Heerlijk genieten aan het

Gardameer

01 – 13 september 2014

2

Buongiorno reisgenootjes, Nog een klein beetje ‘pazienza’… Binnen een goede maand is het zover, dan vertrekken we met een volgeladen minibusje richting ‘la bella Italia’. We zullen er samen de streek van het Gardameer verkennen, ons onderdompelen in het Italiaanse leven en volop genieten van ‘la dolce vita’. Wat je nu in handen hebt, is de reisbundel voor onze reis naar het Gardameer. Je kan deze bundel gebruiken als een soort ‘minireisgids’, aangepast aan onze eigen uitstap. Je vindt er wat meer uitleg over KrisKras en onze manier van reizen, wat achtergrondinformatie over de streek, een dag-aan-dag reisprogramma en natuurlijk ook heel wat praktische informatie. Blader er eens rustig door, lees de stukjes die je interessant lijken en droom gerust al even weg… Het is niet de bedoeling dat deze reisbundel de reisgids vervangt! Het is eerder een aanvulling. Ik neem zelf zeker enkele reisgidsen mee. Die informatie kunnen jullie steeds raadplegen. Maar breng gerust zelf ook nog iets van informatie mee: hoe meer, hoe beter! Zie je ergens een gezellig plekje, heb je mensen leren kennen die ons willen uitnodigen op een typisch Italiaanse maaltijd, wil je liever wat langer uitslapen en de volgende dag het programma wat wijzigen, trek aan de teugels en laat het weten! Staat er in je gids een aanbevolen restaurantje? Geen probleem, dan gaan we samen die keuken proeven. Suggesties zijn zowel nu op de vertrekvergadering als tijdens de reis altijd met de groep bespreekbaar. Heb je na het lezen van deze reisbundel nog vragen, opmerkingen of bedenkingen? Dan kan je daarmee natuurlijk nog bij me terecht. Veel leesgenot! Ik kijk er alvast naar uit om met jullie op ontdekkingstocht te vertrekken! Ciao ciao! Sofie

3

Inhoudstafel

Kriskras Op reis met KrisKras p 4 Rol van de reisbegeleid(st)er bij KrisKras p 5 Reizen in groep p 5 Duurzaam reizen p 6

Programma Voorsmaakje p 8 Dag-aan-dag programma p 9

La bella Italia: Lago di Garda Italië in een notendop p 13 Geografie p 14 Klimaat p 16 Geschiedenis p 17 Economie p 18 Toerisme p 19 Politiek p 19 De Italiaanse keuken p 22 Taal p 24

Praktische info Vertrek en aankomst p 26 Overnachtingsplaatsen p 27 Budget p 27 Bagage p 28 Reisapotheek p 29 Reisgidsen p 29 Vervoer p 30 Deelnemers p 32 Noodnummers p 33 Bronnen p 33

Reiskriebels

4

KrisKras Op reis met KrisKras Noem KrisKras misschien het alternatieve broertje van de grotere touroperators. We proberen inderdaad om de zwaartelijnen en de grote toeristische trekpleisters van het massatoerisme zoveel mogelijk te ontwijken. Toch gaan we niet zomaar aan de grote bezienswaardigheden voorbij. Het uitzonderlijke van Kriskrasreizen ligt veeleer in de manier waarop en de attitude waarmee men reist. Deze groepsreizen combineren de voordelen van het individuele rondtrekken met de pluspunten van het reizen in groep. Om een zo groot mogelijke vrijheid en een flexibel reisschema te bewaren wordt enkel het hoogstnoodzakelijke op voorhand vastgelegd. Transport, verblijfplaatsen en maaltijden worden door de reisbegeleid(st)er in overleg met de deelnemers ter plekke geregeld. Deze flexibiliteit biedt ons de mogelijkheid om in te spelen op speciale gelegenheden en om kleine authentieke plaatsjes grondiger te verkennen. Deze open geest vergemakkelijkt ook het contact met de lokale bevolking. KrisKras organiseert reizen voor kleine groepen (maximum 9 deelnemers) omdat men zo makkelijker contacten legt met de lokale bevolking en beter kan integreren. KrisKras biedt reizen aan waarvan het dag-aan-dag programma een voorstel is en, in samenspraak met de deelnemers, zowel voor als tijdens de reis aangepast kan worden. Reisbegeleiders betrekken de deelnemers bij de reisplannen, de praktische regelingen, de onderhandelen, stimuleren inspraak, participatie, overlegmomenten, ... Reizen wordt daardoor eerder een actieve ervaring dan een louter passieve consumptie.

5

Rol van de reisbegeleid(st)er bij KrisKras Bij Kriskras is een reisbegeleider iemand die samen met de groep een land, streek of stad verkent en ontdekt. De reisbegeleider regelt de praktische zaken van het hele reisgebeuren, zonder de groep te dicteren waar te gaan of te staan. Van het voorbereide programma kan steeds afgeweken worden. Toffe suggesties, leuke alternatieven kunnen tijdens de reis besproken en uitgevoerd worden. Vervoer, accommodatie en activiteiten worden trouwens door de reisbegeleider meestal ter plaatse geregeld. Bij elk gebouw, steentje of boompje een gedetailleerde uitleg? Daarvoor roept de reisbegeleider de hulp in van specialisten. Kortom, KrisKras-reisbegeleiders zijn enthousiaste mensen met een hoge dosis aan reiskriebels die een groepje reizigers een boeiende, aangename en sfeervolle reis willen bezorgen.

Reizen in groep Onze groep bestaat uit 7 deelnemers en 1 reisbegeleider. Met 8 personen op vakantie betekent ook 8 verschillende persoonlijkheden, met elk zijn/haar eigen interesses en uniek karakter. We zullen proberen de sfeer erin te houden. Iedereen zal op sommige momenten wat water bij de wijn moeten doen. We gaan ervan uit dat we als volwassen mensen met elkaar kunnen omgaan en dat mogelijke onenigheden kunnen worden opgelost. Er wordt dus van iedereen een open ingesteldheid en verdraagzaamheid verwacht, niet alleen naar het land en de cultuur toe, maar ook naar je medereizigers. Problemen en ergernissen komen soms voor. Laten we ze niet opkroppen maar bespreekbaar maken. Aarzel niet om ook deze thema’s aan te kaarten. Nog enkele bemerkingen:

Reizen in groep betekent echter niet dat je elk moment van de dag of elke dag van de week samen moet zijn. Iedereen zal op bepaalde momenten wel eens wat tijd voor zichzelf nodig hebben, ook de reisbegeleider. Gun mekaar die ook, maar denk er wel aan dat je gekozen hebt voor een groepsreis.

Hou rekening met de groep en besef dat je niet alleen reist.

Probeer je te houden aan de uren van de afspraak, vooral ’s morgens!

De deelnemers hebben inspraak, suggesties zijn steeds welkom, zolang dit op een democratische manier kan gebeuren. Hier wordt dan zoveel mogelijk rekening mee gehouden. In belang van de groep kan het echter zijn dat aan een suggestie geen gehoor wordt gegeven. Maar nogmaals, er wordt wel zo veel als mogelijk rekening mee gehouden.

De reisbegeleider is geen gids, maar zal in de mate van het mogelijke zoveel mogelijk informatie geven. De reisgidsen zijn ook steeds beschikbaar.

Vergeet niet dat je in een andere cultuur te gast bent. Gedraag je dus steeds respectvol naar de lokale bevolking en de gebruiken toe, ook al stroken deze niet met de jouwe.

