in Figuur 68.

De testen werden uitgevoerd in een speciaal daarvoor gebouwde echovrije kamer317, vrij van alle

externe invloeden van elektromagnetische golven en weerkaatsingen van deze golven.

315 Naar figuur 14 van Metro Group, 2007, RFID: Ready for Action, URL: <http://www.future-store.org/fsi-


(07/07/2009). 316 European EPC Competence Center: infra, pg. 59 317 http://en.wikipedia.org/wiki/Anechoic_chamber

85

Figuur 70: De echovrije kamer318

Zo heeft men onder andere ontdekt dat men de frequentievervorming bij RFID tags op Tetra Paks319

kan oplossen door de uiteinden van de tags op een bepaalde afstand af te knippen, zodat deze RFID

tags terug correct gelezen worden. Het is dus mogelijk om een aantal problemen met RFID op te

lossen door de technologie van dichterbij te bekijken. Door de wisselwerking tussen theorie en praktijk

kan men technologische producten creëren die op maat gemaakt zijn voor de noden van de bedrijven.

Figuur 71: RFID tag aangepast voor Tetra Paks320

318 http://www.future-store.org/fsi-internet/html/en/14942/index.html 319 Tetra Paks: infra, pg. 83 320 Metro Group, 2007, RFID: Ready for Action, URL: <http://www.future-store.org/fsi-


(07/07/2009).

86

6.3.6.5 Conclusie van het pilootproject

Metro Group heeft aan de hand van het pilootproject drie criteria gevonden die belangrijk zijn voor een

goede implementatie van RFID: de keuze van de RFID tag en het type van de antennes, de opbouw

van de lezers en de bouw van de poorten voor binnenkomende en uitgaande goederen.

6.3.6.5.1 Keuze van de RFID tag en type antennes

De RFID tag staat aan de basis van de RFID technologie. Deze combinatie van microchip en antenne

stelt de RFID tag in staat een signaal van de lezer te ontvangen en erop te antwoorden, door het

signaal van de lezer op te vangen, er energie uit te halen en om te vormen tot een antwoord. Hoe

dichter de RFID tag zich bevindt bij de lezer, des te meer energie is er beschikbaar. Het leesbereik321

is dus de maximaal toegestane afstand waarop de RFID tag betrouwbaar geïdentificeerd kan worden.

Deze afstand kan enorm gereduceerd worden door externe factoren, zoals bijvoorbeeld het materiaal

waaruit het product is opgebouwd.

Het type antennes is ook belangrijk. Zo heeft men enkelvoudige dipoolantennes322, zoals gebruikt in

het pilootproject, en dubbele dipoolantennes. Zonder verder in detail te treden, kan worden gezegd

dat het voordeel van enkelvoudige dipoolantennes hun grote energie-efficiëntie is en van dubbele

dipoolantennes het feit dat men ze in elke richting kan plaatsen.

6.3.6.5.2 Opbouw van de lezers

Om het hele gebied van een poort voor binnenkomende of uitgaande goederen te bestrijken, zijn

idealiter vier antennes nodig die bevestigd worden aan een lezer. Tijdens het leesproces wordt er

serieel geswitcht tussen de antennes. De sequentie in welke de antennes van energie voorzien

worden, is een van de belangrijkste beïnvloedbare parameters van de lezers. Als de lezer goed

afgesteld is, kunnen de RFID tags zeer snel gelezen worden.

Zo werden voor het pilootproject bijvoorbeeld lage palletten gebruikt, waardoor tijdens de

switchsequentie de lagere antennes vaker geactiveerd werden dan de hogere antennes.

6.3.6.5.3 Bouw van de poorten voor binnenkomende en uitgaande goederen

Een RFID poort voor binnenkomende en uitgaande goederen omvat meestal een kader,

stootbescherming, een lezer bevestigd aan vier antennes en een RFID poort controle-unit. De

antennes bevinden zich meestal achter een scherm van plastic dat neutraal is voor hoge frequenties.

De poort kan bepaalde afmetingen hebben, de antennes kunnen op een bepaalde hoogte bevestigd

worden, enz.

321 Leesbereik: infra, pg. 6 322 http://en.wikipedia.org/wiki/Dipole_antenna

87

6.3.6.6 Algemene besluiten uit de technische studie

De initiële resultaten van het project tonen aan dat RFID nu klaar is voor gebruik in de praktijk. Door

de introductie van de EPC Class 1/Gen. 2 standaard323 bereikt RFID nu de vereiste leesresultaten in

normale gebruiksomstandigheden. Door de technische analyse heeft Metro Group goed inzicht

verkregen in het gebruik van RFID op item niveau. De volgende stap in het project zal de introductie

van RFID in alle Metro Cash & Carry groothandelzaken in Duitsland zijn, alsook in honderd Real;

hypermarkten en in alle centrale distributiecentra van MGL Metro Group Logistics. Eerst en vooral zal

het gebruik van RFID beperkt zijn tot het registreren van binnenkomende en uitgaande goederen op

palletten. Nochtans zal Metro Group ook zoeken naar manieren om RFID tags op retail units te

gebruiken en gebruik maken van de voordelen van RFID in dit domein.

Ten slotte zal Metro Group verdere RFID trials uitvoeren om het volledige potentieel van de RFID

technologie te ontdekken en te benutten. Belangrijk in heel het proces is de samenwerking die Metro

Group verwacht met partners, omdat het bedrijf van mening is dat supply chain optimalisatie enkel

mogelijk is als retailers en industriepartners samenwerken met elkaar. Niet zozeer de integratie van

RFID in bestaande processen, maar het zoeken naar nieuwe, meer efficiënte processen die de

voordelen van RFID ten volle benutten, is volgens Metro Group essentieel om RFID economisch

leefbaar te maken.

323 EPCglobal Class 1/Generation 2: infra, pg. 10

88

7 Conclusie

RFID is een technologie waar veel toepassingsdomeinen voor te bedenken zijn. Ook de voordelen

van RFID zijn talrijk. Daarom lijkt het vanzelfsprekend dat deze technologie een grote doorbraak zal

veroorzaken.

In de retail sector lijkt het taggen van producten op item niveau een oplossing voor vele problemen.

Als er echter economisch wordt gedacht, zijn er ook andere oplossingen denkbaar die een

aanvaardbaar resultaat leveren aan een lagere kost en een lager risico. Het aantal cruciale problemen

waarop vooral RFID een fundamentele oplossing kan bieden, vermindert drastisch bij een nadere kijk

op het hele retailgebeuren. De grote doorbraak van RFID tags op item niveau in de retail sector heeft

tot op heden nog niet plaatsgevonden.

Aan de hand van de onderzoeksvragen wordt alles op een rijtje gezet, waarna een eindconclusie

wordt getrokken over RFID in de retail sector via een kijk op adoptiegedrag van nieuwe technologieën.

Onderzoeksvraag 1: Het relatieve voordeel van RFID technologie heeft een positieve invloed op de

adoptie van RFID.

Uit de interviews is duidelijk gebleken dat er vele voordelen denkbaar zijn bij het toepassen van RFID.

Vooral het Metro Group RFID Innovation Center is bezig met het zoeken naar problemen die met

behulp van RFID opgelost kunnen worden. In de praktijk (Colruyt en Unilever) blijken vele problemen

echter op een andere manier opgelost te kunnen worden en blijkt RFID dikwijls niet in staat het

probleem voldoende op te lossen, doordat de techniek nog niet op punt staat. De interviews tonen wel

aan dat genoeg voordelen van RFID ten opzichte van andere technologieën zeker de adoptie ten

goede zouden komen.

