Rabbi Moshe Feinstein

Rabbi Moshe Feinstein (1895 – 1986 / 5655 – 5746)

1

HaRav HaGaon Rabbi Moshe Feinstein,s.z.l. was een Litouwse-PoolseOrthodoxe Rabbi, wetenschapper en Decisor (‘posek: eengezaghebbende rechter van vragen met betrekking tot de JoodseWet-codex ‘Shulchan Aruch’), die wereldwijd bekend staat om zijnexpertise op het gebied van Halacha. Hij werd door velen beschouwd alsde Rabbinale hoogste autoriteit voor de Torah-getrouwe Joden inNoord-Amerika in de 20ste eeuw.. In deTorah-wereld werd hij gewoonlijk‘Rav Moshe’ of ‘Reb Moshe’genoemd.

Biografie

Rav Moshe werd, volgens de Hebreeuwse kalender, op de 7e dag vanAdar, 5655 (traditioneel de geboorte- en sterfdatum van de Bijbelse‘Moshe Rabbenu’) in Uzda, in de buurt van Minsk, Wit-Rusland, geboren.Zijn vader was Rabbijn van Uzdan, een stad die deel uitmaakte van hettoenmalige Russische Rijk. Verder is hij een afstammeling van RabbiYom Tov Lipman, Rabbijn van Kapolye, die verantwoordelijk is voortalrijke gepubliceerde commentaren op de Talmoed.Rav Moshe studeerde primair bij zijn vader en in Yeshivot gelegen inSloetsk, Shklov en Amstislav voordat hij als Rabbijn van Lubań werdaangesteld voor een periode van zestien jaar. Hij was klein vangestalte, maar zeer groot in intellect.

2

3

In 1920 trouwde Rabbi Moshe Feinstein met Shima Kustanovich, zijnlevenslange partner aan wie hij al zijn materiele belangentoevertrouwde. Zij kregen in Rusland drie kinderen: Faye Gittel (dietrouwde met Rav Moshe Schisgal ZL in Amerika), Shifra,s.z.l. (dietrouwde met Rabbijn Dr. Moshe David Tendler, Mora D’Asra van decommunautaire Synagoge in Monsey, en met Magid Shiur(Talmoed-docent) en professor in de biologie aan de Yeshiva University)en David (die zijn vader opvolgde als Rosh Yeshivah van ‘MesivtaTiferes Yerushalayim’).Er werd hen nog een zoon geboren in Amerika, Reuven (momenteel RoshYeshivah van de Staten Island, een tak van MTY).Onder toenemende druk van het Sovjet-regime, verhuisde hij met zijngezin naar New York City in 1936, waar hij woonde voor de rest van zijnleven.

De Feinstein-dynastie

4

Rav Moshe Feinstein settelde zich langs de oostkust van New York, inde Joodse buurt van East Side, waar hij de Rosh Yeshiva werd van‘Mesivtha Tifereth Jeruzalem’. Deze Yeshiva werd wereldberoemd doorzijn aanwezigheid. Later stichtte hij een nieuwe tak van deze Yeshiva inStaten Island, New York. Deze Yeshiva wordt nu geleid door zijn zoonRabbi Reuven Feinstein, terwijl zoon Rabbi Dovid Feinstein hetManhattan gedeelte leidt.

Mesivtha Tifereth Jeruzalem in Lower East Side, Manhattan in New York

Rav Moshe Feinstein was voorzitter van de Unie van OrthodoxeRabbijnen van de Verenigde Staten en Canada, als ook voorzitter van de‘Moetzes Gedolei HaTorah’ (raad van Grote Wijzen) van Agudath Israëlin Amerika vanaf de jaren 1960 tot aan zijn dood. Rabbi Feinsteinspeelde ook een actieve rol in het leiderschap van Israël’s ‘ChinuchAtzmai’ (een alternatief schoolsysteem voor Orthodoxe kinderen inIsraël).

5

Rabbi Moshe Feinstein werd door velen vereerd als de ‘Gadol Hador’(grootste Torah wijze van de generatie), dit samen met Rabbi YaakovYisrael Kanievsky (1899–1985), Rabbi Yonasan Steif (1877-1958), RabbiElyah Lopian (1872–1970), Rabbi Aharon Kotler (1891-1962), RabbiYaakov Kamenetsky (1891-1986), en Rabbijn Yosef Shalom Elyashiv(1910-2012), hoewel verschillende van hen veel ouder waren dan hij.