6

Duurzaam reizen Juli, augustus, … iedereen wil op reis naar dat mooie stukje strand en natuur, op theevisite bij de lokale bevolking en ’s avonds nashaken in de disco. Ieder jaar gaan steeds meer mensen, steeds meer en verder op reis. Ook de korte vakanties zijn in trek. Deze ware volksverhuizingen hebben heel wat implicaties. Toeristen brengen veel geld in het laatje, maar hun aanwezigheid is niet altijd zonder gevolgen. Er zijn wel degelijk grenzen aan wat een cultuur en natuur aan extra belasting kunnen slikken. Het massatoerisme heeft de wereld op korte termijn grondig gewijzigd. Ongerepte stranden veranderden in betonnen burchten, natuurgebieden worden onder de voet gelopen en inheemse culturen raken verpletterd onder de toeristenvloed. Precies dat wat de toerist wil zien – schone stranden, een rijke natuur, boeiende culturen – wordt door het toerisme zelf platgewalst. Gelukkig zit ook ‘Duurzaam toerisme’ in de lift! Duurzaam reizen betekent andere landen ontdekken met respect voor de natuur, de cultuur en de lokale geldstromen. Kriskras ondersteunt uiteraard ook het idee van duurzaam toerisme. Hierbij wordt er specifiek voor de organisatie van Kriskras-reizen telkens getracht rekening te houden met de drie P’s (Profit, People en Planet). Profit: Profit verwijst naar de economische gevolgen van het toerisme voor het bestemmingsland. Hierdoor verkiezen we bewust een lokaal restaurant boven een McDonalds op de hoek van de straat of we logeren in kleine, authentieke hostelletjes in plaats van te overnachten in één der grote hotelketens. People: Doordat we in een kleine groep reizen en logeren in lokale pensions, verhogen we de kansen tot leerrijke en aangename contacten, waarbij we steeds respect hebben voor de mens en zijn cultuur. Planet: Tijdens de reis proberen we bewust om te gaan met afval en waterverbruik, in de steden trekken we rond met het openbaar vervoer (o.a. bussen, trams, metro’s) en we hebben respect voor de natuur. We kozen voor de minibus omdat dit én veel milieuvriendelijker (dan het vliegtuig) is, én het geeft ons veel vrijheid en flexibiliteit. Tijdens een stevige wandeling in de natuur laten we niks achter behalve onze voetstappen. En besef, voor je een derde douche neemt of lekker plonst in het zwembad, dat voor heel wat mensen, vooral op eilanden, zoet water dierbaarder is dan goud of juwelen. Als duurzame reiziger ben je er van bewust dat je gedrag gevolgen heeft in het land van bestemming. Een goede reis begint dan ook met de voorbereiding. Je kennis over het land, informatie over de cultuur, religie, gewoontes,… kunnen er voor zorgen dat je weet aan welk avontuur je begint. Het is verleidelijk om zoveel mogelijk van het land te willen zien, maar heb je het dan wel echt gezien en beleefd? Sneller is niet altijd beter. Huur je een auto of neem je het openbaar vervoer? Op de bus zie je, hoor je en beleef je meer..

7

Doe je je inkopen voor een picknick of ga je op souvenirjacht? Op de markt of bij een kleine handelaar krijg je er een eerlijke glimlach bovenop; voor beide een verrijkende ervaring (letterlijk en figuurlijk)! Duurzaam reizen… het zit hem vaak in kleine dingen. Het komt gewoon op het volgende neer: Wij willen als reiziger een bezoeker zijn in het land van bestemming, wat betekent dat we ons inleven in hun cultuur en de natuurlijke en culturele rijkdommen respecteren. Voor nog extra informatie en enkele praktische tips verwijs ik graag naar de reiswijzer die jullie van mij gekregen hebben op de vertrekvergadering.

8

Programma Voorsmaakje De zachte wind doet de golven rimpelen en laat de geur van cappuccino en espresso rond het helderblauwe water opstijgen. Dit kan alleen maar over het Gardameer gaan. Met 370 km² is dit het grootste meer van Italië, gelegen in het noorden van het land tussen Trento, Brescia en Verona. Hier hoef je niet te kiezen: zowel de bergen als het strand omringen dit diepblauwe meer. De rotsachtige westkust waarvan de wanden loodrecht uit het water lijken te rijzen vormt een prachtig contrast met de glooiende overzijde waar cipressen, citroenbomen en oleanders het mediterrane landschap bepalen.

Vanop de Monte Baldo hebben we een ongeëvenaard uitzicht over het meer, en de wandeling naar de top leidt ons door ongerepte natuurpracht. Kerken, paleizen, pleinen… we wanen ons in een openluchtmuseum wanneer we de dorpen en stadjes aan de rand van Gardameer verkennen.

Het schiereiland Sirmione, met eeuwenoud kuuroord en majestueuze Romeinse waterburcht is maar één van de vele hoogtepunten. We bezoeken het schitterende Verona, stad van ’s werelds beroemdste geliefden, met haar indrukwekkende amfitheater.

Om het vakantiegevoel helemaal af te maken zijn er de sfeervolle terrassen, Italiaanse gelato om je vingers bij af te likken, de plaatselijke wijnsoorten en een culinaire traditie om stil van te worden.

Ter plaatse beperken we ons tot drie overnachtingsplaatsen, zodat we niet teveel tijd doorbrengen in de minibus maar des te meer kunnen genieten van deze trotse regio die al in de Romeinse tijd een magische aantrekkingskracht uitoefende op reizigers en levensgenieters.

9

Dag-aan-dag programma Dag 1: op weg

In de vroege ochtend laden we de minibus. We doordruisen België en Duitsland en houden halt in Innsbruck om uit te rusten van de vermoeiende rit. Hier overnachten we in een hostel, iets buiten het centrum van de stad.

Dag 2: eerste ontdekkingen We vertrekken al vroeg weer uit Innsbruck om het laatste stukje van onze trip aan te vatten. In de late voormiddag komen we aan in onze jeugdherberg in Riva, waar we 2 nachten zullen verblijven. Vanuit Riva, het meest noordelijk gelegen stadje, beginnen we aan onze ontdekkingstocht van het Gardameer. Een kopje Italiaanse koffie op een gezellig terras met zicht op het meer brengt ons meteen in vakantiestemming. We maken een stadswandeling en ontdekken de vele bezienswaardigheden zoals de Bastione, een Venetiaanse vesting, de Chiesa dell’Inviolata, een barokkerk en het Palazzo Municipale, het raadshuis. Hier zien we ook een van de vele burchten die het Gardameer rijk is: de Rocca. Nadien brengen we een bezoekje aan de indrukwekkende ‘cascate del Varone’, een waterval op 3,5 kilometer van Riva. We rijden verder naar het Lago di Tenno waar we verfrissing zoeken in het azuurblauwe water. Dag 3: citrusgeuren in Limone We beginnen de dag sportief en maken een fietstocht rond het lago di Ledro, het kleinere en minder toeristische broertje van het Gardameer. Vroeger was dit alleen een bergmeer, nu wordt het ook gebruikt om hydro-elektrische energie op te wekken. De route loopt door sfeervolle kleine gehuchtjes en is tamelijk licht en kort, ongeveer 25 kilometer. Zo rest ons voldoende tijd om te stoppen voor een frisse duik. In de namiddag rijden we naar Limone. De terrasvormige bouwwerken op de berghellingen springen meteen in het oog als je het mooie traditionele dorpje binnenrijdt. Dit zijn de

10

bekende citroentuinen die tijdens de zomermaanden dagelijks duizenden toeristen lokken. Buiten het seizoen is dit schilderachtige dorpje vrijwel verlaten. Dag 4 -5: Oh Romeo, Romeo! Na het ontbijt nemen we even afscheid van het Gardameer en rijden we naar Verona. Sinds 2000 staat deze stad op de UNESCO-lijst van werelderfgoed. Het Romeinse amfitheater, de basiliek van San Zeno, het Bra-plein, de gotische kerk van Sint-Anastasia, de Torre dei Lamberti, … Weldra kennen we al hun geheimen. We wanen ons meer dan 400 jaar terug in de tijd als we de ‘Casa di Giulietta’ bezoeken. Wie zoekt haar Romeo of zijn Julia om dit prachtige liefdesverhaal na te spelen op het wereldbefaamde balkon? In deze immense stad staat het derde grootste amfitheater ter wereld. We overnachten 2x in een B&B. Dag 6: Dolce far niente Verona smaakt naar meer. In de voormiddag kan iedereen op eigen houtje deze prachtige stad verder verkennen. Is je culturele honger al gestild? Dan kan je in de voetgangerszone gezellig winkelen. In de namiddag keren we terug naar het Gardameer. We nemen onze intrek in een appartement in Garda, dit wordt onze uitvalsbasis voor de komende week. We genieten van een ontspannen namiddag aan het meer of aan het zwembad onder de stralende Italiaanse zon. Dag 7: Eeuwenoude cultuur

