Programma15.30 Welkom15.40 Videoboodschap Bert Pauli15.45 Interview met Ruud van Heugten,

Dirk Jan van Swaay en Manu Lageirse16.00 Presentatie Elektrisch OV en TCO16.30 Koffie16.45 Ronde Tafelgesprekken17.45 Plenaire afsluiting18.00 Netwerkborrel

Erik van Merrienboer

Directeur Economie en Mobiliteit Provincie Noord-

Brabant

Bert Pauli

Gedeputeerde Economie Noord-Brabant

Ruud van HeugtenGedeputeerde Mobiliteit PNB

Dirk Jan van SwaayPenningmeester stichting ZEB

Manu LageirseCEO Veolia Transport Nederland

Maarten Post

Programmamanager Elektrisch Openbaar Vervoer PNB

Emissieloos Openbaar Vervoer

Praktijkproeven elektrische bussen Noord-Brabant

Ideeën praktijkproeven

• Oriënteren• Initiëren• Onderzoeken• Kansen identificeren• Mogelijkheden aftasten

Nu moment om te delen, daarna samen aan de slag

Stakeholder-identificatie

8

PNB/SREPNB/SRE

Gemeenten (B5)

Centrale overheid

Vervoerders

Buss

enbouw

er

s

Toele

vera

nci

ers

Netbeh

eerd

er

s

Energie

leveranciers

Toele

vera

nci

ers

Laadin

fra

Onderhoudsdiensten

Aannemers

Toeleveranciers

Toeleveranciers

ZEB

Ken

nis

-In

stelli

ng

en

Niveaus1.Opdrachtgever2.Directe invloeden3.Concessiehouder4.Producenten en diensten5.Toeleveranciers

AandachtspuntenProducten en diensten

• Nieuwe samenwerkingsvorm • Andere financieringsvorm• Houdbare businesscase• Investeringsbereidheid• Gedifferentieerde

laadtechnologie• Onderhoud/service bussen

& laadinfrastructuur• Schaalbaarheid

AandachtspuntenConcessiehouders

• Betrouwbaarheid• Matchen huidige concessie• Veiligheid• Inzet personeel • Kosten vervanging

AandachtspuntenDirecte invloeden

• Total Cost of Ownership (TCO): transparantie

• Kennisdeling heavy duty electric powertrain

• Economische waarde• Impact op geluid,

trillingen en luchtkwaliteit

• Proeflocaties B5

AandachtspuntenOpdrachtgevers

• Roadmap• Zorg dragen innovatie• Behoud materieel• Social return• Niveau voorzieningen gelijk• Economische kansen MKB• Startdatum 2013

Provincie NB beoogt…

…lokale toegevoegde waarde te vergroten

…acceptatie en sociale innovatie te stimuleren

… de marktpartijen bij elkaar te brengen

… te investeren door revolverende kredieten

… zich terughoudend op te stellen richting consortia

Uitgangspunten Praktijkproeven

• 100% Elektrisch• 15 bussen (75-100 passagiers)• Op bestaande buslijnen• Conform huidige concessie• Aparte afspraken vervoerders• De gemeente ondersteunt• TCO randvoorwaardelijk

(kostenreductie 7-8%)

Dirk Jan van Swaay

Penningmeester stichting ZEB

Total Cost of Ownership

TCO simulator en nieuwe Business Modellen

Randvoorwaarde transitie: moet passen binnen het huidige publieke financieringsbudget

Om dit aan te kunnen tonen is een vergelijkingsmodel nodig, op basis van Total Cost of Ownership

Daarnaast kijken we naar nieuwe business modellen, die passen bij Zero Emissie Busvervoer op gebied van techniek en financiering

TCO - simulator

TCO simulator bestaat uit vier onderdelen:

1. Maatschappelijke kosten en baten ivm zero emissie

2. Concessiestructuur en voorwaarden (uitvraag)3. Energielevering en –dragers + emissie

gerelateerd4. Voertuig gerelateerd

Kern van financierbaarheid van transitie is: TCOnieuw is kleiner of gelijk aan TCOoud

TCO - simulatorDefinitie TCO:

• Integrale kostprijs, vanaf besluit investering. in dit geval: zero emissie (techniek neutraal)

