Hij heeft een trainingscentrum waar hij jong talent begeleidt, om ze naar de top van hun professionele bokscarrière te krijgen. Zelf bokste hij een aantal wereldtitels bij elkaar, van Australië tot Californië. Raymond Joval over broken promises en zijn vrouwen.

TEKST VICTORIA

KOBLENKO

BEELD MARCEL KRIJGER

SPORT, SEX EN SPELEN

‘ Ik durf niet altijd uit te spreken hoe ik zou willen leven’

Victoria Koblenko in de boksring met Raymond Joval

58

Wat is je eerste herinnering aan Suriname?“De geur van de mangobomen.”Zat je daar altijd in?“Ja, in al die bomen. Ik werd na de scheiding van mijn ouders op mijn vierde door mijn moeder achtergelaten bij familie in Surina-me.” Hoe was dat?“Mijn broertje en ik zaten op een groot erf met twee oma’s. We zijn opgevoed door vrouwen.”!ey must have loved you to death.“Mijn moeder was niet zo geliefd. Ze had een ‘scherpe’ mond. Mijn groottante hield haar de hand boven het hoofd, maar toen zij over-leed kreeg ik het zwaar. Het was niet fair. Vergeleken met wat ande-ren deden, was wat ik deed altijd erger. Ik werd erger gestraft.” Af en toe een schop onder je kont kan geen kwaad toch?“Latjes.”Hoe bedoel je? Houten latjes op je billen?“Overal.”Waar kreeg je straf voor?“Kinderdingen. Kattenkwaad. Niet op tijd zijn om af te wassen. Ik nam geld dat niet van mij was.” Nam je of stal je?“Tuurlijk was het stelen, het was niet mijn geld.” Wat deed je met dat geld?“Eten kopen. Eerst langs een luxe broodjeszaak onderweg naar

school. En tijdens de pauze een broodje gehakt voor 35 cent. Na school ging ik niet direct naar huis met de bus, maar lopen om zo softijs te kunnen kopen. En zuurwater of suikerzand.”Kreeg je geen zakgeld?“Jawel, maar alleen om zegeltjes te kopen, spaarzegels. Dat spaar-geld staat nog steeds ergens op mijn Surinaamse rekening.”Hoe vaak zag je je moeder?“Elk jaar. Dan was het een fantastische maand. Niemand sloeg me, niemand schreeuwde. Ik was eerder thuis, hoefde niet te slenteren op straat. Ik reflecteerde de liefde die zij me gaf.” Gaat je familie in Suriname dit verhaal ook lezen? “Zo slecht was het niet hoor, maar mijn jeugd had fijner gekund. Andere kinderen om me heen werden anders behandeld dan ik.”En hoe ging je om met dat gevoel van onrechtvaardigheid?“Ik keerde naar binnen. Ik ben mijn eigen wereld gaan creëren en werd daar sterker van.”

MOLLIGE JOVALWanneer ging je naar Nederland?“Ik werd opeens van school gehaald. Ze durfden niet tegen me te zeg-gen dat ik naar Nederland moest. Normaal als je bleef zitten, werd je gestraft en kreeg je geen nieuw uniform voor een nieuw schooljaar. Maar ik was gewoon overgegaan, dus het was raar dat ik niet naar de kleermaker werd gestuurd. Toen ben ik thuis gaan zoeken en vond ik een vliegticket naar Nederland.”

Met welk gevoel zat die twaal"arige jongen in het vliegtuig?“Ik verheugde me erop om bij mijn moeder te gaan wonen. Ik had al bepaald dat ik LTS zou gaan doen en stortte me op school.”Hoe was het contact met je vader? “Toen ik negen was, had ik hem in Suriname ontmoet. Er stak een man de straat over en mijn oma zei dat het mijn vader was. Ik leerde hem die middag kennen. Ik had eerder een foto van hem gezien. Hij had goede intenties getoond en hij nam zijn verantwoordelijkheid door me op te zoeken, ook al was hij met z’n nieuwe gezin. Toen had ik er vier broertjes bij.” Maar je wist nog niet waarom je moeder eerder voor je vader heeft moeten vluchten?“Het contact met mijn vader bleef goed tot de dag dat mijn moeder me alles vertelde.”Toen was je volwassen genoeg om te kunnen begrijpen wat tot de scheiding heeft geleid?“Ja. Op mijn zeventiende kwam ik hem weer een keer op straat tegen en toen heb ik hem genegeerd. Pas jaren later hebben we onze relatie weer opgepakt.”

