RESULTAATAFSPRAKEN VROEGSCHOOLSE …...3 RO VA Me gek de gem De elk Gel De ver In d ma bel bin 2 Hu...

RESULTAATAFSPRAKENVROEGSCHOOLSE

EDUCATIE

postbus 1423

3500 bk utrecht

tel. : 030 - 230 60 90

fax : 030 - 230 60 80

e-mail : [email protected]

internet : www.oberon.eu

onderzoek & advies

DE ROL VAN DE GEMEENTE

Oberon-LEA.resultaat.0411.omslag7.0 28-04-2011 09:12 Pagina 1

Colofon

Deze uitgave maakt deel uit van het landelijke LEA-ondersteuningstraject dat Oberon in opdracht van het Ministerie van OCW aanbiedt.Voor meer informatie kunt u terecht op de website www.delokaleeducatieveagenda.nl.

Tekst en samenstellingMaarten ReininkAnne Luc van der Vegt

VormgevingDvada|Cas de Vries, Utrecht

FotografieSijmen Hendriks

DrukBadoux, Houten

ISBN/EAN978-90-77737-73-6

© Utrecht, april 2011 OberonNiets uit deze uitgave mag verveelvoudigd worden, op wat voor wijze dan ook, of opgeslagen worden in een gegevensbestand zondervoorafgaande schriftelijke toestemming.



EDUCATIEDE ROL VAN DE GEMEENTE

Oberon-LEA.resultaat.0411.binnen7.0 28-04-2011 09:10 Pagina 1

IN


INHOUDSOPGAVE

3

1 Inleiding 5

2 Waarom resultaatafspraken? 7

3 Rol van de gemeente bij het maken van resultaatafspraken 93.1 Regierol van de gemeente 93.2 Interne afstemming binnen de gemeente 10

4 Voor welke scholen en welke leerlingen gelden de afspraken? 134.1 Met welke scholen? 134.2 Voor welke leerlingen? 13

5 Inhoud en vorm van resultaatafspraken 155.1 Over welke domeinen maken we afspraken 155.2 Alleen het ‘wat’ of ook het ‘hoe’? 175.3 Welke vorm kiezen we voor de resultaatafspraken? 185.4 Maak onderscheid tussen einddoel en tussendoelen 19

6 Vaststellen van de resultaten 216.1 Stappen bij het opzetten van een monitor 216.2 Vaststellen van opbrengsten en bijsturen van beleid 22


4

1

1IN

Vootaahalmohetdezlee


5

In 2010 is de Wet Ontwikkelingskansen doorKwaliteit en Educatie (Wet OKE) van krachtgeworden. Deze wet heeft consequenties voorde rollen en verantwoordelijkheden vangemeenten, peuterspeelzalen, schoolbesturenen kinderopvangorganisaties. De Wet OKEbepaalt dat deze partijen gezamenlijk afsprakenmoeten maken om een dekkend en kwalitatiefvolwaardig aanbod vve-aanbod tot stand tebrengen. Voor wat betreft de vroegschoolse edu-catie wordt van school besturen en gemeenteverwacht dat ze afspraken maken over de resul-taten die worden behaald. Over deze resultaataf-spraken gaat deze brochure in het bijzonder.

Inmiddels zijn er enkele publicaties verschenen,ter ondersteuning van het maken van resultaat-afspraken. Er is een ‘Voorbeeldconvenant Voor-en Vroegschoolse Educatie’ (Oberon, 2011)beschikbaar dat een basiskader biedt voorafspraken die volgens de Wet OKE gemaakt die-nen te worden. Deze publicatie maakt deel uitvan het landelijke ondersteuningsaanbod bij deLEA en van het ondersteuningstraject bij deAgenda ‘Focus op vroegschoolse educatie’. Daar-naast is de brochure ‘Resultaatafspraken vroeg-schoolse educatie’ (Oberon, 2011) verschenen,bestemd voor schoolbesturen.1

In deze brochure gaan we in op de rol van

gemeenten bij het opstellen van resultaat -afspraken op het terrein van vve. Het hoofddoelvan deze brochure is om gemeenten te onder-steunen bij het vinden van antwoorden op devragen als:• Waarom zouden wij resultaatafspraken maken

op het terrein van vroegschoolse educatie?(hoofdstuk 2)

• Welke rol kan de gemeente hierbij spelen?(hoofdstuk 3)

• Met welke scholen willen we resultaat -afspraken maken en voor welke (groepen) leer-lingen? (hoofdstuk 4)

• Welke afspraken maken we: op welke domei-nen, om welk type afspraken gaat het en voorwelke termijn gelden ze? (hoofdstuk 5)

• Wat doen we als de resultaatafspraken zijngemaakt? Hoe stellen we de opbrengsten vasten hoe werken we aan borging van resultatenen verdere verbetering? (hoofdstuk 6)

De inhoud van deze brochure komt voor een deelovereen met de inhoud van de genoemde bro-chure voor schoolbesturen, aangezien gemeen-ten en schoolbesturen bij het maken van resul-taatafspraken grotendeels voor dezelfde afwe-gingen en dilemma’s staan. Daarnaast staan westil bij de specifieke rol en verantwoordelijkheidvan gemeenten op dit onderwerp.

1 Deze publicaties kunnen worden gedownload vanaf de website www.focusvroegschool.nl.

1INLEIDING

Voor- en vroegschoolse educatie (vve) is van groot belang om taalen ontwikkelingsachterstanden zo vroeg mogelijk in tehalen. De afgelopen jaren is er hard aan gewerkt om zoveelmogelijk kinderen te laten profiteren van een vve-aanbod. Nu ishet tijd voor gemeenten en schoolbesturen om af te spreken watdeze inspanningen aan resultaten moeten opleveren voor deleerlingen.

Rd

1


6

2W

Doekwnaadoeschwogemmahooresu

“ Naavoafwoperegeacniop

Brte


7

2WAAROM RESULTAATAFSPRAKEN?

Resultaten van voor- én vroegschoolse educatieVanuit de verantwoordelijkheid voor het lokaleonderwijs(achterstanden) beleid is het voor degemeente van belang om op de hoogte te zijnvan de onderwijsprestaties van de doelgroep-leerlingen. Bij voor- en vroegschoolse educatie ishet duidelijk dat de verantwoordelijkheidgedeeld wordt door de gemeente en de school-besturen. De gemeente is primair verantwoorde-lijk voor de voorschoolse educatie, de school -

besturen voor de vroegschoolse educatie. Wan-neer de gemeente met schoolbesturen afspra-ken maakt over het vaststellen van de resultatenvan vve, dan zijn dat niet de resultaten van devroegschoolse educatie alleen, maar van de voor-én vroegschoolse educatie. De Wet OKE gaat er van uit dat gemeente enschoolbesturen samen verantwoordelijkheiddragen voor een goede kwaliteit van voor- envroegschoolse educatie. Anders dan voorheenheeft de gemeente vanaf 2011 de vrijheid om despecifieke uitkering onderwijsachterstanden -beleid zonder verdere restricties in te zetten voorhet maken van afspraken met scholen overonder meer resultaten van vroegschoolse edu catie (zie kader).