Onderzoeksvraag 2: De compatibiliteit van RFID heeft een positieve invloed op de adoptie van RFID.

Vooral het interview met Unilever gaf een klare kijk op de geringe compatibiliteit van RFID. Hoewel

Metro Group testen heeft gevoerd om het aanbrengen en lezen van RFID tags te integreren in

bestaande processen, blijven de benodigde infrastructuur, de incompatibiliteit met barcodelezers en

de IT systemen en databases die de extra hoeveelheid gegevens moeten kunnen verwerken een

belemmering voor de overschakeling op RFID. Het omgekeerde is ook waar. Mocht RFID volledig

achterwaarts compatibel324 zijn met barcodesystemen, zou de adoptie veel sneller plaatsvinden, wat

de onderzoeksvraag bevestigt.

324 Schilling, 2008

89

Onderzoeksvraag 3: De complexiteit van RFID heeft een negatieve invloed op de adoptie van RFID.

RFID technologie zorgt voor heel wat eenvoudigheid in het zichtbaar maken van de supply chain, de

voorraad onder controle houden, enz. Dit heeft een positief effect op de geïnterviewde partijen. De

implementatie van RFID is echter een complex gebeuren, wat een ondoordachte overschakeling op

RFID belemmert. Beide kanten van deze onderzoeksvraag zijn dus bevestigd in de interviews.

Onderzoeksvraag 4: De kosten van RFID hebben een negatieve invloed op de adoptie van RFID.

De verschillende kosten die in dit werkstuk besproken worden, worden ook in de interviews

aangehaald als een grote reden om RFID niet te implementeren in de retail sector, vooral niet op item

niveau, aangezien hier de kosten de baten nog niet overschrijden. Deze onderzoeksvraag is zeer

waardevol als men spreekt over de adoptie van RFID.

Onderzoeksvraag 5: De steun van het top management ten opzichte van RFID heeft een positieve

invloed op de adoptie van RFID.

Hoewel deze onderzoeksvraag plausibel lijkt, is er tijdens de interviews door geen enkele partij

gesproken over de steun van het top management. Hierdoor is het onmogelijk om deze

onderzoeksvraag te bevestigen of te weerleggen aan de hand van de verkregen informatie. Verder

onderzoek is aangewezen.

Onderzoeksvraag 6: IT expertise heeft een positieve invloed op de adoptie van RFID.

IT expertise is nodig om de RFID technologie te ontwikkelen, zoals in het Metro Group RFID

Innovation Center gebeurt. Om RFID te implementeren, zijn echter genoeg startpakketten aanwezig

voor organisaties met veel of weinig IT expertise, zoals besproken in het deel over het Metro Group

RFID Innovation Center325. Daardoor is er een duidelijke reden om deze onderzoeksvraag te

weerleggen.

Onderzoeksvraag 7: De grootte van een organisatie heeft een positieve invloed op de adoptie van

RFID.

Uit het gesprek met Unilever is gebleken dat grote organisaties, zoals Wal-Mart, voldoende slagkracht

hebben om de andere partners te dwingen een nieuwe technologie te implementeren. De

pilootprojecten rond RFID worden ook gevoerd door de grotere organisaties, zoals Metro Group,

Colruyt, Unilever, Wal-Mart, enz. Daardoor kan deze onderzoeksvraag bevestigd worden.

325 Metro Group RFID Innovation Center: infra, pg. 58

90

Onderzoeksvraag 8: De bereidwilligheid van een organisatie heeft een positieve invloed op de

adoptie van RFID.

Hoewel deze onderzoeksvraag moeilijk aan te tonen is, is er een duidelijk verschil tussen Metro Group

en andere retailers. Metro Group is een pionier om RFID toe te passen op item niveau in de retail

winkel. Andere organisaties die minder in RFID geloven, voeren geen projecten uit of slechts een

kleine test. Door dit grote verschil tussen Metro Group en andere retailers, lijkt deze onderzoeksvraag

waarheid te bevatten.

Onderzoeksvraag 9: Competitieve druk heeft een positieve invloed op de adoptie van RFID.

Uit de interviews is niets aan het licht gekomen over het bestaan van competitieve druk om RFID te

implementeren. Enkel in de literatuur rond de implementatie van RFID binnen Wal-Mart is gesproken

over de reactie van de concurrenten op deze actie. De concurrenten waren op hun hoede hoe het

project vorderde en namen stappen om klaar te zijn om ook RFID te implementeren. Volgens Metro

Group, Unilever en Colruyt is dit echter een verkeerde strategie en is er coöperatie nodig om een

dergelijke technologie succesvol te implementeren. Daardoor is deze onderzoeksvraag noch

bevestigd, noch weerlegd. Waarschijnlijk schuilt er een grond van waarheid in, maar is dit echter niet

altijd correct op lange termijn.

Onderzoeksvraag 10: Externe hulp heeft een positieve invloed op de adoptie van RFID.

Uit onderzoeksvraag 6 is gebleken dat organisaties niet steeds de interne IT kennis nodig hebben,

maar wel externe hulp in het succesvol implementeren van RFID. Metro Group en vooral het Metro

Group RFID Innovation Center geven externe organisaties voldoende informatie en steun in het

implementatieproces van RFID. Ook Colruyt, die lezingen gaf aan Carrefour en Delhaize, bood

externe steun aan. RFID is nochtans nog niet volledig doorgebroken, waardoor deze onderzoeksvraag

slechts in geringe mate bevestigd kan worden.

Onderzoeksvraag 11: Externe voortrekkers hebben een positieve invloed op de adoptie van RFID.

Uit alle interviews is gebleken dat standaardisatieorganisaties belangrijk zijn om standaarden te

ontwikkelen, wat een voorwaarde is voor alle geïnterviewde partijen om nog maar te denken aan het

implementeren van RFID. De inspanningen van Metro Group op het gebied van RFID hebben veel

interesse opgewekt voor RFID, maar nog niet echt retailers overhaald om RFID te implementeren.

Daardoor wordt deze onderzoeksvraag bevestigd als het gaat over standaardisatieorganisaties, maar

noch bevestigd, noch weerlegd als het gaat over retailers die een voortrekkersrol hebben.

91

Dit onderzoek heeft de meeste onderzoeksvragen kunnen bevestigen, maar uiteraard is de steekproef

niet groot genoeg om significante gegevens te verkrijgen. Daarom zal er zeker verder onderzoek

moeten gevoerd worden.

Naast deze onderzoeksvragen heeft het onderzoek andere feiten aan het licht gebracht.

Des te meer men erin slaagt om source tagging326 te doen, waarbij het product wordt getagd van

zodra het bestaat, des te groter de mogelijke voordelen van RFID zijn. Daarvoor is het noodzakelijk

om een goede samenwerking te hebben tussen de verschillende bedrijven in de supply chain, waarbij

de kosten van RFID evenredig worden verdeeld naargelang de voordelen die elke partij heeft. Het

gaat niet over het overleven van de sterksten, maar over het overleven van diegenen die het meest

samenwerken.

De implementatie van RFID brengt echter meerdere problemen met zich mee.

