‘WAKE UP VOOR ONDERWIJS’RAPPORT

2

INHOUDInleiding 3Het onderzoek 4Conclusies 9Politieke eisen 9Tot slot 10Bijlage: Volledige vragenlijst 11

INHOUDSOPGAVE

3

INLEIDING

INLEIDINGGoed onderwijs is noodzakelijk voor een samenleving. Naar ons idee moet onderwijs van ons allemaal zijn: een publieke voorziening die door de samenleving gegarandeerd wordt. Onderwijs moet toegankelijk zijn, zonder financiële drempels en van hoge kwaliteit. Dat betekent dus ook dat docenten goed opgeleid moeten worden.

Daarnaast moet onderwijs verheffen. Opgeleide mensen zijn kritische mensen, die zo hun eigen situatie kunnen verbeteren. Het is ook belangrijk dat iedereen op school meer leert dan alleen taal en rekenen. Iedereen moet worden voorbereid op leven in onze samenleving. Tot slot speelt zeggenschap een belangrijke rol: niet de markt of managers moeten dicteren wat goed is, maar leraren en leerlingen zelf moeten het voor het zeggen hebben. Zij weten het best wat er speelt.

De afgelopen jaren is vooral gefocust op behoud van de studiefinanciering, met als belangrijk moment een demonstratie op 14 november 2014 op het Malieveld met zo’n 5.000 scholieren, studenten en ouders. Hier heeft ROOD een belangrijke rol in gespeeld, samen met een aantal andere landelijke (jongeren)organisaties. Daarnaast werden vorig jaar het Bungehuis en Maagdenhuis in Amsterdam bezet. Studenten kwamen in actie tegen het rendementsdenken en het gebrek aan democratie op hun universiteit. Kortom: het rommelt in onderwijsland.

Om zicht te krijgen op wat er leeft in het onderwijs is ROOD in november 2015 gestart met een groot onderzoek onder studen-ten, scholieren en docenten van universiteiten, hbo’s, mbo’s en middelbare scholen. De afgelopen maanden sprak ROOD met meer dan 1.300 jongeren in het hele land. Door middel van een korte vragenlijst is onderzocht hoe studenten, scholieren en docenten denken over hun onderwijs.

De belangrijkste resultaten en aanbevelingen staan in dit rapport.

4

HET ONDERZOEKSTEEKPROEFDit rapport is gebaseerd op een korte vragenlijst die bij negen van de tien respondenten persoonlijk is afgenomen. Zo kon toelichting worden gegeven bij de verschillende vragen en kon er om een toelichting worden gevraagd bij de antwoorden van geënquêteerden. Een klein deel is via de website zelf door mensen ingevuld. In totaal hebben 1.319 mensen de vragenlijst in-gevuld. Er waren twee verschillende versies: één voor studenten/scholieren en één voor docenten/onderzoekers. Van de 1.319 personen die de vragenlijst hebben ingevuld, was 4,6 procent docent/onderzoeker (61 personen). De rest was scholier/student.

VERDELING STUDENT/SCHOLIER EN DOCENT/ONDERZOEKER

De vragenlijsten zijn voornamelijk door lokale ROOD-groepen in het land afgenomen. Zij zijn willekeurige scholen binnen-gelopen om jongeren te ondervragen. Het is hierdoor een random steekproef, maar er zijn wel een aantal steden oververte-genwoordigd. De verdeling van de drie steden die het meest vertegenwoordigd zijn, staat hieronder in de infographic. Andere steden waar veel jongeren gesproken zijn, zijn Nijmegen, Zwolle, Rotterdam, Alkmaar, Weert en Den Haag.

PLAATS VAN DE SCHOOL/UNIVERSITEIT

scholier /student

docent / onderzoeker

95,4%

5,6%

Groningen

Amsterdam

Utrecht

Overig

40,1%35,6%

11,213,1

762 personen (ongeveer de helft van de deelnemers ) is gevraagd welk type onderwijs zij genieten, omdat deze vraag pas is toegevoegd toen de enquête al liep. De verdeling, die daarbij naar voren kwam, is: 10 procent voortgezet onderwijs, 42 procent mbo, 26 procent hbo en 22 procent universiteit.

HET ONDERZOEK

5

VRAGENLIJSTENDe vragenlijst voor studenten en scholieren bevatte de volgende inhoudelijke vragen:• Op mijn school/opleiding wordt naar mijn mening geluisterd. • De kwaliteit van mijn onderwijs kan beter. • Als ik wat op mijn school/opleiding kon veranderen, dan… (open vraag).• Onderwijs zou gratis moeten zijn.