Wet OKEDe belangrijkste reden om resultaatafspraken temaken is de wettelijke verplichting die voort-komt uit de Wet OKE. We noemen hieronder deverplichtingen die de Wet OKE met zich mee-brengt voor de voorschoolse en vroegschoolseeducatie en de doorgaande lijn hiertussen. Diedoorgaande lijn is in dit verband van belangomdat het behalen van resultaten in de vroeg-schoolse periode voor een groot deel afhankelijk

Doel van de Wet OKE is om een stimulans te geven aan dekwaliteit en de opbrengsten van voor- en vroegschoolse educatie,naast het realiseren van een zo groot mogelijk bereik. Om datdoel te kunnen bereiken, is het van belang dat gemeente enschoolbesturen afspraken maken over de resultaten die met vveworden nagestreefd. Naast landelijke weten regelgeving hebbengemeenten zelf ook goede redenen om zich in te zetten voor hetmaken van resultaatafspraken met schoolbesturen. In dithoofdstuk stellen we de redenen voor het maken vanresultaatafspraken aan de orde.

“ Naast het gebruik voor het daadwerkelijk realiseren van voldoendeaanbod voor de doelgroep, kan de uitkering ook ingezet worden omvorm te geven aan de wettelijke opdracht om met betrokken partijenafspraken te maken. (...) Er zullen ook verplicht afspraken moetenworden gemaakt met de scholen over het vormgeven van de doorlo-pende leerlijn van voor- naar vroegschoolse educatie en over de resultaten van de vroegschoolse educatie. (...) Hiermee kan de gezamenlijke verantwoordelijkheid worden ingevuld om integraalachterstanden aan te pakken. Taalachterstanden houden tenslotteniet ineens op het moment dat een (doelgroep)kind leerplichtig wordtop, net zo min als ze dan pas ontstaan.”

Bron: Memorie van Toelichting bij Besluit specifieke uitkering gemeen-telijk onderwijsachterstandenbeleid 2011-2014


3ROVA

Megekde gemDe elkGelDe verIn dmabelbin

2 Hu

is van het bereik van de doelgroep in de voor-schoolse periode en van de kwaliteit van hetaanbod.

Resultaatafspraken vroegschoolse educatieMet de Wet OKE is onder meer de Wet op hetPrimair Onderwijs (WPO) gewijzigd. Hierin is devolgende bepaling opgenomen: “Burgemeester en wethouders voeren tenmin-ste jaarlijks overleg en dragen zorg voor hetmaken van afspraken over … resultaten vanvroegschoolse educatie” (artikel 167, lid 1b).In de Memorie van Toelichting bij de Wet OKEwordt nader ingegaan op achtergronden van deresultaatafspraken. Voor de voorschoolse edu -catie worden geen resultaatafspraken gemaakt.De reden daarvoor is dat het moeilijk is om opeen betrouwbare manier de taalen rekenvaar-digheid van vierjarigen te meten. Wel wordenkwaliteitseisen gesteld, gebaseerd op weten-schappelijk onderzoek. Deze eisen gaan bijvoor-beeld over de groepsgrootte, het minimum aan-tal dagdelen per week en het opleidingsniveauvan leidsters en pedagogisch medewerkers.De opbrengsten van vroegschoolse educatie zijnwel meetbaar, doordat de kinderen iets ouderzijn en hun vaardigheidsniveau betrouwbaarderkan worden gemeten. Dat kan bijvoorbeeld aande hand van Cito-toetsen voor taal en rekenen. Scholen hebben een grote mate van vrijheid omhun vroegschoolse educatie in te richten. Deafspraken tussen schoolbesturen en gemeentenover de resultaten van vroegschoolse educatiebetreffen alleen het ‘wat’ – de resultaten bij deleerlingen – maar niet het ‘hoe’ – aanbod enwerkwijze van vve op de basisschool. Desge-wenst mogen gemeenten en schoolbesturenhierover wel afspraken maken, maar het hoeftniet. Er kunnen meerdere wegen leiden naargoede leerlingresultaten.

Overige wettelijk verplichte afspraken Naast de verplichting tot het maken van resul-taatafspraken voor de vroegschoolse educatie,stelt de Wet OKE ook andere verplichtingen aangemeenten, scholen, peuterspeelzalen en kin-

deropvangorganisaties, namelijk om gezamen-lijk afspraken te maken over:• de doelgroep van voorschoolse educatie: welke

kinderen met een risico op achterstand in deNederlandse taal komen in aanmerking voorvoorschoolse educatie;

• de wijze waarop kinderen worden toegeleidnaar vve-voorzieningen;

• de organisatie van de doorgaande lijn van voor-naar vroegschoolse educatie.

De Wet OKE stelt verder dat het aanbod vanvoorschoolse educatie kwali tatief volwaardigmoet zijn. Gemeente, peuterspeelzalen en kin-deropvangorganisaties zijn er gezamenlijk ver-antwoordelijk voor dat het voorschoolse aanbodvoldoet aan een aantal wettelijk vastgelegdekwaliteitseisen. Deze kwaliteitseisen zijn opge-nomen in het voorbeeldconvenant (ziewww.focusvroegschool.nl).

Goede afspraken over deze onderwerpen staanuiteindelijk ten dienste van het bereiken vanresultaten op de basisschool. Een groot bereikvan de doelgroep, kwalitatief goede voorschool-se educatie en een doorgaande lijn van voor-schoolse naar vroegschoolse educatie zijn essen-tieel voor een effectieve vve-aanpak. Pas als aandie voorwaarden is voldaan, is het ook zinvol omafspraken te maken over de resultaten die in deonderbouw van de basisschool moeten zijnbereikt.

Het LEA-overleg is het geijkte platform om overdeze onderwerpen afspraken te maken met debetrokken partijen.

[Resultaatafspraken vroegschoolse educatie]

8


3.1 Regierol van de gemeente

In de Wet OKE wordt de regierol van de gemeen-te versterkt. Gemeenten zijn niet meer alleenverantwoordelijk voor een voldoende aanbodaan voorschoolse educatie, ze kunnen ook een ondersteunende rol spelen bij het tegengaanvan onderwijsachterstanden op de basisschool.De ‘knip’ tussen voorschoolse en vroegschoolseeducatie wordt hiermee voor een deel ongedaangemaakt.Versterking van de regierol betekent niet dat ereen verschuiving is in de verantwoordelijkhedentussen gemeente en schoolbesturen. Debestaande verhoudingen zijn niet veranderd;schoolbesturen blijven primair verantwoordelijkvoor de invulling en de resultaten van de vroeg-schoolse educatie.

Wat houdt regie in? Een veel gebruikt model omgemeentelijke regie te beschrijven, is het modelvan de 5 S-en van Hupe en Klein:2• stimuleren: initiëren van nieuwe ontwikkelin-

gen;• situeren: netwerken bouwen en onderhouden;• steun creëren: bevorderen van draagvlak voor

initiatieven;• structureren: onderhouden van netwerken• sturen: aanwijzingen geven voor mogelijk -

heden om resultaat te boeken.

Dit model maakt duidelijk dat regisseren niethetzelfde is als bepalen wat er gebeurt. Integen-deel: de nadruk ligt op samenwerkingsrelatiestot stand brengen en onderhouden. De eerstevier S-en hebben hiermee te maken. Die samen-werking is echter niet vrijblijvend: deze moet lei-den tot afspraken. Vandaar de vijfde S: sturing.

