Programma

Stabat Mater van Pergolesi

pri j s €1,50

Vrienden NNO grat is

di r ig ent Florian Heyerick

Sopr a an k atHerine Fuge

Cou ntertenor Patrick van goetHem

S t a b a t M a t e r | n n o 2

stabat mater van Pergolesi

>donderdag 20 januari|20.00uurAssen|ICO-DeSchalm>vrijdag 21 januari|20.15uur*Groningen|DeOosterpoort>zaterdag 22 januari|20.00uurSneek|Martinikerk

Dirigent Florian HeyerickSopraan Katherine FugeCountertenor Patrick van Goethem

Avison Concertogrossonr.5inDgr.t.naarScarlattiConti LanguetanimameaZappa SymfonieinD

Pauze

Pergolesi StabatMater

*Gratisinleidingéénuurvooraanvangconcert.InGroningenbegintdeinleidingom19.00uur.

Het noorD neDerlanDs orkest

HetNoordNederlandsOrkest(NNO)heeftwortelsinhetjaar1862,toenhetOrchestderVereenigingDeHarmoniewerdopgerichtalsonderdeelvansociëteitDeHarmonie.In1926ginghetorkestzelfstandigverderalsGroningerOrchestVereeniging.In2012vierthetNNOhet150-jarigbestaanvaneenorkestmetGroningenalsstandplaats.HetNNOkandusalshetoudstenogbestaandesymfonieorkestvanNederlandgezienworden.HetNNOistevenshetgrootsteregionalesymfonieorkestinNederland,waarvanMichelTabachniksinds2005chef-dirigentis.Hetorkestverzorgtzo’n140concertenperseizoenindeprovinciesGroningen,FrieslandenDrenthe,maarookopbelangrijkepodiainderestvanNederland,waaronderhetConcertgebouwinAmsterdamendeDoeleninRotterdam.HetNNOtreedtookregelmatigopinhetbuitenland,zoalsin2007inSallePleyelenCitédelaMusiqueinParijsenin2009inPerugia,Italië,tijdenshet64eFestivalSagraMusicaleUmbra.HetNNOisgeregeldtebeluisterentijdensradio-uitzendingenenheeftafgelopenjarendiverseCD’sopgerenommeerdelabelsuitgebracht.Deprogrammeringvanhetorkestonderscheidtzichdoordurfenoriginaliteit.Inelkseizoenzijncross-overstevindenmetanderemuziekstijlen-zoalsjazzenpopmuziek-naastbijzondersamengesteldeprogramma’svanbaroktot21e-eeuws.DaarnaastorganiseerthetNNOsamenmetdiversepartnerselkjaareenfestivalrondomeenprominentehedendaagsecomponist.Kijkvoordemeestactueleinformatieoveronzeconcertenopwww.nno.nu.

S t a b a t M a t e r | n n o3

TegenwoordigisFlorianHeijerickartistiekleidervanhetbarokorkestMannheimerHofkapelle.HijrealiseerdealsinstrumentalistendirigenttallozeCD-opnamesmetwerkenvanondermeerTelemann,Händel,MonteverdienHerzogenbergsamenmetExTempore.Zijnefficiënteenfrissebenadering,zijnstilistischinzichtinveelverschillendestijlperiodeswordendoorvelemusiciinbinnen-enbuitenlandgewaardeerd.

FlorianHeyerickstudeerdeinGent,BrusselenLeuvenenbehaaldeeersteprijzenvoorblokfluit,dwarsfluitenkamermuziek.AandeUniversiteitteGentbehaaldehijhetlicentiaatsdiplomaindemuziekwetenschap.HeijerickisartistiekdocentaanhetMuziekconservatoriumvanGentenwerktaaneenmuziekwetenschappelijkestudieoverChristophGrauper.HijstichttehetCD-labelVoxTemporisenisstichterenartistiekeleidervanhetVocaalEnsembleExTempore.FlorianHeyerickwasregelmatiggastdirigentbijondermeerhetCollegiumInstrumentaleBrugense,hetbarokorkestLesAgremens,hetVlaamsRadiokoor,MusicaAntiquaKöln,deKomischeOperBerlin,deNederlandseBachverenigingenHollandSymfonia.Van2002tot2004wasFlorianHeyerickchef-dirigentvanhetKurpfälzichesKammerorchesterMannheim/Ludwigshafen.HijdirigeerdedaarnaasthetWereldjeugdkoor(Namen),deFilharmonie(Antwerpen),hetGeldersOrkest,deRotterdamsePhilharmonieeneenproductieaandeOperastudioGent.