Vandaag worden we ondergedompeld in de voormalige Romeinse nederzetting Sirmio, nu Sirmione genoemd. Nog voor we dit stadje betreden, is het duidelijk dat dit een dag vol eeuwenoude cultuur wordt. Er is maar één manier om dit schiereiland te betreden: via de ophaalbrug die alleen voor voetgangers toegankelijk is. Meteen rijst de

indrukwekkende 700 jaar oude waterburcht van de Scaligeri omhoog. We maken een

11

wandeling door dit schilderachtige, maar toeristische dorpje. Zo passeren we trekpleisters als de Santa Maria Maggiore kerk, de Grotte di Catullo en de Fonte Boiola, een zwavelbron die 19 meter diep ontspringt. De Fonte Boiola gaf Sirmione naam en faam als kuuroord. Op een kwartiertje rijden van het Gardameer ligt een grandioze bezienswaardigheid. Vlakbij de Mincio-rivier staat de Visconti-brug. Waarom hier werd gekozen voor de benaming ‘brug’ is onduidelijk. Het is immers een 600 meter lange en 26 meter brede stuwdam, die de Milanese heerser Giangaleazzo Visconti in 1393 liet bouwen om de Mincio te versperren. Dag 8: wandelen in de botanische tuin van Europa Na een verkwikkende nachtrust bereiden we ons lunchpakket. Daarna trekken we onze wandelschoenen aan voor een dagtocht van ongeveer 17 kilometer. In Malcesine nemen we de kabelbaan naar de top van de Monte Baldo, de tweede hoogste berg van de streek. Bij het zien van het magistrale uitzicht over het meer en de omliggende stadjes, is de bewondering groot. Dit beeld vergeten we nooit meer! Na deze prachtige wandeling keren we terug naar Malcesine waar we op een terrasje nagenieten. Daarna slenteren we door de smalle straten van dit bekoorlijke stadje op zoek naar een gezellig restaurant. Dag 9: mmm … lekker!

Bardolino staat bekend om zijn heerlijke wijnen. Langs de strada del Vino – de wijnweg die in het noorden begint – kan bij meer dan 40 wijnboeren wijn worden geproefd en gekocht. Uiteraard zijn we ook benieuwd naar het productieproces. Daarom brengen we eerst een bezoekje aan het wijnmuseum waar we ook enkele lekkere wijnen mogen proeven.

In het olijfoliemuseum ontdekken we waarom Italië een van de grootste olijfolieproducerende landen ter wereld is. Nadat we een wandeling hebben gemaakt door de gezellige straatjes van Bardolino, zoeken we een terras om een lekker Italiaans ijsje te eten. Dag 10: schilderachtige dorpen Het oude centrum van Lazise is volledig ommuurd. Niet alleen de stadsmuur, maar ook de kantelen en stadspoorten zijn nog in tact. Ook het kasteel en de Venetiaanse haven verdienen onze aandacht. Op woensdagochtend is er markt in Lazise. Liefhebbers kunnen er even rondwandelen en inkopen doen. Of vaar je liever met een pedalo op het meer?

De ‘Punta San Vigilio’ is een door de natuur royaal bedeelde landtong en een van de meest romantische plekjes langs het Gardameer. Een prima tussenstop op weg naar Torri del Benaco, een schilderachtig oud havenstadje met een sfeervolle dorpskern. Aan de zuidkant van de burcht vind je trouwens een van de laatst werkende citruskassen uit 1760. Hier zoeken we ’s avonds een restaurantje met zicht op het meer.

12

Dag 11: feesten op z’n Italiaans! Vandaag brengen we een bezoek aan Desenzano. Met haar 25 000 inwoners is dit de grootste stad aan het Gardameer. Een van de mooiste bezienswaardigheden hier, is de nog niet zo lang geleden blootgelegde Romeinse villa met schitterende mozaïekvloeren. Maken we samen de wandeling tot bovenaan het kasteel? Het uitzicht is de inspanning meer dan waard. Bij zonsondergang zakken niet alleen vissers, maar ook veel verliefde stellen af naar de oude haven. De kroegen zitten dan barstensvol. Na het flirten en flaneren trekken de Italianen naar de discotheek. Volgen we hen tot in de vroege uurtjes? Dag 12: in de buurt van Garda We starten de dag goed met een stevige ochtendwandeling. Van de San-Romuald-kerk, waar de monniken een streng kloosterleven leiden, wandelen we naar de Rocca di Garda. ’s Middags genieten we op een terras in Garda van een smaakvolle bruschetta en een lekker glaasje Italiaanse wijn. Deze namiddag is vrij. Je kan genieten van de Italiaanse zon aan het meer, de overzet nemen om nog een stadje bezoeken of misschien wil je wel op souvenirjacht. Alles is mogelijk. Dag 13: ciao ciao! Na een laatste nacht op Italiaanse bodem, beginnen we in de vroegte aan de terugreis naar België. Hopelijk brengen we de Italiaanse warmte mee!

Dit programma is louter indicatief, en kan door de reisbegeleider samen met de deelnemers worden gewijzigd.

13

La bella Italia: Lago di Garda Italië in een notendop Het Italiaanse schiereiland omvat, samen met eilanden als Sicilië en Sardinië zo'n slordige 302.000 km² voor pakweg 58 miljoen inwoners. Binnen de landsgrenzen zijn er ook nog de mini-staatjes San Marino en Vaticaanstad. De officiële taal is het Italiaans, al wordt er in het noorden ook nog wat Duits gepraat. De hoofdstad is Rome. De munt is sinds 1 januari 2002 officieel de Euro. Italië is een parlementaire republiek, momenteel geleid door president Giorgio Napolitano en premier Matteo Renzi. De helft van de automarkt is in handen van de familie Agnelli (FIAT), en 52% van de industriële produktie is geconcentreerd in de driehoek Turijn - Milaan - Genua (Po-vlakte). Er is slechts schoolplicht tot 14 jaar. Italië is de wieg van de grootste couturiers en modeontwerpers. Ze onderscheiden zich voornamelijk door hun verfijnde elegantie. Enkele klinkende namen uit de modewereld zijn Gucci, Versace, Armani en Dolce e Gabbana. En nog enkele leuke weetjes:

Tussen 1970 en 1990 verdwenen 345.000 kunstwerken (waarvan er 218.000 werden teruggevonden).

Een druk beoefende sport is evasione fiscale: meer dan € 4.1 miljard ontsnapt jaarlijks aan de fiscus.

1 miljoen Italianen speelt ten minste vijf uur per week voetbal.

In 1990 verdween € 180 miljoen in flipperkasten en dergelijke. Meer dan € 10,8 miljoen wordt besteed aan kansspelen. Daarvan gaat 4,4 miljoen naar de Camorra (Napolitaanse maffia) en 1,8 miljoen naar de Totonero-maffia (illegale voetbalpronostiek).

De gemiddelde Italiaan smult jaarlijks 14 kg ijs, en is daarmee absolute recordhouder in Europa.

De Vespa is het icoon van het Italiaanse stadsleven. Zowel kortgerokte vrouwen, gehaaste werklieden als verliefden vertrekken er graag mee op pad.

Italië is de grootste pastaproducent ter wereld en de Italianen zijn ook de grootste pastaconsumenten, met niet minder dan 28 kg per persoon per jaar.