9

3ROL VAN DE GEMEENTE BIJ HET MAKENVAN RESULTAATAFSPRAKEN

Met de invoering van de Wet OKE heeft de gemeente de taakgekregen om samen met schoolbesturen afspraken te maken overde resultaten van vve. Tenminste één maal per jaar dienengemeente hierover te overleggen met de schoolbesturen. De rol van de gemeente is die van regievoerder, die partijen bijelkaar brengt en zorgt dat er samenwerking ontstaat.Gelijkwaardigheid van de betrokken partijen is het uitgangspunt.De samenwerkende partijen behouden ieder een eigenverantwoordelijkheid voor het bereiken van resultaten. In dit hoofdstuk bespreken we de positie van de gemeente bij hetmaken van resultaatafspraken. De regierol is daarbij eenbelangrijk thema. Vervolgens wordt ingegaan op de afstemmingbinnen de gemeente.

2 Hupe, P.L. & E.H. Klein (1997) De gemeente als regisseur van het preventief jeugdbeleid. Utrecht: Sardes.

n-

lkeer

oor-

-r-

bod

e-

n

kol-

en-anomde

ere



10

Op beide aspecten van regie: 1) samenwerken ennetwerken en 2) sturen op resultaat, wordt hier-onder ingegaan.

Samenwerken en netwerkenDe gemeente is de eerst aangewezene om initia-tief te nemen voor het maken van resultaat -afspraken over vve, maar het is goed denkbaardat het initiatief van de schoolbesturen zelfkomt. In het kader van ‘opbrengstgericht werken’groeit bij scholen het besef dat het van belang isom op een planmatige manier te streven naarbetere leerresultaten. De gemeente kan vervol-gens nagaan of met de voorstellen van deschoolbesturen wordt voldaan aan de wettelijkeverplichtingen en of de voorstellen het juisteambitieniveau hebben. Bij die beoordeling houdtde gemeente niet alleen rekening met hetgeenverwacht mag worden van de vroegschoolseeducatie op de basisschool, maar kijkt ook naarvoor- en vroegschoolse educatie als geheel. Deoptelsom van beide moet leiden tot resul taten.Bij het maken van afspraken is het niet alleenvan belang om goed af te wegen welke resulta-ten kunnen worden behaald, maar ook om deprocesgang te doordenken en te plannen: vanhet stellen van doelen tot en met het vaststellenvan de bereikte resultaten. Daarbij horen vragenover de financiële middelen die nodig zijn om debeoogde resultaten te kunnen halen, over moge-lijke risico’s, het vaststellen van de resultaten, enhet actualiseren van resultaatafspraken na ver-loop van tijd. Hiervoor zal draagvlak moeten zijnbij de scholen, die uiteindelijk de resultatenmoeten behalen.Verder is het wenselijk om de basisscholen en devoorschoolse instellingen te informeren over deimplicaties van de Wet OKE met betrekking totde resultaatafspraken. Daarbij is van belang tebenadrukken dat de resultaatafspraken eenonderdeel zijn van het lokale en landelijke kwali-teitsbeleid en niet bedoeld zijn als nieuwe ver-plichtingen tot het afleggen van externe verant-woording.

Sturen op resultaatVoordat de gemeente resultaatafspraken maaktmet schoolbesturen, zou de gemeente moetennagaan aan welke voorwaarden moet zijn vol-daan om deze afspraken te kunnen realiseren. Gemeenten hebben de mogelijkheid om ach-terstandsmiddelen in te zetten om scholen teondersteunen om deze resultaatafspraken tehalen. De koppeling tussen inzet van middelenen resultaatafspraken is cruciaal.

Als ultieme remedie is in de Wet OKE vastgelegddat het college van B&W, na een redelijke ter-mijn van onderhandelen, het besluit kan nemendat afspraken ook gaan gelden voor de partijendie zich in eerste instantie niet hebben verbon-den aan deze afspraken. Dit wil zeggen dat spra-ke is van een beperkte ‘doorzettingsmacht’. Dat de gemeente beschikt over doorzettings-macht betekent niet dat de gemeente het uit-eindelijk voor het zeggen heeft bij het makenvan resultaatafspraken. De doorzettingsmacht isbeperkt en kan alleen uitzonderlijke gevallenworden ingezet, als dreigt dat niet aan de wette-lijke verplichtingen kan worden voldaan. Deafspraken die worden opgelegd aan schoolbe-sturen moeten noodzakelijk zijn voor eensamenhangend onderwijsachterstandenbeleid.Hierbij is de Algemene wet bestuursrecht vantoepassing, dat wil zeggen dat het besluit moetredelijk en billijk zijn, en dat er recht is vanbezwaar en beroep.

3.2 Interne afstemming binnen de

gemeente

Naast het bepalen van de positie van degemeente in relatie tot de schoolbesturen bijhet maken van resultaatafspraken, is het even-zeer van belang op welke wijze de regierol bin-nen de gemeente wordt ingevuld. Hierbij is vanbelang om te bepalen welke gemeentelijke afde-lingen betrokken worden bij het maken van deresultaatafspraken en welke rol zij hierbij spelen.Wordt dit onderwerp opgepakt door de partnersdie ook bij het reguliere LEA-overleg betrokkenzijn, of is het nodig om ook andere organisatie-

[Ro

res


onderdelen te betrekken? En bij de groteregemeenten: welke rol krijgen stadsdelen of wij-ken in het proces?

Het is raadzaam om het aantal betrokkengemeentelijke diensten te beperken. Het ver-dient de voorkeur om intern één dienst(onder -deel) verantwoordelijk te maken voor het makenvan de resultaatafspraken met de schoolbestu-ren. Zo kan deze dienst naar buiten toe alswoordvoerder en onderhandelingspartneroptreden en hebben schoolbesturen één duide-lijk aanspreekpunt. Om te bewaken dat debelangen van alle betrokken diensten binnen degemeente goed worden behartigd, is het aan teraden om intern kaders te formuleren waarinbelangrijke wensen en uitgangspunten wordenneergelegd. Enkele grote gemeenten hebben naast verschil-lende dienstonderdelen ook te maken met lage-re bestuurslagen, zoals deelgemeenten of stads-delen. Voordat een gemeente in overleg treedtmet schoolbesturen over het maken van resul-taatafspraken, moet de gemeente beslissen wel-ke rol deze lagere bestuurslagen hebben in ditproces. Met andere woorden: welke afsprakenworden centraal gemaakt en welke ruimte krij-gen stadsdelen om eventuele afspraken nader inte vullen. Ook hier is het van belang dat degemeente met één mond spreekt in de onder-handelingen met de schoolbesturen. Dit ver-groot de geloofwaardigheid van de gemeentevoor schoolbesturen als betrouwbare onderhan-delingspartner.

aktn-.

n

gd

enenn-ra-

-

t is

tte-

-

id.

oet

n--

anfde-een.ersne-

11

[Rol van de gemeente bij het maken van

resultaatafspraken]