De vragenlijst voor docenten en onderzoekers bevatte de volgende inhoudelijke vragen:• Ik krijg de ruimte om mijn onderwijs in te vullen zoals ik dat wil. • Ik heb genoeg tijd om mijn beroep goed uit te oefenen.• Als ik wat op mijn school/opleiding kon veranderen, dan… (open vraag).• Onderwijs zou gratis moeten zijn.

Daarnaast werden er nog enkele persoonlijke gegevens gevraagd. Zie de bijlage voor de volledige vragenlijsten. RESULTATEN MEERKEUZEVRAGENDe resultaten van de meerkeuzevragen zijn hieronder in diagrammen weergegeven.

Op mijn school/opleiding wordt naar mijn mening geluisterd (scholieren/studenten):

VERDELING SCHOOLTYPE

Voortgezet onderwijs

Mbo

Hbo

Universiteit42%

22%10%

26%

HET ONDERZOEK

Oneens Eens

5,6%

14,4%

35,9%34,8%

9,3%

6

De kwaliteit van mijn onderwijs kan beter (scholieren/studenten):

HET ONDERZOEK

3,3%

14%

25,5%

35,8%

22,9%

Oneens Eens

3,3%

18%21,3%

41%

16,4%

Oneens Eens

23% 23%

29,5%

18%

6,5%

Oneens Eens

Ik krijg de ruimte om mijn onderwijs in te vullen zoals ik dat wil (docenten/onderzoekers):

Ik heb genoeg tijd om mijn beroep goed uit te oefenen (docenten/onderzoekers):

7

6%

12,1%

16,8%19,5%

45,6%

Oneens Eens

5,8%

12,4%

16,5%

19,8%

45,5%

Oneens Eens

8,2%4,9%

22,6%

14,8%

49,2%

Oneens Eens

Onderwijs zou gratis moeten zijn (scholieren/studenten en docenten/onderzoekers):

Onderwijs zou gratis moeten zijn (scholieren/studenten):

Onderwijs zou gratis moeten zijn (docenten/onderzoekers):

8

RESULTATEN OPEN VRAAG DOCENTEN/ONDERZOEKERSEen aantal dingen vielen op bij de antwoorden op de open vraag. Bijna alle docenten en onderzoekers noemden in de open vraag het probleem van werkdruk:

‘Ik zou minder tijd willen besteden aan administreren en verantwoorden. Ik zou mijn tijd willen gebruiken voor het geven en voorbereiden van lessen.’ (R, mbo Utrecht)

‘Veel meer contacturen/tijd met studenten, serieuzer/meer aandacht voor onderzoek, meer kennisoverdracht/didactische scholing.’ (C, Universiteit Utrecht)

‘Kleinere klassen. Meer tijd voor onderwijsontwikkeling.’ (Anoniem, Hogeschool Groningen)

‘Werkdrukvermindering van docenten.’ (F, middelbare school IJmuiden)

RESULTATEN OPEN VRAAG SCHOLIEREN/STUDENTENBij de scholieren en studenten werden veel verschillende antwoorden gegeven. Sommige antwoorden gingen over de betref-fende school/universiteit en waren dus heel lokaal (‘Betere organisatie van het bestuur van de school’ – L, Haagse Hogeschool). Andere antwoorden gingen juist over onderwijs in brede zin (‘Het rendementsdenken’ – B, Erasmus Universiteit). Vaak ging het ook over de kwaliteit van het onderwijs (‘Betere lessen’ – R, mbo Weert). Daarnaast werden de hoge kosten van ons onderwijs een aantal keer genoemd (‘De prijs! Ik moet zoveel betalen elke maand!’ – M, Hogeschool van Amsterdam). Klassengrootte kwam ook meerdere keren aan bod(‘Ik zou de klassen kleiner maken.’ – J, middelbare school Groningen).

9

CONCLUSIESSCHOLIEREN/STUDENTEN20 procent van de scholieren en studenten geeft aan dat er op hun school of opleiding niet naar ze wordt geluisterd. 35,9 procent is hier neutraal over. Ruim de helft van de scholieren en studenten vindt dat de kwaliteit van hun onderwijs beter kan (58,7 procent). 25,5 procent is hier neutraal over.