6

Rav Moshe Feinstein werd algemeen erkend als prominent Torah-wijzeen ‘posek’ (Halachisch decisor) van zijn generatie. Vele mensen uit dehele wereld vroegen hem een Halachisch antwoord op de meestingewikkelde vragen.

Rabbi Feinstein nam deel aan de ‘march der Rabbijnen’ in Washingtonop 6 oktober 1943. Dit was een protestactie voor de Amerikanen en degeallieerden om de vernietiging te stoppen van de Joden in Europa.

Gallerij van wereldberoemde Rabbijnen met wieRabbijn Moshe Feinstein,s.z.l. in contact stond

President van Agudath Israel Amerika en afgevaardigde van ‘TheAmerican Jewish Joint Distribution Committee’ van post-Shoah inEuropa.

Voorzitter van Ezras Torah (hulporganisatie voor arme Torah-geleerden inAmerika en in Israel)

7

Rabbi Aharon Kotler, sticher van ‘Beth Medrash Govoha’ in Lakewood, degrootste Yeshiva in de wereld.

Rabbi Yaakov Kamenetsky, Rosh Yeshiva van ‘Yeshiva Torah Vodaas’ inBrooklyn, New York

8

Rosh Yeshiva van de rijkste Yeshiva ter wereld, ‘Chaim Berlin’ in New York enauteur van het Kabbalistische werk ‘Pachad Yitzchak’.

Voormalig Sefardisch Hoofdrabbijn van Israel en grootste SefardischeHalachische autoriteit.

HaGaon Rabbi Chaim Kreiswirth (uiterst rechts),s.z.l. was bijna 50 jaarOpperrabbijn van de Orthodoxe gemeente ‘Machside Hadass’ in Anwterpen.

9

Belangrijkste besluiten

Vanwege zijn prominente plaats als een arbiter van de Joodse wet,werden aan Rabbi Moshe Feinstein de meest moeilijke vragen gesteld,waarin hij een aantal innoverende of controversiële beslissingen nam.Kort na zijn aankomst in de Verenigde Staten, vestigde hij eenreputatie voor de behandeling van zakelijke- en arbeidsconflicten. Zoschreef hij over stakingen, anciënniteit, en eerlijke concurrentie. Laterdiende hij als de grootste Halachishe autoriteit voor de Vereniging vande Orthodoxe Joodse wetenschappers, die zijn groeiende betrokkenheidbij Joods medisch-ethische zaken waardeerden.

Al zijn Halachische beslissingen zijn te vinden in zijn monumentaleresponse-werk ‘Igros Moshe’, die in de bilbiotheek van elkeTorah-geleerde te vinden is.

10

In de medische arena protesteerde hij heftig tegen de eerste, mislukteharttransplantatie, maar met de tijd is het onduidelijk of hij zijnstandpunt m.b.t. het criteria van de hersendood heeft herzien. Delaatste 'responsa' zijn gedrukt nadat hij was heengegaan. Op dit gebiedoverlegde Rabbi Moshe Feinstein met verschillende wetenschappelijkeexperts, zoals zijn schoonzoon Rabbijn dr. Moshe Dovid Tendler die eenprofessor in de biologie was alsook Rosh Yeshiva op deYeshiva-Universiteit.

Als leider van de Amerikaanse Orthodoxie gaf Rabbi Moshe Feinsteinverschillende adviezen die met zijn Torah-getrouwe houding duidelijkdistantieerde van het reform en ‘cconservative’ Jodendom.

Toch ervoer hij een intense oppositie binnen de Orthodoxie en dit opeen aantal omstreden besluiten, zoals uitspraken over kunstmatigeinseminatie en ‘Eroev’.Daar en tegen heeft hij het roken van tabak nooit verboden, alhoewelRabbinale autoriteiten dit negeerden en na zijn overlijden hebbenherzien.

Hij maakte opmerkelijke beslissingen over de volgende onderwerpen:● Kunstmatige inseminatie bij een niet-Joodse donor● Cosmetische chirurgie● Bat Mtzwa voor meisjes● Hersendood● Valsspelen● Klassieke muziek in religieuze instellingen● Herdenking van de Holocaust, Yom Ha’Shoah● Conservatief Jodendom, met inbegrip van de clerus en scholen● Bloed geven tegen betaling● Onderwijs voor meisjes● Medische zorg bij het levenseinde● ‘Eroev’- projecten in New York City● Financiële ethiek● Gevaarlijke medische operaties● Harttransplantatie● Werk en de daarmee samenhangende privileges voor werknemers● ‘Mechitza’ (scheiding van mannen en vrouwen in de synagoge)● Psychiatrische zorg● Scheiding van de Siamese tweeling● Handen schudden tussen mannen en vrouwen● Roken van marihuana● Tay-Sachs foetusabortus, in debat met Rabbi Eliëzer Waldenberg● Roken van tabak● Vlees in een fabriek bewerkt