4VOG

In dde leeondgem


4.1 Met welke scholen?

De Wet OKE stelt dat gemeenten en school -besturen afspraken moeten maken over resulta-ten van vroegschoolse educatie, maar bepaaltniet voor welke scholen deze afspraken moetengelden. Met andere woorden: de Wet OKE geeftgeen uitsluitsel of de afspraken alleen moetengelden voor scholen met (een bepaald percen -tage) doelgroepleerlingen, voor scholen diegebruik maken van een vve-programma of vooralle scholen binnen de gemeentegrenzen. Wel isin de Wet op het Primair Onderwijs vastgelegddat elke school de wettelijke plicht heeft om hetonderwijs zodanig in te richten dat daarbij opstructurele en herkenbare wijze aandacht wordtbesteed aan het bestrijden van achterstanden(WPO, artikel 8). Het verzorgen van vroegschool-se educatie is hierbij een belangrijke mogelijk-heid. Omdat in de Wet OKE niet is bepaald met welkescholen de gemeente afspraken moet makenover resultaten van vroegschoolse educatie, isdit iets waar scholen en gemeenten in onderlingoverleg uit moeten komen. Zo kan de gemeenteernaar streven om afspraken te maken met allescholen waar gewichtenleerlingen op zitten. Alshet niet lukt om met sommige scholen afspra-ken te maken en dit vormt een belemmering

voor het adequaat voeren van het gemeentelijkonderwijsachterstandenbeleid kan de gemeente– als laatste middel – afspraken dwingendopleggen, met een beroep op de ‘doorzettings-macht’ (zie hoofdstuk 3 van deze brochure). Hetis wel aan te bevelen om terughoudend te zijnmet het inzetten van dit instrument. Natuurlijk kunnen gemeente en schoolbesturenovereenkomen om ook afspraken te maken metscholen zonder doelgroepleerlingen. Dit gebeurtdan niet in het kader van de Wet OKE, maar inhet kader van het lokale educatieve beleid alsgeheel. Overleg tussen gemeenten en schoolbesturen inhet kader van de Lokale Educatieve Agenda zoueen geschikt platform kunnen zijn om afsprakenmet scholen te maken en verder uit te werken.

4.2 Voor welke leerlingen?

De gemeente is verantwoordelijk voor het bepa-len van de doelgroep van voorschoolse educatie.Schoolbesturen zijn verantwoordelijk voorvroegschoolse educatie. In het basisonderwijswordt bij de definitie van de doelgroep door-gaans uitgegaan van de gewichtenregeling. Hetgewicht van leerlingen is afhankelijk van hetopleidingsniveau van hun ouders. In de voor-schoolse educatie kunnen andere criteria gehan-

13

4VOOR WELKE SCHOLEN EN WELKE LEERLINGENGELDEN DE AFSPRAKEN?

In dit hoofdstuk gaan we nader in op de vraag met welke scholende resultaatafspraken worden gemaakt en voor welke groepenleerlingen deze afspraken gelden. Met betrekking tot dezeonderwerpen zijn er verschillende keuzes en afwegingen diegemeenten en schoolbesturen gezamenlijk moeten maken.


5IN

Hetzaagelmaookde aafsafsnasvoo

45

teerd worden dan de leerlingengewichten:3• Omgevingskenmerken: woonachtig in een

bepaalde wijk, dorpskern of postcodegebied. • Risicoprofiel of omgevingsanalyse: bijvoor-

beeld een niet stimulerende taalomgeving ofhet feit dat thuis een andere taal dan Neder-lands wordt gesproken.

• Taal- of ontwikkelingsachterstanden, vastge-steld door het consultatiebureau.

• Een combinatie van bovenstaande criteria.

Bij het maken van resultaatafspraken is het vanbelang om duidelijk vast te stellen om welkeleerlingen het gaat: de gewichtenleerlingen ofdoelgroepleerlingen volgens een andere defini-tie. Bovendien moet worden afgesproken of deafspraken gelden voor de totale doelgroep ofalleen voor de leerlingen die in de voorschoolseperiode een vve-programma hebben gevolgd.Het is niet reëel te verwachten dat er resultatenbehaald worden bij de leerlingen uit de doel-groep die niet hebben deelgenomen aan voor-schoolse educatie. Om te voorkomen dat doelgroepkinderen diegeen voorschoolse educatie hebben gevolgd uitbeeld raken, is het aan te bevelen om inzicht tekrijgen in de resultaten van deze groep kinderen.Daaruit wordt duidelijk welke verschillen er zijntussen doelgroepkinderen die hebben deelgeno-men aan voorschoolse educatie en kinderen diedaar niet aan hebben deelgenomen.

14


3 Meer informatie over doelgroepbepaling is te vinden in: Geus, W. de, Versteegen, H. & Kruiter, J. (2009), Voorschoolse educatie: doelgroepbepa-ling en toeleiding. Utrecht: Oberon en Sardes (te vinden op www.oberon.eu).


15

5.1 Over welke domeinen maken we

afspraken

Het doel van voor- en vroegschoolse educatie isom in ieder geval de vier belangrijke ontwikke-lingsdomeinen bij jonge kinderen te stimuleren,te weten: taal, rekenen, motoriek en sociaal-emotionele ontwikkeling.4 Het ligt voor de handom in ieder geval taal en rekenen als domeinvoor resultaatafspraken te kiezen, zeker gezienhet maatschappelijke en politieke belang dataan deze domeinen wordt gehecht. Daarnaastbesteden veel scholen in hun onderwijspro-gramma gericht aandacht aan de domeinenmotoriek en sociaal-emotionele ontwikkeling.Steeds meer scholen gebruiken instrumentenom de opbrengsten op sociaal-emotioneel terrein vast te stellen.

De Inspectie van het Onderwijs heeft in 2010een thematisch onderzoek gedaan naar deresultaatbepaling van vve door scholen.5 De conclusie van de Inspectie is dat scholen nogmaar in zeer beperkte mate de effectiviteit vanvve vaststellen. De Inspectie ziet verbetermoge-

lijkheden ten aanzien van doelbepaling van vve(wat willen we met vve bereiken?) en hetgebruik van instrumenten om het effect van vvete meten. De Inspectie signaleert verder datdeelnemers aan vve nauwelijks worden getoetsten op de basisschool niet systematisch wordtbijgehouden welke kinderen doelgroepkinderenzijn en hoeveel vve zij hebben gehad. Daardoorkunnen geen uitspraken worden gedaan overhet effect dat vve heeft op de resultaten later tij-dens de schoolcarrière. In dit onderzoek heeft de Inspectie verschillendeinstrumenten om resultaten te meten op hetdomein van taal, rekenen en sociaal-emotioneleontwikkeling tegen het licht gehouden. DeInspectie concludeert dat er verschillende ins-trumenten geschikt zijn om de eindresultatenvan vve te bepalen.