Dus je moeder is eigenlijk een moeder en een vader voor je ge-weest?“Mijn moeder is mijn nummer één fan. Zij stond aan de wieg van mijn topsportcarrière.”Hoe?“Ik ben pas op mijn negentiende begonnen en zonder draagvlak voor topprestaties haal je het niet. Ze heeft een thuis weten te creëren dat topsportminded was.” Dat lijkt me lastig met een Surinaamse keuken.“Ik was altijd een beetje mollig. Toen ik begon met sporten, moest ik dat eraf trainen. Daar heeft mijn moeder voor gezorgd. Als je de ijs-kast openmaakte, was er standaard sla, yoghurt en spa blauw. Geen gekke dingen. Er was een dieetschema om mij heen gebouwd, met daarin wanneer er precies gekookt werd. Wanneer er apart gekookt moest worden. Alle Surinaamse kookgewoontes werden de deur uit gedaan.” Totdat je op je 24ste de deur uitging?“Nee, totdat mijn moeder de deur uitging.”Hoe bedoel je?“Mijn moeder ging in New York wonen. Dat werd voor mij een stimulans om het daar te gaan proberen. Regilio Tuur zat er toen ook al. Dus ik had twee hele goede redenen om daar naartoe te gaan.”

PASPOORT IN DE WASMACHINEIn 1992 deed je mee aan de Olympische Spelen en werd je onte-recht uit het toernooi geknikkerd door foute jurering. In 1993

haalde je als amateur brons bij het WK. Wat bracht die bron-zen medaille op? “Ik was 25. Uit trainingen bleek dat ik het professioneel aan zou kun-nen. Maar in Nederland was de markt aan het a!rokkelen. Dus ik ging naar New York. Twaalf partijen gewonnen, goede advocaat op het regelen van vergunningen gezet en vijftien maanden gebleven op een visum van drie maanden.”Niet slim.“Nee. Ik kreeg op John F. Kennedy International Airport een stempel in mijn paspoort en werd teruggestuurd naar Nederland.”En toen heb je per ongeluk je paspoort met stempel in de was-machine gegooid?“Zoiets. Maar toch ben ik een tweede keer teruggestuurd. Elke keer als mijn naam in de computer kwam, ging er een alarm af op JFK.”Vandaar dat je je in Europa op het boksen moest concentreren. Geen vetpot lijkt me.“In 1997 ben ik in Nederland gaan boksen. Mijn gemiddelde was 1,5 partij per jaar… Maar de details komen binnenkort in mijn boek te staan.”

Hoezo komt er een boek?“Toen ik in de jaren tachtig op trainingskamp was in de Sovjet Unie, zag ik in de bibliotheek daar rijen vol boeken over boksen en worste-len. Iedere kampioen of topper moest een boek schrijven. Kennis de-len was een must.” Lang leve het communistische ideaal.“Toen wist ik dat ik ooit een boek zou schrijven, al had ik op dat mo-ment nog geen partij gespeeld.”De immigratiedienst op JFK-Airport gaat een cruciale rol spe-len in dat boek.“Ja en nee. Ik wilde iets van mezelf maken in Amerika. Maar in Ame-rika zien ze je als een wagonnetje dat een zetje krijgt, en vervolgens kijken ze hoe het gaat. Dan krijg je misschien een motor. En daarna mag je de berg af. Toen ik terug was in Nederland leerde ik een beetje boksen. Eric van den Berg heeft zijn kennis met me gedeeld.” En toen werd de broer van je manager opgepakt in verband met een xtc-zaak.“Tuur had afscheid van die manager genomen, ik kwam er net kijken.” Hij had je best mogen waarschuwen dan.“Er gingen een heleboel wedstrijden niet door. Daarna ben ik met een matchmaker en een Duitse promotor gaan werken.”

SURINAMERS EN RUSSENHeb je het maximale uit je carrière gehaald?“Nee.”Waar is dat aan te wijten?“Ik had niet genoeg kennis en durf om dingen te eisen.”

‘ ER STAK EEN MAN DE STRAAT OVER EN MIJN OMA ZEI DAT HET MIJN VADER WAS’

6160 SPORT, SEX EN SPELEN

Zoals?“Papieren regelen in Amerika was essentieel voor mijn carrière. Dat had ik moeten eisen bij mijn manager.”Wat voor kennis miste je?“De zakelijke. De markt was er in Nederland en Europa niet naar en ik wist niet hoe ik mezelf in die markt moest positioneren.” Je was intussen vader van vier kinderen. Wist je wel hoe je je als vader moest positioneren?“Ik heb bij mijn vader nooit kunnen a"ijken hoe ik vader moest zijn. Maar ik heb veel afgekeken bij mijn vrouw, Lisinka.”Wat is het recept voor jullie relatie van 22 jaar?“Veel weg van huis zijn.”!at’s all?“Nee, er moet een stabiele basis zijn. Ik had besloten om mijn leven om haar heen te bouwen mét haar.”Alleen met haar?“Ik durf niet altijd uit te spreken hoe ik zou willen leven.”Hoe?“Breed.”Met meerdere mensen?“Ja, maar de maatschappij accepteert dat niet altijd.”Is die wens er ook in het begin van jullie relatie geweest?