Florian Heyerickdir igent

S t a b a t M a t e r | n n o 4

PatrickVanGoethemwerdindebarokmuziekonderlegddoorPaulEsswood,JuliaHamarienAndreasScholl.VanGoethemwerktmetdirigentenalsTonKoopman,FransBrüggen,GustavLeonhardt,JosvanVeldhoven,ReinhardGoebel,HelmuthRillingenMartinHaselböck.In2005maaktehijzijndebuutindeVerenigdeStatenmetTheAmericanBachSoloistsenTheWashingtonBachConsort.

In2010zongVanGoethemderolvanAgostinoinLa Conversione di Sant’ AgostinovanJ.A.HasseinDresdenenHamburg.ToekomstigeengagementenzijneenaantaluitvoeringenvanBachsH-moll MesseinTokiomethetNewJapanPhilharmonico.l.v.FransBrüggeneneenconcerttourneemetTonKoopmanenhetAmsterdamBaroqueOrchestra.

HijtradoptijdensdiversefestivalsinzoalshetFestivalvanVlaanderen,FestivalOudeMuziekUtrecht,deHändelfestspieleHalle,hetAlteMusikFestivalDresden,deHändelfestspieleGöttingenenhetFestivalMusicaAntiquaNovaBrugge.

KatharineFugestudeerdeaandeCityUniversitybijonderanderePaulFarringtonenverschijntgeregeldalssolisteopinternationalemuziekfestivalsenpodiadoorgeheelEuropa.FugeverwierfgrotebekendheidinhetbarokrepertoireenwerktsamenmetvooraanstaandeuitvoerdersvandiestijlperiodewaaronderJohnEliotGardiner,PhillippeHerreweghe,TonKoopman,SigiswaldKuijkenenMarcusCreed.

FugewastehorenindeBachs Cantata PilgrimagemetdeEnglishBaroqueSoloistsonderSirEliotGardiner,zongHändelsDixit DominusmetCollegiumVocaleGent,BelshazzarmetdeAkademiefürAlteMusikBerlin,L’Allegro ed il PensierosometdeEnglishBaroqueSoloistsendeMessiahinDenemarken.

RecentelijkzongzeinMozart’sMis in c klein,HaydnsNelson Mass methetBachChoir,MendelssohnsA Midsummer Night’s Dream en HändelsAlcinametPaulMcCreesh.HighlightswarenEin Deutsches RequiemvanBrahmsinhetConcertgebouwinAmsterdamenconcertenmetOrchestredeRadioFrance.FugemaakteopnamenvandeBach CantatesopDGArchiv. KatharineFugeiseengraaggezienesopraanbijhetNNO.

k atHarine FugeSopr a an

Patrick van goetHem Countertenor

S t a b a t M a t e r | n n o5

charles avison (1709 - 1770)

Concerto Grosso nr. 5 in D gr.t. naar Scarlatti (1743)Largo AllegroAndante moderato Allegro

Dewerkenopditprogrammaillustrerendewisselendelotgevallenvancomponistenuitververvlogentijden.Hetblijktdatkwaliteitalléénnietaltijdgenoegisomeencomponistaandevergetelheidteontrukken:somsheefthijdeongevraagdehulpnodigvaneenvakbroeder.Ensomsookmoethetgewoonneteventjesmeezitten.AfgezienvaneenstudietijdbijdeItaliaansecomponistFrancescoGeminianiinLonden,speeldehetrespectabelemaarweinigopzienbarendelevenvanCharlesAvisonzichafindeluwtevandeNoord-EngelseprovinciestadNewcastle.Bekendheidverwierfhijindeeersteplaatsdankzijeentheoretischgeschrift,Essay on Musical Expression,datwelbeschouwdwordtalsheteerstemuziekfilosofischewerkinEngeland.HijdurfdehetaandaarinenkeledenigrerendewoordentewijdenaanGeorgFriedrichHändel,diebijdeBrittenonaantastbarecultstatusgenoot.Spectaculairderdanzijnlevenwaswellichtzijndoodalsgevolgvaneenhevigesneeuwstorm.Avisonwordtgeschaardonderdevoornaamstecomponisteninhetaangrotecomponistenweliswaarnietbijsterrijkeachttiende-eeuwseEngeland.HijpastehetItaliaanseidioomvanzijnleermeesterGeminianitoeinzijncomposities.Maarvooralookverzuimdehijnieteenbeproefdetechniekvanhemovertenemen:hetschrijvenvanconcertigrossigebaseerdop

sonatesvanouderecomponisten.Enziedaarzijnredding:nietgeniaalgenoegomopeigenkrachtdeeeuwentetrotseren,heefthijzichmetzijntwaalfconcertigrossinaardebefaamdeklavecimbelsonatesvanDomenicoScarlatti(1660-1725)eenplaatsjeopdeeenentwintigste-eeuwseaffichesverschaft.Nietdatdateendoelopzichgeweestzalzijn.Avisonwasnaarverluidteengewiekstzakenmanenineentijdwaarinhetauteursrechtnietwettelijkvastgelegdwas,zaghijzijnkansschoonomzijnbeurstespekkenmetdebriljanteideeënvaneenander.Avisonpastezoveelaanalshijnodigachtteomdemuziekvooreenzobreedmogelijkpubliekverteerbaartemaken.Eenbeetjejammerisweldathijhetdaarbijnietkonlatenderuwerandjesaftevijlen,depikanteritmischeenharmonischeeigenzinnighedenvanScarlattiwaarmogelijkgladtestrijken.Maargoed,zoleeftAvisonvoortmetdankaanScarlatti.

