mr. Ferda van Benthem

Ontwikkelingen op het gebied van letselschadeJuni 2010

Asselbergs & Klinkhamer Advocaten

Uitgangspunt

Een ongemotoriseerde heeft in de meeste gevallen minimaal recht

op 50% schadevergoeding. Die 50% schadevergoeding is

gebaseerd op billijkheid. Ongemotoriseerde verkeersdeelnemers

zijn kwetsbaar, hun schade kan ingrijpend zijn en voor de

gemotoriseerde bestaat een verplichting tot verzekering. Abstracte

betriebsgefahr: het gevaar dat het gemotoriseerde verkeer in het

algemeen voor fietsers en voetgangers meebrengt.

Op deze grond krijgen kinderen 100% schadevergoeding.

Aansprakelijkheid?

- Gemotoriseerde berokkent schade aan ongemotoriseerde;- Bewijslast ligt bij de gemotoriseerde. De ongemotoriseerde is

de fysiek zwakkere partij (volgt uit HR 22 mei 1992, NJ 1992, 527; ABP/Winterthur); De gemotoriseerde moet aantonen dat hem ten aanzien van de veroorzaking van het ongeval geen enkel verwijt kan worden gemaakt, daarbij zijn eventuele fouten van andere weggebruikers – waaronder het slachtoffer zelf – alleen van belang, indien zij voor de bestuurder van het motorrijtuig zo onwaarschijnlijk waren dat deze bij het bepalen van zijn verkeersgedrag met die mogelijkheid naar redelijkheid geen rekening behoefde te houden.

Aansprakelijkheid?

Dit brengt mee, dat wanneer, zoals te deze, van de zijde van het slachtoffer tegenover een beroep op overmacht gemotiveerd wordt gesteld dat de aanrijding dan wel de ernst van de gevolgen daarvan mede te wijten is aan gebreken van het motorrijtuig of aan het feit dat het motorrijtuig in de gegeven omstandigheden te snel heeft gereden, de eigenaar aannemelijk dient te maken, hetzij dat er geen gebreken waren of dat er niet te snel is gereden, hetzij dat de aanrijding ook zou hebben plaatsgevonden dan wel dezelfde gevolgen zou hebben gehad, indien er geen gebreken zouden zijn geweest of er niet te snel zou zijn gereden.

- Er moet causaal verband zijn waardoor de schade is ontstaan;

Aansprakelijkheid?

- Overmacht wordt niet snel aangenomen; overmacht indien:

* de gemotoriseerde rechtens geen enkel verwijt kan worden gemaakt

- het slachtoffer heeft zich zo ongewoon gedragen dat daar

redelijkerwijs geen rekening mee gehouden hoeft te

worden; of

- de fout is in het geheel niet gelegen bij de bestuurder van het gemotoriseerde voertuig, maar ligt bij de

ongemotoriseerde (opzet/roekeloosheid, HR 30-03-2007;

zie ordner 10 maart 2010) of bij een derde.

- gebreken in het motorrijtuig en lichamelijke problemen

aan de kant van de gemotoriseerde bevrijden hem niet.

Schadevergoeding?

- Bij overmacht geen schadevergoeding; anders kom je toe aan art. 6:101 lid 1 BW: eigen schuld van de benadeelde; (een deel van de) schade kan aan de benadeelde zelf worden toegerekend.

Tekst art. 6:101 BW:Wanneer de schade mede een gevolg is van een omstandigheid die aan de

benadeelde kan worden toegerekend, wordt de vergoedingsplicht verminderd

door de schade over de benadeelde en de vergoedingsplichtige te verdelen in

evenredigheid met de mate waarin de aan ieder toe te rekenen omstandigheden

tot de schade hebben bijgedragen, met dien verstande dat een andere verdeling

plaatsvindt of de vergoedingsplicht geheel vervalt of in stand blijft, indien de

billijkheid dit wegens de uiteenlopende ernst van de gemaakte fouten of andere

omstandigheden van het geval eist.

Schadevergoeding?

Welk deel moet de aansprakelijke dragen en welk deel het slachtoffer?

1) Causale verdeling van omstandigheden: wie heeft welk deel van de schade veroorzaakt? Objectieve beoordeling

a. Hoe gevaarzettend waren de gedragingen van partijen? De

causale verdeling wordt vastgesteld ongeacht wie de

vorderende partij is. De gemotoriseerd of de

ongemotoriseerde. Bij deze weging blijven factoren als het

abstracte betriebsgefahr, de leeftijd van het slachtoffer, de

mate van verwijtbaarheid buiten beschouwing.

Schadevergoeding?

Maar wel speelt mee het concrete betriebsgefahr.