“Dat gedachtegoed, de wens is er al lang. Maar het blijft wishfull thinking.”Wishfull thinking?! Je bent een Surinamer! “Wat heeft dat te maken met het zijn van een Surinamer?! Ik ken ook een paar Russen die…”Kan best, maar JULLIE hebben het imago! Heb je wel kunnen leven zoals je dat zou willen?“Af en toe. Lisinka had besloten om niet met me mee te gaan naar Amerika. Daar kreeg ik een relatie met een andere vrouw. Je wilt huisje boompje beestje en dan pas een kindje. Maar opeens was ze zwanger. Ik was toen al bijna vijf jaar met Lisinka.” En toen moest je aan je vriendin in Nederland vertellen dat je vader zou worden.“Dat was een moment waarop ik een beetje durfde te zeggen, hoe ik zou willen leven. Natuurlijk met de gedachte aan hoe het voor hen beiden zou zijn. Hoe hun omgeving zou reageren.” Uiteindelijk vertrok !eresa, je vrouw in Amerika, met jullie dochter terug naar Finland.“Ja, ook dat werd een broken promise. Maar ik kon me toen wel con-centreren op het boksen in Amerika.”

RIDDER JOVALHoe ben je eigenlijk gaan boksen?“Ze heette Mila. Ik was voor het eerst verliefd. Op een avond in de voormalige discotheek IT in Amsterdam stond ze te praten met een

jongen. Hij gaf me een duwtje. Er ontstond een handgemeen en ik werd eruit gezet. Heb ik een uur buiten gelopen, maar ze kwam niet. De volgende dag aan haar deur maakte ze het uit. Dat is de eerste en de laatste keer dat ik heb gevochten om een dame.”Je was achttien.“Eerst ging ik natuurlijk naar de co#eeshop. En ik raakte depressief, had opeens zeeën van tijd over en wilde me ergens op storten. Dat werd boksen.”First love is such sweet despair.“Ik was goed de weg kwijt. Heb acht maanden droog gestaan.”Is dat record later ooit verbroken?“Nee.”Je hebt geen sex voordat je de ring ingaat?“Het is goed om spanning te hebben. Dan ben je scherper, dan zie je ‘het gevaar’ sneller aankomen.”Hoezo, ben je na sex dan helemaal ontspannen?“Uh, als je het goed doet wel. Dus vijf tot zes weken voor een wed-strijd: geen sex.”Heb je dat in een van die communistische sportboeken gelezen?“Nee, in het boek van Mohammed Ali. Ik zou het andersom ook niet willen testen. Ook niet toen ik amateur was. Het geeft gewoon geen goed gevoel over je prestatie in de ring.”

Maar hoe streng neem je dat? Mag je dan ook zes weken niet de hand aan jezelf slaan?“Ieuw.”Haha, je moet dus letterlijk alles binnen houden?“Dat is mooie spanning voor daarna. What the fuck moet je met mas-turberen?! Dat doe je als je veertien of vijftien bent. Masturberen vol-wassen mensen echt?”Oké, oké. We dwalen af van het boksen… Heb je er nou een beetje geld mee verdiend? “Niet genoeg. Nee, ik heb er geen geld mee kunnen verdienen. Ik heb veel geld moeten steken in de voorbereiding en die omslag niet kun-nen maken. Heb veel geïnvesteerd.”En nu investeer je in de jongeren van Amsterdam-Zuidoost, in je boksschool.“Ja, ik ben vertegenwoordiger van het boksen. Ik mag met jonge ta-lenten werken en ze begeleiden in hun weg naar de top van hun car-rière.” Het heeft Hare Majesteit behaagd je te ridderen in de Orde van de Nederlandse Leeuw voor het werk dat je voor jongeren doet. “Jongeren in mijn buurt discipline bijbrengen door de sport. Wakker worden, een beroep uitoefenen waarmee je je gezin onderhoudt. Dat is geluk!”Ben je trots?“Vooral op mijn kinderen. Dat is altijd een droom geweest met Lisinka. God did well.”

‘VIJF TOT ZES WEKEN VOOR EEN WEDSTRIJD: GEEN SEX’

RAYMOND JOVALGeboren in Den Haag, op 15 septem-

ber 1968. Grootste prestaties:

bronzen medaille tijdens het WK in

1993 (middengewicht) als amateur,

WBU wereldtitel in 1999 als profes-

sional. Grootste schandaal in zijn

carrière: de achtste finales van de

Olympische Spelen van 1992. In het

gevecht tegen de Algerijn Ahmed

Dine verloor hij op punten terwijl

tijdens de partij Joval overduidelijk

de sterkste van de twee was.

62 SPORT, SEX EN SPELEN