Taal en rekenenEr zijn verscheidene toetsen beschikbaar omresultaten van kinderen op het terrein van taalen rekenen vast te stellen. Scholen zijn vrij om tebepalen welke toetsen zij gebruiken. In de prak-tijk kiezen scholen meestal voor een toets die

5INHOUD EN VORM VAN RESULTAATAFSPRAKEN

Het maken van betekenisvolle resultaatafspraken is een complexezaak en vereist goede doordenking en zorgvuldig overleg. Ditgeldt voor de inhoud van de afspraken (over welke domeinenmaken we afspraken, maken we alleen afspraken over het ‘wat’, ofook over het ‘hoe’), maar ook over de vorm van de afspraken. Zijnde afspraken voldoende ‘smart’ geformuleerd? Moeten we ookafspraken maken over tussendoelen? En willen we met deafspraken die we maken een van tevoren vastgesteld niveaunastreven, of gaat het ons vooral om het meten van devooruitgang van kinderen ten opzichte van een beginsituatie?

4 Koninklijk Besluit Basisvoorwaarden Kwaliteit voor- en vroegschoolse educatie, 7 juli 20105 Resultaatbepaling van vve door scholen: een verkenning. Inspectie van het Onderwijs, Utrecht, juni 2010

a-


16

[In

goed aansluit bij de onderwijsmethode die deschool hanteert. Het gevolg van deze keuzevrij-heid is dikwijls dat er binnen een gemeente ver-schillende toetsen in gebruik zijn. Uit onderzoek komt naar voren dat de scores vankinderen op verschillende versies van toetsenkunnen verschillen. Zo lijkt het erop dat kinderenop oude versies van sommige toetsen systema-tisch hoger scoren dan op nieuwe versies (ziekader). Dit betekent dat bij het formuleren vande resultaatafspraken rekening moet wordengehouden met deze systematische verschillen inresultaten die worden veroorzaakt doordat scholen verschillende toetsen (of toetsversies)gebruiken.

Ook kunnen scholen verschillen in hun beleidom leerlingen te laten deelnemen aan toetsenin de onderbouw; sommige scholen nemen toet-sen af bij alle kinderen in groep 1 en 2 terwijlandere scholen bepaalde groepen kinderen nietlaten deelnemen. Zo kiezen sommige scholenervoor om leerlingen die een jaar extra in groep2 blijven niet te toetsen, terwijl andere scholendit wel doen. Dergelijke afwegingen van scholenhebben grote gevolgen voor de vergelijkbaar-heid van resultaten op schoolniveau.

Bij het maken van afspraken zou in ieder gevaltransparant moeten zijn hoe scholen omgaanmet deelname van (specifieke groepen) kinderenaan toetsen. Het heeft de voorkeur hier lokaalafspraken over te maken om te komen tot eenuniforme uitvoering op dit punt. Om uitsprakente kunnen doen over het effect van vve is het inieder geval nodig om doelgroepkinderen te toet-sen op meerdere momenten tijdens de vroeg-schoolse periode (bijvoorbeeld bij aanvanggroep 1 en aan het eind van groep 2). Wanneerdit niet gebeurt, zijn de resultaten van vve moei-lijk vast te stellen.

De Inspectie van het Onderwijs geeft in degenoemde publicatie over resultaatbepaling vveeen overzicht van bruikbare toetsen om hetresultaat van vve te meten:

Taaltoetsen: • Taal voor Kleuters, om de algemene taalvaar-

digheid van jonge kinderen in beeld te bren-gen; er is sinds 2010 een nieuwe versie beschik-baar;

• Screeningsinstrument Beginnende geletterd-heid, dit wordt afgenomen om leesproblemenvroeg te signaleren;

• Taaltoets Alle Kinderen (TAK), in het bijzondergeschikt om de taalvaardigheid vast te stellenvan taalzwakke leerlingen en leerlingen metspecifieke taalleerproblemen.

Rekentoetsen: • Rekenen voor Kleuters, deze toets bestaat uit

de onderdelen getalbegrip, meten en meetkun-de en vervangt vanaf het schooljaar 2010/2011de toetsen Ordenen en Ruimte en tijd.

Sociaal-emotionele ontwikkelingBij het meten van sociaal-emotionele ontwikke-lingen spelen andere problemen en dilemma’sdan bij het meten van taalen rekenprestaties.Zo is het moeilijker om ontwikkelingen in sociaalemotioneel functioneren objectief vast te stel-len. Dit blijft een observatie van de leerkracht ende manier waarop leerkrachten deze ontwikke-lingen beoordelen is onder meer afhankelijk van


De toetsen van het Cito Leerling- en onderwijsvolgsysteem (LOVS)worden niet jaarlijks genormeerd, zoals bij de Cito-eindtoets welgebeurt. Nieuwe toetsen hebben daardoor een veel recentere nor -mering dan de oude toetsen. In de praktijk betekent dit dat school -scores op de nieuwe toetsen worden vergeleken met een actueel lan-delijk gemiddelde, terwijl de scores op de oude toetsen worden verge-leken met een landelijk gemiddelde van soms wel 15 jaar geleden. Hetblijkt dat sommige nieuwe toetsen veel strenger zijn genormeerd dande oude versie. Dit geldt in elk geval voor de nieuwe toets LOVS Taalvoor Kleuters, waar veel scholen gemiddeld een niveau lager scorendan op de oude toets. Gebruik van de oude toetsen leidt dan tot eenoverschatting van het niveau.

Bron: Rapportage monitor taal en rekenen Enschede, Oberon 2010


17

[Inhoud en vorm van resultaatafspraken]

lnren

nennet-

-

roei-

vve

-

hik-

d-en

erent

tun-

011

ke-ss.aal-en

e-van

hun eigen referentiekader (met welk ander kindof welke groep kinderen maak je de vergelijking).Ondanks deze bezwaren zijn er inmiddels veelscholen die de sociaal-emotionele ontwikkelingvan kinderen meten. Hiervoor zijn verschillendeinstrumenten beschikbaar, zoals VISEON (ont-wikkeld door het Cito), SCOL (ontwikkeld doorCED), KIJK! (Bazalt) en het ontwikkelingsvolgmo-del van Memelink. Deze instrumenten biedenhandvatten om ook op het domein sociaal emo-tionele-ontwikkeling afspraken te maken.

Vergelijking van doelen en toetsen voor ontwik-kelingsgebieden taal, rekenen en sociaal-emo-tionele ontwikkelingIn 2011 heeft SLO nieuwe leerdoelen geformu-leerd voor het begin van de basisschool en vooreind groep 2. Deze leerdoelen zijn afgeleid vande referentieniveaus. Op verzoek van OCW heeftSLO doelen voor drie belangrijke ontwikkelings-gebieden ontwikkeld en uitgewerkt: taal, reke-nen en sociaal-emotionele ontwikkeling. In dezedoelen is beschreven welk niveau kinderen aanhet einde van groep 2 zouden moeten beheer-sen. SLO zal in 2011 de meest gebruikte leermid-

delen, toetsen en observatie-instrumenten in devoor- en vroegschoolse periode naast deze doe-len leggen en vaststellen in welke mate materia-len en doelen bij elkaar aansluiten.