Een probleem is dat prototyping327 geen optie is voor RFID, aangezien de echte voordelen slechts

geplukt kunnen worden als RFID in heel de supply chain wordt geïntegreerd. Een zeer goede

samenwerking van alle partners zal cruciaal zijn om RFID ooit op item niveau in de retail te kunnen

implementeren.

Door het bestaan van consumentengroepen die heel sceptisch zijn over de privacyaspecten van

RFID, zoals Consumers Against Supermarket Privacy Invasion and Numbering (CASPIAN328), zal er

veel aandacht besteed moeten worden aan het beschermen van de privacy van de consumenten en

aan het duidelijk communiceren hiervan.329 Het beleid van Metro Group is hier een goed voorbeeld

voor.

Een andere reden om RFID niet toe te passen, is het feit dat de technologie momenteel nog niet goed

genoeg is. Dit bevestigen de testen bij Colruyt330 en Metro Group331. Als dit niet verbetert, is er weinig

hoop op een massale overstap naar RFID op item niveau in de retail. Deze organisaties kunnen zich

maar een beperkte hoeveelheid fouten veroorloven, aangezien het voordeel van RFID heel snel

ongedaan gemaakt kan worden door verkeerde leesresultaten van de producten van de klant.

Logischerwijze willen weinig organisaties als eerste de stap nemen om RFID te implementeren, maar

wachten ze op de reactie van elkaar.

326 Kroon et al., 2007 327 In de vorm van pilootprojecten op kleine schaal 328 http://www.nocards.org/ 329 Quilter, 2003 330 Colruyt: infra, pg. 28 331 Metro Group: infra, pg. 45

92

Als er naar de toekomst van RFID gekeken wordt volgens Rogers332, wordt duidelijk dat er twee

voorwaarden nodig zijn voor een mogelijkheid tot adoptie van een technologie. De kost moet lager zijn

dan een bestaande norm en de nieuwe technologie moet voldoende differentieerbaar zijn ten opzichte

van de huidige technologie. Momenteel is de totale kost om RFID op item niveau te implementeren

nog steeds niet aanvaardbaar laag genoeg, zeker niet voor fast moving consumer goods, en

differentieert de technologie zich te weinig van de barcode, denk maar aan de mogelijkheid om met

barcode self-scanning333 te doen en nadien te betalen met een vingerafdruk, wat Near Field

Communication overbodig maakt. Daardoor is er weinig hoop dat RFID echt volledig zal doorbreken

op item niveau in de retail sector.

Volgens Van Dyck is RFID veroordeeld tot een niche technologie, aangezien RFID niet breed genoeg

inzetbaar is. Zo hebben de testen in het pilootproject van Metro Group334 leesresultaten van meer dan

98 procent aangetoond bij palletten met minder dan 40 stuks, terwijl die leesresultaten minder dan 90

procent waren bij palletten met meer dan 80 stuks, waardoor het duidelijk is dat RFID toepasbaar is

voor een klein aantal objecten ineens, maar technisch minder geschikt is om zeer veel items

tegelijkertijd te identificeren.

Van Dyck verwees ook naar het werk van Gourville335, die spreekt over de pain of adoption en het

burning platform. Er moet een echte nood zijn om een probleem op te lossen, een burning platform.

RFID is echter een oplossing voor veel problemen die niet essentieel zijn, of opgelost kunnen worden

op een eenvoudigere manier. Er is in de retail op item niveau niet echt een burning platform voor

RFID. Daarnaast is er een kost, die misschien naar de klanten doorgerekend zal worden. Ook zijn

sommige klanten bang voor inbreuken op hun privacy, waardoor er een redelijk grote pain of adoption

is. Beide redenen spreken in het nadeel van RFID.

Christensen336 zegt dat organisaties steeds geneigd zijn om applicaties steeds verder te ontwikkelen,

waardoor men high-end applicaties krijgt. Deze applicaties kunnen echter niet opwegen tegen low-end

applicaties die de noden van de klant ook vervullen. Daarom is er in de retail op item niveau

waarschijnlijk geen toekomst, of slechts in enkele toepassingen (duurdere artikels zoals kleding), voor

RFID, aangezien men met andere, goedkopere en eenvoudigere oplossingen (zoals de barcode) heel

wat problemen kan oplossen en een voor de klant aanvaardbare oplossing kan aanbieden.

332 Rogers, 2003 333 Metro Group Real; Future Store: infra, pg. 45 334 Technische studie van Metro Group: infra, pg. 75 335 Gourville, 2003 336 Christensen, 1997

93

Figuur 72: Het Innovator’s Dilemma van Christensen337

Tot slot is het, zoals Unilever zegt, steeds belangrijk dat men niet naar oplossingen gaat kijken, zoals

RFID, maar dat men naar de klant kijkt. De klant is de persoon wiens noden in de retail vervuld

moeten worden en er moet gekeken worden welke problemen van de klant niet zonder RFID kunnen

opgelost worden. Zoals Unilever, komen de meeste organisaties dan tot de conclusie dat RFID een

oplossing zonder probleem is, waardoor er weinig hoop is dat RFID zal geïmplementeerd worden op

item niveau in de retail.

Bij deze conclusie zijn enkele bemerkingen. Zo is er waarschijnlijk, zoals aangetoond in het project in

Galeria Kaufhof, wel een toekomst voor RFID in de markt van luxeartikelen, waar RFID naast

diefstalpreventie ook een informatieve rol voor de klant kan spelen. Hier worden dus wel degelijk

noden van de klant ingewilligd en weegt de kostprijs relatief veel minder zwaar door.

Ook is het mogelijk dat RFID wel kan doorbreken op item niveau in de retail, als klanten echt de

behoefte hebben aan draadloze herkenning van producten, bijvoorbeeld bij de aanschaf van een

intelligente ijskast, een intelligente wasmachine, enz. Uiteraard zal de vraag hiernaar van de klant

moeten komen en zullen er reeds genoeg producten van een RFID tag moeten voorzien zijn. Dit is

een beetje de situatie van de kip en het ei: er zullen goederen getagd moeten worden om applicaties

te ontwikkelen, maar er zal nood zijn aan RFID tags als er applicaties ontwikkeld worden.

337 http://farm1.static.flickr.com/112/309886828_a0b8c9951d.jpg

94

8 Besluit

Dit werkstuk onderzoekt de mogelijkheden tot implementatie van RFID op item niveau in de retail

sector. Tevens wordt de technologie besproken en gekeken wat de huidige toestand is van RFID in de

retail sector.

Het werkstuk begint met een literatuuronderzoek, waarbij een aantal aspecten van de technologie en

standaarden uitgelegd worden. Tevens wordt gekeken naar artikels vanuit het standpunt van de

experts, de producenten, de retailers en de consumenten. De literatuur over RFID die recent genoeg

is om relevant te zijn, is echter schaars.

De grote probleemstelling is de vraag waarom RFID nog niet doorgebroken is op item niveau in de

retail sector en of dit ooit met grote waarschijnlijkheid zal gebeuren. Dit gebeurt aan de hand van een

aantal onderzoeksvragen, die het adoptiegedrag vanuit drie invalshoeken338 bekijken.

Het onderzoek zelf bestaat uit een exploratief onderzoek aan de hand van bevoorrechte getuigen via

interviews. Zowel Colruyt, Unilever, Real; Future Store, Metro Group RFID Innovation Center, EPC

Competence Center en Van Dyck waren bereid mee te werken aan het onderzoek.

