Programma

NieuwjaarscoNcert

2011

pri j s €1,50

Vrienden NNO grat is

di r ig ent martin Fischer-Diesk au

Sopr a an Julia neumann

n i e u w j a a r S c o n c e r t | n n o 2

nieuwJa arsconcert

> dinsdag 4 januari|20.15uur| n ieuwja ar SconcertGroningen|DeOosterpoort> woensdag 5 januari|20.15uurEmmen|DeMuzeval> donderdag 6 januari|20.15uurHoogeveen|DeTamboer> vrijdag 7 januari|20.00uurStadskanaal|TheaterGeertTeis> zaterdag 8 januari|20.00uurWinschoten|Tramwerkplaats> zondag 9 januari|11.30uurMeppel|SchouwburgOgterop> dinsdag 11 januari|20.00uurDrachten|DeLawei> woensdag 12 januari|20.15uurLeeuwaden|DeHarmonie

Dirigent Martin Fischer-DieskauSopraan Julia Neumann

Mozart OuvertureLeNozzediFigaroMozart UitLeNozzediFigaro:‘Dehvieni,nontardar’Mozart Duitsedansen,KV605Mozart UitDonGiovanni:‘Batti,Batti,obelMasetto’Rossini OuvertureIlTurcoinItaliaRossini UitIlTurcoinItalia:‘NonsidàfolliaMaggiore’Pauze

Donizetti OuvertureDonPasqualeDonizetti UitDonPasquale:‘QuelGuardoilcavaliere’J Strauss EljenaMagyár!,opus332J Strauss CsárdásJ Strauss UitDieFledermaus:MeinHerrMarquisJ Strauss ChampagnePolka,opus211J Strauss ImSturmschritt,opus348Bernstein UitCandide:‘GlitterandbeGay’

n i e u w j a a r S c o n c e r t | n n o3

enCitédelaMusiqueinParijsenin2009inPerugia,Italië,tijdenshet64eFestivalSagraMusicaleUmbra.HetNNOisgeregeldtebeluisterentijdensradio-uitzendingenenheeftafgelopenjarendiverseCD’sopgerenommeerdelabelsuitgebracht.Deprogrammeringvanhetorkestonderscheidtzichdoordurfenoriginaliteit.Inelkseizoenzijncross-overstevindenmetanderemuziekstijlen-zoalsjazzenpopmuziek-naastbijzondersamengesteldeprogramma’svanbaroktot21e-eeuws.DaarnaastorganiseerthetNNOsamenmetdiversepartnerselkjaareenfestivalrondomeenprominentehedendaagsecomponist.Kijkvoordemeestactueleinformatieoveronzeconcertenopwww.nno.nu.

HetNoordNederlandsOrkest(NNO)heeftwortelsinhetjaar1862,toenhetOrchestderVereenigingDeHarmoniewerdopgerichtalsonderdeelvansociëteitDeHarmonie.In1926ginghetorkestzelfstandigverderalsGroningerOrchestVereeniging.In2012vierthetNNOhet150-jarigbestaanvaneenorkestmetGroningenalsstandplaats.HetNNOkandusalshetoudstenogbestaandesymfonieorkestvanNederlandgezienworden.HetNNOistevenshetgrootsteregionalesymfonieorkestinNederland,waarvanMichelTabachniksinds2005chef-dirigentis.Hetorkestverzorgtzo’n140concertenperseizoenindeprovinciesGroningen,FrieslandenDrenthe,maarookopbelangrijkepodiainderestvanNederland,waaronderhetConcertgebouwinAmsterdamendeDoeleninRotterdam.HetNNOtreedtookregelmatigopinhetbuitenland,zoalsin2007inSallePleyel

noorD neDerlanDs orkest

n i e u w j a a r S c o n c e r t | n n o 4

HijleiddeoperaproductiesbijhetWürttembergStateTheaterinStuttgart,bijdeEnglishOperaNorth,Spanje’sOviedoOperaFestivalenhetTeatroSanCarloinNapels.