5.2 Alleen het ‘wat’ of ook het ‘hoe’?

In de Wet OKE worden afspraken over resultatenvan vroegschoolse educatie verplicht gesteld;afspraken over hoe deze resultaten wordenbereikt niet. Gemeenten en scholen zijn echtervrij om desgewenst afspraken te maken over dewijze waarop scholen de resultaten van devroegschoolse educatie willen bevorderen. Zozijn er situaties denkbaar dat er gezamenlijkwordt besloten om toch afspraken te makenover de manier waarop gemeente en scholen deresultaten op de domeinen taal, rekenen of bij-voorbeeld sociaal-emotionele ontwikkeling wil-len verhogen. Als bijvoorbeeld dreigt dat de afgesproken resul-taten niet gehaald zullen worden, dan kan degemeente samen met schoolbesturen besluitenom nader onderzoek te doen naar de oorzakenvan de tegenvallende resultaten. Deze kunnen

Specifiek

Meetbaar

Acceptabel

Realistisch

Tijdgebonden

• Over welke achterstanden gaat het?

• Wat beschouwen we als een doelgroepleerling?

• Wanneer vinden we dat sprake is van achterstand?

• Wanneer vinden we dat achterstand is weggewerkt?

• Staan alle partners achter deze afspraak?

• Hebben de doelen het juiste ambitieniveau?

• Welk ijkpunt nemen we voor het vaststellen van achterstanden (O-meting)

• Op welk termijn moeten de resultaten tot stand komen?

Algemeen doel vve: het verkleinen van achterstanden van doelgroepkinderen


uiteraard zowel op het vlak van voorschoolse alsvan vroegschoolse educatie liggen. Voor zover zeliggen aan de vroegschoolse educatie kunnenscholen er voor kiezen om gemeenten te betrek-ken bij verbeteren van de kwaliteit, bijvoorbeeld

omdat de school onvoldoende middelen heeftom de benodigde verbeteringen door te voeren.In dit scenario zullen schoolbesturen engemeenten gezamenlijk afspraken maken overhet ‘hoe’.

De gemeente kan ook zelf initiatief nemen ommiddelen of instrumenten ter beschikking testellen om te bevorderen dat resultaatafsprakenworden gehaald. In dit geval verdient het aanbe-veling om vooraf afspraken te maken metschoolbesturen over de wijze waarop deze mid-delen of instrumenten worden ingezet.

5.3 Welke vorm kiezen we voor de

resultaatafspraken?

Het algemene doel van vve is om achterstandenvan kinderen te verkleinen voordat ze naar groep 3 gaan. Dit algemene doel kan op verschil-lende manieren worden uitgewerkt in resultaat-afspraken. Over het algemeen geldt dat er bijhet maken van resultaatafspraken in de gatenwordt gehouden dat deze SMART zijn: specifiek,meetbaar, acceptabel, realistisch en tijdgebon-den. Een SMART geformuleerde doelstelling isrichtinggevend (het geeft aan wat je wilt berei-ken) en geeft duidelijkheid welke resultatenwanneer moeten worden bereikt. De figuur oppagina 17 biedt een illustratie van vragen dierelevant zijn bij het SMART uitwerken van hetalgemene doel van vve.

U kunt afspraken op verschillende manierenvormgeven. We geven hiernaast voorbeeldenvan afspraken over vier typen doelen: concreetdoel, voortgangsdoel, vergelijkingsdoel, vergelij-kend voortgangsdoel. Aan ieder type zitten voor-en nadelen. Voor welk type afspraken gemeenteen school besturen kiezen, is onder meer afhan-kelijk van de eigen voorkeur en van het ambitie-niveau. Tevens is het raadzaam om rekening tehouden met de ervaring van de schoolbesturen

Ve

‘Letoge

Heintuheis zijed

Ve

‘Indoge

Eedodetukerege

6 Voor deze toets zijn zowel in groep 1 als in groep 2 twee afnamemomenten. De eerste afname in een schooljaar vindt plaats in januari (medio-toets) en de tweede in juni (eindtoets). De scores op deze toetsen kunnen worden onderverdeeld in niveauscores van A tot en met E, waarbij Ahet hoogste niveau is en E het laagste.

[In[Resultaatafspraken vroegschoolse educatie]

18

Voortgangsdoel

‘In 2014 halen vve-leerlingen op de eindtoets Taal voor Kleuters ingroep 2 een score die gemiddeld 10 procent hoger ligt dan de score diezij haalden op de mediotoets in groep1.

Door rekening te houden met het beginniveau van de leerling, kuntu beter bepalen of een gewenst resultaat haalbaar is. Bijvoorbeeld:Gezamenlijk spreekt u een voortgangsdoel af dat realistisch enacceptabel is. Het voordeel van een dergelijk doel is dat u van tevoren goed kunt overzien of een bepaald resultaat haalbaar is. Ookbij het vaststellen van voortgangsdoelen is het goed om het begin-niveau van leerlingen in kaart te brengen voor u het gewenste resultaat afspreekt. U kunt dan bij het vaststellen van het doel rekening houden met de achterstand die moet worden ingelopen.

Concreet doel

‘Leerlingen die vve gevolgd hebben, halen in 2014 op de eindtoets Taalvoor Kleuters6 in groep 2 minimaal een D-score.’

Concrete doelen geven aan over welke vaardigheden leerlingen opeen bepaald moment dienen te beschikken. Het voordeel van con-crete doelen is dat u met uw partners afspreekt wat het gewensteniveau is. U legt heel duidelijk de lat op een bepaalde hoogte. Bijvoorkeur gaat u bij het bepalen van de doelen uit van de begin -situatie: wat is op het moment dat de doelen worden vastgesteldhet prestatieniveau? Deze informatie is echter niet altijd makkelijkbeschikbaar, waardoor het lastig te beoordelen is of het gesteldedoel realistisch is. In de toekomst kan dit bezwaar wellicht onder-vangen worden door concrete doelen af te stemmen op de doelendie SLO heeft geformuleerd voor het begin van de basisschool envoor eind groep 2 (zie 5.1).


ten.

er

m

kenbe-

d-

en

hil-at-

nek,-

sei-

p

tij-

oor-te

n-e-e

en

en gemeente met gegevensverzameling en -analyse. Die activiteiten zijn namelijk nodig omte kunnen bepalen of de resultaten bereikt zijn.Sommige soorten resultaten zijn complexer vanaard dan andere en vragen daardoor meer des-kundigheid voor gegevensverzameling en -ana-lyse.

5.4 Maak onderscheid tussen

einddoel en tussendoelen

Het is aan te bevelen om samen met schoolbe-sturen tussendoelen vast te stellen die moetenworden behaald om tot de beoogde eindresulta-ten te komen. Tussendoelen kunnen betrekking

hebben op de voortgang van resultaten, maarook op voorwaarden die nodig zijn om dezeresultaten te behalen (bijvoorbeeld training vanleerkrachten). Het benoemen van concrete tus-sendoelen heeft als voordeel dat het proces omte komen tot de uiteindelijke resultaten beterkan worden bewaakt. Als scholen er niet in sla-gen om deze tussendoelen te behalen kunnengemeente en schoolbesturen gezamenlijk hetvolgende besluiten:

1) Onderzoeken wat de oorzaken zijn van hetniet behalen van deze doelen

Gemeente en schoolbesturen kunnen aan dehand van tussendoelen ‘de vinger aan de pols’houden. Wanneer tussendoelen niet gehaaldworden, kan de gemeente in overleg metschoolbesturen tijdig onderzoeken wat de oor-zaken zijn van deze tegenvallende resultaten.Vervolgens kunnen maatregelen wordengetroffen, zoals het versneld bijscholen vanleerkrachten, en eventueel het bijstellen vanresultaatafspraken (zie onder punt 3). Als er veel onzekerheid is over de haalbaarheidvan de resultaten kan het een optie zijn om eenrisicoanalyse uit te voeren, dat wil zeggen dateen inschatting of berekening wordt gemaaktvan de kans op bedreigingen voor het behalenvan resultaten. Hiermee kan de gemeente inkaart brengen welke onderdelen van de afspra-ken het meest kwetsbaar zijn.