14

Geografie Het Gardameer (Italiaans: Lago di Garda) is het grootste meer van Italië. Het heeft een omtrek van 158,4 km. Het landschap heeft een schilderachtig karakter door het diepblauwe water, de oleanders, de citroenbomen en de cipressen. Het Gardameer ligt in de regio´s Lombardije, Trentino-Zuid-Tirol en Veneto. Meer en landschap

In morfologisch opzicht is de grote watermassa verdeeld in twee gedeelten. Het noordelijke deel is smal en ligt ingeklemd tussen steile bergen, waardoor het doet denken aan een Scandinavisch fjord. Het zuidelijke deel loopt uit in een breed bekken waar het Schiereiland van Sirmione inpriemt.

Er liggen zeven kleine eilandjes in het meer:

Garda-eiland, Isola di Garda, dat voor San Felice ligt San Biagio, dat bij de rots van Manerba ligt Het eilandje Trimelone bij Cassone In de buurt van Malcesine liggen Sogno en Olivo En dan zijn er nog de rotseilandjes Altare en Stella.

Hoog boven de oostkust vinden we de Monte Baldo met zijn toppen, de Altissimo (2078 m), de Pozzette (2218 m) en de Telegrafo (2200 m). De steile kalksteenhellingen bieden tot aan de oever een afwisselend gezicht met weiden, bossen, rotsen, heuvels en valleien, littekens van steenlawines, cipressen, olijfgaarden, wijngaarden en hier en daar wat huizen en een paar kleine dorpjes.

De westkust tussen Riva en Gargnano bestaat uit steile, soms loodrecht uit het meer oprijzende rotsen, met hoog boven de scherpe bergen uitstekende toppen van de Pari (1991m), Carone (1621m), Denervo (1460m) en de Pizzardo (1582m).

De steile bergwanden worden doorsneden door een flink aantal nauwe valleien. De belangrijkste valleien zijn:

De vallei van de Ledro, die naar Ponale loopt, De Toscolane vallei, waar de Valvestino doorheen stroomt, De vallei van de Sarca, die in het uiterste noorden van het meer ligt bij Arco, Riva en

Torbole. De rivier de Sarca heeft met alles wat hij met zich mee voert vlakke stukken land gemaakt.

15

Het meer ten zuiden van de bergwanden ziet er totaal anders uit. Hier zijn geen steile rotswanden en vlak langs de oever of in de rotsen uitgehouwen wegen. Aan de westkant vanaf Gargnano is de oever vlak, alleen bij de Rots van Manerba wordt hij nog wat steil en hoog (218m). Maar hiervandaan vinden we tot Desenzano en Peschiera alleen maar vlakke grond en zo gaat het door tot de rots van San Virgilio bij Garda. Rivieren Behalve de eerder genoemde rivier de Sarca stromen nog een heel aantal kleinere riviertjes in het Gardameer uit. We noemen de Varone, de Abola en de Ponale in het noorden van het meer. De San Giovanni (bij Limone), Campione (bij San Michele), de Brasa, Toscolano, Bornico en de Barbarano vinden we in het westen van het meer. De riviertjes aan de oostkant van het meer zijn over het algemeen vrij klein en kort. De enige bevaarbare rivier, de Mincio, stroomt bij Peschiera uit het Gardameer naar het zuiden, om ten zuiden van Mantua in de Po te stromen. Belangrijke plaatsen rond het Gardameer Peschiera del Garda Malcesine Sirmione Salò Desenzano del Garda Lonato Limone sul Garda Gargnano Riva del Garda Bardolino Garda Torri del Benaco

16

Watervervuiling

Het Gardameer was vooral in de jaren '70 en '80 door toedoen van onder andere industrieel en toeristisch afval en andere zaken ernstig vervuild geraakt. Mede aangezien het hier tevens een bedreiging voor het toerisme - een belangrijke inkomstenbron rond het Gardameer - betrof, veroorzaakte dit grootschalige milieusancties, een thans schoner en gezonder water ten gevolge hebbend. Waterstand

In juli 2005 werd de laagste waterstand ooit gemeten, met grote gevolgen voor de landbouw. Maar in juli 2008 stond het water extreem hoog tegenover de vorige jaren.

Klimaat

Omdat het weer langs het Gardameer in de zomerperiode sterke overeenkomsten heeft met het weerbeeld langs de Italiaanse kusten en de Franse Riviera wordt dit gebied vaak ten onrechte ingedeeld bij de gebieden met een mediterraan ofwel Middellandse Zeeklimaat. Omdat de winters aan de koele kant zijn is er echter sprake van een warm zeeklimaat met vrij koele winters en warme zomers. De temperatuur varieert tussen de 10 graden in januari en de 35 graden in juli. Door de invloed van het meer is in de omgeving rondom het meer nooit echt koud tijdens de winterse maanden. Er waaien heel regelmatig twee winden, de Sover en de Ora. De Sover waait 's morgens uit het noorden en zorgt voor veel surf- en zeil-plezier richting het zuiden. En tegen de middag komt de Ora uit het zuiden opzetten en blaast juist in tegengestelde richting.

Totale oppervlakte 369 km²

Maximale lengte 51,6 km

Maximale breedte 17,2 km

Maximale diepte 346 m

Watervolume 49 miljoen m³

17

Geschiedenis Ontstaan Het Gardameer is ontstaan door de continu bewegende gletsjers in het quartaire tijdperk. In het Neogenische tijdperk is het Fato Benacense ontstaan, dat is het verschil tussen de Bresciaanse (links) en de Veronese (rechts) oever. Aan de ene kant zijn er hellingen en aan de andere kant steile rotsen met afgronden. Voordat het Gardameer er uit ging zien zoals het er nu uit ziet is er een hele tijd overheen gegaan. Het heeft er 4 ijstijden over gedaan. Door de herhaaldelijke gletsjers die zich door het 'bekken' heen en weer bewogen is het meer uitgehold. De gletsjers, door middel van hun draaiende en uithollende bewegingen en die zich voor- en achteruit bewogen, hebben vorm gegeven aan de heuvels in het zuiden van het Gardabekken. Geschiedenis Vroegste periode Paalwoningen van de Kelten, de Rhaeto-Romanen en de Venetiërs vestigen zich in het gebied van het Gardameer. 190 v. Chr. Noord-Italië wordt een Romeinse provincie( Gallia Cisalpina). 89 v. Chr. Verona krijgt de status van Romeinse kolonie, de inwoners van de belangrijkste steden in Noord-Italië krijgen Romeinse burgerrechten. 59-49 v. Chr. Caius Julius Caesar is stadhouder van Gallia Cisalpina; Verona ontwikkelt zich tot belangrijk centrum van handel en cultuur. 395 n. Chr. Na de splitsing van het Romeinse Rijk komt Noord-Italië onder het West-Romeinse deel te vallen. 452 De troepen van Attila, koning van de Hunnen, verwoesten Verona. 476 Val van het West-Romeinse rijk; de Germaanse legerleider Odoaker benoemt zichzelf tot "Koning van Italië" en vestigt zich in Ravenna. 493 Theodorik de Grote (Diederik van Bern), koning van de Oost-Goten, overwint Odoaker. 568-774 Heerschappij van de Longobarden in Noord-Italië. 774 Karel de Grote verovert het rijk op de Longobarden; Pepijn, de zoon van Karel, wordt koning van Italië. tot 951 Karolingische keizers en koningen, maar ook vorsten uit Italië zelf strijden om de macht in Noord-Italië. 1176 Keizer Frederik Barbarossa delft het onderspit tegen de stedenliga van Lombardijen en moet in 1183 haar autonomie erkennen (Vrede van Constant). 1260-1387 De keizergetrouwe Scaligeri heersden in Verona, ze bouwen veel burchten langs het Gardameer. 1387-1405 De Milanese Visconti krijgen de macht over Verona en daarmee over het Gardameer. 1405-1797 Venetië heeft de macht over de oostelijke oever van het Gardameer. 1796 Napoleon verovert Lombardije en Venetië 1797 Vrede van Campoformio: de westelijke oever van het Gardameer komt onder de door Napoleon gestichte Cisalpine Republiek te vallen, de oostelijke oever en Verona gaan naar Oostenrijk. 1821-1861 Periode van het Risorgimento, de vrijheidsbeweging voor eenwording van Italië. Oostenrijk moet in 1886 Lombardije en Venetië afstaan aan het in 1861 gestichte koninkrijk Italië. Trentino en daarmee Riva en Torbole blijven Habsburgs. 1919 Italië krijgt na de Eerste Wereldoorlog bij de Vrede van Saint-Germain Zuid-Tirol en Trentino terug.

