Vorming gender Mainstreaming

ENGENDER VZW

I. GELIJKHEID MANNEN EN VROUWEN: CONCEPTEN EN DOELSTELLINGEN

2

1. Concepten gender en geslacht2. Verschillen die te maken hebben met gender en geslacht3. Bestaande verschillen4. Globale doelstelling ivm de gelijkheid vrouwen /mannen

3

Gender en geslacht

• Geslacht: Biologische verschillen tussen mannen en vrouwen (niet/moeilijk veranderbaar)

• Gender: culturele, maatschappelijke verschillen tussen mannen en vrouwen (wel veranderbaar)

4

Oefening gender race

Welke verschillen hebben te maken met gender, geslacht of beide?

5

Verschillen op basis van geslacht en op basis van gender (1)

• Vrouwen hebben 16 weken zwangerschapsverlof, vaders slechts 3 tot 10 dagen vaderschapsverlof.

• We hebben bijna enkel mannelijke burgemeesters.

• In geval van echtscheiding, krijgen vaders minder vaak het hoederrecht.

6

Verschillen op basis van geslacht en verschillen op basis van gender:

concepten

• Verschillen op basis van geslacht = Biologische verschillen tussen mannen en vrouwen (universeel).

• Verschillen op basis van gender = Sociale en culturele verschillen tussen mannen en vrouwen (contextueel gebonden, variabel).

Verschillen op basis van gender = een socio-culturele constructie die wordt afgeleid uit biologische verschillen.

7

Verschillen op basis van geslacht en op basis van gender:theoretisch kader

Biologische verschillen tussen vrouwen en mannen =>Opdeling van rollen en status volgens geslacht (verschillende genders).

Schematisch : • vrouwen geassocieerd met de « privé sfeer »• mannen actief in de « publieke sfeer »

Ondanks het feit dat er vooruitgang wordt gemaakt, zien we dit klassieke schema nog steeds terugkomen.

8

Beleidsdoelstelling op het vlak van gelijkheid vrouwen en mannen

•Individuele emancipatie tov de belemmerende traditionele rollen van mannen en vrouwen.

•Gelijke toegang voor vrouwen en mannen tot « sociaal gevaloriseerde middelen » (inkomen, werk, verantwoordelijkheden, kennis, gezondheid, vrije tijd,…) + gelijke uitoefening van fundamentele rechten (burgerlijke, sociale, politieke)

Dit in overeenstemming met de op dat moment gangbare beleidsdoelstellingen in verband met vrouw – man gelijkheid!!!

9

Voorbeelden van Europese beleidsdoelstellingen op het vlak van gelijkheid man - vrouw

• Economische onafhankelijkheid van vrouwen (arbeidsdruk, kwaliteit van de arbeid, combinatie werk – gezin,

ondernemen, kinderopvang,…)

• Gelijke lonen• Gelijke participatie in besluitvorming (politiek en

economisch)

• waardigheid, integriteit en strijd tegen geweld

10

II. VERSCHILLEN EN ONGELIJKHEDEN

11

Verschillen en ongelijkheden (1)

Op verschillende domeinen zijn er verschillen tussen mannen en vrouwen :

– Economie (Horizontale – verticale segregatie van V/M, halftijdse of voltijdse loopbaan, type contract, betaalde en onbetaalde arbeid, consumptiepatroon, ondernemingszin,…)

– Privé sfeer (verdeling huishoudelijke taken, inkomens, kinderopvang, partnergeweld)

– Politiek (politieke vertegenwoordiging, vertegenwoordiging bij topambtenaren,…)

– Civiele maatschappij (plaats in het verenigingsleven, academische wereld, media,…)

12

Verschillen en ongelijkheden (2)Op verschillende domeinen bestaan er verschillen tussen mannen en vrouwen :

– Mobiliteit (gebruik van private en publieke transportmiddelen, traject type,…)

– Onderwijs (studierichting, schoolresultaten, diploma’s,…)– Justitie (hoederrecht, type gepleegde misdaad/overtreding,

aantal gedetineerde vrouwen en mannen,…)– Veiligheid (gebruik van publieke plaatsen, soorten

overlast/geweld (dader, slachtoffer), soorten accidenten op de weg (dader/slachtoffer)…).

Ideaal: Indien elk departement een overzicht maakt van de bestaande verschillen tussen mannen en vrouwen in het betreffende beleidsdomein.

13

Verschillen en ongelijkheden (3)Deze verschillen vormen niet noodzakelijk een ongelijkheid tussen mannen en vrouwen, maar zijn er wel vaak op gebaseerd.

Algemeen nemen we aan dat er sprake is van ongelijkheid indien:Gelijke toegang voor vrouwen en mannen tot ‘sociaal gevaloriseerde middelen’ (inkomen, werk, verantwoordelijkheden, kennis, gezondheid, vrije tijd,…) + gelijke uitoefening van fundamentele rechten (burgerlijke, sociale, politieke) sterk verschilt naar gelang het geslacht en de daaraan toegeschreven rollen.