Pepijn van Doesburg

S t a b a t M a t e r | n n o 6

Francesco bartelomeo conti (1681/82 - 1732)

Languet anima mea

EenanderinteressantgevalisFrancescoBartolomeoConti.Inzijntijdwashijeengevierdman:niemandkonzoknaptheorbespelenalshij.Datwilwatzeggen,wantdetheorbe,eensoortluitmeteenkrankzinniglangehalswaaropextrabassnarengespannenwaren,wasindebaroktijdeenimmenspopulairinstrument,tepasenteonpasgebruiktterbegeleidingvandezang.ContiwerdbenoemdtothoftheorbistaanhetHabsburgsehofinWenenenbovendienverwierfhijerdetitelvanhofcomponist.Indielaatstehoedanigheidhadhijondermeerhetrechtjaarlijkseenoperavoorhetcarnavaltecomponeren.HijtrouwdemetdebestbetaaldeprimadonnavanWenen,ennahaardoodhuwdehijnotabenehaaropvolgerindezelfdepositie.ToenhijzichvanwegelangdurigeziekteterugtroknaarItaliëhadhetHabsburgsehofmeerdaneenjaarnodigomiemandtevindendieinzijnvoetsporenkontreden.MaarondankszijnbriljanteloopbaanengrotereputatietijdenszijnlevenzouContinumisschiennoghopeloosindevergetelheid

ronddolen,alsnietBachhimselféénvanzijncantatesinWeimarhadlatenuitvoerenineeneigenarrangement.WatBachdemoeitewaardvondmoetgoedzijn,zalmengedachthebben.Enzostonddezecantate,Languet anima mea amore tu(MijnzielverlangtnaarUwliefde),deafgelopendecenniavrijwelalsenigevruchtvanContizonuendanopdeconcertprogramma’s.HetbetrefteenmystieketekstdiegetuigtvandehartstochtelijkeliefdevandegelovigevoorGodenzijnvereringvandegekruisigdeHeiland,gezetopexpressievemuziekdieeerdereenopera-achtigidioomverraadt.

DecantateheeftinmiddelsdenieuwsgierigheidgewektnaardeanderewerkenvandeFlorentijn,enrecentelijklijkterzelfsspraketezijnvaneenbescheidenConti-revival.ZowerdenkelejarengeledeninUtrechtDon Chiscotte in Sierra Morenauitgevoerd,éénvandemeerdandertigopera’svanConti.MetdankaanBach.

Pepijn van Doesburg

S t a b a t M a t e r | n n o7

Francesco Zappa (ca. 1745? - na 1794)

Symfonie in DAllegro assaiLargoAllegro

RonduitbizarverliepdeherontdekkingvanFrancescoZappa.In1984verscheenhetalbumFrancescoZappa,uitgebrachtdoornaamgenootFrankZappa.Latebarokmuziek,uitgevoerdopeensynthesizer.DeLPwerdbegeleiddoorhetessayThe Musical Times of Francesco Zappa,waarinhetextravagantelevensverhaalvandecomponist,dieondermeerinDenHaagwerkzaamwasgeweest,uitdedoekengedaanwerd.Eenmystificatie,eenalterego?Tochniet:opzoeknaarzijneigenlemmaindedeftigeNewGrovemuziekencyclopedie,trofdelegendarischerockgitaristenavant-gardecomponistalleendatvanzijnobscureItaliaansenaamgenootaan.Inplaatsvandaarovertesikkeneuren,verdieptehijzichinzijnvoorgangerenzwoerdathijhemeeuwigeroemzoubezorgen.Geheelsuccesvolwashijnietinzijnpoging.MaardeHaagseconnectiewasonlangsaanleidingvooreengroepjeNederlandsemusicologenomverdertespeuren.Zijvondenondermeerenkelesymfonieën,gecomponeerdvoorhetHaagsehof.Watbleek?Hetspulwasgoedgeschreven,hadonmiskenbaarcharme,nietalleeninde