18

1943-1946 De fascistische dictator Mussolini trekt zich terug aan het Gardameer en sticht de Ripubblica de Salò. Er volgen bittere gevechten tussen de partizanen en de fascisten. In 1946 wordt Italië tot republiek uitgeroepen. 1977 Lombardije, Venetië en Zuid-Tirol-Trentino krijgen vergaande autonomie. 2002 Een nieuwe kabelbaan met draaiende gondels voert van Malcesine naar de Monte Baldo. Er wordt een autoveer van Malcesine naar Limone geopend.

Economie Na de Tweede Wereldoorlog veranderde Italië snel van een agrarisch land in een industriële natie. Vooral in het noorden ontstonden vele nieuwe industrieën. Dat maakte de kloof met het arme zuiden groter. Al in 1950 werd er een ontwikkelingsfonds voor het zuiden ingesteld en ook de Europese Unie geeft economische steun aan de regio. De uitgebreide steunmaatregelen hebben wel geleid tot een verhoging van de welvaart, maar Zuid-Italië slaagt er niet in de kloof met het noorden te overbruggen. Zo’n 30% van de Italiaanse economie vindt plaats onder tafel. Zwartwerken en corruptie zijn een integraal onderdeel van Italië en een verklaring voor de rijkdom van sommigen. Een onderzoek in 2003 wees uit dat als in Zuid-Italië alles volgens het boekje zou gaan, de regio net zo rijk zou zijn als Noord-Italië. Nu verdwijnt veel geld in handen van onder meer de maffia. De overheid heeft lang een grote rol gespeeld in de economie. Naast traditionele overheidsbedrijven als nutsvoorzieningen en de spoorwegen had de Italiaanse staat ook veel andere bedrijven in handen: olie-industrie, scheepsbouw, machines, staalindustrie. Sinds het midden van de jaren negentig is er een tendens zichtbaar naar privatisering. Bijzonder is dat Italiaanse bedrijven gemiddeld niet erg groot zijn. Liefst negentig procent van de bedrijven heeft tussen de 10 en 500 werknemers. Vijf procent van de Italianen werkt in de landbouw, maar voor de economie is deze sector niet van groot belang. Italië is wel soms de grootste wijnproducent ter wereld (afgewisseld met Frankrijk). De belangrijkste exportproducten zijn textiel en kleding, metalen, machines, chemische producten, auto’s en motoren. Italië heeft vrijwel geen grondstoffen en moet die dus invoeren. Ook energie wordt voor het grootste deel geïmporteerd. Tot 1983 hadden de vakbonden in Italië veel macht. Ze blokkeerden vrijwel alle plannen om de sukkelende economie er bovenop te helpen. Na de aankondiging door Fiat dat er 23.000 mensen zouden worden ontslagen, riepen de bonden een staking uit die meer dan een maand zou duren. Maar op een dag gingen 40.000 Fiat-werknemers de straat op om te demonstreren tégen de vakbonden. Dat was een historische gebeurtenis. Veel andere ondernemingen volgden al snel met reorganisaties.

19

Toerisme Italië is voor toeristen een land van zon, water en cultuur. De toeristen gaan daarom vooral naar de Adriatische en de Ligurische kust, de grote cultuurcentra Rome, Florence en Venetië en de wintersportplaatsen in Trentino-Alto Adige. Ook de meren in het noorden van Italië zijn zeer aantrekkelijk voor toeristen. Toscane is een bekend vakantiegebied. Karakteristiek voor deze streek zijn de glooiende heuvels, olijfboomgaarden, zonnebloemvelden, eeuwenoude cipressen en lange rijen druivenstokken. Er is veel afwisseling te vinden: steden met een rijke geschiedenis, de mooie kuststrook en de hoge bergen van de Apennijnen in het oosten. In 2004 werd Italië bezocht door ruim 37 miljoen toeristen, veel minder dan de meer dan 40 miljoen in het topjaar 2000. Dat komt vooral doordat de Amerikanen het na de aanslagen van 11 september 2001 lieten afweten. Daar lijkt verandering in te komen. In de Verenigde Staten stijgt de belangstelling voor een reis naar Italië. Toch is het de vraag of Italië het hoge niveau van 2000 snel weer kan bereiken. De toeristenindustrie zelf geeft de schuld onder meer aan de invoering van de euro, waardoor de prijzen in Italië sterk zijn gestegen.

Politiek De Italiaanse politiek werd vanaf de Tweede Wereldoorlog lange tijd gedomineerd door drie partijen, de communistische PCI met in het begin van de jaren 70 34% van de kiezers achter zich, en de christendemocratische Democrazia Cristiana, toen goed voor 39%, alsmede de sociaaldemocratische PSI (Partito Socialista Italiana). De angst voor de communistische partij was een van de factoren die de DC hielp van 1947 tot 1992 in het zadel te blijven, in diverse coalities, veelal samen met de PSI.

Aldo Moro was in de jaren 70 één van de weinigen, die begreep, dat de uitsluiting van de PCI voor de regering ook een voortdurende uitsluiting van een belangrijk deel van het electoraat betekende. Hij deed pogingen om een zogenaamd historisch compromis met de PCI te bereiken. Hij werd echter in 1976 door de Rode Brigades ontvoerd en vervolgens vermoord, waarna het idee verder geen vervolg kreeg.

In een laatste poging om het 'oude' politieke systeem te redden werd in 1984 de PSI-socialist Bettino Craxi premier, welke voor het eerst in de naoorlogse geschiedenis zo goed als de gehele termijn zijn regering bij elkaar kon houden.

Hierna echter kwam een serie corruptieschandalen aan het licht, welke weliswaar alle partijen trof, maar die vooral de DC en de PSI van Craxi in een diepe crisis stortte. Uiteindelijk leidde deze crisis zelfs tot de opheffing van zowel de DC alsmede de PSI in de periode 1992-1994. Deze operatie 'Maní pulite' (schone handen) kwam in 1992 op gang na de ontdekking door onderzoeksrechter Antonio Di Pietro van grootscheepse politieke corruptie (Tangentopoli, Omkoopstad) in Milaan en op basis van de onderzoeken naar aanleiding van de moord op rechter en maffiabestrijder Falcone.

20

Het gevolg was, dat het kiessysteem volledig werd hervormd (voornamelijk in een meerderheidsysteem met districtenstelsel) en de politieke constellatie werd tegelijk volledig door elkaar geschud.

Vanaf de jaren 90 wordt de Italiaanse politiek beheerst door enerzijds een rechts blok, met Forza Italia (de partij van Silvio Berlusconi), de separatistische en xenofobe Lega Nord van Umberto Bossi en de postfascistische Alleanza Nazionale. Daartegenover staat een centrum-links blok (Ulivo), momenteel onder leiding van voormalig Europees commissievoorzitter Romano Prodi. Huidig president is Giorgio Napolitano.

