18-9-2019

Kringlooplandbouw

“wat brengt het op?”

Frank Verhoeven

Boerenverstand

• Wie en wat is Boerenverstand?

• Omschakelen naar kringlooplandbouw

• Wat leren we van de kringloopboeren?– Het rantsoen

– De bodem

– Sturen op de grote lijnen!

• Hoe stimuleren we kringlooplandbouw?– Beloningsregelingen

– Planet Proof

– Stallenbouw

– Wetgeving

• En waarmee moeten we misschien stoppen?

1

2

18-9-2019

Jeroen van der Meer

Boerenverstandwerken aan praktische duurzaamheid!

3

4

18-9-2019

CIJFERS 100 FRIESE MELKVEEBEDRIJVEN TONEN

BELANG BODEMBENUTTING Veeteelt, 1998

S

5

6

18-9-2019

Visie LNV

7

8

18-9-2019

Natura 2000 (provinciaal)

Wet Ammoniak & Veehouderij

(provinciaal – gemeentelijk)

Kader Richtlijn Water (waterschap)

Nitraatrichtlijn (Europees, landelijk)

BGM (besluit gebruik meststoffen)Besluit landbouw milieubeheer

Besluit huisvesting/

maatlat Duurzame Melkveehouderij

NEC-richtlijn (gemeente, NH3)

GLB (vergroening)

IPPC (>200 melkvee)

Klimaatbeleid

Derogatie (Europees, landelijk)

Omgevingsvergunning

(>200 melkvee)

Melkveewet (wet

grondgebonden groei)

Fosfaatrechten

NB vergunning (provinciaal)

Stimuleert dit het kringloopdenken?

BGM (besluit gebruik meststoffen)

BEX

9

10

18-9-2019

Kringloopboeren

Eigenzinnige boeren: halen meer uit minder!

Weinig aankoop van krachtvoer en kunstmest

Geen maximale producties, maar optimale

Mest is niet het probleem, maar kunstmest en krachtvoer

Laten andere, vooral low-tech, oplossingen zien

Ze stellen de bodem binnen hun bedrijf centraal

combineren succesvol milieu & economie!

13

17

Boer Hoeksma – Drogeham (Friesland)

Een zoektocht naar minder inputs,

met verbetering van inkomen!

650.000 kg melk

1.000.000 kg melk

11

12

18-9-2019

Bezoek ZMK, fam. Smale - Joppedecember, 2018

13

14

18-9-2019

Wat is kringlooplandbouw?

Het optimaliseren van het bedrijfsrendement in de brede zin, zoveel

mogelijk gebruik makend van eigen resources in evenwicht en met

respect voor de natuurlijke omgeving (bodem-, lucht-, water- en

natuurkwaliteit, landschappelijke waarde, klimaat en dierenwelzijn).

Erisman & Verhoeven, 2019

Soorten en maten

15

16

18-9-2019

Kringlooplandbouw

1 miljoen hectare grasland

zonder kunstmest 10.000 kg melk/ha

= 10 miljard kg melk

+ (echte) reststromen (die niet naar kippen of varkens kunnen)

= 13 miljard kg melk!

Eigen resources?

Huidige situatie:0,28 kg krachtvoer/kg melk x 13 mld = 3,6 mld kg krv

2 liter uit 1 kg krachtvoer? = 7 mld liter melk

Dus slechts 6000 kg melk van 1 ha grasland benut??

17

18

18-9-2019

Hoe verleiden we de grote groep?

19

20

18-9-2019

Kringlooplandbouw?

CO2/kg melk

% natuur

Eiwit van eigen land% NH3 emissie

N bodemoverschotblijvend grasland

Hoe verleiden we de grote groep?

21

22

18-9-2019

Klimaat, kringloop en Natuur

PlanetProof: beloning via melkgeld

23

24

18-9-2019

En er komen meer marktconcepten

• Rantsoen > 80% uit gras

• Voer zoveel mogelijk uit de regio

• Gebruik van 100% kruidenrijk grasland

• Grond niet meer ploegen

25

26

18-9-2019

Stapeling!

Nieuwe verdienmodellen voor betere kringloopprestaties!

Beloning via de overheid?