In2001werdFischer-Dieskaubenoemdtotchef-dirigent bijdeKitchener-Waterloo SymphonyinCanada.Fischer-DieskaudirigeerdedeHartfordSymphony indeVerenigdeStatenenwerdin2009benoemdtotMusicDirectorbijhetTaipeiSymphonyOrchestrainTaiwan.

OpnamenvanFischer-DieskauverschenenopdelabelsMarcoPoloenBIS.InNederlandwashijinvoorjaar2010tehorenmetHollandSymfoniatijdenseentourneemethetNationaalBalleteneensymfonischprogramma.

MartinFischer-Dieskaustudeerdedirectie,vioolenpianoinWenen,BerlijnenSienaenvolgdemasterclassesbijFrancoFerrara,SeijiOzawaenLeonardBernstein.

HijwaslaureaatindenationaleselectievanjongeartiestenvandeDuitsemuziekbond,hijwonbeurzenbijhetLeonardBernsteinFellowshipPrograminTanglewoodenwasassistent-dirigentvanAntalDoratibijhetDetroitSymphonyOrchestra.HijwasgastdirigentbijfestivalsinHelsinkienGranadaenartistiekdirecteurvanhetjeugdfestivalinBayreuth.MartinFischer-Dieskauwerdin1991chef-dirigentbijhetTheaterBern,waarhijonderandereDon Giovanni, Don Carlo, Lady Macbeth of Mtensk, La Belle Hélène enSiegfriedMatthus’Judith dirigeerde.

MartinFischer-Dieskaudirigeerdeorkestenoverdehelewerled,waaronderdeBerlinerPhilharmoniker,TheLondonPhilharmonicOrchestra,deMoscowStateOrchestra,deScottishChamberOrchestra,hetTokyoPhilharmonic,OrchestredeRadioFrance,hetOsloPhilharmonicenhetIsraelPhilharmonic.

martin Fischer-Diesk audir igent

n i e u w j a a r S c o n c e r t | n n o5

Tito),Zerlina(Don Giovanni),MadameHerz(Schauspieldirektor)enzalditseizoenvoorheteerstIlia(Idomeneo)zingen.VerderezingtJuliaNeumanngraagManon(ManonvanMassenet),Adina(Elisir d’Amore vanDonizetti),Oscar(Ballo in MascheravanVerdi),FrauFluth(Die lustigen Weiber von WindsorvanNicolai),Musetta(La BohèmevanPuccini).EengroteuitdagingishaargeplandedebuutalsLuluinjuni2011.JuliaNeumannwerktesamenmetvooraanstaandedirigentenalsNelloSanti,FranzWelser-Möst,NikolausHarnoncourt,DanielReuss,PeterDijkstra,JanWillemdeVriendenRainerMühlbach.NeumannzongBrahmsRequiemmethetConcertgebouworkest,tradopmethetCombattimentoConsortAmsterdamenisbetrokkenbijeenopnamevanalleBachcantatasinZwitserland.

DeDuitsesopraanJuliaNeumanngroeideopinNederlandenZwitserlandenvolgdehaarzangopleidinginBernenAmsterdam(bijMargreetHonig).DaarnawaszijtweejaarlidvanhetbefaamdeOperastudiovandeZüricherOper,waarzijinvelerollenwastehoren,zoalsAnna(Die lustigen Weibervon WindsorvanNicolai)enAdele(Die FledermausvanStrauss).Neumannwondiversepublieksprijzen,hetMigros-stipendiumenkreegdeThunerKulturörderpreis.JuliaNeumannzonginensemblesvandeoperahuizeninRostock,inMünsterentegenwoordiginErfurt.GastrollenbrachtenhaarnaarZürich,Bern,München,Kiel,Leipzig,Innsbruck,WürzburgenMoskou.Haarrepertoireomvatbijnaveertigrollen,metnameinwerkenvanMozart.ZozongNeumannPaminaenKöniginderNacht(Zauberflöte),Susanna(Le Nozze diFigaro),Servilia(Clemenza di