Centrum-links won op 9 en 10 april 2006 nipt de verkiezingen en voorkwam zo, dat de kort daarvoor gevallen rechtse regering Berlusconi een nieuwe termijn kreeg. Deze had een populistische neoliberale/conservatieve politiek gevolgd en werd tegelijk geteisterd door beschuldigingen van corruptie, vooral aan het adres van premier Berlusconi. Hij zou fiscale fraude gepleegd en rechters omgekocht hebben als leider van zijn zakenimperium. Hij stelde zichzelf echter buiten vervolging door een wet die de premier onschendbaarheid verschaft zolang hij in functie is. Ondertussen zijn alle corruptiezaken tegen hem zo goed als verjaard.

Berlusconi kreeg ook scherpe kritiek omdat hij als eigenaar van drie commerciële televisiestations een mediamonopolie had, dat hij misbruikte. Bovendien zuiverde hij als premier ook de openbare omroep Rai van al te kritische journalisten en programmamakers.

Na zijn verkiezingsnederlaag van 2006 maakte Berlusconi gewag van fraude, maar daar bleek uiteindelijk niets van aan. Prodi had de verkiezingen nipt gewonnen met 49,8% tegen 49,7%. De winst is vooral gekomen dankzij de stemmen uit het buitenland, van Italianen buiten Italië die voor het eerst stemrecht hadden verkregen; een wetsverandering overigens waar met name rechts jarenlang voor had gepleit. Sinds de verkiezingen van 2006 werd het land vervolgens geregeerd door de centrum-linkse regering van Prodi, welke echter in een voortdurende staat van crisis het land bestuurde, aangezien de meerderheid in het parlement (met name in de Senaat) dermate klein was, dat regelmatig de vertrouwenskwestie aan de orde kwam om ook echt alle stemmen van links mee te laten stemmen ten voordele van de voorgestelde regeringsbesluiten. Uiteindelijk viel de regering dan ook op 24 januari 2008 nadat de kleine partij UDEUR (3 zetels in de Senaat) onder leiding van minister Mastella zijn steun introk. Hiermee kon de regering niet meer op een meerderheid in de Senaat terugvallen en moest Prodi zijn ontslag aanbieden aan president Napolitano. President Napolitano besloot, na een mislukte poging tot het formeren van een interim-regering, verkiezingen uit te schrijven voor april 2008.

Na deze val van de regering-Prodi werd het rechtse blok nog steeds aangevoerd door Silvio Berlusconi.

Het linkse blok werd geleid door Walter Veltroni, ex-burgemeester van Rome, en partijleider van de onlangs opgezette Partito Democratico (PD). De constituerende delen van de PD (onder andere ook de grootste als DS en Margherita) hebben zich vastgelegd in een opgaan in de nieuwe PD.

Aan centrumrechtse zijde ontstond ook een nieuwe grote partij, waarin onder andere Forza Italia en Alleanza Nazionale zijn opgegaan. Onder leiding van Silvio Berlusconi nam Il Popolo della Libertà het in de parlementsverkiezingen van 2008 op tegen Veltroni's PD. Deze verkiezingen won Berlusconi met een ruime voorsprong op Veltroni.

21

In november 2011 trad Berlusconi af als premier van Italië, na een nederlaag bij een stemming in het parlement.

De presidentsverkiezingen van 2013 vonden plaats te midden van een politieke impasse. Na

de parlementsverkiezingen van februari had de DP de meerderheid in de Kamer van

Afgevaardigden en Berlusconi, met bondgenoten, beheerste de Senaat. De populist Beppe

Grillo weigerde links of rechts aan een meerderheid te helpen. President Napolitano kon in

het laatste halfjaar van zijn termijn het parlement niet meer ontbinden.

Nadat andere kandidaten geen meerderheid hadden weten te behalen, werd Napolitano

door de politieke leiders Pier Luigi Bersani (links), Silvio Berlusconi (rechts) en Mario

Monti (centrum) gevraagd zich herkiesbaar te stellen. Op 20 april 2013 werd hij herkozen

met 738 van de 1007 stemmen in het kiescollege. De andere 217 stemmen gingen naar

Stefano Rodota van de partij van Beppe Grillo.

De hoogbejaarde Napolitano (destijds 87 jaar) kreeg na de uitslag een staande ovatie. Hij

was, sinds de oprichting van de Italiaanse Republiek in 1946, de eerste president die

herkozen werd.

Napolitano vroeg aan Enrico Letta, van de democratische partij (PD), om een regering te

vormen. Op 13 februari 2014 kondigde Letta zijn aftreden aan onder druk van het PD-

partijbestuur en een dag later vroeg hij dan ook ontslag aan president Napolitano.

Napolitano sprak met de leiders van alle politieke partijen om tot een oplossing te komen en

uiteindelijk werd huidig premier Matteo Renzi (PD) aangeduid.

22

De Italiaanse keuken Italië is zeer bekend om zijn pasta’s, ijs en pizza. Ook de goede tomaten (pomodoro), olijven en mozzarella zijn wereldbefaamd. Maar wellicht minder bekend is dat de Italiaanse keuken thuis hoort in de rij van wereldkeukens. De gerechten die daar bij horen zijn hier misschien niet zo gemakkelijk te vinden, maar om lekker te eten heeft men die ook niet nodig: Een verse, op houtvuur gebakken, pizza met een glas landwijn kan een echte traktatie zijn!!! En overal zijn salades te krijgen met heerlijk verse ingrediënten, want als de Italiaan iets belangrijk vindt dan is het wel dat alles vers moet zijn.

Het ontbijt van "de Italiaan" stelt niet zo veel voor, en dat heeft tot gevolg dat er veel aandacht besteed wordt aan de lunch ( tussen 12 en 14 uur ). Dan eet men meestal 4 gangen: een voorgerecht, 2 hoofdgerechten, één met pasta en één met vis of vlees, en een nagerecht. Maar natuurlijk kunt u bestellen wat u wilt. Het avondeten wordt meestal geserveerd tussen 19 en 22 uur en is ongeveer gelijk van samenstelling aan de lunch of soms iets lichter, zonder dessert.

De menukaart in een restaurant bestaat uit vijf hoofdstukken : antipasti, primi, secondi, contorni en dolci. Italianen beperken zich echter ook vaak tot twee of drie gangen, naargelang hun honger.

Antipasti (aperitiefhapjes). Oorspronkelijk waren dit gewoon olijven of broodkorstjes met olijfolie en look. De antipasti zijn echter blijven evolueren en vandaag heb je een ruime keuze aan zeer verleidelijke hapjes. Enkele klassiekers :

o CROSTINI : krokante broodjes, met pasteitjes of champignons o BRUSCHETTA : een snee gegrild brood, ingewreven met look en bedekt met

olie en kleine stukjes tomaat of andere groente, vis of fijne vleeswaren o FRITTI : allerlei gefrituurde hapjes, waaronder inktvis en scampi

Primi (voorgerechten) -> soep of pasta. Italianen hechten veel belang aan deze schotel.

Secondi : meestal enkel vlees of vis. Heb je geluk dan ligt er ook een aardappel op je bord.

Contorni (bijgerechten) : omdat de secondi doorgaans zonder garnering wordt geserveerd, kan je die apart bestellen. Je hebt de keuze tussen aardappelen, groenten, diverse soorten sla,… Een voorbeeld is ‘PUNTARELLE’, een typische, krokante salade die doorgaans met een looksausje wordt geserveerd.

(Kaas)

Dolci (nagerechten) : meestal fruit of iets zoets. Enkele typische zoetigheden : o SFOGLIATELLA : schelpvormige lekkernij met als basisingrediënten verse

ricotta, kaneel, vanille en sinaasappelschil. Deze zoetigheid wordt doorgaans warm opgediend met poedersuiker

o BUDINO DI RICOTTA : kroonvormige flan op basis van ricotta o CROSTATA DI RICOTTA : zanddeegtaart met ricotta o TORTA CAPRESE : zachte chocoladetaart met amandelen

23

Maar wat u ook wilt eten overal kunt u genieten van de heerlijke wijnen uit de streek rondom het Gardameer. Een heerlijk glas heel licht prikkelende Bardolino, één der bekendste wijnen uit dit gebied heeft niet voor niets zijn grote naam gekregen, maar probeer ook bijvoorbeeld eens de Chiaretto, de Teroldego en de Marzimino. Over het heerlijke Italiaanse ijs kunnen we kort zijn. Niet alleen een prima dessert, maar het smaakt op bijna elk uur van de dag.

