16/05/15 15:50Krant - De Standaard

Pagina 1 van 3http://www.standaard.be/plus/20150516/ochtend/42

OPINIES

HET VRIJE WOORD EN DE RELATIVITEIT DAARVAN

Allahoe akbar! (Grapje)‘Allahoe akbar’ roepen tijdens een speech over het vrije woord, het had Fikry

El Azzouzi vast veel media-aandacht opgeleverd. Na enige overwegingen koos hijer uiteindelijk voor om op de uitreiking van de Arkprijs voor het Vrije Woordafgelopen woensdag het woord door te geven aan de feministen van BOEH!. Hijlegt uit hoe hij tot dat besluit is gekomen.

FIKRY EL AZZOUZI

Wie? Schrijver (van onder meer ‘Drarrie in de nacht’) en theatermaker (onder meer ‘ReizenJihad’). Voor die twee werken won hij de Arkprijs van het Vrije Woord.Wat? In tijden waarin vrije meningsuiting belangrijker is dan ooit, moeten anderen nietbeslissen hoe vrouwen over hun hoofddoek moeten denken.Als je de Arkprijs van het Vrije Woord gewonnen hebt, moet je speechen. Zo gaat dat. Al mijn64 voorgangers deden het, ik kon niet achterblijven.Maar speeches zijn vaak saai, zeker als het ellenlange klaagzangen zijn. Ze zijn ook weinigorigineel, vaak praat men gewoon over zichzelf in de derde persoon. Ik wilde iets anders doen.Eerst dacht ik om een weesgegroetje te prevelen. Maar ik had iets krachtigers nodig. ‘AllahoeAkbar!’ is alleszins krachtig genoeg, maar dat kon dan weer verkeerd geïnterpreteerd worden.

2 FOTO'S

16/05/15 15:50Krant - De Standaard

Pagina 2 van 3http://www.standaard.be/plus/20150516/ochtend/42

Ik moest buitenhet kaderdenken. Weleven nueenmaal in eenmedialandschapwaar dereferentie-kaders wit zijn

Kijk naar Nederland. Daar sloeg een presentator met hoogtevreesdoodsangsten uit in een achtbaan in de Efteling. Toen hij het nietmeer aankon, prevelde hij de geloofsbelijdenis uit en riep ‘AllahoeAkbar’. Niets mis mee. De een roept bij angst op zijn moeder, deander op God. Maar de presentator had volgens de grootste krantvan Nederland een grens overschreden omdat de jeugdige kijkerwerd geconfronteerd met een controversiële kreet. Sommigewoorden zijn voorgoed verbrand.Drarries komen nooit alleenStel dat ik tijdens de uitreiking van de Arkprijs van het Vrije Woord‘Allahoe Akbar’ had geroepen. Dat zou pas een controversiëlespeech geweest zijn. Een paar zouden misschien vreemd

opgekeken hebben, anderen zouden in een deuk liggen, nog anderen zouden hetangstaanjagend vinden. Iemand had mij misschien wel bij de keel gegrepen. Of eenhartstilstand gekregen – er was die avond veel bejaard volk in de zaal. Maar geen nood, ikkende wel enkele reanimatietechnieken.Ik had ook het idee om in plaats van een speech te geven het avondgebed te doen. Met enkelevrienden uiteraard, drarries komen nooit alleen. (Voor wie het begrip drarrie niet kent: leeshet boek Drarrie in de nacht.) Maar dat kon ook verkeerd geïnterpreteerd worden. Tijdens hetgebed hadden ze mij waarschijnlijk voor gek verklaard, anderen zouden de zaal verlaten. Jeweet maar nooit of de boel ontploft. De kans bestond dat er massale paniek zou ontstaan.Maar geen nood, ik wist waar de nooduitgangen waren.Mijn speech moest over de vrijheid van meningsuiting gaan. Dan moet je iets aankaarten, zogaat dat. Onder het mom van satire of humor religie bekritiseren, bijvoorbeeld. Dat moetallemaal kunnen. Zelfs als het alleen grappig bedoeld is, kan het zijn doel bereiken.Functioneel beledigen, waar de humor ver te zoeken is, daar heb ik het moeilijker mee en datmoest ik in mijn speech vermijden. Want dan ben je niets anders dan een pestkop met viezeetterende puisten.Sommigen vinden dat de mening vrij is, maar meten zichzelf wel de exclusiviteit van de vrijemening aan. Mijn mening is de norm en de andere moet knikken en zijn mond houden, zoiets.Doe je dat niet, dan word je overladen met bakken kritiek, die zelfs totalitaire vormenaanneemt. Of je wordt simpelweg de mond gesnoerd. Zo gaat dat.Ik moest buiten het kader denken. We leven nu eenmaal in een medialandschap waar dereferentiekaders wit zijn en de ander vaak de barbaar is die nog steeds barbaarse gedachtenheeft.Ik besloot het woord door te geven aan de feministen van BOEH! (Baas Over Eigen Hoofd).Waarom die vrouwen van BOEH!, was de meest gestelde vraag. Waarom niet, was mijnantwoord. Of om het iets directer te stellen, want ik heb het gevoel dat ik het moet uitleggen:omdat er te vaak over hun hoofden heen wordt gesproken. Waarom die vrouwen niet aan hetwoord laten die zelf met het probleem geconfronteerd worden? Veel mannen claimen het

16/05/15 15:50Krant - De Standaard

Pagina 3 van 3http://www.standaard.be/plus/20150516/ochtend/42

debat alsof ze zelf een hoofddoek dragen. Alsof zij begrijpen het aanvoelt die te moetenafleggen (of te moeten dragen). Er is zoiets als vrijheid van godsdienst, maar daar hechtensommigen geen belang aan. Hun waarheid, hun overtuiging is de juiste, de rest is barbaars.Misschien denkt u nu: hier gaan we weer, het hoofddoekenprobleem wordt weer eensaangekaart. Wel, maak er geen probleem van. Aanvaard de realiteit. In deze superdiversesamenleving zal je ze niet meer kunnen negeren, anders moet je een apartheidssamenlevingcreëren.Wil je echt over vrije mening praten en wil je echt op gelijke hoogte staan met de andere, danrespecteer je haar keuzes. Anders praten we niet over vrijheid van mening, maar overonderdrukking.