Als belangrijke en innovatieve retailer in België, gaf Colruyt een goede kijk op RFID vanuit het

standpunt van de retailer. Hier werd duidelijk dat vooral de technische gebreken het bedrijf

tegenhielden om verder te investeren in RFID.

Als wereldspeler in de fast moving consumer goods markt gaf Unilever een mooie kijk op RFID vanuit

het standpunt van de producent. De grootste barrière bij Unilever was het aanpassen van de

infrastructuur, wat momenteel bijna onmogelijk lijkt.

Als retailer gaf de Real; Future Store een mooie kijk op een pilootproject rond RFID in de praktijk en

de reactie van consumenten op het gebruik van RFID. RFID werd op item niveau in de retail enkel

toegepast in de beenhouwerij van Real; Future Store en in Galeria Kaufhof.

Metro Group gaf als expert een enorme schat aan informatie in het Metro Group RFID Innovation

Center en in het EPC Competence Center. De resultaten tonen aan dat de standaarden op punt

staan, dat er technisch enorme vooruitgang geboekt is, maar dat een 100 procent leesbaarheid in de

toekomst niet te halen is zonder aanpassingen aan de producten en de infrastructuur.

Van Dyck hielp in het maken van een eindconclusie, gezien vanuit het adoptiegedrag van nieuwe

technologieën. Volgens de theorieën van Rogers339, Gourville340 en Christensen341 is er naar alle

waarschijnlijkheid weinig toekomst voor RFID op item niveau in de retail sector.

338 infra, pg. 24

95

Een aanbeveling voor verder onderzoek is het uitvoeren van een kwantitatieve business case met de

huidige generatie RFID tags in de supply chain van een retailer, zodat de kosten en opbrengsten voor

alle partijen duidelijk geanalyseerd worden en om te zien of RFID momenteel winstgevend kan zijn

voor alle partijen en op welk niveau van tagging dit eventueel mogelijk is.

Ook zou er best recentelijk een adoptieonderzoek rond RFID moeten gedaan worden, want het meest

recente dateert van 2003342. Dit is uiteraard te gedateerd om hier nog nuttige informatie uit te halen.

Tot slot is dit exploratief onderzoek slechts een begin om via kwantitatieve methoden een onderzoek

te voeren bij verschillende partijen in de retail sector om significante resultaten te krijgen die

veralgemeenbaar zijn. Het onderzoek in dit werkstuk beperkt zich enkel tot het onderzoeken van de

adoptie van RFID op item niveau in de retail sector. Verder onderzoek naar RFID in andere sectoren,

op andere niveaus en in andere geografische gebieden kan nuttig zijn om een bredere kijk te krijgen.

339 Rogers, 2003 340 Gourville, 2003 341 Christensen, 1997 342 Collins, 2003

I

9 Bijlagen

9.1 Bijlage 1: Gebruikte frequenties van RFID systemen in verschillende

landen343

343 Domdouzis, 2007

I

9.2 Bijlage 2: Technische uitdieping van de µ-chip344

9.2.1 Specificaties van de µ-chip

• Eenvoudig mechanisme: 128-bit read only memory

• Super-micro chip: 0,4 mm x 0.4 mm

• Zonder batterij: de µ-chip heeft een passief geïntegreerd circuit (IC, Integrated Circuit), die de

microgolf van de lezer ontvangt, stroom uit de microgolf produceert, de ID van de µ-chip

decodeert en het terug naar de lezer verzendt.

• Unieke ID (µ-chip ID): elke µ-chip slaat unieke 128-bit gegevens op in zijn ROM zoals zijn ID,

om het van anderen te onderscheiden.

• Radiofrequentie: 2,45 GHz

• Maximaal communicatiebereik: ongeveer 25 cm (met een externe antenne) (lezer: 300mW, 4

Pach antenne, circulaire polarisatie)

• Reactietijd: 20 msec

Figuur 73: een blokdiagram van de µ-chip345

9.2.2 Werking van de µ-chip

• Ondervraging: Wanneer de lezer door een eindapparaat (PC) wordt geactiveerd, straalt het

microgolven uit op de µ-chip die aan een drager bevestigd is en de µ-chip zendt zijn µ-chip ID

naar de lezer terug. De drager kan een tag, een etiket of een product zijn.

• Database query: Het eindapparaat gaat de authenticiteit van de µ-chip ID na en gebruikt het

om informatie van de database terug te winnen over het artikel dat de µ-chip draagt. Het

resultaat van de query kan op het eindapparaat worden getoond of door een

softwaretoepassing worden gebruikt.

• De bouw van de database: De database kan bij de server op de site of bij de centrale server

gelokaliseerd zijn en bewaart attributen van de drager van de µ-chip. De informatie verbonden

aan de gebeurtenis van een lezing kan worden gebruikt om de database te updaten.

344 http://www.hitachi.co.jp/Prod/mu-chip/p0001.html 345 http://www.hitachi.co.jp/Prod/mu-chip/p0001.html

II

• Het verbinden: Het verbinden van elke µ-chip ID met de drager wordt verwezenlijkt door de

bevestiging van de µ-chip op de drager. De attributen van het artikel bestaan op dit punt uit de

basis input in de database. Voor een efficiënt, geautomatiseerd verbindingsproces zijn er

steeds consulting en ingenieursdiensten beschikbaar.

Figuur 74: Diagram van de werking van een RFID systeem met een µ-chip346

9.2.3 Mogelijke applicaties van de µ-chip

De µ-chip kan gebruikt worden in ID management. Zo kunnen zowel een toegangsverlenende badge

als een inkomticket voor een evenement beveiligd worden door een µ-chip te integreren.

Figuur 75: De µ-chip in ID management347

De µ-chip wordt verder ook gebruikt gedurende de hele levensduur van producten. Zo worden unieke

µ-chip ID’s toegekend aan individuele componenten van producten en aan gehele producten. Deze

ID’s worden in een database bijgehouden, samen met informatie over productstadia zoals de

productie, de distributie en de recyclage.

346 http://www.hitachi.co.jp/Prod/mu-chip/p0001.html 347 http://www.hitachi.co.jp/Prod/mu-chip/p0001.html

III

Figuur 76: De µ-chip in life cycle management348

348 http://www.hitachi.co.jp/Prod/mu-chip/p0001.html

I

9.3 Bijlage 3: Innovaties van de Real; Future Store

Hier worden kort even de belangrijkste innovaties besproken die te vinden zijn in de Real; Future

Store aan de hand van de sitemap. De innovaties zijn onderverdeeld in drie centrale domeinen:

gemak (convenience), ervaring (experience) en informatie (information). Momenteel worden de

innovaties in deze masterproef besproken, maar ter plaatse kan men de hulp inroepen van twee

robots349, Ally en Roger, die de weg wijzen naar bepaalde innovaties, desgewenst een rondleiding

geven en bij elke innovatie een gepaste uitleg kunnen geven.