Om al eens te proeven van de streek:

Spaghetti aglio, olio, pecorino, peperonico Dit eenvoudige maar erg lekkere gerecht is in een paar minuten klaar en wordt door Italianen vaak ‘s avonds laat gegeten, bijvoorbeeld na de bioscoop of aan het eind van een feest.

Ingrediënten: 400 gr. Italiaanse spaghetti (voor 4 personen), zout, olijfolie, 4 teentjes knoflook fijngehakt, 1 (gedroogd) rood Spaans pepertje (verkruimeld) fijngehakt, 1 el peterselie, geraspte pecorinokaas (of parmezaanse kaas). Bereiding: Kook de spaghetti al dente in een ruime hoeveelheid gezouten kokend water en giet af; Doe de olijfolie in een pan en bak op een laag vuur de knoflook en het pepertje, tot de knoflook lekker knapperig is geworden;

Meng het oliemengsel door de spaghetti, bestooi met peterselie en pecorino en dien op.

Panzanella

Deze frisse snack wordt in de hete zomer soms als ontbijt gegeten. Ingrediënten: 6 rijpe tomaten (voor 4 personen), zout, basilicumblaadjes (8 à 10), 4 freselle (grote ronde Italiaanse broodjes), 1 kleine rode ui, in ringen gesneden en olijfolie. Bereiding: Hak de tomaten grof en bestrooi ze met wat zout en de in stukken gescheurde basilicumblaadjes. Dop de broodjes in ijskoud water en leg ze op bordjes. Schep er de

tomaat, basilicum en ui over en bedruppel royaal met olijfolie (wat zwarte peper is ook lekker). Eet terwijl het vocht in het brood trekt.

24

Taal

Wanneer u in het buitenland op vakantie bent, is het handig als u zich een beetje verstaanbaar kunt maken in de plaatselijke taal. Natuurlijk kunt u hiervoor een cursus volgen, maar met deze woordenlijst zult u in Italië in staat zijn de menukaart te begrijpen en een aantal korte zinnen en woorden te spreken.

De Italiaanse taal wordt gesproken in Italië, Zwitserland en Vaticaanstad. Om u een beetje te kunnen oriënteren in Italië, is het handig dat u een kleine woordenschat heeft opgebouwd. Onderstaande woordenlijsten zullen u daarbij helpen. Natuurlijk kan men niet van u verwachten dat u vloeiend Italiaans spreekt, maar met de volgende voorbeeldzinnen kunt u al heel gemakkelijk en snel duidelijk maken dat je weinig of geen Italiaans spreekt. Wanneer u kunt vragen of iemand Engels spreekt, kunt u al een taalbarrière doorbreken. Spreekt de persoon geen Engels, dan zijn onderstaande zinnetjes erg nuttig.

Zinnetjes voor op reis

Spreekt u Engels? Puoi parlare Inglese? Ik spreek geen Italiaans Non parlo italiano Een klein beetje Un poco. Ik versta u niet No La sento. Wat is dat? Che cos'e? Ik begrijp het(niet) (Non)ho capito

Kunt u dat voor me opschrijven? Scrivimelo per favore

Ik zal het woord opzoeken in dit boekje. Cerchero la parola in questa guida

Wat is het Italiaanse woord hiervoor? Come si dice questo in

italiano?

Begroeten

Hallo/Dag Ciao Goedemorgen (tot 16u) Buongiorno Goedemiddag of avond Buona sera Goedenacht Buona notte Goede dag Buona giornata Veel plezier Buon divertimento Tot morgen A domani

Hoe maakt u het? Come sta? Goed. En u? Bene. E lei? Het beste. Tante belle cose Nog een fijne vakantie! Buone vacanze! Het was fantastisch! E'stato bellissimo! Aangenaam kennis te maken Piacere Goede reis Buon viaggio

25

In het restaurant

Dankuwel Grazie Alstublieft (verzoek) Per favore Alstublieft (aangeven) Prego Pardon Mi scusi

Geeft niets hoor. Non fa niente. Mag ik hier zitten? Posso sedermi qui? Sorry, dat ging per ongeluk

Scusami, non l'ho fatto apposta Termen van de menukaart

A la carte Alla carte Voorgerechten Antipasti Dranken Bevande Vleesgerechten Carne Bijgerechten Contorni Nagerechten Dessert Kaas en fruit Formaggio e frutta

Salades Insalate Dagmenu Menu del giorno Soepen Minestre Visgerechten Pisce Pizza's Pizze Groente Verdure Wijnen Vini

26

Praktische info Vertrek en aankomst

Het vertrek is voorzien op maandag 1 september. We treffen elkaar om 6.30u voor het KrisKraskantoor.

Indien je door onvoorziene omstandigheden wat later bent, laat dan zeker iets weten!! Iedereen brengt zijn/haar ontbijt(eventueel) + eigen lunchpakket mee als middagmaal. Zaterdag 13 september komen we op dezelfde plaats weer aan. Wanneer juist zal afhankelijk zijn van de drukte onderweg. Ons streefdoel is vóór 21u00.

Koningin Astridlaan 155

9000 Gent

Tel. + 32 (0)9 221 08 05

Fax + 32 (0)9 221 49 29

info@kriskras.be

27

Overnachtingsplaatsen

Innsbruck (1 nacht) o Hostel Marmota

Tummelplatzweg 2 Amras Innsbruck, 6020, Oostenrijk

o www.hostelmarmota.com

Riva (2 nachten) o Ostello della gioventu

Piazza Cavour 14 38066 Riva del Garda

o www.ostelloriva.com

Verona (2 nachten) o B&B King Lear

Volto San Luca, 19 Verona, Veneto 37122

Garda (7 nachten) o Residence Rustico

Via Risare 37016 Garda

o www.gardaresidences.com/rustico/

Budget Inbegrepen Alle transport per minibus, wegentaksen, alle overnachtingen met ontbijt, ticket kabelbaan, huur fiets (1/2e d), verzekeringen (bijstand, annulatie en vakantieonderbreking), Protos-bijdrage en KrisKrasbegeleiding. Niet inbegrepen Maaltijden, toegangsgelden en persoonlijke uitgaven. Hiervoor wordt een reisbudget voorzien, dit is het bedrag dat tijdens vorige reizen ongeveer werd besteed per deelnemer. Voor deze reis is het reisbudget bepaald op ongeveer € 300.

28

Bagage Documenten

identiteitskaart & rijbewijs

bankkaart, visakaart en/of cash geld

eurocross-kaart, overige verzekeringsbewijzen, bloedgroepkaart

kortingskaarten (internationale studentenkaart, lerarenkaart, …)

Tip: maak een kopie van je belangrijke documenten en sla deze op in bv. je e-mailaccount.

Kledij en schoeisel

Stevige wandelschoenen (! Nieuwe schoenen zeker inlopen)

Lichte en luchtige kledij

Zwemgerief, badhanddoek

Hoofddeksel, zonnebril

Ev. Sjaal om de schouders te bedekken tijdens kerkbezoeken

regenkledij

warme kledij

schoenen, sandalen, slippers, waterschoenen (geen zandstranden)

Hygiëne en verzorging

handdoeken en washandjes, shampoo en zeep

tandenborstel en tandpasta, scheergerief

zonnecrème, after-sun en lippenzalf

persoonlijke medicatie (zeker als je allergieën zoals bvb hooikoorts hebt!)

tampons, maandverband

reservebril of lenzen

zakdoeken Bijkomend materiaal

Lunchpakket (+drank) voor de eerste dag

Slaapzak of bedovertrek, onderlaken en kussensloop (zijn niet aanwezig in het appartement)

dagrugzakje

drinkbus, bord, beker (geen glas), bestek, afsluitbare brooddoos

keukenhanddoek, vaatdoek en aardappelmesje

plastieke zakjes voor afval onderweg

fototoestel, ev. Verrekijker

ev. Zaklamp, zakmes

leesboek, reisgids, woordenboekje, notitieboekje

gezelschapspelletjes, bal, waterspelletjes,…

CD’s voor in de bus (of USB stick)

!! De bagageverzekering is niet standaard inbegrepen in de prijs. Wie dat wil kan een uitgebreide verzekering nemen, mits toeslag. Gelieve hiervoor contact op te nemen met KrisKras !!