27

28

18-9-2019

punten Zilver x € 150

punten Goud x € 200

Punten Platina x € 250 -----------+

Totale beloning (max 1250)

De kringloopwijzer is verplicht geworden voor elke melkveehouder in Nederland. We kunnen daarom

alleen belonen voor bovenwettelijke inspanningen.

Voorbeeld: Gemeente Midden-Delfland

• Beloning via pachtuitgifte (prov. NH, Kampereiland)

• Landgoederen (Vilsteren + Bingerden), korting bij

duurzaam bodembeheermaatregelen

• Brabant (waterschappen + ZLTO) stimuleringsfonds,

op basis van bedrijfswaterplan ipv regels

• …

Nog veel meer voorbeelden en kansen

29

30

18-9-2019

Benutting

eigen voer

Benutting mest

Rantsoen efficientie

Bodem

Hoe word de gemiddelde boer

een kringloopboer?

Kringloopwijzer: de rekentool voor de kringloop

31

32

18-9-2019

Kringloopwijzer beoordeeld het

rantsoen

Mystificatie?

33

34

18-9-2019

Kringloopwijzer beoordeeld het

rantsoen

Toets of WDVE, FOP, FEP, DarmVerteerbaarLysine

ook echt iets hebben opgeleverd!

Malestein

35

36

18-9-2019

Onafhankelijk rantsoenadvies

Richtlijnen rantsoen melkkoeien

Gehaltes in het rantsoen: g/kg ds

EiwitSuiker

Onbestendig zetmeel

Bestendig zetmeel

Celwanden (NDF)OEB

DVE-dekking

≤ 150

70

140

30

≥ 500

≤ 0100%

De boer moet weer leren zelf te sturen

37

38

18-9-2019

Echte kringloopboer:

sturen met eigen voer!

SUIKERrijk

hooi 2e snedebestendig

ZETMEEL(hoog

afgehakseldelaat rijpe mais)

weidegang

traag

bestendig

EIWITrijk

kort gemaaid

droog balen

(soja)

STRUCTUUR

beheersland

DROGE

KOEIEN

voer

Droger inkuilen 40-50%

40

39

40

18-9-2019

Vochtiger inkuilen 30-45 %

41

Dan de bodem?

41

42

18-9-2019

De bodem in de KringloopWijzer (bedrijfsniveau)

100 kg

51% van de bedrijven heeft in 2015 een BEP voordeel

gem. BEP: 83 kg/ha

norm 2015: 82 kg/ha

Benutting drijfmest

…maar zo?

Niet zo…

43

44

18-9-2019

Welk perceel heeft welke mest nodig?

Mestvergissing?

45

46

18-9-2019

Stallen bouwen voor betere mest

Stimuleren veehouderijsystemen gebaseerd op

innovatieve stalconcepten, mest met meer

organische stof (vrijloopstallen), primaire

mestscheiding of mest opwaarderen tot compost

Grasland is beste bodemverbeteraar

Bevorderen van grasland. Rundveehouders schakelen

over naar rantsoenen gebaseerd op zoveel mogelijk

gras. Permanent grasland op huiskavel ivm de

weidegang, overige percelen komen beschikbaar voor

rotatie met gras-klaver-lucerne mengsels.

47

48

18-9-2019

Enkelvoudig krachtvoer voeren

De akkerbouwer zet een silo op het erf van de

veehouder?

Teelt en het voeren van enkelvoudige grondstoffen,

vooral eiwitgewassen

Mestvergisting op bedrijfsniveau?

Opwaardering tot compost!

Vergisting reststromen?

Beter opwaarderen tot compost!

Uitfaseren van snijmais

49

50

18-9-2019

Geen mestvergisting op bedrijfsniveau,

maar opwaardering dierlijke mest

Geen vergisting reststromen, maar

opwaarderen tot compost

Uitfaseren van snijmais

Akkerbouwer levert enkelvoudig krachtvoer

Melkveehouder richt zich op grasland, ook bij

de akkerbouwer

Stallenbouw en investeringen gericht op betere

mest

Aan de slag met verbetering prestaties (KPI’s)

en beloningssystemen mogelijk maken

Kringlooplandbouw? Wat te doen? en wat

te laten?

Rantsoenen met fors lagere input

Optimalere bouwplannen

Bedankt voor uw aandacht

51

52