2) Scholen gericht ondersteunen bij het behalenvan deze doelen

Als scholen tegen problemen aanlopen of alser zich onvoorziene ontwikkelingen voordoen,kan de gemeente deze scholen ondersteunenbij het implementeren van deze afspraken. Ookhet uitwisselen van informatie en ervaringenvan scholen werkt over het algemeen goed.Deze uitwisseling komt echter niet vanzelf totstand en moet wel worden georganiseerd. Degemeente kan hierbij een rol vervullen.

3) Tijdig actualiseren van afspraken Bij het maken van de afspraken is soms nietvolledig te voorzien in hoeverre de afspraken in

Vergelijkingsdoel

‘Leerlingen die vve gevolgd hebben, halen in 2012 op de eerste taal-toets in groep 3 een score die maximaal 5 procent lager ligt dan degemiddelde score van leerlingen die geen vve gevolgd hebben.’

Het uiteindelijke doel van vve is dat leerlingen ‘gewoon meekunnen’in groep 3. Het kan dan ook voor de hand liggen om de vergelijkingtussen leerlingen met en zonder vve als uitgangspunt te nemen bijhet vaststellen van resultaatafspraken. Ook bij vergelijkingsdoelenis het belangrijk om in de gaten te houden dat uw doelen realistischzijn. Een grote achterstand aan het begin van de vroegschoolse educatie kan ervoor zorgen dat doelen te ambitieus zijn.

Vergelijkend voortgangsdoel

‘In 2014 moet het verschil in score tussen doelgroepleerlingen en niet-doelgroepleerlingen aan het begin van groep 3 gehalveerd zijn in ver-gelijking met het verschil aan het begin van groep 1.’

Een vergelijkend voortgangsdoel combineert de twee soorten doelen die hiervoor beschreven zijn. Het houdt zowel rekening metde beginsituatie van de doelgroepleerlingen als met het verschiltussen doelgroepleerlingen en niet-doelgroepleerlingen. Vergelij-kende voortgangsdoelen lijken complex, maar ze houden goed rekening met zowel de uitgangssituatie van leerlingen als met hetgewenste einddoel (‘meekunnen in groep 3’).

dio-j A

19

[Inhoud en vorm van resultaatafspraken]


V

Als inven sschdomNu er zgeevan

6

20

de praktijk werkbaar zijn. Het is aan te bevelenom periodiek te bezien of de afspraken kunnenworden gehandhaafd, of dat bijstelling nodigis. Zo is het denkbaar dat wordt besloten degestelde doelen te handhaven, maar dat deplanning wordt aangepast. Een andere moge-lijkheid is dat gemeente en schoolbesturengezamenlijk besluiten om de verwachte resul-taten opwaarts of neerwaarts bij te stellen.

2012(O-meting)

55% minimaal D-score

2013(tussendoel)


Voorbeeld van doelstelling, met tijdsplanning, tussendoelen en einddoel

‘Alle leerlingen die vve hebben gevolgd, halen minimaal een D-score op de eindtoets Taal voor Kleuters’.


2014(tussendoel-2)


2015(eiddoel)


55%

75%90%

100%


21

Vanuit de gezamenlijke betrokkenheid bij hetlokale onderwijsbeleid zullen schoolbesturen engemeente willen weten welke vorderingen wor-den gemaakt en of deze vorderingen aanleidinggeven tot het bijstellen van beleid of extraondersteuning. Verder is het belangrijk datgelijkwaardige partners beschikken over dezelf-de informatie. Als schoolbesturen en gemeentezich baseren op dezelfde informatie, kan hetoverleg zich richten op de betekenis van dezegegevens en eventueel het onderzoeken vanmogelijkheden om resultaten te verbeteren.

Het Voorbeeldconvenant ‘Voor- en vroegschoolseeducatie’ (Oberon, 2011) biedt een overzichtbeleidsinformatie die belangrijk is voor besturenvan voor- en vroegschoolse voorzieningen engemeenten om te bepalen of doelstellingen ophet terrein van vve zijn behaald. Dit betreft inieder geval informatie over: • duur van de vve deelname;• het gebruikte vve programma;• de uitkomsten van toetsen en observaties;• de sociaal-emotionele ontwikkeling van een

leerling.

6.1 Stappen bij het opzetten van een

monitor

Wij raden gemeente en schoolbesturen aan omtegelijk met het vaststellen van de doelenafspraken te maken over de informatie die verza-meld moet worden om te kunnen vaststellen ofde beoogde resultaten worden behaald. Dit kan(deels) overlappen met de informatie die scholenverzamelen door middel van hun leerlingvolg-systemen en toetsresultaten. Gemeente enschoolbesturen beoordelen gezamenlijk of aan-vullende informatie nodig is om de resultaten tekunnen meten. Hierbij geven we een aantal aan-bevelingen voor het inrichten van een monitor-procedure van de resultaatafspraken:

1) Spreek af wie verantwoordelijk is voor het verzamelen en beheren van de benodigdegegevens.

De meeste gegevens die nodig zijn voor hetmonitoren van resultaatafspraken zullen vanscholen afkomstig zijn. Dit betekent echterniet per definitie dat alleen scholen verant-woordelijk zijn voor het monitoren van resul-taten. Gemeenten kunnen een rol spelen door(een deel van) het monitorproces op zich tenemen of scholen te ondersteunen bij de

VASTSTELLEN VAN DE RESULTATEN

Als schoolbesturen en gemeente het eens zijn geworden over deinvulling van de resultaatafspraken is al veel bereikt. Gemeenteen schoolbesturen hebben afgesproken op welke leerlingen enscholen de afspraken betrekking hebben en op welke inhoudelijkedomeinen. Er zijn zowel einddoelen als tussendoelen bepaald. Nu is het zaak om over informatie te beschikken op basis waarvaner zicht is op de resultaten die worden geboekt. Zoals gezegd is ditgeen vorm van verantwoording, maar een noodzakelijk onderdeelvan het beleid om de kwaliteit van vve te bevorderen.

6


[ Va[Resultaatafspraken vroegschoolse educatie]

22

monitoring. Het is goed om vooraf heldereafspraken te maken over de rolverdeling tus-sen gemeenten en schoolbesturen binnen ditproces.

2) Spreek af hoe vaak gegevens verzameldmoeten worden.

Verder is het belangrijk om vooraf af te sprekenmet welke frequentie resultaten verzameldmoeten worden. Ons advies is om bij resultaat-afspraken te werken met tussendoelen (ziehoofdstuk 5 van deze brochure). Dit heeft alsconsequentie dat ook de tussendoelen moetenworden gemonitord. Door tussentijds monitor-bevindingen te verzamelen en hierover te rap-porteren kunnen partijen tijdig maatregelennemen (bijvoorbeeld het verhelpen van knel-punten of het bijstellen van doelstellingen) alsresultaten tegenvallen.