• Aanschaf – gebruik – onderhoud – restwaarde – infrastructuur – accijns – etc

• Keuze benchmark objectief, realistisch t.o.v. huidige financiering OV

• Acceptatie alle actoren is voorwaarde

TCO - simulatorTCO Bus TCO - Concessie

TCO Energiekosten en Emissies

Aandrijflijn

Chassis

Chauffeurspositie

Assen

Energy Management

Systeem

Overige eisen PTO

Overige eisen PTA

Bas

is b

us

Energie Infrastructuur

Infrastructuur (koppeling met

grid)

Inkoop KWH

Inductieladen

Accu Wisselen

Langzaam laden

Pantograaf

Accu’s

Super-capacitors

Regionale Duurzame Energie Opwekking

Bestaand Grid

- Prijs- Duurzaamheidsniveau- Hoeveelheid- Andere opties

Concessie: Algemene

Voorwaarden

Rol PTA

Rol PTO

Financiering van innovatie

Business model

Andere opties

TCO - MKBA

Luchtkwaliteit

Geluidsbelasting

Besparing Infra

Maatregelen

Bus Exploitatie

- Energie verbruik / km- Beheer en onderhoudskosten / km

Infrastructuur exploitatie

- beheer en onderhoudskosten

Besparing gezondheids-

zorg

Fuel Cell wisselen / vullen

Auxiliaries

Stekker/inductie

BusinessmodellenHuidig businessmodel:

• Vervoerder levert:• Materieel• Energie• Service• Personeel

• Is dit nog steeds zo in geval van Zero Emissie Busvervoer?

Nieuwe modellen mogelijkPTAConcessieverlener

PTOVervoerder

Elektriciteitslevering

Splitsing?

30 jaar (?) 8 (+2) jaar

Nieuw!

Service Provider

Nieuw businessmodelIntroductie van ‘Service Provider’:

• Langdurige financiering van (ondergrondse) energie infrastructuur mogelijk, over concessie grenzen heen.

• Publiek, privaat en publiek-privaat vormgeving mogelijk.

• Is een regionaal vormgegeven structuur, de invulling hiervoor dient dus ook regionaal te gebeuren.

• Brengt nieuwe rollen, taken en verantwoordelijkheden voor zowel PTA als PTO met zich mee.

Volgende sheet geeft bandbreedte aan opties weer

Businessmodellen

VervoerderEnergie-levering

VervoerderEnergie-levering

Vervoerder Service Provider

Vervoerder Service Provider

Optie A: Vervoerder betaalt voor energie tot aan het wiel- Vervoerder exploiteert de dienstregeling en de bussen (onderhoud, etc.)- Derde partij levert energie tot aan het wiel (netinfrastructuur, oplaadpunten, accu’s) en ontvangt bedrag per kWh van vervoerder- Bank financiert mogelijk de bussen voor vervoerder in separate constructieOptie B: Service Provider levert energie tot aan het wiel- Vervoerder exploiteert de dienstregeling en de bussen (onderhoud, etc.)- Derde partij levert energie tot aan het wiel (netinfrastructuur, oplaadpunten, accu’s) en ontvangt geld vanuit de concessie (deel BDU) en (mogelijk) uit de kaartopbrengsten- Bank financiert mogelijk bussen voor vervoerder in separate constructieOptie C: Service Provider least bussen incl. energie, excl. onderhoud- Vervoerder exploiteert de dienstregeling en de bussen, en doet onderhoud aan bussen- Service Provider levert niet alleen energie, maar ook de bussen aan de vervoerder en ontvangt geld vanuit de concessie (deel BDU) en (mogelijk) de kaartopbrengsten- Bank financiert bussen voor Service Provider door leaseOptie D: Service Provider levert elektrisch vervoer- Vervoerder exploiteert de dienstregeling - Service Provider levert niet alleen energie, maar ook het dagelijks gebruik van de bussen aan de vervoerder. Service Provider levert ‘up-time’ van materieel, met full operational lease inclusief onderhoud- Bank financiert bussen voor Service Provider

Samen op pad2012 2013 2014

J A S O N D I II I II

Consortiavorming

Lijnkeuze

Keuze & ontwik. instrument

Afspraken met vervoerders

Indienen voorstel

Beoord. & keuze voorstel

Start proeven (bouwen)

Start exploitatie proeven

Opbouw TCO-model

Evaluatie

Ronde tafel: 7 hoofdthema’s

1. Innovatietransitie

2. ‘Proven technology’ en opschaling

3. Nieuwe verdienmodellen

4. Energie service provider

5. Total cost of ownership

6. Het ideale consortium

7. Roadmap

Verder in gesprek?

Elektrisch Rijden

Netwerkborrel