Wat is mis met onze banken?

Presentatie 15 juni - Bank to Basics

1

Wat is mis? Oorzaken financiële crisis

• Voorbeeld debat

Foute evaluatie van het risico door banksector • Massale investeringen in VS-rommelhypotheken en over

kop gegane banken : beiden met volgens specialisten weinig kredietrisico, hadden goede kredietratings

• Niet ingrijpen toezichthouders bij Fortis, Dexia • Ierse banken, Dexia, … onderworpen aan stresstests en

save verklaard tot vlak voor hun omvallen Collectieve verblinding? Waardoor?

- Dia 2 -

Oorzaken financiële crisis eenzijdig geloof in vrije markt

• Overheersende ideologie met eenzijdig geloof in zaligmakende werking van de vrije markt • bv. banken zullen geen te riskante leningen

geven want dan leiden ze zelf te veel verlies • heeft niet gewerkt, de banken hebben toch in

dergelijke kredieten geïnvesteerd • 1600 miljard $ verlies geboekt nav VS-kredietcrisis • Overheersend geloof in goede marktwerking

verhinderde toezichthouders in te grijpen

- Dia 3 -

Oorzaken financiële crisis Deregulering

Geloofde in de zelfstandig werkende vrije markt, zorgde voor afschaffing van regels.

Vroeger : scheiding deposito- en zakenbankieren saai bankmodel in de 20ste eeuw Deregulering eind jaren negentig: Banken, ook die met ons spaargeld, mogen beleggen in riskante /

ingewikkelde producten Traditionele kredietactiviteiten ruimen plaats voor lucratievere

handel (verkopen, beleggen in, ontwikkelen) in financieel waardepapier dat bijna niemand begreep : CDS’en , CDO’s, verpakte hypotheken, swaps, gestructureerde producten, …

- Dia 5 -

Oorzaken financiële crisis Bank als winstmachine / hebzucht

• Die handel in waardepapier bleek erg lucratief

• Banken zorgden voor 30-40% bedrijfswinsten UK & VS

• Zelfbediening vooral voor bankiers en zeer grote vermogenden

• Tijd en geld steken in dit casino belangrijker dan reële noden van de samenleving financieren, waar dergelijke rendementen niet te halen zijn

- Dia 6 -

Oorzaken financiële crisis Bank als winstmachine / hebzucht

• Met grote risico’s want … papieren economie draait op los zand :

beleggers investeren in waardepapieren (bv. een aandeel, verpakte rommelhypotheken, ..) omdat ze winst verwachten, aan een hogere waarde hopen te verkopen

een verwachting die, zo bleek, ondanks de ingewikkelde gehanteerde voorspellende modellen, fout kan zijn, veel lucht kan bevatten, inklappende bubbels en waardeverlies kan meebrengen

bv. beursbubbels & -crashes, crash Amerikaanse rommelhypotheken, …

• Want … ook de gewone economie is op groei en winst gericht, wat leidt tot overproductie

productie dus die niet beantwoordt aan bestaande noden

wat leidde tot financiering van niet bestaande noden en tot overwaardering van die overproductie

bv. financiering van teveel vastgoed (kantoren, vakantiehuizen, ..) en te hoge (nadien ingestorte) prijzen voor dat vastgoed

cfr. Spanje, Ierland, Ijsland

- Dia 7 -

Oorzaken financiële crisis Moral Hazard

• Wat? Gedrag wijzigt als er geen risico is. • Banken ceo : enige bedrijfsleider die risico’s mag

nemen die niet tot faillissement leiden

• Want a la limite komt de overheid / belastingbetaler toch tussen om het omvallen van de bank te beletten, om ons spaargeld te redden

• Leidt tot risico-gedrag, te riskante investeringen

- Dia 9 -

Oorzaken financiële crisis

Gebrek aan democratische controle/sturing

• cfr. deregulering • politici verbieden banken niet om met ons

spaargeld te speculeren • verplichten banken niet om eerst in

maatschappelijke noden te investeren • massa’s geld in handen van enkelen met een

mondiale investeringsvrijheid • banken aan roer bij regelgeving, blijven pleiten

voor weinig regels, behoud bestaand model waarin banken ook riskant met spaargeld mogen beleggen

- Dia 10 -

• Samenstelling Europese adviesgroepen (CEO)

• 202 op 276 uit financiële sector

• rest samenleving (74, 27%) : academici, vakbonden, consumenten, …

• Adviesgroep ivm kapitaalvereisten : 34 op 42, 23 van grootbanken

• Hoe? : “Addicted to risk”

• Evenwichtige inbreng van alle belangen = volledig zoek.

11

Oorzaken financiële crisis

Gebrek democratische sturing (ook nu)

Impact van het financiewezen op de politiek ...

Oorzaken financiële crisis

Levensgevaarlijke cocktail

• falende risico-modellen en toezichthouders • winstmaximalisatie = ultieme bankopdracht • overheersen 1 ideologie, zorgend ontbreken van politieke

sturing en deregulering • samenleving die betaalt als het misloopt

- Dia 13 -

Wat doet de bank met ons geld? Lesje geleerd? Duurzaam bezig?