Figuur 77: Robot Ally350

349 Partner: Metralabs 350 http://www.future-store.org/fsi-internet/html/en/17059/index.html

II

Figuur 78: Sitemap van de Real; Future Store in Tönisvorst351

9.3.1 Mobiel winkelen (Mobile Shopping)352

Een gsm wordt een Mobile Shopping Assistant (MSA). Deze hoogtechnologische combinatie van

hardware en software zorgt ervoor dat de winkeltrip van de klant een succes wordt. De MSA is een

softwareprogramma dat op een gsm geïnstalleerd kan worden. Eerst helpt het om het

boodschappenlijstje op te stellen (op de pc thuis of op de gsm) en dan toont het de weg naar die

boodschappen in de winkel. De boodschappen kunnen met behulp van de camera gescand worden,

waarna ze van het boodschappenlijstje naar de rekening verplaatsen. De MSA geeft de meest up to

date prijsinformatie en geeft ook tussentijds het rekeningsaldo weer.

Figuur 79: De Mobile Shopping Assistant353

Als alle producten gescand zijn, wordt er een barcode gegenereerd die bij het scannen aan de

checkout de juiste rekening presenteert. Het zorgt er dus zelfs voor dat men sneller kan betalen bij de

checkout.

351 http://www.future-store.org/fsi-internet/get/documents/FSI/multimedia/pdfs/Store%20map%20real%20Future%20Store.pdf 352 Partners: ETH Zürich, Pironet NDH, T-Systems 353 http://www.future-store.org/fsi-internet/html/en/17059/index.html

III

9.3.2 Sportafdeling (Sports Department)354

De Future Store biedt sporters de mogelijkheid om nieuwe toestellen te testen vooraleer ze te kopen.

Als klanten informatie nodig hebben, kunnen ze zowel terecht bij het personeel in de sportafdeling

voor deskundig advies, als in een speciale informatiehoek waar een Informatie Terminal details kan

geven over geselecteerde producten.

Figuur 80: De sportafdeling355

Een speciale attractie in de sportafdeling is het ambient geluid. Deze geluidsdouches, luidsprekers

met een speciaal membraam die aan het plafond bevestigd zijn, vullen de sportafdeling, de

informatiehoek en de fietsafdeling met verschillende achtergrondgeluiden. Hun output kan enkel

gehoord worden door mensen die zich precies onder de geluidsdouches bevinden, waardoor in deze

verschillende zones afzonderlijke werelden worden gecreëerd en aparte ervaringen opgeroepen

kunnen worden. Deze geluidsdouches worden over heel de winkel toegepast, waardoor men

bijvoorbeeld bij de vismarkt het gevoel krijgt aan de kust te zijn.

Figuur 81: Geluidsdouche356

354 Partners: Cisco Systems, Echion, Multiq 355 http://www.future-store.org/fsi-internet/html/en/17059/index.html 356 Eigen foto

IV

9.3.3 Verse voeding en kant-en-klaar-maaltijden (Fresh Food & Convenience)357

en groenten

en fruit (Fruit & Vegetables)

Klanten vragen steeds meer naar kwaliteitsvolle maaltijden die gemakkelijk en snel te bereiden zijn.

Hiervoor biedt de Real; Future Store een uitgebreid assortiment kant-en-klaar-maaltijden aan onder

het eigen merk “Real; Quality”.

Figuur 82: Real; Quality kant-en-klaar-maaltijden358

In de Future Store in Tönisvorst worden kant-en-klaar-maaltijden voor de eerste keer samen met

groenten en fruit aangeboden in één enkele afdeling. Dit alles wordt zo aantrekkelijk en vers mogelijk

gepresenteerd, waarbij de klanten ook de mogelijkheid hebben om in speciaal daarvoor ingerichte

hoekjes verschillende producten te proeven.

Figuur 83: De presentatie van de verse voeding359

Een minder geslaagde en op heden reeds afgevoerde innovatie, is de bistro die in de versafdeling

was ingericht. Men wilde de klanten de mogelijkheid geven om tijdens het winkelen even te pauzeren

om iets te eten en te drinken. Dit bleek echter niet zo een succes, aangezien de meeste mensen het

winkelproces zo snel mogelijk willen afronden en voorheen of nadien iets willen eten en drinken.

Uiteindelijk ontving de bistro zelden tot nooit mensen, waardoor Metro Group inzag dat dit geen

357 Partner: Lieken 358 http://www.future-store.org/fsi-internet/html/en/17059/index.html 359 http://www.future-store.org/fsi-internet/html/en/17059/index.html

V

innovatie was die men kon toepassen in andere winkels. Momenteel is de bistro omgebouwd tot een

ruimte waar klanten een koffie aan een automaat kunnen nemen en gratis op internet kunnen surfen.

Figuur 84: De bistro vóór360

en na361

Een innovatie die wel succesvol was en reeds wordt toegepast in meerdere winkels van Metro Group,

is de intelligente weegschaal. De geïntegreerde camera herkent de groente of het fruit dat de klant op

de weegschaal legt. Aan de hand van de vorm, de kleur en het gewicht geeft de weegschaal een

aantal suggesties en hoeft de klant niet langer nummers te onthouden of doorheen een lijst te zoeken

naar het corresponderende product. Uiteraard hebben de klanten nog steeds de mogelijkheid om een

lijst te doorzoeken als de suggesties niet kloppen.

Figuur 85: Optische productherkenning362

9.3.4 Vismarkt (Fish Market)363

Elke dag wordt een selectie vers gevangen visspecialiteiten open tentoongesteld op een bed ijs in de

vismarkt. Tevens kunnen de klanten een keuze maken uit verschillende soorten verse en gerookte vis

die tentoongesteld worden achter een traditionele glazen vitrine. Door behulp van innovatieve

technologieën wordt een complete koopbeleving gecreëerd.

360 http://www.future-store.org/fsi-internet/html/en/17059/index.html 361 Eigen foto 362 Eigen foto 363 Partners: Echion, Sensarama

VI

Figuur 86: De vismarkt364

Boven de vismarkt zijn geluidsdouches bevestigd die in een duidelijk afgelijnde zone het geluid van

zeegolven doen weerklinken. Voor de vismarkt is een interactieve vloer365 gemaakt, waarop een

aquarium wordt afgebeeld dat reageert op de mensen die over de vloer stappen. Ten slotte wordt de

koopbeleving compleet gemaakt door de subtiele geur van kruiden uit de Provence met citroen die uit

de air conditioning in de vismarkt sijpelt. De geur wordt gecreëerd door het gebruik van essentiële

oliën. Dit alles schept een zeer aangename en stimulerende atmosfeer.

Figuur 87: De interactieve vloer366

en het systeem erachter367

9.3.5 De slagerij (The Master Butcher)

In de slagerij van de toekomst vinden de klanten een assortiment aan regionale producten en

specialiteiten van overal ter wereld. Al deze voedingswaren zijn te vinden in de koelers en in de

toonbank. In de Future Store wordt veel belang gehecht aan de traditionele slagersvaardigheden en

aan zichtbaarheid. Een groot glazen venster stelt de klanten in staat om de slager aan het werk te

zien. In een speciale oven worden ongeveer twintig verschillende soorten vlees bereid en dan

zachtjes gekoeld. Dit garandeert versheid en kwaliteit. Bovendien worden in de slagerij hete snacks en

dagelijks speciale afhaalschotels klaargemaakt en aangeboden in de toonbank. Deze geuren dragen

wederom bij tot een totale koopbeleving.