29

Reisapotheek In de KrisKras-EHBO-kit zit een beperkte selectie materiaal voor noodgevallen. Je neemt dus best een eigen EHBO-kitje mee:

Pijnstillers

Persoonlijke medicatie (denk aan de pil, pillen tegen allergie..)

Ontsmettingsmiddel

Zonnecrème, aftersun, lippenbalsem

Pleisters, verband, Second skin (zoals Compeed) tegen blaren

Een middel tegen diarree (vb. Imodium)

Ev. Een antibioticum

Koortswerend middel

Anti-muggenmiddel (obv DEET), zalf tegen muggenbeten

Iets tegen misselijkheid en braken

Optioneel: iets tegen reisziekte, ontsmettingsdoekjes, desinfecterende handgel.. Vertrek gezond en fit op reis. Laat iets aan tand- of andere pijnen doen voor je vertrekt. Heb je bijzondere allergieën die parten kunnen spelen op reis of volg je een speciale medische behandeling of zijn er andere omstandigheden die belangrijk kunnen zijn voor de reisbegeleider om weten, dan kan je dit vooraf melden.

Reisgidsen Volgende reisgidsen behoren tot de KrisKras-bibliotheek en deze zal ik dan ook meenemen op reis:

ANWB Gardameer Actief

ANWB extra, Gardameer

Trentino Look Around, garda Trentino guide

Merian Live. Gardameer ontdekken en beleven

Verona. New practical guide.

Marco Polo. Gardameer

Indien jullie nog andere reisgidsen of interessante lectuur zouden bezitten mogen jullie deze natuurlijk altijd meenemen. !! Alle bagage liefst in 1 grote rugzak of reistas. Breng geen harde koffers mee, deze zijn veel moeilijker te stapelen in de koffer van het minibusje.

30

Vervoer Onze trip doen we met een minibus. Ikzelf en twee personen onder jullie, zorgen ervoor dat we veilig en wel op onze bestemmingen geraken. Hieronder enkele afspraken en weetjes:

chauffeurs moeten ouder zijn dan 23 jaar, minimum 1 jaar hun rijbewijs hebben en over wat rijervaring beschikken

het minibusje is omnium verzekerd

in de minibus wordt niet gerookt

aanwezige autogordels, ook achterin, moeten altijd gedragen worden

de persoon naast de chauffeur slaapt niet. Zo is het aangenamer rijden voor de chauffeur en kan de co-piloot mee de weg helpen zoeken.

We stoppen op regelmatige tijdstippen om de benen te strekken en te wisselen van Chauffeur (om de 2u)

!! verkeersboetes zijn voor eigen rekening van de chauffeur !!

Minibus taakverdeling

De zitplaatsen in de minibus

Attentie!! Ook in de minibus gaat het er soms actief aan toe! Ziehier het minibus-rollenspel : Passagier 1: Chauffeur Jij bent de meest verantwoordelijke persoon die iedereen moet vertrouwen, alle bochten worden zorgvuldig voorbereid en mogelijke obstakels vermeden. Passagier 2: Co-piloot Jij zal de route voorbereiden en bent verantwoordelijk dat we op het juiste uur en de juiste plaats aankomen. De remafstand moet ook juist ingeschat worden.

Passagier 3: Candyman De snoepjes en het eten staan aan jouw voeten en voor de bedeling ervan ben jij verantwoordelijk. Ten minste één snoepje om het anderhalve uur.

31

Passagier 4: Distributor Je bent in onze minibus de spilfiguur wat betreft eten, drinken, spelletjes, discussies, etc. Niets zal aan uw aandacht ontsnappen. Alle materialen en info zullen langs jou passeren. Houdt ook de stand bij. Passagier 5: Control-executive Jij bent de laatste die instapt maar de eerste die uitstapt m.a.w. je regelt alles wat er zich buiten de minibus afspeelt gedurende de stoptijden. Je zorgt er tevens voor dat er niets achterblijft en ook dat er niemand achterblijft. Telaatkomers geef je een berisping. Passagier 6: Sleepy In deze positie valt er eigenlijk niets anders te doen dan te slapen, jij bent de laatste die uit ons busje stapt maar ook de eerste die terug instapt. Je zit zeer comfortabel en hebt bovendien een vrij goed zicht, slapen is de boodschap. Eigenlijk hoeft u totaal niets te doen. Slaap- en rusttijden dienen uiteraard gerespecteerd te worden. Passagier 7: Luggage master Je zal erop toezien dat iedereen in staat is zijn bagage te bereiken en krijgt wat hij/zij vraagt. Je hebt het minste uitzicht van de gehele minibus. Ook zorg je ervoor dat de kleren tijdig droog raken door het installeren van een waslijntje.

Passagier 8: Floor Manager Bij platte band ben jij verantwoordelijk voor de vervanging, ook de kilometerstanden, het oliepeil en de hoeveelheid diesel worden nauwkeurig bijgehouden.

32

Deelnemers

Piet Herssens Reizigerslaan 16 9200 Grembergen Tel: 0494/20 60 09 piet_herssens@hotmail.com

Roosmarijn De Coninck Stationsstraat 256 1700 Dilbeek Tel: 0498/39 17 56 rozeke56@hotmail.com

Anke Vaes Biezenkouter 20 9940 Evergem Tel: 0479/09 88 01 Anke_vaes@hotmail.com

Sarah Vercruyce Kronekalseide 305 9990 Maldegem Tel: 0499/16 56 65 Sarah.vercruyce@gmail.com

Sarah Van Damme Dokter Honore Dewolfstraat 8 9700 Oudenaarde Tel: 0478/63 08 98 sarahvandamme@yahoo.com

Samuel De Vilder Akkerstraat 35 9060 Zelzate Tel: 0474/88 62 67 samueldevilder@hotmail.com

Dorien Benaets Aarschotsesteenweg 462 b 02.01 3012 Wilsele Tel: 0497/ 64 17 73 Dorien_benaets@hotmail.com

Sofie Van Stappen (reisbegeleider) Hovenierstraat 29 b 201 3800 Sint-Truiden Tel: 0485/53 05 91 Email: vanstappensofie@gmail.com

33

Noodnummers

Alarmnummer: 112

Brandweer: 115

Politie: 113

Medische hulp: 112

Cardstop (Banksys): + 32 70/344 344 (om je bankkaart bij verlies of diefstal te laten blokkeren)

Eurocross Alarmcentrale: +32 2 272 09 00 (voor alle ziekenfondsen, behalve Soc. Mut, die bellen +32 2 272 08 80)

Europese verzekering (je verzekering via Kriskras): +32 3 253 64 15

Sim-kaart laten blokkeren: Proximus: +32 78 05 6000

Mobistar: +32 495 95 95 00

Base: +32 486 19 19 99

Landcodes: Bellen naar Italië +39 Bellen naar België +32

Bronnen

Reisbundels Kriskras 2010 – 2013

http://nl.wikipedia.org/wiki/Hoofdpagina

http://www.lagodigarda.nl

http://www.voorbeginners.info/italie/

Marco Polo reisgids Gardameer

Merian Live! Gardameer

ANWB extra reisgids: Gardameer

34

Reiskriebels

………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………….. ……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………… ………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………… ………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………

35

………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………….. ……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………… ………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………… ………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………