14

Verschillen en ongelijkheden (4)• Voorbeeld :

Enkel vrouwen kunnen zwanger worden = Biologisch verschilVooral vrouwen wijden hun tijd aan de opvoeding van hun kinderen = Gender verschil met consequenties voor de situatie van mannen en vrouwen

Tewerkstellingsgraad bij mannen : 67%Tewerkstellingsgraad bij vrouwen : 57%tewerkstellingsgraad bij mannen met kinderen ten laste : 91,4%Tewerkstellingsgraad bij vrouwen met kinderen ten laste : 62,4%(ongelijke toegang tot werk, tot inkomens, verantwoordelijkheden,…)

15

III. GELIJKHEID: VERSCHILLENDE BENADERINGEN

16

Verschillende benaderingen ivm gelijkheid

Strijd tegen discriminatie

Specifieke acties

GELIJKHEID Vrouwen - mannen

GENDER MAINSTREAMIN

G

Ongelijkheden

vermijden

Ongelijkheden

verbieden

Ongelijkheden wegwerken

17

1. Strijd tegen discriminatie

Verbieden van elke vorm van discriminatie tussen mannen en vrouwen

Politieke domein X

18

2. Specifieke acties

Specifieke corrigerende maatregelen treffen (voor mannen en vrouwen)

Politiek Domein X

19

3. Geïntegreerde aanpak (GM)

Integratie van de gender dimensie in alle beleidsdomeinen

Politiek Domein X, Y, Z

20

4. Verschillen tussen de benaderingen• Strijd tegen discriminatie

– A posteriori – curatief– Een specifiek domein– Gebaseerd op het gelijkheidsrecht

• Specifieke acties– A posteriori – curatief– Een specifiek domein– Gebaseerd op een vaststelling van ongelijkheid

• Gender mainstreaming– A priori - preventief– Transversaal – alle domeinen– Systematisch

• Deze benaderingen zijn complementair !

21

5. GM en de doelstreffendheid van het beleid

Doelstelling van GM : gelijkheid vrouw-man bevorderen

Positief neveneffect van GM : de kwaliteit en doeltreffenheid van het beleid verhogen.

Hoe ? Door beleidsmakers bewust te maken van het feit dat de bevolking geen homogene groep is waarop het beleid eenzelfde effect heeft.

22

1. DE FASEN VAN DE « BELEIDSCYCLUS»

2. STATISTIEKEN EN INDICATOREN : SLEUTELINSTRUMENTEN

3. DE PROCEDURE VOOR HET INTEGREREN VAN DE GENDER DIMENSIE3.1. Identificatie van de gender dimensie in een beleidsmaatregel3.2. Analyse van de beleidsmaatregel vanuit de gender dimensie3.3. Integratie van de resultaten van de analyse

4. VOORBEELD

5. OEFENING

IV. INTEGRATIE VAN DE GENDER DIMENSIE IN EEN BELEIDSDOMEIN

23

1. De Fasen van de « beleidscyclus »

1. Analyse (ex ante) van de situatie waarop de beleidsmakers willen inspelen

2. Formuleren van het beleid

3. Uitvoering van de voorziene maatregelen en acties + controle

4. Evaluatie (ex post) van de reële impact van het gevoerde beleid

24

1. Identificatie van de gender dimensie in een beleidsmaatregel

2. Analyse van de beleidsmaatregel vanuit de gender dimensie

3. Integratie van de resultaten van de analyse

IV. INTEGRATIE VAN DE GENDER DIMENSIE IN EEN BELEIDSDOMEIN

25

3. Integratie van gender dimensie in het beleid

Integratie van een gender dimensie in het beleid = • Kijken vanuit de genderdimensie naar de volledige beleidscyclus • De resultaten van deze reflectie integreren in het beleid ten einde de gelijkheid tussen mannen en vrouwen te verbeteren.

•Deze integratie betreft voornamelijk de beleidsfasen die voorafgaan aan de goedkeuring van het beleid (fase van de analyse en de formulering)

26

Integratie van de gender dimensie in het beleid

• Beleid, maatregelen, acties,… bevatten een genderdimensie indien ze een directe of indirecte impact op mannen en vrouwen hebben of zouden kunnen hebben.

• Een gender analyse is een analyse die rekening houdt met de (potentiële) impact van het beleid op de situatie van mannen en vrouwen

• Een beleid integreert de genderdimensie indien ze ongelijkheden tussen vrouwen en mannen vermijdt of corrigeert.

27

3.1. Indentificatie van de aanwezigheid van de gender dimensie

Beleid, maatregelen, acties,… bevatten een genderdimensie indien ze een directe of indirecte impact op mannen en vrouwen hebben of zouden kunnen hebben.

In principe hebben alle beleidsdomeinen die direct of indirect met mensen te maken hebben, een gender dimensie.

28

oefening•Welke thema’s worden in jou departement behandeld? ( inhoud van het beleid. )

•Is er volgens jou een gender dimensie aanwezig in jullie thema’s ? Welke?

29

3.2. Analyse vanuit de gender dimensie

Een gender analyse is een analyse die rekening houdt met de (potentiële) impact van het beleid op de situatie van mannen en vrouwen

Deze analyse concentreert zich op :

– De samenstelling volgens geslacht van de door het beleid beoogde doelgroep

– Identificatie van de eventuele verschillen tussen vrouwen en mannen in de betreffende domeinen.

– Identifiatie van de eventuele ongelijkheden die voortvloeien uit de verschillen.

=> Evaluatie van de (poteniële) impact van de beoogde maatregelen op de situatie van mannen en vrouwen.

30

3.2. Analyse vanuit de gender dimensie

In het kader van gender mainstreaming beoogt men dus vooral om vanuit een gender analyse te vermijden dat men vrouwen en mannen hetzelfde behandeld in situaties die verschillend of ongelijk zijn.