364 http://www.future-store.org/fsi-internet/html/en/17059/index.html & eigen foto 365 Partners: Epson, Impressx 366 http://www.future-store.org/fsi-internet/html/en/17059/index.html 367 Eigen foto

VII

Figuur 88: De slagerij368

Waar het interessant wordt, is het gebruik van RFID technologie in de slagerij van de toekomst369. Elk

product in de intelligente koeler is voorzien van een RFID tag die een unieke code bevat (EPC370). Het

doel is om de productie van vers vlees in de winkel zo exact mogelijk te plannen en zo een betere

kwaliteit te garanderen. Individuele producten kunnen op basis van de productinformatie opgeslagen

in de RFID database geïdentificeerd worden via de EPC, bijvoorbeeld als ze hun houdbaarheidsdatum

naderen. Werknemers kunnen dan overgaan tot actie en een specifiek product op het gepaste

moment uit de intelligente koeler verwijderen. Daarbovenop kan de voorraad op item niveau

gecontroleerd worden. In de intelligente koeler zitten RFID lezers die registreren als een item

verwijderd wordt. De voorraad in de database wordt dan automatisch aangepast. Als de hoeveelheid

van een bepaald product in voorraad beneden een bepaald niveau daalt, kan de slager nieuwe

producten maken en de koeler bevoorraden. De klanten zullen dus steeds de gewenste

vleesproducten aan de beste kwaliteit en in voldoende hoeveelheid terugvinden. De slager zal ook

niet meer manueel moeten controleren of er bepaalde producten nodig zijn in de vriezer.

Figuur 89: Een RFID tag op een schotel vlees371

Een belangrijke maatregel die de Future Store genomen heeft, is de mogelijkheid voor de klanten om

de RFID tags bij het buitengaan te deactiveren. Zo biedt Metro Group een oplossing voor de kritiek op

de privacy-inbreuk die RFID kan veroorzaken.

368 http://www.future-store.org/fsi-internet/html/en/17059/index.html 369 Partners: Avery Dennison, Bizerba, Checkpoint Systems, Deister Electronic, Höft & Wessel, IBM, Impinj, Intel, Microstrategy,

Multiq 370 Electronic Product Code: infra, pg. 11 371 http://www.future-store.org/fsi-internet/html/en/17059/index.html

VIII

Figuur 90: Aanduiding van het gebruik van RFID tags372

9.3.6 Schoonheid en verzorging (Beauty & More)373

In de schoonheids- en verzorgingsafdeling is alles gericht op schoonheid, verzorging en gezondheid.

Het productaanbod omvat schoonheids- en verzorgingsproducten, waaronder natuurlijke cosmetica,

medicijnen zonder voorschrift en producten voor mondhygiëne. De afdeling heeft een eigen

aangename en uitnodigende atmosfeer die optisch contrasteert met de andere afdelingen van de

Future Store. De klanten voelen zich als het ware in een oase van wellness, wat bijdraagt tot de totale

koopbeleving.

Handige tips en advies staan ter beschikking voor de klanten, waaronder bijvoorbeeld een

informatieterminal voor huidverzorging. Deze interactieve applicatie kan gebruikt worden door de

klanten om hun huidtype te analyseren en overeenkomstig advies te krijgen. Met behulp van een

speciaal uitstrijkje dat tegen het voorhoofd gehouden moet worden, wordt eerst de vettigheid van de

huid gemeten. Bijkomende informatie, zoals leeftijd en geslacht, helpen het resultaat te verfijnen. Op

basis van het resultaat raadt de informatieterminal geschikte producten aan. De informatie over het

huidtype en de aanbevolen producten kunnen samen afgeprint worden en de klant kan deze

producten terugvinden in de winkel.

Figuur 91: De informatieterminal voor huidverzorging374

De schoonheidsterminal biedt een gelijkaardige dienst aan. Hier kunnen met behulp van een foto van

een model of een door de schoonheidsterminal getrokken foto van het gezicht van de klant

372 Eigen foto 373 Partners: L’Oréal, Procter & Gamble 374 http://www.future-store.org/fsi-internet/html/en/17059/index.html

IX

verschillende make-up varianten (oogschaduw, lipstick, enz.) en haarkleuren getest worden. Voor elk

getest product is een ruime hoeveelheid aan informatie beschikbaar.

Figuur 92: De schoonheidsterminal375

9.3.7 Wijnen en dranken (Wines & Spirits World)

Het wijnassortiment in de Future Store omvat ongeveer 650 verschillende soorten wijn, gaande van

een Merlot tot een Chardonnay of een Riesling. Het wijnassortiment wordt aangevuld met champagne,

schuimwijn en likeuren. In de wijnen drankenafdeling worden de producten gepresenteerd en op een

correcte manier bewaard in een rustige omgeving met een houten parketvloer. Weer wordt alles in het

werk gesteld om een totale koopbeleving te creëren. In een speciale wijnkoelkast worden rode en

witte wijnen, schuimwijn en champagne gekoeld op de correcte temperaturen. Dit verzekert een

constant hoge kwaliteit.

Figuur 93: De wijnproefbar376

In de Future Store hebben de klanten de mogelijkheid om een aantal geselecteerde wijnen te proeven

alvorens te kopen. De wijnproefbar is beschikbaar voor deze degustatie. Door een druk op een knop

kunnen 16 soorten gekoelde wijn automatisch en hygiënisch geschonken worden in

degustatiebekertjes. Een klant die meerderjarig is, kan gratis een degustatiekaart aanvragen aan de

balie die recht geeft op zes degustaties.

375 http://www.future-store.org/fsi-internet/html/en/7643/index.html 376 http://www.future-store.org/fsi-internet/html/en/17059/index.html

X

9.3.8 Checkout (Checkout Area)377

In de Future Store kunnen klanten aan verschillende checkouts betalen voor hun aankopen en zo het

gewenste gemak en de gewenste snelheid bepalen. Er zijn voldoende checkouts met personeel

aanwezig. Hier scannen de werknemers de goederen voor de klant. Het totale bedrag kan dan cash

betaald worden of met de debet- of creditkaart.

Een nieuwigheid is de mogelijkheid om te betalen met de vingerafdruk. Voor deze methode is het

voldoende om de duim of de wijsvinger te laten scannen door een speciaal leessysteem. Het is niet

langer nodig om een handtekening te plaatsen, een pincode in te geven of te zoeken naar wisselgeld.

Het enige dat de klanten moeten doen om deze betalingsmethode te kunnen gebruiken, is zich laten

registreren bij de Payeasy betalingsservice van Easycash, hun gegevens over hun bankrekening te

geven en hun vinger te laten scannen. Deze scan wordt vervolgens gecodeerd, wat de veiligheid van

deze betalingsmethode garandeert.

Figuur 94: Betalen met behulp van de vingerafdruk378

In de self checkouts neemt de klant het heft in eigen handen. De klanten scannen de producten zelf

en laden ze vervolgens in plastic zakken, die op een weegschaal rusten. Door de gescande goederen

te vergelijken met het gewicht van de gevulde plastic zak, weet het systeem of er geen scanfouten

gebeurd zijn. Als alle producten ingescand zijn, betaalt de klant onmiddellijk aan de automaat waar hij

de producten heeft ingescand.