Julia neumannSopr a an

s t e u n h e t o r k e s tw o r d v r i e n d v a n h e t n n om e e r in fo ve rkri jgba ar bi j de vrie n de n balie e n op www.nno.nu

n i e u w j a a r S c o n c e r t | n n o 6

Nieuwja arscoNcert 2011wolfgang amadeus mozart (1756-1791)OuvertureLenozzediFigaro(1786)

UitLenozzediFigaro:‘Dehvieni,nontardar’(Susanna)

DrieDuitsedansen,KV605(1791)

UitDonGiovanni(1787):‘Batti,batti,obelMasetto’(Zerlina)

gioacchino rossini (1792-1868) OuvertureIlTurcoinItalia(1814)

UitIlTurcoinItalia:‘Nonsidàfolliamaggiore’(Fiorilla)

gaetano Donizetti (1797-1848)OuvertureDonPasquale(1843)

UitDonPasquale:‘Quelguardoilcavaliere’(Norina)

Johann strauss (1825-1899) EljenaMagyár!,opus332(1869)

Csárdás

UitDieFledermaus(1874):‘MeinHerrMarquis’(Adele)

Champagner-Polka,opus211(1858)

ImSturmschritt,opus348(1871)

leonard Bernstein (1918-1990)UitCandide(1956):‘GlitterandbeGay’(Cunegonde)

DeouverturevanMozartsLe nozze di Figarogeefteenvoorproefjevanhetsprankelende,humoristischekaraktervandeoperazelf.FigaroenSusanna,bediendenvangraafAlmaviva,zijnnetgetrouwdmaardegraafheeftzijnzinnenopSusannagezet.Susannaendegravinbedenkeneenvalstrikomdegraafopzijnnummertezetten,maarhunintrigesmakenFigarojaloers.AlsSusannadoorheeftdatFigarohaarafluistert,besluitzehemeenlesjeteleren:indearia‘Dehvieni,nontardar’zingtzeinvervoeringoverdeaanstaandeontmoetingmethaarminnaar.GelukkigheeftFigarodesituatiesneldoor.Hetisinfeitedegravin,vermomdalsSusanna,diedegraafzalverleiden.Degraaflooptindevalenzietzichgedwongenzijnvrouwomvergiffenistevragen.

IndelaatstejarenvanzijnlevenhadMozarteenbaantjealscomponistvandansmuziekvoorhetWeensehof.NiethelemaalwatzijnvaderLeopoldvoorhemgehoopthad,maarweleenwelkomeaanvullingopzijninkomsten.Dedrie dansen KV 605uitzijnlaatstelevensjaarcombinereneenzwaredriekwartsmaatmeteenlicht,ongecompliceerdkarakter.Indederdedans,getiteld‘sleeritje’,herinnerendeimitatie-sleebellenaandewintersegeneugtenvandeWeensearistocratie.

DehoofdpersooninMozartsDon Giovanniheefteenzwakvoorelkevrouw,dusookvoorhetonervarenboerenmeisjeZerlina.Zeweethemteweerstaan,maarhaarverloofdeMasettoiswoedendenbeschuldigthaarvangeflirtmetderokkenjager.Zerlinazetinhaararia‘Batti,batti,obelMasetto’haareigen,netontdekteverleidingskunstenin

n i e u w j a a r S c o n c e r t | n n o7

JohannStrauss,dekoningvandewals,wasevenbedreveninhetschrijvenvananderedansvormen.Depolka,eenlevendigepaardansintweekwartsmaat,ontstondrond1835inBohemenenveroverdeineenpaarjaartijdalleEuropesebalzalen.Erontstondenverschillendevarianten,waarbijdevlotteSchnellpolkaspeciaalinWenenaansloeg.Eljen a Magyár!(LeveHongarije!)enIm Sturmschrittzijndaarvanvoorbeelden.StrausscomponeerdedeChampagner-Polka(metdeondertitel‘Musikalischer Scherz’)voordemondainezomerconcerteninPavlovskbijSint-Petersburg,diehijjarenlangleidde.