Hij schreef een set Halachische responsa genaamd ‘Igroth Moshe’(brieven van Moshe), die nog steeds op grote schaal gebruikt worden inOrthodoxe Joodse kringen. Talmoedische novellae verschenen onder de

11

naam ‘Dibroth Moshe’ (Moshe's woorden), en novellen over de Torahverschenen postuum als ‘Darash Moshe’.

Hieronder vindt u een klein onderdeel uit de ongeveer 2000 responsa diehij schreef:● met betrekking tot de gedeeltelijke dekking van het hoofd tijdens het

wandelen in de straat of het reciteren van een zegen● met betrekking tot de kwestie van de verlamming van de linkerhand

in verband met Tefillin.● kan een Cohen die de Shabbat ontheiligd het publiek zegenen in een

congregatie met de andere priesters?● met betrekking tot de ‘Mechitzah’, (de fysieke scheiding tussen

mannen en vrouwen in een synagoge), en de vereiste hoogte.● met betrekking tot een synagoge waar Amerikaanse en Israëlische

vlaggen zijn opgezet. Is dit een probleem?● met betrekking tot de oprichting van een partnerschap met een Jood

die de Shabbat ontheiligt.

Rabbi Moshe Feinstein bij het uitvoeren van Mitzvot

12

13

Voorbeelden:

● Rabbijn Moshe Feinstein stond de donatie van een nier aan een heelerg ziek persoon toe, en beschouwde dat als een vroom gebaar, maarhij vond het geen vereiste.

● En dat was het advies van de ‘Rav’ (Rabbijn Moshe Feinstein) inverband met alle terminale patiënten: het is verboden de levensduurte verlengen van lijdende terminaal zieke patiënten (indien depatiënt niet eens bewusteloos is).Er is geen verschil tussen een ‘Gosses’ (stervende) en een regulierepatiënt: als u de patiënt kan genezen, mag er tussenkomst zijn,maar als alleen het lijden van de patiënt verlengd wordt, is hetverboden. Eindeloos leed is erger dan overlijden.Een ademhalingsapparaat verwijderen dat werkt, mag niet. Ooknatuurlijk voedsel mag niet ontnomen worden. Een rem opgeneesmiddelen lijkt dan, volgens Rabbijn Moshe Feinstein, niet opmoord.

● In zijn beroemde responsum beantwoordt Rabbi Moshe Feinstein devraag ‘of zoveel mensen kunnen geloven in iets wat verkeerd is’:‘Alles wat een persoon doet en voor waarheid aanneemt, ook als ditindruist tegen het gezond verstand, is niet te wijten aankrankzinnigheid. Zelfs verstandige mensen beginnen te geloven inonzin als er hiervoor een aaleiding is. Soms hebben ze ook eenverkeerd beeld dat te wijten is aan een droom of iets waaraan zedenken als ze wakker zijn. Nadat ze dit beginnen te geloven, kunnenze zo ver komen dat ze ook hun leven geven voor hun onzinniggeloof’.

● Kan er op Shabbat gezwommen worden?Een duik nemen op een warme middag is een geweldige manier omaf te koelen en plezier te hebben, maar niet op Shabbat. De Wijzenhebben het verboden om te zwemmen in een rivier of meer opShabbat, want dit zou kunnen leiden tot een van de 39 verbodenwerken.Hoewel er een zekere basis is in de Joodse godsdienst omonderscheid te maken tussen bepaalde rivieren en zwembaden,kunnen niet alle zwembaden worden uitgesloten van deze wet.Een zwempak dragen is verboden (wordt beschouwd als "Me’laben" -witwassen). Bovendien is er een wijdverbreide gewoonte niet onderte dompelen in een rivier of meer (zelfs koud), dus kan dit nietgezien worden als een onderdompeling in een natuurlijke ‘Mikveh’.

De bescheidenheid van deze Torah-geleerde toont zijn grootheid.En zijn vrees voor de Hemel komt tot uiting in al zijn gedachten en

laat zien hoe groot de ‘Gadol Hador’, deze Torah-reus was.