Figuur 95: De betalingsautomaat379

377 Partners: Deister Electronic, Easycash, IBM, Impinj, IT-Werke, Multiq 378 http://www.future-store.org/fsi-internet/html/en/17059/index.html 379 http://www.future-store.org/fsi-internet/html/en/1869/index.html

XI

In de express self checkouts kan de klant de goederen zelf scannen en vervolgens op een

transportband leggen. Als alle items gescand zijn, wordt een barcode afgedrukt die de klant kan laten

scannen bij de betalingsautomaten. Er zijn meer betalingsautomaten dan scanners, waardoor de klant

in alle rust en privacy kan betalen. Het grote verschil met de self checkouts is dat het betalingsproces

hier wordt gescheiden van het scanningsproces, terwijl men bij de self checkouts na het scannen ook

onmiddellijk moet betalen. Bovendien kan men ook betalen aan deze automaten door de barcode die

de Mobile Shopping Assistant380 genereert in te scannen. De producten die de klant gekocht heeft, zijn

reeds tijdens het winkelproces door hem ingescand door de Mobile Shopping Assistant.

Figuur 96: Express self checkout381

Men kan cash betalen, via kaart of via vingerafdruk. Tevens is er sinds kort de mogelijkheid om te

betalen met de mobiele telefoon, via de Near Field Communication (NFC) technologie382. De mobiele

telefoon wordt dan gelinkt met de bankkaart en bij betaling wordt de mobiele telefoon in de buurt van

de lezer gehouden en moet de klant een pincode intikken.

Figuur 97: Betaling via Near Field Communication383

380 Mobile Shopping Assistent: infra, pg. II 381 http://www.future-store.org/fsi-internet/html/en/17059/index.html 382 Near Field Communication: infra, pg. 13 383 Eigen foto

I

10 Lijst van de geraadpleegde werken

10.1 Wetenschappelijk

Ackerman, M. S. (2004) ‘Privacy in pervasive environments: Next generation labelling protocols’,

Personal and Ubiquitous Computing, 8(6) pg: 430-439

Anderson, H. (2007) ‘Wal-Mart and the Three Great RFID Lies’, Network world, vol: 24 iss: 11 pg: 34

Anon (2007) ‘RFID: Freescale tracks wafer locations through shop floor’, Control Engineering, vol: 54

iss: 6 pg: 27-27

Asif, Z., & Mandviwalla, M. (2005) ‘Integrating the supply chain with RFID: A technical and business

analysis’, Communications of the Association for Information Systems, 15 pg: 393–427

Barker, J., & Mahadevan, A. (2004) ‘Silent commerce in the retail supply chain’, Technical Report,

Bond University

Berthon (2008) ‘E-Relationships for e-Readiness: Culture and corruption in international e-B2B’,

Industrial marketing management, vol: 37 iss: 1 pg: 83-91

Beugelsdijk, R. (2006) ‘RFID: veelbelovend of onverantwoord? : bijdrage aan de maatschappelijke

discussie over RFID’, College bescherming persoonsgegevens. Achtergrondstudies en verkenningen

Boglione (2007) ‘RFID technology - Are you ready for it?’, IEEE microwave magazine, vol: 8 iss: 6 pg:

30

Bottani (2008) ‘Economical assessment of the impact of RFID technology and EPC system on the

fast-moving consumer goods supply chain’, International journal of production economics, vol: 112 iss:

2 pg: 548-569

Brown (2007) ‘Radio frequency identification technology: An exploratory study on adoption in the

South African retail sector’, International journal of information management, vol: 27 iss: 4 pg: 250-265

Chafkin, M. (2006) ‘Transforming in-store advertising’, Inc, vol: 28 iss: 2 pg: 30

Chai, W. (2003) ‘Philips adds “off switch” to RFID tags’ Retrieved January 14, 2007, from http://news

.zdnet.co.uk/itmanagement/0,1000000308,2134292,00.htm

II

Christensen, C. M. (1997) ‘The Innovator’s Dilemma: When New Technologies Cause Great Firms to

Fail’, Harvard Business School Publishing

Collins, J. (2003) ‘Estimating RFID’s pace of adoption’, RFID Journal, DEC., 5

Curtin, J., Kauffman, R., & Riggins, F. (2007) ‘Making the ‘most’ out of RFID technology: A research

agenda for the study of the adoption, usage and impact of RFID’, Information Technology and

Management forthcoming

Daniel, T. (2003) ‘Establishing the future of smart shopping’, Computer weekly, pg: 22

d’Hont, S. (2000) ‘Wireless customer loyalty -- What's next for RFID?’, National petroleum news, vol:

92 iss: 6 pg: 64

Dobson, J. (2003) ‘RFID Will Revolutionize the Store’, Chain store age, vol: 79 iss: 12 pg: 100

Domdouzis (2007) ‘Radio-frequency identification (RFID) applications: A brief introduction’, Advanced

engineering informatics, vol: 21 iss: 4 pg: 350-355

Eckfeldt, B. (2005) ‘What does RFID do for the consumer?’, Communications of the ACM, vol: 48 iss:

9 pg: 77

Elliott, M. (2003) ‘They had me at Prada’, Industrial Engineer, vol: 35 iss: 11 pg: 6

Ewalt, D. M. (2003) ‘RFID tags get a kill switch’, Informationweek, iss: 939 pg: 14

Fitzek, D. (2003) ‘Application of RFID in the grocery supply chain: Universal solution for logistics

problems in the CPG industry or a mere hype?’, Technical Report, Universitat St. Gallen

Fusaro, R. (2004) ‘None of our business’, Harvard Business Review, pg: 33-44.

Garner, J. (2005) ‘RFID data challenge’, Computer weekly, pg: 36

Gessner (2007) ‘One-up, one-back ERM in the food supply chain’, Information systems management,

vol: 24 iss: 3 pg: 213-222

Gourville, J. T. (2003) ‘Why Consumers Don’t Buy: The Psychology of New Product Adoption’,

Harvard Business School Note 504-056

III

Gulley, J. (2007) ‘Retailers To Spend More On Future RFID Projects: Study’, Food logistics, iss: 95

pg: 12

Herzberg, F. (1964) ‘The Motivation-Hygiene Concept and Problems of Manpower’, pg: 3–7.

Hornyak (2008) ‘RFID powder’, Scientific American, vol: 298 iss: 2 pg: 68-71

Hutchinson, S., Dunlap, J., & Golinski, C. (2003) ‘RFID: Wal-Mart Has Spoken. Will You Comply?’,

Material Handling Management, vol: 58 iss: 12 pg: 24

Jabbar (2008) ‘Viewer identification and authentication in IPTV using RFID technique’, IEEE

transactions on consumer electronics, vol: 54 iss: 1 pg: 105-109

Janz, B., Pitts, M., & Otondo, R. (2005) ‘Information systems and healthcare II: Back to the future

with RFID: Some lessons learned - Some old, some new’, Communications of the Association for

Information Systems, 15 pg: 132–148

Johnsen, M. (2004) ‘Wal-Mart tests RFID in Dallas’, Drug store news, vol: 26 iss: 7 pg: 5

Jones, M., Wyld, D., & Totten, J. (2005) ‘The adoption of RFID technology in the retail supply chain’,

The Costal Business Journal, 4(1) pg: 29–42

Kinsella, B. (2003) ‘The Wal-mart factor’, Industrial Engineer, 35(11) pg: 32–36

Kohno (2008) ‘An interview with RFID security expert Ari Juels’, IEEE pervasive computing, vol: 7 iss:

1 pg: 10-11

Kroon, J., Vrijlandt, C., de Ridder, S., & van der Reep, F. (2007) ‘RFID in Retail: New approaches,

new viewpoints’, EUROPEAN RETAIL DIGEST, iss: 55 pg: 33

Kwon (2008) ‘Applying associative theory to need awareness for personalized reminder system’,

Expert systems with applications, vol: 34 iss: 3 pg: 1642-1650

Larson, J. S., Bradlow, E. T., & Fader, P. S. (2005) ‘An exploratory look at supermarket shopping

paths’, International journal of research in marketing, vol: 22 iss: 4 pg: 395

Lee (2008) ‘Radio frequency identification (RFID) implementation in the service sector: A customer-

facing diffusion model’, International journal of production economics, vol: 112 iss: 2 pg: 587-600

IV

Loebbecke, C., & Palmer, J. (2006) ‘RFID in the fashion industry: Kaufhof Department Stores AG

and Gerry Weber International AG, fashion manufacturer’, MIS Quarterly Executive, 5(2) pg: 15–25

Ngai (2008) ‘RFID: Technology, applications, and impact on business operations’, International journal

of production economics, vol: 112 iss: 2 pg: 507-509

Ngai (2008) ‘RFID research: An academic literature review (1995-2005) and future research

directions’, International journal of production economics, vol: 112 iss: 2 pg: 510-520

Parlikad (2007) ‘RFID-based product information in end-of-life decision making’, Control engineering

practice, vol: 15 iss: 11 pg: 1348-1363

Paulson, L. D. (2006) ‘Enabling RFID in Retail’, Computer, vol: 39 iss: 3 pg: 25

Premkumar, G., & Roberts, M. (1999) ‘Adoption of new information technologies in rural small

businesses’, Omega International Journal of Management Science, 27 pg: 467–484

Quilter, J. (2003) ‘It's in the tag’, In store marketing, pg: 9

Ranganathan, C., & Jha, S. (2005) ‘Adoption of RFID technology: An exploratory examination from

supplier’s perspective’, Proceedings of the eleventh American conference on information systems, 11–

14 August, Omaha, USA, pg: 2195–2199

Rekik (2008) ‘Analysis of the impact of the RFID technology on reducing product misplacement errors

at retail stores’, International journal of production economics, vol: 112 iss: 1 pg: 264-278

Rietdijk, J. W., & Spoelstra, F. A. (2001) ‘Smartcards in de reële en virtuele wereld’, ten Hagen Stam

Uitgevers

Rogers, E. M. (2003) ‘Diffusion of innovations’, New York: Free Press

Rothensee, M., & Spiekermann, S. (2008) ‘Between extreme rejection and cautious acceptance -

Consumers' reactions to RFID-Based IS in retail’, Social science computer review, vol: 26 iss: 1 pg:

75-86

Schilling, M. A. (2008) ‘Strategic management of Technological Innovation’, New York (N.Y.):

McGraw-Hill

Schwartz, E. (2005) ‘Manufacturing, Meet Retail’, InfoWorld, vol: 27 iss: 12 pg: 12

V

Sharma, A., & Citurs, A. (2005) ‘Radio frequency identification (RFID) adoption drivers: A radical

innovation adoption perspective’, Proceedings of the eleventh American conference on information

systems, 11–14 August, Omaha, USA, pg: 1213–1218

Shepard, S. (2005) ‘RFID: radio frequency identification’, New York (N.Y.): McGraw-Hill

Smith, H., & Konsynski, B. (2003) ‘Developments in practice X: Radio frequency identification (RFID)

- An Internet for physical objects’, Communications of the Association for Information Systems, 12 pg:

310–311

Spiekermann, S., & Berthold, O. (2004) ‘Maintaining privacy in RFID enabled environments-

Proposal for a disable model’, Paper presented at the 2nd International Conference on Pervasive

Computing, Vienna, Austria

Spiekermann, S., & Ziekow, H. (2006) ‘RFID: A systematic analysis of privacy threats and a 7-point

plan to adress them’, Journal of Information System Security, 1(3) pg: 3-17

Teo, T., Chan, C., & Parker, C. (2004) ‘Factors affecting e-commerce adoption by SMEs: A meta-

analysis’, Proceedings of the 2004 Australasian conference on information systems, 1–3 December,

Hobart, Australia, pg: 10

Thiesse (2008) ‘On the value of location information to lot scheduling in complex manufacturing

processes’, International journal of production economics, vol: 112 iss: 2 pg: 532-547

Tierney, S. (2003) ‘Retail revolution’, Frontline solutions, vol: 4 iss: 9 pg: 27

Twombly, S. (2003) ‘One-stop shop for EPC’, Frontline Solutions Europe, vol: 12 iss: 10 pg: 1

Tzeng (2008) ‘Evaluating the business value of RFID: Evidence from five case studies’, International

journal of production economics, vol: 112 iss: 2 pg: 601-613

van Trier, M., & Rietdijk, J. W. (2004) ‘Innoveren met RFID: op de golven van verbetering’, ten

Hagen Stam Uitgevers

Wamba (2008) ‘Exploring the impact of RFID technology and the EPC network on mobile B2B

eCommerce: A case study in the retail industry’, International journal of production economics, vol:

112 iss: 2 pg: 614-629

Wiley & Sons (1999) ‘Radio-Frequency Identification: Fundamentals and Applications’, Klaus

Finkenzeller, Munich, Germany

VI

Witt, C. E. (2003) ‘Wal-Mart backs off its RFID plans’, Transportation & distribution, vol: 44 iss: 8 pg:

10

Yang (2007) ‘RFID tag and RF structures on a paper substrate using inkjet-printing technology’, IEEE

transactions on microwave theory and techniques, vol: 55 iss: 12 pg: 2894-2901

VII

10.2 Internet

Metro Group, 2008, Spektrum RFID, URL: <http://www.future-store.org/fsi-

internet/get/documents/FSI/multimedia/pdfs/broschueren/WISSB_Publikationen_Broschueren_Spektr

umRFID.pdf>. (07/07/2009).

Metro Group, 2007, METRO Group RFID Innovation Center: An information and development platform

for the future of commerce, URL: <http://www.future-store.org/fsi-

internet/get/documents/FSI/multimedia/pdfs/broschueren/WISSB_Publikationen_Broschueren_RFID-

Innovation-Center_E.pdf>. (07/07/2009).

Metro Group, 2008, A journey into the future of retail, URL: <http://www.future-store.org/fsi-

internet/get/documents/FSI/multimedia/pdfs/broschueren/WISSB_Publikationen_Broschueren_Welco

me-to-realFutureStore.pdf>. (07/07/2009).

Metro Group, 2008, Metro Group and RFID, URL: <http://www.future-store.org/fsi-

internet/get/documents/FSI/multimedia/pdfs/broschueren/RFID%20und%20MG-E-271108-

Internet.pdf>. (07/07/2009).

Metro Group, 2007, RFID: Ready for Action, URL: <http://www.future-store.org/fsi-

internet/get/documents/FSI/multimedia/pdfs/broschueren/WISSB_Publikationen_Broschueren_RFID-

ready-for-action.pdf>. (07/07/2009).

RFID TAGS: een onderzoek bij bevoorrechte getuigen · maar jammer genoeg niet bereid waren om mee...

Documents

Transcript of RFID TAGS: een onderzoek bij bevoorrechte getuigen · maar jammer genoeg niet bereid waren om mee...