Type voertuig van de betrokkenen; snelheid van het

voertuig.

Welke schade is door de massa en snelheid van het

voertuig veroorzaakt.

Schadevergoeding?

2) Billijkheidscorrectie op grond van redelijkheid en billijkheid. Subjectieve beoordeling

b. Bijvoorbeeld: leeftijd, ernst van letsel; ernst van de

gemaakte fouten nu in het kader van de maatschappelijke

ernst. In hoeverre kan gedrag iemand worden verweten;

vermogenspositie van beide partijen.

Voor toepassing van de billijkheidscorrectie is niet meer

nodig dan dat de billijkheid op grond van de

omstandigheden van het geval een andere verdeling eist.

Let wel: de causale verdeling kan ook tot een billijk

resultaat leiden.

50% - regel

HR 28 februari 1992, NJ 1993, 566; IZA/Vrerink- 50%-regel geldt voor schadeafwikkeling op de voet van art. 185

WVW en 6:162 BW;- De gemotoriseerde kan zich wel beroepen op overmacht;- Geen aansprakelijkheid bij opzet of aan opzet grenzende

roekeloosheid;- Indien er wel een fout is van de ongemotoriseerde vereist de

billijkheid bij de verdeling van de schade over de betrokkenen dat tenminste 50% van de schade ten laste van het motorrijtuig wordt gebracht wegens de verwezenlijking van het daaraan verbonden gevaar;

50%-regel

- Ten aanzien van de andere helft is in beginsel beslissend in hoeverre – foutieve – gedragingen van de eigenaar en die van de fietser of voetganger tot de schade hebben bijgedragen;

- Maatstaven van art. 6:101 BW gelden:

* Causale verdeling: objectieve weging van gevaarzettende gedragingen

- oversteken zonder te kijken is gevaarlijk en dus causaal

* Billijkheidscorrectie: subjectieve weging, bijvoorbeeld leeftijd, ernst van letsel, verzekerd?

50%-regel

De Hoge Raad gaat uit van een vergoedingsplicht van de gemotoriseerde van 50% op basis van de billijkheid. Een hogere vergoedingsplicht kan worden gebaseerd op:

1) Causale verdeling;

2) (opnieuw) billijkheid: het moet gaan om bijzondere factoren van het geval. Hierbij kunnen een rol spelen:

- Beperkte mate van verwijtbaarheid van de ongemotoriseerde;

- Uiteenlopende ernst van de gemaakte fouten;

- Ernst van het letsel;

- Bijzondere omstandigheden zoals het verzekerd zijn van de aansprakelijke partij.

50%-regelDit element, de billijkheidscorrectie, kan de causale verdeling in

stand laten, maar kan die verdeling ook aanpassen, zowel in het

voordeel als in het nadeel van de betrokkenen. Indien de 50%-regel

van toepassing is kan de vergoedingsplicht nooit lager uitvallen dan

50%.

HR 3 juni 2005, NJ 2005, 286; Wijnand & Gemeente

Amsterdam/Koblenz

Omdat het ‘betriebsgefahr’ al volledig is verdisconteerd in de op de billijkheid

gebaseerde 50%-regel mag deze omstandigheid niet nogmaals worden

meegewogen bij de beoordeling van de vraag of aanleiding bestaat om redenen

van billijkheid een kleiner deel van de schade voor rekening van de benadeelde te

laten dan voortvloeit uit een afweging van de mate waarin de aan ieder toe te

rekenen omstandigheden tot de schade hebben bijgedragen.

Bij deze secundaire maatstaf kan gedacht worden aan de meer ‘zielige’

omstandigheden van het geval zoals de achtergebleven geestelijke en lichamelijke

ontwikkeling van het slachtoffer.

Het onderstreepte “de toe te rekenen omstandigheden” omvat wel het

betriebsgefahr horend bij deze auto en deze aanrijding.

Toepassing praktijk

In de praktijk komt het erop neer dat:- Eerst wordt gekeken of er een gemotoriseerde bij betrokken is;- Dan vraagt men zich af of een beroep op overmacht mogelijk is;- Dan vraagt men zich af of er sprake is van opzet of aan opzet

grenzende roekeloosheid. Indien dit zo is: art. 6:101 BW toepassen;

- Indien dit niet zo is dan bij 14 jaar en ouder: 50%-regel toepassen;

- Meer vergoeding dan 50%?

* eerst de 50%-regel wegdenken en uitgaan van 100%;

* dan kijken naar causale verdeling;

* dan billijkheidscorrectie toepassen;

* uitkomst meer dan 50%? Deze uitkomst wordt aangehouden;

* uitkomst minder dan 50%? Uitkomst van 50% wordt

aangehouden.