3) Gebruik zoveel mogelijk beschikbare gegevens

Om te voorkomen dat monitoring veel tijd enenergie kost, is ons advies om zoveel mogelijkgebruik te maken van bestaande gegevensstro-men. Dit kunnen gegevens zijn die scholen inhet leerlingvolgsysteem registreren,7 informa-tie die scholen al moeten leveren aan deInspectie van het Onderwijs, DUO (BRON) ofgegevens die scholen al leveren in verband metde Landelijke Monitor VVE of de monitoringvan de Lokale Educatieve Agenda (LEA). Het verdient aanbeveling de technische en metho-dologische aspecten van de afspraken en demonitoring te laten toetsen door een ervarenonderzoeker.

4) Privacygevoeligheid van de verzamelde gegevens

Het is belangrijk om zorgvuldig om te gaanmet privacyzaken, zeker op persoonsniveau.Partijen kunnen ervoor kiezen om zoveel moge-lijk informatie op geaggregeerd niveau aan televeren (bijvoorbeeld klas- en schoolniveau in

plaats van persoonsniveau). Partijen kunnenafspreken dat instellingen alleen met naamgenoemd worden waar dit relevant of onont-koombaar is. Wij adviseren om afspraken rondprivacybescherming vast te leggen in een privacyprotocol. Als een dergelijke proceduretussen schoolbesturen en gemeente al is over-eengekomen in het kader van de monitoringvan de Lokale Educatieve Agenda, dan kan dezeprocedure wellicht ook van toepassing wordenverklaard op het verzamelen van gegevens tenbehoeve van het monitoren van resultaataf-spraken.

5) Leg vast hoe er gerapporteerd gaan wordenover de uitkomsten van de monitor

Tenslotte adviseren wij om vooraf afspraken temaken over de wijze waarop over resultatengerapporteerd wordt. Ook is het aan te raden dat partijen afsprakenmaken over de frequentie waarmee gerappor-teerd wordt. Het is raadzaam om ook tussen-tijds te rapporteren (gericht op het behalenvan eventuele tussendoelen). Zo kan tijdenshet overleg tussen gemeente en schoolbestu-ren worden gediscussieerd over de tot dusverbehaalde resultaten en kan worden beslotentot het eventueel bijstellen van beleid of resul-taatafspraken.

6.2 Vaststellen van opbrengsten en

bijsturen van beleid

Het doel van monitoren is niet zozeer het verza-melen van cijfermatige informatie, maar hetgebruiken van deze informatie voor het beoorde-len en eventueel bijsturen van beleid. Hiermee ishet monitoren van de resultaatafspraken eenvoorwaarde om te kunnen sturen op resultaat.

Het sturen op resultaat is te beschouwen als eencyclisch proces. Binnen dit proces worden overhet algemeen vier fasen onderscheiden: Plan,Do, Check en Act, het PDCA-model. Als we deze

Fa

Pl

Do

Ch

Ac

PDC

7 Hierbij geldt wel dat verouderde toetsen minder geschikt zijn voor een monitor (zie hoofdstuk 5).

t'

er-

van

uet

gtHet

LO'

or

c-or


[ Vaststellen van de resultaten ]

t-nd

eer-gezeenen

n

te

enor-

-

u-ernul-

n

za-

de-e is

t.

eener

e

fasen vertalen naar het maken van resultaataf-spraken voor de vroegschoolse educatie, dankomen we uit op de volgende activiteiten:

Als alle vier fasen zijn doorlopen, begint decyclus opnieuw bij de eerste fase. Het cyclischeproces geldt zowel op de korte termijn, jaar -plannen met tussendoelen, als de langere ter-mijn, meerjarenplannen met einddoelen. Opdeze manier blijven de opbrengsten van vve eenblijvend punt van aandacht in het gezamenlijkestreven van gemeente en schoolbesturen naarverbetering van onderwijsresultaten.

Het bespreken, interpreteren en verbinden vanconclusies aan de vastgestelde resultaten is eenproces waarin gemeenten en schoolbesturensamen in optrekken. Dit bevordert het draagvlakbij beide partijen voor eventuele (beleidsmatige)conclusies op basis van de resultaten. Daarnaastadviseren wij om uitkomsten van de resultaat -afspraken voor de vroegschoolse periode insamenhang te bespreken met andere onderwer-pen op het terrein van vve, zoals de kwaliteit vande voorschool, het bereik van doelgroepkinderenen het realiseren van een doorgaande lijn. Dezeonderwerpen houden namelijk verband metelkaar. Bovendien kunnen knelpunten op het ter-rein van kwaliteitsverbetering voorschool moge-

lijk verklaren waarom de resultaatafspraken voorde vroegschoolse educatie niet worden behaald.

De Lokale Educatieve Agenda biedt een geschiktplatform voor dit overleg tussen gemeente,schoolbesturen en eventueel houders van peuterspeelzalen en kinderdagverblijven. Door resultaten van afspraken en eventuele consequenties in dit platform open en in samen-hang te bespreken kan de gezamenlijke verant-woordelijkheid van alle betrokkenen voor voor-en vroegschoolse educatie worden waar -gemaakt.

Fase Activiteiten

Plan Ontwikkelen van een visie en het, op basis van deze visie,opstellen van resultaatafspraken.

Do Uitvoeren van de activiteiten om de resultaatafspraken terealiseren.

Check Verzamelen van de benodigde gegevens om te kunnen vast-stellen in hoeverre de afgesproken resultaten wordenbehaald (monitoring).

Act Conclusies trekken uit de monitoruitkomsten. Gaan we deafspraken bijstellen? Ondernemen we andere activiteitenomdat er niet voldoende vooruitgang wordt geboekt?

PDCA-model

23


Colofon

Deze uitgave maakt deel uit van het landelijke LEA-ondersteuningstraject dat Oberon in opdracht van het Ministerie van OCW aanbiedt.Voor meer informatie kunt u terecht op de website www.delokaleeducatieveagenda.nl.

Tekst en samenstellingMaarten ReininkAnne Luc van der Vegt

VormgevingDvada|Cas de Vries, Utrecht

FotografieSijmen Hendriks

DrukBadoux, Houten

ISBN/EAN978-90-77737-73-6

© Utrecht, april 2011 OberonNiets uit deze uitgave mag verveelvoudigd worden, op wat voor wijze dan ook, of opgeslagen worden in een gegevensbestand zondervoorafgaande schriftelijke toestemming.



EDUCATIE

postbus 1423

3500 bk utrecht

tel. : 030 - 230 60 90

fax : 030 - 230 60 80

e-mail : [email protected]

internet : www.oberon.eu

onderzoek & advies

DE ROL VAN DE GEMEENTE


RESULTAATAFSPRAKEN VROEGSCHOOLSE …...3 RO VA Me gek de gem De elk Gel De ver In d ma bel bin 2 Hu...

Documents

Transcript of RESULTAATAFSPRAKEN VROEGSCHOOLSE …...3 RO VA Me gek de gem De elk Gel De ver In d ma bel bin 2 Hu...