Deonstuitbareopkomstvandeoperetterond1860zorgdevooreencarrièreswitchbijJohannStrauss:volovergavestorttehijzichophetnieuwegenre.ZijngrootstesuccesopditgebiedwasDie Fledermaus.TerwijlEisensteinondervalsevoorwendselsopeenbalmasquéuithangt,laatzijnvrouwRosalindezichdoorhaaraanbidderAlfredverleiden.LaterdieavondverschijntRosalinde,vermomdalsHongaarsegravin,ophetzelfdefeest,waarzijals‘bewijs’voorhaaridentiteitdeonvervalstecsárdás‘KlängederHeimat’zingt.DenietsvermoedendeEisensteinmaakthaarhethof.OokkamermeisjeAdeleisvandepartijals‘kunstenares’.AlsEisensteinhaarwareidentiteitlijktdoortekrijgen,verdedigtzijzichlachendindearia‘MeinHerrMarquis’:Eisensteinmoetwelverliefdopzijnkamermeisjezijnomhaariniederevrouwteherkennen!Alsblijktdatbeideechtgenotenelkaarbedrogenhebben,volgtdeverzoening.

omhetgoedtemakenmethaargeliefde.SamensluitenzijzichvervolgensaanbijdegroeiendescharegedupeerdendieeropuitzijnDonGiovannitestraffen.Alsdezeweigertzijnleventebeteren,wordthijdoorhellevuurverzwolgen.

DeouverturevanRossini’soperabuffaIl Turco in Italiavaltvooralopvanwegedelange,melancholischehoornsolo.Inhaararia‘Nonsidàfolliamaggiore’verheerlijktFiorilla,vrouwvanGeronio,depolygameliefde:nietsiszosaaialséénmanlieftehebben!ZevoegtdedaadbijhetwoordenslaatdenetaanwalgekomenTurkseprinsSelimaandehaak.Hetkomthaarduurtestaan,wanttoevalligisSelimsgevluchteechtgenoteZaidaindebuurt,ennadenodigeintrigesstaatFiorillametlegehanden:SelimkiestvoorZaidaenGeroniolaatzichvanhaarscheiden.Ophetlaatstemomentvergeefthijhaar.

Don PasqualevanDonizettibegintmeteentypischepotpourri-ouverturewaarinverschillendethema’suitdeoperaverwerktzijn.NorinaiseenjongeweduwediemetErnestowiltrouwen.Indearia‘Quelguardoilcavaliere’leestzijeenfragmentuiteenoudliefdesverhaal,enbeseftdatzijzelfalletrucksvandeliefdekent.Ernesto’soom,deoude,rijkevrijgezelDonPasquale,keurthethuwelijkvanzijnneefaf,onterfthemenbesluitzelftetrouwen.Hethuwelijkwordtvoltrokken-maarzijnvrouwmaakthemalgauwhetlevenzuur.GelukkigblijktdatdehuwelijksaktesvalszijnendejongevrouwgeenanderisdanNorina.DeopgeluchteDonPasqualestaathetjongetweetaltoetetrouwen. >

n i e u w j a a r S c o n c e r t | n n o 8

CandidevanBernsteiniseen‘comicoperetta’gebaseerdopdeberoemdesatirevandeFranseverlichtingsfilosoofVoltaire.HetlevenvanCandide,grootgebrachtinhetbesefdathijindebestmogelijkewereldleeft,sleeptzichvandeenenaardeandererampspoed.ZijngeliefdeCunegondeheeftzichmetsuccesindeprostitutiegestortenzingtinhaarcoloratuuraria‘GlitterandbeGay’overhaarglansvollemaarellendigebestaan.Uiteindelijkkomenzijtotdeconclusiedatermaaréénlouterenddoelinhetlevenbestaat:hardwerken.Nauwelijkshebbenzeeenboerenbedrijfopgezet,ofhetveesterftaandepokken.

Pepijn van Doesburg