DOCENTEN/ONDERZOEKERSRuim een op de vijf docenten en onderzoekers geeft aan dat ze hun onderwijs niet kunnen invullen zoals zij dat zouden wil-len (3,3 procent plus 18 procent). 21,3 procent is hier neutraal over. Werkdruk is bij deze groep het grootste probleem. Ruim de helft geeft aan dat er niet voldoende tijd is om hun beroep goed uit te kunnen oefenen (52,5 procent).

GRATIS ONDERWIJSDe opvallendste conclusie is dat ruim twee derde van de jongeren vindt dat onderwijs gratis zou moeten zijn (65,1 procent). Bijna de helft van de jongeren zegt het er zelfs volmondig mee eens te zijn (45,6 procent).

POLITIEKE EISENUIT DIT ONDERWIJSONDERZOEK ONDER RUIM 1.300 NEDERLANDSE JONGEREN KOMENDE VOLGENDE POLITIEKE EISEN VOORT:

• Onderwijs in Nederland moet gratis zijn. ROOD beseft dat dat niet van de ene op de andere dag mogelijk is. Maar er kun-nen concrete stappen gezet worden. Denk aan het (geleidelijk) afschaffen van les- en collegegeld, het gratis maken van materialen en boeken, de ‘vrijwillige’ ouderbijdrage op het mbo afschaffen en het invoeren van een studiebeurs die geen drempels opwerpt zoals het schuldenstelsel dat nu doet.

• De kwaliteit van het onderwijs moet drastisch verbeterd worden. Dat kan door docenten de best mogelijke opleiding te laten volgen. De kwaliteit van lerarenopleidingen moet dan ook flink omhoog. Verder is het belangrijk alleen daadwerkelijk bevoegde krachten voor de klas te hebben.

• Er moet meer zeggenschap komen voor scholieren, studenten en docenten. Nu is vaak een manager de baas over een school. Als de mensen die zich iedere dag in de klas bevinden meer voor het zeggen krijgen, gaat de kwaliteit van ons onderwijs omhoog en zal er minder geld verspild worden. Ook wordt zo de betrokkenheid van scholieren, studenten en docenten versterkt.

• De werkdruk voor docenten moet omlaag. Zij zijn te veel bezig met papierwerk en het kwantificeren van gegevens, waar-door er minder tijd is voor wat echt belangrijk is: het lesgeven zelf.

• Er moeten kleinere klassen komen. Dat bevordert de kwaliteit van het onderwijs (meer aandacht voor iedere scholier/stu-dent) en het vermindert de werkdruk voor de docent.

CONCLUSIES / POLITIEKE EISEN

10

TOT SLOTROOD, jong in de SP, zet zich vanaf haar oprichting in voor het verbeteren van het onderwijs. Lokaal zijn in verschillende ste-den in het land al vele acties gevoerd op middelbare scholen, mbo’s, hbo’s en universiteiten. Landelijk heeft ROOD zich door de jaren heen hard gemaakt tegen de ophokplicht, voor een ov-kaart voor mbo en voor het behoud van de basisbeurs. Er zijn successen geboekt, zowel lokaal als landelijk, maar er is nog steeds een hoop mis in het onderwijs. Daarom zal ROOD de strijd blijven voeren voor goed en toegankelijk onderwijs voor iedereen. Dit onderzoek, onder ruim 1.300 jongeren, sterkt ons in het voeren van die strijd. Iedere jongere die samen met ROOD wil optrekken voor ons onderwijs, is van harte welkom.

Wij roepen alle politieke partijen in Nederland op om buitengewoon serieus naar dit onderzoek te kijken en de politieke eisen over te nemen om zo het onderwijs beter te maken. Maar liefst twee op de drie jongeren geeft aan dat onderwijs gratis zou moeten zijn. Dat is een zeer duidelijk signaal dat we niet kunnen negeren. Ook zeggenschap en de kwaliteit van onderwijs komen duidelijk naar voren. Tijd om weer op te gaan bouwen, in plaats van af te breken.

Laten we samen de strijd aan gaan voor kwalitatief goed en gratis onderwijs. Dat kan, als we samen besluiten om daarop in te zetten. Want een andere wereld is mogelijk.

TOT SLOT

11

BIJLAGE: VOLLEDIGE VRAGENLIJST Hieronder staat de enquête zoals deze op de computer of smartphone ingevuld kon worden:

BIJLAGE

ROOD.SP.NL