• Internationale groep bankwatchende ngo’s

• Onderzochten investeringen van 13 banken in 28 bedrijven

• Dirty Profits (Facing Finance)

- Dia 15 -

15

Eigen onderzoek investeringen

• Grootste producent palmolie en biodiesel

• Massaal afbranden en kaalkappen van bos & waardevolle biotopen

• Inbreuken rechten inheemsen

• Herhaaldelijk : Indonesië, Maleisië, Oeganda

Kredieten met milieu-impact

Wilmar BNP Paribas Deutsche ING KBC

Leningen x x x x

Kredieten met milieu-impact

Kredieten aan de wapenindustrie

- Dia 18 -

18

Producent van nucleaire raketten

Krediet aan arbeidsrechtenschenders

Assemblage elektronische apparatuur

Aansluiting vakbond verboden, werkdagen van 12u, weken aan een stuk, lage lonen, …

In diverse landen

- Dia 19 -

19

• Onderzochte banken financieren schadelijke praktijken, ook na de crisis

- Dia 20 -

20

Kredieten BNP Paribas Deutsche ING KBC

Wilmar x x x x

EADS x x x

Flextronics x

Wat doet de bank met ons geld? Maatschappelijk schadelijke kredieten

Ons geld slaapt niet

• Voor eigen rekening en/of

• Voor rekening van klanten (bv. fondsen)

Wat doet de bank nu met ons geld? Maatschappelijk schadelijke beleggingen

Aandelen & obligaties BNP Paribas Deutsche ING KBC

Wilmar x x x x

EADS x x x x

Flextronics x x x x

• Leningen : leningen aan bedrijven, ngo’s, individuen

• Totale activa = totaal middelen van de bank (in mio)

• Triodos: 2/3° van de middelen gebruikt om leningen mee te geven

• Middengroep : KBC/ING/Argenta + Belfius

• DB en BNPP: lopen achterop, DB slechts 1/5° kredietverlening

KBC ING Argenta Belfius BNPP DB Triodos

leningen 138.284 602.525 18.026 91.933 665.834 412.514 2.837

Totale activa

285.382 1279.228 34.021 232.509 1965.283 2164.103 4.290

Leningen/activa

48% 47% 52,98% 39% 33% 19% 66%

Wat doet de bank met ons geld? Kredieten geven aan reële economie?

• Trading : bedrag aan waardepapieren waarvan de bank zelf zegt dat ze aangehouden zijn om te traden (verhandelen), die expliciet kortetermijnwinst beogen (snelle AK/VK fin. markten)

• DB 50% trading en 19% aan krediet : meer casino dan bank

• Ook BNPP nog aanzienlijk

KBC ING Argenta Belfius BNPP DB Triodos

Trading 26.936 123.688 214 34.489 763.390 1100.506 geen

Totale activa

285.382 1279.228 34.021 232.509 1965.283 2164.103 4.290

Trading/ activa

9% 9% 1% 14% 39% 50% 0%

Wat doet de bank met ons geld? Traden (verhandelen) van waardepapier?

• winsten voor investeerder, verliezen voor gemeenschap

• EU: 1.609 mia, 13% GDP EU27 (gebruikt): waaronder 409 mia kaptaalsteun

• België : 15 mia kapitaal & 8,6 mia leningen (6% GDP), 138 mia waarborgen (o.a. Dexia, 37% GDP)

• staatsschuld : 375 mia

• valse concurrentie ten voordele van :

• zij die riskant bezig waren

• van de actuele TBTF’s, kunnen goedkoper geld ophalen

Gevolgen Staatssteun

• Honger en armoede door voedselspeculatie

• Uit hun huis gezette daklozen in VS & Spanje

• Staatssteun begrotingstekorten bezuinigingen in overheidsuitgaven

• Werklozen

Gevolgen Onschuldige slachtoffers

Gevolgen Werkloosheid

• Bekijk evolutie sinds uitbreken bankencrisis

• Van 8 mio (2008) nr 24 mio (2012)

• Zijn de Europeanen plots lui geworden?

• financiering / in stand houden van maatschappelijk schadelijke bedrijfspraktijken

• veel geld in papieren economie, minder voor gewone & duurzame economie

Gevolgen Foute investeringen

• staten met te grote begrotingstekorten moeten gaan lenen

• welke partij er ook verkozen wordt, maakt niet uit : allen moeten de voorwaarden opgelegd door de geldschieters uitvoeren

• cfr Ierland, Cyprus, Spanje, …

Gevolgen Democratie in gevaar

• Banken zijn veel te belangrijk om alleen aan bankiers over te laten

• Wat banken doen heeft een immense impact op ons allen

• Hoog tijd dat de samenleving zich meer met het doen en laten van banken bezighoudt

• Maar hoe kan dat ??

Conclusie?

Alternatieven

Wat kan er gedaan worden?

Wat kan je zelf doen?

Politiek Banken

• vormingen en website

• vandaag

• Wegwijzer duurzame spaar- en beleggingsproducten

• Acties, rapporten & vorming

• Steunen en lid worden

• Contactgegevens:

• Vooruitgangstraat 333/9

• 1030 Brussel

• Luc.weyn@fairfin.be

• 02/201.07.70

• www.fairfin.be

32