sprankelendesnelledelenmaarvooralookindemelodischemiddendelenmetinhetonderhavigegevaleenverrassendecellosolo.Italiaansemuziek,beïnvloeddoordeMannheimerschoolindeovergangvanlaat-baroknaarvroeg-klassiek.Alleenbovengenoemdessayblijkteenmystificatie.InwerkelijkheidiserweinigbekendoverhetlevenvanZappaI.HijwaseenuitstekendcellistindienstvandehertogvanYorkinMilaanenmaakteconcertreizennaarLonden,ParijsenDuitsland.EnhijwasvervolgensdusjarenlangverbondenaanhethofvanprinsWillemVinDenHaag.VanafhetmomentdatdeprinsalsgevolgvandeBataafseOpstandin1795devluchtmoestnemen,ontbreektelkspoorvanZappa.Eenactiefmuzikaallevendatnauwelijkssporenhadnagelaten,eenhistorischeschimzonderredelijkekansopherontdekking,zoleekhet.NublijktdatmetZappaeeninteressantenaamaandegeschiedenisvanhetNederlandsemuzieklevenkanwordentoegevoegd.MetdankaanZappa.

Pepijn van Doesburg

s t e u n h e t o r k e s tw o r d v r i e n d v a n h e t n n om e e r in fo ve rkri jgba ar bi j de vrie n de n balie e n op www.nno.nu

S t a b a t M a t e r | n n o 8

Pergolesiisnatuurlijkeentotaalandergevaldandeanderecomponistenophetprogramma:hijhadnietbepaaldteklagenoverpostuumeerbetoon.Geencomponistvanenigestatuuriszojonggestorvenalshijennauwelijkswashetnieuwsvanzijnvoortijdigedoodwereldkundiggewordenoferontstondeenhyperonddecomponistenzijnwerken.Eenwonderbaarlijkevermenigvuldigingdeedzichvoor.Omverkoopcijfersoptekrikkenkendenuitgeversweinigscrupules,denaamvanPergolesi,geplaktopeenwillekeurigepartituur,deedwonderen.ZijnoperabuffaLa serva padronaontketendeinParijseenwarestrijdtussenaanhangersvandetraditionelegekunsteldeFransemuziekendievandemeernatuurlijkewerkendemoderneNapolitaansestijl.Delaatstefactiewon.Entenslotte:geenmuziekstukwerdindeachttiendeeeuwzoveelvuldiggedruktalsPergolesi’sStabat Mater.Pasindeloopvandetwintigsteeeuwbegonhetgroteschiften.ZoalsdecatalogusvanRembrandtwerkenaanzienlijkkonwordenuitgedund,zobleekookweinigaanPergolesitoegeschrevenmuziekwerkelijkvandeonsterfelijkecomponist.ToenStravinskyzijnpopulairePulcinella-suiteschreef,gebaseerdopmuziekvanPergolesi,konhijnognietbevroedendatzijnbronneninwerkelijkheidVanWassenaerofDomenicoGalloheetten.Ennublijftereenlijstjevanenkeletientallenwerkenover.

BovenaandatlijstjeprijktalsvanoudszijnStabat Mater.HétStabat Mater,metallerespectvoorDvor̆ákenanderen.Hetgedicht,tallozemalenverklankt,iseenmiddeleeuwsetreurzangoverdemoederGodsdiemoettoezienhoehaarzoonJezusaanhetkruiswordtgenageld.Pergolesischreefhetvlakvoorzijndood,alsopdrachtvaneengroepjevromemannendatvoordeMaria-vieringopGoedeVrijdagblijkbaargenoeghadvanhetStabat MatervanAlessandroScarlatti.Eenreligieuswerkgeschrevenophetsterfbeddoethetnatuurlijkaltijdgoed,denkaanhetRequiemvanMozart.Maarditwasbovendiengeenstrenge,geleerdekerkmuziek,ditwasmuziekdieMariadichtbijbrachtenhaaremotiesvoelbaarmaakte:diepesmart,liefde,medelijden,vroomheid.Ditwasmuziekdiedemensenontroerde.Ditwasopera.OndertussenheeftPergolesiwelwataanpopulariteitingeboet.Zoudeoorzaakliggenindeherontdekkingvanzoveleinteressantecomponistenvanhettweedeplan,waardoordeconcurrentieophetfelbevochtenconcertpodiumsterkerisgeworden?Pergolesiistegenwoordignietmeerdegoddiehijvroegerwas.Hijiseenuitstekendcomponistonderveleanderen.WellichtmedemetdankaandeAvisons,deConti’s,deZappa’svandemuziekgeschiedenis.

Pepijn van Doesburg

giovanni battista Pergolesi (1710 - 1736)

Stabat Mater (1736)Stabat mater Eja, materCujus animam gementem Fac ut ardeat cor meumO quam tristis et afflicta Sancta materQuae moerebat et dolebat Fac ut portemQuis est homo Inflammatus et accensusVidit suum dulcem Natum Quando corpus