14

De liefde van Rabbi Moshe Feinstein voor kinderen

15

Zionisme

Deze nota biedt een aantal inleidende beschouwingen over zijn visie ophet zionisme en de staat Israël. 28 Sivan 5767

Hij heeft voor het eerst een bezoek aan Israël gebracht in 1964 voor dezesde ‘Knessiah Gedolah’ van Agudat Israël. Hij werd begroet op deluchthaven door vele Yeshiva-studenten en anderehoogwaardigheidsbekleders, waar onder leden van de Knesset.Vervolgens werd hij geëscorteerd door de douane zonder inspectie,bracht een bezoek aan Tel Aviv, en ging naar de ‘Knessiah Gedolah’ inde heilige stad van Jeruzalem.Vanuit dezelfde optiek zijn veel Israëlische ‘Rabbanim’, ‘Talmidim’ enburgers komen om hem te bezoeken. Zo kwam minister-presidentMenahem Begin om een zegen te ontvangen op 17 juli 1977, op wegnaar de eerste ronde van de onderhandelingen met de presidentenCarter en Sadat, die hebben geleid tot de Camp David akkoorden.(Fishelis 17f., 20)

‘De zesdaagse oorlog bleek zeer ironische resultaten te hebben. Demeeste mensen zagen duidelijk de talloze wonderen verricht doorHasjem en alle, ook het Israëlische leger, besefte dat deze oorlog werdgestreden door Hasjem.

Bij zijn laatste reis naar Israël namen een redelijk aantal mensen detijd om te komen naar ‘Shushan Purim’ in Jeruzalem. Zijn bestemmingwerd ‘Har HeMenuchot’ (begraapplaats), met enkele geliefdeTorah-geleerden als buren.

16

Ontmoeting met minister-president Menachem Begin

Overlijden van Rabbi Moshe Feinstein

Rabbijn Moshe Feinstein overleed op 23 maart 1986 (13 Adar II, 5746volgens de Hebreeuwse kalender). In de Torah staat: ‘Toen Moshe allebepalingen van de Wet op schrift had gesteld, gaf hij de Levieten die deArk van het Verbond moesten dragen de volgende opdracht’.(Deuteronomium 31:24). Dit werd door sommigen gezien als eenpassend grafschrift voor hem.

17

Zijn begrafenis in Israël werd een dag vertraagd als gevolg vanmechanische problemen met het vliegtuig die zijn kist moestterugbrengen naar New York. Er werd gezegd dat zijn begrafenis inIsraël de grootste was onder de Joden sinds het tijdperk van de Misjna.Er was een opkomst van ongeveer 300.000 mensen.

Rabbi Feinstein werd begraven op ‘Har HaMenuchot’, in de nabijheid vanzijn leraar, Rabbi Isser Zalman Meltzer; zijn vriend, Rabbi Aharon Kotler,en zijn schoonzoon Rabbijn Moshe Shisgal en naast de Belzer Rebbe.

Rabbi Moshe Feinstein in zijn latere jaren

18

19

May the memory of the righteous be a blessing

זכר צדיק לברכה

20

Colofon

Prof. Rabbi Ahron Daum B.A. M.S. enBathia Chava VanHammeNu woonachtig in Jeruzalem, heeft in 2006 succesvol Gyur gedaan bij hetCharedische Beth Din Tzedek van Rav Nissim Karelitz, Shlita in Bne Brak, IsraelTammuz/June 2008

Revised and corrected byProf. Rabbi Ahron Daum25 Kislev 5774/ 28 november 2013

Layout, pictures and second draft by Mattityahu Akiva (Matthijs) Strijker,AntwerpenGyur kandidaat bij het Europese Beth Din onder leiding van HaRav HaGaonChanoch Ehrentreu, Shlita in Bazel, Zwitserland

Photoshop, special effects and scanning of photos by Malachi Anschel (Angelo)Prins, AntwerpGyur kanidaat bij het Charedische Beth Din Tzedek van Bne Brak onder de leidingvan Rav Nissim Karelitz, Shlita

Webmaster and designer: Yitzchak Berger, Melbourne, AustraliaSchoonzoon van Rav Ahron Daum, Shlita

We wish to thank Artscroll Publishing Company for using beautifulphotos from the work ‘Reb Moshe, The Life and Ideals of HaGaon RabbiMoshe Feinstein’. ISBN 10: 1-4226-1084-5 / ISBN 13:978-1-4226-1084-8 In the name of many readers we thank thePublishing House Artiscroll Mesorah for the reading pleasure and theavailability of the beautiful photos.

21